Stichting Stadsmuseum Woerden JAARREKENING 2012

Transcriptie

1 Stichting Stadsmuseum Woerden JAARREKENING

2 Jaarrekening 2012 Inhoudsopgave pagina Toelichting Algemeen 3 Grondslagen voor de waardering activa en passiva Grondslagen voor bepaling van het exploitatieresultaat 3 Balans per 31 december Exploitatierekening Museum over het jaar Exploitatierekening Toeristen Informatie Punt Budgetcontract verdeling 8 Accountantsverslag 9 Meerjarenbegroting 10 Activiteitenverslag Stadsmuseum Bestuursactiviteiten 11 Tentoonstellingen 12 Overige activiteiten 18 Aanwinsten 18 Vaste collectie 20 Samenwerking 21 Bestuur en medewerkers 22 Feiten en cijfers 23 Activiteitenverslag Toeristen Informatie Punt Winkel op orde 25 Beleidsmatige en bestuurlijke activiteiten 26 Relevante relaties 26 Promotie en Informatieverstrekking 27 PR en communicatie 28 Feiten en cijfers 29 2

3 Toelichting Algemeen Het boekjaar is gelijk aan het kalenderjaar, (1 januari 31 december) De stichting is ondernemer in de zin van de Omzetbelasting, maar is vrijgesteld van Vennootschapsbelasting. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva De activa en passiva zijn, voor zover niet anders vermeld, opgenomen tegen nominale waarde. Grondslagen voor bepaling van het resultaat De baten en lasten zijn, voor zover deze er betrekking op hebben, toegerekend aan het verslagjaar, ongeacht of zij tot ontvangsten dan wel uitgaven in het verslagjaar hebben geleid. Toelichting op de Balans per 31 december 2012 Aan restauraties is een totaal bedrag van besteed in dit verslag jaar en ten laste van het Fonds Conservering en Restauratie gebracht. Er is geen bedrag aan de voorziening toegevoegd. Aan het Fonds Verwerving Kunstbezit, is geen bedrag toegevoegd, Het Fonds is voor diverse aankopen aangesproken, voor een totaal bedrag van Bij de overname van de boedel van het failliete VVV zijn ook cadeaubonnen meegekomen, de restant waarde per 31 december is in de balans verantwoord onder liquide middelen. Van de Gemeente is een eenmalige subsidie ontvangen van 5.000,= als vooruitbetaling voor de in april 2013 uit te voeren werkzaamheden m.b.t. de publicatie van het Verhaal van Woerden. Deze post is op de balans als vooruit ontvangen subsidie opgenomen. Toelichting op het exploitatieresultaat over 2012 De afrekening van de energieleverancier is door een foutieve afrekening over 2011 (verkeerde gasmeterstand gebruikt) hoger uitgevallen. In volgende jaren zal rekening moeten worden gehouden met de hogere juiste kosten. Het terug te ontvangen deel van de energiebelasting is ten gunste van de energiekosten geboekt en als vordering in de balans opgenomen. De post Porti is dit keer extra hoog omdat de uitnodigingen van de Gestel tentoonstellingen zeer breed zijn verspreid in tegenstelling tot andere keren. De weekend/oproepkrachten hebben contracten met de Gemeente en worden door de Gemeente rechtstreeks financieel afgehandeld, in de subsidie vaststelling staat dit apart vermeld. De exploitatie van het Toeristen Informatie Punt (T.I.P.) Op verzoek van de Gemeente heeft het Stadsmuseum het T.I.P. vanaf 20 maartl 2012 in beheer genomen. In de hal van het museum is het T.I.P. gedurende een half jaar gehuisvest geweest, inmiddels heeft het T.I.P. zijn eigen plaats gekregen in de voormalige VVV ruimte. Het negatieve resultaat van het T.I.P. zal, volgens mondelinge afspraak met de Gemeente door de Gemeente in dit start/overgangsjaar worden gecompenseerd, in de balans is dit bedrag als nog te ontvangen opgenomen. Er is geen referentiekader voor de inkomsten en uitgaven beschikbaar geweest vanuit de Gemeente, derhalve is ook geen vergelijking met bijvoorbeeld een budget aan te geven. Voorstel tot verwerking van het resultaat 2012 Voorgesteld wordt het negatieve exploitatieresultaat 2012 van het museum ten laste van het eigen vermogen te brengen. Cees Laan penningmeester 3

4 Balans per 31 december 2012 Stichting Stadsmuseum Woerden (alle bedragen in euro) Activa Vlottende activa Debiteuren BTW te vorderen Vooruitbetaalde posten Nog te ontvangen voor T.I.P Overige vorderingen Totaal vlottende activa Liquide middelen Kas Voorraad Cadeaubonnen T.I.P ABN-AMRO bank Rek. crt ABN-AMRO bank deposito Totaal liquide middelen Totaal activa Passiva Eigen vermogen Saldo eigen vermogen Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen Voorzieningen Fonds Verwerving Kunstbezit Fonds Conservering en Restauratie Totaal voorzieningen Schulden Crediteuren Vooruit ontvangen subsidie Overige nog te betalen posten Totaal schulden Totaal passiva

5 FINANCIEEL VERSLAG 2012 Stadsmuseum Uitgaven Museum Realisatie 2012 Realisatie 2011 Huisvestingskosten Energiekosten Schoonmaakkosten Kosten Alarm en Meldkamer Overige huisvestingskosten Personeelskosten Loonkosten inlening personeel Huishoudelijke kosten Algemene kosten Kantoorkosten/drukwerk e.d Onderhoud inventaris e.d Computerkosten Telefoonkosten/internet Contributies en Abonnementen Verzekeringen Administratiekosten Overige en diversen Tentoonstellingen Porti (uitnodigingen) Advertenties en reclame Algemene kosten t.b.v. exposities Toevoeging fonds uitbreiding bezit Toevoeging fonds conservering/restauratie Kosten tentoonstellingen Totaal uitgaven Museum ========= ========= 5

6 Ontvangsten Museum Realisatie 2012 Realisatie 2011 Subsidie Gemeente voor: Totaal ontvangen subsidie Overige ontvangsten Verkoop boeken en kaarten Sponsoring derden Verhuur/rondleidingen Opbrengst Romeins schip Entreegelden Opbrengst Huwelijken Overige en diversen Rente Totaal ontvangsten ========= ========== Saldo exploitatieresultaat Museum ========= ========== 6

7 FINANCIEEL VERSLAG 2012 Toeristen Informatie Punt Uitgaven T.I.P. Realisatie 2012 Realisatie 2011 Huisvestingskosten Huurkosten niets bekend Energiekosten (proportioneel 7 mnd.) Personeelskosten Loonkosten inlening personeel Algemene kosten Kantoorkosten Onderhoud inventaris e.d. 270 Promotie en reclame Inkoop materiaal 937 Diversen 535 Bijzondere aanloopkosten Totaal uitgaven T.I.P ========= Ontvangsten T.I.P. Realisatie 2012 Subsidie Gemeente voor: Totaal ontvangen subsidie Overige ontvangsten Verkoop opbrengst Totaal ontvangsten T.I.P ========= Saldo exploitatieresultaat T.I.P. Volgens afspraak terug te ontvangen van de Gemeente. ========= 7

