OOGST #01 OOGST # Inspirators Op de fiets met Gert Jonkers, Tracy Metz en Piet Oudolf. 08 Hoofdstuk 1 Destination Groningen

Transcriptie

1 #01

2 inhoudsopgave 04 Inspirators Op de fiets met Gert Jonkers, Tracy Metz en Piet Oudolf Hoofdstuk 1 Destination Groningen 14 Column Tracy Metz Draaien met de kaart 16 Interview Bastiaan / Marquant Hoofdstuk 2 Shopping 28 Interview Ward & Dorien / Walnut Mixstore 30 Beeldverhaal Gert Jonkers Hoofdstuk 3 Eten, drinken & slapen 42 Interview Tim / Goud Heerlijk 44 Hoofdstuk 4 Buiten spelen 52 Meet the bloggers Lian en Dennis 58 Colofon 52 03

3 inspirators Met veel belangstelling las ik altijd de stukken van moderedacteur Gert Jonkers in het Volkskrant-magazine. Voor mij was hij de King of Cool, met een vleugje afstandelijkheid, niet te frivool. In de loop der jaren kocht ik bijna al zijn tijdschriften, RE Magazine, BUTT, The Gentlewoman. Soms realiseerde ik me niet dat Jonkers de motor (hoofdredacteur) was achter een aantal andere interessante prachtig vormgegeven bladen. Met goed gekozen onderwerpen en onverwachte fotografie, bijvoorbeeld blvd en Carp*. En als er een Champions League was in tijdschriftenland dan won Fantastic Man altijd de cup. Zo n tijdschrift dat je nooit weggooit, maar bij voorkeur ergens mooi in het zicht bewaart. Gert Jonkers is een echte inspirator. Hoe kon ik deze man eens naar Groningen halen? Dat bleek niet eens zo ingewikkeld, gewoon via een Facebook message. En hij wilde graag komen, naar de stad waar hij vroeger wel eens nachten had doorgehaald. GERT JONKERS Gert Jonkers is met Jop van Bennekom verantwoordelijk voor de beste (mode) tijdschriften ter wereld. Wereldfaam verwierven ze met het op roze papier gedrukte BUTT, a pocket size magazine for and about faggots. Dat bevatte grappige interviews en een flinke dosis ranzigheid. Uitgeverij Taschen, niet vies van bloot, bundelde de eerste vijf jaren van het cult tijdschrift in een 550 pagina s tellend Buttbook. Vanaf eind 2011 ging BUTT verder als online magazine. Fantastic Man: the gentleman s style journal is een halfjaarlijkse Engelstalige uitgave, anno 2005, van Nederlandse bodem. Hierin koppelen Gert en Jop mannenmode aan allerlei vraagstukken die met datzelfde genieten te maken hebben, van kunst tot koken. Dat alles op een journalistieke wijze, met veel gevoel voor stijl, traditie en humor. En prachtig vormgegeven. Het gaat niet alleen om de laatste mode, maar bovenal om de mensen die deze mode dragen. Anders dan je bij een modetijdschrift zou verwachten bevat Fantastic Man veel tekst en lange interviews met sterke persoonlijkheden, mannen als Tom Ford, Gus Van Sant, Rem Koolhaas, Yotam Ottolenghi en Piet Oudolf. Een bebrilde David Beckham sierde de cover van de spring/summer 2011-editie. David meldde zich zelf. Het merk Beckham, dat één Europese en één Amerikaanse cover per jaar doet, verkoos het avantgardistisch in Amsterdam gevestigde Fantastic Man boven de hoofdredacties van de chique glossy s in Parijs en Londen. Er is inmiddels ook een vrouwelijk equivalent van Fantastic Man: The Gentlewoman. Daarbovenop zijn ze nu verantwoordelijk voor COS Magazine, het tijdschrift van de gelijknamige winkelketen. Gert Jonkers een tijdschrift over Groningen laten maken lag teveel voor de hand. Gaandeweg ontstond het idee een drietal inspirators een frisse blik op de Groninger binnenstad te laten geven. Oftewel, Groningen met andere ogen bekeken. Naast Gert viel de keuze op Piet Oudolf en Tracy Metz, stuk voor stuk drie zeer inspirerende persoonlijkheden die in hun eigen domein excelleren. Gedrieën kwamen op een koude, regenachtige donderdag in maart. Toevalligerwijs bleek Piet net geïnterviewd voor het spring/summer 2012-nummer van Gerts Fantastic Man en maakten Piet en Tracy beiden deel uit van de adviescommissie voor het toekomstige Singelpark in Leiden. Geen volslagen vreemden, een goede match! Piet droeg een warme Dries van Noten jas, de rest had zich iets minder goed voorbereid op het gure weer. PIET OUDOLF Piet Oudolf uit Hummelo is een van s werelds vermaardste tuinarchitecten. Perennial Movement is het etiket dat zijn werk krijgt, vanwege de natuurlijke, ecologische, bijna minimalistische manier van ontwerpen. Oudolf werkt aan beide zijden van de Atlantische Oceaan als ontwerper van bescheiden particuliere tot grootschalige projecten in de openbare ruimte. In Chicago werkte hij met Frank Gehry aan de Lurie Gardens, in Londen met Peter Zumthor aan een tijdelijke tuin in de Serpentine Gallery. Met zijn projecten in New York werd hij bij een breder publiek bekend. Met de Gardens of Remembrance in het Battery Park, de herdenkplaats voor de slachtoffers én overlevenden van de aanslag van 11 september Maar vooral met de beplanting van de The High Line, een stadspark op een in onbruik geraakte verhoogde spoorlijn in Manhattan. In 2011 kwamen 4 miljoen bezoekers naar Piets gecomponeerde landschap dat elke twee weken van karakter verandert. Want een tuin of landschap moet altijd de moeite waard zijn, vindt hij. Ze moeten iets oproepen, je confronteren met de seizoenen en het wegtikken van de tijd, met schoonheid en vergankelijkheid. Het gaat over leven en dood, bloei en verval. Dan tellen niet alleen bloemen, maar ook zaden, skeletten en dode bladeren. Naast een mooi plaatje is het ecologische aspect belangrijk: planten moeten zich prettig voelen op de plek waar je ze gebruikt. Hadden wij in Groningen maar een landschap van Piet Oudolf. Voorlopig moeten we het in onze nabijheid doen met de tuinen van het entreegebouw van het (heropende) vakantiepark Hof van Saksen in het Drentse Nooitgedacht. En er is een privétuin van 350 m² bij de voormalige doopsgezinde pastorie in Sneek. Deze woning aan de Singel 30 staat te koop! TRACY METZ Tracy Metz is journalist en auteur, uit Amsterdam. Ze schrijft over de stad, over stedenbouw en -planning, architectuur en kunst. Voor onder meer NRC Handelsblad, De Groene Amsterdammer en het Amerikaanse tijdschrift Architectural Record. De laatste jaren hield ze zich op verschillende manieren bezig met het water. Zo adviseerde Metz als lid van de Deltacommissie de regering over waterveiligheid. En organiseerde ze als initiator en visiting fellow aan Harvard University een samenwerking tussen deze Amerikaanse topuniversiteit en de (toenmalige) ministeries van Verkeer & Waterstaat en VROM op het gebied van water en klimaat. In 2012 verscheen Zoet&Zout: Water en de Nederlanders (Engelse editie: Sweet&Salt: Water and the Dutch). BUTT magazine inspirators 04 05

