0 F a m i l i e H a g g a d a h

Transcriptie

1 0 F a m i l i e H a g g a d a h

2 Inleiding Leider: Welkom bij deze Sederviering! Voel je vrij en onderbreek me gerust als dingen niet duidelijk zijn! We gebruiken wel deze liturgie (we noemen dat een Haggadah ), maar dat wil niet zeggen dat alles strak en stijf moet verlopen! Geniet dus en ontspan je! Wat ís een Sederviering? Het oude Israël had van de Eeuwige volgens Lev. 23 zeven hoge feesten ontvangen, waarvan de eerste drie in één en dezelfde week vallen: Pesach (of Pascha) op de 14e van de maanmaand Nisan (lentemaand), dus als het precies volle maan is. Daarop volgen de zeven dagen van Matsot, het feest van de ongezuurde broden. Binnen die week valt het derde feest: Jom habikkoerim, de dag van de eerstelingen. Pesach en Matsot zijn de feesten die het eerst door de Eeuwige zijn ingesteld (Ex. 12), en dat al tijdens het verblijf in Egypte. Het feest staat dan ook in nauw verband met wat in feite de oudste historische gebeurtenis van Israël als volk is: de Uittocht uit Egypte, waar het volk zo lang als slaven had gediend. Pesach betekent zoveel als voorbijgaan ; immers, God zei bij de instelling van Pesach. (Ex. 12:13) Allen: Het bloed zal u dienen als een teken aan de huizen, waar gij zijt, en wanneer Ik het bloed zie, dan ga Ik u voorbij. Aldus zal er geen verdervende plaag onder u zijn, wanneer Ik het land Egypte sla. Gebed: Leider: Het Pesachmaal wordt Sedermaal genoemd; seder betekent gewoon orde en heeft betrekking op de vorm van de Pesachmaaltijd. Op de Sederschotel liggen de volgende zeven ingrediënten: 1 F a m i l i e H a g g a d a h

3 1) Karpas: peterselie of selderij (een groen teken van de lente), die in zout water wordt gedoopt en gegeten. 2) Majim m loechim: zout water met azijn, symbool van de tranen die de Israëlieten in de slavernij hebben vergoten. 3) Z roah: het bot van een lam, de symbolische herinnering aan het Pesachlam; een echt Pesachlam kan er niet zijn zolang er geen tempel is. 4) Charóset: een mengsel van klein gesneden rozijnen, amandelen en appels met suiker, kaneel en wat rode wijn; het vormt een herinnering aan het leem en de tichelstenen in Egypte. 5) Maror: het Pesachlam moest gegeten worden met ongezuurde broden, benevens bittere kruiden (m rorim, Ex. 12:8). Bij het Sedermaal gaat het om bittere groenten, zoals wilde sla en andijvie, planten die in Egypte inheems waren. Tegenwoordig gebruikt men gewoonlijk mierikswortel, eventueel ook radijs. De bitterheden die Israël bij de Seder nuttigt, verwijzen naar de bitterheden die het in Egypte heeft meegemaakt. 2 F a m i l i e H a g g a d a h

4 6) Op de Sederschotel ligt ook een ei, symbool van het speciale feestoffer dat met Pesach in de tempel werd gebracht. Het is ook een beeld van de hoop op nieuw leven, want uit eieren komen nieuwe levende wezens. Het is ook een beeld van eeuwig leven, want de vorm van het ei toont geen begin en geen einde. 7) De matsot-tas met daarin drie matsot, brood zonder gist, de ongezuurde broden, matsot genaamd. De OostEuropese Joden spreken dit woord uit als matses. Het Pesachlam werd alleen in de Pesachnacht gegeten, maar ongezuurde broden werden een week lang gegeten. In de matsot-tas bevinden zich drie bedekte matsot. De middelste matsa is de afikoman, waarvan we straks de betekenis zullen zien. Voor ons is de Pesachviering extra bijzonder doordat Jesjoea als een van zijn laatste daden op aarde Pesach gevierd heeft met zijn discipelen. Hij zei daarbij. (Luc. 22:15) Allen: Ik heb vurig begeerd dit Pascha met u te eten voordat Ik lijd. Leider: Bij die gelegenheid heeft Jesjoea het Avondmaal ingesteld en het plan van de verlossing uiteengezet: Hij zou zijn lichaam en zijn bloed geven tot vergeving van zonden van vele mensen, Joden en niet Joden. Elke avondmaalsviering is dus eigenlijk een stukje Pesachviering. Lied 32: Dit is de dag (2x) die de Heer ons geeft (2x); Wees daarom blij (2x) en vier het feest. (2x) 3 F a m i l i e H a g g a d a h

5 1. Verwijderen van het zuurdeeg: Leider: We spreken eerst de zegenbede uit: Leider: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM ASJÈR KIDSJANOE B MITSWOTAV W TSIWANOE AL BI OER CHAMEETS. Allen: GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS HEBT GEHEILIGD DOOR UW GEBODEN EN ONS HEBT OPGEDRAGEN HET ZUURDEEG WEG TE DOEN. Leider: Laten we een moment van persoonlijke stilte hebben om ons voor God te verootmoedigen en zo nodig zonden te belijden. [stilte] Leider: David heeft gebeden: Afdwalingen - wie bemerkt ze? Spreek van de verborgene mij vrij (Ps. 19:13). Daarom zeggen we samen: Allen: Al wat zuurdeeg is of zuurdeeg bevat dat in mijn bezit is, dat ik niet gezien en niet weggeruimd heb, verklaar ik als waardeloos en als het stof der aarde. 2. Aansteken van de kaarsen: (neerot) Leider: Laten we het licht van de feestkaarsen aansteken, gedachtig het psalmwoord: Adonai is mijn licht en mijn heil, voor wie zou ik vrezen? (Ps. 27:1). Gastvrouw (tijdens het aansteken van de kaarsen): BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM ASJÈR KIDSJÁNOE BIDWARÓ OEWISJMÓ ANÁCHNOE MADLIKÍEM HANEERÓT SJEL JOM TOV. 4 F a m i l i e H a g g a d a h

6 GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS DOOR UW WOORD HEBT GEHEILIGD EN IN WIENS NAAM WIJ DE KAARSEN VAN DE FEESTDAG AANSTEKEN. Na het aansteken van de kaarsen: Leider: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM SJÈHÈCHÈJANOE W KIEJAMANOE W HIGIJANOE LAZ MAN HAZÈ. Allen: GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS HET LEVEN HEBT GESCHONKEN, ONS BEWAARD HEBT EN ONS DIT FEEST LAAT BELEVEN. Leider: Zoals het licht van dit verlossingsfeest is aangestoken door een vrouw, zo willen wij gedenken dat Jesjoea, onze Verlosser, het Licht der wereld, in de wereld is gekomen als het beloofde zaad van een vrouw. (Gen. 3:15) 3. De vier bekers: Leider: We gaan nu kijken naar de vier bekers die wij tijdens het Sedermaal drinken. De Eeuwige zei tot Mozes: Allen: Nu zult gij zien wat Ik aan Farao doen zal; want door een sterke hand zal hij hen laten gaan, ja door een sterke hand hen uit zijn land drijven. (Ex. 5:24) Leider: Terwijl de Eeuwige deze woorden van bemoediging sprak tot Mozes, legde Hij zijn plan van verlossing van zijn volk Israël uit aan zijn dienaar (Ex. 6:5-7): 5 F a m i l i e H a g g a d a h