8 Stadsmuseum Toerekening volgens Budgetcontract verdeling (exclusief T.I.P.) Specificatie toerekening budgetcontract categorie: realisatie 2012 begroting 2012 begroting 2013 Tentoonstellingen Subsidiedeel Gemeente Entreegelden Verkoop boeken e.d Sponsoring derden totaal opbrengsten tentoonstellingen Rechtstreekse kosten Huisvesting Personeelskosten Algemene kosten totaal kosten tentoonstellingen Resultaat tentoonstellingen Publieksbereik en educatie Subsidiedeel Gemeente Diverse opbrengsten Sponsoring derden totaal opbrengsten Publieksbereik en educatie Rechtstreekse kosten Huisvesting Personeelskosten Algemene kosten totaal kosten publieksbereik en educatie Resultaat Publieksbereik en educatie Behoud en beheer Subsidiedeel Gemeente Diverse opbrengsten Sponsoring derden totaal opbrengsten behoud en beheer Rechtstreekse kosten Huisvesting Personeelskosten Algemene kosten totaal kosten behoud en beheer Resultaat Behoud en beheer Cultureel ondernemerschap Subsidiedeel Gemeente Verhuur en overige opbrengsten Huwelijken totaal opbrengsten cultureel ondernemerschap Rechtstreekse kosten Huisvesting Personeelskosten Algemene kosten totaal kosten cultureel ondernemerschap Resultaat Ondernemerschap Resultaat tentoonstellingen Resultaat Publieksbereik en educatie Resultaat Behoud en beheer Resultaat Ondernemerschap Totaal resultaat

9 Bevindingen Accountantskantoor Oudshoorn en Schoe SAMENSTELLINGSVERKLARING Opdracht Conform uw opdracht hebben wij de jaarrekening 2012 van Stichting Stadsmuseum Woerden te Woerden bestaande uit de balans per 31 december 2012 en de winst-en-verliesrekening over 2012 met de toelichting samengesteld. Verantwoordelijkheid van het bestuur Kenmerkend voor een samenstellingsopdracht is, dat wij ons baseren op de door het bestuur van de stichting verstrekte gegevens. De verantwoordelijkheid voor de juistheid en de volledigheid van die gegevens en voor de daarop gebaseerde jaarrekening berust bij het bestuur van de stichting. Verantwoordelijkheid de accountant Het is onze verantwoordelijkheid als accountant om de door u verstrekte opdracht uit te voeren in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de voor accountants geldende gedrags- en beroepsregels. In overeenstemming met de voor het accountantsberoep geldende standaard voor samenstellingsopdrachten, bestonden onze werkzaamheden in hoofdzaak uit het verzamelen, het verwerken, het rubriceren en het samenvatten van financiële gegevens. Daarnaast hebben wij de aanvaardbaarheid van de bij het samenstellen van de jaarrekening toegepaste grondslagen op basis van de door de stichting verstrekte gegevens geëvalueerd. De aard van onze werkzaamheden is zodanig dat wij geen zekerheid omtrent de getrouwheid van de jaarrekening kunnen verstrekken. Bevestiging Op basis van de ons verstrekte gegevens hebben wij de jaarrekening 2012 met een balanstotaal per 31 december 2012 van en een nadelig resultaat over 2012 van samengesteld in overeenstemming met Titel 9 boek 2 BW. Woerden, maart 2013 Hoogachtend, Oudshoorn & Schoe Accountants en Belastingadviseurs B.V. J. Oudshoorn Accountant-Administratieconsulent 9

10 STICHTING STADSMUSEUM WOERDEN (exclusief T.I.P activiteiten) meer jaren begroting (Herzien) (alle bedragen in Euro) Uitgaven realis Begr Begr Begr Begr Begr Huisvestingskosten Energiekosten Kosten alarm en meldkamer Schoonmaakkosten Overige huisvestingskosten Personeelskosten Salariskosten 1.8 FTE Huishoudelijke kosten Algemene kosten Kantoorkosten/drukwerk Onderh. invent. kleine aansch Computerkosten Telefoonkosten/internet Abonnementen Verzekeringen Administratiekosten Overige en diversen Tentoonstellingen e.d. Porti (uitnodigingen) Advertenties/reclame Diverse kosten Educatie Kosten tentoonstellingen Behoud en beheer Reservering uitbreiding kunstbezit Conservering / restauratie Collectie beheer/restauratie Totaal uitgaven Ontvangsten Subsidie Gemeente Woerden subsidie Tentoonstellingen subsidie Educatie subsidie Collectie management subsidie Cultureel ondernemerschap Totaal subsidie Gemeente Woerden Overige ontvangsten Verkoop boeken en kaarten Sponsoring derden Verhuur en rondleidingen Romeins schip Entreegelden Opbrengst huwelijken Diversen Rente Totaal Ontvangsten Saldo resultaat NB: overzicht is exclusief de in 2013 te besteden eenmalige subsidie Cultuur op Maat van

11 ACTIVITEITENVERSLAG 2012 VOORWOORD Het Stadsmuseum Woerden kun je met al zijn activiteiten, actieve medewerkers en uitstraling zien als een levend organisme binnen de - vooral Woerdense - samenleving. Elke tentoonstelling of welke activiteit dan ook is het resultaat van samenwerking met instellingen of individuen, of het nu gaat om beeldende kunst of het Verhaal van Woerden. Kunstenaars, verzamelaars, kunsthandelaren, gemeentemedewerkers, culturele instellingen, collega s in betaalde of onbetaalde functies: zonder dit netwerk kan het Stadsmuseum Woerden niet bestaan. De samenwerking met de Stichting Romeins Schip Woerden (RSW) is daarbij zeer speciaal, omdat dankzij deze stichting maar liefst bijna een kwart van onze bezoekers het museum binnenkomt. Ook de samenwerking met de Kuvo, op het gebied van jeugdeducatie, hebben wij zeer hoog in het vaandel. Door in 2012 haar activiteiten uit te breiden naar een Toeristen Informatiepunt (TIP) kon de museumorganisatie zich nog steviger verankeren in de Woerdense samenleving. Nu worden ook aanbieders en afnemers van recreatieve activiteiten in Woerden en omgeving opgenomen in het netwerk, een proces dat net begonnen is en dat zich de komende jaren verder zal ontwikkelen. Voor het Stadsmuseum zijn de tentoonstellingen vanzelfsprekend nog steeds een hoofdactiviteit. Grofweg kunnen we onze exposities verdelen in drie categorieën. Ten eerste die met kunstenaars uit Woerden en omgeving. Ten tweede die over het Verhaal van Woerden - over de (cultuur)historische ontwikkeling van Woerden en de identiteit van deze stad. En ten derde exposities van kunstenaars bij wie een groot handvaardig meesterschap aan de basis van hun werk ligt. Het zijn vaak kunstenaars die een minder bekende techniek hanteren, zoals we dit jaar zagen in onder meer een tentoonstelling met pastellisten. Elke categorie exposities was te zien in 2012 en staat ook voor de komende jaren gepland. Daarbij zullen de tentoonstellingen over het Verhaal van Woerden meer nadruk krijgen. Een onmisbare schakel in het geheel zijn onze betrokken, actieve en loyale vrijwilligers die elke dag weer zorgen dat het Stadsmuseum open is voor publiek. Zij zijn het gezicht van het museum. Samen met het bestuur en de vaste medewerkers zijn zij dienstbaar aan degenen om wie het allemaal gaat: de museumbezoekers, de liefhebbers van kunst en geschiedenis die vanuit Woerden en (ver) daarbuiten hun schreden naar het Stadsmuseum Woerden richten. ACTIVITEITEN BESTUUR Begin 2011 ging de VVV in Woerden samen met die van verschillende omliggende plaatsen failliet. Wethouder Bob Duindam verzocht daarop het bestuur van het Stadsmuseum om voor een vervangende voorziening te zorgen. Hierin heeft het Stadsmuseum in goed overleg met de gemeente Woerden kans gezien om een Toeristen Informatiepunt (TIP) in het leven te roepen. De reden hiervoor was dat men de museumorganisatie een steviger bestaansgrond wilde geven door haar activiteiten uit te breiden. Het TIP werd in korte tijd totstandgebracht, samen met een tijdelijke kracht, vrijwilligers en spoedig daarna met een vaste betaalde kracht voor twee dagen. Het TIP werd aanvankelijk gevestigd in de hal van het Stadsmuseum, maar dit leek al van het begin af aan niet de beste optie vanwege ruimtegebrek voor zowel het museum als het TIP. Na veel overleg is het bestuur tot overeenstemming gekomen met de gemeente over de huur van de ruimte van de voormalige VVV. Zo is het ruimteprobleem opgelost en is de toeristeninformatie te vinden op een vertrouwd adres. Van deze ruimte is een deel afgescheiden om te dienen als kantoorruimte voor TIPcoördinator/communicatie-medewerker van het Stadsmuseum Stephanie Rompa en conservator Floor de Graaf van het Stadsmuseum. 11

