Participatief werken als het moeilijk gaat.

Transcriptie

1 Vzw Roppov Martelaarslaan Gent tel 09/ fax 09/ web Participatief werken als het moeilijk gaat. Dit thema werd besproken in de regionale werkgroep Gent-Meetjesland ( ). De regionale werkgroep legde rond dit thema volgende vragen voor aan de oudergroep van Gent: Hoe ouders blijven motiveren tot participatie? Soms is het moeilijk om samen te blijven werken of om het contact te blijven houden tussen ouder en jongere. Als de ouder 'op' is; te veel heeft afgezien en de jongere niet meer wil zien...? wat kan hulpverlening dan doen in deze situatie? om de relatie te blijven houden? Wat als de jongere de ouder niet wil zien? Wat als de ouders heftige ruzie hebben en dit de relatie verstoort? Wat als een ouder opgenomen is? Hoe omgaan met de afwezige mama/papa. Wat verwachten ouders dan? Welke rol moet de hulpverlening dan spelen? Vraag aan de oudergroep uit de regionale werkgroep Gent-Meetjesland. Graag tips om ouders betrokken te houden als er extra moeilijkheden zijn. Reacties uit de oudergroep: 1. Wanneer de jongere de ouder niet wil zien: In de oudergroep werd dit al meermaals besproken en als tip meegegeven aan ouders die in deze situatie zaten. Men verwacht dat de voorziening hierin een duidelijk standpunt neemt naar de jongere en principieel de keuze maakt om de ouders te blijven uitnodigen. Op die manier ziet de jongere dat de hulpverlening de positie van de ouders respecteert. Als tip gaven de ouders het volgende mee: - Nodig de ouders elke week uit op gesprek op een moment dat de jongeree ook aanwezig is, en in een plaats waar de jongere kan zien of weet dat de ouders er zijn. - Verwittig telkens de jongere dat de ouders er zijn en laat zonder details weten waarover jullie het zullen hebben. - Nodig telkens opnieuw de jongere uit om er bij te komen zitten. 2. Wanneer de ouder de jongere niet wil zien: De eerste duidelijke reactie is: respecteer het feit dat de ouder op is, kwaad is eventueel, en laat de afstand bestaan. Afstand is soms nodig, uit zelfbescherming, uit bescherming naar de jongere. Bij ruzie, conflict is het nodig geen partij te kiezen. Je kan wel duiden op het feit dat het tussen hen speelt, maar dat je de ruzie even buiten wil houden als je met iedereen apart spreekt. 1

2 Er kunnen manieren gezocht worden om de afstand te respecteren, maar de informatiestroom hoeft daarom niet verbroken te worden. Men kan dit kaderen in het feit dat het op afstand contact belangrijk is voor de jongere. Deze rol kan de hulpverlening opnemen. Bovendien verwachten ouders dat hulpverleners op dat moment het initiatief nemen om een termijn af te spreken: een periode van rust waarna de hulpverlener de ouders zal contacteren of de ouders de hulpverlener zal contacteren (spreek af wie wie belt) om te checken of de draad weer kan opgenomen worden. Een goed idee (naar aanleiding van een voorbeeld dat verteld werd) is de ouder de gelegenheid te bieden om op gesprek te gaan bij een onafhankelijke begeleider. Iemand die er voor de ouders is, en waarbij geen informatie doorgaat naar de anderen, zodat deze gesprekken geen gevolg hebben op het dossier. Op die manier blijft het contact met de dienst, en krijgt de ouder een eigen ruimte zonder dat die moet bang zijn voor gevolgen (van wat ouder vertelt) op de jongere. Het vrije gesprek dat ouders dan kunnen voeren, heeft het voordeel dat de inhoud niet geproblematiseerd wordt, dat men geen extra gewicht legt bij het dossier van de jongere. Het helpt bij het verwerkingsproces na een zwaar conflict. 