CENTRA VOOR DIABETESZORG. Op weg naar een toekomst zonder diabetescomplicaties

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "CENTRA VOOR DIABETESZORG. Op weg naar een toekomst zonder diabetescomplicaties"

Transcriptie

1 E E R S T E L U S T R U M V A N D I A B E T E R CENTRA VOOR DIABETESZORG Op weg naar een toekomst zonder diabetescomplicaties

2 Een uitgave van de Stichting Diabeter ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan op 11 oktober 2011 Stichting Diabeter Centraal telefoon (010) Centraal fax (010) website Vestigingen Diabeter Haringvliet TG Rotterdam Diabeter-Oost Mr. H.F. de Boerlaan 34B 7417 DB Deventer Samenstelling, interviews, tekst en fotografie Guus Herbschleb Voorpagina met dank aan Steffie Peelen, in 2006 bij de opening van Diabeter en in 2011 bij haar thuis (zie ook pagina 10-11) Sportfoto s pagina 29 Ronald Hoogendoorn Vormgeving Frans Slebos Productie Herbschleb & Slebos Diabeter-Zuid De Run DB Veldhoven Druk MullerVisual Communication november

3 Welkom bij Diabeter Henk Veeze, kinderarts Henk-Jan Aanstoot, kinderarts Van harte welkom bij Diabeter. Graag bieden wij u dit boekje aan ter gelegenheid van ons vijfjarig bestaan. In 2006 besloten wij geïnspireerd en gesteund door ouders, kinderen en enkele visionairs om het eens anders te gaan doen. Er waren goede redenen voor: de diabeteszorg voor kinderen en jongeren moest beter en dankzij de mogelijkheden van 2006 kón het ook beter. Het was voor ons een grote uitdaging om dit doel te bereiken. De enige manier was een nogal rigoureuze aanpak: onze baan opzeggen, businessplan maken, verzekeraars meekrijgen, pand huren, bank zoeken, geld lenen, mensen aannemen... Wij hebben vijf jaar geleden niet durven dromen dat Diabeter door u allen zó zou worden gewaardeerd. Aanvankelijk verwachtten wij een groei van 225 naar vierhonderd kinderen en jongvolwassenen. Inmiddels zijn er nu ruim twaalfhonderd onder behandeling, verdeeld over vestigingen in Rotterdam, Deventer en Veldhoven. Diabeter is uitgegroeid tot een van de grootste centra van Europa en is inmiddels erkend als EU-Center of Reference. De behandeling van kinderen en jongeren met diabetes is veelomvattend en verandert (gelukkig!) snel. Met onze diabeteszorg en ons onderzoek willen wij streven naar een complicatievrij en uiteindelijk diabetesvrij leven. Daarom is Diabeter sterk betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en bij training en opleiding. Wij zijn trots op wat we bereikt hebben en realiseren ons dat dit uitsluitend mogelijk is door het vertrouwen van u allen, kinderen/jongeren en ouders, zorgverzekeraars, Rabobank Rotterdam, bedrijven en ieder ander die Diabeter een warm hart toedraagt. Ten slotte een woord van dank aan onze eigen medewerkers, die zich dagelijks met grote betrokkenheid en enthousiasme inzetten. De interviews met enkelen van hen in deze brochure schetsen hiervan een mooi beeld. Wij wensen u veel leesplezier en zien uit naar de toekomst! Raad van Bestuur van Diabeter Henk Veeze Henk-Jan Aanstoot 3

4 Inhoud Ervaringen, geschiedenis en toekomst 3 Welkom bij Diabeter Henk Veeze en Henk-Jan Aanstoot, oprichters van Diabeter 6 Diabeter sterk gegroeid, maar toch een huiselijke sfeer Wat in vijf jaar ook niet is veranderd: de betrokkenheid van de mede werkers 8 Pionierswerk in jaren zeventig legde de basis voor Diabeter Interview met Mu Bruining, kinderarts, en Janny de Visser, diabetesverpleegkundige 10 Steffie leerde op DVN-kamp hoe gemakkelijk de pomp was Interview met Steffie Peelen (14) uit Rotterdam 12 Op weg naar een toekomst zonder diabetescomplicaties Interview met oprichter Henk Veeze, kinderarts 14 Koen laat graag zijn handen wapperen, ook bij de koksopleiding Interview met Koen de Wit (16) uit Oud Gastel 16 Groei en kleinschaligheid zijn prima te combineren Interview met oprichter Henk-Jan Aanstoot, kinderarts 18 Dit is mijn gameboy en daar zit het stopcontact Interview met Timo Stienstra (9) uit Lekkerkerk 4

5 20 Gezellig een spelletje of computeren in de wachtruimte Interview met Peter Inklaar, voorzitter van de Stichting Vrienden van Diabeter 22 Diabeter: pionier om zorg anders te organiseren Anita Dijkhuizen, voorzitter Expertisegroep KinderDiabetesVerpleegkundigen (EKDV) 23 Duizenden afspraken Interview met Karin van Munster. Zij vormt in Rotterdam met collega s Ingrid Roos en Mieke Waals het kloppend hart van de organisatie 24 Zangeres, ambassadeur en vooral eigen baas Interview met Anne Hoogendoorn (23), halve finaliste The Voice of Holland 26 Zonder taboe Interview met Hetty Verkade, kinder- en jeugdpsycholoog 27 Op welk moment? Interview met Sarah Bovenberg, internist 28 Diabeter houdt ouders en kinderen goed bij de les Maarten Ploeg, directeur Diabetesvereniging Nederland (DVN) 29 Sporten en diabetes: wat moet je doen? Interview met Per Winterdijk, kinderarts 30 Vinger aan de pols Interview met Rens Zwart, voorzitter cliëntenraad 31 Patatje > bloedglucose? Interview met Tanja Lappenschaar, diëtist 32 Alle tijd voor diabetes Interview met Luc Janssens, kinderarts 33 Op je gemak Interview met Sonja Hoogewerff en Ine Konings, kinderdiabetesverpleegkundigen 34 In Diabeter even bijkletsen hoe het gaat Interview met Vera van Galen (13) uit Leende 5

