Stichting Pensioenfonds Wonen

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Wonen Jaarverslag 2010

2 Samenvatting 01

3 Stichting Pensioenfonds Wonen Postbus 3183, 3502 GD Utrecht Telefoon: Internet: Bestuur K.A. Prosman G.J. Steenvoorden mr. R.F.M. van der Weerd H.B.M. Grutters M. de Mooij A.A.M. Steijaert Deelnemersraad W. de Graaf F.P.M. van der Wiel G.A. Wormgoor M.J. Rutjes F.J. Bonneur W. Witteman Visitatiecommissie C.J.E. Lankreijer E.E. van de Lustgraaf J.G.A. van den Brink Verantwoordingsorgaan M.J. Rutjes B. Keijzer W. Witteman Uitvoeringsorganisatie Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Vastgoed B.V. 02

4 Adviserend actuaris J.G.M. van Ophem AAG, Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Certificerend actuaris G. Veluwenkamp AAG, Towers Watson B.V. Externe accountant H.C. van der Rijst RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Compliance officer Met ingang van 2009 heeft het bestuur besloten haar compliance werkzaamheden zelf uit te voeren. De voorzitter fungeert als compliance officer. 03

5 Ontwikkelingen In het begin van het jaar 2010 verkeerde Stichting Pensioenfonds Wonen in een situatie van dekkingstekort en reservetekort. De dekkingsgraad bedroeg aan het begin van het jaar ,6%. De dekkingsgraad bedroeg ultimo ,1%. Het herstel van de financiële positie van het fonds verliep in 2010 minder voorspoedig dan op basis van de berekeningen in het herstelplan was ingeschat. Het bestuur is genoodzaakt in 2011 maatregelen te nemen om in 2013 uit het dekkingstekort te komen. In hoofdstuk 2 wordt hier nader op ingegaan. Financieel beleid Om aan de doelstelling van het fonds te voldoen moet er voldoende vermogen zijn om toekomstige pensioenuitgaven te dekken. Het bestuur hanteert daarbij de volgende beleidsinstrumenten: het premiebeleid; het toeslag- of indexatiebeleid; het beleggingsbeleid; de pensioenregeling. De pensioenregeling is een uitkeringsovereenkomst die wordt gefinancierd met een doorsneepremie. Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening houdend met de financiële positie van het fonds. Alleen als en voor zover de middelen van het fonds toereikend zijn voor een toeslag, kan deze worden verleend. Er bestaat geen recht op toeslagverlening en er is dus geen zekerheid of en in hoeverre het fonds in de toekomst een toeslag kan verlenen. Het fonds reserveert namelijk geen gelden voor toekomstige toeslagen. Het bestuur heeft, gezien de financiële positie van het fonds, besloten over het jaar 2010 geen toeslag (indexatie) te verlenen. In hoofdstuk 3 wordt nader op het financieel beleid ingegaan. Uitvoering van de pensioenregeling In de uitvoering van de pensioenregeling hebben zich in 2010 geen relevante veranderingen voorgedaan. In hoofdstuk 4 leest u meer over de uitvoering van de regeling Oordeel verantwoordingsorgaan Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Het verantwoordingsorgaan van de Stichting Pensioenfonds Wonen is van oordeel dat: het bestuur voldoende informatie aan het verantwoordingsorgaan heeft verstrekt om zich een oordeel te vormen; het handelen van het bestuur in 2010 in overeenstemming is geweest met de statuten en reglementen; het bestuur in 2010 een consistent beleid heeft gevoerd, waarbij de belangen van alle betrokkenen afgewogen en geborgd zijn; het bestuur gedegen en logische beleidskeuzes voor de toekomst heeft gemaakt. In hoofdstuk 5 leest u hier meer over. 04

6 Verslag deelnemersraad De deelnemersraad is in het verslagjaar viermaal bijeen gekomen en heeft eenmaal gezamenlijk vergaderd met het bestuur van het fonds en tweemaal met de voorzitters van het fonds. Zij heeft hierbij gebruik gemaakt van haar recht tot advisering en van het recht om van gedachten te wisselen met het bestuur over zaken die nu en in de toekomst van belang zijn voor deelnemers, oud deelnemers en gepensioneerden. De deelnemersraad heeft in 2010 over een groot aantal onderwerpen geadviseerd. In hoofdstuk 6 leest u hier meer over. Kerncijfers (bedragen x 1.000) Pensioenvermogen Technische Voorzieningen Dekkingsgraad 95,1% 101,6% Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Werkgevers

