ouders Wat moet je kennen en kunnen? Pleegzorg in de toekomst Doe wat je hart je ingeeft PLEEG 5 JAAR EEN CALEIDOSCOPISCHE BLIK OP OUDER ZEELAND

Transcriptie

1 ouders EEN CALEIDOSCOPISCHE BLIK OP 5 JAAR PLEEG OUDER SUPPORT ZEELAND Wat moet je kennen en kunnen? Pleegzorg in de toekomst Doe wat je hart je ingeeft MAGAZINE VOOR, DOOR EN OVER PLEEGOUDERS

2 Colofon 6 Pleegouders is een uitgave van Pleegoudersupport Zeeland, juni 2012 PLEEGOUDERSUPPORT ZEELAND Willem Alexanderstraat 9, 4388 HZ Oost-Souburg T E info@pleegoudersupportzeeland.nl I Voorzitter: Jan-Frans Mulder, Secretaris: Freja de Mooij, Penningmeester: Wim Marijs, Coördinator: Pim Mesie 12 REDACTIE Tini van Bebber, Freja de Mooij, Marina Visser, Pim Mesie EINDREDACTIE Aly Breemhaar, Pim Mesie FOTOGRAFIE Mechteld Jansen ( Jonathan Boersma, Tim Traas, Jan Dirk van der Burg (olifantenpaadje) VORMGEVING EN PRODUCTIE Nilsson Communicatiekunstenaars MET DANK AAN - Familie Schulze - Familie Mulder - Familie van Limbergen - Familie Kaljouw - Familie de Clerck - Wilma Knulst - Gerda Doelman, Projectgroep Deskundigheidsbevordering en Training - Chris en Freja de Mooij - Tanni Koens, trainer adviseur en eigenaar van Filosofisch adviesbureau Phronesis: - George van Heukelom, Gedeputeerde Provincie Zeeland: Jeugdzorg, Leefbaarheid, Onderwijs. - Hans de Win, mede-oprichter en adviseur bij Pleegzorg Advies Nederland en Lid van het bestuur van het Landelijk Pleegzorg Panel: en - Hilbrand Rozema, dichter en journalist bij het Nederlands Dagblad: - Rijnie de Witte, De Witte Communicatie: kcdewitte@zeelandnet.nl - Ondine van der Vleuten, journaliste PZC: - Susan van der Beek, dichterbij teksten & meer: - Aly Breemhaar, Breemhaar Tekst, bureau voor tekst, redactie en advies: - Dick Bosscher (advies) - Geertje Hans (gedicht): - Rani, Lola en Lune - Gerrit Dieleman PLEEGOUDERS Een speciaal woord van dank aan alle pleegouders die een bijdrage hebben geleverd aan dit magazine. Hartelijk dank voor alle verhalen, beelden, adviezen en dromen

3 Inhoud Pleegouderpraktijk WAT MOET JE KENNEN & KUNNEN? ADVIEZEN VOOR PLEEGOUDERSCHAP Deskundigheid PLEEGZORG IN DE TOEKOMST WIJZE PLEEGOUDERS DOOR SUPERVISIE DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Steun 26 PLEEGOUDERSUPPORT 5 JAAR PLEEGZORG MET BACKUP SOCIALE ONDERSTEUNING Mensen in beeld EEN PLEK VOOR MAX DOE WAT JE HART JE INGEEFT PLEEGZORG VANUIT EEN CHRISTELIJKE ACHTERGROND Column LIEFDE PERSOONLIJK HET GEHEIM VAN DE SMID Voorwoord In de afgelopen vijf jaar is er heel veel gerealiseerd door en voor pleegouders. Mede dankzij de financiële ondersteuning van de provincie Zeeland, waar we heel blij mee zijn. Een groep enthousiaste pleegouders kon daardoor activiteiten ontplooien onder de paraplu van wat nu Pleegoudersupport Zeeland is. Activiteiten zoals themaavonden, pleegouderdagen, de samenstelling van een pleegoudermap, koffieochtenden, deskundigheidsbevordering, pleegouderbibliotheek, enz. En dan hebben we nu dit magazine, een speciale en eenmalige uitgave ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van Pleegoudersupport Zeeland. Het magazine laat kleurrijke en veelzijdige beelden zien ván deze mensen en kinderen. Van mensen die uit een wanorde aan kralen, mooie patronen laten ontstaan. Zoals in een caleidoscoop. Het is goed pleegouders op deze wijze in beeld te brengen. Dat de zorg wordt getoond die pleegouders hebben voor kinderen die weinig kans hadden op een veilige, liefdevolle opvoeding. Dat zij hun huis, hun gezin openstellen voor het kind van een ander en hoe zij soms de strijd aan moeten binden voor de rechten en de toekomst van hun pleegkind. Een magazine dat laat zien hoe pleegouders soms moeten balanceren tussen de dossiers van de begeleiders en de eigen 24-uurs ervaring met een kind. Ik hoop dat dit magazine pleegouders en toekomstige pleegouders zal stimuleren door te blijven gaan hun zorg en liefde te geven aan kinderen die het zo hard nodig hebben. Dat zij leren van de verhalen van anderen en dat beleidsmakers en uitvoerenden in de jeugdzorg doordrongen blijven van het belang van pleegouders. Want het is een uitdaging om gezamenlijk de jeugdzorg op een goed niveau te houden en daarin ook pleegouders te erkennen en een uitdrukkelijke rol te geven. Zo voorkom je dat te veel kinderen op een institutionele opvang zijn aangewezen. Het zou geweldig zijn als op deze wijze het pleegouderschap nieuwe impulsen krijgt voor de toekomst. Tenslotte gun je ieder kind een huis dat als een warm en veilig thuis altijd voor hem of haar openstaat. Dank aan een ieder die aan dit prachtige magazine heeft bijgedragen. Van schrijvers en samenstellers - eigen mensen en professionals die vrijwillig hun medewerking hebben verleend - tot geïnterviewden en columnisten. Op naar de volgende vijf jaar! Jan-Frans Mulder, voorzitter Pleegoudersupport Zeeland

