Hoe werkt de Lightroom catalogus

Transcriptie

1 Hoe werkt de Lightroom catalogus Lightroom 1.0 werd op 19 februari 2007 door Adobe uitgebracht. Lightroom voegde iets toe dat Camera Raw en in mindere mate Adobe Photoshop Bridge niet hebben, namelijk organisatie van foto s. Maar belangrijker: non-destructieve bewerking van foto s. Ongeacht wat je doet, het origineel is altijd onder handbereik. In tegenstelling tot meer traditionele applicaties die zijn opgezet vanuit een bestandsstructuur (mappen met submappen met foto s) is Lightroom opgezet volgens een databasestructuur. Elk catalogus bestand is in feite een relationele database. Dit betekent niet alleen snelheidswinst in het beheer van foto s, maar opent ook nieuwe mogelijkheden om met foto s om te gaan. Niet in de minste plaats biedt Lightroom namelijk nondestructieve bewerking. Non-destructief Dat is een moeilijk woord voor het feit dat ongeacht de bewerkingen die je toepast op je foto, je altijd het origineel tot je beschikking hebt. Je kunt op elk gewenst moment terug naar een stap eerder in het proces en een andere aanpak proberen of een bewerking corrigeren. Tijdens hetzelfde aanpassings proces, maar ook pas over drie weken. Per ongeluk de veranderingen over het origineel opslaan en niet meer terug kunnen is er dus niet meer bij in Lightroom. Lightroom past de bewerking niet toe op het origineel, maar heeft een kopie van het origineel in de database vastgelegd en legt daarnaast elke bewerkingsstap in de database vast. Elke keer als de foto wordt geopend worden razendsnel de bewerkingen toegepast. De bewerking worden pas vastgelegd als je een export doet naar bijvoorbeeld het JPEG bestandsformaat. Dit verandert echter nooit het bestand zelf, het is een kopie met de bewerkingen toegepast. Het vastleggen van de bewerkingsstappen in de database heeft nog een ander voordeel op het moment dat je gaat exporteren. Vaak moet je er in Photoshop rekening mee houden in welke volgorde je de aanpassingen doet om de kwaliteit zo maximaal mogelijk te houden. Sommige stappen sluiten een verdere bewerking namelijk uit. In Lightroom hoeft dit niet. Lightroom weet welke stappen je achter elkaar moet uitvoeren om het optimale resultaat te bereiken en op het moment dat jij export zegt worden alle aanpassingen in de juiste volgorde (niet

2 de volgorde waarin je de bewerkingen hebt gedaan) op het origineel toegepast en wordt er een nieuw exportbestand gemaakt. Als je je fotobestand hebt verwerkt en je zoekt op je computer het originele RAW bestand op dan zul je zien dat de datum van het bestand de tijd van het aanmaken van het bestand op de computer is, niet de tijd van de laatste bewerking. Lightroom raakt het RAW bestand dus niet aan tijdens het bewerkingsproces. Foto s importeren Je weet helemaal zeker dat je originelen veilig zijn als je analyseert wat er gebeurt tijdens het inleesproces. Omdat Lightroom gebruik maakt van een database systeem moeten de foto s eerst worden geimporteerd. Dit is eigenlijk niet het goede woord, want de foto s worden niet in de database geplaatst, maar de database maakt een verwijzing naar de foto. De catalogus gebruikt de foto s als informatiebron, de foto zelf wordt nooit onderdeel van de catalogus. Het proces begint met het RAW bestand, afkomstig van de geheugenkaart. Hieruit haalt Lightroom een preview van de foto, zoals deze door de camera is aangemaakt, de metadata (data die de data beschrijft) en de RAW beeldinformatie. Al deze informatie wordt op een aparte manier opgeslagen in de database. De preview van de foto wordt door de camera gebruikt om de foto te tonen op het LCD scherm aan de fotograaf. Hier worden door de camera ook al wat bewerkingen op gedaan om het beter beoordeelbaar te maken. Lightroom gebruikt deze preview in het importscherm om de foto s te tonen die je gaat importeren en gebruikt het in eerste instantie ook om de geïmporteerde foto weer te geven zo lang er nog geen eigen preview bestand is aangemaakt. Is dit bestand eenmaal aangemaakt, dan gooit Lightroom het andere preview bestand weg. De meta-data beschrijven elke foto. Een gedeelte wordt automatisch door de camera toegevoegd (bijvoorbeeld de sluitertijd die is gebruikt, de lens die is gebruikt, etc.) en een ander gedeelte kan later door de gebruiker worden toegevoegd (bijvoorbeeld keywords en de naam van de fotograaf met eventuele copyright informatie). Ook deze informatie wordt niet direct naar het origineel weggeschreven. Normaal gesproken staat deze informatie in de database, wil je de metadata ook voor andere applicaties beschikbaar maken, dan wordt er een XMP sidecar bestandje toegevoegd met de metadata. In het geval van TIFF of JPG worden de metadata wel direct in het bestand weggeschreven bij export. Als derde wordt de RAW informatie uitgelezen en omgezet naar RGB informatie. RAW is een directe weergave van wat de camera sensor ziet, zonder de bewerking die de camera zelf zou doen als het een JPEG bestand was. Dit is wat er uiteindelijk in de database terecht komt. Op basis hiervan worden de veranderingen gemaakt. Aan het originele bestand houdt Lightroom alleen nog een verwijzing naar de locatie van het origineel over zodat dit aan de gebruiker kan worden gepresenteerd. Bestandsbeheer Hardstikke mooi zo n database, maar waar blijven mijn foto s dan is een veelgehoorde vraag. Die staan gewoon op je harde schijf. Gereed om er ook buiten Lightroom van alles mee te doen. Maar je moet je wel bedenken dat de aanpassingen van Lightroom hierbij niet worden meegenomen. Die worden pas toegepast op je foto als je vanuit Lightroom een export actie doet. De foto s mogen dus overal worden geplaatst waar je zelf maar wilt. Daarnaast is Lightroom ook nog zo slim dat als je de foto s verplaatst (bijvoorbeeld naar een externe schijf om ruimte te maken op de harde schijf in de computer) dat hij in eerste instantie zal vragen waar de foto s naartoe zijn en als je de eerste foto op zijn nieuwe locatie hebt aangewezen dat de rest ook automatisch goed wordt gezet. Je hebt het origineel niet nodig als je geen bewerking of export doet. Je kunt met je bibliotheek van foto s op pad zonder dat je je externe harde schijf bij je hebt, de previews zijn dan wat je te zien krijgt. Lightroom zal wel aangeven dat de link met het origineel niet beschikbaar is.