3. Bij ouders in psychiatrie of gevangenis: Het recht op informatie over je kind blijft, ook al ben je niet in staat zelf contact te houden. Hulpverleners kunnen ook samen met het kind op bezoek gaan, of bezoek organiseren samen met een ander familielid. Men verwacht wel dat dit goed voorbereid wordt. In psychiatrie: liefst niet op de kamer maar eerder in de cafetaria op bezoek gaan. Eventueel het bezoek laten begeleiden door een Centrum Algemeen Welzijnswerk dienst die daar in gespecialiseerd is; meer info. JWW (justitieel welzijnswerk): 09/ Er bestaan ook verschillende boekjes om kleine kinderen te helpen bij het omgaan met ouders in psychiatrie. Meer informatie is te vinden op: of (kopp = kinderen van ouders met psychiatrische problemen). De ouders wijzen er wel op om altijd na te gaan of het kind wel op bezoek wil gaan. Daarbij kan regelmatig nagegaan worden onder welke omstandigheden het wel zou lukken. Hierin het tempo van het kind respecteren. Als het gaat over informeren van het kind over de situatie van de ouder, wijst men er op om veel zorg te besteden aan het aanvaarbaar maken van de informatie, maar toch de waarheid niet verzwijgen. Dit is ook van belang wanneer een ouder zegt: ik wil mijn kind niet meer zien. In deze situatie kan men wellicht ook niet verzwijgen dat dit het standpunt van de ouder is, doch het aanvaardbaar maken van deze (tijdelijke) beslissing van de ouder is een taak van de hulpverlener. 4. Bij vechtscheiding: Dit thema werd vroeger reeds bevraagd; reacties uit de oudergroep Gent (november 2007): Op de vraag wat belangrijk is in verband met het contact met ouders in (v)echtscheidingen reageerden de aanwezige ouders unaniem. Het was heel duidelijk dat aan de ouders ondubbelzinnig kan gesteld worden dat de bijeenkomsten en het overleg in het belang van het kind moeten zijn. Vandaar dat ruziënde ouders in het bijzijn van het kind te vermijden zijn. Enerzijds wordt dan gepleit voor aparte gesprekken waarbij moet gelet worden op het feit dat info uit het contact met de éne partner niet zomaar naar de andere partner gaat. Anderzijds kan aan deze partners gesteld worden dat hun scheiding niet prioritair is en kan hen het zwijgen opgelegd worden wanneer hun ruzie de bovenhand krijgt in gesprekken rond het kind. 2

3 Belangrijk hierbij is dat ouders zeer goed weten wat de redenen hiertoe zijn: - hun ruzie brengt het kind in verwarring en legt extra druk, - men mag het kind niet in de positie plaatsen kant te moeten kiezen, - Bijzondere Jeugdbijstand roept ouders (als aparte vader en moeder, en niet meer als koppel) op tot samenwerking rond het kind, - kinderen kunnen geschillen tussen de ouders ook uitspelen als ze hiervan vaak getuige zijn. Vechtende ouders kunnen misschien verplicht worden om een soort ouderstage te volgen in het kader van het belang van het kind. In deze ouderstage moeten ze leren praten in functie van het kind. Andere aspecten die daarin aan bod kunnen komen: - de angst en agressie die meespeelt bij de partners en op welke manier dit hun gedrag bepaalt in gesprekken rond het kind, - de strijd om het kind in een ruimer kader plaatsen als een strijd om het gelijk tussen de partners (en dus niet als een strijd om het belang van het kind), - het verwerken van de scheiding en alle gevoelens die dit meebracht (de strijd die dan samenhangt met verwijten over de oorzaak en schuld van de scheiding). Een laatste belangrijke opmerking: In al deze situaties gaan ouders er van uit dat werken aan de problematiek die er voor zorgt dat er een breuk is, werken aan verwerkingsprocessen bij ouders, ook werken is aan het welzijn van het kind, de jongere. Aanvullingen uit de oudergroep 5/10/ Uit een voorbeeld blijkt dat sommige diensten werken met verschillende begeleiders. Bij ouders in conflict krijgen de ouders elk hun eigen begeleider. Op die manier kan het gesprek ook gevoerd worden tussen de twee begeleiders (liefst in aanwezigheid van de ouders). Dit kan voorkomen dat het (ex)koppel gaat kibbelen. Dit is ook een oplossing voor hulpverleners die anders tussen twee vuren zitten. Soms wordt voor de mama een vrouw voorzien, voor de vader een man. Het doel moet dan duidelijk gesteld worden: de gesprekken apart voeren om dan alles samen te leggen in functie van de juiste beslissing voor het kind. 2. Een stap zetten