4 inspirators Tracy Metz beschrijft hierin de metamorfose die het Nederlandse landschap ondergaat en hoe we zoeken naar nieuwe manieren om met het water te leven. Een boek om van te watertanden. Net als de eerdere publicaties PRET! Leisure en landschap, over de invloed van de vrijetijdsindustrie op onze omgeving (2002), Nature as Artifice, over hedendaagse landschapsfotografie (2008) en Huis in Frankrijk: Nederlanders en hun maison de campagne (2010). Wat als Piet Oudolf in Groningen iets zou doen? Wat zou Groningen moeten doen om Tracy s en Gert s hart te stelen? Enthousiasme over de stad was er op voorhand: een levendige en cultureel actieve stad, men kwam er vaker en graag! Mede door het onbehagelijke weer en de maartse buien was er natuurlijk een kritische blik. Dat bleek op ons rondje binnenstad: op de fiets met Gert Jonkers, Piet Oudolf en Tracy Metz! DE FIETS TOCHT 1 Gedempte Zuiderdiep 98 Via de Ubbo Emmiusstraat en 2 Ubbo Emmiussingel bereiken we het glazen Tschumi paviljoen op het Hereplein. Het gebouwtje uit 1990 is gebouwd ter gelegenheid van de 950ste verjaardag van de stad in het kader van de kunst- en architectuurmanifestatie What a Wonderful World! Music Video s in Architecture. In vijf paviljoens, waaronder die van architecten Zaha Hadid, Rem Koolhaas en Bernard Tschumi, onderzochten gemeente en museum gezamenlijk de samenhang en grenzen tussen kunst, beeldcultuur, video, architectuur en openbare ruimte. Piet constateert dat het gras in slechte staat is en niet echt wil groeien onder het gebouwtje en de hoge bomen. Regen noopt ons tot een tussenstop op 3 CS Groningen. De warme en gezellige schuilplaatsen, heel belangrijk in een stad, blijken hoogtepunten op onze fietstocht. We gaan voor cappuccino s bij Starbucks, Gert neemt een Chai Latte. Team Metz-Oudolf-Jonkers aanschouwt de grote leegte op het Stadsbalkon. Waar is iedereen? Waarom gebeurt hier niets? Het blijkt een terugkerend thema: lege stenige pleinen met weinig groen. En is het Groninger Museum nou wel of niet duurzaam mooi?! Via het 4 Emmaplein fietsen we naar de Westerhaven. Langs de videobushalte van Rem Koolhaas, ook een overblijfsel van What a Wonderful World!, stoppen we net voorbij de Museumbrug op de 5 Westerkade. Het team concludeert: een trechtervormige kale rode vlakte die niet verleidt en uitnodigt je richting winkelcentrum te begeven. Geen hoge bomen als welkom, amper versiering. Via Brugstraat, Vismarkt en Oude Boteringestraat rijden we over gele steentjes richting 6 Ossenmarkt. Goed idee die gele stenen, geeft bovendien kleur aan het grauwe weer vinden ze gedrieën. De Ossenmarkt: nog een leeg plein! Tracy wil de spiraalvormige ondergrondse parkeergarage uit 1998 nog eens bewonderen. De ondergrondse toiletvoorziening is mooi meegenomen. Een lichtontwerp van kunstenaar Peter Struycken projecteert verschillende kleuren op de muren. Conclusie: veel moois is in Groningen verstopt. 7 Lunch bij Goud Heerlijk aan de Nieuwe Ebbingestraat 22. Fijne, comfortabele stadse plek waar het eten goed smaakt. Op loopafstand ligt het Open Lab Ebbinge: spannend voorbeeld van tijdelijk ruimtegebruik! Over de Ebbingestraat en het Kwinkenplein fietsen we naar het verscholen 8 Martinikerkhof. Er zijn weinig mensen, een paar scholieren, een paar mannen met halve liters Schultenbrau van de Aldi. Nog een zo goed als leeg plein in Groningen. Het gras groeit slecht, de padenstructuur is rommelig, het meubilair en de prullenbakken hebben weinig allure. De vrijstaande zerk blijkt een kunstwerk van filosoof Paul Virilio. Het staat er wat verloren bij. Niemand herkent het, duiding ontbreekt. Het gaat hier om het tiende teken uit de serie Stadsmarkeringen uit De andere negen staan aan de uitvalswegen van de stad. Het team concludeert dat het Martinikerkhof veel meer potentie heeft en wel een kwaliteitsimpuls verdient. 9 Eindpunt Informatiecentrum Grote Markt. Vanuit het Informatiecentrum overzien Gert, Piet en Tracy de Grote Markt. Het eerste dat hen opvalt, is de materialisering van het plein: er zijn rode en gele steentjes, er ligt asfalt en uiteraard het plaveisel met ster van stadsarchitect Bouma uit Heel veel steen! Door het gebruik van al die verschillende materialen is de begrenzing van de Grote Markt onduidelijk. Er is zowel gebrek aan intimiteit als grandeur, de hoge lichtmasten dragen wat dat betreft ook niet echt bij. Gert t later die week over de Hooghoudt reclame. Ik word ook wat nostalgisch bij de gedachte aan de enorme Hooghoudt reclame aan de Grote Markt. Die reclame, en dat pand, staan mij als een ankerpunt van de stad in het geheugen gegrift. Als je mijn interesse in de bovenkant koppelt aan mijn verbazing over de bestrating, dan zou je daar een interessante discrepantie in kunnen zien. Zoveel moois in de lucht, en ietwat rommelig aan de basis. Geef lichtreclames monumentale status! 5 DE FIETS TOCHT Het beeldverslag van de fietstocht, gefotografeerd door Gert Jonkers, staat op pagina inspirators 06 07

5 CONGRESSEN IN GRONINGEN USP: Noord-Nederland is 35% voordeliger dan de Randstad. Daarnaast biedt Groningen een compacte universiteitsstad, wat betekent dat voor wetenschappelijke verenigingen altijd een counterpart in de stad te vinden is. En er is veel ruimte, zowel qua locaties als qua omgeving! In 2011 organiseerde Groningen 53 nationale en 12 internationale congressen. Een congresbezoeker geeft gemiddeld 495 euro per dag uit (een toerist 75 euro). Slogan: Groningen, congresstad in hartje Noord- Europa. hoofdstuk 1 Splendid Isolation? Nee, dank u. Connectivity zou het buzzword voor Groningen moeten zijn. Alle mogelijke verbindingen tussen Groningen en de rest van de wereld, die vormen de sleutel. Te land, ter zee en in de lucht. En onder de grond - glasvezel! Dat is goed voor onszelf, zodat we geïnspireerd raken door al dat moois buiten de stad. Dat is fijn voor alle (internationale) studenten die papa en mama ook eens kunnen laten overkomen. Het is goed voor onze cultuurinstellingen, omdat toeristen steeds vaker op cultureel aanbod selecteren bij het plannen van een citytrip. Voor wie is het eigenlijk niet goed? Dagjesmensen dienen Groningen als serieuze optie te overwegen, schreef De Volkskrant in zijn reiskatern dit najaar. Inderdaad: Groningen is niet zomaar een Europese stad. Groningen is een destination. DEDICATED SHOPPING DESTINATION Volgens Baptist Brayé, oud-directeur van Locatus (marktleider op het gebied van winkelinformatie in de Benelux) vindt er de komende jaren een ingrijpende herschikking van het winkellandschap plaats. We gaan steeds meer winkelen op steeds minder plekken die ook nog eens groter zijn en meer te bieden hebben. Binnen tien jaar, voorspelt Brayé, is een kwart van de winkelconcentraties verdwenen, over 25 jaar zijn er van de huidige 2500 centra in Nederland misschien nog maar 500 over. De grote steden in Nederland hoeven zich wat betreft hun overlevingskansen weinig zorgen te maken. Dat geldt ook voor Groningen als metropool van het Noorden met zijn belangrijke troeven universiteit en historische binnenstad. Wel zorgelijk is de gelijkmatigheid en eenvormigheid van het winkelbestand in de Nederlandse binnensteden. Overal dezelfde ketens, nogal voorspelbaar en gewoontjes. Nederland speelt in de internationale retail dan ook geen rol van betekenis. We zijn volgend, niet trendsettend. Dat weet de consument ook. Die oriënteert zich in toenemende mate internationaal. We vinden het steeds gewoner om met de hogesnelheidstrein of het vliegtuig inkopen te doen in Europese hotspots zoals Berlijn, Barcelona of Londen. We selecteren op bestemmingen die spannend, bijzonder en een beetje stout zijn. Groningen als dedicated shopping destination? Ja graag. Maar dan valt er nog een wereld te winnen, met meer diversiteit, kwaliteit, verrassing en verleiding. Meer inspiratie in hoofdstuk 2: Shopping. GAE De baanverlenging van Groningen Airport Eelde biedt perspectief. Met de komst van nieuwe carriers als Vueling, Corendon en opnieuw Ryanair wordt de stad rechtstreeks verbonden met Europese kernen zoals Milaan en Barcelona. Dat smaakt naar meer, naar nog meer (lowcost) lijndienstverbindingen met Europese steden. Handig uiteraard voor noorderlingen die bij wijze van spreken hun citytrip op de fiets kunnen beginnen. Koffertje achterop: een stuk handbagage is vaak al voldoende voor een weekendje weg. De baanverlenging is bovenal een oppepper voor de lokale en regionale economie. Groningen kan zich als internationale citytrip bestemming positioneren en (veel) meer internationale toeristen lokken. De toeristische mogelijkheden houden niet op bij de stad. Vakantie vier je in heel Noord- Nederland met al zijn landschappelijke, stedelijke en culturele kwaliteiten. Van werelderfgoed Waddenzee tot aan Plopsaland in Dalen, van Europees Geopark de Hondsrug tot aan Infoversum en van de Sneekweek tot de TT in Assen. Toeristen denken niet in provincie- of landsgrenzen, die stellen hun eigen pakketje samen. Met de stad uiteraard als de allerbelangrijkste destination! Groningen Airport Eelde als volwaardige regionale luchthaven van nationale betekenis is ook gunstig voor de zakelijke markt die beter bediend kan worden (lucratieve congresmarkt). Vooral als er vanaf GAE een verbinding is naar een grote internationale opstapluchthaven, bijvoorbeeld Frankfurt, Amsterdam of Londen Heathrow. Waar je overstapt op een andere (intercontinentale) vlucht. Om nieuwe luchtverbindingen vanuit onze regio te behouden en uit te breiden moeten we als regio durven investeren in inkomend toerisme. Laten we de gelande gasten op GAE zo goed mogelijk verwelkomen. Kwestie van marketing en gastvrijheid. Dat begint eigenlijk al in de regio van vertrek: Groningen promotie in de regio van Milaan, Barcelona enzovoort. Customized voor de Italiaanse markt (Groningen: de meest Italiaanse stad ten noorden van de Alpen) en de Spaanse (tapasrestaurants plenty in de stad). ID EE De Merlin Entertainments Group onderzoekt of in Nederland een plek is voor een Legolandpark. Waarom niet in Groningen? Een grote toeristische gezinsattractie met (inter)nationale uitstraling kan de stad goed gebruiken. Van Lego kun je alles maken! Het Infoversum is het eerste volledig digitale 3D dome theater in Nederland en opent najaar

