Buiten gewoon op orde

Transcriptie

1 Buiten gewoon op orde Nota Onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte Utrecht.nl

2 1 Inhoud Inleiding 5 Vleuten - De Meern West Leidsche Rijn Overvecht 7 3 Noordwest Noordoost 6 Binnenstad 4 5 Zuidwest Oost 1 Verantwoordelijkheid onderhoud en beheer 9 Veligheid 9 Functionaliteit 11 Visuele kwaliteit 11 Geen investeringsbeslissing zonder onderhoudsbudget 12 2 Regulier en groot onderhoud 15 Onderscheid regulier onderhoud en groot onderhoud 15 Achterstallig onderhoud 16 Functionaliteit aanpassen 17 Onderhouden volgens economisch rationeel beheer 17 Zuid 2 3 Prioriteiten van vervangingen 21 Werk met werk: op zoek naar synergie 22 4 Bepalen van noodzaak onderhoud 25 Methodisch bepalen van noodzaak onderhoud 25 Groot onderhoudsprojecten Stadsbreed vervangen slechte bomen 2 Landgoederen Amelisweerd en Rhijnauwen 3 Vernieuwing asfalt Amsterdamsestraatweg en vergroening 4 Binnenstadsstraten; Achter Clarenburg, Domstraat, Korte Jansstraat, Schoutenstraat, Neude etc. 5 Bruggen over de Minstroom 6 Kademuur Bemuurde Weerd 5 Terugblik op de periode Staat van onderhoud 32 Groen en bomen (openbaar groen, bomen en landgoederen) 33 Verhardingen (wegen, fietspaden, voetpaden), speeltoestellen en verkeersvoorzieningen 33 Civieltechnische constructies 34 Openbare verlichting en verkeersinstallaties 34 6 De opgave voor Budget vervangingsinvesteringen 37 Groen 38 Verhardingen 38 Civieltechnische constructies 39 Projecten Nota Kapitaalgoederen Verlichting Professor Norbruislaan 7 Beheer uitbreidingsinvesteringen 41 2 inhoudsopgave 3

3 Inleiding Utrecht werkt hard aan de huiskamer van de stad, haar buitenruimte. Om de stad leefbaar, bereikbaar en aantrekkelijk te houden, onderhoudt de gemeente continu haar openbare ruimte. Hierdoor zijn Utrechtse parken, straten en pleinen schoon, heel en veilig en vormen prettig ontmoetingsplekken voor Utrechters en bezoekers. De openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen (wegen, groen, bruggen, kades, verkeerslichten e.a.). Kapitaalgoederen zijn door de gemeente aangekochte en/of tot stand gebrachte objecten die gedurende meerdere jaren nut geven. De instandhouding hiervan gebeurt door het uitvoeren van regulier en groot onderhoud en door het vervangen van kapitaalgoederen. Goed onderhoud van de openbare ruimte is belangrijk omdat het de publieke ruimte betreft die directe invloed heeft op het gebruik, de aantrekkelijkheid, de bereikbaarheid en de veiligheid van het woon-, leef- en werkklimaat van de stad. Het bedrag dat de kapitaalgoederen vertegenwoordigen, loopt in de miljarden euro s. De aantallen lopen in de vele duizenden kapitaalgoederen (zie figuur 1). Beheer en onderhoud van deze kapitaalgoederen is daarom zowel vanuit het oogpunt van de gebruikers als vanuit financieel perspectief essentieel. Bij het coalitieakkoord en in de programmabegroting voor 2015 is vastgelegd dat vanaf 2015 jaarlijks structureel een miljoen euro extra beschikbaar is voor het onderhoud van de kapitaalgoederen. 4 inhoudsopgave inhoudsopgave 5

4 Inleiding Inleiding SPEELTOESTELLEN GROEN 11 mln m2 BOMEN beheer van de kapitaalgoederen te actualiseren zodat we over een afwegingskader beschikken voor de beheervraagstukken voor de kapitaalgoederen in de openbare ruimte. Op basis van dit kader stellen we jaarlijks uitvoeringsprogramma s vast voor zowel regulier onderhoud als voor de vervangingsinvesteringen. BRUGGEN 800 KADES 65 KM VERKEERSLICHTEN 200 LICHTMASTEN WEGEN EN FIETS- EN VOETPADEN 13 mln m2 Juridisch kader In het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten en provincies (BBV) is voorgeschreven aan welke eisen gemeenten en provincies moeten voldoen bij het opstellen van de begroting, begrotingswijzigingen, jaarverslag en de jaarrekening. Het BBV schrijft voor dat er enkele bijzondere paragrafen moeten worden opgenomen in de begroting, waaronder één over het onderhoud van de kapitaalgoederen. Om de instandhouding van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte door beheer en onderhoud goed te regelen, heeft de raad in de financiële verordening (onderdeel Onderhoud kapitaalgoederen, artikel 17) bepaalt dat elke vier jaar een nota over het onderhoud van de kapitaalgoederen moet worden voorgelegd. Project: Vervangen slechte bomen Figuur 1: Kapitaalgoederen in de openbare ruimte Het onderhoud van kapitaalgoederen beslaat een belangrijk deel van de gemeentelijke begroting. Voor kapitaalgoederen zijn vaak langlopende investeringen vereist. Achterstanden in het onderhoud kunnen, naast kapitaalvernietiging, in het ergste geval leiden tot onveilige situaties. Het is daarom zinvol om op het gebied van het onderhoud van kapitaalgoederen effectief beleid te voeren. De gemeente Utrecht streeft naar economisch rationeel beheer waarbij we de risico s hebben geïnventariseerd. Het in 2013 geïntroduceerde keuzeinstrument PRIOR (Projecten rangschikking vervangingsinvesteringen in de openbare ruimte) helpt bij het maken van keuzes op het vlak van vervangingsinvesteringen, ongeacht de soort kapitaalgoed, In deze nota is beschreven op welke wijze het regulier onderhoud en de vervangingsinvesteringen worden bepaald. Voor het onderdeel water en rioleringen verwijzen wij u naar het plan Gemeentelijke Watertaken (voorheen Verbreed gemeentelijke rioleringsplan). Op grond van de financiële verordening van de gemeente wordt elke vier jaar een Nota Onderhoud Kapitaalgoederen aan de raad voorgelegd. In deze nota borduren we voort op de keuzes en uitgangspunten die in de vorige nota s zijn vastgelegd. Dit houdt in dat de onderhoudssystematiek erop is gericht om van elk object het einde van de technische levensduur te halen. Het toepassen van economisch rationeel beheer leidt ertoe dat het rendement van de investering het grootst is en daarmee op termijn het goedkoopst. Doel is om een integrale visie op het Waar: Stadsbreed Wanneer: Een stadsbrede aanpak voor het vervangen van matige en slechte bomen op diverse locaties heeft de afgelopen 4 jaar gelopen. De gemeente bereidde de plaatsing van de bomen nauwkeurig voor. Alle locaties zijn bezocht en bekeken op aanvullende verbeterpunten ten gunste van verbetering van de groenstructuur in de stad. Van alle locaties zijn ontwerptekeningen gemaakt, zijn velvergunningen aangevraagd, hebben bewoners kunnen meedenken over de keuze van de boomsoort, is milieukundig onderzoek gedaan naar de grondkwaliteit en is geïnventariseerd op eventueel archeologisch belang. In totaal zijn ruim 2100 bomen vervangen en van vele andere bomende groeiplaats verbetert. In het oog springt de Nedereindseweg waar in het voorjaar van 2014 in totaal 120 bomen zijn vervangen. 6 inhoudsopgave inhoudsopgave 7