7 Allen: Ik ben de Eeuwige, Ik zal u onder de dwangarbeid der Egyptenaren uitleiden, u redden van hun slavernij en u verlossen door een uitgestrekte arm en onder zware gerichten. Ik zal Mij u tot een volk aannemen en Ik zal u tot een God zijn, opdat gij weet, dat Ik, de Eeuwige, uw God, het ben, die u onder de dwangarbeid der Egyptenaren uitleid. En Ik zal u brengen naar het land, waarvan Ik gezworen heb het aan Abraham, Isaak en Jakob te zullen geven, en Ik zal het u geven tot een bezitting, Ik de Eeuwige. Leider: Let op de vier vetgedrukt werkwoorden, die beloften inhouden die precies met de vier bekers overeenkomen: 1. de beker van de heiliging: de Eeuwige heeft zijn volk uitgeleid. 2. de beker van de plagen: de Eeuwige heeft zijn volk gered. 3. de beker van de verlossing: de Eeuwige heeft zijn volk verlost. 4. de beker van de lofprijzing: de Eeuwige heeft zijn volk aangenomen. 5. de beker van Elia: de Eeuwige zal zijn volk naar het beloofde land brengen (en in de eindtijd zal Hij dat opnieuw doen!). Deze laatste beker zullen wij niet drinken, want die is voor Elia. De andere vier drinken wij wél, ter gedachtenis van Jesjoea onze Messias en ter gedachtenis van onze bevrijding uit de slavernij van de zonde en de dood. 6 F a m i l i e H a g g a d a h

8 4. De eerste beker: (de beker der heiliging Leider) Laten we de beker voor de eerste maal vullen. Dit is de beker der heiliging, die hoort bij de belofte: Ik zal u uitleiden. Daarom gedenken we bij deze beker hoe de Eeuwige ons heeft geheiligd (apart gezet) door ons uit de boze wereld van de slavernij (Egypte) uit te leiden [houdt de beker omhoog]. We denken er ook aan dat Jesjoea tijdens de Pesachmaaltijd of in aansluiting daarop heeft gezegd: Ik ben de ware wijnstok (Joh. 15:1). Allen: (let op de uitspraak van de g: net als een Engelse of Duitse g; let ook op de accenttekens): BAROECH ATTÁ, ADONAI ÈLOHÉENOE, MÈLECH HA OLAAM, BORÉE P RÍ HAGÁFEN. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE DE VRUCHT VAN DE WIJNSTOK SCHEPT. Leider: We drinken de eerste beker, leunend op de linkerarm, als herinnering aan het feit dat men vroeger niet aanzat, maar aanlag aan tafel. Slaven lagen niet aan; dat was het voorrecht van de vrijen. Daarom eten en drinken we, leunend op de linkerarm, om aan te geven dat de verlossing uit de slavernij ons tot vrije mensen heeft gemaakt. [Allen drinken.] Lied 496: Kadosj, kadosj, kadosj (2x) Adonai Elohim Ts vaot (2x) Asjer haja w hovee w javoo (2x) Heilig, heilig, heilig Is de Heer onze God, de Almachtige Die was en die is en die komen zal (2x) (2x) (2x) 7 F a m i l i e H a g g a d a h

9 5. Handen wassen Leider: De leider: van de maaltijd (gewoonlijk is dat natuurlijk de vader van het gezin) wast zich de handen. Omdat hij de leider is, wil de traditie dat hij niet opstaat om de handen te wassen, maar anderen brengen hem de waskan. Hij zegt geen zegenbede. [wast zich de handen] Samen citeren we nu uit. Ps. 24:3-5 Allen: Wie mag de berg van de Eeuwige beklimmen, wie mag staan in zijn heilige stede? Die rein is van handen en zuiver van hart, die zijn ziel niet op valsheid richt, noch bedrieglijk zweert. Die zal van de Eeuwige een zegen wegdragen en gerechtigheid van de God zijns heils. 6. De bete: Leider: We gaan nu het eerste gerecht van de Sederschotel nuttigen, namelijk de karpas. [houdt de karpas omhoog] Deze karpas herinnert ons aan het nieuwe leven dat de Eeuwige elke lente opnieuw schenkt, dat is in het jaargetijde waarin Hij de kinderen Israëls uit Egypte heeft verlost. Wij denken eraan dat Hij door Jesjoea, ons Pesachlam, ook óns uit Egypte heeft verlost en ons nieuw leven heeft geschonken. [houdt het bakje met zout water omhoog] Dit zoute water vermengd met azijn herinnert ons aan de tranen die de kinderen Israëls hebben vergoten tijdens hun slavernij in Egypte. We nemen nu allemaal een stuk karpas [allen nemen een stuk]. Samen spreken we eerst de zegenbede uit: Allen: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM BORÉE P RÍ HA ADAMÁ. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD DIE DE VRUCHT VAN DE AARDBODEM SCHEPT. 8 F a m i l i e H a g g a d a h

10 Leider: We dopen de karpas in het zoute water en eten het. [Allen eten.] 7. De afikoman: Leider: Van drie speciale matsot die op de Sederschotel liggen gaan we nu de middelste matsa in tweeën breken. De grootste helft heet de afikoman; vermoedelijk komt dit van een Grieks woord dat zoveel als nagerecht betekent. Sommigen geloven dat het ritueel van de afikoman lang geleden aan de Seder is toegevoegd door Messiasbelijdende Joden, voor wie de drie matsot de Vader, de Zoon en de Heilige Geest voorstellen. De tweede matsa stelt dus de Zoon voor, die Zichzelf het brood des levens noemde (Joh. 6:35,48) en die van de matsa zei: Dit is mijn lichaam, dat voor u gegeven wordt; doet dit tot mijn gedachtenis. (Luc. 22:19; 1 Kor. 11:24) [neemt de middelste matsa] Kijk hoe deze matsa is doorboord en welke striemen erop staan! Daarvan spreken. (Jes. 53:5 en Zach. 12:10) Allen: Om onze overtredingen werd Hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzeld; de straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem, en door zijn striemen is ons genezing geworden. Ik zal over het huis van David en over de inwoners van Jeruzalem uitgieten de Geest der genade en der gebeden; zij zullen Hem aanschouwen die zij doorstoken hebben, en over Hem een rouwklacht aanheffen als de rouwklacht over een enig kind, ja, zij zullen over Hem bitter leed dragen als het leed om een eerstgeborene. 9 F a m i l i e H a g g a d a h