4 4 PLEEGouders we zien ons leven door een caleidoscoop je hoeft er maar een kleine draai aan te geven om er weer heel anders tegen aan te kijken hoe je aan je persoonlijke caleidoscoop draait bepaal je zelf je kiest zelf voor de kleuren die je aan je leven geeft je kunt je leven niet voor jezelf uitstippelen wel hoe je er naar kijkt en in mijzelf... zitten alle kleuren van de regenboog Geertje Hans

5 5 Over Pleegouders De aanleiding voor het maken van Pleegouders u las het al in het voorwoord is het vijfjarig bestaan van Pleegoudersupport Zeeland. Vooruit, zes jaar inmiddels; iedere bijdrage aan dit magazine is gedaan op vrijwillige basis, en dan duren zaken wel eens wat langer. Maar dat is niet belangrijk. Belangrijk is de zorgvuldigheid waarmee gewerkt is aan dit magazine. En de bewuste keuze om de veelkleurigheid en veelzijdigheid van het pleegouderschap te benadrukken. Op de Beursvloer Zeeland 2011 vroeg Pleegoudersupport mij of ik wilde meewerken aan wat uiteindelijk dit magazine is geworden. Dat wilde ik graag. Het is altijd weer ontzettend leuk om samen met anderen een mooi geheel te maken van losse en heel verschillende bijdragen. Inhoudelijk was het een kennismaking met een voor mij nieuw terrein. Over jeugdzorg heb ik vroeger wel veel geschreven en ik ken één pleegouderfamilie voor wie ik veel bewondering heb. Maar de vele ins en outs van de belangeloze zorg die pleegouders aan kinderen bieden, waren voor mij onbekend. Mijn bewondering voor die zorg is daarmee alleen maar toegenomen. Een goede keuze om de veelzijdigheid ervan in dit magazine te benadrukken. Het openingsartikel geeft blijk van die veelzijdigheid. Rijnie de Witte onderscheidt maar liefst twintig competenties en eigenschappen waarover de pleegouder beschikt. Geduld hebben, liefde geven, tact en onderhandelingsvaardigheden zijn heel belangrijke competenties. Tanni Koens vertelt hoe zij met haar cursussen en workshops pleegouders opnieuw bewust maakt van hun veelzijdigheid. Uit de verschillende persoonlijke ervaringen die pleegouders in enkele interviews aan Susan van der Beek vertellen, blijkt eveneens het belang van deze vaardigheden. Maar je kunt niet van iedere (potentiële) pleegouder verwachten dat hij of zij al deze competenties in huis heeft. Het is dan ook niet verwonderlijk dat scholing een van de aanbevelingen is om pleegouders te ondersteunen. De pleegouders in het artikel van Ondine van der Vleuten geven ook andere adviezen, zoals: bied pleegouders voldoende informatie, begeleiding en financiële ondersteuning. Ze pleiten voor sneller draaiende ambtelijke molens. Maar zeggen ook: geniet. Geniet van de ontwikkeling van je pleegkind en van de momenten waarop die onbekommerd aan het spelen is of bij je op schoot kruipt. Margriet Baert benadrukt uit eigen ervaring het belang van een back-up gezin. Hilbrand Rozema observeert met toenemende verbazing hoe een voormalig pleegkind de dupe wordt van de soms ingewikkelde samenwerking van jeugdzorg en pleegzorg. Kan dat echt niet anders, vraagt hij zich af? Ook Hans de Win vraagt zich dat af, vanuit een ander perspectief. Hij schetst in zijn column een mooi en uitdagend toekomstbeeld. Maar leest u vooral zelf de verhalen, columns, beschouwingen en meer. En bezie met een nieuwe blik het pleegouderschap. Een blik die uiteindelijk gericht is op de toekomst, zoals de nabeschouwing van Pim Mesie laat zien. Aly Breemhaar, eindredacteur Pleegouders

6 6 PLEEGouders Je regelt en organiseert. Je hebt eindeloos geduld en praat soms de blaren op je tong. Alles in het belang van je pleegkind. En je moet overal verstand van hebben. Wat moet je allemaal weten als pleegouder? Wat moet je kunnen? Een heleboel én een heleboel tegelijk, zo blijkt. Dat leer je wel. Vier pleegouders aan het woord.