van vrijwillige begeleiding (comité) naar jeugdrechtbank wordt door de ouders bij voorkeur vermeden. Doch in conflictsituaties wijst men er op dat een stap naar jeugdrechtbank positief kan zijn. Verschillende voorbeelden worden aangehaald waarbij voortdurende conflicten uiteindelijk ontzenuwd werden door een beslissing van de jeugdrechter. Een oeverloos conflict (bv. tussen ouders en jongere, tussen ouders onderling, tussen cliënt en hulpverlener) kan zijn einde kennen door een duidelijke tussenkomst. Het laten aanslepen van een conflict kan nooit tot een oplossing leiden. Het moet dan ook duidelijk zijn dat een stap naar de jeugdrechtbank gevraagd wordt om het conflict minder te laten doorwegen (niet om gelijk te krijgen ). 3. Er wordt op gewezen dat niet alleen conflicten ouders/jongere tot een moeilijke situatie kunnen leiden maar dat de samenwerking ook bezwaard kan zijn door conflicten op de achtergrond bij weder-samengestelde gezinnen. Aanvaarding (of niet-aanvaarding) van de nieuwe situatie zowel door de jongere als door de ex-partner (die de vader/moeder van de jongere blijft) kan een zware invloed uitoefenen. Het is belangrijk om alle betrokkenen in het gesprek op te nemen, ook al kan men ze niet aan dezelfde tafel zetten. 3

4 Uit de uitwisseling met de regionale werkgroep Gent-Meetjesland. (3/10/2011) In sommige situaties weigeren ouders elke vorm van betrokkenheid. Indien dit niet tijdelijk is, maar al meer dan een jaar het geval is, dan vragen hulpverleners zich af wat hiermee te doen. De grote moeilijkheid naar de jongeren toe is het feit dat ouders wel zeggen dat ze aanwezig zullen zijn, maar dat ze niet komen. De jongere wordt dan steeds geslingerd tussen hoop en teleurstelling. Dit komt het kind niet ten goede. Vraag: hoe kunnen we ouders motiveren tot participatie aan de hulpverlening BJB, motiveren om mee te werken aan de relatie met hun kind Over welke situaties hebben we het dan? Wat werkte wel in zo n situaties? Een depressieve ouder die elke vraag te veel vindt en steeds te weinig energie heeft. In sommige situaties is de ouder oorspronkelijk weerstandig, maar dan blijkt dat de ouder toch iets doet met de vraag/gegeven informatie. Blijven proberen, met kleine stapjes werken. Bij opname van een ouder, bij gebroken gezinnen, bijvoorbeeld: vader al jaren uit beeld, moeder die niet wil dat papa betrokken wordt, maar als hulpverlener moet je wel de 2 contacteren, Ook vb. bij ouder die alle betrokkenheid, samenwerking weigert, geen initiatieven neemt, maar wel de verslagen wil. Hulpverleners motiveren wel een kopie van de verslagen te willen geven, nadat deze grondig besproken werden met diegene die het verslag meekrijgt. Dit juist omdat je moeilijk kan inschatten wat het effect, het gevolg er anders van is. Het is soms zeer moeilijk om het engagement van de afwezige ouder te pakken te krijgen. Bijvoorbeeld: een gezin dat de relatie verbreekt met een zwaar hechtingsgestoord kind dat in de instelling verblijft. Hoe ga je daar mee om? Hulpverleners begrijpen dat ouders op kunnen zijn en dat ze dat ook moeten respecteren, maar hoe kunnen hulpverleners ouders motiveren om zijn rol als ouder uiteindelijk terug op te nemen? Wat wanneer de jongere een andere mening heeft dan de ouder? Hulpverleners geven aan dat ze soms te beschermend handelen t.a.v. kinderen/jongeren. Het is een zeer moeilijk spanningsveld. Soms laat de ouder de motivatie afhangen van het gedrag van het kind. Wanneer het kind braaf is geweest, dan komt de ouder op bezoek, anders niet. Het is soms schrijnend om dat te zien, maar hulpverleners begrijpen dat sommige ouders het beu kunnen zijn dat hun kind steeds zijn gelijk wil halen, waardoor de ouder op die manier begint te reageren. De hulpverlener kan proberen om samen met de ouder een betere manier te zoeken om met het gedrag van het kind om te gaan. Soms is het belangrijk om bepaalde zaken bespreekbaar te maken. Vb. de jongere die