11 Leider (breekt de middelste matsa middendoor): Net zoals deze matsa wordt verbroken, zo heeft Jesjoea Zichzelf verbroken voor en weggegeven aan allen die Hem toebehoren. Volgens de joodse traditie heeft de afikoman (dat is de grootste helft van de matsa) de plaats van het Pesachlam ingenomen, net zoals Jesjoea de plaats van het Pesachlam heeft ingenomen. En zoals het Pesachlam de plaats van de eerstgeborenen innam, zo heeft Jesjoea in het oordeel ónze plaats ingenomen. Zoals de afikoman in een witte doek wordt gewikkeld en tijdelijk wordt verstopt, zo was het lichaam van Jesjoea in doeken gewikkeld en tijdelijk in een graf verborgen. We kunnen ook zeggen dat Jesjoea voor de massa van het joodse volk nog stééds verborgen is en pas bij zijn wederkomst aan hen onthuld zal worden. [Hij wikkelt de afikoman in een witte doek en verstopt deze (onzichtbaar voor de kinderen) tot na de maaltijd en legt de kleinste helft van de matsa weer terug in de matsot-tas.] 8. De vier vragen: Leider: We komen nu tot het vertellen van het verhaal van de Exodus. Laten we de beker voor de tweede maal vullen, maar die nog niet drinken. [Allen vullen hun beker.] In de Torah komen we viermaal een opdracht tegen met betrekking tot de kinderen; de joodse traditie verbindt deze met vier verschillende typen kinderen: 10 F a m i l i e H a g g a d a h

12 A. Het wijze kind vraagt: Wat zijn dat voor getuigenissen, inzettingen en verordeningen, die de Eeuwige, onze God, u opgelegd heeft? Het antwoord is: Wij waren dienstknechten van Farao in Egypte, maar de Eeuwige heeft ons met een sterke hand uit Egypte geleid (Deut. 6:20v.). B. Het slechte kind vraagt: Wat betekent deze dienst van u? (Ex. 12:26). Van u dus het kind sluit zichzelf ervan buiten. De vader antwoordt: Het is een Pesachoffer voor de Eeuwige, die in Egypte aan de huizen der Israëlieten voorbijging toen Hij de Egyptenaren sloeg, maar onze huizen spaarde (vs. 27). C. Het simpele kind vraagt: Wat betekent dat? Simpeler kan het niet! Het antwoord luidt: Met een sterke hand heeft de Eeuwige ons uit Egypte, uit het diensthuis, geleid (Ex. 13:14). D. Het onnozele kind: dat nog niet weet vragen te stellen, krijgt toch ook een antwoord van de vader: Dit is ter wille van wat de Eeuwige mij heeft gedaan bij mijn uittocht uit Egypte (13:8). Zegen voor de kinderen: Het jongste kind stelt de beroemde vier vragen. Ze beginnen zo: Manisjtannah halaila hazè mikkol halleelot. Dat betekent: Waarom is deze avond anders dan alle andere avonden? óf: Wat is deze avond anders dan alle andere avonden! Het jongste kind: Wat is deze avond anders dan alle andere avonden! 1) Op alle andere avonden eten wij gezuurd brood en matsa! waarom deze avond alleen matsa? 2) Op alle andere avonden eten wij allerlei soorten groente! waarom eten wij deze avond alleen bittere kruiden? 11 F a m i l i e H a g g a d a h

13 3) Op alle andere avonden dopen wij zelfs niet éénmaal in! waarom deze avond twéémaal? 4) Op alle andere avonden eten wij zowel rechtop zittend als leunend! waarom deze avond alleen leunend? 9. De antwoorden: Leider: Vanavond gaan we aan onze kinderen uitvoerig antwoord geven op deze vier vragen. 1. De eerste vraag luidde: Waarom eten we vanavond alleen matsa? De eerste reden daarvoor is de haast waarmee zij uit Egypte trokken. (Ex. 12: 34,39) Allen: Toen nam het volk zijn deeg op, voordat het gezuurd was, met hun baktroggen in hun klederen gebonden op hun schouders (...) zij bakten van het deeg dat zij uit Egypte hadden meegenomen, ongezuurde koeken, want het was niet gezuurd, omdat zij uit Egypte waren verdreven en niet hadden kunnen wachten en ook geen teerkost voor zich hadden bereid. Leider: De tweede reden waarom Israël met Pesach matsot eet, ja, álles wat gezuurd (gegist) was, zorgvuldig uit de huizen moest worden verwijderd, is dat zuurdeeg (chameets) in de Bijbel consequent een beeld van het zondige, het kwade is. Daarom waarschuwde Jezus voor het zuurdeeg van de farizeeën, de sadduceeën en de herodianen. (Matt. 16: 6,11v.; Marc. 8:15), en Paulus zegt (1 Kor. 5:7v.). Allen: Zuivert het oude zuurdeeg uit, opdat u een nieuw deeg bent; u bent immers ongezuurd. Want ook ons pascha, Jesjoea, is geslacht. Laten wij daarom feestvieren, niet met oud zuurdeeg, ook niet met zuurdeeg van slechtheid en boosheid, maar met ongezuurde broden van oprechtheid en waarheid. 12 F a m i l i e H a g g a d a h

14 Leider: Paulus zegt hier als het ware: Laten wij ons hele leven door Pesach vieren, d.w.z. het feest van de herdenking van onze verlossing door het Pesachlam, en wel altijd op een oprechte manier, namelijk met matsot van reinheid en waarheid. Zo heeft het geloofsleven alleen waarde als offer voor God wanneer het oprecht, eerlijk, waarachtig geleefd wordt, in navolging van de Heer. 2. De tweede vraag luidde: Waarom eten we vanavond alleen maror (bittere kruiden)? Het antwoord luidt: het Pesachlam moest gegeten worden met ongezuurde broden, benevens bittere kruiden (Ex. 12:8). De bitterheden die Israël bij de Seder nuttigt, verwijzen naar de bitterheden die het in Egypte heeft meegemaakt. 3. De derde vraag luidde: Waarom dopen wij vanavond tweemaal in? Het antwoord luidt: de karpas hebben wij al ingedoopt, straks zullen we ook een stuk van de matsa in de charoset dopen. 4. De vierde vraag luidde: Waarom eten wij vanavond alleen leunend? Het antwoord hebben wij al gehoord: omdat wij niet langer slaven zijn, maar vrije mensen, dankzij het werk van Jesjoea (Joh. 8:36; Rom. 8:2; Gal. 3:13): Allen: Als dan de Zoon u zal vrijmaken, zult u werkelijk vrij zijn. De wet van de Geest van het leven in Christus Jezus heeft mij vrijgemaakt van de wet van de zonde en de dood. 10. De Maggid: (het verhaal van de Uittocht) Leider: Het verhaal van Pesach is een verhaal van wonderen en verlossing. De betekenis van Pesach en van de Uittocht moet worden overgedragen van geslacht op geslacht. Daarom zegt Ps. 78:3-7: 13 F a m i l i e H a g g a d a h