7 Tekst: Rijnie de Witte Foto s: Mechteld Jansen 7 Wat moet je & KENNEN Het functieprofiel van de pleegouder HELMINE POLEIJ IS PLEEGOUDER in Vlissingen. Zoals veel pleegouders volgde zij met haar partner Jacoline de Koe bij aanvang van het pleegouderschap een introductiecursus. Enthousiast Wij volgden de voorloper van de STAP-cursus van Juvent, de TOP-cursus van AZZ. Deze cursus was zeer nuttig, want alleen ons enthousiasme was onvoldoende. Je redeneert: er zijn zoveel kinderen die het nodig hebben en wij hebben de ruimte en de kennis om pleegouders te zijn. Ik ben namelijk orthopedagoge en Jacoline is predikante. Maar dan blijkt dat je toch niet precies weet waar je aan begint. Wij waren bovendien zo enthousiast, dat we bij ons eerste pleegkind vroegen om een kind met extra problematiek, om een explosief kind. Het mocht van ons geen stil type zijn... Wij dachten, dat kunnen we wel aan en dat geeft levendigheid in huis. Nou, dat hebben we geweten! Bedplassen, extreme woede, afwijzing, hechtingsproblemen. Veel pleegouders zullen dit wel herkennen. Onderhandelingsvaardigheid Maar die eigenschappen van het kind accepteer je. Want je liefde voor het kind overwint alles. Het ergste is de worsteling met de instanties, de bureaucratie. Daar moet je tegen kunnen en mee om kunnen gaan. Daar moet je zoals dat tegenwoordig heet competent in zijn. Voor mij is daarom een belangrijke competentie in het functieprofiel van de pleegouder de vaardigheid in onderhandelen en vergaderen met professionals in de zorg, de jeugdhulpverlening, het onderwijs en de gezondheidszorg. De samenwerking en helaas tegenwerking met instanties komt relatief veel meer voor met pleegkinderen dan met eigen kinderen. Ik vind dat je als pleegouder hiervoor extra toegerust moet zijn.

8 8 Ook PLEEGOUDER HARM VERBEEK (projectmanager bij Rijkswaterstaat) in Middelburg herkent de overlegvaardigheid die je moet hebben. Grote tafel Als je begint als pleegouder, weet je nog niet dat er zoveel bij komt kijken, maar dat leer je wel. Toen mijn vrouw Saskia van Dam (zij is fysiotherapeute) en ik begonnen, bleek dat alleen je enthousiasme niet voldoende was. Je denkt aanvankelijk: wij zijn types om pleegouder te zijn want wij hebben drie eigen kinderen en wij houden van een groot gezin, dus wat let ons om een of meer kinderen die het moeilijk hebben, een warm nest te bieden. We hebben een grote tafel in huis, we houden van mensen over de vloer, we eten graag samen, we vinden gezelligheid in huis belangrijk. Dat is goed voor kinderen: opgroeien in een fijne, veilige omgeving. Veel geleerd Totdat ons eerste pleegkind in huis kwam Aanvankelijk ging het goed, maar al gauw begon hij extreem veel aandacht op te eisen en ging hij de plek van onze jongste in het gezin overnemen. Het werd zo erg dat we elke avond moesten praten om ons gezin bij elkaar te houden. Ik voelde me net een hulpverlener voor het kind en onze gezinsleden en een onderhandelaar bij de toewijzende instantie. Want wij vonden dat deze situatie niet kon voortduren omdat de veiligheid in ons gezin voor ging en dat hij elders moest worden geplaatst. Dat is uiteindelijk ook gebeurd, in een kinderloos gezin. Ik heb er veel van geleerd. Een luisterend oor bieden, hulp verlenen, overleggen en onderhandelen, maar ook kordaat optreden en vrij hard zijn op momenten dat het nodig is. Als pleegouder moet je je bekwamen in het overleg met instanties, zoals bijvoorbeeld Juvent of Bureau Jeugdzorg. Als je hier je kwetsbaarheid toont, keert zich dat tegen je. En als je te kritisch bent, als je te veel vragen stelt, moet je zelfs op het matje komen! Je moet vrij diplomatiek zijn maar niet over je laten lopen. Je moet volhouden, altijd blijven volhouden! Omgaan met vertrouwensvraag Harm Verbeek vervolgt: Als pleegouder heb je natuurlijk in de richting van het kind een zachte kant. Maar je moet het kind ook kunnen overtuigen dat het iets moet doen of laten om zijn eigen bestwil. Bij je eigen kinderen is dat toch anders. Daarbij gaat dat makkelijker. Je eigen kinderen zijn anders geworteld. Bij pleegkinderen is er de constante vertrouwensvraag. Het klinkt hard, maar eigen kinderen zijn niet verraden door de ouders. Bij pleegkinderen moet je je daarvan steeds bewust zijn en hier goed mee om kunnen gaan. Met geduld, maar wel vastberaden, in het belang van het kind. Want vergeet niet: met eigen kinderen is er een onvoorwaardelijke band. Maar bij pleegkinderen is - zoals ik het wel eens zeg - het touwtje of de navelstreng met de vader en moeder doorgeknipt. Het werd zo erg dat we elke avond moesten praten om ons gezin bij elkaar te houden, ik voelde me net een hulpverlener voor het kind en onze gezinsleden en een onderhandelaar bij de toewijzende instantie