7 06

8 Voorwoord 07

9 Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen geeft in dit jaarverslag inzage in de werkzaamheden, het beleid en de pensioenontwikkelingen gedurende het jaar Het bestuur verstrekt duidelijkheid over de financiële positie en de resultaten van het fonds. Dit jaarverslag is opgesteld in overeenstemming met de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. De stand van de dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds Wonen bedroeg ultimo ,1,%. Ondanks een verbetering van de aandelenmarkt blijft de dekkingsgraad ook in 2010 onder de minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,5%. De stijging van de levensverwachting heeft mede invloed gehad op de stand van de dekkingsgraad. De voorlopige opslag voor langer leven van 4,5% op de technische voorziening bleek onvoldoende. Als gevolg van de definitieve sterftetafel van het Actuarieel Genootschap moest de technische voorziening 2% extra stijgen. Ook in 2010 was het niet verantwoord om de gepensioneerden, de actieven en de gewezen deelnemers een toeslag te verlenen. Als gevolg van de lage dekkingsgraad per 31 december 2010 en het niet kunnen profiteren van de stijgende rente vanwege de rente afdekking is het naar verwachting niet mogelijk uit het dekkingstekort te komen in 2013 zonder dat het bestuur in 2011 maatregelen neemt. In het jaar 2010 heeft het bestuur een aantal risicomanagement sessies gevolgd die hebben geleid tot een risico beheersingmodel. In dit model wordt beschreven op welke manier het fonds omgaat met risico s en risicobeheersing. Het bestuur kan op deze wijze, op basis van inzicht, gepaste maatregelen nemen. De communicatie behoeften van de deelnemers van Stichting Pensioenfonds Wonen heeft het bestuur in 2010 laten onderzoeken. Nu er voldoende inzicht is ontstaan in de behoefte van de deelnemers, is het fonds in staat om haar communicatie hierop af te stemmen. Life event (wijziging in persoonlijke omstandigheden) gerichte communicatie blijkt een toegevoegde waarde te hebben omdat dit momenten zijn waarop deelnemers zich verdiepen in pensioen. Ook in 2010 is er door het bestuur aandacht besteed aan de deskundigheid in de vorm van opleidingsdagen. De bestuurders bezochten ook regelmatig themabijeenkomsten van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB), de Nederlandsche Bank (DNB), Autoriteit Financiële Markten (AFM) of andere organisaties. De deskundigheid is voor het bestuur een speerpunt, mede gezien alle ontwikkelingen in de markt. 08

10 Inhoud 09

11 Samenvatting 01 Voorwoord 07 1 Het fonds Inleiding Over het fonds Het bestuur De visitatiecommissie Het verantwoordingsorgaan De deelnemersraad Uitbesteding 17 2 Ontwikkelingen Ontwikkelingen in de wonenbranche Ontwikkelingen financiële positie van het fonds Ontwikkelingen regelgeving en overheidsbeleid Goed pensioenfondsbestuur Communicatie Toezichthouder AFM en DNB Herstelplan 25 5 Verantwoordingsorgaan Verslag Reactie bestuur 49 6 Deelnemersraad Verslag 52 7 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Algemene toelichting Toelichting op de Balans Toelichting op de staat van baten en lasten 88 8 Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Actuariële verklaring Controleverklaring 100 Bijlagen Financieel beleid Inleiding Premie Toeslag Pensioenvermogen en voorzieningen Actuariële analyse Beleggingen Risicoparagraaf 38 4 Uitvoering van de pensioenregeling Inleiding De pensioenregeling Wijzigingen reglementen Slotopmerkingen 45 10

12 1 Het fonds 11

13 1.1 Inleiding Stichting Pensioenfonds Wonen heeft verschillende organen, zoals het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Daarnaast is een aantal externe partijen intensief bij het fonds betrokken. In dit hoofdstuk stelt het fonds de betrokken organisaties, de bestuursorganen en externe partijen voor. Allereerst volgen de doelstelling en een aantal algemene gegevens van het fonds. 1.2 Over het fonds Naam en vestigingsplaats Stichting Pensioenfonds Wonen (hierna: het fonds) is opgericht op 1 januari 1970 en statutair gevestigd in Utrecht. Het fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Utrecht onder nummer De laatste statutenwijziging vond plaats op 12 augustus Het fonds is aangesloten bij de Vereniging voor Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) Doelstelling Doelstelling van het fonds is uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten ondernemingen. Het fonds tracht dit doel te bereiken door premies te innen bij de aangesloten ondernemingen. De gelden worden belegd en beheerd en het fonds doet daaruit uitkeringen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid Betrokken organisaties CBW-MITEX Postbus AT Zeist telefoonnummer: FNV Bondgenoten Postbus GE Utrecht telefoonnummer: CNV Dienstenbond Postbus KC Hoofddorp telefoonnummer:

