RAPPORT VAN BEVINDINGEN STELSELONDERZOEK obs "De Driesprong" (loc. De Woudmees)

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN STELSELONDERZOEK obs "De Driesprong" (loc. De Woudmees) Plaats : Elst Ut BRIN nummer : 12UA C1 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 14 april 2014 Datum vaststelling : 19 juni 2014

2 Pagina 2 van 14

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN CONCLUSIE BIJLAGE 1 OORDELEN Pagina 3 van 14

4 Pagina 4 van 14

5 1 INLEIDING Op 14 april 2014 heeft de inspectie obs "De Driesprong" (loc. De Woudmees) bezocht in het kader van een landelijk stelselonderzoek naar de staat van het primair onderwijs in Nederland. Het doel van dit onderzoek is het verzamelen van informatie over een aantal indicatoren, waarover de inspectie rapporteert in het Onderwijsverslag Deze indicatoren hebben betrekking op de opbrengsten, het onderwijsleerproces, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens standaard gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de onderwijstijd. Bijlage 1 bij dit rapport bevat een overzicht van de indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. De bevindingen uit het stelselonderzoek worden gebruikt om te bezien of het reeds aan de school toegekende basisarrangement kan worden gehandhaafd. Eventueel geconstateerde tekortkomingen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijk verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en andere documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij schooldocumenten, handelingsplannen en groepsplannen zijn bestudeerd; in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2 (De Puppies), 3/4 (De Daltons), 5/6 (De Komkommers) en 7 (De Apekoppen); gesprekken met de directie, de intern begeleider en met leraren zijn gevoerd; een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek is gevoerd. Pagina 5 van 14

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek op obs "De Driesprong" (loc. De Woudmees) naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie. Bijlage 1 van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. Pagina 6 van 14

7 2 BEVINDINGEN Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op De Woudmees, een van de twee locaties van openbare Daltonschool De Driesprong, is voldoende. Dat is echter niet in alle opzichten zo. De opbrengsten zijn voldoende, maar niet altijd (eindopbrengsten) en niet in alle opzichten (tussenopbrengsten). Een aantal factoren speelt hierbij een rol. De Woudmees heeft veel zijinstromers, die (volgens de school) op andere scholen onvoldoende werden aangesproken op hun onderwijsbehoeften. Dit is waarschijnlijk van invloed op de opbrengsten. Mogelijke andere oorzaken voor de wisselende kwaliteit van de opbrengsten zijn gelegen in het aantal uren dat is ingepland voor Nederlandse taal en rekenen en de taalmethode die de school gebruikt. Omdat een vijfde van de leerlingen van De Woudmees een extra wegingsfactor heeft, vraagt dit om een uitbreiding van de onderwijstijd voor Nederlandse taal en een beter op de leerlingenpopulatie afgestemd leerstofaanbod. Dit laatste heeft de school onderkend. Dat ook een uitbreiding van de onderwijstijd nodig is echter niet. Qua leerstofaanbod zijn op De Woudmees overigens wel maatregelen getroffen om de opbrengsten voor rekenen en wiskunde te verbeteren (door een nieuwe rekenmethode in te voeren). De kwaliteit van het onderwijsleerproces is voldoende. Een uitzondering daarop vormt het systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de leerlingen (indicator 7.1) en een aantal onderdelen van de kwaliteitszorg. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten van 2012 en 2013 liggen op het niveau dat mag worden verwacht. In 2014 is dat duidelijk niet het geval. Met een score van 526,0 blijft de school ver onder de ondergrens van de inspectie (532,0). De score is gebaseerd op de uitsluiting van 14 van de 29 deelnemende leerlingen omdat zij pas in leerjaar 7 zijn ingestroomd op De Woudmees dan wel een advies voor het praktijkonderwijs hebben gekregen. De tussenopbrengsten zijn voldoende, zij het na herberekening. Technisch lezen (na herberekening) en rekenen en wiskunde in leerjaar 4 en begrijpend lezen in leerjaar 6 zijn voldoende. Technisch lezen in leerjaar 3 en rekenen en wiskunde in leerjaar 6 blijken ook na herberekening onvoldoende te zijn. Pagina 7 van 14