zich verzet tegen de ouder omdat het kind denkt dat mama niet wilt dat het contact heeft met papa. Dit terwijl mama daar juist geen probleem mee heeft. Het beeld van het kind keerde, toen mama de dingen ging benoemen en een lijst met contactgegevens van papa doorgaf, waardoor het kind zelf een stuk de controle had over de situatie. Ook ouders gaan er dikwijls van uit dat ze wel weten wat hun kinderen willen. Het uitspreken en benoemen van de dingen kan de perceptie veranderen. De cultuur speelt ook een rol: soms is een andere manier van communiceren noodzakelijk om de betrokkenheid van ouders te versterken. Vb. een papa die enkel reageert op sms n, de hulpverlener die enkel met papa kan communiceren per sms. De andere communicatiemiddelen werken niet bij deze ouder. Sms heeft oa het voordeel dat ze s nachts kunnen gestuurd worden, buiten de openingsuren. 4

5 Tips, methodieken en diensten die kunnen helpen: * Er bestaan verschillende boekjes om kleine kinderen te helpen bij het omgaan met ouders in psychiatrie. Meer informatie is te vinden op: of (kopp = kinderen van ouders met psychiatrische problemen). * Eventueel het bezoek (bij gedetineerde) laten begeleiden door een Centrum Algemeen Welzijnswerk dienst die daar in gespecialiseerd is; meer info. JWW (justitieel welzijnswerk): 09/ jww@artevelde.be. * Halfrond en WRT (Welzijns en Relationeel team) van het CAW Visserij zijn diensten die helpen om het contact terug op te nemen of in ieder geval bespreekbaar te stellen. Meer informatie hierover zie verder in deze themabundel. * Er werd een positieve ervaring gemeld met het Columbus-project. Deze hulpverleningsvorm kan immers een onafhankelijke positie innemen en door het bieden van een rustpunt/buffer voor de betrokkenen een ander perspectief bieden. Het Columbus-project werkt kortdurend en is bedoeld om een plaatsing te vermijden. Na de begeleiding door het Columbus-project is opnieuw doorverwezen naar de voorziening. Er is meer onderling begrip onder de betrokkenen nu (de voorziening, de ouder). * Interessant zijn ook de methoden van bemiddeling, maar hiermee wordt als dusdanig niet gewerkt. * Sommige hulpverleners hebben in zo n situaties een positieve ervaring met - Cliëntoverleg IJH - Half Rond - Ervaringsdeskundige op team uitnodigen, maar die zijn moeilijk te vinden. * Eigen kracht conferenties: netwerk versterken kan een oplossing zijn in sommige situaties * Het benoemen van risico s, bv. bij ouders die dikwijls vanuit beveiliging bepaald gedrag gaan stellen. Soms is het nodig om vaste patronen te doorprikken. *Wanneer de jongere de ouder niet wil zien, dan kan aan de jongere gevraagd worden of ze een boodschap hebben voor de ouder. * In het kader van participeren als het moeilijk gaat, werd de methodiek emotioneel loskoppelen vermeld. Wanneer een kind niet meer emotioneel mee-beweegt (kwaad, verdrietig, is door de teleurstelling dat de ouder de afspraak niet heeft kunnen nakomen ), maar een rationele verklaring heeft voor het gedrag van de ouder. Dit is werken aan de weerbaarheid van de jongere. * Een andere interessante methodiek is het stimuleren van zelfreflectie bij ouders: hoe was het bij jou toen jij jong was, hoe deed jij het of werd het bij jou gedaan?. 5

6 Aanvullingen uit de regionale werkgroep Gent-Meetjesland. (27/2/2012) Wanneer een ouder zich agressief opstelt (tot fysieke bedreiging toe) is het bijna onmogelijk om zich participatief te blijven opstellen. Hoe kan je hier zorgen voor participatie? Enkele bedenkingen hierbij: Kiezen voor een tussenpersoon: - Als ouders te veel op de voorgrond willen treden, wordt door de hulpverlener vaak gekozen om naast de jongere te gaan staan. Dan kan de consulent als tussenpersoon of contactpersoon optreden. Bemiddelaar zijn: - duiden aan ouder wat zorgde voor de agressie - gevolg op kinderen duiden aan de ouder Men wijst op de dubbele positie die gezinsbegeleiders hier hebben. De gezinsbegeleider is