14 1.3 Het bestuur Samenstelling Leden werkgevers Geboortejaar Benoemd tot Plaatsvervanger Geboortejaar Organisatie K.A. Prosman 1953 januari 2014 M. Streuer 1973 CBW-MITEX G.J. Steenvoorden 1946 januari 2013 M. Streuer 1973 CBW-MITEX R.F.M. van der Weerd 1942 januari 2012 M. Streuer 1973 CBW-MITEX Leden werknemers Geboortejaar Benoemd tot Plaatsvervanger Geboortejaar Organisatie H.B.M. Grutters 1980 januari 2014 J. Atema 1953 FNV Bondgenoten C. Lonsain 1957 januari 2013 A. Di Giacomo Russo 1976 CNV Dienstenbond A.A.M. Steijaert 1948 januari 2012 J. Atema 1953 FNV Bondgenoten In 2010 was K. A. Prosman voorzitter van het fonds, A.A.M. Steijaert secretaris. Per januari 2011 is het bestuurslid M. de Mooij teruggetreden. De heer C. Lonsain is als bestuurslid toegetreden. Het bestuur van het fonds heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan een uitvoeringsorganisatie. Deze werkzaamheden betreffen vermogensbeheer, pensioenadministratie en bestuursondersteuning. Uitgangspunt is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken Vergaderdata, studiedagen en overige bijeenkomsten Het bestuur heeft in keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 16 maart 2010, 13 april 2010, 15 juni 2010, 14 september 2010, 21 september 2010, 1 november 2010, 25 november 2010 en 30 november Op 16 februari 2010, 13 april 2010 en op 5 oktober 2010 werd een opleidings(mid)dag gehouden Bestuurlijke commissie In verband met toenemende complexiteit en de vele taken van het bestuur heeft het fonds een aantal bestuurlijke commissies ingesteld. Deze commissies doen voorbereidend werk in kwesties waarover het bestuur een besluit moet nemen. Zij kunnen in de voorbereidingsfase dieper ingaan op de achtergronden en consequenties van te nemen beleidsbeslissingen. Tevens kan voor verdere uitvoering van besluiten een specifiek mandaat aan de commissies worden verleend. De leden van de bestuurlijke commissies kunnen zich laten bijstaan door externe deskundigen. In 2010 waren de volgende bestuurlijke commissies werkzaam: Voorzittersoverleg Het voorzittersoverleg van het fonds bestaat uit de werkgeversvoorzitter (K.A. Prosman) en de werknemersvoorzitter (A.A.M. Steijaert). Het voorzittersoverleg vindt minimaal vier keer per jaar plaats of zoveel vaker als nodig is. In het voorzittersoverleg bespreken de werkgeversvoorzitter en de werknemersvoorzitter de agenda van de eerstvolgende bestuursvergadering. Het voorzittersoverleg heeft plaatsgevonden op 25 februari 2010, 30 maart 2010, 2 juni 2010, 7 september 2010 en 9 november