5 1 Verantwoordelijkheden onderhoud en beheer De fysieke staat van de openbare ruimte bepaalt voor een belangrijk deel het gezicht van Utrecht. De openbare ruimte wordt in de Algemene Plaatselijke Verordening van Utrecht gedefinieerd als alle vrij toegankelijke ruimte en alle ruimte die met enige beperking toegankelijk is. De openbare ruimte is niet statisch. Er komt nieuwe openbare ruimte bij of er worden andere eisen gesteld aan de openbare ruimte. Kortom het gebruik en de inrichting van de buitenruimte stelt nieuwe en veranderende eisen aan de buitenruimte. Op deze veranderingen moet de gemeente met het beheer en onderhoud slagvaardig reageren. De gemeente heeft daarbij drie verantwoordelijkheden: 1. De eerste verantwoordelijkheid van de gemeente is om te zorgen dat de openbare ruimte voldoet aan de vastgestelde normen en daarmee veilig is. Als dat niet gegarandeerd kan worden, stelt de gemeente beperkingen aan het gebruik, zodat weer wordt voldaan aan de vastgestelde norm. 2. Ten tweede is de functionaliteit van groot belang. De openbare ruimte moet gebruikt kunnen worden waarvoor deze is ingericht. 3. Ten derde telt de visuele kwaliteit mee. Hoe de openbare ruimte eruit ziet bepaalt immers ook de uitstraling van de stad. Veiligheid Bij beheer en onderhoud staat veiligheid van de openbare ruimte voorop. We bedoelen dan de technische kwaliteit van het kapitaalgoed: de technische staat van het kapitaalgoed en de inschatting of het veilig te gebruiken is gedurende de resterende technische levensduur. Voor het nemen van beslissingen ten aanzien van onderhoud en vervanging is het belangrijk op de hoogte te zijn van de kwaliteit op dit moment, het te verwachten kwaliteitsverloop in de toekomst en de vastgestelde norm(kwaliteit) van de voorziening. Het verloop van de kwaliteit van een voorziening is schematisch weergegeven in de onderstaande figuur. Bij aanleg van een voorziening is de kwaliteit maximaal. In de loop van de tijd neemt de kwaliteit af volgens een bepaald patroon. 8 inhoudsopgave inhoudsopgave 9

6 Verantwoordelijkheden onderhoud en beheer Verantwoordelijkheden onderhoud en beheer kwaliteit aanvangskwaliteit huidige kwaliteit normkwaliteit Figuur 2: Het verloop van de kwaliteit in de tijd De vastgestelde norm geeft aan hoeveel schade toelaatbaar wordt geacht. Om te voorkomen dat de kwaliteit van de voorziening lager wordt dan de gestelde normkwaliteit, dient onderhoud gepleegd te worden. Wanneer de normkwaliteit strenger of minder streng wordt gesteld, dan heeft dit direct invloed op het tijdstip van het te plegen onderhoud. Bij een strengere norm zal eerder onderhoud moeten worden uitgevoerd en bij minder strenge normen kan het onderhoud later worden uitgevoerd. De kwaliteit van een kapitaalgoed is niet alleen afhankelijk van het tijdsverloop en het beheer. Ook spelen zaken mee als de oorspronkelijke inrichting en de intensiteit van het gebruik. Hoe hoger de gebruiksintensiteit, hoe korter de levensduur van de voorziening of hoe vaker onderhoud gepleegd moet worden. Het verloop van de kwaliteit van een voorziening is daarmee afhankelijk van zowel de onderhoudsfrequentie als de gebruiksintensiteit en kwaliteit van de voorziening. t1 inrichting kwaliteit openbare ruimte t2 tijd Functionaliteit Bij het bepalen van wat heel en veilig is, speelt de functionaliteit van een object vanzelfsprekend een grote rol. Hierbij gaat het om de vraag wat het object zou moeten kunnen, op plek x, in omstandigheid y, z. Bijvoorbeeld, een rijbaan is bedoeld om van A naar B te kunnen komen. Afhankelijk van de plek in de stad komen daar functie-eigenschappen bij, gerelateerd aan het gewenste gebruik. Zo zal een uitrukroute voor hulpdiensten bij een hoge snelheid nog veilig moeten zijn en is dat bij een straat in een woonwijk niet aan de orde. Er is daarom ook sprake van verschillen in de beheerinspanningen. Zo wordt bij aanleg vastgesteld of een weg voor 50 km/h of voor 30 km/h is bedoeld. Die functie moet dan behouden blijven. Ook voor de functionaliteit geldt dat de intensiteit van gebruik invloed heeft. Een brug in een 50 km/uur weg in de binnenstad kent een veel intensiever gebruik dan eenzelfde brug in een 50 km/uur weg in het buitengebied. De brug in de binnenstad zal daarom eerder van een nieuwe slijtlaag voorzien moeten worden om functioneel te blijven, dan de brug in het buitengebied. Project: Landgoederen Waar: Amelisweerd en Rhijnauwen Wanneer De landgoederen Oud Amelisweerd, Nieuw Amelisweerd en Rhijnauwen worden aan de hand van de in 2012 vastgestelde toekomstvisie opgeknapt. Werkzaamheden in het kader van de restauratie en werkzaamheden ten bate van het wegwerken van achterstallig onderhoud worden integraal en afgestemd op elkaar opgepakt. Streven is het herstel, behoud en versterken van de cultuurhistorische, ecologische en recreatieve waarden van de landgoederen. Concreet uitgevoerde projecten zijn de restauratie van het Trapeziumbos, start restauratie Hoge Bos en Rijnsoeverbos, herstel van delen van het lanenstelsel, kleinschalige ecologische maatregelen en beplanting, onder meer boomgaarden (met 100 nieuwe fruitbomen) en een bloemrijke akker, en nieuwe bomen langs de Markiezenlaan en de Kronkellaan. gebruik beheer Visuele kwaliteit Figuur 3: Kwaliteit van de openbare ruimte wordt bepaald door de inrichting, beheer en gebruik Naast het borgen van de technische kwaliteit hebben we ook te maken met het verzorgingsniveau, oftewel de visuele kwaliteit van de openbare ruimte. We hebben het dan vooral over schoon houden en groenonderhoud. Dat is direct zichtbaar voor de bewoners. En er kunnen keuzes in gemaakt worden, bijvoorbeeld het niveau van schoon of de frequentie van maaien of snoeien. De uitstraling van de stad wordt mede bepaald door deze visuele kwaliteit. 10 inhoudsopgave inhoudsopgave 11