6 FLYOVER London TREIN Randstad inspiratie Een andere vorm van vervoer door de lucht is de kabelbaan, in goed Gronings flyover. Londen heeft er sinds de zomer eentje van een kilometer lang. Bezoekers kunnen vanuit de gondels tussen Greenwich en Royal Docks een blik werpen op het Olympic Park, het financiële hart Canary Wharf en de Thames Barrier. De kabelbaan is onderdeel van plannen om Oost-Londen te veranderen in een levendige, nieuwe wijk. Groningen studeert al een tijdje op een flyover tussen het Europapark en de binnenstad (via Sontplein en UMCG). Voorstanders zien een creatieve en praktische verkeersoplossing, die de drukbezochte plekken in de stad verbindt met parkeerterreinen en treinstation buiten het centrum. Misschien een duurzaam, efficiënt, flexibel en relatief goedkoop vervoersalternatief - maar in elk geval krijgt de stad er een eersteklas toeristische trekpleister en landmark bij. ID EE Bied via het internet personalised themaroutes en producten aan, waar gelijksoortige mensen ook interesse in hadden. Zoals webwinkels met Liefhebbers van dit artikel bestelden ook doen. Groningen voor kinderen (van speelgoedwinkels Asbran en Toy Toy naar het Pannenkoekschip of de kinderboerderij), Groningen voor expats en Groningen voor minima / de nieuwe armen (kringloopwinkel route, budget maaltijden). En een schoenenwinkelroute. Speciaal voor Duitse dames die naar Groningen komen vanwege modieuzer en goedkoper aanbod! Zouden ze schoenenwinkel Venice Schoenmode aan de Oude Ebbingestraat, die Jan Jansen schoenen verkoopt, al kennen? ID EE ID EE Laten we de route Sontplein / Ikea naar de binnenstad tot een attractie maken door de inzet van een elektrisch aangedreven amfibiebus die over de weg en door het water kan. Prettige plons! Een watertaxi kan natuurlijk ook. Laten we zoveel mogelijk feiten en cijfers van de gemeente op een creatieve manier toegankelijk maken voor bewoners en bezoekers door ondernemers en kennisinstellingen apps te laten ontwikkelen. Dat wil Neelie Kroes ook. Groningen loopt achter met het open data beleid. Kom op! We leven in een informatiemaatschappij. Dus waar vind ik de dichtstbijzijnde wc, welke voorstellingen kan ik bezoeken en waar parkeer ik goedkoop? ID EE Met het Niedersachsen Ticket van Deutsche Bahn reis je voor 21 euro een hele dag met alle regionale treinen en het openbaar vervoer door deelstaat Nedersaksen en Bremen en Hamburg. De tweede tot en met de vijfde persoon betalen 4 euro per persoon. Om het grensoverschrijdend toerisme te bevorderen en te vergemakkelijken zou je het Niedersachsen Ticket kunnen uitbreiden met alle Arriva spoorlijnen in Noord-Nederland. Vanaf Groningen kun je dan direct je dagkaart kopen en doorreizen naar Hamburg of Hannover. Met Deutsche Bahn als eigenaar van Arriva lijkt dit haalbare kaart. Anne Hettinga, doe je best! In de Randstad rijden zeven dagen per week nachttreinen. De Brabantse steden zijn dankzij financiële steun van de provincie en de Brabantse steden, op vrijdag- en zaterdagnacht tot circa 4 uur s nachts aangesloten op het NS-nachtnet. Maar de laatste twee uren staan ter discussie, zodat de Brabanders weer als Assepoester op de klok moeten letten. In Groningen is de situatie helemaal penibel. Er rijden geen nachttreinen richting de Randstad. Terwijl er voldoende marktpotentieel is. Immers Groningen is de jongste stad van Nederland ( studenten), de tweede cultuurstad van Nederland met veel aanbod in de avonduren en Groningen hanteert geen sluitings- of toegangstijden in de horeca. Bezoekers aan de stad moeten na het bijwonen van een lezing, een theatervoorstelling, een avondvergadering of een avondje/nachtje stappen met de trein thuis kunnen komen. En de Groningers moeten Schiphol kunnen bereiken voor de vroege vluchten, zonder uren op nachtelijk Schiphol te vertoeven of een extra hotelovernachting te boeken. Voor zakenreizigers is de dagrandverbinding van belang: in de ochtend vliegen zij naar hun bestemming, aan het eind van de middag of begin van de avond vliegen zij terug om vervolgens met de trein naar huis te komen. Tenminste als die nog rijdt! Te zien is ook dat hogeropgeleiden meer gaan pendelen, in ieder geval over langere afstanden. Nachttreinen kunnen een zetje geven aan die werknemers wier partners niet mee kunnen verhuizen naar Groningen, bijvoorbeeld omdat ze geen baan kunnen vinden in Noord-Nederland. Onnodig te zeggen: we leven in een 24-uurs-maatschappij die steeds verder globaliseert. De wereld houdt niet op bij Groningen. Het Hoofdstation ligt op een internationale route, tussen Randstad en Hamburg/Kopenhagen. Met het ingaan van de nieuwe dienstregeling vanaf december 2012 verbetert de verbinding richting Duitsland en de aansluiting op verder gelegen bestemmingen. Voortaan rijdt er doordeweeks elk uur een trein naar Leer. Dat is alvast winst. Het traject tussen Groningen en Leer kreeg zelfs een speciale naam: Wiederline. inspiratie 10 11