6 Diabeter sterk gegroeid, maar toch een huiselijke sfeer De wachtruimte van Diabeter in Rotterdam. Diabeter, het eerste diabetesbehandelcentrum voor kinderen en jongvolwassenen in Nederland, is de afgelopen vijf jaar sterk gegroeid. Van 225 kinderen in 2006 tot twaalfhonderd in Na Rotterdam werden er vestigingen geopend in Deventer (2008) en Veldhoven (2010). Maar wat in deze periode niet is veranderd: de huiselijke sfeer en de betrokkenheid van de medewerkers. Uitgangspunt van Diabeter is te functioneren als een zorginstelling die zich uitsluitend richt op diabeteszorg en ook financieel onafhankelijk is. De zorg door alle medewerkers wordt efficiënt georganiseerd, met persoonlijke aandacht voor iedereen. In vijf jaar tijd is het gemiddelde HbA1c gedaald van 69 naar 63 mmol/mol (8,5 naar 7,9 procent). Een complicatievrije toekomst Kern van de behandeling bij Diabeter is het streven naar een complicatievrije toekomst: door tijdig te starten met intensieve behandeling en begeleiding van het kind en het gezin wordt het mogelijk te werken aan een zo goed mogelijke diabetesregeling en een leven vrijwel zonder diabetescomplicaties. Al één jaar na de start werd Diabeter op een congres uitgeroepen tot Zorgonderneming van het jaar Volgens de jury was Diabeter een gat in de markt, omdat de bestaande ziekenhuizen vooral goed zijn in het behandelen van acute zorg, maar niet in complexe chronische zorg. De laatste jaren wordt steeds meer duidelijk dat het instellen van diabetes plaatsmaakt voor het regelen van diabetes. Dat vereist vaker glucosemeten en aanpassen. De combinatie van een insulinepomp met boluscalculator en de continue glucosesensor brengt de kunstmatige alvleesklier een stap dichterbij. Inmiddels is het mogelijk om pomp en sensor in de nacht te laten samenwerken, waardoor het zelfs bij jonge kinderen haalbaar wordt om vrijwel normale bloedglucosewaarden te bereiken. Elektronisch Patiënten Dossier Diabeter beschikt over een intern ontwikkeld en goed functionerend Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) van 6

7 Vcare, waardoor alle gegevens snel beschikbaar zijn, niet alleen in de behandelkamer, maar ook online. Het EPD biedt mogelijkheden van registratie, maar ook van analyse en alarmering. Zo kunnen trends en ontwikkelingen van alle patiënten samen, maar ook per individu, nauwkeurig worden gevolgd en problemen tijdig worden opgespoord. De verkregen gegevens kunnen tevens worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Ook de educatie is als onderdeel binnen het EPD opgenomen, zodat iedereen precies weet welke onderwerpen wel of niet aan bod zijn gekomen. Ook voor de start met een pomp en/of sensor is er geen ziekenhuisopname, maar een training thuis en bij Diabeter. Geen vingertje De glucosesensor wordt ingebracht met één druk op de knop. Bij Diabeter is de coachende rol belangrijk en niet zozeer het vingertje om te instrueren! Op een relatief kleine oppervlakte zijn hier alle diabetesprofessionals bij elkaar te vinden, zodat het onderling contact gemakkelijk verloopt. Omdat er zo n twaalfhonderd kinderen en jongvolwassenen in behandeling zijn, kan Diabeter ervaring opdoen die in een ziekenhuis met slechts enkele kinderen nauwelijks haalbaar is. Instructie van de insulinepomp voor kinderen en hun ouders. Deze technische ontwikkelingen vereisen een nieuwe manier van zorgbegeleiding. Pen- en pompgebruikers sturen hun zelfcontrole- en insulinedosisgegevens via naar Diabeter. Naast de bezoeken enkele malen per jaar zijn er dus - en telefooncontacten, gemiddeld elke week, maar soms vaker. Daarnaast zijn er natuurlijk de spoedcontacten. Dat alles levert een betere diabetesregeling op en steeds minder ziekenhuisopnames. Het persoonlijk contact staat bij Diabeter voorop: daarom kan iedereen dagelijks tussen tien en twaalf uur s ochtends bellen voor overleg over alle mogelijke praktische zaken, hoe groot of klein ook. Daarnaast is er natuurlijk zeven dagen per week, 24 uur per dag de telefonische bereikbaarheid voor alle acute vragen en problemen. 7

8 Mu Bruining, kinderarts Janny de Visser, verpleegkundige Pionierswerk in jaren zeventig legde de basis voor Diabeter In hun tijd streefden zij naar moderne diabeteszorg voor kinderen, maar de mogelijkheden waren uiterst beperkt. Zelfcontrole en insulinepomp waren nog magische toverwoorden en er bestond zelfs geen insulinepen. Kinderarts Mu Bruining en verpleegkundige Janny de Visser deden 34 jaar geleden in het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam hun uiterste best voor goede diabeteszorg. Dr. Mu Bruining (70) was vanaf 1969 kinderarts in Amerika en leerde daar meer over diabeteszorg voor kinderen. Er lag voor hem dan ook een hele uitdaging, toen hij in 1977 begon in het Sophia Kinderziekenhuis. Janny de Visser (66) was vanaf 1972 verpleegkundige in Medisch Kindertehuis Bos en Duin van de Diabetesvereniging Nederland. Mu Bruining vroeg haar om hem in Rotterdam te komen ondersteunen, waar zij vijftien jaar zouden samenwerken. Met veel passie realiseerden zij een kinderdiabeteszorg, die in die tijd uniek was voor Nederland. Eigenlijk werd toen al de basis gelegd voor de ideeën van Diabeter! Beiden zijn nu met pensioen, maar halen graag herinneringen op. In 1978 begonnen wij met een vorm van thuisbehandeling voor kinderen met diabetes, vertelt Janny. Het was in die tijd gebruikelijk dat je in een ziekenhuis werd opgenomen, als je diabetes kreeg. Maar de situatie thuis is heel anders dan in een ziekenhuis. Wij kozen ervoor de mensen aan huis te bezoeken om het kind en het hele gezin intensief te begeleiden. De eerste drie jaar ging het nog om een proefproject, mogelijk gemaakt door de Kinderpostzegels en Novo Industri. Het project werd zo n succes dat de ziekenhuisdirectie daarna besloot om door te gaan. En daarmee kreeg ik mijn vaste aanstelling. Team van specialisten Op dat moment was bij Mu en Janny ook al duidelijk dat goede diabeteszorg alleen kon worden geleverd door een team van specialisten. Naast kinderarts en verpleegkundige werd een diëtist, een psycholoog, een pedagoog en zelfs een kinderpsychiater bij de zorg betrokken. Wij beseften dat specialistische zorg belangrijk was, met veel aandacht voor het kind, zegt Mu. We hadden ook wel een beetje de wind in de rug, omdat in die jaren net de zelfcontrole mogelijk werd, al was het in zeer primitieve vorm. Ook de bepaling van het HbA1c ontstond toen. Van een flexibele insulinetherapie was geen sprake, dus de diabetesregulatie was verre van ideaal. 8