7 Verantwoordelijkheden onderhoud en beheer Verantwoordelijkheden onderhoud en beheer Een goed verzorgde buitenruimte ondersteunt goed gedrag van de gebruikers en bepaalt mede de aantrekkelijkheid van een stad. Visuele kwaliteit kan ook omschreven worden als gebruikerskwaliteit, waarin het draait om wat de gebruiker van de kwaliteit van het kapitaalgoed vindt. Voor een groot deel van de kapitaalgoederen heeft de visuele kwaliteit geen directe invloed op het functioneren ervan. Wanneer de paal of armatuur van een verkeerslicht roest vertoont dan is de visuele kwaliteit verminderd, maar de functionele kwaliteit kan nog steeds voldoende zijn. Om de kosten voor het onderhoud te bepalen zijn normkosten berekend voor elk vakgebied. Geen investeringsbeslissing zonder onderhoudsbudget Uitgangspunt is dat de openbare ruimte veilig is, in stand blijft en de functie behoudt die de raad er aan heeft gegeven bij de aanleg. Wanneer een bestuurlijk besluit tot uitbreiding van de openbare ruimte (al dan niet als onderdeel van een groter ontwikkelingsproject) wordt genomen, is dat een investeringsbeslissing. College en raad doen dat met de intentie dat het kapitaalgoed gedurende zijn levensduur functioneel blijft. Bij deze investeringsbeslissing bepaalt de raad welke functie de openbare ruimte moet hebben en daarmee welke inrichtingskwaliteit of welk onderhoudsniveau van de openbare ruimte wenselijk is. Door beheer en onderhoud blijft de functionaliteit en inrichtingskwaliteit van de openbare ruimte voor een lange periode gewaarborgd. Daarom is een investeringsbeslissing feitelijk ook een beheerbeslissing waarmee de onderhoudskwaliteit van de openbare ruimte wordt bepaald. Voor de relatief kleine ontwikkelingen binnen ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer bestaat hiervoor een systematiek waarbij de beheerkosten voor het onderhoud van nieuwe objecten jaarlijks worden toegevoegd aan de begroting. Voor de grotere nieuwe ontwikkelingen geldt dat naast het investeringsbudget, tegelijkertijd het onderhoudsbudget begrotingstechnisch moet worden geregeld. 12 inhoudsopgave inhoudsopgave 13

8 2 Regulier en groot onderhoud De Utrechtse openbare ruimte telt duizenden kapitaalgoederen, variërend van wegen tot speeltoestellen. Al deze kapitaalgoederen vragen regelmatig onderhoud en beheer, om de stad schoon, heel en veilig te houden. Belangrijk is te bepalen welke kapitaalgoederen op welk moment onderhoud nodig hebben. Wanneer noodzakelijk onderhoud achterwege blijft, is op termijn het niet langer mogelijk om het kapitaalgoed in functie te houden. Er zijn dan twee opties, een vervangingsinvestering om groot onderhoud of vervanging te plegen of het beperken van de functie van het kapitaalgoed. Onderscheid regulier onderhoud en groot onderhoud 1 Gedurende de levensduur van een kapitaalgoed wordt regelmatig onderhoud uitgevoerd, waarbij kleine gebreken worden hersteld, dit wordt ook wel regulier of klein onderhoud genoemd. Regulier onderhoud dient voor het in stand houden van bestaande kapitaalgoederen. Voorbeelden zijn het schilderen van een brugleuning, het dichten van gaten in de weg, het snoeien van dode takken in bomen. Ook kleinschalige vervangingen van bijvoorbeeld verkeersborden, enkele bomen of een speeltoestel, rekenen we tot het regulier onderhoud. Regulier onderhoud wordt bekostigd uit exploitatiebudgetten. We spreken van groot onderhoud of vervangingen wanneer een object niet meer door regulier onderhoud kan worden gehandhaafd. Dit is het geval als het object het einde van zijn levensduur heeft bereikt of wanneer het oplappen met onderhoudsmiddelen niet meer zinvol is. Zo kan door slijtage van een brug de functionaliteit van die brug in het geding komen en is de brug soms niet meer te gebruiken zoals oorspronkelijk bij de aanleg bedoeld. De gemeente heeft op zo n moment twee keuzes: 1. Vervanging: het kapitaalgoed wordt vervangen: er komt een nieuwe brug voor terug, of 2. Functionaliteit aanpassen: de functie van de brug wordt aangepast door de maximale belasting te beperken en zwaar verkeer om te laten rijden. Voor vervangingen worden investeringsbudgetten gebruikt. 1 Definities uit Commissiebrief Stad en Ruimte, Betekenis van de termen regulier en achterstallig onderhoud, kenmerk , 3 december inhoudsopgave inhoudsopgave 15