15 Jaarwerkcommissie De commissie beoordeelt het jaarverslag. De commissie heeft zowel op 28 april 2010 als op 7 juni 2010 vergaderd. DVO commissie De commissie volgt nauwlettend de dienstverleningsovereenkomst en vergadert minimaal viermaal per jaar. De commissie heeft vergaderd op 4 maart 2010, 6 april 2010, 8 juni 2010, 13 oktober 2010 en 11 november Beleggingsadviescommissie Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen laat zich op vermogensbeheergebied ondersteunen door de Beleggingsadviescommissie (BAC). De BAC geeft gevraagd en ongevraagd adviezen aan het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen ten behoeve van het door het bestuur vast te stellen beleggingsbeleid en de uitvoering ervan. De commissie heeft vergaderd op 19 januari 2010, 2 maart 2010, 20 april 2010, 8 juni 2010, 18 augustus 2010, 24 augustus 2010, 14 september 2010, 17 november 2010, 25 november 2010 en 21 december Communicatiecommissie De commissie adviseert het bestuur over alle communicatie-uitingen van het fonds. De commissie heeft vergaderd op 7 januari 2010, 11 februari 2010, 9 april 2010, 26 augustus 2010 en 17 november Commissie van Beroep/Geschillencommissie De commissie heeft tot taak geschillen tussen deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, pensioengerechtigden of werkgevers en het fonds te beslechten inzake besluiten van het bestuur, niet zijnde besluiten van algemene strekking. De commissie behoefde in 2010 niet bijeen te komen. Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten De adviescommissie is bevoegd tot het adviseren van het bestuur bij het nemen van een beslissing over een door belanghebbende ingediend bezwaarschrift tegen een besluit. De commissie behoefde in 2010 niet bijeen te komen. 1.4 De visitatiecommissie Samenstelling Het bestuur heeft besloten om met ingang van 1 januari 2009 een visitatiecommissie in te stellen. De visitatiecommissie bestaat uit drie onafhankelijke leden. De visitatiecommissie heeft als opdracht om minimaal eens per drie jaar het functioneren van het bestuur kritisch te bekijken en daarover te rapporteren.de visitatie heeft plaatsgevonden in De commissie heeft in 2010 niet vergaderd. De visitatiecommissie was per 1 januari 2009 als volgt samengesteld: Leden C.J.E. Lankreijer E.E. van de Lustgraaf J.G.A. van den Brink 14

16 1.5 Het verantwoordingsorgaan Samenstelling en vergaderdata Het verantwoordingsorgaan bestaat uit drie leden: 1 deelnemer, 1 gepensioneerde en 1 werkgever. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: CNV Dienstenbond CBW-MITEX FNV Bondgenoten Het verantwoordingsorgaan is op 31 december 2010 als volgt samengesteld: Leden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie M.J. Rutjes 1954 februari 2012 CNV Dienstenbond B. Keijzer 1954 februari 2012 CBW-MITEX W. Witteman 1945 februari 2012 FNV Bondgenoten Het verantwoordingsorgaan vergaderde in 2010 op 3 februari, 11 maart en 10 juni. 1.6 De deelnemersraad Samenstelling De deelnemersraad bestaat uit 7 leden: 5 deelnemers en 2 gepensioneerden. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: FNV Bondgenoten CNV Dienstenbond De deelnemersraad is op 31 december 2010 als volgt samengesteld: Leden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie W. de Graaf 1953 januari 2013 FNV Bondgenoten F.P.M. van der Wiel 1948 januari 2013 FNV Bondgenoten G.A. Wormgoor 1952 januari 2013 FNV Bondgenoten M.J. Rutjes 1954 januari 2013 CNV Dienstenbond F.J. Bonneur 1958 mei 2011 CNV Dienstenbond Leden gepensioneerden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie W. Witteman 1945 januari 2013 FNV Bondgenoten Vacature FNV Bondgenoten 15

17 1.6.2 Vergaderdata De deelnemersraad heeft in 2010 zeven keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 11 maart 2010, 10 juni 2010, 16 september 2010 en 25 november Op 14 juni 2010 vergaderde de deelnemersraad met het voltallige bestuur en op 14 april en 14 oktober 2010 vergaderde de deelnemersraad met de voorzitters. 1.7 Uitbesteding Uitvoeringsorganisatie Het fonds heeft de administratie uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Het Vermogensbeheer is uitbesteed aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Het fonds en Syntrus Achmea hebben hun afspraken over uitbesteding vastgelegd in de vier partijen overeenkomst die expireert op 31 december Bij deze overeenkomst zijn het fonds en de genoemde bedrijfsonderdelen van Syntrus Achmea partij. Nadere afspraken over de kwaliteit van de dienstverlening zijn vastgelegd in aparte dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) voor pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoedbeheer. Alle overeenkomsten bieden de mogelijkheid om de bestaande dienstverlening tussentijds aan te passen of nieuwe diensten toe te voegen. Het bestuur en de uitvoerder leggen eventuele nieuwe afspraken altijd schriftelijk vast. Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. heeft in 2010 elk kwartaal aan het bestuur gerapporteerd over de DVO-afspraken. Van Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Vastgoed B.V. ontving het bestuur elk kwartaal een rapportage. Adviserend actuaris J.G.M. van Ophem AAG, Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Certificerend actuaris G. Veluwenkamp AAG,Towers Watson B.V. Extern accountant H.C. van der Rijst RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Compliance officer Met ingang van 2009 heeft het bestuur besloten haar compliance werkzaamheden zelf uit te voeren. De voorzitter fungeert als compliance officer. 16