8 Als de resultaten voor rekenen en wiskunde en begrijpend lezen in leerjaar 5 en 7 bij een analyse van de tussenopbrengsten worden betrokken, blijkt het volgende. De resultaten voor rekenen en wiskunde in de leerjaren 5, 6 en 7 zijn onvoldoende. Dat geldt overigens ook voor leerjaar 8 (Cito Eindtoets van dit jaar.) De school wijt de slechte resultaten aan het feit dat deze groep in de afgelopen jaren te maken heeft gehad met te veel wisselingen van leraren. Zij geeft daarnaast aan dat dit een bewerkelijke groep is. De resultaten voor begrijpend lezen in de leerjaren 5, 6 en 7 zijn voldoende. Gezien de samenstelling van de leerlingenpopulatie is dit laatste opmerkelijk. Bij een nadere analyse van dit onderdeel van de Cito Eindtoets blijkt echter dat de resultaten in leerjaar 8 onvoldoende zijn. Op grond van dit alles ziet de inspectie een aantal risico s in de opbrengsten, die gedeeltelijk wel (zie algemeen beeld), maar ook gedeeltelijk niet voldoende in kaart zijn gebracht door de school. Mede daarom is indicator 9.2 van de kwaliteitszorg als onvoldoende beoordeeld. Leerstofaanbod Alle indicatoren die samenhangen met het leerstofaanbod zijn als voldoende beoordeeld. De school is trots op het Dalton-gehalte van haar onderwijs. Dat blijkt onder meer uit de invulling van het onderwijs in actief schriftelijk taalgebruik. In het kader van een project over het Romeinse rijk maken de leerlingen werkstukken over keizer Nero, houden ze spreekbeurten over Rome en presentaties over Romeins geld. Hoewel ongeveer een vijfde van de leerlingen van De Woudmees een taalachterstand heeft en de school daar niet in alle opzichten consequenties aan heeft verbonden (zie algemeen beeld, uitbreiding onderwijstijd), is indicator 2.4 toch als voldoende beoordeeld. De leeromgeving is taalrijk en de school ruimt voldoende plaats in voor woordenschatontwikkeling. De leraren maken daarvoor structureel gebruik van de taalmethode. De school is echter niet tevreden met de daarin opgenomen leerlijn woordenschatonderwijs. Mede daarom oriënteert zij zich op een nieuwe taalmethode en onderzoeken de leraren de mogelijkheden van een andere aanpak van het woordenschatonderwijs. Uit de registraties in de klassenmappen blijkt dat zij voldoende aandacht schenken aan de ontwikkeling van de mondelinge taalvaardigheid van de leerlingen. Pagina 8 van 14