9 Regulier en groot onderhoud Regulier en groot onderhoud hoe dit project door helder overleg met betrokken goed is verlopen. Door in te spelen op elkaars wensen en deze constant bij te stellen (zoals de omleidingsroutes) is het project zonder al te veel klachten verlopen. De hele Amsterdamsestraatweg, van het Paardenveld tot aan Maarssen, is voorzien van nieuw asfalt en deels zelfs een nieuwe fundering (het stuk tussen de Marnixlaan en Maarssen). Daarnaast zijn er nieuwe parkeervakken gekomen en op gedeeltes is het fietspad hersteld. Daarnaast is de Amsterdamsestraatweg vergroend en zijn de groeiplaatsen van de bomen verbeterd. Figuur 4: Onderscheid tussen regulier onderhoud en groot onderhoud Achterstallig onderhoud Achterstallig onderhoud ontstaat als noodzakelijk onderhoud, zoals dat op grond van de technische kwaliteitsnorm zou moeten gebeuren, niet wordt uitgevoerd. Achterstalligheid is op basis van dit uitgangspunt het onderhoud dat alleen nog door middel van een (gedeeltelijke) vervanging kan worden uitgevoerd omdat het object niet meer met regulier onderhoud in functie is te houden. Bij onvoldoende of geen onderhoud ontstaat die noodzaak tot vervanging uiteraard sneller. Onder achterstallig onderhoud1 verstaan we het totaal aan kosten voor het wegwerken van de achterstand op enig moment in één gerichte projectmatige aanpak. Van de kapitaalgoederen die in beheer zijn van de gemeente is de onderhoudstoestand opnieuw bepaald en we volgen daarbij de definitie uit het rapport Verantwoord scherp aan de wind dus geplande werkzaamheden voor het komende jaar, waarvoor reeds budget beschikbaar is, rekenen we niet meer tot de achterstand. Project: Vernieuwing asfalt Amsterdamsestraatweg en vergroening Waar: Noordwest Wanneer: Het asfalt en de parkeervakken van de Amsterdamsestraatweg is in fasen vervangen. In 2011 is gewerkt aan het stuk tot aan de De Lessepstraat en in 2012 het stuk tussen de De Lessepsstraat en de Sweder van Zuylenweg. In 2013 werd gewerkt aan het stuk van de De Lessepstraat tot aan Maarssen. Na overleg met de winkeliersvereniging en andere belanghebbenden is besloten de werkzaamheden te starten na het volksfeest in Zuilen dat de winkeliers hadden georganiseerd. Zo konden zij gebruik maken van de afzetting van Stadswerken. Een voorbeeld van Functionaliteit aanpassen Naast het vervangen van een kapitaalgoed, kan ook de functionaliteit van een kapitaalgoed aangepast worden. Bijvoorbeeld door de maximale snelheid te beperken, of de maximale aslast van voertuigen te verlagen. Uiteraard streven we ernaar om alle kapitaalgoederen zoveel mogelijk in functie te houden. Ten behoeve van deze nota hebben we onderzocht van welke kapitaalgoederen de functie zo is (of kan worden gewijzigd) dat deze kan leiden tot een gewijzigde onderhoudsopgave. Steekproefsgewijs is onderzocht of dit in voldoende mate verwerkt is in onze beheersystemen. Dit bleek het geval. Voorbeelden zijn het verwijderen van overbodige verkeersregelinstallaties en lichtreductie waarbij we bij de vervanging van armaturen onderzoeken of het noodzakelijk is om de (decoratieve) verlichting ook terug te plaatsen. Dit levert een besparing in onderhoud op en is tevens duurzamer. Bij groenobjecten is in bepaalde gevallen tot extensivering overgegaan waardoor het onderhoud in een lagere, goedkopere categorie is gekomen. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen in de planning van de onderhoudsopgave in de komende jaren. Onderhouden volgens economisch rationeel beheer In Utrecht heeft de raad besloten het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte uit te voeren volgens de principes van economisch rationeel beheer. Dit betreft de vraag of het bedrijfseconomisch verantwoord is om, gelet op de resterende economische levensduur (op basis van de kwaliteit van het kapitaalgoed) het onderhoud uit te voeren dan wel voor vervanging van het object te kiezen. Utrecht streeft bij het regelmatig onderhoud van een kapitaalgoed naar het bereiken van de volledig technische levensduur. Na het bereiken van de volledige technische levensduur kan het vervangen of gerenoveerd wordt. Dit wordt ook wel economisch rationeel beheer genoemd. Het kapitaalgoed blijft gedurende de gehele levensduur de functie uitoefenen die het kreeg toen de raad het krediet beschikbaar stelde voor de aanleg ervan. Oftewel over een brug moet gedurende de gehele levensduur zonder aslastbeperkingen worden gereden. Over de hele levensduur gezien is het, indien behoud van functionaliteit gewenst is, het meest voordelig als tijdig regulier onderhoud 16 inhoudsopgave inhoudsopgave 17

10 Regulier en groot onderhoud Regulier en groot onderhoud plaatsvindt en op het einde van de technische levensduur wordt vervangen of gerenoveerd. Project: Binnenstadsstraten; Achter Clarenburg, Domstraat, Korte Jansstraat, Schoutenstraat, Neude etc Waar: Binnenstad Wanneer: Ondernemers in het centrum vroegen de gemeente om aandacht te besteden aan het straatwerk. Door het intensieve gebruik van het winkelend publiek en diverse eerdere opbrekingen, was met name het straatwerk in het wandelgebied aan onderhoud toe. Het straatwerk in de Bakkerstraat, Achter Clarenburg, de Domstraat, Korte Jansstraat, Strosteeg en Schoutenstraat is vervangen. De oude, sterk afgesleten straatklinkers zijn verwijderd en vervangen door nieuwe gebakken klinkers. Er is bewust gekozen voor hoogwaardig gebakken materialen om de uitstraling van de binnenstad te behouden, de zogenoemde Binnenstadsstraten. In 2015 staat ook de Neude nog op het programma. Ondanks deze inzet kan de situatie zich voordoen (vooral bij de civieltechnische objecten) dat we een kapitaalgoed buiten gebruik moeten stellen, of dat we het gebruik moeten aanpassen (bijvoorbeeld een aslastbeperking van voertuigen op bruggen) vanwege het ontbreken van middelen om te vervangen. Ook komt het hierdoor voor dat we extra onderhoud of reparaties uitvoeren waardoor de levensduur verlengd wordt. De totale kosten worden daardoor hoger dan wanneer tijdig vervanging was gepleegd. Hierbij moet opgemerkt worden dat er van één enkel scenario voor onderhoud voor alle bruggen in de stad geen sprake kan zijn. Een brug op het traject van een 50 km/uur weg in de binnenstad kent een veel intensiever gebruik dan eenzelfde brug op het traject van een 50 km/uur weg in het buitengebied. De brug in de binnenstad zal daarom eerder van een nieuwe slijtlaag voorzien moeten worden, dan de brug in het buitengebied. Ook de totale levensduur zal korter zijn. Per brug moeten de juiste beheerbeslissingen worden genomen en een risico-inventarisatie gemaakt op grond van de inspectiegegevens (zie Bepalen van noodzaak onderhoud). Het reguliere onderhoud vergt bij economisch rationeel beheer, jaarlijks ongeveer dezelfde inspanning, al wordt in het ene jaar de ene brug geschilderd en in het volgende jaar een andere. 18 inhoudsopgave inhoudsopgave 19

11 3 Prioriteiten van vervangingen De achterstand in het groot onderhoud is zo groot dat deze niet in één of twee jaar ingelopen kan worden met de beschikbare middelen. De gemeente heeft daarom een instrument ontwikkeld dat helpt bij het maken van keuzes op het vlak van vervangingsinvesteringen. Met het PRIOR (Projecten rangschikking vervangingsinvesteringen in de openbare ruimte) kunnen de vervangingsinvesteringen, ongeacht de soort kapitaalgoed, gepland en in volgorde van urgentie geplaats worden. Dit voor zover de beschikbare middelen dat toelaten en risico s beheerst kunnen worden. Het instrument is daarmee transparant over het keuzeproces voor vervangingsinvesteringen, waardoor de consequenties van de gemaakte keuzes inzichtelijk worden. De criteria die we in de afweging voor het investeringsprogramma gebruiken zijn: 1. Behoud functie (veiligheid) 2. Wensen bestuur en gebruikers (bestaande bestuurlijke afspraken en prioriteiten, wensen van bewoners en ondernemers) 3. Kostenbeheersing (economisch rationeel beheer, voorkomen van kapitaal vernietiging, aanwezige subsidies) 4. Synergie (zoeken naar synergie, mogelijke samenwerking met projecten van derden, voorkomen van overlast) 20 inhoudsopgave inhoudsopgave 21