tegelijk aanspreekpunt voor ouders, doch ook een deel van de voorziening. Als hulpverlener ben je niet onafhankelijk. Er is immers begrip voor wat de ouder wil, maar tegelijk wordt agressie (in de voorziening) niet getolereerd. Het gaat soms over wie heeft het voor het zeggen, de ouder is geraakt in het ouder zijn. Er zal eerst een herstelbeweging tussen de begeleiders en de ouder moeten komen. De vraag werd gesteld of de bijzondere jeugdbijstand baat zouden hebben bij een vertrouwenspersoon of een gesprekspartner bij wie ouders zonder gevolgen (op verslaggeving of het dossier van de jongere) hun verhaal zouden kwijt kunnen..werken aan de problematiek van de ouders is immers ook investeren in het kind..kan het plaatsen van de ouder in een bepaalde rol helpen om de weerstand te minderen? Eventueel door praktische zaken terug laten opnemen door de ouder (zoals in OCO Sint-Jan-Baptist)..Je beseft vaak als hulpverlener dat als je het contact met ouders loslaat, dat de jongere dit ook niet opneemt....er werd besloten dat de uitgangspositie zou moeten zijn om contact te stimuleren op een of andere manier; wederzijds contact met een bepaalde regelmaat en niet los te laten. Het is de taak van de gezinsbegeleider om de ouder aanwezig te houden en een informatiestroom te voorzien. Het is tevens belangrijk om te blijven wijzen op de verantwoordelijkheid van de ouders en hun ouderrol..misschien moeten we vaker vertrouwen op het feit dat kinderen, gezinnen, zelf ook hun eigen oplossingen zoeken, dit is ook een vorm van kansen geven (tegenover de neiging om conflicten te vermijden en zelf de oplossingen te willen voorzien maw de verantwoordelijkheid over nemen.).de uitdaging bij dit alles is hoe je dit in contextbegeleiding toepast. Begeleiders maken soms de redenering om te kiezen tussen of het kind, of de ouder. Tegenwoordig groeit echter het pleidooi om de individuele begeleider (IB) ook met ouders te laten spreken. Zo experimenteren een aantal voorzieningen met participeren van de IB aan onder andere huisbezoeken. Bij participeren als het moeilijk gaat, is tempo is een probleem. Luisteren en erkenning geven, de beleving een plaats geven, heeft immers tijd nodig. In dit kader is het soms ook de taak van de gezinsbegeleider om op de rem te staan en niet te vlug met oplossingen komen. Ook hier werd opnieuw gewezen op een spanningsveld tussen de verantwoordelijkheid (bescherming) van het kind en het tempo van de ouders respecteren, de tijd nemen om de beleving te exploreren. 6

7 Uitwisseling met dhr. Harry Goovaerts, dienst Bezoekersruimte HALFROND en dhr. Lieven Deloof van WRT (welzijns- en relationeel team) CAW Visserij. De regionale werkgroep had een uitwisseling rond het thema participeren als het moeilijk gaat met een medewerker van de bezoekersruimte Halfrond (contact mogelijk maken kind-ouder) en zijn collega die vooral rond het relationele aspect tussen de ouders werkt. Bezoekersruimte HALFROND (CAW Visserij, Gent) De bezoekersruimte Halfrond werkt voor kinderen en ouders waarbij het contact fout loopt of stopgezet is. Het betreft steeds conflictueuze relaties of relaties waarbij een juridische uitspraak leidde tot een breuk. Vaak verblijft het kind bij 1 ouder en is het contact met de ander verbroken (ongeacht om welke reden). De wenst om weer een vorm van contact op te nemen, of de uitspraak van een rechter om beveiligd contact waar te maken is de aanleiding tot begeleiding. Men werkt op vraag van rechters, hulpverleners en met schriftelijk akkoord van beide ouders. Na aanmelding volgt een gesprek met beide ouders waar ze de kans krijgen hun deel van het verhaal duidelijk te maken. Vaak gaat het om een lange tijd van pijn en gevoel van onrecht waarbij men vastzit in de eigen verklaringen over de oorzaak van het conflict. De basis waarop men steunt is de wil van ouders om het beste te doen voor hun kind. Bij kinderen speelt mee dat men bij de ouder toont wat men ondersteunend