15 Allen: Hetgeen wij gehoord hebben en weten, en onze vaderen ons hebben verteld, dat willen wij voor hun kinderen niet verhelen; wij willen vertellen aan het volgende geslacht Adonai s roemrijke daden, zijn kracht en de wonderen die Hij gewrocht heeft. Hij richtte een getuigenis op in Jakob en stelde een wet in Israël, die Hij onze vaderen gebood hun kinderen te leren, opdat het volgende geslacht die zou kennen, de kinderen die geboren zouden worden, dat zij zouden opstaan om ze te vertellen aan hún kinderen: opdat die hun vertrouwen op God zouden stellen, en Gods werken niet vergeten maar zijn geboden bewaren. Lied 145 U zal ik loven, Heer, met mijn ganse hart, O God, ik wil uw wonderen verhalen, in U wil ik mij verheugen. U zal ik loven, Heer, met mijn ganse hart, Ik zal U maken tot het voorwerp van mijn vreugde, halleluja! Deelnemer 1: Adonai had het land Kanaän beloofd aan Abraham, Isaak en Jakob. Maar hun nakomelingen kwamen in Egypte terecht. De nieuwe Farao van Egypte zag in hen een bedreiging en hij zei: Zie, het volk der Israëlieten is groter en talrijker dan wij. Welnu, laten wij met beleid tegen hen optreden, opdat zij zich niet vermenigvuldigen en zich, als wij in oorlog komen, bij onze tegenstanders aansluiten, tegen ons strijden en uit het land wegtrekken. Daarom stelde men opzichters van herendiensten over hen aan om hen door de hun opgelegde dwangarbeid te onderdrukken: zij moesten voor Farao voorraadsteden bouwen, Pitom en Raämses. (Ex. 1:9-11) Deelnemer 2: Maar hoe meer men de Israëlieten onderdrukte, des te meer vermenigvuldigden zij zich en breidden zij zich uit, zodat men bevreesd werd voor de Israëlieten. Toen lieten de Egyptenaren de Israëlieten onder mishandeling werken; ja, zij maakten hun het leven bitter door harde slavenarbeid met leem en tichelstenen en door allerlei 14 F a m i l i e H a g g a d a h

16 arbeid op het veld alle werk, waartoe zij hen onder mishandeling als slaven gebruikten. (Ex. 1:12-14) Deelnemer 3: De Farao beval dat elk Hebreeuws jongetje in de Nijl moest worden geworpen. Maar Amram en Jochebed verborgen hun pasgeboren zoontje. Toen zij het niet langer verborgen konden houden, vertrouwden zij het toe aan de Eeuwige. Jochebed legde het kind in een biezen kistje en zette het tussen het riet. De dochter van Farao ontfermde zich over het jongetje en noemde het Mozes (Mosje), want ze zei: Ik heb hem uit het water getrokken (m sjietiehoe). (Ex. 2:10) Deelnemer 4: Mozes groeide op en zag met verdriet de dwangarbeid van zijn volk. Op een dag zag hij hoe een Egyptenaar een Hebreeuwse man sloeg. Hij werd zo boos dat hij de Egyptenaar doodsloeg. Toen de Farao ervan hoorde, moest Mozes vluchten. Hij vond een schuilplaats in het land Midjan. Daar werd hij een schaapherder; veertig jaar lang hoedde hij de schapen van zijn schoonvader Jethro. Maar God had zijn volk niet vergeten; Hij sloeg acht op hun angstgeschrei. Deelnemer 5: De Israëlieten zuchtten nog steeds onder de slavernij en schreeuwden het uit, zodat hun hulpgeroep over de slavernij omhoog steeg tot God. En God hoorde hun klacht en God gedacht aan zijn verbond met Abraham, Isaak en Jakob. (Ex. 2:23v.) De Engel van de Eeuwige verscheen aan Mozes in een brandende braamstruik en zond hem naar zijn Egypte, om zijn volk uit de slavernij te verlossen en het bekend te maken met de naam van de Eeuwige: IK BEN. Deelnemer 6: Mozes keerde terug naar Egypte, maar ontdekte al spoedig dat de Farao niet bereid was het volk te laten gaan, zoals de Eeuwige ook voorzegd had: Ik weet echter, dat de koning van Egypte u niet zal toestaan te gaan, zelfs niet door een sterke hand. Maar Ik zal mijn hand uitstrekken 15 F a m i l i e H a g g a d a h

17 en de Egyptenaren slaan met alle wondertekenen, die Ik in hun midden zal doen; daarna zal hij u laten gaan. (Ex. 3:19v.) 11. De tien plagen: Leider: We gaan nu de tien plagen opnoemen die de Eeuwige over de Egyptenaren heeft gebracht. Bij het noemen van elke plaag dopen we onze pink in onze wijnbeker en morsen wij één druppel op ons servetje. Allemaal (zo hard mogelijk): Leider 1. Bloed dam 2. Kikvorsen ts fardea 3. Muggen kinniem 4. Steekvliegen arov 5. Veepest dèver 6. Zweren sj chien 7. Hagel Baraad 8. Sprinkhanen Arbè 9. Duisternis Chosjech 10. Dood van de makkat b chorot eerstgeborenen Leider: Nu verfrommelen we het servetje en gooien het over onze schouder weg om aan te geven dat wij door het bloed van het lam niets van deze plagen te duchten hebben. 12. De instelling van Pesach: Deelnemer 7: In de nacht van Pesach moest elke familie of een wat grotere groep, zoveel mensen als een heel lam in één avond konden consumeren zich een lam uitzoeken. Het moest een dier van één jaar oud zijn en geen gebreken vertonen. Dat lam moest geslacht, in zijn geheel gebraden en vervolgens nog diezelfde nacht geheel en al gegeten worden 16 F a m i l i e H a g g a d a h