12 Een ander onderwerp waarvoor het bestuur in 2012 frequent contact had met de gemeente was de al jarenlang aanwezige wens om een ruimte te vinden voor een permanente tentoonstelling over de geschiedenis en identiteit van de plaats Woerden, kortweg het Verhaal van Woerden. Deze ruimte is gevonden is het gebouw De Beuk, waarvan de bibliotheek de hoofdhuurder is. Aan deze ruimte zal in 2013 invulling worden gegeven. Voorts werd in gesprek met de gemeente de Uitvoeringsovereenkomst voor het Stadsmuseum opgesteld. Met als achtergrond het gemeentelijke cultuurbeleid benoemt deze overeenkomst de te behalen doelen en resultaten voor deze periode. De gemeente zet vooral in op jeugdeducatie en het Verhaal van Woerden en beide komen dan ook nadrukkelijk terug in de Uitvoeringsovereenkomst, naast doelen op het gebied bezoekersaantallen, de overdracht van de kunstcollecties (binnen en buiten), collectiebeheer, vrijwilligersbeleid en financiën. Het bestuur hield in 2012 vier genotuleerde vergaderingen en talrijke niet genotuleerde bijeenkomsten. TENTOONSTELLINGEN Uit goed hout gesneden Hout- en linosneden van Elsbeth Cochius, Siemen Dijkstra, Marianne Fox-Ockinga, Wendelien Schönfeld, Alex Verduijn den Boer, Toine Moerbeek en Luuk Scholten 21 januari t/m 15 april Achtergrond De houtsnede is een grafische techniek die minder beoefenaars kent dan de ets. De houtsnede vereist een grote ambachtelijke vaardigheid en fysieke kracht van de kunstenaar. Hij behoort tot de hoogdruktechnieken; dat wil zeggen dat het gedeelte van het hout dat is weggesneden na het afdrukken witte vlakken geeft op het papier, en het hout dat overblijft de voorstelling vormt. De linoleumsnede wordt volgens hetzelfde principe gemaakt, alleen is het materiaal zachter. Hiervan waren er ook een aantal in de tentoonstelling aanwezig. Wat was er te zien Elsbeth Cochius maakt zwartwit linosneden in zeer grote formaten die de complexiteit en kwetsbaarheid van de natuur tot onderwerp hebben. Ondanks de figuratieve onderwerpen hebben deze voorstellingen ook allemaal een dwingende ritmiek, zoals de boomstammen in een ondergelopen bos of een groot blad vol insecten. Siemen Dijkstra beeldt in zijn hyperrealistische en tegelijk spirituele kleurenhoutsneden ook de natuur af, maar dan landschappelijker: in de tentoonstelling zagen we een bospad, een sloot in een hoekje van een weiland of in een langgerekt staand formaat - een boomstam die je kunt volgen tot aan de kruin hoog bovenin. Hij laat daarbij de speciale sfeer voelen die een plek kan hebben, vooral als die een veelbewogen geschiedenis heeft. Dijkstra s houtsneden kennen vele drukgangen en hij moet als geen andere kunstenaar ver vooruit denken over hoe hij wil dat de houtsnede eruit komt te zien. Marianne Fox-Ockinga woont in Engeland. Zij is in opdracht van de stad Londen lange tijd bezig geweest met het vastleggen van de bouw van stadions voor de Olympische Spelen in 2012; haar houtsneden in de tentoonstelling lieten dan ook stadions in verschillende fasen van aanbouw zien. Bij haar krijgt zelfs zo n betonnen bouwwerk een robuuste schoonheid. En ook een traditioneler onderwerp zoals een straat met achttiende-eeuwse huizen in de schemering is uiterst elegant en sfeervol. Wendelien Schönfeld is een zeer bekende kunstenares; in 2012 had zij ook een solotentoonstelling in het Amsterdamse Renbrandthuis. Haar kleurenhoutsneden hebben originele onderwerpen, ze zijn in de stad of binnenshuis gesitueerd. Een voorbeeld is het IJ met zwemmende figuren erin en de Amsterdamse haven op de achtergrond. Haar handschrift houdt een subtiel midden tussen robuust en fijn: ze werkt fijnzinig, maar vermijdt overdreven detaillering. Ook waren van haar 12

13 een heel ander soort houtsneden te zien: driedimensionale beeldjes van figuren, zoals een vrouw wadend door het water of een zelfportret met pet op; een nieuw ingeslagen weg in haar werk. Toine Moerbeek is een erudiete kunstenaar met een grote spirituele inslag; religieuze thema s spelen een belangrijke rol in zijn werk. Hij exposeerde een omvangrijke houtsnede op tweezijdig bedrukt vloeipapier; deze lag als een kleed op een tafel met ter bescherming melinex eroverheen. Het werk was getiteld Laatste Avondmaal en liet geabstraheerde vormen zien vol symboliek. Aan de wand hing een reeks met 21 kleine, langwerpige, staande houtsneden, ook op vloeipapier gedrukt maar op een houten ondergrond geplakt; de reeks had de schepping van de wereld tot onderwerp. Alex Verduijn den Boer exposeerde geen houtsneden, maar zwartwit linoleumsneden. Verduijn den Boer beeldt oude huizen en stadsdelen af aan de rand van de stad en vaak in verval. Of hij toont huizen tijdens de sloop, een vast onderwerp waarmee hij de graagte aan de kaak stelt waarmee fraaie, sfeervolle oude panden in de steden worden afgedankt, waardoor straten en wijken hun ziel verliezen. Een ander onderwerp van hem sluit aan bij de kunsthistorische traditie van dode vogels; bij hem kan dat een kraai zijn of een spreeuw en ook ontzielde katten komen in zijn werk voor. Luuk Scholten maakt felgekleurde houtsneden van landschappen, waarin het wit van het papier een grote rol speelt. Ook neemt hij beroemde schilderijen uit de kunstgeschiedenis tot onderwerp, zoals de Nachtwacht, en geeft daar in zijn houtsneden een eigen draai aan. Scholten had in de tentoonstelling de Vreedenburghzaal ter beschikking; daar stond ook een vitrine die was ingericht met allerlei attributen van hem: schetsboeken, plankjes hout, gutsen, inkt en dergelijke. Scholten werkte mee aan het scholenproject dat de Kuvo bij deze tentoonstelling organiseerde. Zijn optreden voor de scholieren gaf een grote meerwaarde aan het project, omdat hij als kunstenaar levendig en indringend vertelde over zijn werk. De opening Conservator prentkunst van Museum Boijmans van Beuningen, Dingenus van de Vrie, verrichtte de opening met een degelijke voordracht, waarin hij de geschiedenis van de houtsnede betrok en die hij illustreerde met beelden. Bijzonderheden De tentoonstellingen van hedendaagse kunst in het Stadsmuseum bieden het publiek meestal ook de mogelijkheid tot aankoop van de werken. Doorgaans levert dit hooguit enkele verkopen op, maar uit deze expositie werd relatief veel werk verkocht. Ansichten uit Woerden 21 april t/m 1 juli Achtergrond Ansichtkaarten zijn handzaam en geven het verleden van een stad weer op een wijze die appelleert aan nostalgische gevoelens. Ze laten mooie en karakteristieke plekken zien. De vroege zwartwit uitgaven zijn vaak nog verfraaid door handmatige inkleuring. Daarnaast geven de boodschappen op oude, ooit verzonden ansichten een klein, intiem inkijkje in het leven van toen. In deze tentoonstelling vertelde elke ansichtkaart een brokje van het Verhaal van Woerden. Wat was er te zien Deze tentoonstelling bevatte een kleine vierhonderd ansichten van Woerden uit de jaren 1880 tot de jaren Men kon zich in de tentoonstelling een beeld vormen van de veranderingen die Woerden in de loop der tijd heeft doorgemaakt. De ansichten waren in de tentoonstelling gegroepeerd naar stadsdeel en rijk voorzien van toelichting. Deze was voor het leeuwendeel gebaseerd op de informatie die het Regionaal Historisch Centrum (RHC) in Woerden over oude foto s en ansichten van de stad verstrekt. Bij het onderzoek viel op dat vele fraaie, 19de-eeuwse panden in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw zijn gesloopt. Vaak om plaats te maken voor minder aantrekkelijke bouwwerken. Totstandkoming Deze expositie werd samengesteld uit de collecties van twee Woerdense kaartenverzamelaars, Peter de Jeu en Gert Grundmann. Vooral de collectie van De Jeu is met meer dan 2500 stuks zeer omvangrijk en van grote kwaliteit. De kaarten, ieder afzonderlijk verpakt in een transparant kunststof hoesje, plaatsten we in groepjes tegelijk op vernuftige wijze ingelijst in grote lijsten, wat een zeer fraai effect gaf. Dit was een arbeidsintensieve klus, die werd geklaard met de inzet van vele uren van Peter 13