9 9 Je moet professioneel zijn naar de professionals en begripvol en zacht naar je pleegkinderen en hun omgeving Het komt bij alle pleegouders terug. De tactvolle omgang met het kind, het kunnen bespreken van moeilijke kwesties. Geduld. Eindeloos geduld. En nooit opgeven. PLEEGOUDERS PETER EN ELMA BORCHELD uit Nieuw- en Sint Joosland spreken van levelen, het afstemmen van je boodschap op de ontvanger. Of het nu gaat om kinderen, volwassenen, instanties of familieleden. Je moet met allemaal constructief communiceren. Elma en Peter zijn naast ouders en pleegouders ook gezinshuisouders en zelfstandig ondernemer. Voorheen werkten zij beiden als docent in agogische vakken. Hebben zij hierdoor een voorsprong op dit gebied? Een doordouwer Dat kun je zo niet zeggen, aldus Peter. Elma: Elke pleegouder gaat op zijn eigen manier om met de hele trits aan mensen en instanties waar je mee te maken hebt, dat gaat vanzelf, je moet wel. En door schade en schande word je wijs, wij ook. Als ik naga waar ik deze week allemaal ben geweest en overleg mee heb gehad De schoolmentor, de kinderpsychiater, de speltherapeut, de revalidatiearts, de voogd, de eigen ouders, vriendjes, andere ouders in de speeltuin. Ik noem dat levelen. De kinderpsychiater moet je zo aanspreken dat hij je als volwaardig gesprekspartner erkent. Tegen een docent op school durf ik rustig te zeggen ik vraag je het zus of zo aan te pakken, dan heb je de meeste kans van slagen. Ja, ik ben een doordouwer, een volhouder. Hulpverleners moet je ook vaak herinneren aan hun beloftes en aanspreken op hun verantwoordelijkheid. Je moet ook zorgen dat je dossierkennis hebt en hun taal spreekt, aldus Peter. Niet over je laten lopen, vasthoudend zijn, tot op het lastige af.dan boek je resultaat. Elma: Je moet professioneel zijn naar de professionals en - als het nodig is - begripvol en zacht naar je pleegkinderen en hun omgeving. Goede ouder Door onze manier van werken worden wij nu beter gehoord door de voogden dan toen we begonnen, aldus Peter. Ze hebben intussen vertrouwen in ons. Bij Elma speelt bovendien mee dat het werk van pleegouder haar leven is. Ja, het is een passie, het zit als het ware in ons bloed, zegt Elma. Peter: Mensen zeggen wel eens: jullie zijn als pleegouders en gezinshuisouders altijd aan het werk, maar je kunt ook zeggen: je bent altijd vrij Desgevraagd somt Elma wat vaardigheden van pleegouders op. Je moet enorm tactvol zijn, professioneel blijven, je kunnen verplaatsen in het gedrag van de ander, spanning kunnen wegnemen, transparant en authentiek zijn. En creativiteit en flexibiliteit zijn onmisbaar. Heb je dat allemaal van nature, dan is dat meegenomen. Maar je groeit er ook in, zoals elke pleegouder. Peter wil alle pleegouders een hart onder de riem steken en concludeert: Als je een heel goede ouder bent, heb je ook de competentie om pleegouder te zijn.