18 2 Ontwikkelingen 17

19 2.1 Ontwikkelingen in de wonenbranche Ontwikkelingen De woonbranche heeft het jaar 2010 met een kleine min afgesloten. De stagnatie in de woningmarkt, het lage consumentenvertrouwen en de effecten van overheidsbezuinigingen op de consumentenportemonnee spelen de branche parten. De omzet bleef in 2010 gemiddeld 0,8% achter bij de eindstand van Dit betekent dat het omzetniveau nog verder is teruggezakt, want in 2009 werd al 12,9% ingeleverd ten opzichte van Van alle woonsegmenten zijn alleen de meubelspeciaalzaken in staat geweest een plus van 0,9% te realiseren in De parketzaken boekten de grootste omzetachterstand met -3,6%, na een eerder verlies van -22% in De slaap-, woningtextiel en keukenspeciaalzaken sloten het jaar 2010 af met kleine verliezen tussen de -2,8% en -0,2%. Ondanks de forse omzetdalingen valt het aantal faillissementen nog mee. De klap kan echter nog komen, aangezien drie op de tien winkels de omzet met meer dan twintig procent zag dalen. De woningmarkt die op slot zit en het gebrek aan koopbereidheid bij de consument hebben de branche in de houdgreep. Het consumentenvertrouwen kent sinds een jaar een opgaande lijn, maar is wel vanaf september 2007 negatief. De omzetontwikkeling voor 2011 is gematigd positief met plus 1%. Toenemende concurrentie, beter geïnformeerde en meer eisende consumenten vragen om duidelijke keuzes van de ondernemers in de woonbranche. (bron: Rabobank Trends & Ontwikkelingen en CBW-MITEX) Trends Herstructurering meubelboulevards, grote leegstand, hoge huurpijzen, onvoldoende attractiewaarde; Beleving in de winkel en op internet zet consument aan tot het bezoeken van de winkel of webshop; ; Toenemend gebruik van internet voor oriëntatie en aankoop, ook via het buitenland; Ouderen en singles vormen groeimarkten; Focus op prijsconcurrentie, hierdoor vervaagt onderscheid tussen winkels; Individualisering zoals maatwerk en persoonlijke benadering. Kansen en bedreigingen Markt voor 2 e hands meubelen; Multichannel (verschillende verkoopkanalen) wordt standaard. Toename aankopen (in buitenland) via internet; Nieuwe ketens betreden de markt (Europese landen en China). Doordat de fabrikanten zelf winkels openen kunnen ze als gevolg daarvan rechtstreeks aan de consument leveren. Tekort aan gekwalificeerd personeel, vooral aan vakmensen/ambachtslieden. Inzet parttimers; Groeiende behoefte van de consument aan inspiratie, advies, service, beleving; Blijvende belangstelling voor woonomgeving; Aantal huishoudens neemt toe; Toename koopkrachtige 50-plussers en singles; Uitbreiding van woonconcentraties en toename verdringingsconcurrentie; Leegstand woonboulevard, aantal vierkante meters; Lage belevings- en attractiewaarde woonboulevards en woonwinkels; Samenwerking tussen verschillende ondernemingen (in en buiten de branche) biedt kansen; Indien de woningbouwsector blijft stagneren heeft dit direct effect op de woonbranche. 18