14 de Jeu zelf en verschillende vrijwilligers. Zo konden we de kaarten efficiënt en tegen lage kosten laten zien; de lijsten kwamen uit de depotvoorraad van het museum. Opening Wegens terecht - verwachte drukte organiseerden we de tentoonstelling in de grote zaal van Concordia. De opening op 20 april viel samen met die van het Toeristen Informatie Punt, dat in 2012 een tijdelijk onderkomen vond in de hal van het Stadsmuseum. Wethouder Bob Duindam opende het TIP met een toespraak over het belang van persoonlijke informatievoorziening aan toeristen. Rob Alkemade, archivaris van het Regionaal Historisch Centrum in Woerden, hield daarna een buitengewoon geestige en zeer goed geïnformeerde speech over de opkomst van de ansichtkaart (of, zoals hij liever zegt: prentbriefkaart) in Woerden. Er waren vanaf ca verschillende prentbriefkaartenuitgevers in de stad, maar boekhandelaar Kraaijenbrink was de eerste en beste: tientallen jaren lang had hij een prentbriefkaartenuitgeverij die niet alleen kaarten van Woerden, maar ook van vele in de wijde omtrek liggende plaatsen uitgaf. Bezoekers Het Stadsmuseum trok in de periode dat deze tentoonstelling liep 1963 bezoekers. Ongeveer de helft daarvan bezocht het museum in het kader van hun arrangement met het Romeinse schip. Dus ondanks dat deze tentoonsteling geheel op Woerden was gericht en we hem ook ruim bekendmaakten via persberichten en affiches, trok de tentoonstelling an sich helaas relatief weinig bezoekers. Keuzes uit de Kunstkring Woerden 7 juli t/m 2 september Achtergrond De Kunstkring, oftewel de Kunstenaarsvereniging Woerden, streeft naar verhoging van haar kwaliteit en wil de vereniging graag bekender maken en uitbreiden, vooral met jongere leden. Het was een wens om een expositie te organiseren in het Stadsmuseum Woerden, en dan met het beste wat de leden te bieden hebben. Maar hoe kwaliteit te selecteren? Het Stadsmuseum wilde graag ingaan op het idee van de Kunstkring en deelde vanzelfsprekend het streven naar kwaliteit. Besloten werd om een deskundige jury van buiten uit te nodigen om een selectie te maken uit ingezonden werk. Totstandkoming De kunstenaars mochten op een maandag in mei maximaal drie kunstwerken per persoon aanleveren bij Concordia, waarna de vierkoppige jury aan het werk ging. De jury bestond uit de Utrechtse kunsthandelaar Frank Welkenhuysen, de conservator van de bedrijfscollectie van Post.nl Astrid Wassenberg, de voorzitter van het bestuur van Stadsmuseum IJsselstein Bert Murk en de conservator van hetzelfde museum, Catherine Clavaux. Uit zo n negentig kunstwerken in totaal behield de jury er veertig. Dit waren kunstwerken uit velerlei disciplines: schilderijen, tekeningen, grafiek, keramiek, sculptuur, textielkunst en fotografie. Een veelzijdig geheel waarvan het Stadsmuseum toch een evenwichtige tentoonstelling smeedde. Opening De tentoonstelling werd geopend op 6 juli met een interview door conservator Floor de Graaf met Frank Welkenhuysen over de wijze waarop de jury te werk was gegaan. Op de vraag wat de criteria van de jury waren geweest, was het antwoord dat het niet alleen ging om een goede techniek, maar ook originaliteit en welk idee er achter het kunstwerk zit. Welkenhuysen legde uit dat je elk kunstwerk beoordeelt in zijn eigen context. Zo kun je vaak zien dat een kunstenaar is beïnvloed door een stroming of een andere, bekende kunstenaar. Je kijkt dan hoe die invloed is verwerkt: heeft de kunstenaar er iets mee gedaan, heeft hij zijn eigen toegepassing gezocht, er een eigen draai aan gegeven. Zo oordeelde de jury positief over een landschapsschilderij van Jill Achterberg, die zich duidelijk door de zeventiende-eeuwse schilderkunst laat leiden, maar ook een myerieuze sfeer weet te creëren die eigen is. Bijzonderheden Verzorgt normaalgesproken Engelhard Nederland het ontwerp van het drukwerk (uitnodiging, affiche) bij tentoonstellingen, ditmaal werkten we om de samenwerking met de Kunstkring kracht bij te zetten met KK-lid Fons van der Reep. Het museum besloot het schilderij Oban van G.J.M. van Snelrewaard 14