12 Prioriteiten van vervangingen Prioriteiten van vervangingen beheersystemen collegeprogramma bestaande afspraken info uit wijken programma s (REO, M&M. etc.) gewenste groot onderhoud gewenste regulier onderhoud rangschikking op basis van behoud functie wensen bestuur en gebruikers kostenbeheersing synergie uitvoering komend jaar voorbereiding onderhoudsactiviteiten van andere overheden, zoals Rijkswaterstaat, de provincie, omliggende gemeenten of werkzaamheden van ProRail, HDSR, Vitens en nutsbedrijven. Door op tijd af te stemmen in de fysieke keten proberen we afstemmingsproblemen zo veel mogelijk te voorkomen. Voorbeelden daarvan zijn: Aansluiting bij de verbeterde ondersteuning van een vlotte verkeersafwikkeling, waaronder ook fiets-prioritering en het programma bereikbaarheid. Aansluiting bij inpassing ontwikkelingen in het Stationsgebied, Pilot binnenstad en Leidsche Rijn. Aansluiting bij investeringen van de nutsbedrijven, zoals de vernieuwing van gasleidingen en onderhoudswerkzaamheden aan de waterwegen van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Aansluiting waar mogelijk bij maatregelen uit het meerjaren groen programma van Milieu & Mobiliteit. Daarnaast trachten we zoals gebruikelijk met kwaliteitsimpulsen en duurzame materialen efficiency te boeken: Figuur 5: Criteria in het PRIOR proces Werk met werk: op zoek naar synergie We lichten hier één van de criteria van het PRIOR uit, synergie. Bij het opstellen van de jaarprogramma s vervangingsinvesteringen worden de samenwerkingskansen met andere programma s en projecten geïnventariseerd. Hiermee zoeken we naar kansen om werk met werk te maken en overlast zo beperkt mogelijk te houden. Dit gebeurt via het planningsoverleg in het kader van de verbeterde afstemming in de fysieke keten. Hier worden de projecten vanuit de gemeente en andere ontwikkelaars die daadwerkelijk op korte termijn in uitvoering gaan, naast elkaar gezet zodat een match kan worden gemaakt tussen (ontwikkeling)-projecten van derden en de aanpak van het achterstallig onderhoud. Deze matches worden vastgelegd in afspraken per project voor het betreffende uitvoeringsjaar zodat we werk met werk kunnen maken. Naast de inventarisatie op projectniveau wordt op programmaniveau bij de ontwikkeldiensten gezocht naar synergiekansen. Op deze manier proberen we te voorkomen dat we vervangingsprojecten van kapitaalgoederen uitvoeren terwijl er in een (her)ontwikkeling van het betreffende gebied is voorzien. Hierna wordt het projectenplan besproken in de wijken om te bezien of alle samenwerkingskansen zijn benut en of we aan de slag willen op plekken waar dat om wat voor reden dan ook, niet wenselijk is. Omdat er zo veel ontwikkelingen samenkomen in de openbare ruimte zoeken we bewust naar aansluiting met andere programma s, om synergie te kunnen bereiken. Het betreft hier gemeentelijke partijen, maar ook programma s en Door te kiezen voor materialen die lang meegaan en goed te onderhouden zijn, is de levensduur van het kapitaalgoed optimaal. Aan het einde van de levensduur kunnen onderdelen worden hergebruikt of kunnen de bouwstoffen via recycling opnieuw worden gebruikt, zodat er zuinig met grondstoffen wordt omgegaan. In het handboek openbare ruimte (HOR) en bijbehorende materialen lijst heeft de keuze voor duurzame materialen een stevige basis gekregen. Dit handboek is in 2014 geactualiseerd en via internet toegankelijk gemaakt voor externe partners. We zijn gestart met een tweejarig programma zodat we beter kunnen voorbereiden en plannen. Energie B-label voor de Verlichting op hoofdwegen van de openbare ruimte in 2019 (Programma Utrechtse Energie): bij het vervangen van lichtarmaturen wordt al jaren gekozen voor energiezuinige exemplaren volgens de laatste ontwikkelingen. Vergroenen van de openbare ruimte: Stadswerken beziet alle ontwerpen voor de inrichting van de openbare ruimte bij de beheertoets op kansen om te vergroenen. 22 inhoudsopgave inhoudsopgave 23

13 4 Bepalen van noodzaak onderhoud Alle onderdelen in de openbare ruimte hebben een bepaalde levenscyclus. In deze cyclus gaat het om het ontwikkelen en inrichten van de openbare ruimte, het in stand houden ervan en het zo nodig verbeteren. Duidelijk is dat de levenscyclus niet voor elk kapitaalgoed hetzelfde is. Zo wordt bij een herinrichting van een straat of wijk, na een aantal jaren, vaak het groen (de bomen uitgezonderd) grotendeels vervangen. Andere kapitaalgoederen zoals riolering, bruggen en viaducten hebben echter een veel langere levensduur, daar gaan we uit van ongeveer 60 tot 70 jaar. Voor bomen en wegen is dit gemiddeld 30 jaar. Methodisch bepalen van noodzaak onderhoud De gemeente heeft de kapitaalgoederen in de openbare ruimte met leeftijd en technische staat in digitale beheersystemen vastgelegd. Voor het bepalen van de toekomstige opgave voor investeringen in de kapitaalgoederen, vormen deze gegevens de basis voor besluitvorming. We hanteren hierbij twee uitgangspunten. Het eerste uitgangspunt is de verwachte levensduur voor het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden of vervanging. Dit is de inschatting van de restlevensduur van het object of van het tijdsverloop tot het moment dat onveiligheid gaat ontstaan en de openbare ruimte haar functie niet meer kan vervullen. Bij aanleg van een voorziening is de kwaliteit van een kapitaalgoed maximaal. In de loop van de tijd neemt de kwaliteit af volgens een bepaald patroon (zie figuur 1). We gaan er bijvoorbeeld van uit dat gemiddeld om de vijftien jaar herbestrating plaatsvindt. Indien dit is uitgesteld, kan er sprake zijn van een onderhoudsachterstand. Vervolgens wordt de grootte van het 24 inhoudsopgave inhoudsopgave 25