10 10 PLEEGOUDER ELLA HENGST (docente op een basisschool) uit Aagtekerke is een vrolijke jonge vrouw. Ook zij herkent de pleegoudercompetenties. Ze gaat er luchtig mee om. Zij en haar man Lourens-Jan geven er op een natuurlijke manier vorm aan. Samen hebben ze in hun verbouwde boerderij de praktische ruimte én de ruimte in hun harten om pleegkinderen op te voeden. Elke dag genieten Ella Hengst: Bij ons begon het met de opvang van vakantiekinderen, later werden het pleegkinderen, ook crisisplaatsingen. Het zit in je. En je eigen opvoeding speelt een rol. Voor ons is het belangrijk er voor een ander te zijn. Je hebt God lief en je hebt je naaste lief. Het pleegouderschap brengt dit in praktijk. Wij bieden een normale opvoeding met Hollandse waarden en normen in een gezellig gezin. Stabiliteit en rust, opgroeien in een gezin, dat is belangrijk. Lourens-Jan en ik vinden het pleegouderschap fantastisch om te doen. We genieten elke dag van onze eigen meiden - een tweeling van dertien - en onze pleegkinderen. Je moet het als echtpaar natuurlijk wel allebei willen, er volledig achterstaan. Moeilijke kinderen? De omgang met instanties lastig? Ik heb er geen moeite mee. Ik zet me graag overal voor in en bekijk alles van de positieve kant. Sterk, stabiel en evenwichtig Dat betekent natuurlijk niet, dat bij ons alles van een leien dakje gaat... Zo is ons pleegkind van dezelfde leeftijd als onze tweeling. Dat is gezellig en ze gaan prima met elkaar om. Toch vereist je pleegkind extra aandacht, méér aandacht dan je eigen kind. Dat is nu eenmaal zo. Maar dat mag nooit ten koste van je eigen kinderen gaan. Ik zal een paar voorbeelden geven van extra werk voor pleegkinderen. Zo moesten we een ID-kaart voor onze pleegdochter aanvragen via een proces-verbaal van de rechtbank. Ook moesten we zelf twee keer een verweerschrift schrijven voor het Hooggerechtshof in Den Bosch. Het is ook gebeurd dat ons geheime adres tijdens een zitting per ongeluk werd genoemd. We kregen toen van de politie bericht dat we onze pleegdochter van en naar school moesten begeleiden. En wat moet je doen wanneer een moeder in een psychose aan je voordeur staat? Natuurlijk je pleegkind in veiligheid brengen en de politie bellen! Deze voorbeelden geven aan dat wij ook moeilijke periodes hebben. Maar we voelen ons steeds gesteund door de gezinsvoogden. Wat er ook gebeurt, wij gaan altijd door en blijven positief. Wij hopen bij alles op een goede afloop in het belang van en uit liefde voor onze pleegkinderen. Bij problemen moet je zorgen sterk, stabiel en evenwichtig te blijven. Dat zijn belangrijke competenties. Je moet moeilijke situaties overigens wel kunnen verwerken en relativeren. Ze mogen niet je leven gaan beheersen. Samen genieten Ella vervolgt: Wat voor ons ook belangrijk is, is het aangeven van je grenzen. Dat is in het belang van je relatie, je werk en je gezin. Ik denk dan vooral aan de bezoekregelingen. Hoe vaak mag bezoek komen, hoe lang, met wie, waar en wanneer? Wij willen daar onze tijd en energie in steken, maar niet ten koste van ons privé gezinsleven. Gevraagd naar haar belangrijkste competenties als pleegouder, zegt Ella tot slot: Je moet vertrouwen kunnen opbouwen met de kinderen en rust geven. Maar vooral samen kunnen genieten en positief in het leven staan! Wij bieden een normale opvoeding met Hollandse waarden en normen in een gezellig gezin

11 11 COMPETENTIES van de pleegouder 1. Enthousiast zijn 2. Geduld hebben 3. Professioneel zijn 4. Kunnen liefhebben 5. Kwetsbaarheid tonen 6. Overtuigingskracht hebben 7. Communicatief zijn 8. Kunnen organiseren 9. Kunnen administreren 10. Inlevingsvermogen hebben 11. Transparant zijn 12. Authentiek zijn 13. Kunnen relativeren 14. Eigenwijs zijn 15. Creatief zijn 16. Flexibel zijn 17. Sterk zijn 18. Stabiel zijn 19. Kunnen genieten 20. Positief zijn!

12 12 PLEEGouders

13 13 Tekst: Susan van der Beek Foto s: Mechteld Jansen voor Max Ooit willen we weer een gewone oma en opa worden, is het antwoord op de vraag welke droom Adri (76) en haar man Harry Schulze (80) hebben voor de toekomst van hun kleinzoon Max (11). Hiermee is in één zin hun verlangen samengevat om Max een eigen plek te geven en daarmee niet te wachten tot zij zelf de zorg niet meer kunnen bieden. Mensen vragen wel eens hoe het met Max gaat, vertelt Adri. Ik zeg dan altijd in één adem: Goed, maar we zoeken wel een pleeggezin voor hem. Max is de zoon van één van hun dochters. De moeder van Max is overleden aan borstkanker toen Max vier jaar was. Eigenlijk ben ik altijd al zijn tweede moeder geweest. Mijn dochter had ook reuma en kon daardoor niet veel zelf. Ik hielp haar bijvoorbeeld om Max in bad te doen. Ook gingen Harry en ik met hem wandelen in de kinderwagen als zij s middags moest rusten. Max vader kon door omstandigheden eerst niet goed voor Max zorgen. Daarom kwam Max bij zijn grootouders wonen na het overlijden van zijn moeder. Door het verlies van zijn moeder mist hij de helft van zijn wortels. Door voor hem te zorgen konden wij dat enigszins opvullen. De vader van Max kreeg een nieuwe relatie en hij verhuisde met deze vrouw en haar twee kinderen naar Limburg. Max is meegegaan maar kwam na een jaar terug naar Zeeland. Er was ADHD en een vorm van autisme bij hem geconstateerd en zijn vader wilde hem in Ithaka laten plaatsen. Max heeft hier anderhalf jaar gewoond; voor hem was het een heel moeilijke tijd. Daarna ging hij naar het RMPI 1 in Barendrecht, waar hij ook anderhalf jaar woonde. Daar had hij het veel beter naar zijn zin. Pleeggrootouders Vanaf zijn negende is Max terug bij zijn opa en oma. Hij zit in Middelburg op school en doet het daar heel goed. Zijn achterstand van twee jaar heeft hij in één jaar ingehaald. Zoals het er nu uitziet zou hij havo/vwo kunnen doen, maar het is de vraag of hij dat op een reguliere school kan. Wellicht dat een PGBbudget (rugzakje) uitkomst biedt. De school adviseert over een vervolgopleiding, maar uiteindelijk beslist zijn vader. Als pleeggrootouders hebben we daar niks in te zeggen. Ook als wij een ander pleeggezin voor hem hebben gevonden, heeft zijn vader het laatste woord over de plaatsing. Gelukkig hebben we een goede band met onze schoonzoon, ook al zien we elkaar niet vaak. Adri vertelt vol liefde over Max. Hij legt heel makkelijk contact en is heel sociaal. Wel neemt hij veel dingen letterlijk en heeft hij soms moeite zijn grenzen te vinden. Dan moeten we hem 1 RMPI: de oorspronkelijke naam is Rotterdams Medisch Pedagogisch Instituut. Tegenwoordig staat RMPI voor: psychiatrisch psychotherapeutisch centrum voor kind, jeugd en gezin.