15 als beelddrager te nemen een schilderij dat een Japans rouwritueel verbeeldt - omdat de jury dit als beste van alle aangeleverde kunstwerken had bestempeld. Bezoekers Helaas viel het bezoekersaantal van deze toch zeer Woerdense tentoonstelling tegen. ROOD! Willem Hogendoorn: fotoportretten van roodharige Woerdenaren 1 september t/m 28 oktober Rood is een zeer zeldzame haarkleur. Minder dan 2% van de wereldbevolking heeft rood haar en de verwachting is dat dit percentage in de toekomst nog kleiner wordt. Hoeveel roodharigen zijn er eigenlijk in Woerden? Deze vraag was voor de Woerdense fotograaf en roodharige Willem Hoogendoorn aanleiding voor een portretserie. Deze serie bestond uit 160 foto s, onderverdeeld in thema s zoals Vlammend Rood, Gespikkeld Rood en Genetisch Rood. Elk thema werd tentoongesteld op een andere locatie in Woerden, elk gratis toegankelijk, zoals de Galerie in de Gewelven (kasteel), Fotogalerie Dies Groot, Galerie Van Slagmaat en de bibliotheek. In de hal van het Stadsmuseum was het thema Genetisch Rood te zien. Ongever tien foto s belichtten het erfelijke aspect van rood haar en zoomden in op gezins- en familierelaties. Omdat het Toeristen Informatiepunt tijdelijk was ondergebracht in de hal, was deze sowieso gratis toegankelijk en dat bleek in verband met deze kleine expositie ook praktisch. Tientallen mensen bezochten het museum vanwege de foto s. De manifestatie werd geopend met een groepsfoto van roodharige Woerdenaren op het Kerkplein op zaterdag 1 september. Puur Pigment Pastels van Onno Boerwinkel, Theo de Feyter, Lau Heidendael, Bert Osinga, Joanna Quispel en Janneke Tangelder 8 september t/m 18 november Achtergrond Puur Pigment was een tentoonstelling van tekeningen gemaakt met pastel: een bijzondere, weinig toegepaste kunsttechniek. Pastel wordt gebruikt in de vorm van krijtjes, maar bestaat in zijn zuiverste vorm uit pigment vermengd met gom. Vandaar de titel, Puur Pigment. Het is poederig materiaal en het hecht zich moeilijk aan het papier. Dat maakt het lastig te hanteren; het is tekenen en schilderen tegelijk. Het Stadsmuseum wilde graag een tentoonstelling wijden aan kunstenaars die pastelleren. Het was een origineel, bijzonder en tegelijk zeer toegankelijk onderwerp. Wat was er te zien Van de deelnemende kunstenaars waren er twee die echt uitsluitend met pastel werken; de anderen kiezen deze techniek als zij dat toepasselijk vinden voor het onderwerp dat zij willen verbeelden. De twee specialisten waren Onno Boerwinkel en Joanna Quispel. Boerwinkel maakt kleine pastels in een fabuleuze techniek. Hij verbeeldt Italiaanse straatscènes, processies, of mensen die met iets bezig zijn (een kapper, een bakker) op een impressionistische wijze. Die stijl sluit precies aan bij de eigenschappen van het pastel, het matte en wollige ervan. Boerwinkel is een nationaal bekende kunstenaar en het was een eer dat hij aan deze tentoonstelling wilde deelnemen. Van zo n dertig kleine en heel fraai ingelijste pastels van hem maakten we op de achterwand van de achterzaal op de eerste verdieping een ensemble, waarbij we door een harmonieus arrangement probeerden elk kunstwerk afzonderlijk en het ensemble als geheel optimaal te laten uitkomen. Het was een bijzonder esthetisch geheel. Joanna Quispel is een kunstenaar die altijd buiten werkt eerder nam zij in het Stadsmuseum deel aan de tentoonstelling In de buitenlucht (2010). Zij tekent landschappen en stadsgezichten in binnen- en buitenland. Van haar eveneens kleine pastels maakten we een ensemble in de Vreedenburghzaal op de begane grond. Haar werk weet de sfeer en kleuren van een bepaalde plek altijd zeer sterk te treffen. Theo de Feyter werkt ook vaak ter plekke. Hij exposeerde pastels die hij maakte in Cappadocië, waarbij je de warmte van dat land voelt, en pastels die ontstonden op een bepaalde plek 15

16 aan de Waal, met Hollands-grauwe kleuren, evenals pastels die hij binnenkamers maakte, zoals een stilleven, een portret en een interieur. Lau Heidendael werkt voornamelijk met aquarel maar was juist in de periode waarin hij voor deze tentoontelling werd benaderd, bezig te experimenteren met pastel. Heidendael maakt stillevens en landschappen. De stillevens zijn allemaal gearangeerd in zijn eigen atelier en bestaan uit allerlei op zich triviale voorwerpen, zoals flessen, dozen, stenen en dergelijke. Het gaat hem niet om de voorwerpen op zich, maar om de ruimte ertussen en om de relatie die ze met elkaar aangaan. Als hij landschappen tekent, dan van een streek in Frankrijk waar hij regelmatig komt. Heidendaels werk is meestal groot van formaat en vulde dan ook samen met de Cappadocië-reeks van De Feyter de eerste zaal boven. Bert Osinga schildert letterlijk bijna alles en vooral ook mensen. Speciaal met het oog op deze tentoonstelling echter wijdde hij zich aan het pastel, waarmee hij stadsgezichten tekende in Amsterdam (rondom het IJ) en Parijs. Ook verbeeldde hij Veluws landschap, een landhuis in de Achterhoek en de Oosterbegraafplaats, vol contrasten van zon en schaduw. Zijn werk maakt een kleurrijke, uitgebalanceerde indruk. Ook Janneke Tangelder maakte pastels speciaal voor deze tentoonstelling. Zij liet zien dat een kunstenaar ook van bescheiden onderwerpen kunst kan maken. Zij tekende een reeks pastels van haar eigen dakterras en dit gedurende een aantal maanden, zodat we het dakterras alle seizoenen zagen doormaken. De eerste pastels lieten nog grote delen van het terras zien, maar Tangelder durfde het aan om ook zoiets onbeduidends als een hoekje van het terras met een paar vuilniszakken weer te geven: zo n onderwerp kan met al zijn vorm- en kleurnuances een compleet mysterie opleveren. De tentoonstelling ging vergezeld van een vouwblad waarin een inleiding en korte interviews met de pastellisten deze kunsttechniek en zijn mogelijkheden verduidelijkten. Opening Als openaar van deze tentoonstelling trad kunsthistoricus en handelaar Jaap Versteegh op, die een een buitengewoon groot enthousiasme vertoonde voor het onderwerp en de tentoonstelling zelf. Hij trok een vergelijking tussen de verschillende kunstenaars en verschillende genres in de literatuur, van poëzie tot reportage, waarbij hij niet onder stoelen of banken stak dat hij Boerwinkel de beste van allemaal vond. Gestel Hervonden. Werk op papier uit twee collecties 24 november 2012 t/m 24 maart 2013 Achtergrond Leo Gestel ( ) was een Woerdenaar van geboorte. Zijn vader, een huis- en decoratieschilder in deze stad, was zijn eerste leermeester in de kunst. De getalenteerde Leo vertrok rond zijn twintigste naar Amsterdam, bezocht daar de kunstacademie en groeide uit tot een van de belangrijkste modernistische kunstenaars van Nederland. Een kunstenaar dus waar het museum in zijn geboorteplaats niet omheen kan. Het Stadsmuseum besteedde dan ook vaker aandacht aan Leo Gestel. Het laatst was dat begin 2010 toen we vrijwel alle werken van Gestel die we in de eigen collectie hadden (d.w.z. de collectie van de gemeente Woerden en die van de Stichting Stadsmuseum), in een tentoonstelling lieten zien. Inmiddels heeft het Stadsmuseum aanzienlijk minder werken van Gestel onder zijn hoede, omdat een groot bruikleen van een drietal particuliere eigenaars (uit één familie) is teruggevraagd. Dat was begrijpelijk, want doordat het Stadsmuseum maar klein is konden al die werken niet permanent worden getoond. Tot ca hing een groot aantal van deze stukken in o.a. de raadszaal van het stadhuis, maar die werden vervangen door werk van een eigentijdse Woerdense kunstenaar. In de zomer van 2012 benaderde de kunsthandelaar Frank Welkenhuysen het Stadsmuseum omdat hij van een particulier uit Zuid-Afrika foto s had gekregen van een map met een collectie tekeningen van Leo Gestel erin. Dit waren tekeningen uit Gestels jaren als student waaronder een geestige reeks van een studentikoze verhuizing, door Gestel zelf betekende briefkaarten, ontwerptekeningen voor reclame-uitingen of verpakkingen, een zelfportret et cetera. Deze tekeningen waren nooit eerder in de openbaarheid geweest, dus een unieke vondst. Welkenhuysen stelde voor een tentoonstelling te 16