18 met bittere kruiden en ongezuurde broden. Bij de allereerste viering van Pesach moest het bloed van het geslachte lam met een bundel hysop gestreken worden aan de beide deurposten en de bovendorpel, van de huizen waarin het gegeten werd. Deelnemer 8: Het Pascha moest als volgt gegeten worden: uw lendenen omgord [dus de mantels opgetrokken in de gordels], uw schoenen aan uw voeten en uw staf in uw hand; overhaast zult gij het eten (Ex. 12:11). Dat wil zeggen: klaar om te vertrekken en het land Egypte te verlaten. Dat gold alleen voor de eerste viering; maar de herinnering aan dat haastige vertrek moest wel blijven: zeven dagen zult gij daarbij ongezuurde broden eten, brood der verdrukking, want overhaast zijt gij uit het land Egypte getrokken; opdat gij al de dagen van uw leven de dag van uw uittocht uit het land Egypte gedenkt. (Deut. 16:13) Deelnemer 9: De reden voor het aanbrengen van het bloed aan de deurposten was dat in de nacht van het Pascha de verderver door het land Egypte zou trekken en in elk huis waar het bloed niet zou zijn aangebracht, de eerstgeboren zoon zou doden (Ex. 12:23). Dat was wat inderdaad gebeurde met de eerstgeboren zonen van de Egyptenaren, die hun eer en sterkte vertegenwoordigden: de eerstelingen van hun kracht. (Ps. 78:51) De eerstgeborenen van Israël gingen vrijuit, niet omdat zij beter, sterker of toegewijder waren dan de eerstgeborenen van Egypte, maar omdat zij hadden geschuild achter het bloed van het Pesachlam. Deelnemer 10: Doordat de eerstgeboren zonen van Israël gedurende de laatste nacht van hun verblijf in Egypte schuilden achter het bloed van het Pesachlam, waren zij veilig voor de verderver (Ex. 12:23). Dat was een engel van God. Op andere plaatsen spreekt de Eeuwige niet van een verderver, maar over Zichzelf als Degene die in Egypte de eerstgeborenen zou slaan. (Ex. 11:4; 12:23,29) Hijzelf bracht het verderf over Egypte, maar Hij gebruikte daarvoor een engel. Hij sloeg de 17 F a m i l i e H a g g a d a h

19 eerstgeborenen van Egypte, maar Hij spaarde de eerstgeborenen van Israël vanwege het bloed van het lam. Deelnemer 11: Johannes en Petrus zijn de twee discipelen geweest die met het oog op Jesjoea lijdensnacht het Pesachlam hadden toebereid. Zij zijn ook degenen geweest die in het Nieuwe Testament het meest over Jesjoea als het ware Lam hebben verteld. De eerste keer dat naar Jesjoea verwezen wordt als het Lam, is in het Evangelie van Johannes de apostel, en wel in de woorden van Johannes de doper: Zie, het Lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt. In Joh. 19:36 wordt. Ex. 12:46 geciteerd: geen been van hem zal worden verbrijzeld. Daarmee legt de Heilige Geest een duidelijk verband tussen Jesjoea s kruisdood en het Pesachlam. Deelnemer 12: De eerstgeborenen van Israël schuilden achter het bloed van het Pesachlam, zoals de gelovigen schuilen achter het bloed van Jesjoea. De apostel Petrus zegt daarvan: U weet dat u niet door vergankelijke dingen, zilver of goud, verlost bent van uw onvruchtbare, door de vaderen overgeleverde wandel, maar door kostbaar bloed, als van een vlekkeloos en onbesmet lam, het bloed van Jesjoea. (1 Petr. 1:18,19) Deelnemer 13: Het is heel bijzonder dat Jesjoea stierf op de plaats waar en op het moment waarop de Pesachlammeren geslacht werden. De Evangelisten vertellen dat Hij in Jeruzalem op het negende uur stierf, dat is het uur van het dagelijks avondoffer in de tempel, maar ook van de dood van het Pesachlam. Evenzo stond Jesjoea uit de doden op precies op Jom habikkoerim (de Dag van de Eerstelingen) en werd de Heilige Geest uitgestort precies op de dag van Shavuot (het Wekenfeest). In alle opzichten heeft Jesjoea nauwkeurig de Torah vervuld. Deelnemer 14: Pesach, en ook daaruit het Avondmaal, zijn herinneringsfeesten. Pesach moet volgens de joodse traditie gevierd worden alsof men hoogstpersoonlijk uit Egypte is getrokken, omdat 18 F a m i l i e H a g g a d a h

20 immers élke generatie van Israël zijn eigen geestelijke tegenstanders en onderdrukkers kent, die het volk nog steeds bedreigen. Pesach, maar ook elke Avondmaalsviering, vindt plaats terwijl de machten nog steeds reëel om ons heen zijn en ons voortdurend bedreigen. De viering verwijst terug naar het Pesachlam, dat ons eens, toen wij tot geloof kwamen, heeft verlost van de macht der zonde, maar dat ook de basis is voor onze dagelijkse verlossing van de machten. Wij vieren Pascha c.q. Avondmaal te midden van en tegenover de boze machten. 13. Dajjeenoe: Leider: Hoe talrijk zijn de weldaden die de Eeuwige ons heeft bewezen! Zelfs al had Hij ons veel minder geschonken, dan hadden we nóg dankbaar moeten zijn en Hem nóg behoren te prijzen. Daarom roepen wij voor elke weldaad van goedheid en genade van Hem zo hard we kunnen: Dajjeenoe: het zou voldoende geweest zijn. Leider: Allen (zo hard mogelijk): Als de Eeuwige alleen maar ons uit Egypte had gered. maar niet de Egyptenaren had gestraft, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar de Egyptenaren had gestraft, maar niet hun afgoden had geslagen, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar hun afgoden had geslagen, maar niet hun oudste zonen had gedood, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar hun oudste zonen had gedood, maar ons niet hun vermogen had geschonken, dan Dajjeenoe!! 19 F a m i l i e H a g g a d a h

21 Als de Eeuwige alleen maar ons hun vermogen had geschonken, maar niet de zee voor ons had gespleten, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar de zee voor ons had gespleten, maar ons niet op een droge weg had gevoerd, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons op een droge weg had gevoerd, maar niet onze vijanden had laten verdrinken, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar onze vijanden had laten verdrinken maar ons niet met manna had gevoed, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons met manna had gevoed, maar ons niet de Sjabbat had gegeven, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons de Sjabbat had gegeven, maar ons niet bij de berg Sinaï had gebracht, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons bij de berg Sinaï had gebracht, maar ons niet de Torah had gegeven, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons de Torah had gegeven, maar ons niet in het land Israël had gebracht, dan Dajjeenoe!! Als de Eeuwige alleen maar ons in het land Israël had gebracht, maar niet de tempel voor ons had gebouwd, dan Dajjeenoe!! 20 F a m i l i e H a g g a d a h