14 14 bijvoorbeeld uitleggen dat je een postbode niet kunt zoenen, ook al ben je blij dat hij veel kaartjes voor je bezorgt. Tips Adri neemt deel aan de koffiecontacten met andere pleeggrootouders. Daar ontmoet ze gelijkgestemden, ieder met een eigen verhaal. De meerwaarde van deze contacten is dat de groep elkaar tips geeft en elkaar helpt om problemen op te lossen. Zo hebben we daar gehoord dat er een halfwezen-uitkering bestaat, dat wisten we niet! Extra gezin Max is af en toe een aantal dagen bij een pleeggezin in Zoutelande. Op die momenten kunnen Adri en haar man even bijtanken. Het belangrijkste is dat hij het daar fijn heeft, dat het gezin hem opneemt. De pleegouders hebben ook uitgesproken dat zij in noodgevallen altijd willen bijspringen voor Max. Er zijn vijf kinderen in dat gezin, Max kan het goed met hen vinden. Misschien willen zij op termijn wel een echt pleeggezin voor hem worden. Max staat bij Pleegzorg op een lijst voor een plaatsing, het liefst in Ondertussen hebben Adri en haar man zelf ook actie Dan moeten we hem bijvoorbeeld uitleggen dat je een postbode niet kunt zoenen, ook al ben je blij dat hij veel kaartjes voor je bezorgt ondernomen door in een kerkblad een oproep te plaatsen voor Max. Ze hebben een voorkeur voor een plaats in de buurt, zodat Max hen kan bezoeken wanneer hij wil. Om die reden is een mogelijk pleeggezin in Spijkenisse afgevallen, dat was te ver reizen voor Adri en haar man. Max zegt zelf ook dat hij het liefst zo dicht mogelijk bij ons in Westkapelle wil wonen, zodat hij op de fiets naar ons toe kan. Vriend terug Adri en Harry Schulze zijn zeer betrokken bij het welzijn van hun kleinkind, ze zoeken voortdurend naar mogelijkheden om hem zo goed mogelijk te helpen bij zijn ontwikkeling. Zo gaat Max bijvoorbeeld een aantal middagen naar een groep in Veere, waar hij kan spelen onder begeleiding van een deskundige op het gebied van autismestoornissen. Daar heeft hij een vriendje teruggevonden van een cursus bij Take Care in Oudelande-Baarland. Voor Max is dat heel belangrijk. Hij zegt wel eens dat hij maar geen vriendjes meer maakt, omdat hij ze toch weer kwijtraakt. Nu heeft hij ontdekt dat het niet altijd zo hoeft te gaan. Max zal binnenkort gaan puberen. Om daar zo goed mogelijk op voorbereid te zijn gaat Adri een GGD-cursus over pubergedrag volgen. Wij hebben alleen dochters opgevoed, bovendien was dat een heel andere tijd. We blijven leren, van Max en van andere pleeggrootouders!

15 Liefde Het begint met een match op de Beursvloer Zeeland, voorjaar Pleegoudersupport Zeeland zoekt tekstschrijvers om een bijdrage te leveren aan het magazine dat uitkomt ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan. Nog voor de gong slaat, het teken dat de beurs geopend is, heeft Pleegoudersupport mij gevonden. Ik zeg ja. Omdat ik verhalen van mensen zo boeiend vind en mijn talent graag inzet om deze verhalen te verwoorden. De maanden erna leer ik de mensen achter Pleegoudersupport kennen. De toewijding en gedrevenheid waarmee ze het avontuur van het maken van een blad aangaan, werkt aanstekelijk. Precies deze gedrevenheid zie ik terug bij de pleeg(groot)ouders die ik later mag interviewen. Als buitenstaander valt mij een aantal dingen op tijdens de gesprekken die ik voer. Dingen die zijn samen te vatten als een wonderlijke mix van vasthoudendheid, zelfredzaamheid, bescheidenheid en diepe liefde. Liefde voor een kind dat je niet zelf hebt gebaard, maar dat je wel uitnodigt in je huis en je hart. Het is precies dat wat me ten diepste raakt, omdat ik het ken als dochter die niet is opgevoed door haar geboortemoeder. Het goede doen, gewoon, omdat je dat vanzelfsprekend vindt. Zo hard werken omdat je recht wilt doen aan een kind dat veel verloren heeft. Maar dat je zo graag een goede toekomst gunt. De vasthoudendheid van pleegouders valt hen zelf misschien niet eens meer op. Een pleegmoeder zei me dat het vanzelfsprekend is dat je doet wat nodig is voor je kind. Dat is ook zo. Maar er is een belangrijk verschil met gewone ouders. Je doet het namelijk nooit alleen. Er kijken mensen mee of je het goed doet. De begeleiders, die verslagen over jou en je kind schrijven. De buurt, de school. Je gezin ligt als het ware onder een vergrootglas. Daarnaast blijven de biologische ouders altijd op de achtergrond aanwezig. Ook zij verdienen een plek. Dat alles lijkt me een grote klus. De bescheidenheid van pleegouders over deze klus spreekt boekdelen. Zij doen wat ze doen, zonder daarover op de tamtam te slaan. Natuurlijk zijn er wensen en verlangens voor de toekomst. De belangrijkste wens die ik heb gehoord is een goede toekomst voor mijn kind. Daarmee lijkt alles gezegd. Susan van der Beek 15