3 Van de 76,21GB die ik op dit moment aan foto s op mijn Lightroom schijf heb staan maakt Lightroom een 2,69Gb groot preview bestand aan. De eigenlijke catalogus is slechts 174,9MB. Wil ik alleen de previews tonen aan iemand van alle foto s die ik heb, dan heb ik ongeveer 2,9GB aan ruimte nodig op mijn harde schijf en niet de volle 76GB. Probeer dat maar eens met een op bestaden gebaseerde applicatie. Is je bestand weg dan kun je hem ook niet tonen. Ik heb een tweede harde schijf in mijn computer (genaamd LIGHTROOM ) waarop al mijn foto s staan. De mappenstructuur is opgebouwd volgens deze structuur: <jaar>/<maand>/<titel>. De titel bestaat bij mij uit <dag omschrijving>. Gelukkig hoef ik deze structuur niet zelf helemaal bij te werken, bij de import geef ik op waar de bestanden moeten worden opgeslagen en Lightroom zorgt dat ze op de juiste locatie terechtkomen. Als ik op de LIGHTROOM harde schijf de mapnaam verander, dan komt deze verandering ook meteen in Lightroom terecht. Lightroom geeft je dus een directe blik op je bestanden, maar zonder de bestanden daadwerkelijk aan te raken. Een nieuw bestand plaatsen in elke willekeurige map betekent echter niet dat Lightroom deze ook automatisch toevoegt.

4 Versiebeheer Doordat je geen fysieke bestanden gebruikt voor je foto s is het heel makkelijk om een kopie van een bestand te maken. Lightroom noemt dit een virtual copy. Zodra je deze aanmaakt verschijnt er nieuwe foto die een exacte replica is van de foto waarvan je een kopie maakt waarop je vervolgens extra bewerkingen kunt toepassen. Omdat het een virtuele kopie is zul je nauwelijks harde schijf ruimte hoeven inleveren, er wordt enkel een nieuwe verwijzing gemaakt naar het fysieke bestand op de harde schijf en het vastleggen van de wijzingen neemt wat ruimte in. Maar alleen de verschillen ten opzichte van het eerste bestand worden vastgelegd. Zo wordt het mogelijk een fotobewerking te maken voor weergave op een site, eentje voor een afdruk, een zwart-wit variant, een andere uitsnijding, etc. zonder dat dit hele grote impact heeft op de harde schijf ruimte. Elke versie van een foto wordt geplaatst in een stapeltje (stack) zodat je alle varianten van de foto direct bij de hand hebt. Pas als je een foto in bijvoorbeeld Photoshop gaat aanpassen wordt er meer harde schijf ruimte gebruikt. Dan wordt er namelijk een TIFF of PSD bestand aangemaakt waarmee Photoshop kan werken. Deze wordt weggeschreven op dezelfde locatie als het origineel en krijgt ook dezelfde naam, maar met een andere extensie. Als je de foto opslaat in Photoshop wordt het export bestand gewijzigd, niet het origineel. Ook op deze manier wordt dus gegarandeerd dat het origineel nooit weer aangeraakt.

5 Catalogus beheer Je bent trouwens niet beperkt tot één catalogus. Versie 1.1 van Lightroom introduceerde de mogelijkheid om foto s als catalogus te exporteren en logischerwijs dus ook als catalogus te importeren. Dit betekent dat je bijvoorbeeld je vakantiefoto s in een tijdelijke catalogus opslaat op je laptop (dit heb ik tijdens mijn meest recente vakantie gedaan) en bij terugkomst inclusief RAW bestanden en metadata in de grote catalogus importeert. Voor voorbeeldbestanden krijg je de keus om ze wel of niet over te kopieren. Zo zou je ook bijvoorbeeld archiefbestanden kunnen maken door foto s uit 2006 naar een nieuwe catalogus te exporteren en ze uit je hoofdcatalogus te verwijderen. De nieuwe 2006 catalogus brand je dan naar DVD of schrijf je weg naar een veilige locatie. Interessanter echter is de mogelijkheid om de fysieke bestanden te verplaatsen, maar de foto s wel in Lightroom te laten staan. Je kunt ze dan niet meer bewerken, maar je ziet nog wel een voorbeeldweergave van de foto en je kunt er ook op zoeken. Als je eenmaal de locatie weet van de foto zoek je de DVD, externe schijf, etc. er bij en kun je vervolgens de foto bewerken (waar nodig) en exporteren.