7 HOTSPOTLIJSTJES Steden concurreren met elkaar om talent, werkgelegenheid, economische groei en om de toerist. In de strijd om kritische citytrippers is elke vorm van media-aandacht meegenomen. Gretig doken de (internationale) media op Lonely Planets nieuwe toeristische hotspots voor Amsterdam deed goede zaken en staat op nr. 2 (na San Francisco) van favoriete bestemmingen voor Lots of birthday cake schrijft de toonaangevende reisgids in zijn aanbeveling om volgend jaar een bezoek te brengen aan de hoofdstad. Wat valt er te vieren? De vierhonderdjarige grachten, de veertigste verjaardag van het Van Gogh Museum, het Concertgebouworkest dat zijn 125-jarig bestaan viert, Artis dat 175 kaarsjes uitblaast en het Rijksmuseum dat de deuren weer zal hebben geopend. De uitslagen van de top 10 in de verschillende (online) reisgidsen wisselen elk jaar. En zoals met alle ranglijsten geldt: daar kun je flink wat invloed op uitoefenen. Levert een hoge notering extra toeristisch bezoek? Vermoedelijk wel. Het Amsterdam Toerisme en Congres Bureau reageerde in ieder geval verheugd op de verkiezing: mooi dat onze inspanningen om het jubeljaar internationaal onder de aandacht te brengen zijn doorgedrongen. De toeristische status van Groningen is natuurlijk niet te vergelijken met die van Amsterdam of San Francisco. We kunnen wel meeliften met de Amsterdamse uitverkiezing. Nederland is maar een klein landje, toeristen kunnen Groningen er best bij doen. De toeristische sector is belangrijk voor de economie van de stad, ze zorgen voor dynamiek en drukte. Hoe hoger het aantal toeristen, hoe hoger de inkomsten voor de stad, winkels, horeca en culturele instellingen. Toeristen en dagbezoekers willen beleving, informatie en variëteit! We willen gedenkwaardige, bijzondere en unieke vakantie-ervaringen die we al twitterend en op facebook delen met onze vrienden. Daarbij zappen we impulsief door het aanbod. Soms zijn onze wensen tegengesteld. Enerzijds willen we zoveel mogelijk ervaringen in een zo kort mogelijk tijdsbestek opdoen en anderzijds willen we gemak, comfort en ontspanning om uit te rusten van de dagelijkse hectiek. We worden steeds kritischer en veeleisender. Door een overkill aan informatie (televisie, internet, billboards, folders) over vakantiemogelijkheden zoeken we gebundelde specifieke informatie. In tijden van globalisering moet je jezelf blijven. Landen en steden gaan steeds meer op elkaar lijken. In de concurrentie om bewoners, bezoekers en bedrijven is authenticiteit het sleutelwoord. Die moet zich niet beperken tot de verpakking maar ook inhoudelijk de lading dekken. Hooghoudt Experience in het centrum van Groningen? Ja, dat zou goed passen. Het aanbod moet zo gevarieerd en verrassend mogelijk zijn: want we hebben alles al gezien. Kom met iets nieuws en creatiefs, met aanbod op maat, met avontuur. En een beetje stout! You can never make the first impression twice! ID EE Toeristen betalen voor een stadsplattegrond 1,95 bij het Informatiecentrum op de Grote Markt. Dat kan gastvrijer. Gewoon gratis. Doen ze in andere steden ook! ID EE Groningen ontbreekt in tal van online city guides (en bijbehorende apps). Soms wordt de stad wel genoemd maar is de informatie beperkt, achterhaald of onjuist. Kwestie van goed bijhouden, maar wie is verantwoordelijk? Klik je op de site van Ryanair op destination Groningen dan verschijnt: content coming soon. Het toevoegen van reviews of geheimtips op city guides zoals frommers.com en lonelyplanet.com (sinds februari 2009 niet meer bijgewerkt) is ook altijd een stimulans voor een bezoekje door de (buitenlandse) toerist. De beste ideeën en tips komen altijd van lokale experts! Websites zoals spottedbylocals.com of likealocalguide.com spelen hierop in. Groningen maakt nog geen onderdeel uit van deze sites. Het kan nog persoonlijker! In Berlijn kun je via plusoneberlin.com een studio huren Mission Dolores Park San Francisco in het artistieke Neukölln. Je krijgt er een middag of avond met een local bij, die je op sleeptouw neemt door de wijk: een soort van platonische escortservice. Richard Florida benoemde het al: the more gay-friendly a city is, the more likely it will prosper. Groningen als top gay destination van Nederland? Misschien een goede nummer twee? Na Amsterdam, de stad die zich van oudsher gaycapital noemt, maar in feite haar voorhoederol al lang heeft verspeeld aan steden als Barcelona en Berlijn. Voor de toeristische sector is de gay community een belangrijke - kapitaalkrachtige - doelgroep die veel citytrips onderneemt en daarbij ook veel spendeert. Laten we alvast beginnen met een jaarlijkse Christopher Street Day in Groningen, zoals Duitse steden (Oldenburg!) ook doen. Zijn we de eerste van het land. Tijd is vaak een ondergeschoven aspect. Door een geraffineerd tijdenbeleid kun je de benuttingsgraden verhogen. Zie het succes van de zondagsopening van Nederlandse grootste Jumbo in de Euroborg en de bibliotheek. Ikea, Intratuin en de Hema gebruiken slim het goedkope ontbijt als lokkertje. Zo zijn deze winkels in de vroege ochtend al goed gevuld. De ontbijtjes trekken vooral veel senioren: een interessante koopkrachtige doelgroep die we nog beter kunnen bedienen. Laten we de sexysenior-citizens in de watten leggen met speciale shoppingtours, op tijden dat het wat rustiger is in de binnenstad, of een aparte koopavond. Gecombineerd met speciale kortingsbonnen, loyaltycards, passend vervoer en/of parkeergelegenheid

8 column 14 15

9 interview Zwanestraat 9 Onder de vlag van Marquant varen in Groningen vier winkels. Tot voor kort waren dat er nog vijf, maar Donna Marquant aan de Grote Markt is onlangs gestopt: de winkels aan het Waagstraatcomplex hebben het moeilijk (zelfs La Place zit lang niet altijd vol, ondanks geweldig uitzicht!). Vlaggenschip sinds 1975 is de vestiging aan de Oude Boteringestraat 3 die als eerste in Nederland het merk Diesel verkocht. Renzo Rosso kwam er destijds regelmatig voor naar Stad. Ik word groter dan Levi s. vertelde hij toen al aan Marquant s eigenaar Wim. Zeker zo vooruitziend op modegebied is Bastiaan Klap (28) die aan de Zwanestraat mannenmodewinkel Marquant Scotch (van Scotch & Soda) uitbaat. Hoewel aan de Grote Markt nu een eigen prachtig vormgegeven S&S filiaal is gevestigd, verkoopt Bastiaan de grootste herenselectie van het merk in de stad. Daarop voortbordurend vertelt hij dat er helaas geen afstemming over het assortiment is tussen de landelijke winkelketens en de onafhankelijke winkeliers. Bastiaan: Dat zou veel gestructureerder kunnen, gefocust op ieders verschillende klantengroepen. Zo zie je niet steeds overal hetzelfde hangen, positioneer je een merk beter en wordt de binnenstad een interessantere, gelaagdere shopping destination! Je kunt hier een verbeterslag maken die voor alle partijen goed uitpakt. Bastiaan barst van de goede (retail)ideeën met een goede neus voor wat wel/niet werkt in Grunn. We lopen minimaal een half jaar achter, de spekzolen van Clarks Originals (desertboots) zijn hier bijvoorbeeld nu pas doorgebroken. Voor inspiratie checkt hij (online) magazines en blogs: Link, Jak and Jil.com, Freshnessmag en Denimhunters zijn favorieten. Maar hij volgt ook trouw een clubje Groningse modeblogger, waaronder Lian Galliard van Fashionhoax en Galeriemoderne van Dennis Elzinga. Formules die zich wat hem betreft linea recta in Groningen kunnen vestigen: Urban Outfitters, American Apparel, Topshop/Topman en All Saints. En snel het ABN Amro pand aan de Grote Markt tegen de grond en daar een volwaardige Bijenkorf laten verrijzen. Voor Urban Outfitters ziet Bastiaan het pand van de Drie Gezusters wel zitten. Dat zou een enorme trekker zijn aan de zuidzijde van de Grote Markt. Bovendien zit daar al genoeg vergelijkbare horeca. Groningen dat voor Amsterdam de primeur van de eerste Urban Outfitters in Nederland wegkaapt: goed plan! Bijzonder dat deze Amerikaanse keten zo n grote schare (mannelijke) fans heeft in de stad. Immers: de dichtstbijzijnde vestiging zit in Antwerpen, niet toevallig een van Bastiaans favoriete bestemmingen. Lievelingsstad in Nederland is Haarlem. Heel knus met juiste combinatie van veel kleine winkels en lekker eten. Buiten Groningen is er in Noord-Nederland bijna niets. Sneek is leuk en Jolijt is een fijne winkel in Leeuwarden. American Apparel, een echte fashiondarling met spannende controversiële reclamecampagnes, zit wel in Nederland, in Amsterdam. Zou niet misstaan in het Ebbingekwartier! De plek waar Bastiaan het liefst een eigen zaak zou beginnen. Wel eerst de jackpot winnen voor een mooi oud fabriekspand aan het Boterdiep. Denk: supercool jeans Walhalla. In de stijl van 14 oz in Berlijn of denimandstuffmarket Clinic op t Zuid in Antwerpen. In Groningen kun je stappen van dusk till dawn. Maar in the city that never sleeps valt nog wel wat te verbeteren, vindt Bastiaan. Het is nu één pot nat en teveel op jongeren gericht. De stad mist een goede club én zaken voor de young professionals. Voor de 25+ groep die nog niet richting de Ellebogen afzakt, maar die in een goed ingerichte zaak met cocktails, fijne zitplekken en een DJ wil stappen. Lichtpuntje: de vooruitstrevende muziek en crème de la crème van Groningen op de Jägerland feesten in Simplon BASTIAAN S FAVORIETEN Stardust, Oude Boteringestraat. Liefde voor mode omgezet in nieuw commercieel winkelconcept. 2 the Max aan de Nieuweweg. Unieke sneakers! Vismarkt. Versmarkt! Waarom keren de kramen zich niet om naar de winkels? Simon Levelt. Goed personeel met verstand van zaken. Spannende nieuwe lekkernijen! Vera. Icoon. Alles klopt: programmering, sfeervol, ademt geschiedenis, prachtige posters. Toko Semarang aan het Gedempte Zuiderdiep. Fantastisch Indisch eten. Big fat Alley Cat. Hipsters op remloze fietsen