20 2.2 Ontwikkelingen financiële positie van het fonds Vanwege de slechte financiële situatie heeft Stichting Pensioenfonds Wonen in 2009 een herstelplan bij de toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) ingediend. Eind 2013 moet het pensioenfonds uit het dekkingstekort zijn. Aan het einde van 2009 leek de dekkingsgraad van het pensioenfonds zich te herstellen van de effecten van de economische crisis. Maar in het eerste kwartaal van 2010 stegen de verplichtingen harder dan het vermogen van het fonds. Dat kwam door de dalende rente en door een sneller stijgende levensverwachting dan eerder werd voorzien. Door beide ontwikkelingen heeft het pensioenfonds meer geld nodig. Ondanks het feit dat het fonds een rendement van 4,8% op de beleggingsportefeuille behaalde en de waarde van de portefeuille van het fonds mede daardoor steeg van 1.491,8 miljard naar 1.640,2 miljard daalde de dekkingsgraad. De dekkings-graad van het fonds was op 31 december 2010 gelijk aan 95,1% en lag daarmee niet op schema volgens het herstelplan uit In 2011 zal het bestuur besluiten welke maatregelen er genomen moeten worden om ervoor te zorgen dat het fonds in 2013 alsnog uit het dekkingstekort geraakt. Het pensioenfonds heeft een onderdekking als de dekkingsgraad lager is dan 105,0% en een reservetekort als de dekkingsgraad lager is dan de vereiste dekkingsgraad (ultimo 2009: 110,5% en ultimo 2010: 108,6%) Opslag voor langer leven Het Actuarieel Genootschap heeft in 2010 een nieuwe prognosetafel gepubliceerd die is gebaseerd op de actuele overlevingsverwachtingen. Vooruitlopend op de publicatie van de nieuwe tafel heeft het fonds besloten de technische voorzieningen per 31 december 2009 met 4,5% te verhogen. Bij publicatie van de nieuwe tafels is gebleken dat 2,0% extra gereserveerd dient te worden. Hierdoor daalt de dekkingsgraad ultimo 2009 met 1,9%-punt. De nieuwe overlevingstafels zijn inmiddels vastgesteld inclusief de ervaringssterfte. De geactualiseerde gegevens zijn voor het jaarwerk van 2010 gebruikt. 2.3 Ontwikkelingen regelgeving en overheidsbeleid Kabinet wil AOW-leeftijd verhogen, maar valt Het pensioen dat via het Stichting Pensioenfonds Wonen is verzekerd, is een aanvulling op de AOW-uitkering van de overheid. Sociale partners stemmen de aanvullende pensioenregeling af op de ingangsdatum en de hoogte van de AOW. De inhoud van de AOW-regeling is daarom van belang voor de pensioenregeling (in de bedrijfstak). Het kabinet Balkenende IV kondigde in 2009 plannen aan om de AOW-leeftijd in twee stappen te verhogen naar 67 jaar. Maar op 20 februari 2010 is het kabinet gevallen en de AOW-onderwerpen zijn vervolgens controversieel verklaard. Ondertussen schoven sociale partners bij elkaar aan tafel en sloten op 4 juni een Pensioenakkoord. In dit akkoord geven zij hun visie op de aanvullende pensioenen én de AOW. Inhoud concept Pensioenakkoord Sociale partners willen dat de AOW- en pensioenleeftijd structureel gekoppeld wordt aan de levensverwachting. De eerste twee stappen in de verhoging van de AOW leeftijd naar 67 jaar zijn gepland. Bovendien willen de sociale partners ook dat de AOW wordt gekoppeld aan de verdiende lonen. De AOW-leeftijd wordt flexibel vanaf 65 jaar. Na verhoging van de AOW-leeftijd kan de werknemer een jaar eerder stoppen met een 6,5% lagere uitkering, voor twee jaar eerder is de korting 13%. Uitstel levert andersom per jaar 6,5% op. Sociale partners willen voor de aanvulling op de AOW naar een pensioencontract dat opeenvolgende generaties dezelfde uitkeringsrechten geeft bij hetzelfde aantal opbouwjaren. Dit moet premieneutraal gebeuren op grond van de fondsspecifieke situatie. In juni 2010 was de bedoeling dat per 2012 de pensioencontracten gemoderniseerd zijn om uitgaande van een stabiele premie schokken op de financiële markten (rente, inflatie en rendement) te kunnen opvangen. 19