9 sor had er twintig jaar geleden moeten zijn, verzucht Janny. En Mu vult aan: Vroeger zei ik altijd: je moet niet ongerust zijn over de bloedglucosewaarden die je ziet in je meter, maar over alle waarden die je niet ziet... Als je ligt te slapen, doe je niet aan zelfcontrole. Mede dankzij de sensor kan de regulatie ongelofelijk verbeteren, waardoor ook de verwachting voor kinderen oneindig veel beter is dan destijds. Met behulp van de sensor is het mogelijk te streven naar een scherpe instelling met lagere bloedglucosewaarden, zonder dat er sprake hoeft te zijn van veel hypo s. Voor het eerst sinds vele jaren ontmoet Janny de Visser opnieuw Mu Bruining, in zijn bloemrijke achtertuin in Leiden. De cijfers waren dan ook keihard: minstens de helft van de kinderen ontwikkelde binnen twintig jaar na de diagnose één of meer diabetescomplicaties en ook de levensverwachting was aanzienlijk lager. Daar ben ik eigenlijk pas later enorm van geschrokken, herinnert Mu zich. Als kinderarts verlies je het zicht op de kinderen, zodra ze volwassen worden en naar een internist gaan. Ik zou nu niet graag een onderzoek doen naar mijn diabeteskinderen van dertig jaar geleden... We deden ons best, maar hadden niet de instrumenten voor een echt goede diabetesregulatie. Het gemiddelde HbA1c van tegenwoordig is beduidend lager dan in onze begintijd. Continue glucosesensor Na de ontwikkelingen van de zelfcontrole, de insulinepen en de insulinepomp is nu de komst van de continue glucosesensor dé grote doorbraak. Het is heel frustrerend dat ik dit in mijn werk niet meer heb kunnen meemaken. De sen Dertig jaar geleden filosofeerden Janny en Mu al over de wenselijkheid de diabeteszorg voor kinderen te organiseren in een speciaal centrum. Zij hadden een vooruitziende blik! In 2004 besloot Mu Bruining alle kinderdiabeteszorg over te hevelen van zijn Sophia Kinderziekenhuis naar het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel, waar de kinderartsen Henk Veeze en Henk-Jan Aanstoot werkzaam waren. Hiermee werd de eerste stap gezet op weg naar een zelfstandig kinderdiabetescentrum. De grote groep kinderen van het IJsselland Ziekenhuis ging in 2006 als eerste over naar Diabeter. Hoogstaande zorg Met deze werkwijze verbeter je écht het leven van een kind Een gemiddelde kinderafdeling van een Nederlands ziekenhuis ziet maar weinig kinderen met diabetes en bouwt daardoor geen ervaring op. Het is dus te hopen dat zij deze kinderen doorverwijzen naar Diabeter, zegt Janny de Visser. Volgens Mu Bruining zullen de ziekenhuizen jaloers zijn op Diabeter, niet alleen op de geleverde zorg, maar ook op de contracten met de verzekeraars: Diabeter levert uiterst gestructureerde en medisch hoogstaande zorg. En ze maken heel goed gebruik van de moderne middelen en methoden, zoals de glucosesensor, internet, en dagbehandeling. Met deze werkwijze verbeter je écht het leven van een kind. Een leven vrijwel zonder diabetescomplicaties is nu mogelijk geworden! 9

10 2006 Steffie bij diëtist Karien Niezink tijdens de opening van Diabeter in Steffie leerde op DVN-kamp... Zij is zó gewend aan haar diabetes, dat ze zich een leven zonder deze aandoening nauwelijks kan voorstellen. Als ze één wens mocht doen, denkt ze nog eerder aan genezing van de reuma van haar oma. Steffie Peelen (14) uit Rotterdam voelt zich niet ziek, hooguit heeft zij iets dat anderen niet hebben. Sinds een paar maanden gebruikt zij de glucosesensor en is haar HbA1c verder gedaald. Vijf jaar geleden had zij ook al van die lange blonde haren, toen zij aanwezig was bij de officiële opening van Diabeter. Maar verder moet je toch even goed kijken om gelijkenis te zien tussen dat kleine meisje uit 2006 en die sportieve meid van nu. Steffie leidt een actief leven, zit in de tweede klas van het VWO, gaat viermaal in de week naar de zwemclub, houdt van winkelen, tekenen, technisch knutselen en computeren. En s zomers ligt zij ook graag met haar broertje Tijs in het minizwembad in de tuin. Steffie herinnert zich nog heel goed dat zij diabetes kreeg in oktober 2003: Wij waren met vakantie in Turkije en ik voelde me flink ziek. Steeds veel plassen en veel drinken. Thuis gingen we meteen naar de dokter en toen had ik een bloedsuiker van 38. Al vrij snel kreeg Ank, de moeder van Steffie, van een bevriende diabetesverpleegkundige het advies de polikliniek te bezoeken van de kinderartsen Aanstoot en Veeze in het IJsselland Ziekenhuis. Toen deze artsen in 2006 begonnen met Diabeter, ging Steffie uiteraard met hen mee. In een ziekenhuis heb je van die lange witte gangen en onpersoonlijke wachtkamers. Maar in Diabeter is het veel gezelliger. Als je binnenkomt, plof je neer op de bank, of je gaat achter de computer zitten. Het wachten is dus minder vervelend. Door de sfeer en de zorg in Diabeter is het ook een beetje makkelijker om met je aandoening om te gaan. Je hebt steeds een vaste arts en verpleegkundige, ze kennen je goed en je bent er geen nummer. Een sensor die eruit ziet als een leuke piercing Lange tijd wilde Steffie niet overstappen op de insulinepomp. Zo n ding aan je lijf, dat zag ze helemaal niet zitten. Maar tijdens een DVN-kamp in 2007 ontdekte ze dat de meeste kinderen een pomp gebruikten en dat zij dat best handig vonden. Natuurlijk hadden wij al eerder het advies 10

11 hoe gemakkelijk de pomp was en bij haar thuis in gekregen voor een pomp, maar je moet er wel zelf aan toe zijn, zegt Ank. Ik begrijp best dat Steffie eerst niet wilde. Het is toch minder mooi, die prikgaatjes en littekens. En dan heeft ze nu ook nog de glucosesensor. Zij zouden daar iets creatiefs mee moeten doen, een sensor die eruit ziet als een leuke piercing. Dankzij de sensor is mijn HbA1c gedaald Steffie gebruikt de continue glucosesensor nu enkele maanden en dat merkt ze duidelijk aan haar diabetesregeling: De laatste jaren had ik een HbA1c tussen de 53 en 58 mmol/mol. Maar dankzij de sensor is mijn HbA1c gedaald naar 51. Ook voor moeder Ank is de sensor een hele geruststelling: Je krijgt veel beter zicht op het verloop van de bloedglucoses, je kunt analyseren en sneller ingrijpen als het moet. Zo hebben wij geleerd dat Steffie op tijd moet bolussen, liefst zelfs twintig minuten vóór de maaltijd. Dat werkt bij haar gewoon het beste. Steffie heeft een viertal DVN-vakantiekampen bezocht: Het is leuk om contact te hebben met andere kinderen met diabetes. Je kunt weer nieuwe dingen van hen leren. Maar ik doe ook gewone vakanties en uitstapjes, volgend weekend ga ik met de zwemclub een paar dagen naar Brabant. Daarnaast bezoekt Steffie de activiteiten van de werkgroep Ouders-Kinderen van de DVN-afdeling Rotterdam, waar haar moeder in de organisatie zit. En hoe zit het met de toekomstplannen van Steffie? Als meisje van negen wilde zij juffrouw worden, maar nu op het VWO de wereld meer voor haar open ligt, heeft zij eigenlijk nog geen idee. Ach, die beslissing komt nog wel, over een kleine vijf jaar... 11