9 Didactisch handelen De indicatoren die samenhangen met het didactisch handelen zijn eveneens als voldoende beoordeeld. Hoewel de leraren duidelijk uitleg geven van de leerstof neemt dit niet weg dat de uitleg in een aantal opzichten voor verdere verbetering vatbaar is. Niet altijd passen de leraren alle componenten toe die bij een goede uitleg horen. In sommige lessen ontbreken de leerdoelen, een terugblik, het activeren van voorkennis en/of de (reflectie op) leerstrategieën. Tegelijkertijd is het zo dat de leerlingen voldoende feedback krijgen op hun werk of op het antwoord dat ze geven (productfeedback). Die feedback strekt zich óók uit tot de wijze waarop het resultaat tot stand is gekomen (procesfeedback). Er is voldoende variatie in werkvormen; in een enkele les zelfs in hoge mate. Afstemming en zorg en begeleiding Behoudens indicator 7.1 (het systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de leerlingen) zijn de indicatoren die samenhangen met afstemming en zorg en begeleiding als voldoende beoordeeld. Indicator 7.1 is als onvoldoende beoordeeld omdat De Woudmees in de kleutergroepen geen gebruik maakt van een gestructureerd observatieinstrument voor het volgen van de leerlingen. Uit de groepsplannen en de verslagen van de groepsbesprekingen blijkt dat de leraren de resultaten voldoende systematisch analyseren. Zij trekken daar ook conclusies uit, die voldoende aanknopingspunten bieden voor de afstemming van het onderwijs op de individuele onderwijsbehoeften van de leerlingen (preventieve zorg). Uit de hulpplannen die de school opstelt voor leerlingen die curatieve zorg nodig hebben (leerlingen met een achterstand van een jaar of meer), blijkt dat het bepalen van de aard van de zorg voldoende input biedt voor een concrete en passende invulling daarvan. Wel is het zo dat deze analyse niet altijd met dezelfde diepgang en zorgvuldigheid gebeurt. In het merendeel van de gevallen was de kwaliteit daarvan echter voldoende tot goed. Kwaliteitszorg Het kwaliteitszorgsysteem van De Woudmees is niet in alle opzichten voldoende cyclisch. Hoewel de school haar leerlingenpopulatie kent en daar ook conclusies uit heeft getrokken voor de inrichting van het onderwijs (onder meer door een nieuwe rekenmethode aan te schaffen en zich te oriënteren op een nieuwe taalmethode), zijn verdere verbeteringen mogelijk en nodig (aanpassing Pagina 9 van 14

10 onderwijstijd bijvoorbeeld). De Woudmees heeft een zekere aanzuigende werking op leerlingen van wie de ontwikkeling is gestagneerd. Hoewel het team te prijzen valt voor haar inzet bij het bieden van goed onderwijs bij deze leerlingen, is het de vraag of de grenzen van de zorgcapaciteit van de school niet zijn bereikt (zie opbrengsten) en of zij daar geen consequenties aan moet verbinden. De school evalueert de resultaten van de leerlingen onvoldoende systematisch op schoolniveau. Zij brengt weliswaar alle relevante gegevens in kaart, maar laat na deze goed te analyseren en daar afgewogen conclusies uit te trekken voor de verdere schoolontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is de gang van zaken bij het taalonderwijs. De school oriënteert zich enerzijds op een nieuwe taalmethode, maar laat anderzijds na de onderwijstijd voor taal aan te passen aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Omdat in de schoolgids alleen de score op de Cito Eindtoets en gegevens over de uitstoom naar de verschillende vormen van voortgezet onderwijs staan vermeld, is indicator 9.6 als onvoldoende beoordeeld. Een analyse van deze gegevens ontbreekt en de school informeert de ouders niet over de conclusies die zij hieruit trekt. Uit het document Burgerschap van 27 maart 2013 blijkt dat de school een visie heeft geformuleerd op burgerschap. Zij heeft daaraan doelen gekoppeld en geeft daar planmatig invulling aan. De school heeft voldoende inzicht in de sociale context waarbinnen zij opereert en onderkent risico s die zich voordoen. Daartoe heeft de school beleid ontwikkeld dat zij ook uitvoert om deze risico s adequaat aan te pakken. Indicator 9.7 is daarom als voldoende beoordeeld. Pagina 10 van 14

11 3 CONCLUSIE Kwaliteit Het onderzoek dat de inspectie heeft uitgevoerd op 14 april 2014 leidt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op locatie De Woudmees van openbare Daltonschool De Driesprong voldoende is. Tegelijkertijd stelt de inspectie vast dat er een aantal risico s is; risico s die de school moet aanpakken om de kwaliteit van het onderwijs in alle opzichten te waarborgen. Naleving Er zijn geen tekortkomingen vastgesteld in de naleving van de standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Pagina 11 van 14

12 BIJLAGE 1 OORDELEN In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. Pagina 12 van 14

13 Leerstofaanbod * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Tijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Schoolklimaat De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 13 van 14

14 Begeleiding * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). Pagina 14 van 14