16 16 PLEEGouders Pleeg ouder support JAAR Sinds 2006 subsidieert de provincie Zeeland Pleegoudersupport Zeeland. Als provincie vinden we het belangrijk dat de belangen behartigd worden van alle pleegouders in Zeeland. Het gaat om bestandspleegouders maar ook om netwerkpleegouders die voor een specifiek kind in hun omgeving opvang bieden. Om pleegouders gemotiveerd te houden is meer nodig dan een versterking van hun financiële positie en invoering van een kwaliteitskader. Natuurlijk zijn we blij met het feit dat de Tweede Kamer hier onlangs toe heeft besloten. Maar ondersteuning bieden bij de uitoefening van de zware taak als pleegouder en contactmogelijkheden tussen pleegouders creëren, is minstens zo belangrijk. Meestal staan pleegouders er alleen voor en hebben ze geen collega s waar ze op terug kunnen vallen. De ervaring van de ene pleegouder kan een heel waardevolle bijdrage leveren aan de deskundigheid van de andere pleegouder. In de diverse contactmomenten die Pleegoudersupport biedt, kunnen pleegouders ervaringen uitwisselen en hun specifieke opvoedingsvragen stellen. Het aanbod van Pleegoudersupport lijkt dan ook beslist in een behoefte te voorzien. De afgelopen vijf jaar is het aantal activiteiten gegroeid en meer gespreid over de provincie. Een belangrijke reden waarom de provincie de subsidie structureel verhoogd heeft. De kracht van pleegzorg is het zo gewoon mogelijk opvoeden van kinderen in een gezinssituatie. Voor mensen die zich aanbieden om de zorg voor een pleegkind op zich te nemen, hebben wij veel waardering. Ze zijn een spil in de hele jeugdzorg. Er zijn de laatste jaren belangrijke stappen gezet door de provincie en de instanties om de zorg zo dicht mogelijk bij huis te geven. Een plaatsing in een residentiële instelling moet in de visie van de provincie, een uitzondering zijn of hooguit als een tijdelijke time-out plaatsing worden gezien. We hebben de laatste jaren veel gedaan om intensief ambulante hulp te bieden, waarbij de veiligheid van het kind voorop staat en het sociale netwerk rondom het kind een centrale rol krijgt. Als er sprake is van een uithuisplaatsing laten we het kind bij voorkeur opnemen in een pleeggezin. Daarmee doet de provincie een groot beroep op pleegouders. Zonder hun inzet zou dit niet mogelijk zijn. Wij proberen nieuwe ontwikkelingen ten bate van pleegouders zo veel mogelijk te ondersteunen. De activiteiten van Pleegoudersupport horen daarbij. De komende jaren staan we voor grote veranderingen. In 2016 moet de hele jeugdzorg door de gemeenten uitgevoerd worden met helaas minder geld. We zullen elkaar in Zeeland hard nodig hebben om de bestaande kwaliteit van de jeugdzorg te handhaven. Pleegouders horen daarbij en daarmee ook hun visie, wensen en meningen. De kracht van pleegouders zal hard nodig zijn om kinderen in een veilige en warme omgeving op te laten groeien als dat (tijdelijk) niet mogelijk is in het eigen gezin. Ik wens Pleegoudersupport dan ook het allerbeste toe voor de toekomst en nog veel inspiratie om de belangen van pleegouders op de agenda te houden. George van Heukelom, Gedeputeerde Provincie Zeeland

17 17 in de toekomst Rondlopend in de wereld van de pleegzorg val ik van de ene verbazing in de andere. Ik zie mensen die door de onvoorwaardelijk inzet van anderen opbloeien en weer zin krijgen in het leven. Ik zie echter ook mensen die, op het diepste niveau, onmacht ervaren en zich niet gehoord voelen. Ik denk dan: kan dat niet anders? Via het Landelijk Pleegzorg Panel, een toonaangevende organisatie waarvan een grote diversiteit van bij pleegzorg betrokken mensen lid is, hebben u en ik een goed overzicht van de verschillende invalshoeken binnen pleegzorg. Laten we eens kijken door een caleidoscoop en ons inbeelden hoe de pleegzorg in de toekomst eruit zou kunnen zien. Kijkt u mee? Mensen gaan in de toekomst naar de Pleegzorg Academie. Een bekend instituut voor pleegzorggerichte (bij) scholing én uitwisseling. Iedereen kan hier terecht en komt elkaar tegen: ouders, pleegouders, professionals, beleidsmakers. In het Pleegzorglaboratorium (een vrijplaats voor pleegzorginnovatie) wordt landelijk samengewerkt om methodes te ontwikkelen die pleegzorg steeds verder verbeteren. Samenwerking tussen alle belangrijke betrokkenen rondom een pleegkind is vanzelfsprekend geworden. Mensen beseffen dat pleegzorg op de lange termijn alleen kan werken als ze het samen doen en geven elkaar daarom de ruimte om kennis, kracht en kwaliteiten toe te voegen. Plaatsingen worden steeds vaker een succes omdat ze gebaseerd zijn op openheid en vertrouwen binnen een goed georganiseerde onderlinge samenwerking. In de toekomst blijven we ons verbazen, vooral als we terugkijken en zien hoe het was. Pleegzorg versterken is mogelijk. Niet moeilijk; wel een uitdaging. Hans de Win

