Planteam Groen, Ecologie, Stedelijke Recreatie en Water

Transcriptie

1 Planteam Groen, Ecologie, Stedelijke Recreatie en Water Juli 2008

2 Inhoud 1. Samenvatting Inleiding Kaders Beschrijving van het gebied en inventarisatie Het plan Consequenties natuurwetgeving Bijlage I: Soortenlijst... 15

3 1. Samenvatting Deze natuurtoets is door DRO uitgevoerd in verband met plannen voor het zuidelijk deel van het Beatrixpark, het plan Beethoven. Onderzocht is welke soorten er in het plangebied aanwezig zijn en of er soorten zijn waarvoor ontheffing van de Flora- en Faunawet aangevraagd dient te worden. In de bomen werden tijdens een veldbezoek spechtengaten aangetroffen. Tevens werden bosuilen gehoord. Voor de bomen met spechtengaten en voor de bosuilennesten dient een ontheffing te worden aangevraagd. Wanneer compenserende maatregelen worden getroffen zal naar verwachting de ontheffing verleend worden. Wat betreft de kap van de overige bomen dienen mitigerende maatregelen toegepast te worden om conflicten met de Flora- en faunawet te voorkomen. Luchtfoto plangebied Natuurtoets Beethoven

4 2. Inleiding Het Beatrixpark is gelegen tussen de Rai en de Zuidas, in stadsdeel Zuideramstel. Men is voornemens om het zuidelijk deel van het park te herinrichten. De huidige bebouwing wordt gesloopt en er komen nieuwe gebouwen voor in de plaats. De nieuwe bebouwing zal aan westkant van het plangebied worden gesitueerd. Ook zullen diverse bomen worden gekapt ten behoeve van het plan. Het park krijgt tegelijkertijd een kwaliteitsverbetering en de vierkante meters groen blijven evenveel. Gezien de voorgenomen plannen voor het kappen van bomen en struweel is het nodig om te onderzoeken hoe hiermee om moet worden gegaan om conflicten met de Flora- en faunawet te voorkomen. Onderzocht is welke soorten er in het plangebied aanwezig zijn en verwacht worden, wat de effecten van de voorgenomen ingrepen zijn en of er een ontheffing van een verbodsartikel van de Flora- en faunawet nodig is. Er is met name aandacht besteed aan het voorkomen van spechtengaten in de bomen en verblijfplaatsen van vleermuizen zowel in bomen als in de gebouwen. Voor dat laatste is een vleermuizeninventarisatie gemaakt worden door een specialist. Huidige situatie rood groen Natuurtoets Beethoven

5 Nieuwe situatie rood groen Werkwijze Voor de soortenlijst is gebruik gemaakt van gegevens uit de Ecologische Atlas Amsterdam. Op 31 maart 2008 is een veldbezoek uitgevoerd om gegevens te actualiseren. Het veldonderzoek is door Martin Melchers uitgevoerd. Martin Melchers werkt sinds 1992 als stadsecoloog bij de Gemeente Amsterdam, is coördinator van het RAVON (reptielen, amfibieën en vissen) voor Groot-Amsterdam en actief lid van de VZZ, het IVN-Amsterdam, EIS-Nederland (libellen, sprinkhanen, mollusken en andere ongewervelden) en de KNNV. Martin Melchers is autodidact. Het vleermuizenonderzoek is verricht worden door Mark Kuiper van Natuurbeleven. Er zal drie keer worden gekeken in de periode april-september. Op het moment dat deze toets geschreven wordt, is het laatste vleermuisonderzoek nog niet verricht. Dit zal in september 2008 nog plaatsvinden. In hoofdstuk drie van deze natuurtoets wordt eerst het wettelijk kader behandeld. In hoofdstuk vier volgt een beschrijving van het gebied en de soorten die er voorkomen, dan wel verwacht worden. Daarna volgt een beschrijving van de effecten van het plan in hoofdstuk vijf. En tot slot worden in hoofdstuk 6 de consequenties ten aanzien van de natuurwetgeving gegeven. De soortenlijst is als bijlage toegevoegd. Voor de soortenlijst is gebruik gemaakt van gegevens uit de Ecologische Atlas Amsterdam. Natuurtoets Beethoven