14 Bepalen van noodzaak onderhoud Bepalen van noodzaak onderhoud areaal bepaald dat op het gebied van onderhoud achterloopt en worden de te nemen maatregelen vertaald in kosten. Het bepalen van de restlevensduur en het bewaken van de functies van de openbare ruimte verschilt echter sterk per vakgebied. Het onderhoud van groen en bomen heeft een heel andere dimensie dan dat van een brug, tunnel of fly-over. Project: Kademuur Bemuurde Weerd Waar: Noordoost Wanneer: Op 15 oktober 2013 stortte een deel van de kademuur aan de Bemuurde Weerd Oostzijde in. praktijk theoretische onderhoudscyclus vastgestelde norm achterstalligheid Een opeenstapeling van factoren was de vermoedelijke oorzaak van de instorting. Doordat de bodem voor de kademuur lager lag dan de onderkant van de constructie van de muur kon er, als gevolg van de hevige regenval, zand achter en onder de muur wegspoelen. Omdat de kademuur niet was gefundeerd op palen en het zand dat de muur ondersteunde was weggespoeld, bezweek deze. Meteen na de instorting heeft de gemeente noodmaatregelen genomen, waaronder het vellen van vier bomen en het aanleggen van een nooddamwand voor de ingestorte muur. Na aanvullend onderzoek en een gedegen voorbereiding start in 2015 de herbouw van de kademuur. Figuur 6: Bepalen van noodzaak onderhoud op grond van theoretische kennis, inspecties en de vastgestelde kwaliteitsnorm Alle gegevens worden bijeengebracht in beheerssystemen. Vervolgens wordt dit afgezet tegen de door de raad vastgestelde normen. Hieruit volgen dan de benodigde onderhoudsinspanningen. Door de combinatie van beide benaderingen berekenen wij het achterstallig onderhoud zo nauwkeurig mogelijk. Project: Bruggen over de Minstroom Waar: Oost Het tweede uitgangspunt is de toets in de praktijk. De gemeente Utrecht kiest ervoor het benodigd onderhoud niet alleen te bepalen op basis van genoemde theoretische benadering, maar ook op basis van inspecties en risicobeheer. De aard en frequentie van de inspecties verschillen per vakgebied en de mate van urgentie van het kapitaalgoed. Per vakgebied is er een inspectieregime vastgesteld. Als een straat volgens de verwachte levensduur moet worden aangepakt, kan de kwaliteit in de praktijk mee- of tegenvallen. Verhardingen die er al meer dan 25 jaar liggen sinds het laatste grote onderhoud, kunnen van voldoende of onvoldoende kwaliteit zijn. De wijze van aanleg, de duurzaamheid van de gebruikte materialen en de gebruiksintensiteit (bijvoorbeeld van zwaar verkeer) zijn belangrijke factoren die de feitelijke kwaliteit bepalen. Om die reden wordt de theoretische analyse aangevuld met inspectiegegevens. Wanneer: De gemeenteis de afgelopen jaren bezig de bruggen over de Minstroom te vernieuwen of renoveen. De fundering van de bruggen was slecht en aan vervanging toe. Het Minstroomgebied is op 23 april 2013 door het college van b&w aangewezen als een gemeentelijk beschermd stadsgezicht. Het gebied is een uniek en gaaf bewaard gebleven hoveniersgebied met oude historische structuren en karakteristieke eind 19e eeuwse en vroeg 20e eeuwse bebouwing. In 2012 startte de renovatie van de Marksbrug en de Julianabrug, in 2013 de Piet Heinbrug, Colignybrug en Minstroombrug, in 2014 de Stadhoudersbrug en de Minbrug en in 2015 wordt de reeks afgerond met de renovatie van de Looijersbrug. 26 inhoudsopgave inhoudsopgave 27

15 Bepalen van noodzaak onderhoud Bepalen van noodzaak onderhoud In Utrecht worden de volgende technische normen, richtlijnen en inspectieregimes gehanteerd. Deze zijn opgesteld door landelijke instituten, dan wel voorgeschreven. Vakgebied Norm Toelichting norm Inspectieregime Bomen VTA Visual Tree Assessment (VTA) Inspectie van alle bomen is een manier om bomen visueel elke drie jaar. Attentiebomen en vervolgens grondig te worden jaarlijks geïnspecteerd. onderzoeken op interne gebreken Groen KI-OOR Kwaliteitsinstrument voor Periodieke schouw onderhoud van de openbare ruimte (KI-OOR). Het maakt kwaliteit objectief meetbaar en bespreekbaar Speeltoestellen Warenwetbesluit Betreft wettelijke voorschriften Alle speeltoestellen viermaal Attractie- en Speeltoestellen per jaar geïnspecteerd en (WAS) direct gerepareerd. Begraafplaatsen Bouwbesluit, plus richtlijnen Monumentenwet Betreft wettelijke voorschriften Verhardingen CROW publicaties 146 Standaard voor uitvoer technische Alle hoofdwegen en hoofden 147 (versies 2011) inspecties voor beoordelen fietsroutes worden jaarlijks kwaliteit en systematiek geïnspecteerd en de woonstraten wegbeheer en overige fietspaden tweejaarlijks. Civiele Bouwbesluit 2015 Betreft wettelijke voorschriften Inspectiefrequenties zijn constructies en Woningwet, NEN 2767 gebaseerd op risico op en gevolgen bij falen. Bij veroudering van objecten kan de inspectiefrequentie opgehoogd worden. Openbare CROW publicatie 145 Systematiek om de Afhankelijk van het type lamp verlichting (versie 2004) beheerkosten van de openbare wordt de openbare verlichting ruimte inzichtelijk te maken elke 2 tot 6 jaar geïnspecteerd. en te gebruiken bij beheer Verkeersregel- CROW publicatie 145 Systematiek om de Alle verkeersregelinstallaties installaties (versie 2004) beheerkosten van de worden elke twee jaar openbare ruimte inzichtelijk geïnspecteerd. te maken en te gebruiken bij beheer Tabel 1: Vastgestelde technische normen, richtlijnen en inspectieregimes 28 inhoudsopgave inhoudsopgave 29

16 5 Terugblik op de periode Het grootschalig wegwerken van het achterstallig onderhoud is in 2004 op gang gekomen met de zogenaamde Oldenborg-gelden van 40 miljoen. Toen de raad in 2007 bij de vaststelling van de programmabegroting 2008 de kadernota onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte vaststelde, kwam een einde aan de sectorale meerjarenbeheerplannen. Niet langer werden de bruggen, verkeersregelinstallaties, wegen, openbare verlichting en groen afzonderlijk van elkaar beschouwd. Voor een termijn van vier jaar werd richting gegeven aan investeringen van de verschillende onderdelen, zodat integraal beheer van de openbare ruimte mogelijk werd. De raad nam vervolgens het besluit te kiezen voor economisch rationeel beheer en het wegwerken van achterstallig onderhoud. In de periode van de twee Nota s Kapitaalgoederen die de afgelopen jaren zijn vastgesteld is hier vervolgens consequent aan gewerkt. In de afgelopen notaperiode is het PRIOR instrument ontwikkeld en toegepast dat helpt bij het maken van keuzes in urgentie op het vlak van vervangingsinvesteringen ongeacht de soort kapitaalgoed. 30 inhoudsopgave inhoudsopgave 31