18 18 PLEEGouders Aanbevelingen vanuit de praktijk

19 19 Tekst: Ondine van der Vleuten Foto s: Mechteld Jansen Adviezen voor Aan vier pleegouders heb ik de vraag voorgelegd: wat zou je in de toekomst beter geregeld willen zien? Wat zijn je dromen, wensen voor pleegzorg? Wat vind je belangrijk? De antwoorden van Ellen, Nicolette, Grada en Anna 1 leveren een aantal gratis adviezen op voor organisaties en overheid. De vier pleegouders beantwoordden de vragen vanuit verschillende invalshoeken: Ellen vanuit crisispleegzorg en langdurige pleegzorg, Nicolette vanuit netwerkpleegzorg en crisispleegzorg, Grada vanuit langdurige pleegzorg, haar pleegdochter woont inmiddels begeleid zelfstandig, en Anna vanuit langdurige pleegzorg. 1 Omwille van de privacy zijn de verhalen zo geschreven dat ze niet herleidbaar zijn tot de kinderen. Ik gebruik daarom ook gefingeerde namen en geen expliciete voorbeelden.

20 20 Een blond meisje met krullen dat graag danst en zingt. Zo werd het kindje beschreven dat voor een crisisplaatsing in het gezin van Nicolette zou komen wonen. Dat van die krullen en dat dansen en zingen, dat klopte, zegt Nicolette. Maar er kwam zo veel méér binnen waar we niets van wisten. Het blonde meisje kon bijvoorbeeld liegen zonder een spier te vertrekken, en zo waren er meer dingen. Nicolette: We hebben haar laten onderzoeken en toen bleek dat ze ernstige hechtingsproblemen had. Meer informatie Gebrek aan informatie is één van de noodkreten die in de gesprekken geregeld terugkeren. Om pleegouders niet op voorhand te beïnvloeden, worden kinderen vaak blanco overgedragen. Vooral bij crisisplaatsingen is de overdacht nogal eens rommelig. In het geval van het pleegkind van Nicolette, hadden zij en haar gezin na drie jaar toen de problemen duidelijk werden die informatie over haar hechtingsproblematiek zeker moeten hebben, vindt Nicolette. Achteraf bleek er al lang een dossier te zijn van een medisch kinderdagverblijf, waar precies hetzelfde in stond als in het onderzoek dat wij hadden laten uitvoeren. Had pleegzorg of jeugdzorg ons dat niet kunnen vertellen? Het lijkt mij dat die informatie veel relevanter is dan het feit dat ons pleegkind blond was en krullen had. Het gevolg is drie jaar vertraging in het corrigeren van haar gedrag. Betrek pleegouders bij beslissingen Beleidsmakers en organisaties op het terrein van pleegzorg zouden beter moeten luisteren naar wat pleegouders te zeggen hebben, vinden de pleegouders zelf. Wij zijn degenen die het werk uitvoeren, en doen dat nog vrijwillig ook. Wij kunnen het beste aangeven waar de knelpunten liggen, zegt Nicolette Het zou mooi zijn als beleidsmakers pleegouders meer bij hun beslissingen zouden betrekken en rekening houden met wat wij nodig hebben. Realistisch beeld bieden Mensen hebben geen realistisch beeld van pleegzorg, denkt Grada. Zij had achttien jaar lang een dubbel gehandicapt pleegkind onder haar hoede. Mensen zien dat als een opoffering, is haar ervaring. Ze vinden het knap wat je doet of ze zeggen: Waar begin je aan? Maar pleegouderschap is lang niet altijd zwaar, aldus Grada. De animo om pleegouder te worden lijdt onder dat verkeerde imago. Ik denk dat bekender moet worden hoe pleegzorg écht is. Met je eigen kind heb je ook wel eens een periode dat je denkt: achter het behang ermee! En vergeet niet: voor het pleegkind krijg je wel begeleiding. Goede begeleiding Begeleiding is heel belangrijk. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat pleegouders over hun eigen grenzen gaan omwille van het kind. Ze zijn bang dat het voor het kind de zoveelste klap betekent. Maar misschien ook wel, omdat het als opgeven ervaren wordt. En dus gaan ze dóór, tot iemand anders zegt: je hebt genoeg Het zou mooi zijn als beleidsmakers pleegouders meer bij hun beslissingen zouden betrekken en rekening houden met wat wij nodig hebben