12 Op weg naar een toekomst zonder diabetescomplicaties Henk Veeze bij de Wall of Fame in Rotterdam. Kinderarts Henk Veeze is er stellig van overtuigd: dankzij alle nieuwe hulpmiddelen en intensieve begeleiding kan diabetes steeds beter worden geregeld. Hierbij spelen niet alleen insulinepomp en glucosesensor een belangrijke rol, ook een geavanceerd Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) is onmisbaar. Wie zo n goede behandeling volhoudt, kan wellicht zelfs een complicatievrij leven tegemoet zien. Henk Veeze is kinderarts, voorzitter van de Raad van Bestuur en oprichter van Diabeter. Als student geneeskunde kwam hij al in contact met Henk-Jan Aanstoot, mede-oprichter van Diabeter (zie ook pagina 16). Later werkten zij samen als kinderarts in het Erasmus MC Sophia en het IJsselland Ziekenhuis. Zij deelden daar niet alleen hun werk, ook hun verbazing: eigenlijk was het vreemd dat veel zorgtaken voor mensen met diabetes werden geregeld vanuit verschillende afdelingen. Door het ontbreken van één centrale organisatie was het ook lastig de zorg beter te regelen of te vernieuwen. Eén loket Alsof je met je auto naar een garage gaat, waar de ene afdeling verantwoordelijk is voor de banden en een andere afdeling voor de ruitenwissers..., zegt Henk. Je wilt toch gewoon bij één loket de afspraken kunnen maken en aan het eind van de dag je auto weer ophalen. Zo wilden wij ook in het ziekenhuis streven naar één team dat zich uitsluitend zou richten op de behandeling van diabetes. Maar de verschillende partijen krijg je moeilijk op één lijn, hoewel we dat zeker hebben geprobeerd. Toen het niet lukte, dachten we: Gaan we nu verpieteren, of gaan we iets anders doen? We kozen voor het laatste. Henk Veeze erkent dat aan het begin van deze eeuw de tijd ook wel rijp was voor verandering. Voor de gezondheidszorg was er een nieuw financieringssysteem ontstaan met zogeheten diagnose-behandelcombinaties (DBC). Dit maakt het mogelijk dat zorgaanbieders afspraken maken met zorgverzekeraars over een vast bedrag per te behandelen persoon per jaar. Het vaststellen van een DBC-tarief is voor een ziekenhuis heel lastig, als er zoveel verschillende partijen betrokken zijn bij één behandeling. Voor ons ligt dat anders: wij weten precies wat we doen en wat de kosten daarvoor zijn. Dankzij deze transparantie konden wij met de zorgverzekeraars gemakkelijk afspraken maken. Een belangrijk punt 12

13 Volgens Henk Veeze is Diabeter een solide organisatie die klaar is voor de komende vijf jaar: Omdat wij uitsluitend met diabetes bezig zijn, staan wij vooraan in zorg, aandacht en vernieuwing. Ook voor de verzekeraars zijn wij een interessante partij, omdat wij de beste zorg leveren voor minder geld. Het gaat natuurlijk om de kinderen en jongvolwassenen, en om hun toekomst zonder diabetescomplicaties. Henk Veeze: Diabeter speelt belangrijke rol bij wetenschappelijk onderzoek. hierbij is natuurlijk dat door onze intensieve begeleiding er veel minder ziekenhuisopnames nodig zijn. En dat scheelt aanzienlijk in de kosten. Kwaliteit van de zorg De kwaliteit van de zorg wordt binnen Diabeter niet alleen bepaald door de medewerkers en de toepassing van nieuwe hulpmiddelen (zoals insulinepomp en glucosesensor), ook het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) van Vcare is van belang: Omdat wij baas zijn in onze eigen omgeving, was het mogelijk zelf een geavanceerd EPD te ontwikkelen en tot volle bloei te laten komen, zegt Henk. Met ons systeem is het ook mogelijk voortdurend gegevens en statistieken te bekijken en te analyseren, zodat je precies weet welke behandeling leidt tot welk resultaat. Dat doen we met alle gemeten waarden, bijvoorbeeld het HbA1c. Hoe is de ontwikkeling hiervan, zijn er trends in leeftijdsklassen, wat zijn de effecten van de pomp? Naarmate je méér inzicht hebt in de samenhang der dingen, kun je ook weer makkelijker conclusies trekken voor een betere behandeling. Niet alleen tijdens de enkele consulten per jaar, maar ook tussentijds kunnen wij sneller de behandeling aanpassen. Wetenschappelijk onderzoek Dankzij de beschikbaarheid van veel gegevens speelt Diabeter ook een rol in het wetenschappelijk onderzoek. Door deze gegevens te analyseren niet alleen nu, maar ook in de wat verdere toekomst kunnen conclusies worden getrokken, bijvoorbeeld over het al of niet ont staan van diabetescomplicaties. 13

14 2006 Koen bij de opening van Diabeter in Koen laat graag zijn handen wapperen, ook bij de koksopleiding Het ging eerst niet zo goed met hem, toen hij twaalf jaar geleden diabetes kreeg. Bloedglucoses berg op, berg af. Na drie jaar tobben kwam hij terecht bij de kinderartsen Henk-Jan Aanstoot en Henk Veeze in het IJsselland Ziekenhuis. Dat werd dus meteen een insulinepomp, waardoor zijn diabetesregeling enorm verbeterde. Koen de Wit (16) uit Oud Gastel ging daarom in 2006 graag met zijn artsen mee naar Diabeter. Vijf jaar geleden was al te zien dat Koen best zijn handen wil laten wapperen, toen hij enthousiast meedeed aan een trommelsessie tijdens de feestelijke opening van Diabeter. Een bril had hij toen ook al, maar dat jongetje uit 2006 heeft zich wel ontwikkeld tot een stoere vent: Ik heb niet zoveel met leren, doe liever iets met mijn handen. Daarom ben ik nu begonnen aan de koksopleiding in Breda. Nee, ik heb nog weinig ervaring met koken, maar ik houd wel erg van lasagne en spareribs. En wie weet ontdek ik nog wel nieuwe lekkere dingen. Met zijn diabetes gaat het nu redelijk goed, hoewel hij tijdens een proefperiode met de glucosesensor ontdekte dat zijn HbA1c nog verder omlaag ging. Maar na drie maanden kon Koen het niet langer opbrengen om naast de infusienaald van zijn insulinepomp ook voortdurend een sensor in zijn lichaam te hebben: Het is mooi dat Diabeter je tot niets verplicht. Ze hebben mij wel aangeraden om dóór te gaan met de sensor, maar ze begrijpen ook wel dat ik daar enorm tegenop zie. Misschien komt dat later nog eens. Op de gekste tijden bellen Zijn ouders Marian en Kees zijn positief over de eerste opvang die zij in Diabeter ondervonden: Wij kenden de meeste behandelaars al uit de tijd van het IJsselland Zie 14