6 Huidige situatie park Ligging van het plangebied Het plangebied ligt tussen de snelweg A10, Beethovenlaan, Prinses Irenestraat en het Beatrixpark. Ligging van het plangebied Natuurtoets Beethoven

7 3. Kaders Wettelijk kader Gebiedsbescherming - Natuurbeschermingswet 1998: Natura 2000 Vogelrichtlijngebieden of Speciale Beschermingszones zoals bedoeld in de Europese Vogelrichtlijn (nu geïmplementeerd in de Natuurbeschermingswet 1998) en Habitatrichtlijngebieden liggen niet in de nabijheid van het plangebied. Soortbescherming In april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht geworden. In februari 2005 heeft er door middel van een Algemene Maatregel van Bestuur een aanpassing plaatsgevonden. Uit de Flora- en faunawet kunnen we de voor dit advies relevante artikelen als volgt samenvatten: Artikel 2 behandelt de algemene, voor iedereen geldende zorgplicht, voor alle in het wild levende dieren, inclusief hun leefomgeving en voor alle planten en hun groeiplaats. Lid 2 stelt dat handelingen waarvan redelijkerwijs kan worden aangenomen dat men de nadelige gevolgen voor de natuur kan weten of vermoeden, voorkomen moeten worden. Voor zover die gevolgen niet voorkomen kunnen worden moeten de effecten van die handelingen worden beperkt of ongedaan gemaakt. Artikelen 8 tot en met 13 zijn verbodsbepalingen waarin de mogelijk nadelige handelingen worden genoemd. Het betreft zowel evident nadelige handelingen, zoals doden of vernielen van nesten, als indirect nadelige handelingen, zoals aantasting van de leefomstandigheden, verstoring of verontrusting. Par. 1 art. 8 Par. 2 art. 9 art. 10 art. 11 art. 12 art. 13 Bepalingen betreffende planten op hun groeiplaats Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse soort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei wijze van hun groeiplaats te verwijderen. Bepalingen betreffende dieren in hun natuurlijke leefomgeving Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. Het is verboden dieren behorende tot een beschermde inheemse soort opzettelijk te verontrusten. Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren behorende tot een beschermde inheemse soort te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. Het is verboden planten of producten van planten, of dieren (...) behorende tot een beschermde inheemse of beschermde uitheemse plantensoort onderscheidenlijk een beschermde inheemse of beschermde uitheemse diersoort (...) te vervoeren, ten vervoer aan te bieden, af te leveren (...) of onder zich te hebben. Artikel 75 gaat over de mogelijkheden van vrijstelling of ontheffing. Op grond van artikel 75, lid 5, van de Flora- en faunawet worden ontheffingen slechts verleend wanneer er geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de soort. Op grond van artikel 75, lid 6, aanhef en onder c, wordt in het geval van soorten die zijn opgenomen op bijlage IV van de EU-Habitatrichtlijn, ontheffing slechts verleend wanneer er, naast de voorwaarde dat geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de soort, geen andere bevredigende oplossing bestaat en met het oog op andere, bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen, belangen. Natuurtoets Beethoven