vindt voor die ouder, maar binnenin vaak een wens heeft om de (gebroken) relatie te herbekijken. Kinderen maken keuzes die passen in de situatie zoals ze is, maar vullen zelf ook zaken in over de afwezige ouder en de redenen die daartoe geleid hebben. In de gesprekken met de ouders wijst men op zaken die meespelen in het gevoel en verklaringen die het kind heeft. Daarnaast besteedt men de nodige aandacht aan de concrete toestand, de breuk die pijn en een gevoel van gemis veroorzaakt bij iedere betrokkene, de gevolgen die dit heeft op de kinderen. Bezoekersruimte biedt een veilige ruimte waar men onder begeleiding op een zeer gestructureerde manier (starten met 3 begeleide bezoeken van 11/2 de uur) het contact aangaat tussen kind en de afwezige ouder. De ruimt biedt een speelhoek, tuin, keuken, tafels, zodat men verschillende activiteiten kan ondernemen samen met het kind. Na de eerste drie bezoeken bespreekt men welke de volgende stappen zijn. De uitkomst kan heel verschillend zijn, gaande van: overgaan naar een gewone bezoekregeling tot de onmogelijkheid inzien van het contact en zelf de afstand toelaten. Ook wanneer dit laatste de keuze is heeft men vooruitgang geboekt in die zin dat er antwoorden gekomen zijn. Dat oplossingen voor de situatie aanvaard worden, ook al wil dit zeggen dat het contact weer verbroken wordt. Het doel van de bezoeken is dat men groeit naar het hebben van een betrouwbare relatie. De vraag rond wat nodig is als bescherming, ondersteuning opdat men gevreesde zaken zou vermijden, is heel belangrijk. De begeleiding helpt om wat lastig is, bloot te leggen en een manier te zoeken om dit een plaats te geven. Voor het kind is erg belangrijk dat hij/zij er toe doet in de keuze die nadien gemaakt wordt. Ook al kiest een ouder voor afstand omdat dit beter is voor het kind. Een stap opzij zetten is vaak een oplossing. Zoals de manier waarop ouders verstrikt waren voor ze kwamen ook een oplossing is om met het conflict om te gaan. Bezoekersruimte gaat op zoek naar de betekenis die iedereen daaraan geeft. Men werkt niet naar het herstellen van de relatie tussen de ouders, men zoekt mogelijkheden om het contact een plaats te geven en betrouwbaar te maken voor het kind. Het aanbod van de bezoekersruimte is beperkt in tijd: 6 maand begeleid contact, 6 maand opvolging. 7

8 Welzijns- en Relatieteam (CAW Visserij, Gent) Hun aanbod kan complementair zijn aan dit van de bezoekersruimte, hier werkt men vooral aan de relatie tussen de ouders. In het kader van een begeleiding in de bezoekersruimte kan de bemiddeling tussen ouders hier opgenomen worden. Men werkt aan de relationele problematiek, biedt bemiddeling aan, naargelang de nood. Binnen vechtscheidingen kan men een aanbod doen van ouderschapsbegeleiding en ouderschapsbemiddeling met als doel de ouders een overeenkomst te laten opstellen in functie van het kind. Het aanbod is niet beperkt in tijd maar loopt wel zolang de ouders meewerken. In dit aanbod wordt de niet-participerende (niet participeren in de opvoeding) steeds betrokken. Het doel van de gesprekken is in deze niet de ouders terug samen te brengen, wel de ouders die in een breuk leven respect te laten opbrengen voor het feit dat de ander ook ouder is van zijn kind. Men zal dan ook nooit de ouders forceren om samen te zitten in deze begeleiding, anders dan bij Halfrond, waar de ouders in functie van kind soms met elkaar geconfronteerd worden (deels ook om koudwatervrees te overwinnen ). Om de afwezige ouder te motiveren tot deelname wordt de aanwezige ouder of jongere gevraagd wat ze zelf al probeerden om het contact weer op te nemen, of wie kan helpen de andere ouder te motiveren tot deelname aan de gesprekken. Vragen: - Kan je iemand noemen die veel invloed heeft op. - Is er iemand die kan helpen de ander te overtuigen? - Hoe pak ik dat best aan, wat zou kunnen helpen? - Waar moeten we op letten, kunnen we beter eerst een brief, mail