10 hoofdstuk 2 MINI Brandstore Amsterdam Het is al een tijdje aan de gang. Winkels en binnensteden veranderen als gevolg van een aantal ontwikkelingen. Vaak genoemd: de opkomst van een constante internettoegang (online shoppen), de wereldwijde economische crisis, vergrijzing en krimp. Fysieke winkels, webshops, mobiel shoppen: het bestaat allemaal al naast elkaar. We navigeren moeiteloos door zowel de offline als de online wereld. Overal en altijd is er vrij toegankelijk internet. Want de klant wil directe bevrediging. Mensen willen iets en wel meteen! Online shoppen (mits goed opgezet) past bij deze mentaliteit en groeit gestaag door. Maar stenen winkels zullen nooit verdwijnen. Wel zijn er, omdat op meerdere kanalen gekocht kan worden, minder en andersoortige stenen winkels nodig. Merken nemen het heft in eigen hand en openen hun merkwinkels in de vorm van brandstores, conceptstores, showrooms en store-in-stores. Hier kunnen ze een beeld, een gevoel, een identiteit laten zien. Bijvoorbeeld de MINI Brandstore aan het Leidseplein in Amsterdam. Ook zie je steeds vaker tijdelijke winkels (guerrilla- en pop-up stores). Shoppen in de binnenstad blijft ieders raison d être. Winkels in de (binnen)steden moeten wel aan de bak om relevant (spannend) en een bezoek waard te blijven. Vermaak is misschien wel de belangrijkste reden om inkopen te doen in de stadscentra. Winkelen is onderdeel van het consumeren van belevenissen. s Ochtends een kop koffie op een terras aan de kade, s middags lunchen in een hip tentje waar de bladen vol mee staan en borrelen tussen de mooie stadse mensen, s avonds een etentje bij een toppertje gevonden op iens.nl en dan naar de film Jan Boelo waar iedereen het over heeft. Tussendoor wordt er gewinkeld. Niet voor de praktische aankopen, maar voor de lol en bij bijzondere winkels en boetieks. De dertien-in- een-dozijn winkelcentra die overal in Nederland te vinden zijn hebben te weinig onderscheidend vermogen en authenticiteit om de mensen uit hun luie stoel te lokken. Winkels dienen andere bezigheden aan zich te binden en zich aan te passen aan het nieuwe klimaat: een duidelijk visitekaartje afgeven! Winkeliers zullen naar de klant moeten komen in plaats van andersom. Dat kan door actief te investeren in relaties met klanten via Facebook, Twitter en . C&A gebruikt in zijn Braziliaanse vestigingen speciale Facebook-kleerhangers met een display dat het aantal likes vermeldt voor dat product op de C&A Facebookpagina. Het winkelpubliek ziet dus real time hoe populair de kledingcollectie online is. Maar het allerbelangrijkste aspect blijft in de toekomst service. Of het nu gaat om online of offline: we vinden persoonlijke service, aandacht, integriteit en vertrouwen steeds belangrijker. ID EE Eindhoven organiseert jaarlijks tijdens de Dutch Design Week een aantal etalageroutes, waarbij ruim 100 winkels hun etalage beschikbaar stellen voor presentaties (mode)ontwerpers. Laten we dat in Groningen ook doen. De mogelijkheden liggen voor het oprapen. Eventueel te combineren met een wedstrijd: welke winkel verzorgt de mooiste kerstetalage? Groningen zou een vergelijkbaar thema kunnen kiezen, maar er zijn natuurlijk genoeg andere mogelijkheden. Eventueel te combineren met een wedstrijd: welke winkel verzorgt de mooiste kerstetalage? 18 19

11 Maison Martin Margiela voor H&M We willen kunnen zitten met een tijdschrift, een drankje en zelfs naar de wc. De kracht van de traditionele winkels ligt vooral in geïnteresseerd personeel en de meerwaarde van hun kennis: personeel dat op de hoogte is van de laatste trends. Dat gaat verder dan vriendelijk aanspreken. We willen werkelijk contact, het gevoel hebben dat iemand begrijpt wat we zoeken en niet handelt volgens de regels uit een boekje. Werken in een winkel is geen baantje maar een vak. Winkels zijn meer dan alleen een verkooppunt, maar worden ontmoetingsplaats: van places to buy naar places to be. Waar je een kop koffie kunt drinken of stylingadvies krijgt. Waar het lekker geurt en over de inrichting echt is nagedacht. Met de uitbreiding van Google Business Photo s als service bij Google Streetview kun je straks zelfs digitaal de atmosfeer van een winkel ervaren. Benadruk de uniciteit van de plek, zorg voor een goede sfeer, wees authentiek. Je moet het niet alleen bedenken, je moet het voelen en uitstralen. Veel winkels zitten vast aan traditionele conventies en regels waardoor ze allemaal op elkaar lijken. Winkeliers kunnen zich onderscheiden van webshops met hun collectie. Durf bijzondere items in te kopen en de consument te prikkelen. Winkeliers (ook de filiaalhouders) zouden daarvoor meer gebruik moeten maken van hun lokale faciliteiten en partners. Nodig eens een lokale celebrity (topmodel Ymre Stiekema), ontwerper (Jan Boelo) of fashion blogger uit. Laat klanten samen met de chef van een lokaal toprestaurant koken, organiseer workshops met barristas en parfumadviseurs. Dat hoeft niet alleen. Werk samen met collega-ondernemers, organiseer modeshows, prijsacties en creëer een uniek winkelgebiedje. Alleen creatief is niet genoeg en alleen commercieel ook niet. Het gaat om de kruisbestuiving. Speel met die conventies; investeer in beleving; weg van de uniformiteit, naar diversiteit. ID EE Twintig jaar geleden verbaasden we ons nog over de Duitsers die op zaterdag op het drukste moment van de dag de winkels sloten. Dat is nu anders, sinds 2003 mogen ze tot 8 uur open zijn. In Duitsland ligt het zwaartepunt van de verkopen nu tussen zes en half acht. Devies: ga uit van de behoefte van de consument. Open wanneer de klanten tijd hebben en sluit wanneer niemand winkelt. Het gaat niet per se om meer uren maar om andere uren. Een winkel met een bovenregionale of landelijke uitstraling, zoals Vos Interieur, zou eigenlijk zondags open moeten zijn. Juist dan heeft de doelgroep tijd om te reizen. De Albert Heijn aan de Vismarkt sluit om 21:45 uur, nodeloos verwarrend en geen consument die het snapt. New Balance by Colette ARTIFICIAL SCARCITY Steeds meer producten, diensten en belevenissen verheffen kunstmatige schaarste tot een zorgvuldig gekoesterde exclusiviteit. Bedoeld voor consumenten die willen opvallen, anders zijn, liefst door iets te doen of te hebben wat de (meeste) anderen niet doen of bezitten. Sneakerstore 2theMax aan de Nieuweweg snapt dat heel goed. Daar verkopen ze speciale edities gympen, zoals New Balance by Colette. 2theMax kreeg - exclusief voor de Benelux - zeventien paar die binnen twee dagen waren verkocht. Meest via de website en Facebook, aan kopers over de hele wereld. Sneakerfans houden het internet bijzonder goed in de gaten! Ook de limited designercollecties van H&M passen in deze trend. Los van het feit of de stukken - die in slechts vijf steden in Nederland (Groningen niet, Maastricht wel!) hangen - nou de winkels uitvlogen of niet, de gratis publiciteit die de designers-uitverkoop genereert is voor Hennes & Mauritz onbetaalbaar. Nog een voorbeeld uit Chicago: The Doughnut Vault sluit zijn deuren zodra alle donuts van die dag zijn verkocht. Ze openen pas de volgende dag als een nieuwe lading klaarligt