22 Leider: Maar de Eeuwige heeft al deze zegeningen aan zijn volk geschonken; daarom prijzen wij Hem! Lied 294: Glorie, glorie, glorie aan het Lam (2x) Want Hij is waardig te ontvangen onze eer Het Lam op zijne troon En onze stem verheffen wij tot Hem Het Lam op zijne troon Heilig Waardig Glorie 14. De tweede beker: (de beker van de plagen) Leider: Vermoedelijk is de beker van Luc. 22:17 de eerste of de tweede beker van de Seder geweest. Deelnemer 15: En Hij nam een drinkbeker, dankte en zei: Neemt deze en deelt hem onder elkaar. Want Ik zeg u, dat Ik van nu aan geenszins zal drinken van de vrucht van de wijnstok totdat het koninkrijk van God komt. Leider: Dit is de beker van de plagen, die hoort bij de belofte van de Eeuwige: Ik zal jullie redden uit de slavernij. We spreken nu samen opnieuw de gewone zegenbede voor de wijn uit: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM, BORÉE P RÍ HAGÁFEN GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE DE VRUCHT VAN DE WIJNSTOK SCHEPT. 21 F a m i l i e H a g g a d a h

23 Leider: We drinken de tweede beker, opnieuw leunend op de linkerarm. 15. Handen wassen: (rachtsa) Deelnemer 16: Tijdens de maaltijd stond Jesjoea, terwijl Hij wist dat de Vader Hem alles in de handen had gegeven en dat Hij van God was uitgegaan en tot God heenging, van de maaltijd op en legde zijn kleren af; en Hij nam een linnen doek en omgordde Zich. Daarna goot Hij water in het bekken en begon de voeten van de discipelen te wassen en af te drogen met de linnen doek waarmee Hij omgord was. Hij kwam dan tot Simon Petrus; deze zei tot Hem: Heer, wast U mijn voeten? Jesjoea antwoordde en zei tot hem: Wat Ik doe, weet jij nu niet, maar je zult het hierna begrijpen. Petrus zei tot Hem: U zult mijn voeten geenszins wassen tot in eeuwigheid. Jezus antwoordde hem: Als Ik je niet was, heb je geen deel met Mij. Simon Petrus zei tot Hem: Heer, niet alleen mijn voeten, maar ook mijn handen en mijn hoofd. Jezus zei tot hem: Wie gebaad is, heeft alleen nodig zich de voeten te laten wassen, maar is geheel rein. (Joh. 13:110) Leider: Bij de dienst aan het altaar moesten de priesters zich de handen en de voeten wassen; wij beperken ons tot de handen. We zeggen allemaal de zegenbede: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM ASJÈR KIDSJÁNOE BIDWARÓ OEWISJMÓ AL N TIELÁT JADÁJIM. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS DOOR UW WOORD HEBT GEHEILIGD EN IN WIENS NAAM WIJ ONZE HANDEN WASSEN. 22 F a m i l i e H a g g a d a h

24 Leider: Laten we nu in stilte onze handen wassen, opnieuw gedachtig aan het woord uit Ps. 24:3v.: Wie mag de berg van de Eeuwige beklimmen, wie mag staan in zijn heilige stede? Die rein is van handen en zuiver van hart. [Allen wassen zich de handen.] 16. De zegen over het brood Leider: Nu begint de eigenlijke maaltijd, en wel met het uitspreken van de zegen over het brood. Ook van Jesjoea lezen we dat Hij tijdens de Pesachmaaltijd eerst de zegen uitsprak. Zo spreken ook wij samen de zegenwens uit: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM HAMOTSÍE LÈCHEM MIN HA ÁRETS. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE HET BROOD UIT DE AARDE VOORTBRENGT. Leider: Dat is de heel gewone, alledaagse zegenbede voor het brood. Daarnaast is er nog een bijzondere zegenbede voor de matsa: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM ASJÈR KIDSJÁNOE B MITSWOTÁV W TSIWÁNOE AL ACHIELÁT MATSÁ. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS HEBT GEHEILIGD DOOR UW GEBODEN EN ONS HEBT OPGEDRAGEN OM MATSA TE ETEN. Leider: Het brood dat wij eten is brood der verdrukking, want het herinnert ons altijd aan ons vroegere leven in de slavernij van de zonde. Maar het is tegelijk feestbrood, want we eten het als degenen die door het Pesachlam uit de verdrukking verlost zijn. Laten we nu de bovenste matsa uit de matsot-tas en de helft van de middelste matsa eten. [Hij breekt de matsot in stukken, deelt die uit en allen eten, leunend op de linkerarm.] 23 F a m i l i e H a g g a d a h

25 17. De bittere kruiden: tweede keer dopen Leider (houdt de maror en de charóset omhoog): We herinneren ons dat de maror spreekt van het bittere lijden van Israël, en de charóset van het leem en de tichelstenen tijdens de slavernij. We spreken daarover samen de zegenbede uit: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM ASJÈR KIDSJÁNOE B MITSWOTÁV W TSIWÁNOE AL ACHIELÁT MARÓR. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE ONS HEBT GEHEILIGD DOOR UW GEBODEN EN ONS HEBT OPGEDRAGEN OM BITTERE KRUIDEN TE ETEN. Leider: Laten we nu de maror dopen in de charóset en bij het eten stilstaan bij onze eigen bittere ervaringen, gevoelens en omstandigheden, waarvan wij bevrijd kunnen worden in en door Jesjoea onze Heer. We leunen daarbij dit keer níét op de arm, omdat wij ons proberen in te denken hoe het was te leven als slaven. [Allen dopen en eten.] Lied 358: Uw tederheid genas Wat er bitter in mij was. Uw heil neem ik aan, o Heer. Uw liefde overwon, Keerde al mijn boosheid om. Uw heil neem ik aan, o Heer. (3x) 24 F a m i l i e H a g g a d a h

26 18. De combinatie: (koreech) Leider: Laten we nu de onderste matsa in stukken breken, elk twee stukjes nemen en daar charóset tussen doen en dit samen opeten. [Allen breken, smeren en eten.] Ook Jesjoea heeft dit gegeten, maar voor Hem had deze bete een bijzondere betekenis, zoals blijkt uit. Joh. 13:21-30 Deelnemer 17: Jesjoea werd ontroerd in de geest en betuigde aldus: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u dat één van u Mij zal overleveren. De discipelen keken elkaar aan, in twijfel over wie Hij dat zei. Een van zijn discipelen, hij die Jezus liefhad, lag aan in de schoot van Jezus. Simon Petrus dan gaf deze een wenk, dat hij moest vragen wie het toch was over wie Hij sprak. Deze nu leunde dus over naar de borst van Jesjoea en zei tot Hem: Heer, wie is het? Jezus antwoordde: Hij is het voor wie Ik het stuk brood zal indopen en hem zal geven. Toen Hij dan het stuk brood had ingedoopt, nam Hij het en gaf het aan Judas Iskariot, de zoon van Simon. En na het stuk brood, toen voer de satan in hem. Jezus, dan zei tot hem: Wat je doet, doe dat snel. Maar niemand van hen die aanlagen, wist waartoe Hij hem dit zei. Want sommigen meenden, omdat Judas de beurs had, dat Jezus tot hem zei: Koop wat wij nodig hebben voor het feest; of dat hij iets aan de armen moest geven. Nadat hij dan het stuk brood had genomen, ging hij terstond naar buiten. En het was nacht. 25 F a m i l i e H a g g a d a h