15 ...en bij doktersassistente Ingrid Roos in Kinderarts Diemud Simm bespreekt de uitslagen met Koen en zijn ouders Kees en Marian. kenhuis, dus het voelde heel vertrouwd. We zijn uitstekend geholpen, konden op de gekste tijden bellen en alle problemen rustig bespreken. Dat is toch wel belangrijk, want diabetes is een ingewikkelde aandoening. Ze zeggen wel dat je er honderd mee kunt worden, maar ik gun het toch niemand. En zeker niet je eigen kind! Goed bezig met diabeteszorg Ook Koen zelf is tevreden over de zorg in Diabeter, al herinnert hij zich dat in het begin de sfeer nog iets huiselijker was. Door de groei van Diabeter kan het ook gebeuren dat je te maken krijgt met een andere behandelaar: Dan moet je weer even wennen aan een nieuw gezicht, maar dat lukt wel hoor! Het belangrijkste is toch dat ze hier goed bezig zijn met diabeteszorg en dat er veel aandacht is voor ons. Omdat Koen zich uitstekend zelf kan redden, heeft hij niet zo n behoefte aan contact met andere kinderen met diabetes. Op school is er alle begrip voor zijn aandoening, zeker als hij even uitlegt hoe zijn insulinepomp in elkaar steekt. Hij heeft geen ervaring met vakantiekampen van de DVN, wel gaat hij iedere week met zijn vader een flinke tocht maken op zijn mountainbike. Daarnaast heeft Koen goede herinneringen aan vakanties in Frankrijk en Italië, waar hij volop geniet van heerlijk zwemmen en buiten zijn op de camping. Natuurlijk denkt Koen soms wel eens waarom, waarom heb ik diabetes gekregen? en heeft hij flink de pest in. Maar meestal kan hij er wel mee leven. Koen zit nu in de puberteit en daar kunnen ze hier in Diabeter goed en met een grapje mee omgaan. Natuurlijk wordt er ook gesproken over gezellig uitgaan, zegt Marian. Koen knikt instemmend en even later gaat hij naar de doktersassistente voor de nodige controles. HbA1c en bloeddruk zijn meestal redelijk stabiel. Maar... lengte en gewicht zijn wel drastisch toegenomen, sinds zijn eerste bezoek aan Diabeter in 2006! 15

16 Groei en kleinschaligheid zijn prima te combineren Henk-Jan Aanstoot bij het apparaat waarmee in zes minuten het HbA1c kan worden bepaald. Kinderarts Henk-Jan Aanstoot kan het niet genoeg benadrukken: het is absoluut ontoelaatbaar dat kinderen met diabetes in hun latere leven worden getroffen door ernstige complicaties, of zelfs voortijdig komen te overlijden. Zeker nu wij de kennis en de middelen hebben om dit alles te behandelen en te voorkómen! De zorg van Diabeter is daarom gericht op preventie, in het belang van de toekomst van onze kinderen. Henk-Jan Aanstoot zat als student geneeskunde naast Henk Veeze in de collegebanken. Jaren later werden zij collega van elkaar en in 2006 besloten ze te beginnen met het kinderdiabetescentrum Diabeter. Alle zorg onder één dak door specialisten die maar met één ding bezig zijn: diabetes. Dit in tegenstelling tot een ziekenhuis, waar de diabeteszorg verbrokkeld wordt aangeboden vanuit diverse afdelingen, die hun aandacht ook nog eens moeten verdelen over verschillende ziektebeelden. Samen met Henk Veeze (zie ook pagina 12) is Henk-Jan Aanstoot lid van de Raad van Bestuur van Diabeter. Goede diabeteszorg is gericht op het voorkómen van complicaties, zowel nu als later, zegt Henk-Jan. Op korte termijn streef je naar normale bloedglucosewaarden, omdat je met hoge waarden op school minder goed bij de les kunt blijven. Als diabetes niet goed wordt behandeld, kunnen op lange termijn de gevolgen groot zijn en is er ook een veel grotere sterftekans. Dat kunnen en moeten wij bestrijden, omdat het echt ontoelaatbaar is, zeker nu wij voldoende medische en psychosociale kennis en middelen in handen hebben om dit te voorkomen. Binnen Diabeter spreken wij nu over het bereiken van een complicatievrije toekomst, waarbij we gebruik maken van de nieuwste technologie en wij al onze tijd en aandacht besteden aan de mensen met diabetes. Knip in de zorg Henk-Jan Aanstoot wijst op het landelijke probleem van de knip in de zorg, wanneer kinderen ouder worden en moeten overstappen van kinderarts naar internist. Heel vaak gaat het daar mis. De jongvolwassene weet dan de nieuwe weg naar de internist niet makkelijk te vinden en dreigt daardoor tussen wal en schip te vallen. Die knip willen wij in Diabeter voorkomen: daarom werkt er nu ook een internist bij Diabeter, zodat wij een continu zorgproces kunnen garanderen. Wij krijgen daarmee ook de gelegenheid te onderzoeken wat de effecten zijn van onze behandeling op de langere termijn. 16