12 ANTHROPOLOGIE London WEEKDAY Stockholm inspiratie Een goed voorbeeld van een winkel die bezoekers inspireert is Anthropolgie (in de VS en in Londen) waar kleding, schoenen, accessoires en interieurspulletjes in een glamoureuze, brocante omgeving worden verkocht. Een bezoek aan deze winkel is niet te evenaren met het internet. Consumenten gaan andere waarden herwaarderen, zoals de opkomst van de coöperatie en hergebruik. Vintage mode en design worden steeds populairder. Om op deze behoefte in te spelen zie je steeds meer merken die hun eigen tweedehandswinkels starten. De Zweedse winkelketen Weekday verkoopt bijvoorbeeld budgetkleding gemixt met vintage items. Ooit begonnen in een piepkleine winkel in een kelder in een buitenwijk van Stockholm valt Weekday nu onder de paraplu van Hennes & Mauritz. De eerste Nederlandse vestiging zit aan het Rokin in Amsterdam. Vooralsnog geen Weekday in Groningen, maar gelukkig brengt Stardust aan de Oude Boteringestraat een vergelijkbare mix van oud en nieuw. Noemenswaardig zijn ook de vele Groninger kringloopwinkels, een vestiging in de binnenstad zou niet misstaan. Ook de mix van mode, meubels, kunst en design, zoals je in de hippe Amsterdamse winkel SPRMRKT ziet, is nog niet echt doorgedrongen in Groningen. inspiratie Weekday SUKHA miniwarenhuis in Amsterdam Het miniwarenhuis Sukha aan een van de leukste winkelstraten (bedankt winkelstraatmanager Nel de Jager) van Nederland: de Haarlemmerstraat in Amsterdam. Ook bij Sukha in Amsterdam kun je van alles beleven. Daar ligt handwerk naast designerkleding en spullen die de eigenares op reis is tegenkomen. Anthropolgie VINTAGE MODE EN DESIGN WORDEN STEEDS POPULAIRDER 22 23

13 SPRMRKT Amsterdam MARQT Randstad inspiratie Het assortiment van SPRMRKT is net zo veelzijdig als in een gewone supermarkt, vindt eigenaar Nelleke Strijkens. Maar SPRMRKT heeft een eigenwijze vorm, is er niet voor de massa. De winkel begon ooit met meubels: vintage en unica met een eigen identiteit. Daarna volgde tweedehands kleding. Nu is SPRMRKT vooral een winkel met een steeds wisselende en bijzondere collectie modelabels - van Acne en Hope tot Margiela en Rick Owens -, tonen kunstenaars hun werk, zijn er optredens en wordt de zaak verhuurd als plek voor feesten. Nelleke Strijkens: We doen alles wat we leuk vinden. Dat houdt het spannend. Buitenlanders komen zelfs terug naar ons. Inmiddels worden we een concept store genoemd. De winkelstructuur verandert ook door demografische ontwikkelingen met meer eenpersoonshuishoudens en toenemende vergrijzing. De daarbij behorende levensstijl verandert, waardoor traditionele winkels een mismatch riskeren tussen aanbod en de behoefte van de consument. Winkeliers zouden daarom moeten kijken naar nieuwe combinaties en hybride functies, zoals een winkel die kapsalon en café ineen is. Je ziet al een aantal van deze hybride winkels, zoals de Douwe Egberts formule aan de Vismarkt. Maar het kan nog funkier. Zoals in Londen waar je bij Look Mum, No Hands, kleding kunt kopen, koffie kan drinken, een broodje eten en ook nog je fiets kunt laten repareren. Zo n merkwaardige mix aan ingrediënten, dat versterkt elkaar. In de toekomst zullen we dit soort concepten steeds vaker zien. SPRMRKT Laten we Marqt naar Groningen halen! Voorlopig zit deze groene, duurzame en maatschappelijk betrokken grutter nog enkel in de Randstad. Maar het kan niet lang meer duren voordat de rest van Nederland aan de beurt is. Vooral nu steenrijke Belgische investeerders een flink belang hebben genomen is het een kwestie van tijd. Het zijn nooit standaardpandjes waar Marqt zit; kijk maar naar de filialen in Amsterdam, Den Haag en Haarlem, allemaal karakteristieke panden in de binnenstad. Marqt zou niet misstaan in de Korenbeurs, het oude DvhN gebouw aan het Gedempte Zuiderdiep of het voormalig postkantoor aan de Munnekholm. Uiteraard mag de Whole Foods Market (de Amerikaanse variant van Marqt) ook komen! Zijn we gelijk de eerste in Nederland. Ook fijn: organic slow food bij Causses in Parijs. Voor deze drie geldt dat alle details kloppen: van de locatie tot de mensen, de presentatie, de uitstraling, de marketing en de aanvullende diensten. Fun en feelgood shopping ten top! NIEUWE COMBINATIES EN HYBRIDE FUNCTIES inspiratie SPRMRKT CAUSSES MARQT MARQT 24 25

14 WISHLIST WINKELCONCEPTEN Muji Japan Urban Outfitters Amerika inspiratie inspiratie LOOK MUM, NO HANDS London De jongens van Look Mum, No Hands: We like riding our bikes and drinking coffee. We had an idea about combining stuff we like to make something special. We found a great space in a great location, cleaned it up and called it look mum no hands! We show films and cycle sport on our big projector screen. We have a workshop and two great mechanics who fix bikes. We have people who are really into making good food and coffee. We sell BEER! Geweldig idee! Dat willen we ook in Groningen, immers fietsstad nummer een van de wereld. Muji. De Japanse Hema met een grote schare fans zit overal ter wereld, maar nog niet in Nederland. Graag de eerste vestiging in Groningen! Primark. Ierse winkelmagneet verkoopt goedkope mode. Is voor velen een dagtocht waard. Uniqlo. De Japanse H&M. Niet in Nederland, wel in Londen en Parijs. Lush. Verse handgemaakte cosmetica en zeep uit Engeland. 7 keer in Nederland, ook in Oldenburg! Inditex. Alles van Inditex, zoals Pull & Bear en Berschka. Urban Outfitters. Amerikaanse keten voor mode, interieurspullen, boeken, cd s. Opent in 2013 in Amsterdam. Brompton Junction. In Amsterdam, Hamburg en Kobe. River Island. Engelse modegigant voor mannen, vrouwen en kinderen. Jutka & Riska. Vintage, eigen werk, customised en jonge ontwerpers. In Antwerpen, Amsterdam, Haarlem en Heemstede. Monki en COS. Uit de Hennes & Mauritz stal