21 Het kabinet Rutte startte op 14 oktober In het regeerakkoord is aangekondigd dat de AOW-leeftijd wordt verhoogd naar 66 jaar en wordt gekoppeld aan de levensverwachting. Ook is afgesproken dat de fiscale bijdrage aan de pensioenopbouw die maximaal mogelijk is, wordt verlaagd in verband met de verhoging van de pensioenleeftijd. Op 1 december 2010 schreef minister Kamp aan de Tweede Kamer dat hij in het voorjaar van 2011 met sociale partners en toezichthouders na wil gaan welke aanpassingen nodig zijn in de pensioenwetgeving om voorwaardelijke pensioenen mogelijk te maken en welke communicatievoorschriften daarbij moeten gelden. Opzet nieuw pensioenstelsel In de Pensioenwet is voor de financiering van pensioenfondsen een Financieel Toetsingskader (FTK) vastgesteld. Hierin staat met welke financiële randvoorwaarden (parameters) pensioenfondsen rekening moeten houden. In 2010 is veel gediscussieerd over de rendementen waarmee een pensioenfonds maximaal rekening mag houden. Tevens over de manier waarop de rente verwerkt mag worden in de berekening van de benodigde premie. De uitkomst is dat een pensioenfonds vanaf januari 2012 moet rekenen met de nieuwe parameters. De nieuwe parameters houden in dat voor Vastrentende Waarden maximaal 4,5%, Onroerend Goed maximaal 6% en voor Aandelen maximaal 7% mag worden gebruikt. Deze meetkundige rendementen moeten nog worden verlaagd met de beleggingskosten. Rente van invloed op dekkingsgraad De rentestand is van belang voor het bepalen van de hoogte van de verplichtingen van het fonds. Is de rente laag dan moet er meer geld in kas zijn dan wanneer de rente hoog is. De Stichting van de Arbeid, de Pensioenfederatie en diverse wetenschappers vinden dat de marktrente verstoord is. Minister Kamp kondigde in zijn brief van 12 november2010 aan de Tweede Kamer aan dat onderzoek zal plaatsvinden naar alternatieve risicovrije rentes. Minister Kamp vond het niet verstandig de rekenrente meteen aan te passen. De uitkomsten van dit onderzoek worden ingebracht in het overleg met sociale partners over de houdbaarheid van het pensioenstelsel. FVP regeling: geen nieuwe instroom vanaf 1 januari 2011 De Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) helpt werklozen van 40 jaar en ouder pensioen op te bouwen. Het FVP-bestuur maakte op 20 mei bekend dat de FVP-bijdrage lager dan 50% is voor alle instroom na 1 januari Het uiteindelijke verstrekkingspercentage hangt af van de werkelijke ontwikkelingen. Begin 2013 neemt het FVP-bestuur daarover een definitieve beslissing. De instroom in de FVP-regeling is geheel gestopt per 1 januari In oktober 2010 hebben CAO-partijen in de Wonenbranche kenbaar gemaakt dat CAO-partijen geen aanleiding zien om premievrije opbouw bij werkloosheid mogelijk te laten blijven na afschaffing van de FVP-regeling en dat zij akkoord gaan met een aanpassing van het pensioenreglement per 1 januari Dit betekent dat er geen premievrije opbouw bij werkloosheid meer geldt voor deelnemers die op of na 1 januari 2011 werkloos zijn geworden. Dit houdt in dat de bepalingen met betrekking tot premievrije opbouw bij werkloosheid en de overige bepalingen met betrekking tot FVP nog wel gelden voor deelnemers die vóór 1 januari 2011 werkloos zijn geworden en recht hebben op een uitkering krachtens de Werkloosheidswet. Door lage dekkingsgraad geen waardeoverdracht Als een werknemer van baan verandert, mag hij/zij zijn pensioen overdragen naar zijn nieuwe pensioenfonds. Dit heet waardeoverdracht. Is de dekkingsgraad van het fonds lager dan 100,0%, dan mag het pensioenfonds waardeoverdrachten niet uitvoeren. Het moet deze volgens de Pensioenwet opschorten. Ook de Stichting Pensioenfonds Wonen had vanaf mei 2010 een dekkingsgraad lager dan 100,0%. Om te voorkomen dat waardeoverdrachten worden gestart en vlak daarna weer moeten stoppen heeft het bestuur besloten dat de dekkingsgraad gedurende 3 maanden 100,0% of meer moet zijn voordat de overdrachten weer worden opgestart. De toezichthouder is het hiermee eens. Of een verzoek om waardeoverdracht daadwerkelijk afgehandeld kan worden hangt ook af van de situatie van het andere fonds. 20