17 Henk-Jan Aanstoot: Steeds meer contact via internet. Diabeter is ook intensief betrokken bij de opleiding en de nascholing van kinderartsen. Zo geven Aanstoot en Veeze les bij verschillende universiteiten en organisaties, zoals DESG Nederland. Mede door ons wetenschappelijk onderzoek hebben wij een derdelijns profiel als een Academisch Ziekenhuis. We willen dus graag onze kennis overbrengen op artsen, maar ook op verpleegkundigen en diëtisten. Regelmatig komen er studenten van verschillende opleidingen voor een stage of afstudeerproject naar Diabeter. Puberteit Kinderen en hun ouders die hier komen, weten als geen ander hoe moeilijk diabetesbehandeling kan zijn in een periode van groei, zeker in de puberteit... Er is immers niets echt leuk aan diabetes. Naast kennisoverdracht en educatie is motivatie en steun van groot belang. Binnen Diabeter vinden wij aandacht voor de medische kant even belangrijk als die voor de psychosociale kant, aldus Henk- Jan. Binnen Diabeter werken wij met vaste teams, zodat iedereen in principe zijn eigen arts, verpleegkundige en diëtist heeft. Natuurlijk kan dat wel eens anders zijn, bijvoorbeeld wanneer iemand een afspraak verzet. En verder is onze accommodatie natuurlijk heel wat intiemer dan een ziekenhuis. Ik denk dat wij groei en kleinschaligheid prima kunnen combineren. Henk-Jan Aanstoot ziet de toekomst vol vertrouwen tegemoet: Er zullen nóg slimmere insulinepompen en glucosesensoren komen. Nu al bestaat er een pompje dat automatisch stopt met de basale insulinetoediening, wanneer de glucosesensor een te lage bloedglucose meet. De behandeling verandert drastisch: minder consult in de spreekkamer, meer contact via internet om informatie uit te wisselen. Maar naast die technische mogelijkheden blijft ook de gewone menselijke aandacht en steun van belang. 17

18 Timo Dit is mijn gameboy Timo en zijn moeder Jacqueline in juli 2008 bij kinderdiabetesverpleegkundige Ingrid Bliek... en daar zit het stopcontact Thuis heeft hij zeker meer dan honderd knuffels, dus de gezellige beestenboel in Diabeter vindt hij ook wel leuk. En natuurlijk zit hij daar graag te computeren in de internethoek, terwijl zijn ouders het gesprek afronden met de diëtist. Timo Stienstra (9) uit Lekkerkerk heeft bijna zes jaar diabetes. Hij geeft zijn leven zonder lang te hoeven nadenken het rapportcijfer 8,5. Op school vindt Timo rekenen het leukste vak. Dat komt natuurlijk heel goed van pas bij het voortdurend stoeien met koolhydraten en eenheden insuline. Daarnaast houdt hij van tekenen en is hij zeker drie keer per week op het voetbalveld te vinden. Vandaag heeft hij een prima HbA1c van 50 mmol/mol (6,7 procent). Wij leggen de lat altijd wel héél hoog, zegt zijn moeder Jacqueline. Als Timo een HbA1c heeft van 7,1, kan men in Diabeter wel zeggen dat het goed is, maar wij zijn dan nog steeds niet tevreden. We willen het beste voor Timo, maar daar heb je als ouders wel een dagtaak aan... Toen Timo diabetes kreeg, was dat een aangrijpende periode, herinnert zijn vader Simen zich. Timo werd heel agressief en onbenaderbaar, met enorme driftbuien. Op school kon hij zich nog wel beheersen, maar thuis was de gedragsverandering enorm. Toen daar ook nog eens het vele drinken en plassen bij kwam, werd het duidelijk dat Timo diabetes had. Hij kwam terecht bij de kinderartsen Aanstoot en Veeze in het IJsselland Ziekenhuis, waarna hij in 2006 meeging naar Diabeter. Daar kreeg hij ook de insulinepomp. Het leukst vindt hij de computerhoek Timo vindt de mensen in Diabeter heel aardig, maar het leukst vindt hij de computerhoek. Wij zijn heel tevreden over de zorg hier, zegt Jacqueline. De huiselijke sfeer, de mensen zijn makkelijk bereikbaar en reageren snel als je een mailtje stuurt. De communicatie is echt heel goed. Als je dokter Aanstoot via de telefoon spreekt, neemt hij alle tijd voor ons en lijkt het wel of hij niets anders hoeft te doen. Hij heeft dan alle gegevens van Timo bij de hand, zodat hij een goed advies kan geven. Ook toen Timo een 18

19 en in september 2011 bij diëtist Jeanet Melman in Diabeter Rotterdam. keer wegens een zware hypo in het ziekenhuis was opgenomen, kwam dokter Aanstoot daar op bezoek. Dat hebben we bijzonder gewaardeerd. Jaarlijkse voorlichtingsavond voor leraren Op school gaat het goed met Timo, die bijna nooit hoeft te verzuimen. De leerkrachten zijn hulpvaardig en hielpen lange tijd met prikken en bolussen. Als het nodig is, kunnen ze ook een infuus vervangen. Nu krijgt Timo de leeftijd dat hij meer dingen zelf kan. De school doet echt zijn best om Timo zo goed mogelijk te begeleiden. Ze laten zich ook hier in Diabeter informeren op de jaarlijkse voorlichtingsavond voor leraren. Dankzij hun steun hoef ik zelden met spoed naar school te gaan om hulp te bieden. Dat gebeurt misschien vier keer per jaar, zegt Jacqueline. Inmiddels heeft Timo goed geleerd hoe hij het beste kan reageren, wanneer mensen vragen waar die pomp eigenlijk voor dient. Als hij even geen zin heeft om het serieus uit te leggen, zegt hij gewoon: Dit is mijn gameboy en daar zit het stopcontact... En wie een meer lelijke opmerking maakt over zijn diabetes of over zijn pomp, kan ook rekenen op een rake reactie, zoals: Maar jij bent zelf veel te dik! Timo heeft goede herinneringen aan een zeilkamp van de DVN. Het is leuk om andere kinderen met diabetes te ontmoeten. En de mensen op het kamp letten goed op dat je op tijd bolust. Voor Simen en Jacqueline was dat een veilige gedachte: Wij moeten ook leren onze zoon los te laten. Als hij bij vriendjes is, doet hij al heel veel dingen zelf voor zijn diabetes. Maar thuis laat hij het nog graag aan ons over. Nou, prima toch. Natuurlijk vindt Timo zijn pompje soms wel wat irritant. Zeker onder de douche na het voetballen voelt hij zich een beetje bekeken. Toch lijkt het Timo een aantrekkelijke gedachte om profvoetballer te worden. Alles overziende voelen Simen en Jacqueline zich bij Diabeter in veilige handen: Wij zijn hier echt met onze neus in de boter gevallen. We hebben eerst wel drie jaar nodig gehad om een evenwicht te vinden in het leven van Timo. Maar dankzij de zorg in Diabeter en alle nieuwe technologie gaat het nu heel goed met hem. Timo is een jongen, zoals alle anderen. 19