15 interview Oude Boteringestraat 14 Expats zijn vooral erg enthousiast over de winkel, blijkt uit de reacties zowel in de winkel als online. Schijnbaar voorziet dit type winkel met dit assortiment in een behoefte. Met Google statistics kunnen Dorien en Ward ook traceren waar de bezoekers van ilovewalnut.nl vandaan komen. Opvallend is dat er een vaste kern uit Barcelona blijkt te zijn. Zal de rechtstreekse vliegverbinding vanaf Groningen Airport Eelde naar Barcelona met Vueling daar een rol in spelen? Wat een geweldige winkel. Dorien en Ward, eigenaren en bedenkers van mini-warenhuis Walnut Mixstore, horen dat vaak. Meestal gevolgd door twee standaardvragen: Is dit een tijdelijke winkel? en Zitten jullie hier al lang? Het antwoord op de laatste vraag luidt: anno juni De eerste vraag is wat ingewikkelder. Want de winkel is gevestigd in een locatie die te huur staat: de bordjes van de makelaar hangen gewoon aan de gevel. Hoe zit dat? Toen Dorien en Ward serieus overwogen een winkel te starten wilden ze dat in eerste instantie doen met geleend geld van de bank. Geschikte pandjes in de Folkinge-, Steentil- en Oude Kijk in t Jatstraat hadden beiden al op het oog. Maar de combinatie van nogal rigide huurcontracten -je legt je vast voor een periode van vijf jaren- en de complexe financiering vonden ze een te grote stap. Gelukkig was er een andere optie: een tijdelijk winkelpand via het Jonge Ondernemers Plan (JOP) van Karina Bakx. Voor een bepaald deel van de huurprijs kunnen ondernemende creatievelingen hun plannen testen en verwezenlijken in ruimtes die gewoon te huur blijven: de te huur - posters en borden blijven dus hangen. Als de makelaar het pand alsnog regulier verhuurt, is er een maand opzegtermijn voor de tijdelijke gebruikers. Zo zingen Dorien en Ward het al ruim anderhalf jaar uit. Een eventuele verhuizing is geen onoverkomelijk probleem. Met al die leegstand in de stad is er hopelijk snel weer een nieuwe plek gevonden. Walnut is een juweeltje. Dat vindt de landelijke pers ook. Van de Elle tot aan de De Volkskrant: de winkel wordt steevast een must-see bestemming genoemd. Volgens De Volkskrant zijn Walnut en de bovenburen Stardust de twee leukste winkels van de stad. In elke prijscategorie hebben ze wel iets speciaals, wat Walnut een uitstekende plek maakt om opgelucht een speurtocht naar een goed cadeau te eindigen. Uit liefde voor mooie spullen. Zo ontstond de winkel. Bij Walnut Mixstore is voornamelijk Nederlands design te vinden. De winkel staat vol met prachtige ontwerpen voor je interieur, kledingkast of voor aan de muur. Het is een mixstore waarin kleding, schoenen, sieraden, interieur, kunst, boeken & tijdschriften samenkomen in een inspirerende omgeving. Nieuw in Walnut is het Bring Your Own lunch café. Hier mag je je eigen lunch mee naar toe nemen, studeren, inspiratie opdoen uit de magazines die er liggen of op zaterdagochtend een krant lezen. Op vrijdagen en zaterdagen zijn de jongens van Koffiestation te gast in het café waar ze hun eigen vers gebrande koffie schenken. Walnut is opgezet volgens een multichannel strategie. Naast de fysieke verkoop in de winkel die van woensdag tot 28 DE WINKEL IS ONTSTAAN UIT LIEFDE VOOR MOOIE SPULLEN en met zaterdag is geopend is er ook een online shop. En er wordt actief ingezet op social media. Zo kunnen (potentiële) klanten vrij bewegen tussen de verschillende kanalen. Oriënteren op het internet (via pc, tablet of smartphone), daarna voelen en kijken in de winkel aan de Oude Boteringestraat en vervolgens thuis via de online shop bestellen. 29 Openingstijden: woe t/m vr / za WARD & DORIEN S FAVORIETEN Wongema in Hornhuizen, een prachtige inspirerende plek! Fietsje aan het A-kerhof, van een oude opoefiets tot een hippe fixed gear bike. We love it when a plan comes together in de Oude Kijk in t Jatstraat, meer dan alleen een designstudio. Mr BonBon in de Oude Boteringestraat, de lekkerste bonbons uit de stad en ook nog eens fairtrade! Antiquariaat Berger & De Vries in de Pelsterstraat, we houden van oude boeken en prenten. Paradigm, Berlijn-achtig uitgaan. Ons eigen BYO lunch café, met de lekkerste koffie van Koffiestation.

16 beeldverhaal Gert Jonkers 30 31

17 hoofdstuk 3 Cookies Cream in Berlijn Waarom is er toch zo weinig echt hippe, spannende, vooruitstrevende (goedkope!) horeca in Groningen? Is Groningen belegen en zelfgenoegzaam geworden? Waar niets kan (te hoge huren) en niets mag (teveel regeltjes)? Gebrek aan creativiteit, smaak misschien? Alleen al het woord horeca -voor hotel-restaurant-café- is een gruwel. Maar de bedrijfstak die alle eet- en drinkgelegenheden en hotels omvat is wel uitermate belangrijk voor hoe wij de stad ervaren: het zijn echte sfeerbepalers. Niets ten nadele van bestaande zaken en uitzonderingen daargelaten, maar Groningen heeft een ernstig gebrek aan horeca met echt grootstedelijke, internationale allure. Plekken waar locals, zzp-ers, expats en studenten zich happy voelen. Ingewikkeld hoeft het niet eens te zijn: een simpel huiskamercafé (alles tweedehands) met goede producten (beetje onderscheidend graag) en sexy bediening. That s all it takes! Ondanks de crisis brengt een vernieuwende aanpak en stijl wel succes. Vaak op nieuwe, niet of nauwelijks ontgonnen locaties, waar de panden nog rauw en ongepolijst zijn en de huren laag. Dat is ook een deel van de truc natuurlijk. Als de huur lager is kun je meer geld uit geven aan het eten en de aankleding. Zo heeft de recessie voor de creatieve voorhoede en jonge ondernemers nog een feestelijke kant. Juist zij weten de markt aan te spreken: de zaak zit altijd vol. Wie lef heeft kan dromen verwezenlijken! HET BERLIJN GEVOEL Neem het vegetarische restaurant Cookies Cream aan de Behrenstrasse in Berlijn. Waar je niet alleen kunt eten, maar ook dansen en cocktails drinken in een grote maar gezellige fabrieksruimte. Elke avond zit deze zaak stampensvol met een breed geschakeerd publiek. Niet enkel strenge vegetariërs. Men komt omdat het eten, gemaakt van plusminus 80% seizoensgroenten, lekker is. De bediening in trendy tshirts en sneakers (niet van die saaie voorbedrukte werkpolo s) is aantrekkelijk. Overigens moet je wat moeite doen om er te komen. Zoals wel vaker in Berlijn met haar voorkeur voor Badeschiff in Berlijn Radio Royaal in Eindhoven anonieme underground-atmosfeer, is de entree nogal verstopt en een beetje groezelig. Alsof je een gebruikersruimte betreedt. De website is al net zo spannend. Staat Cookies Cream symbool voor het Berlijn-gevoel, waar iedereen het steeds over heeft? Niet zo ingewikkeld te kopiëren lijkt me. Een neus voor wat hip en happening is, dat hebben ze: de bedenkers van Hotel De Goudfazant en Café Modern in Amsterdam en Radio Royaal in Eindhoven. Klinkende namen met een knipoog, want het gaat hier om restaurants. Radio Royaal is een geslaagde fabrieksmetamorfose op Strijp-S, het voormalige fabrieksterrein van Philips en nu Eindhovens creatieve hub. De industriële sfeer in Radio Royaal bleef behouden, je ziet dat dit een voormalige machinekamer is, er staan nog machines. De tafels zijn gedekt met wit kraakhelder linnen en je zit op stoelen die vroeger in de aula van de basisschool stonden. De industriële sfeer, het verzorgde, het lekkere eten en het ontzettend vriendelijke personeel, maken het echt een fijne plek om te vertoeven. Ideetje voor het Suikerunieterrein? Graag in combinatie met een drijvend openlucht zwembad in het ruim van een oud binnenvaartschip in het Hoendiep, met hangmatten en dj s. Uiteraard naar voorbeeld van het Badeschiff in Berlijn. THIRD SPACE Welkom in Third Space, de Derde Ruimte: de informele comfortabele werk- en ontmoetingsplek die niet onze werkplek is ( Second Space ) en niet ons thuis ( First Space ). Third Space rukt op, ook in Groningen. Loop op een doordeweekse dag een willekeurige horecagelegenheid voorzien van free wifi binnen. Grote kans dat je meerdere kantoornomaden aantreft. Kenmerken: laptop op tafel, kop koffie ernaast, telefoon in de aanslag en een stapel papieren in de hand. Overal in Nederland duiken ze op, deze flexwerkers of ZZP-ers. In horecagelegenheden, openbare bibliotheken en op locaties die geheel ingericht zijn voor deze flexwerkers. De voorspelling dat de behoefte aan face-to-face contact zou afnemen dankzij allerlei technologische ontwikkelingen bleek onjuist. Integendeel. De wens tot persoonlijke ontmoetingen neemt toe en die spelen zich meer en meer af in grootsteedse ruimtes zoals (grand)cafés, bibliotheken, musea en parken. Het zijn volgens stadssocioloog Ray Oldenburg de ankers van het gemeenschappelijk leven. De plekken waar we ideeën en informatie uitwisselen, waar we kunnen werken en studeren. Starbucks werd er groot mee, met ruimtes vol comfortabele zetels, stopcontacten en tafels, waaraan je kon werken zo lang je wilde zonder de druk te voelen iets te bestellen. Third Space is als feelgood- en ontmoetingsplek een kans voor winkels en horeca in de binnenstad, het Groninger Forum en het Stationsgebied