sturen? Bij deze gesprekken is de oprechte bereidheid van ouders heel belangrijk, mensen die spelletjes spelen of een andere bedoeling hebben (bv. info opdoen om de ander te kunnen zwart maken bij een volgende uitspraak, om er zelf beter uit te komen ) zijn niet klaar voor een bemiddeling. Voor de bemiddeling komen ouders vaak zelf met een voorstel dat zo mogelijk gevolgd wordt. Bv. een Afrikaanse ouder stelde een systeem voor eigen aan zijn cultuur: - Beide ouders kiezen zelf hun betrouwbare vertegenwoordigers. - Het gesprek gaat tussen de ouders en hun 2 vertegenwoordigers (die ze elk meebrengen). - De 4 vertegenwoordigers praten in naam van wie hen koos. - Op het einde wordt samen gegeten (ouders en hun vertegenwoordigers). Deze methode beklemtoont sterk het belang van de betrouwbaarheid van mensen die in jouw plaats spreken, tenslotte zijn hulpverleners vreemden voor de ouders. In het kader van contact-herstel ouder-kind, gaat veel aandacht naar de reden waarom men het contact, de opvoeding van het kind gelost heeft. Vele ouders hebben een goede reden om het contact niet op te nemen, terwijl de jongere of de aanwezige ouder daar hun eigen verklaring aan geven. Men gaat er van uit dat de geblokkeerde situatie een oplossing is voor iets en gaat in gesprek om andere mogelijkheden te verkennen. Op die manier laat men mensen ook kijken naar het eigen verhaal en de eigen (vaak vastgeroeste) verklaringen. 8

9 Redenen die ouders aangeven om geen contact te onderhouden met hun kind: - Ouders die er slecht aan toe zijn en inschatten dat het kind daar niet mee geconfronteerd kan worden. - Er van uit gaan dat het toch verkeerd zal lopen en dat afstand houden dan beter is voor het kind. - Ingenomen worden door een verslaving. - Eerst aan zichzelf willen werken om voor het kind betrouwbaarder te zijn. - Niet meer willen vechten. - Schaamte over wat gebeurde. - Zelf meegemaakt hebben hoe het is om als kind teleurgesteld te zijn. Aandachtspunten bij het gesprek over een ouder die niet meer wil participeren in de hulpverlening rond zijn kind. - Het gesprek over de positie van het kind kan helpen, vooral wanneer een kind zelf zoekende is. - De positie duiden van het bedelaar kind dat tevergeefs hoopt maar even vaak teleurgesteld wordt. - Spreken over hoe iedereen zijn eigen verklaringen invult en al jaren vasthoudt. - De vraag stellen waar de grootste vrees ligt en hoe men kan helpen om beveiliging in te bouwen. - De afwezige ouder bevragen over de reden van de aarzelingen. De aanwezige ouder bevragen hoe men de afwezige over de brug krijgt. - Van een ouder een aanvaardbare verklaring krijgen voor de breuk is voor het kind vaak al voldoende om verder te kunnen. Je kan vragen aan de ouder om dit op één of andere manier kenbaar te maken aan het kind, en samen zoeken naar wat wel nog kan bv. een foto sturen, via de hulpverlener af en toe informatie doorgeven. Jongere kinderen passen zich vaak aan aan de bestaande situatie (deze van de ouder waar men inwoont). Bij pubers ziet men echter dat deze vaak op zoek gaan naar wie de afwezige ouder is. Soms gaat dit gepaard met agressie naar de aanwezig ouder. Belangrijk is het blijven zien van de redenen waarom ouders doen wat ze doen. De aanwezige ouder schermde het kind vaak af uit bescherming, maar ook de afwezige ouder kan zijn afstand nemen om dezelfde redenen. Klemtoon hier ligt ook om op zoek te gaan met de betrokkenen naar een betrouwbaar contact. Enkele vragen die kunnen helpen: - Wat wil je vermijden. Wat is het slechts mogelijke scenario. - Wat wil je niet zien gebeuren in het contact met de ander. - Hoe kan jij dat aanpakken. Hoe heb je dat tot hiertoe gedaan. - Kan ik (als hulpverlener) hiervoor iets doen. - Hoe geven we ruimte aan het kind om zijn inbreng te doen. - Wat is de invulling die het kind echt geeft aan deze situatie. - Ik ken de situatie niet, ik ken jou niet, ik weet niet hoe je er tot hiertoe mee omging - Help mij om de juiste aanpak te vinden.. Samen luidop denken is de boodschap. Zou het kunnen dat. in een oprechte vraag die zowel kan ontkend als bevestigd worden. In de plaats van ik denk dat het zo zit. Niet zo zeer naar waarheid of gelijk hebben zoeken, wel naar manieren om iedereen een (veilige) plaats te geven. Het kind zelf zijn verhaal laten vinden, als begeleider de zaken ook niet properder voorstellen in de plaats van de ouder (uit bezorgdheid). Eerlijkheid blijft belangrijk. 9