8 Voor een ontheffingaanvraag voor de soorten uit tabel 3 en voor vogels is een uitgebreide toets nodig. Deze bevat de volgende drie criteria: 1. er is geen andere bevredigende oplossing; 2. er is een dwingende reden van groot openbaar belang 3. doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort; Als het gaat om een ontheffingsaanvraag in het kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling wordt ook getoetst op het criterium: de werkzaamheden moeten zodanig uitgevoerd worden dat er sprake is van zorgvuldig handelen. Ontheffing kan voor een periode van vijf jaar worden aangevraagd. Aan de ontheffing kunnen voorwaarden worden verbonden die betrekking hebben op mitigerende maatregelen of compensatie. De AMvB onderscheidt drie beschermingsregimes en niet beschermde soorten. Voor vogels geldt een apart regiem. Globaal is de betekenis als volgt: Tabel 1 Algemene soorten Een ontheffingsaanvraag is niet nodig bij bestendig beheer en onderhoud of bestendig gebruik en ruimtelijke ontwikkelingen Tabel 2 Overige soorten Een ontheffingsaanvraag is niet nodig bij bestendig beheer en onderhoud of Tabel 3 Soorten bijlage IV Habitatrichtlijn/Bijlage 1 AMvB Vogels Niet beschermde soorten bestendig gebruik en ruimtelijke ontwikkelingen, mits er voor de uitgevoerde activiteiten een gedragscode is afgesproken met het Ministerie van LNV Als iemand activiteiten onderneemt die zijn te kwalificeren als ruimtelijke ontwikkeling geldt voor soorten in tabel 3 geen vrijstelling. Ook niet op basis van een gedragscode. Voor vogels moet, indien er nog geen gedragscode is afgesproken, ontheffing worden aangevraagd. Als de werkzaamheden echter buiten het broedseizoen plaatsvinden is er geen ontheffing nodig, dit geldt echter niet voor soorten met vaste rust- of verblijfplaatsen. Voor alle soorten geldt de zorgplicht Bestendig beheer en onderhoud wil zeggen, dat de activiteiten bestaan uit de voortzetting van een praktijk die is gericht op behoud van de bestaande situatie. Beleidskader Ecologische Hoofdstructuur: Rijks en Provinciaal beleid De (P)EHS is een belangrijk middel om de hoofddoelstelling van het natuurbeleid te bereiken: natuur en landschap behouden, versterken en ontwikkelen, als essentiële bijdrage aan een leefbaar Nederland en een duurzame samenleving. De EHS moet er onder meer toe bijdragen dat afspraken over het behoud en het herstel van biodiversiteit worden nagekomen. De Provincie heeft de EHS-opgave verder uitgewerkt. Bij kwantitatieve of kwalitatieve aantasting van de (P)EHS dient volgens in de Nota Ruimte vastgelegde regels gecompenseerd te worden. De dichtstbijzijnde gebieden die onder de EHS vallen zijn delen in de Amstelscheg en het Amsterdamse Bos. Hoofdgroenstructuur: gemeentelijk beleid In het structuurplan van de gemeente Amsterdam worden een aantal groengebieden planologisch beschermd. Functiewijzigingen zijn mogelijk en moeten aan een toetsingscommissie worden voorgelegd. Het plan ligt in de Hoofdgroenstructuur. Natuurtoets Beethoven

9 Soorten van de Rode lijsten Eens per tien jaar worden er Rode lijsten opgesteld. Hierop komen soorten die om verschillende redenen sterk achteruitgaan. Voor het Ministerie van LNV zijn de rode lijsten mede richtinggevend voor het te voeren natuurbeleid. Het Ministerie stimuleert dat bij bescherming en beheer van gebieden rekening wordt gehouden met de rode-lijst-soorten, en dat zo nodig en zo mogelijk aanvullende soortgerichte maatregelen zullen worden genomen. Natuurtoets Beethoven

10 4. Beschrijving van het gebied en inventarisatie Algemeen Het landschap van het zuidelijk deel van het Beatrixpark bestaat uit o.a. een gedeelte met gebouwen, een waterpartij en een heuvel langs de oever hiervan. De waterpartij zal worden verlegd zodat er een aaneengesloten peilvak ontstaat. De gebouwen die in dit deel van het park staan, zullen verdwijnen. Tijdens het veldonderzoek op 31 maart 2008 is o.a. gezocht naar nesten van vogels en spechtengaten. Bomen en begroeiing In de plantvakken die moeten verdwijnen staan volgroeide bomen en struiken. De bomen en struiken die zijn aangetroffen tijdens het bezoek zijn o.a. hulst en canadese populier. De bomen dienen als foerageergebied voor vleermuizen en de grote bonte specht. Vogels Er werden veel gaten van de grote bonte specht aangetroffen. Verder werden een merelnest, eksternesten en twee zwarte kraaiennesten gezien. De zwarte kraaiennesten kunnen dienst doen als nest voor sperwer, buizerd of boomvalk. Ook werden twee houtduifnesten gevonden. Verdere aanwezige vogels in het gebied zijn zwarte kraai, vlaamse gaai, koolmees, vink, winterkoning, roodborst, merel en boomkruiper. Daarnaast werd tijdens het vleermuisonderzoek, verricht door Mark Kuiper, bosuilen gehoord. Deze bosuilen broeden in het Beatrixpark, echter niet in het plangebied. Een van de aangetroffen bomen met spechtengaten Natuurtoets Beethoven