18 BLUMENCAFE Berlijn In Prenzlauerberg waar je bijkans struikelt over de kinderwagens, zit het Blumencafé. Kaffee und Kuchen zoals je die alleen in Duitsland krijgt. Het betere Konditorei-gevoel ervaar je op het terras met uitzicht op U-Bahnhof Schönhauser Allee, of binnen tussen de geurende bloemen en planten en twee rondscharrelende papegaaien. Uiteraard kun je ook gewoon een bosje bloemen voor je liefje kopen. 10 COMO CORSO Milaan inspiratie BLUMENCAFE In Milaan zit 10 Como Corso. Dit allesin-één-concept (winkel/restaurant/café/ shop) is opgericht door Carla Sozzani, zus van de hoofdredactrice van de Italiaanse Vogue. Zit gevoel voor trends in de familie, of heeft zuslief 10 Corso Como in haar tijdschrift lopen ophemelen? In ieder geval behoort deze gelegenheid al ruim twee decennia tot de hipste plekken van Milaan. Een prestatie van formaat in een stad waar geldt: one day you re in, the next day you re out. inspiratie DE WASBAR Gent DE WASBAR Net geopend in hipsterstad Gent: de Wasbar. Nooit eerder kon je de was doen in zo n prachtig kader: een tikkie retro en huiselijke plek. Terwijl de wasmachine draait kun je een pintje drinken of de haren laten knippen voor democratische prijzen (vanaf 10 euro). Op vaste dagen in de week zijn er extraatjes: dinsdag is doedag met workshops, donderdag is er een podium voor jong talent, op vrijdag aperitieven met buffet (een ideetje uit Milaan) en op zondag combineer je de was met een brunch COMO COMO CORSO CORSO 34 35

19 ROMANTIEK & NOSTALGIE, HET NOMADISCHE BESTAAN EN HET LANDSCHAP Wongema Het door trend forecaster Lidewij Edelkoort samengestelde Zomergasten geeft een introductie van wat ons volgens haar te wachten staat. Rode draad: romantiek en nostalgie, het nomadische bestaan en het landschap, meer specifiek: het willen zien van de horizon. Edelkoort signaleert ook een behoefte aan kleinschalig toerisme. Allemaal koren op de Groningse molen met haar grootste vergezichten en de mooist denkbare luchten in een karakteristiek landschap. Het Oldambt met zijn oneindige horizon! Eten kun je er ook. De provincie Groningen herbergt een aantal fantastische eetgelegenheden. Drie grootse voorbeelden in ieniemienie dorpjes. Chefkok Dick Soek kookt in de Piloersemaborg in Den Ham (267 zielen). Begin dit jaar verruilde hij de groene singels en grachten van Verhildersum voor de enige overgebleven borgboerderij van de provincie. Andere locatie, maar zelfde keuken met eten van het land en vooral producten van lokale leveranciers. De kwaliteit van de nabijheid! Alle adresjes voor zijn vlees, vis, groenten, fruit en kaas ontdekte Soek zelf door rond te rijden op het noordelijke platteland. De kaart zou je het best kunnen omschrijven als Gronings eten op z n Italiaans bereid : puur, biologisch en lokaal. Pluspunt van de verhuizing is dat je nu kunt eten en overnachten op één plek. Roland Duong (Keuringsdienst van Waarde) noemt De Piloersemaborg het beste restaurant van Nederland. Op nummer 67 in de Lekker top 100. In wierdendorp Houwerzijl (250 zielen) staat de Theefabriek, wellicht het meest bijzondere theebedrijf ter wereld. Het herbergt Nederlands enige theemuseum, er is een theewinkel en uiteraard een tearoom met ruim 300 soorten en de lekkerste scones van Nederland. De stad Groningen heeft geen gespecialiseerde theeschenkerij of tearoom, een groot gemis. Een gat in de markt? Misschien dat er een dependance / verkooppunt van de Theefabriek in de stad geopend kan worden - in de Prinsentuin bijvoorbeeld? Dan is er Wongema! Niet zozeer een eetplek, maar meer een doe-plek. In Hornhuizen (200 zielen), het laatste dorpje voor het wad. Wongema is een meerdaagse werkplek voor kunst- en ontwerponderwijs en een tijdelijk onderkomen voor allerhande werkers en vergaderaars. De Design Academie uit Eindhoven en de Gerrit Rietveld Academie uit Amsterdam zijn er regelmatig te gast. Modeontwerper Monique van Heist ontwierp een minicollectie voor het personeel, maar ook de gasten kunnen de kleren lenen: Wongema Home Wear! Daarnaast is er voor iedereen in de weekenden een schuur te huur met werkruimte, keuken, slaapgelegenheid en een pingpong-tafel. Naast al het andere is Wongema ook een dorpscafé waar op vrijdagavond iedereen met de pot mee mag eten. Bedenker van al dit moois is Erik Wong. Hij werd geïnspireerd door het plezier van Charles en Ray Eames, de Zweedse jaren zeventig en de sociale architectuur van Aldo van Eyck en Herman Hertzberger. Hij ziet Wongema als een 3D-tijdschrift: waar inhoud en vorm, denken en doen samenkomen

20 1 OP GROTE HOOGTE Hooggelegen horeca is een trekker. Met uitzondering van La Place op de vierde verdieping van V&D ontbreekt er in Groningen een echte place-to-be op hoogte. Het is nog even wachten op het Forum (circa 45 meter). 2 THE ANTI STARBUCKS REVOLUTION Gespecialiseerde bakjes koffie in connoisseur- boutique- cult coffeeshop. Goed Gronings voorbeeld: Black & Bloom aan de Oude Kijk in t Jatstraat. Maar uiteraard is een Starbucks in het centrum van Groningen zeer gewenst. De Theefabriek in Houwerzijl Chefkok Dick Soek Wongema 3 MOBIELE RESTAURANTS, / POP UP CAFES, BARS ECO BEWUST Geplande spontaniteit, buiten en binnen en op onverwachte locaties! Pop-up restaurants en zelfs hotels zijn een wereldwijde trend. Ze komen en gaan. Goede Groningse voorbeelden: de twee zwagers Emiel en Douwe van Koffiestation en de gepofte kastanjes in het Noorderplantsoen van Michiel Ludolphij alias de kastanjeman. 5 GLOBAL NOMADS Korean BBQ, American pancakes, Halloumiburgers van Cyprus. 4 6 Lokaal is het nieuwe biologisch! Restaurateurs koken uit de eigen moestuin, werken samen met lokale aanbieders (streekproducten) en koken op basis van de seizoenen. SOPHISTAKIDS Kinderen willen ook wel eens iets anders dan een pannenkoek of een avondje Yankee Doodle. Ouders zoeken moderne eetgelegenheden waar ze kunnen afspreken met (kinderloze) vrienden. Vooralsnog wordt hier weinig op ingespeeld. 7 HEALTH Zonder schuldgevoel snacken, smoothiebars (al dan niet mobiel), HAUTE BOULANGERIE vitaminewater, 9 dieet sensitief eten (glutenvrij, goed voor hart en vaten, weinig zout, caloriebewust). CULINAIR TOERISME Naast shoppen en museumbezoek staat uit-eten in de top 3 van het lijstje dingen die je moet doen op stedentrip. In Scandinavië snappen ze dat; `s werelds beste restaurant Noma in Kopenhagen is een culinaire reisbestemming. De New Nordic Cuisine, gebaseerd op regionale producten, verbindt gastronomie met gezondheid: een thema dat ook in Groningen past (healthy ageing!). 8 Hoeveel warme bakkers zijn er nog in Groningen? We willen ontbijtcafés / bakkerijcafés in Groningen, zoals Le Pain Quotidien, Vlaamsch Broodhuys of De Bakkerswinkel. Elke dag ambachtelijk vers gebakken brood en lekker ontbijten buiten de deur (ook op zondag!). Duits brood is in de VS en Australië al populair, maar waar blijven de Duitse bakkers in Groningen? Duitsers in Groningen smachten erom! En hun aantal neemt explosief toe: op 1 januari 2012 stonden 5620 Duitsers ingeschreven, ruim 800 méér dan in In Tel Aviv kun je bij ontbijtrestaurant Benedict zelfs 24/7 ontbijten, zoiets past natuurlijk bij uitstek in uitgaansstad Groningen