27 19. De Pesachmaaltijd: (sjoelchan oreech) De Maaltijd wordt genuttigd. Leider: We gaan nu over tot de eigenlijke Pesachmaaltijd. Jesjoea vroeg zijn discipelen te eten tot zijn gedachtenis. Daarmee tilde Hij de Seder tot een nieuwe hoogte: ging het bij de traditionele Paasmaaltijd om de gedachtenis aan de verlossing uit Egypte, nu ging het ook om de gedachtenis aan Hem dankzij Wie wij verlost zijn. 20. Zoeken van de afikoman: De kinderen zoeken de verstopte halve matsa en brengen die bij de leider. Leider: Zoals de afikoman is teruggekeerd om Pesach compleet te maken, zo stond Jesjoea op uit de doden, waarmee Hij het verlossingswerk compleet maakte, en zo zal Hij eens aan zijn volk Israël verschijnen, om ook hún verlossing compleet te maken: Zo zal geheel Israël behouden worden. (Rom. 11:27) Jesjoea nam brood en nadat Hij had gedankt, brak Hij het en gaf het hun en zei: Dit is mijn lichaam, dat voor u gegeven wordt; doet dit tot mijn gedachtenis. (Luc. 22:19) Net als Jesjoea deed, spreken ook wij weer samen de zegenwens uit: 26 F a m i l i e H a g g a d a h

28 Allen: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM HAMOTSÍE LÈCHEM MIN HA ÁRETS. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE HET BROOD UIT DE AARDE VOORTBRENGT. Leider: Laten we nu de afikoman eten en denken aan het Lam van God, Jesjoea, die door zijn offer de zonde van de wereld wegneemt. [Allen eten.] Nu bidden we: LEIDER: BAROECH ATTA, ADONAI, AL HA ÁRETS W AL HAMAZÓN OEW NEE J ROESJALAJIM IER HAKÓDESJ BIMHÉERA W JAMÉENOE BAROECH ATTA, ADONAI, BONÈ W RACHAMÁV J ROESJALAJIM. AMEEN. Allen: Gezegend bent U, Heer, voor het land en voor het voedsel. En herbouw Jeruzalem, de heilige stad, spoedig, in onze dagen. Gezegend bent U, Heer, die in zijn liefde Jeruzalem weer opbouwt. Amen. 21. De derde beker: (de beker van de verlossing) volgende: Leider: Laten we voor de derde keer onze bekers vullen. Dit is de beker der verlossing, die hoort bij de derde belofte van de Eeuwige: Ik zal jullie verlossen. [houdt de beker omhoog] Deze derde beker drinken wij ter afsluiting van de Seder. Dit is de beker der verlossing. Ps. 116:12-15 zegt daarover het 27 F a m i l i e H a g g a d a h

29 Deelnemer 18: Hoe zal ik de Eeuwige vergelden al zijn weldaden jegens mij? De beker der verlossing zal ik opheffen, ik zal de naam van de Eeuwige aanroepen. Mijn geloften zal ik de Eeuwige betalen, in de tegenwoordigheid van al zijn volk. Kostbaar is in de ogen van de Eeuwige de dood van zijn gunstgenoten. Deelnemer 19: Jesjoea gebruikte deze beker om het vernieuwde verbond in te leiden: Evenzo ook de drinkbeker na de maaltijd, en Hij zei: Deze drinkbeker is het nieuwe verbond in mijn bloed; doet dit, zo dikwijls u die drinkt, tot mijn gedachtenis. Want zo dikwijls u dit brood eet en de drinkbeker drinkt, verkondigt u de dood van de Heer, totdat Hij komt. (1 Kor. 11:25v.) Leider: We spreken weer allemaal de zegenbede uit: BAROECH ATTA, ADONAI ÈLOHEENOE, MÈLECH HA OLAAM, BORÉE P RÍ HAGÁFEN. GEZEGEND BENT U, HERE ONZE GOD, KONING VAN DE WERELD, DIE DE VRUCHT VAN DE WIJNSTOK SCHEPT. Leider: We drinken nu de derde beker, leunend op onze linkerarm. [Allen drinken.] 22. De Na-Seder: Leider: Nu volgt de zogenoemde Na-Seder, allereerst de lofzang, te weten het zogenoemde Egyptische Hallel, dat is de lofzang die handelt over de tijd in Egypte (Ps ). Zo deed ook Jesjoea met zijn discipelen. (Matt. 26:30). Uit het begindeel. (Ps ) lezen wij Ps F a m i l i e H a g g a d a h

30 Deelnemer 20: Toen Israël uit Egypte toog, Jakobs huis uit een volk van vreemde taal, werd Juda tot zijn heiligdom, Israël zijn rijksgebied. De zee zag het en vluchtte, de Jordaan wendde zich achterwaarts; de bergen sprongen als rammen, de heuvelen als lammeren. Wat was er, o zee, dat gij vluchtte? gij Jordaan, dat gij u achterwaarts wenddet? gij bergen, dat gij als rammen opsprong, gij heuvelen, als lammeren? Gij aarde, beef voor het aangezicht van de Eeuwige, voor het aangezicht van de God Jakobs, die de rots veranderde in een waterplas, de keisteen in een waterbron. Leider: We schenken nu de vijfde beker in, die we zelf niet mogen drinken, maar die bedoeld is voor de profeet Elia, Eliahoe hanavi. [schenkt de beker van Elia in en zet de deur open]: We zetten de buitendeur open ter herinnering aan de lèl sjimmoerim, de nacht der (goddelijke) bewaring, maar ook om de eventueel opdagende profeet Elia binnen te laten. De profeet Elia hoort bij Pesach, omdat Pesach niet slechts herinnering aan de verlossing is, maar ook een vooruitzien naar de Messiaanse eeuw, de tijd van de definitieve verlossing. De eerste komst van de Messias werd ingeluid door Johannes de doper, die optrad in de geest en de kracht van Elia. (Luc. 1:17) en die, als Israël de Messias toen had aangenomen, de komende Elia zou zijn geweest. (Matt. 11:14) Straks, als de wederkomst van de Messias nadert, zal Elia opnieuw optreden. (Mal. 4:5v.) Deelnemer 21: Zie, Ik zend u de profeet Elia, voordat de grote en geduchte dag van de Eeuwige komt. Hij zal het hart der vaderen terugvoeren tot de kinderen en het hart der kinderen tot hun vaderen, opdat Ik niet kome en het land treffe met de ban. Het is onze hoop dat Elia spoedig zal komen om de wederkomst van de Messias aan te kondigen, maar Jesjoea heeft gezegd: Zie, uw huis wordt aan u woest overgelaten. Want Ik zeg u: u zult Mij van nu aan geenszins zien, totdat u zegt: Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer. (Mt. 23:38v.) 29 F a m i l i e H a g g a d a h