11 Zoogdieren Er zitten verscheidene holen van bosmuizen in het gebied. Het gebied doet dienst als foerageergebied voor vleermuizen. Dwergvleermuizen en laatvliegers foerageren rond bomen en struiken. In Amsterdam worden bomen wel als zomerverblijf gebruikt door vleermuizen maar nauwelijks als winterverblijf omdat de bomen daar niet geschikt voor zijn. Uit het vleermuisonderzoek dat is verricht kan voorlopig geconcludeerd worden dat de vleermuizen geen gebruik maken van de gebouwen als verblijfplaats. Amfibieën /vissen In de waterpartij werden padden en bruine kikkers aangetroffen. Conclusies Voor het kappen van de bomen met de nestholtes van de grote bonte specht moet een ontheffing worden aan gevraagd omdat deze nesten in de Flora- en faunawet als vaste verblijfplaatsen worden beschouwd. Het verlies aan nestholtes dient te worden gecompenseerd door het ophangen van veel nestkasten. De te slopen gebouwen dienen voor aanvang van de afbraak te worden geïnventariseerd op de aanwezigheid van vleermuizen Natuurtoets Beethoven

12 5. Het plan Een groot aantal bomen en struweel moet verdwijnen voor een herinrichting van het zuidelijk deel van het Beatrixpark. De waterpartij in het meest zuidelijke deel van het park wordt vanwege de herinrichting verlegd en wordt verbonden met het water in het noordelijk deel van het park zodat er een gestroomlijnde watergang ontstaat. Op deze manier zal de parkstructuur worden verbeterd. Effecten van de uitvoering van het plan op de aanwezige flora en fauna Door het verdwijnen van een groot deel van de bomen en struweel van het park verdwijnt een deel van de biotoop voor vogels en kleine zoogdieren. Daarnaast verdwijnt er foerageergebied en verdwijnen er verblijfplaatsen voor de grote bonte specht. Door het verbinden van de waterpartijen verdwijnt er tevens een plek waar amfibieën zich kunnen voortplanten. Voor de grote bonte specht blijven voldoende nestmogelijkheden over in het park. Er wordt geen afbreuk gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de soort. Effecten door de werkzaamheden Door de werkzaamheden vindt er tijdelijke verontrusting plaats. Door bij de planning van de werkzaamheden rekening te houden met de broedperiode, de winterrustplaatsen en de mitigerende maatregelen goed uit te voeren kan de schade aan de natuur worden beperkt. Deze mitigerende maatregelen staan beschreven in hoofdstuk 6. Natuurtoets Beethoven