10 Verdere gegevens: Welzijns- en Relatieteam Visserij Gent België Tel: 09/ Fax: 09/ In Oost-Vlaanderen zijn er bezoekersruimten te vinden op volgende adressen: Bezoekruimte Dendermonde OLV-Kerkplein Dendermonde Tel 052/ Fax 052/ Bezoekruimte Half-Rond Gent Visserij Gent Tel 09/ Fax 09/ (Half-Rond vermelden!) Bezoekruimte Half Rond Ronse Ninovestraat Ronse tel 055/ gsm: 0478/ fax 055/

11 Synthese Participeren als het moeilijk gaat. Uit regionale werkgroep Gent-Meetjesland 2012 Op basis van de besprekingen rond het thema participatief werken als het moeilijk gaat, halen we uit de uitwisseling verschillende krachtlijnen, concreet hanteerbare zaken, tips. De drie bronnen die mede inspiratief waren voor de gesprekken: - De tekst van ouders zie website Participatief werken als het moeilijk gaat. Onder wat zeggen ouders syntheseteksten. - De teksten van Halfrond en relatiebureau CAW (zie vorig verslag) - De input over het OCO en de visie die erachter steekt (zie website info voor voorzieningen / praktijkvoorbeelden. We maakten een indeling volgens visie, methodiek, organisatie en valkuilen. Visie - Het is de taak van de hulpverlener om de ouder aanwezig te houden en het thema contact ouder/jongere levendig te houden. Hierbij moet de informatiestroom tussen ouders en jongere verzekerd worden. - Werken aan de problematiek van de ouder = investeren in het kind. - We moeten rekening houden met het tempo van ouders. In dit kader is het soms ook de taak van de gezinsbegeleider om op de rem te staan en niet te vlug met oplossingen komen. - De veerkracht van kinderen: kinderen kunnen ook omgaan met hun gezin. Niet te vlug ingrijpen, niet reageren op basis van éénzijdig oordeel. - Ouders hebben soms goede redenen om niet te participeren (cfr. bijdrage bezoekersruimte Halfrond): deze visie werkt ontschuldigend en helpt mee aan een niet-veroordelende kijk ten aanzien van de ouder. Methodiek - Wanneer participatie moeilijk gaat, kan het helpend zijn om een onafhankelijke begeleider of dienst (vb. Columbus-project, CAW, bezoekersruimte Halfrond) te betrekken. - Bij complexe problematiek en nood van ouders aan intensieve begeleiding (gesprekspartner/vertrouwenspersoon) is het soms aangewezen door te verwijzen naar externe diensten. - In dit kader is het samenwerken met verschillende diensten, met een coördinator interessant (vb. cliëntoverleg). - Het is belangrijk om de tijd te nemen om beleving van ouder te exploreren. - Het kan helpend zijn om praktische zaken te laten opnemen door ouders. - Soms is het nodig om emotioneel los te koppelen : dit verhoogt de weerbaarheid van de jongere. - Stimuleren van zelfreflectie bij de ouder: kan de participatie verhogen en plaatst hen in hun ouderrol. Organisatie - Kiezen voor een ouderondersteuner moet op voorzieningenniveau gebeuren. Een ouderondersteuner (cfr. een aangebracht voorbeeld uit Antwerpse) voert gesprekken met ouders, zonder dat de inhouden in het dossier komen. Op die manier kunnen ouders een vertrouwenspersoon hebben zonder schrik te hebben dat dit gevolgen heeft op het dossier van de jongere. Valkuilen - Dubbele positie gezinsbegeleider: leeft zich in in de kant van de ouder, maar is tegelijk deel van de voorziening - Spanningsveld tussen werken aan relatie ouder/kind versus bescherming kind. - Spanningsveld tussen de verantwoordelijkheid (bescherming) van het kind en het tempo van de ouders respecteren (de tijd nemen om de beleving te exploreren). 11