31 Leider: Dit laatste is een citaat uit Ps. 118, waarmee we straks het grote Hallel van de Pesachviering zullen afsluiten. [De deur wordt weer gesloten.] 23. De vierde beker: (de beker van de lofprijzing) Leider: We vullen onze beker voor de vierde en laatste keer. Dit is de beker van lofprijzing of zegening, die hoort bij de belofte: Ik zal jullie als mijn volk aannemen. Ook Paulus spreekt van deze beker. (1 Kor. 10:16v.) Deelnemer 22: De drinkbeker der zegening die wij zegenen [of: de beker der lofprijzing waarvoor wij lofprijzen], is die niet de gemeenschap van het bloed van de Messias? Het brood dat wij breken, is dat niet de gemeenschap van het lichaam van Christus? Want wij, de velen, zijn één brood, één lichaam; want wij allen nemen deel aan het ene brood. Leider: Voordat we die vierde beker drinken reciteren we verder uit het Hallel, allereerst. (Ps. 117) Lied 54 Looft de Eeuwige, alle gij volken, prijst Hem, alle gij natiën; want zijn goedertierenheid is machtig over ons, en des Heren trouw is tot in eeuwigheid. Halleluja. Deelnemer 23: De steen die de bouwlieden versmaad hebben, is tot een hoeksteen geworden; van de Eeuwige is dit geschied, het is wonderlijk in onze ogen. Dit is de dag die de Eeuwige gemaakt heeft; laten wij juichen en ons daarover verheugen. Och Eeuwige, geef toch heil, och Eeuwige, geef toch voorspoed! Gezegend hij, die komt in de naam van de Eeuwige; wij zegenen u uit het huis van de Eeuwige. De Eeuwige is God, Hij heeft het voor ons doen lichten. Bindt de feestoffers met touwen vast bij de hoornen 30 F a m i l i e H a g g a d a h

32 van het altaar. Gij zijt mijn God, U zal ik loven, o mijn God, U zal ik verhogen. Looft de Eeuwige, want Hij is goed, ja, zijn goedertierenheid is tot in eeuwigheid. (Ps. 118:22-29) Lied 362: Baroech haba b sjem Adonai. Halleluja! (2x) Gezegend is Hij die komt in de naam van de Heer. (4x) die komt in de naam van de Heer. Halleluja! (2x) Leider: Ook Ps. 136 hoort bij de gezangen van de Pesachviering. Het is een echte beurtzang: Leider: Looft de Eeuwige, want Hij is goed, Looft de God der goden, Looft de Heer der heren, Hem, die grote wonderen doet, Hij alleen, die Egypte sloeg in zijn eerstgeborenen, en Israël uit hun midden uitleidde, met sterke hand en met uitgestrekte arm, die de Schelfzee in tweeën sneed, en Israël er middendoor deed trekken, en Farao met zijn leger in de Schelfzee stortte, die zijn volk door de woestijn voerde, die hun land ten erfdeel gaf, ten erfdeel aan Israël, zijn knecht, die in onze vernedering onzer gedacht, en ons aan onze tegenstanders ontrukte, die spijze geeft aan al wat leeft, Looft de God des hemels, Allen: want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; want zijn liefde is voor eeuwig; Leider: Laten we de vierde beker heffen en ons herinneren dat Jesjoea van deze beker gezegd heeft: Ik zeg u, dat Ik van nu aan geenszins zal drinken van deze vrucht van de wijnstok tot op die dag wanneer Ik die met u nieuw zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader. (Mt. 26:29) 31 F a m i l i e H a g g a d a h

33 Deze vierde beker drinken wij niet, omdat Jesjoea die ook niet gedronken heeft. We kijken er alleen naar en verheugen ons op de tijd dat wij met Jesjoea wijn zullen drinken in het koninkrijk Gods. 24. Afsluiting: (nirtsa) Leider: Deze Pesachviering is nu nagenoeg voorbij. Ik hoop dat zij ons dichter gebracht heeft bij Hem die ons als het ware Pesachlam door zijn bloed heeft verlost. Laten wij samen met het volk Israël bidden om de vrede van Jeruzalem en de wens uitspreken dat spoedig het rijk van de Messias zal aanbreken. Deelnemer 24: Jeruzalem is gebouwd als een stad, die wel samengevoegd is; waarheen de stammen opgaan, de stammen van de Eeuwige. Een voorschrift voor Israel is het de naam van de Eeuwige te loven. Want daar staan de zetels ten gerichte, de zetels van het huis van David. Bidt Jeruzalem vrede toe: mogen wie u liefhebben, rust genieten; vrede zij binnen uw muur, rust in uw burchten. Om mijn broeders en mijn vrienden wil ik zeggen: vrede zij in u; om het huis van de Eeuwige, onze God, wil ik het goede voor u zoeken. (Ps. 122:3-9) Leider: Daarom zeggen we allemaal samen: Allen: L sjana haba a bieroesjalajim. (4x) Volgend jaar in Jeruzalem! (1x) Leider: Jesjoea heeft het laatste deel van de Seder opzettelijk uitgesteld tot het aanbreken van het uiteindelijke Messiaanse koninkrijk. 32 F a m i l i e H a g g a d a h

34 Deelnemer 25: De Eeuwige der heerscharen zal op deze berg [Sion] voor alle volken een feestmaal van vette spijzen aanrichten, een feestmaal van belegen wijnen: van mergrijke, vette spijzen, van gezuiverde, belegen wijnen. En Hij zal op deze berg de sluier vernietigen die alle natiën omsluiert, en de bedekking waarmee alle volken bedekt zijn. Hij zal voor eeuwig de dood vernietigen, en Adonai, de Eeuwige, zal de tranen van alle aangezichten afwissen en de smaad van zijn volk zal Hij van de gehele aarde verwijderen, want de Eeuwige heeft het gesproken. En men zal te dien dage zeggen: Zie, deze is onze God, van wie wij hoopten, dat Hij ons zou verlossen; dit is de Eeuwige op wie wij hoopten; laten wij juichen en ons verblijden over de verlossing die Hij geeft. (Jes. 25:6-9) Leider: Naar die tijd zien wij uit! Amen, kom, Heer Jesjoea!. (Op. 22:20) Lied 331: Breng dank aan de Eeuwige, ), Breng dank aan de Heilige, ), 2x Breng dank aan onze Vader die Jesjoea zond, ). Want nu zegt de zwakke: ik ben sterk, ), Zegt de arme: ik ben rijk, ) 2x Om wat de Eeuwige heeft gedaan voor ons. ) 33 F a m i l i e H a g g a d a h

35 34 F a m i l i e H a g g a d a h