22 Nieuwe beleidsregel toezichthouders betekent aanscherping toetsing deskundigheid De toezichthouders Autoriteit Financiele Markten (AFM) en de Nederlandsche Bank (DNB) hebben op 1 september 2010 een gezamenlijke Beleidsregel deskundigheid ter consultatie aangeboden. De nieuwe beleidsregel gaat per 1 januari 2011 in. Bestuursleden van pensioenfondsen krijgen te maken met aangescherpte deskundigheidseisen. De toezichthouders houden met twee dingen rekening. Ten eerste de functie van de beleidsbepaler en ten tweede de aard, de omvang, de complexiteit en het risicoprofiel van het pensioenfonds. Ieder pensioenfonds moet een risicoprofiel opstellen. Pensioenfondsen moet ook een functieprofiel opstellen voor ieder bestuurslid dat na 1 januari 2011 wordt benoemd. Er is geen ruimte meer voor een inwerkjaar voor nieuwe bestuurders. Anders dan nu toetst DNB niet alleen voordat een bestuurslid benoemd wordt, maar ook tussentijds. Als de toezichthouder daartoe aanleiding ziet, kan een bestuurslid op een later moment nogmaals getoetst worden. Functionarissen van toezichthoudende organen van pensioenfondsen krijgen niet met de toetsing te maken. Er was tot en met 31 oktober 2010 de tijd om te reageren op de consultatieversie van de beleidsregel. De Pensioenfederatie heeft daarvan gebruik gemaakt. De indruk is dat de beleidsregel een hoog abstractieniveau heeft, weinig concreet is en daardoor voor potentiële bestuurders weinig houvast biedt. De Pensioenfederatie komt begin 2011 met een uitgewerkt Plan van Aanpak Deskundig en Goed Pensioenfondsbestuur, op basis waarvan het deskundigheidsplan kan worden aangescherpt. Commissies voor de toekomst van het pensioenstelsel De Commissie Toekomstbestendigheid aanvullende pensioenregelingen (Commissie Goudswaard) heeft op 27 januari 2010 een rapport uitgebracht. Daarin geeft de commissie te kennen dat zij het Nederlands pensioenstelsel niet toekomstbestendig vindt. Door de vergrijzing en de langere levensverwachting en de kwetsbaarheid voor financiële risico s zijn schokken aan het systeem minder goed met premies op te vangen. De commissie ziet mogelijke oplossingen in het bieden van een lager ambitieniveau of de pensioentoezegging zachter (voorwaardelijker) te maken. Met een zachtere pensioentoezegging zijn er meer risico s voor de deelnemer. De Commissie beleggingsbeleid en risicobeheer (ook wel bekend als de Commissie Frijns) heeft het beleggingsbeleid van pensioenfondsen, de uitvoering en governance onderzocht en vestigde speciale aandacht op de beheersing van risico s. Ook de toezichthouder DNB heeft het beleggingsbeleid van pensioenfondsen onderzocht. DNB stuurde op 15 maart 2010 een brief aan alle pensioenfondsen met daarin de hoofdlijnen van het onderzoek. DNB heeft met individuele pensioenfondsen afspraken gemaakt om de tekortkomingen bij die fondsen te adresseren. Voor de Pensioenfederatie is dit aanleiding geweest good practices te ontwikkelen. Hiermee kunnen pensioenfondsen concreet aan de slag met de verbetering van het beleggingsbeleid en het risicomanagement. DNB juicht dit initiatief toe en gaat er van uit dat deze good practices straks voor pensioenfondsbesturen een belangrijk hulpmiddel vormen voor het doorvoeren van verbeteringen. Vertegenwoordiging in de Klantenraad In 2010 is de Klantenraad van Syntrus Achmea, de uitvoeringsorganisatie van het fonds, twee keer bijeen gekomen. Het belangrijkste doel van de raad is om gezamenlijk na te denken over belangrijke thema s in de pensioenwereld en de gevolgen voor vastgoedbeleggingen, vermogensbeheer en pensioenbeheer. Daarnaast is de Klantenraad een platform om veranderingen in de dienstverlening en nieuwe innovaties van Syntrus Achmea te toetsen. Zo is de raad betrokken bij de invulling van de dienstverlening op het gebied van risicomanagement. Ook stond de oprichting van het nieuwe bedrijfsonderdeel Strategisch Pensioenmanagement op de agenda. De leden van de Klantenraad kiezen uit hun midden een Raad van Advies, die ook in 2010 gevraagd en ongevraagd de directie van Syntrus Achmea heeft geadviseerd. Samenwerking en fusie In het verslagjaar zijn er verkennende gesprekken geweest met betrekking tot het onderwerp samenwerking en fusie met andere pensioenfondsen. Deze gesprekken hebben tot op heden niet geleid tot concrete afspraken. 21