17 Terugblik op de periode Terugblik op de periode Staat van onderhoud In 2007 bedroeg de achterstand in het onderhoud van de openbare ruimte nog 195 mln., eind 2014 is de achterstand tot 95 mln. gedaald. Categorie Achterstallig Achterstallig Achterstallig onderhoud onderhoud onderhoud eind 2007 eind 2011 eind 2014 (NGK ) (NKG ) (NGK ) 1 Groen: openbaar groen, bomen, landgoederen en begraafplaatsen. 2a Verhardingen b Civiele constructie 2c Openbare verlichting 2d Verkeersregelinstallaties Totaal Bedragen x 1000 Tabel 2: Financieel overzicht staat van het onderhoud De onderhoudsachterstand is sinds 2007 met 51 % afgenomen. Deze daling is nagenoeg volledig te verklaren door de diverse eenmalige impulsen die beschikbaar werden gesteld en ontvangen subsidies. Het totaal hiervan bedraagt 94,5 mln. Daarnaast was het jaarlijks budget in de jaren mln hoger. Hieruit volgt dat met de huidige jaarlijkse middelen voor vervanging, 18 mln, de achterstand gestabiliseerd wordt. Een verder terugdringen van het achterstallig onderhoud vergt extra middelen. e e e e e e achterstallig onderhoud Grafiek 1: Ontwikkeling achterstallig onderhoud tussen 2007 en 2014 (bedragen x 1000) Groen en bomen (openbaar groen, bomen en landgoederen) Openbaar groen Utrecht beheert 1073 hectare aan openbaar groen. Het groen neemt toe door bij het vernieuwen van asfalt op wegen minder asfalt terug te leggen ten gunste van vergroening met bredere middenbermen en de aanplant van nieuwe bomen. Er is nog maar weinig sprake van achterstallig onderhoud bij groen. Tijdens de afgelopen notaperiode zijn de uitvoeringskosten lager uitgevallen waardoor meer areaal kon worden opgeknapt. Het achterstallig onderhoud op de landgoederen bedraagt een half miljoen euro. Bomen In de stad Utrecht onderhouden we circa bomen (exclusief de bomen op de landgoederen). Het achterstallig onderhoud bij bomen betreft alle bomen met een matige of slechte toekomstverwachting. Utrecht heeft bomen (7,8%) met een matige toekomstverwachting en bomen (3,5%) met een slechte toekomstverwachting. Projectmatig zijn in diverse woonstraten de afgelopen periode ruim 1500 bomen met een slechte toekomstverwachting vervangen door in totaal 1800 nieuwe bomen en is de groeiplaats van bestaande bomen verbeterd. Verhardingen (wegen, fietspaden, voetpaden), speeltoestellen en verkeersvoorzieningen Verhardingen (wegen, fietspaden, voetpaden) In Utrecht ligt 13 miljoen m2 aan verhardingen. De afgelopen jaren hebben we voornamelijk geïnvesteerd in de hoofdwegen om de veiligheid en bereikbaarheid van de stad te waarborgen. In totaal zijn 30 grote tot middelgrote straten opgeknapt. De onderhoudsachterstand bij hoofdwegen is hiermee (ondanks het intensieve gebruik en het toenemende zware verkeer) niet substantieel achteruit gegaan in de periode Waar mogelijk is MODUS-asfalt toegepast met geluid reducerende eigenschappen. Door het combineren van het onderhoud aan riolering en groot onderhoud aan verhardingen wordt werk met werk gemaakt. Boomwortelopdruk in woonstraten en bij fietspaden is in de hele stad teruggedrongen. De woonstraten van Utrecht hebben de komende periode extra investeringen nodig. In 2015 zijn belangrijke investeringen in de verhardingen in Kanaleneiland gepland. Speeltoestellen (openbaar) Utrecht heeft ca sport- en speeltoestellen in beheer. Per jaar vervangen of renoveren we ongeveer 200 tot 250 speel- of sporttoestellen (variërend van knikkertegel tot skatebaan) en valondergronden. Bij speelvoorzieningen is er geen sprake van achterstanden in het onderhoud. Dit komt omdat het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen (WAS) voorschrijft dat de gemeente alle speelvoorzieningen veilig houdt en daartoe middelen reserveert. Mocht er onverhoopt toch een onveilige situatie ontstaan dan wordt het toestel weggehaald of direct vervangen. 32 inhoudsopgave inhoudsopgave 33

18 Terugblik op de periode Terugblik op de periode Civieltechnische constructies Dit onderdeel bestaat uit bruggen, geluidsschermen, wal-, kluis- en werfmuren, viaducten, tunnels, parkeerdekken, havens, duikers, sluizen en oevervoorzieningen. Utrecht telt 800 bruggen en 65 km kades. Sinds de jaren negentig werken we aan het verminderen van de achterstanden bij civieltechnische constructies vanwege de grote risico s voor de veiligheid, voor de bereikbaarheid van de stad en het economische belang hiervan. Een belangrijke mijlpaal in dat kader was de upgrading van de havens in Lage Weide. Sinds 2012 worden alle bruggen over de Minstroom vervangen of gerenoveerd. Op dit moment vragen de kademuren en andere oevervoorzieningen waaronder de walmuren langs de grachten veel aandacht. Dankzij een vernieuwing van het beheersysteem en een actualisatie van de objectgegevens, waarbij een groot deel van de oevervoorzieningen is geïnspecteerd, is het geheel aan civieltechnische constructies inzichtelijker geworden. Project: Professor Norbruislaan Waar: Noordwest Wanneer: 2014 De Burgemeester Norbruislaan heeft in 2014 een grondige integrale opknapbeurt gekregen. Het asfalt is vernieuwd, er zijn 101 nieuwe bomen geplant, er is 3500m2 extra groen bijgekomen en zijn de fietspaden deels opnieuw geasfalteerd aangebracht. Daarnaast is langs de hele weg nieuwe energiezuinige LED-verlichting aangebracht. Bij het groot onderhoud werden de wensen van omwonenden zoveel mogelijk meegenomen. Zo is de middenberm tussen de W.J. Bossenbroekstraat en het Prins Bernhardplein bijvoorbeeld verbreed; om zo de rijbaan smaller te maken en de veiligheid te vergroten. Openbare verlichting en verkeersregelinstallaties Openbare verlichting (lichtmasten, armaturen, lampen, kabels en voedingskasten) Utrecht telt circa lichtmasten. In de afgelopen twee jaar is de achterstand in de openbare verlichting licht toegenomen onder meer door de invoering van LED-verlichting. Deze is duurder dan conventionele verlichting. Het hogere rendement vangt de meerkosten op de langere termijn op. Er zijn sinds armaturen vervangen en 3963 masten. Er is 35,8 km verlichtingskabel vervangen. De voedingskasten voor de openbare verlichting zijn voor het merendeel eigendom van de gemeente Utrecht. Een deel is echter nog eigendom van netwerkbeheerder Stedin (Eneco). Vanuit het oogpunt van beheer is dit onwenselijk. Gekozen is de verouderde voedingskasten gefaseerd te vervangen door gemeentelijke voedingskasten. Dit zijn er 41 over de afgelopen periode. Verkeersregelinstallaties Dit onderdeel bestaat uit ruim 200 verkeersregelinstallaties, een parkeerverwijssysteem (PRIS) en vier beweegbare fysieke afsluitingen. Over de afgelopen periode zijn 12 verkeersregelinstallaties vervangen. 34 inhoudsopgave inhoudsopgave 35