17 organiseren met deze tekeningen. Ze zouden namelijk binnen afzienbare tijd door de eigenaar bij hem worden afgeleverd. Enige tijd later bleek ook kunsthandelaar Willem de Winter (van kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co.) in Haarlem een aanzienlijk aantal tekeningen van Gestel te hebben ontdekt in een nalatenschap in Haarlem. Het ging om tekeningen uit de latere jaren van Gestels leven, van Spakenburgse typen uit 1932 tot aan landschapstekeningen uit zijn latere jaren. Besloten werd die ook aan de tentoonstelling toe te voegen. Ook besloten we de tentoonstelling aan te vullen met werken uit de collectie van het Stadsmuseum zelf en enkele schilderijen uit het bezit van de kunsthandelaren. Alles bij elkaar gaven deze stukken, tachtig in getal, een vrijwel compleet overzicht van de verschillende periodes uit Gestels werk. Totstandkoming Gezamenlijk namen we de inventarisatie van de tekeningen ter hand. Papierrestaurator André van Oort maakte de tekeningen gereed voor de tentoonstelling. De tekeningen die waren vastgeplakt in het album haalde hij daar uit en hij voorzag alle werken van passe-partouts waarvan de maten hem waren opgegeven door het Stadsmuseum. Het Stadsmuseum gebruikte zijn depotvoorraad lijsten. Catalogus De werken waaruit de tentoonstelling bestaat vormen nu een samenhangend geheel, maar zullen na afloop van de tentoonstelling door verkoop worden verdeeld en grotendeels uit het zicht raken in particuliere collecties. Toch is het vanwege de kwaliteit van de stukken zeer de moeite waard, zelfs haast een verplichting ten opzichte van de kunstgeschiedenis, om de tentoonstelling vast te leggen. Daarom werd in gezamenlijkheid besloten na enige aarzeling weliswaar vanwege de arbeidsintensiviteit en het kostenaspect - tot het maken van een catalogus bij de tentoonstelling: een boekje waarin alle tentoongestelde werken zouden worden afgebeeld en waarin Gestels leven en werk in vogelvlucht de revue zouden passeren. Via een contact bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) in Den Haag vonden we zeven pas afgestudeerde jonge kunsthistorici die de teksten in het boekje voor hun rekening wilden nemen. Na een voorbereidende bijeenkomst in het Stadsmuseum gingen zij hard aan het werk en leverden binnen vier weken goede teksten aan die liepen van Gestels persoonlijke tekenwerk in relatie tot zijn familie tot aan het werk in zijn laatste jaren. We zijn deze auteurs zeer dankbaar voor hun - onbezoldigde bijdragen. De foto s van de kunstwerken werden genomen door Ep de Ruiter uit Amersfoort en enkele door Jaap van der Vooren uit Woerden. Frank Welkenhuysen maakte een opzet voor de vormgeving, Martin Rietveld uit IJsselstein werkte deze uit en maakte er een buitengewoon fraai en rijkgeïllustreerd geheel van. We lieten het boek (hardcover, 148 pagina s) drukken bij een internetdrukker. Opening De tentoonstelling was, zoals aangekondigd in de pers, op 24 november open voor het publiek. Omdat we tevoren wisten dat het boekje op die datum nog niet gereed zou zijn stelden we de opening vast op 14 december. We stuurden zo n 2500 uitnodigingen uit, gebruikmakend van de mailingbestanden van zowel het museum als die van de beide kunsthandelaren. We organiseerden de opening in de grote zaal van Concordia. Tegen de achterwand projecteerden we een aantal van de werken in de tentoonstelling, als sfeermaker in deze zakelijke omgeving. Na de inleiding door conservator Floor de Graaf hield burgemeester Jan de Waaijer een enthousiasmerende inleiding. Daarna lichtten Frank Welkenhuysen en Willem de Winter ieder hun tekeningenvondst toe. Het boekje echter was helaas nog niet geleverd door de drukker; dat duurde zelfs nog tot begin januari. In het museum kon men er wel alvast op intekenen. De intekenaars konden het boek later in het museum ophalen of het werd naar hen opgestuurd. Bezoekers De tentoonstelling loopt nog ver door in 2013 maar we kunnen wel alvast zeggen dat deze in november en december al ruim bezoekers heeft getrokken en dat de verkoop van het boek goed op gang is gekomen. De Telegraaf, Trouw en het AD wijdden er publicteit aan. We adverteerden in het NRC. 17

18 ACTIVITEITEN Behalve de tentoonstellingen vonden de volgende activiteiten in of vanuit het Stadsmuseum plaats: Dinsdag 13 maart, Vroedschapszaal: lezing door conservator Floor de Graaf over Leo Gestel voor de Kunstkring Woensdag 21 maart, Cultuurcafé van het Cultuur Platform Woerden bij Synergos: conservator Floor de Graaf spreekt over het Verhaal van Woerden, o.a. over de website Dinsdag 10 en 17 april en 15 en 22 mei, Stadsmuseum: twee maal een cursus kunstbeschouwing door docent beeldende vorming George de Wrede voor een algemeen publiek Zaterdag 14 en zondag 15 april, Stadsmuseum: Nationaal Museumweekend; bezoekers betalen slechts één euro toegang Zondag 24 juni, Stadsmuseum: rondleiding door de tentoonstelling Ansichten uit Woerden door kaartenverzamelaar Peter de Jeu voor leden van de SHHV Vrijdag 7 september, Stadsmuseum: Open Monumenten Klassendag, georganiseerd door Kuvo Zaterdag 8 september, Stadsmuseum: Open Monumentendag met gratis toegang Zondag 7 oktober, Vroedschapzaal: workshop pastelleren door kunstenares Janneke Tangelder voor een algemeen publiek Woensdag 17 oktober, Vroedschapzaal: workshop pastelleren door Bert Osinga voor leden van de Kunstkring Donderdag 8 november, theetuin De Steinse in Haastrecht: workshop pastelleren door kunstenares Janneke Tangelder voor de medewerkers en vrijwilligers van het Stadsmuseum Vrijdag 21 december, atelier van de Kunstkring in Kamerik: conservator Floor de Graaf spreekt een laudatio uit voor Jan Huffener ter gelegenheid van het verschijnen van het boek Een geboren tekenaar over zijn werk AANWINSTEN Cornelis Vreedenburgh ( ) Boerderijtje aan het water Olieverf op doek, 30,5 x 47 cm Gesigneerd en gedateerd 1906 Nagelaten door een particulier De heer N.C. Rietdijk uit Voorburg had enkele jaren geleden het Stadsmuseum Woerden bezocht samen met zijn familie. Hij was erg gecharmeerd van het museum en vooral van de Vreedenburghzaal. Hij drukte zijn familieleden meermalen op het hart dat het schilderij van Cornelis Vreedenburgh dat hij zelf bezat, na zijn overlijden aan het Stadsmuseum moest worden geschonken. Zijn schoonzoon T.H. Tan bracht eind mei 2012 het schilderij bij het Stadsmuseum. De heer Rietdijk was kort daarvoor overleden en de familie wilde zijn wens ten uitvoer brengen. Het schilderijtje is een zeer karakteristiek werk voor Vreedenburgh: het stelt een boerderijtje voor tussen bomen en aan het 18