20 Gezellig een spelletje of... Peter Inklaar is de voorzitter van de Stichting Vrienden van Diabeter. Hij was nauw betrokken bij de start van het nieuwe diabetescentrum in 2006, omdat zijn dochter Lisanne toen al onder behandeling was bij de kinderartsen Henk-Jan Aanstoot en Henk Veeze in het IJsselland Ziekenhuis. Nog voor de feitelijke opening van Diabeter ontstond het idee een vriendenstichting op te richten, ook al omdat enkele fabrikanten van diabetesproducten graag een extra bijdrage wilden leveren. Peter Inklaar demonstreert de nieuwe pupillometer. Goede diabeteszorg vraagt om méér dan alleen de behandeling en begeleiding door artsen, verpleegkundigen en diëtisten. Er is ook behoefte aan dingen die niet worden betaald door zorgverzekeraars, zoals spelletjes en een computer in de wachtruimte, een sinterklaasmiddag of een bijzonder medisch instrument. De Stichting Vrienden van Diabeter zamelt geld in voor wat extra s. Al vanaf het eerste begin vond ik Diabeter een heel goed idee, zegt Peter. In een ziekenhuis is een sfeer van wij behandelen ziektes, terwijl het in Diabeter gaat om begeleiding van mensen met een chronische aandoening. Dat bevordert de kwaliteit van de behandeling, zeker ook voor kinderen. Mijn dochter Lisanne is dan ook uiterst tevreden hier, zij heeft veel vertrouwen in de ondersteuning. Het gaat dan ook goed met haar. Aangename sfeer De Stichting Vrienden van Diabeter speelt een belangrijke rol bij het bevorderen van een aangename sfeer in Diabeter. Zo heeft de stichting gezorgd voor spelmaterialen in de wachtruimte. In Rotterdam is inmiddels een populaire internethoek met drie beeldschermen, waar kinderen en natuurlijk ook hun ouders net zo kunnen computeren als zij thuis gewend zijn. Daarnaast levert de stichting een bijdrage aan evenementen, zoals een sinterklaasmiddag of een DVN-bijeenkomst voor kinderen. Onze steun is dus breder dan alleen gericht op Diabeter zelf, vertelt Peter. Zo hebben wij het ook mogelijk gemaakt dat een kinderdiabetesverpleegkundige naar Curaçao ging om artsen en verpleegkundigen ter plaatse 20

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Kinderdiabetes Het kinderdiabetesteam geeft antwoord op uw vragen

Kinderdiabetes Het kinderdiabetesteam geeft antwoord op uw vragen Help, mijn kind heeft diabetes! Dan komen vele vragen naar voren: Mag ik nu nog wel een ijsje geven? Hoe kun je een kind leren spuiten? Mijn kind durft het niet in de klas te vertellen. Kan ik mijn kind

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

H.88011.0815. Diabetespolikliniek

H.88011.0815. Diabetespolikliniek H.88011.0815 Diabetespolikliniek 2 Inleiding Een goede diabetes behandeling bestaat, volgens de Nederlandse Diabetes Federatie, uit regelmatige controle voor uw diabetes. De inhoud van deze controles is

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

DE NIEUWE WEBSITE IS ONLINE

DE NIEUWE WEBSITE IS ONLINE In deze nieuwsbrief DE NIEUWE WEBSITE IS ONLINE HET GROOT DIABETESBOEK HBA1C, WAT IS DAT EIGENLIJK? DE NIEUWE WEBSITE IS ONLINE Het is zover, de nieuwe website van Diabij is online. Eindelijk is het zover,

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Help, ik heb Type 1 Diabetes!

Help, ik heb Type 1 Diabetes! Help, ik heb Type 1 Diabetes! Handige weetjes en feitjes voor je spreekbeurt over Type 1 Diabetes Een uitgave van: Wat is diabetes? Diabetes is een ziekte. Er is dan een probleem met de insuline in je

Nadere informatie

Contacten die het verschil maken

Contacten die het verschil maken n ie u w s b r ie f Spotlight on Anke Van Der Heijden, Case Manager FOCUS VAN DE MAAND: Contacten die het verschil maken de best doctors stichting: in Mei 2014 Ik hoor regelmatig van patiënten dat ze het

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Hoe bent u bij Little People terecht gekomen?

Hoe bent u bij Little People terecht gekomen? Resultaten enquête Little People Hoe bent u bij Little People terecht gekomen? Via internet Via kennissen/vrienden/bekenden Anders nl. 33% 24% 43% Anders nl. Via directeur Paesacker Advertentie krant Via

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE 2 INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE Algemeen Middels deze folder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren over insulinepomptherapie.

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetesteam. www.catharinaziekenhuis.nl

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetesteam. www.catharinaziekenhuis.nl Kindergeneeskunde Kinderdiabetesteam www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN014 / Kinderdiabetesteam / 11-07-2013 2 Kinderdiabetesteam Er verandert

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

DIABETESVERPLEEGKUNDIGE EN DIËTIST LOCATIE OOGZIEKENHUIS ROTTERDAM

DIABETESVERPLEEGKUNDIGE EN DIËTIST LOCATIE OOGZIEKENHUIS ROTTERDAM DIABETESVERPLEEGKUNDIGE EN DIËTIST LOCATIE OOGZIEKENHUIS ROTTERDAM 683 DE DIABETESVERPLEEGKUNDIGE Diabetes mellitus In Nederland lijden naar schatting ongeveer 650.000 mensen aan diabetes mellitus, oftewel

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? zorgwijzer 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Regel uw verzekering

Nadere informatie

Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen

Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius

Nadere informatie

Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis. Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis

Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis. Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Pagina 1. Behandeling 2 2. Eten en koolhydraten tellen 4 3. Naar huis en dan? 6 4. De

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetes team. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetes team. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Kindergeneeskunde Kinderdiabetes team Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is Diabetes? Diabetes Mellitus is een ziekte waarbij de alvleesklier

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Gezondheidscentrum Heelkom ARGO BV 2015 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van Gezondheidscentrum Heelkom is vorig jaar een tevredenheidsonderzoek

Nadere informatie

Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf

Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf Editie 2010 Sandra J Hollenberg Extra kopieën zijn gratis

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap U heeft diabetes en wil graag zwanger worden. Voor de ontwikkeling en de groei van het kindje is het belangrijk dat uw diabetesregulatie goed is. Maar wat is een goede diabetesregulatie

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Je mag toch geen suiker? Dat dacht mijn oma. Na drie jaar... Had ze een hele vieze taart voor me gemaakt, terwijl de hele familie iets lekkers at.

Je mag toch geen suiker? Dat dacht mijn oma. Na drie jaar... Had ze een hele vieze taart voor me gemaakt, terwijl de hele familie iets lekkers at. ~1~ s n a l a b n i Happy A ls ouder van een kind met een chronische ziekte weet u vast als geen ander hoe moeilijk de balans is tussen goede zelfzorg en een prettig en gelukkig leven. Om er achter te

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I. Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden.

SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I. Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden. SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden. Welkom Een kind met diabetes in de klas/groep Programma Over Diabeter Wat is Diabetes Mellitus type I

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Welkom op verpleegeenheid D2, de kinderafdeling van ons ziekenhuis. Ziek zijn is niet altijd even prettig, zeker niet als je in het ziekenhuis ligt.