13 6. Consequenties natuurwetgeving Gebiedsbescherming Het Plangebied bevindt zich buiten de Speciale Beschermingszones, externe werking van het plan op deze gebieden is niet aannemelijk. Het plangebied ligt niet in de (P)EHS. Het plan ligt wel in de Hoofdgroenstructuur van de gemeente Amsterdam en zal aan de toetsingscommissie moeten worden voorgelegd. Soortbescherming, ontheffing Flora- en faunawet Ontheffing voor spechten De grote bonte specht is een beschermde inheemse diersoort als bedoeld in artikel 4, lid 1 onder b van de Flora- en faunawet. Nesten van spechten zijn volgens de Flora- en faunawet het hele jaar beschermd. Er moet hier dus ontheffing voor worden aangevraagd bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het ministerie verleent ontheffing wanneer er geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de soort en er geen andere bevredigende oplossing bestaat. Om ontheffing te krijgen, is het nodig om maatregelen te treffen. Deze kunnen zijn: - het planten van nieuwe wilgen; - de bomen kappen buiten broedseizoen; - compensatiekasten voor spechten plaatsen; - het kappen laten begeleiden door een ter zake deskundige. Vleermuizen De vleermuis is beschermd volgens de Flora- en faunawet. Er zijn geen verblijfplaatsen van de vleermuis waargenomen. Vleermuizen gebruiken het gebied wel om te foerageren. Er blijft voldoende foerageergebied in de omgeving Andere broedvogels Voor de andere broedvogels geldt dat het geen soorten zijn waarvan het nest een vaste verblijfplaats is in de zin van artikel 11 van de Flora- en faunawet. Dit betekent, dat de nesten gedurende de broedtijd zijn beschermd, maar daarbuiten niet. Ontheffing voor broedende vogels wordt meestal niet verleend, omdat het in de regel goed mogelijk is om verontrusting in het broedseizoen te voorkomen. Vrijstelling Voor de in het plangebied voorkomende zoogdieren en amfibieën geldt een vrijstelling bij ruimtelijke ontwikkelingen. Nestkasten Het verlies aan nestplaatsen voor de grote bonte specht in de boomholtes kan met behulp van nestkasten in de resterende bomen gecompenseerd worden. Voor het broedseizoen begint moeten deze nestkasten opgehangen worden. In het park zijn veel bomen aanwezig waar nestkasten kunnen worden opgehangen. Mitigerende maatregelen Het kappen van bomen en struweel en het maaien van het terrein mag alleen gebeuren buiten het broedseizoen, dat loopt van 1 februari tot en met half augustus, afhankelijk van soort en weeromstandigheden. De broedtijd is indicatief. Geadviseerd wordt om het terrein voor het aanvangen van de werkzaamheden te laten inspecteren door een deskundige. Houdt het terrein in de winter kaal om zo te voorkomen dat kleine zoogdieren en vogels zich er gaan vestigen. Het water dient vanaf één richting gedempt te worden zodat de aanwezige vissen en amfibieën naar het openblijvende deel van de sloot kunnen vluchten. Bij het maaien van het terrein moet het maaisel afgevoerd worden zodat inspectie op het voorkomen van dieren mogelijk wordt. Tevens is het voor de dieren dan mogelijk om te vluchten. Hiertoe dient Natuurtoets Beethoven

14 vanaf één kant gewerkt te worden richting overige groengebieden. Hiertoe kan extra dekking worden aangebracht door van de verwijderde struiken en bomen een takkenril te maken. Deze gebieden kunnen daarnaast aantrekkelijker gemaakt worden voor de dieren door middel van het plaatsen van takkenhopen. De begroeiing kan het beste in de maanden september, oktober, november, december en januari worden verwijderd. Door herhaald maaien en afvoeren is het terrein dan ongeschikt voor broedvogels en kleine zoogdieren. Na schouw door een ter zake deskundige kan het terrein vrij worden gegeven. De aanwezige losse takken en groenhopen op de grond moeten voorzichtig verwijderd worden in de maanden augustus en september, zodat egels niet in deze hopen aan hun winterslaap kunnen beginnen. Aanbevolen wordt om takkenbossen op een andere plek neer te leggen om zo nieuwe plekken voor egels te creëren. Deze nieuwe aangelegde takkenhopen dienen te worden afgedekt met blad en groenafval. Hierdoor ontstaan vorstvrije droge plekken voor egels om te overwinteren. Eventueel aangetroffen egels kunnen ook worden losgelaten bij de nieuwe plekken. Andere beleidskaders Er komen geen Rode lijstsoorten in het plangebied voor. Natuurtoets Beethoven

15 Bijlage I: Soortenlijst Wetenschappelijke naam Rode lijst Ffwet Zoogdieren Egel Erinaceus europeus F1 Bosmuis Apodemus sylvaticus F1 Gewone dwergvleermuis Pipistrellus Pipistrellus F3 laatvlieger Epesticus Serotinus F3 Broedvogels Boomkruiper Certhia brachydactyla V bosuil Strix aluco Ekster Pica Pica V Grote bonte specht Dendrocopos major V Houtduif Columba palumbus V Koolmees Parus major V Merel Turdus merula V Roodborst Erithacus rubecula V Vink Fringilla coelebs V Vlaamse gaai Garrulus glandarius V Winterkoning Troglodytes troglodytes V Zwarte kraai Corvus corone V Amfibieën Gewone pad Bufo Bufo F1 Groene kikker complex Rana esculanta (synklepton) F1 FF betekent soortenbescherming: F= Flora= en faunawet, met tabel AMvB (1= licht beschermd, 2= zwaar beschermd, 3= strikt beschermd) V= vogel (zie de tweede tabel onder hoofdstuk 3) Natuurtoets Beethoven