19 water; een vrouwsfiguurtje is bezig was op te hangen. Het schilderij stamt uit de periode van 1906 tot 1908, toen Vreedenburgh in Nieuwkoop werkte. Het Stadsmuseum was vanzelfsprekend buitengewoon dankbaar voor deze schenking. Het heeft een permanente plaats gekregen in de Vreedenburghzaal. Reinier Snapper ( ) Stadsgezicht in Amsterdam Olieverf op doek en Interieur van het atelier Krijt op papier Beide aangekocht van een particulier Reinier Snapper werd geboren in Woerden. Hij volgde een opleiding aan de Rijksnormaalschool in Amsterdam en was tekenaar, illustrator, houtsnijder, graficus en boekbandontwerper. Hij was actief voor verschillende uitgevers. In 1949 trouwde hij voor de tweede maal, met Mary Goudvis. Met haar woonde hij eerst in Amsterdam en later, vanaf 1969, in Zaltbommel. Enkele jaren geleden zocht de stiefdochter van Snapper, Maria Goudvis, contact met het Stadsmuseum. Zij bezat een tiental schilderijen en tekeningen van Snapper en een map met documentatie (foto s van werk, aankondigingen van tentoonstellingen e.d.) en zocht een bewaarplaats voor deze stukken. Om hieraan tegemoet te komen en met het oog op de mogelijkheid in de toekomst een tentoonstelling van Snappers werk te organiseren, stemden wij erin toe dit materiaal voor mevrouw Goudvis te bewaren in ons depot. In 2012 nam mevrouw Goudvis weer contact met ons op. Zij wilde de schilderijen en tekeningen verkopen en gaf het Stadsmuseum de kans ook een keus te maken. Wij kozen ervoor bovengenoemde twee stukken voor onze collectie te verwerven. Het stadsgezicht is vlot en fris geschilderd, wat des te zichtbaarder is nu restaurator Hans van Dam het schilderij heeft schoongemaakt. Het interieur van het atelier geeft de intimiteit weer van de werkplaats waarin de kunstenaar zo veel uren doorbracht. Mevrouw Goudvis kende sommige afgebeelde voorwerpen nog, bewaarde die zelfs thuis. De overige door ons opgeslagen schilderijen en tekeningen heeft mevrouw Goudvis opgehaald. Willem Gestel ( ) Bloeiende kersenbomen bij Mierlo Pastel, 30 x 40 cm en Grazende koeien Pastel, 36,5 x 25 cm Beide aangekocht uit een nalatenschap In de zomer kreeg het Stadsmuseum de uitnodiging te komen kijken in het huis van een overleden Woerdense. Haar zonen waren van plan dit te verkopen, maar eerst wilden zij de kunstcollectie van de hand doen en het Stadsmuseum kreeg de eerste keus. Uit een aanzienlijk aantal werken van Woerdense kunstenaars koos het Stadsmuseum uiteindelijk twee pastels van Willem Gestel. Hij was de vader van Willem Gestel en heeft met zijn schildersbedrijf en als directeur van de Woerdense Avondteekenschool een rol van betekenis gespeeld in Woerden. Deze twee pastels zijn afgewogen werkjes met heldere kleuren. Een koffer van Kriege In het huis bleek nog een zeer bijzonder voorwerp aanwezig te zijn: een oude koffer met documenten van de edelsmid Jan Kriege ( ). De documenten waren onder meer kasboeken en correspondentie, stukken waaruit gereconstueerd zou kunnen worden wanneer Kriege welk stuk maakte en voor wie. Werkelijk een schat aan gegevens dus voor wie het werk van deze onderbelichte 19

20 kunstenaar zou willen bestuderen. Op advies van het Stadsmuseum is de koffer ondergebracht bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) in Den Haag. Willem Gestel ( ) Zelfportret op 90-jarige leeftijd Olieverf op doek, 58 x 68 cm Aangekocht van een particulier De gemeente Woerden en het Stadsmuseum beheerden ruim twintig jaar lang een bruikleen uit particulier bezit van een aanzienlijke collectie werken van Leo Gestel. De afgelopen jaren is deze collectie in delen door de familie teruggevraagd, het laatste deel in Toch is er contact gebleven tussen de het museum en deze familie. Ook dit zelfportret van Willem Gestel, de vader van Leo Gestel, behoorde tot het familiebezit. Omdat dit een interessant stuk is voor het Stadsmuseum Woerden heeft het museum dit voor de eigen collectie aangekocht. Willem Gestel schilderde het op 90-jarige leeftijd, in 1941, het sterfjaar overigens van zijn zoon Leo. VASTE COLLECTIE In de Vreedenburghzaal werd de gebruikelijke variatie in tentoongestelde werken aangebracht. De archeologische afdeling De archeologische afdeling op de tweede verdieping is intensief in gebruik door de Stichting Romeins Schip Woerden, die hier als onderdeel van haar arangementen rond het Romeinse schip uitleg geeft over Woerden in de Romeinse tijd. Ook individuele bezoekers nemen graag een kijkje bij de Romeinse vondsten en gaan vaak even zitten voor de film over de Romeinse geschiedenis van Woerden (een productie van A. van Miltenburg en K. Maartense) die daar permanent te zien is. De afdeling onderging in de zomer van 2012 verschillende veranderingen. Ten eerste brachten we een meer themagebonden volgorde aan de indeling aan. Hierbij werden bruiklenen toegevoegd van drie bruikleengevers: - de heer H. Kooijman uit Woerden - de provincie Utrecht - de heer M. Scheer uit Woerden. Het absolute topstuk op deze afdeling is nu een bronzen olielampje in de vorm van het hoofd van een negroïde man. Dit olielampje moet oorspronkelijk uit Zuid-Europa afkomstig zijn. Het lampje is een vondst van de eigenaar, de amateur-archeoloog Hans Kooijman, die ook andere bijzondere stukken uitleende. Van de provincie Utrecht leenden we verschillende objecten, waaronder beschilderde stukken steen die waarschijnlijk ooit tot een Romeins badhuis behoorden. Van Mart Scheer leenden we onder meer een Romeinse bronzen emmer, en het is de bedoeling om in 2013 een tweetal scheepsmodellen van zijn hand op deze afdeling te plaatsen. Verder vervingen we op de Romeinse afdeling versleten tekstborden door beter vormgegeven en meer informatieve exemplaren. Om dit mogelijk te maken ontvingen we een financiële bijdrage van de Sint Franciscusstichting. Zoals gezegd is er meer verbetering op de afdeling mogelijk die we in het komende jaar hopen te realiseren. Bruikleen aan tentoonstelling Ontsnapt aan de beeldenstorm Het Stadsmuseum gaf een middeleeuws apostelbeeld in bruikleen voor de tentoonstelling Ontsnapt aan de beeldenstorm. Middeleeuwse beeldhouwkunst, van 16 november 2012 tot en met 24 februari 2013 te zien in Museum Catharijneconvent in Utrecht. De apostel behoort tot een groep beelden die uit de naast het Stadsmuseum gelegen Petruskerk afkomstig zijn. Ze waren daar kort voor 1500 geplaatst, waarschijnlijk in het kader van uitbreidingswerkzaamheden aan de kerk. Toen later de kerk overging van het katholicisme op het protestantisme zijn de beelden in stukken geslagen en in de vloer van de kerk verborgen. In 1930 werd daar een aantal beelden teruggevonden, in de vloer van het turfhok. Het waren vier (delen van) apostelen en twee Christusbeelden. De beelden zijn in beheer bij het Stadsmuseum. 20