Welkom op verpleegeenheid D2, de kinderafdeling van ons ziekenhuis. Ziek zijn is niet altijd even prettig, zeker niet als je in het ziekenhuis ligt. Welkom Hallo Welkom op verpleegeenheid D2, de kinderafdeling van ons ziekenhuis. Ziek zijn is niet altijd even prettig, zeker niet als je in het ziekenhuis ligt. Toch kan een ziekenhuisopname best fijn

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

Diabetesverpleegkundige

Diabetesverpleegkundige Interne Geneeskunde Diabetes Diabetesverpleegkundige i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Een diabetesverpleegkundige is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in diabetes. Zij begeleidt

Nadere informatie

Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein

Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Diabetes mellitus (kortweg diabetes) is een chronische ziekte. Dat betekent dat u voor langere tijd voor deze ziekte behandeld moet worden. Bij

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord. Coach voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord. Coach voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Coach voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord U begint binnenkort met een poliklinisch revalidatietraject.

Nadere informatie

Informatie over de behandeling bij diabetes (suikerziekte)

Informatie over de behandeling bij diabetes (suikerziekte) Diabeteszorg Informatie over de behandeling bij diabetes (suikerziekte) Vanwege suikerziekte (diabetes mellitus) wordt u doorgestuurd naar de diabetespolikliniek van het Havenziekenhuis. Diabetes mellitus

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Diabetescentrum voor volwassenen

Diabetescentrum voor volwassenen Diabetescentrum voor volwassenen In de behandeling van diabetes mellitus speelt u als patiënt een centrale rol. Immers, u draagt dag in dag uit zorg voor de regulatie van uw diabetes. Van belang is dan

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg > Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg Mijn huisarts is aangesloten bij een zorggroep, en nu? Inhoudsopgave Inleiding: Chronische zorg, hoe nu verder? 1. Wat kenmerkt een chronische ziekte? 2. Wat

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg!

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! leuk en zinvol werk passend bij wat jij kunt gezelligheid met collega s je eigen salaris verdienen Jo Arts, assistent-kok: Van thuis zitten word

Nadere informatie

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Kleinschalige woon- en onderwijsvormen. Opvang van kinderen met eigen-aardig gedrag

Kleinschalige woon- en onderwijsvormen. Opvang van kinderen met eigen-aardig gedrag Kleinschalige woon- en onderwijsvormen Opvang van kinderen met eigen-aardig gedrag Doenersdreef Zorg Kinderen in Hilversum en Almere Sommige kinderen hebben iets bijzonders. Iets dat ze nét een beetje

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

KIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING

KIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING CASUS: AMINA Alle vrijheid die ik in Turkije had verdwijnt. Ik voelde me opgesloten en depressief. Toen ik mijn man leerde kennen ben ik misschien te veel van dingen uitgegaan en heb ik te weinig gevraagd.

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al Hoofdstuk 1 Echt? Saartjes mond viel open van verbazing. Maar dat is supergoed nieuws! Ze sloeg haar armen om haar vriendin heen. Waaah, helemaal te gek. We gaan naar Frankrijk. Zon, zee, strand, leuke

Nadere informatie

Ik ga jullie vertellen over het Noonan syndroom en wat dat betekent voor mij! Noonan Syndroom In 1963 is dit syndroom voor het eerst door Jacqueline Noonan ontdekt. Ze hebben daarom dit Syndroom naar haar

Nadere informatie

Voorwoord 7. 1 Blijven je ouders je ouders? 13. 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19. 3 Houd ik mijn eigen naam? 23. 4 Wie betaalt er voor mij?

Voorwoord 7. 1 Blijven je ouders je ouders? 13. 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19. 3 Houd ik mijn eigen naam? 23. 4 Wie betaalt er voor mij? Inhoud Voorwoord 7 1 Blijven je ouders je ouders? 13 2 Moet ik nu ook verhuizen? 19 3 Houd ik mijn eigen naam? 23 4 Wie betaalt er voor mij? 25 5 En als ik zelf geen contact wil? 27 6 Hoe gaat dat, scheiden?

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

www.diabetesopschool.nl

www.diabetesopschool.nl Informatie begeleiding schoolkamp Deze informatie is bestemd voor mensen die een schoolkamp begeleiden waaraan een kind met diabetes deelneemt. Als begeleiders weten hoe zij moeten handelen in bepaalde

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Supplement informatiewijzer oncologie OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bewegen tijdens de behandeling van kanker 2.1 Instructie 2.2 Doel 2.3 Bespreking

Nadere informatie

Zindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe

Zindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Elke ouder is blij als er geen luiers meer op het boodschappenlijstje staan. Het betekent

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetesteam.

Kindergeneeskunde. Kinderdiabetesteam. Kindergeneeskunde Kinderdiabetesteam www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN014 / Kinderdiabetesteam / 30-06-2016 2 Kinderdiabetesteam Er verandert

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Maximale inspanningstest

Maximale inspanningstest Maximale inspanningstest Je komt bij ons in het ziekenhuis voor een test. Die test heet maximale inspanningstest. Het is een onderzoek waarbij de dokter onderzoekt: Hoe jouw conditie is. Hoe je longen,

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE

VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE 1176 Inhoudsopgave Starten met een pomp... 3 Voor- en nadelen van een insulinepomp... 3 Insulinepomptherapie... 4 Voorwaarden... 4 Gang van zaken: start pomptraject... 5 Dagelijks

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Judith Suyling. kindertherapie ouderbegeleiding. Poppenkast

Judith Suyling. kindertherapie ouderbegeleiding. Poppenkast Judith Suyling kindertherapie ouderbegeleiding Poppenkast 023 525 33 28, Bloemendaal kindertherapie@judithsuyling.nl Nadenken op een bankje Lang geleden, toen Judith nog een klein meisje was, zat zij eens

Nadere informatie

Centrum voor Psychotherapie

Centrum voor Psychotherapie Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

Individueel Transitieplan voor Jongeren

Individueel Transitieplan voor Jongeren Individueel Transitieplan voor Jongeren Datum: Patiëntgegevens A. Mijn diabetes 1. Ik kan uitleggen wat diabetes is. 2. Ik begrijp wat mijn behandelaars (arts, verpleegkundige, psycholoog en diëtist) vertellen.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 7)

Luisteren: muziek (A2 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

narratieve zorg Elder empowering the elderly

narratieve zorg Elder empowering the elderly narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW Huisartsenpraktijk Kattenbroek Huisarts Schenkels Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Kattenbroek is vorig jaar een tevredenheidsonderzoek

Nadere informatie

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6)

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6) Als tweeling ben je nooit alleen. Maar je bent ook altijd de helft van iets. Vijf broers en zussen vertellen hoe ze samen zichzelf zijn. Tekst Nanneke van Drunen Foto s Edith Verhoeven ISABEL EN BAS VAN

Nadere informatie