19 6 De opgave voor In de komende planperiode kan worden voortgebouwd op de aanpak die in de afgelopen jaren is ontwikkeld. Dat betekent dat de huidige systematiek wordt voortgezet. Concreet betekent dit dat urgent achterstallig onderhoud als eerste wordt geprioriteerd en vervolgens weggewerkt. Jaarlijks wordt dit vastgesteld in een programma, waarvan de belangrijkste onderdelen landen in de programmabegroting. In de ketenaanpak openbare ruimte streven we naar een vierjarige planning van de vervangingsinvesteringen, zodat we de werkzaamheden op langere termijn steeds beter kunnen afstemmen met andere partijen binnen de fysieke keten. Voor de vervangingsinvesteringen zijn de geplande projecten voor wat betreft verhardingen vanwege hun impact op mobiliteit en overlast voor de stad cruciaal. Bij de voorbereiding van verhardingsprojecten wordt daarom altijd beoordeeld of andere onderhoudswerkzaamheden, op bijvoorbeeld bomen, groen, fiets, meegenomen kunnen worden. Budget vervangingsinvesteringen Bij de VJN 2009 is besloten om 28 mln. als impuls beschikbaar te stellen door het naar voren halen van investeringsmiddelen. In de jaren 2011 t/m 2017 zou dan vervolgens minder te investeren zijn. Bij de VJN 2013 is besloten deze vermindering aan investeringen te compenseren in de jaren 2013 t/m en 2012 waren toen al gepasseerd, dus in die jaren waren de investeringen 4 mln/jaar lager. Zoals op pagina 14 aangegeven is er jaarlijks 18 mln beschikbaar. Dit is inclusief de 1 mln/jaar die structureel geregeld is naar aanleiding van het coalitieakkoord , waardoor de dip in 2017 wordt gecompenseerd. Naar verwachting stabiliseert het achterstallig onderhoud zich dankzij de structurele groei van het budget van 1 mln per jaar, in plaats van de eerder verwachtte lichte stijging. In combinatie met meer werk-met-werk maken in het kader van de ketenaanpak openbare ruimte daalt het achterstallig onderhoud naar verwachting licht. De verwachtte budgetten in de planperiode staan in grafiek 2 aangegeven. 36 inhoudsopgave inhoudsopgave 37

20 De opgave voor De opgave voor budget vervangingsinvesteringen Civieltechnische constructies Grafiek 2: Beschikbare middelen voor vervangingsinvesteringen (in mln) Groen Kap van bomen Voor de kap van een gemeentelijke boom zijn er vier mogelijke aanleidingen, de boom begint een gevaar te worden voor zijn omgeving, de boom heeft een matige conditie en dus een beperkte toekomstverwachting, een boom is gezond, maar veroorzaakt schade of een boom moet wijken voor een herinrichting. Het kappen van gezonde bomen die niet een direct gevaar (dreigen) te vormen voor de omgeving, is een gevoelig onderwerp dat veel reacties oproept. Dit vraagt extra aandacht in de communicatie en afstemming. Daarnaast hanteert Utrecht bij herplant iets grotere jonge bomen met een aanzienlijke stamdiameter om na een boomvervanging het straatbeeld sneller te herstellen. Verhardingen Belasting van bruggen De verkeersintensiteit, verkeersbelasting en de aslasten van het hedendaagse verkeer ten opzichte van het verleden zijn sterk toegenomen. Daarop inspelend zijn wetgeving en normen (o.a. rekenbelastingen) aanzienlijk gewijzigd ten opzichte van de oude norm. Daarnaast mag van alle bruggen worden aangenomen dat deze zonder beperkingen te gebruiken zijn voor al het autoverkeer. Indien een brug een beperking heeft in het gebruik dus niet overeenkomstig de normen toegankelijk is voor al het verkeer- moet dit worden aangegeven. Een uitgebreide scan van het Utrechtse bruggenbestand zal leiden tot 1) het zichtbaar maken van beperkingen door het plaatsen van bebording, 2) het aan de hand van herberekening terugbrengen van toelaatbare belastingen en 3) het vervangen van bruggen daar waar het terugbrengen van belastingen niet acceptabel is (bijvoorbeeld in hoofdontsluitingswegen). Vechtoever Naar aanleiding van inspecties en schademeldingen is vastgesteld dat de kades van de Vecht in de stad Utrecht nader worden onderzocht en dat op een aantal plekken de komende jaren versterking moet plaatsvinden. Wal- en kluismuren Het project wal- en kluismuren kent een aparte financiering en is niet opgenomen in deze nota. De komende jaren worden de wal- en kluismuren van de werven verder opgeknapt, een omvangrijk project dat nog een aantal jaren gaat duren. Na onderzoek bleek dat het metselwerk en de paalfundering van de oever van de Utrechtse werven op veel plekken in slechte staat zijn. Om de veiligheid te waarborgen worden naast de renovatiewerkzaamheden regelmatig inspecties uitgevoerd. Over dit project worden ter informatie van bestuur en bewoners separate voortgangsrapportages opgesteld. Hoofdwegennet en woonstraten In de afgelopen periode is al flink geïnvesteerd in het hoofdwegennet van Utrecht. Een aantal belangrijke uitvalswegen heeft groot onderhoud gehad waaronder de Amsterdamsestraatweg en de Prof. Norbruislaan. In de komende jaren staan ook meerdere hoofdwegen op de planning waaronder de Universiteitsweg, t Goylaan en de Waterlinieweg. Uit inspecties is gebleken dat de vangrail in de middenberm en zijbermen van de Waterlinieweg deels moet worden vervangen. De woonstraten van Utrecht hebben de komende periode extra investeringen nodig, stadsbreed, maar met name in Overvecht en Kanaleneiland. Kanaleneiland en Overvecht De wijken Kanaleneiland en Overvecht zijn beide gebouwd in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. De openbare ruimte is versleten, ondanks de investeringen die we de afgelopen jaren al gedaan hebben in het kader van de specifieke wijkaanpak. Daarnaast doet zich het feit voor dat er veel asfaltverharding in woonstraten is gebruikt en dat we te maken hebben met boomwortelopdruk op trottoirs en fietspaden. We bekijken of we deze geplande werkzaamheden kunnen laten samenvallen met een renovatie van geplande vervangingen van de gas- en waterleidingen door de netbeheerder. Projecten West Leidsche Rijn Vleuten - De Meern Overvecht Noordwest 1 Noordoost Binnenstad Oost Zuidwest 6 7 Zuid Groot onderhoud Marnixbrug Kademuur Bemuurde Weerd nabij Stenenbrug Verbeteren standplaats bomen Billitonkade Opknappen Park Oog in Al Aanleggen Tuin Oud Amelisweerd Energiezuinige verlichting op deel Waterlinieweg Vernieuwen asfalt Waterlinieweg 38 inhoudsopgave inhoudsopgave 39