21 De in Woerden gevonden beelden zijn van hoge kwaliteit. Opvallend zijn de gevoelige gelaatsuitdrukking en de gedetailleerde uitwerking van het weelderige haar, de handen waarop je de aderen kunt zien lopen, en de plooival. Het Catharijneconvent heeft tijdens het onderzoek voor deze tentoonstelling de voorheen onbekende maker van de Woerdense beelden kunnen identificeren: het gaat om een zekere Meester Arnoldus. Hij was ook werkzaam in de Dom in Utrecht. Helaas zijn de beelden uit de Petruskerk zwaar beschadigd en ook uiterst kwetsbaar. Het uitgeleende apostelbeeld is zelfs in drie fragmenten uiteengevallen: een kop, een boven- en een onderlichaam. De kop en bovenlichaam sluiten niet meer goed op elkaar aan en het Catharijneconvent heeft een ingenieuze constructie bedacht om de delen toch aansluitend op elkaar te exposeren. In overleg is besloten om het onderste gedeelte van het beeld niet uit te lenen; door de fragmentatie zou de opstelling hiervan te lastig zijn geworden. Op verzoek van het Stadsmuseum heeft het Catharijneconvent nog een plexiglas kap laten maken die over het beeld heen is geplaatst; dit geeft extra bescherming tegen de eventuele verleiding van bezoekers om het op ooghoogte geplaatste beeld aan te raken. Na afloop van de tentoonstelling in het Catharijneconvent zal deze van 14 maart tot en met 16 juni 2013 te zien zijn in het Suermondt-Ludwig-Museum in Aken, inclusief het Woerdense bruikleen. Stadhuis In het stadhuis van Woerden, waar het museumdepot zich bevindt en waar museummedewerker Ad Marbus de volledige collectie beheert (dus die van de gemeente en het Stadsmuseum), is in 2012 veel verbouwd en verhuisd. Daardoor was er ook veel te doen rondom de kunst. Het is belangrijk controle te houden op het verplaatsen van werken tijdens verbouwingswerkzaamheden. Verder werden de nieuwe werkplekken van de ambtenaren zo veel mogelijk voorzien van de gewenste kunstwerken. Verder werd gewerkt aan de afstoting van werken uit de BKR-collectie. Geschikte foto s werden genomen om deze collectie op de herplaatsingsdatabase van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed te zetten. SAMENWERKING Stichting Romeins Schip Woerden (RSW) De Stichting Romeins Schip Woerden was in 2012 qua deelnemersaantal weliswaar wat minder succesrijk dan het jaar ervoor (ruim 1800 deelnemers in 2012, 2500 in 2011), maar bracht evengoed maar liefst een kwart van het totale bezoekersaantal van het Stadsmuseum binnen. De arrangementen die de RSW van april tot oktober organiseert beginnen meestal op de archeologische afdeling van het museum met een introductie op de Romeinen en hun geschiedenis in Woerden. Daarna wandelen de deelnemers via een bepaalde route naar het Romeinse schip, waarna een vaartocht volgt. RSW organiseert zowel maatwerk voor groepen als vaartochten voor individuele bezoekers; deze laatste vinden op zaterdag plaats en worden in het museum ondersteund door speciaal geïnstrueerde vrijwilligers. Kuvo In 2011 spraken het Stadsmuseum en de Kuvo af om per jaar minimaal bij één tentoonstelling samen te werken. Zo n samenwerking vond in de afgelopen jaren ook al van tijd tot tijd plaats, maar er was nog geen regelmaat afgesproken. In 2012 heeft de Kuvo een scholenproject opgezet bij de tentoonstelling Uit goed hout gesneden, over de houtsnede (en linoleumsnede) in de beeldende kunst. Leerlingen bezochten de tentoonstelling, kregen daar uitleg en maakten, eenmaal terug op school, hun eigen lino s. Gedeeltelijk kwam de uitleg van Luuk Scholten, een graficus (en oud-docent) wiens werk ook in de tentoonstelling hing. Dat gaf een duidelijke meerwaarde aan het project, dat in zijn geheel zeer geslaagd genoemd kon worden. Verder voerde de Kuvo in 2012 net als in voorgaande jaren in het Stadsmuseum projecten uit over de Romeinen en de middeleeuwse stad. Ook organiseerde het Kuvo de Open Monumenten Dag 21

22 Klassendag op 7 september, waarbij leerlingen van Woerdense scholen diverse monumenten bezochten, waaronder het Stadsmuseum. In totaal bezochten via de Kuvo 844 leerlingen van Woerdense scholen het Stadsmuseum. LIJST BESTUUR EN MEDEWERKERS In 2012 waren de bestuursleden: Jan Hendriks, voorzitter Cees Laan, penningmeester Nieck Engelhard, lid Jaap Breunesse, lid vacature Bezoldigde medewerkers Floor de Graaf, conservator Stephanie Rompa, communicatiemedewerker en TIP-coördinator Rowena Kemkes, communicatiemedewerker van 23 jan. t/m 4 maart (afwezigheid S. Rompa) Ad Marbus, technisch medewerker Anja van Elk, schoonmaakster Marianna Kersten, weekendmedewerker Jenneke van Ravenswaaij, weekendmedewerker Julia van Soest, weekendmedewerker Rob van Soest, weekendmedewerker Onbezoldigde medewerkers per 31 december 2012: Joke Deijle, vrijwilligerscoördinator en medewerker balie (ook voor RSW) Martien Bakhuizen, medewerker balie (ook voor RSW) en tentoonstellingsbouw Klaas Keizer, medewerker balie (ook voor RSW) en financiën Rowena Kemkes, medewerker balie, financiën en archeologie Irene Vlot, medewerker balie, coördinator rondleiders en registrator collectie Ria Zock, notuliste vergaderingen bestuur Fien Okkerman, medewerker balie en secretaris Vrienden van het Stadsmuseum Woerden Cees Arkesteijn, gids Ans Bierlaagh, medewerker balie Thea van Dijk, medewerker balie Arybert Evers, gids Margaretha Janssen-Muller, medewerker balie Margreet Louwerse, medewerker balie Elly Noorbergen-de Ruiter, medewerker balie Nico Noordergraaf, gids Hadassa Obstfeld, medewerker balie Ingrid van der Pijll, medewerker balie Wil Schoffelmeer, medewerker balie Ina van Setten, medewerker balie Anita Spies, medewerker balie Ilse Spies, medewerker balie Bella Strelina, medewerker balie Anneke van Swaaij, medewerker balie Wim van Veeren, medewerker balie Catharina de Vries, medewerker balie 22

23 FEITEN EN CIJFERS Tentoonstellingen en bezoekers Beeldboek 1 januari t/m 15 januari 2 weken* 183 bezoekers Uit goed hout gesneden 21 januari t/m 15 april 12 weken bezoekers Ansichten uit Woerden 21 april t/m 1 juli 10 weken bezoekers Keuzes uit de Kunstkring Woerden 7 juli t/m 2 september 8 weken bezoekers Puur Pigment 8 september t/m 18 november 10 weken bezoekers Gestel Hervonden 24 november t/m 31 december 5 weken** 665 bezoekers Aantal bezoekers t.o.v. voorgaande jaren * De tentoonstelling Beeldboek opende op 12 november 2011 en werd in 9 weken gezien door 708 bezoekers. ** De tentoonstelling Gestel Hervonden loopt t/m 24 maart Het totale aantal bezoekers in nog onbekend. In 2012 bezochten mensen het Stadsmuseum of één van de exposities. Daarnaast kwamen 591 bezoekers speciaal voor één van de 14 huwelijken die in 2012 in het Stadsmuseum werden gesloten

24 Bezoekers per tentoonstelling, in percentage van het totaal 2012 Type bezoeker Categorie 2012 Volwassenen 499 Museumkaart 2326 SHHV Kinderen < 18 jaar 373 CJP 12 Vriend 84 Vereniging Rembrandt 47 Gratis 271 Opening 400 Museumweekend 71 Open Monumentendag 355 Romeins Schip Woerden 1818 KUVO 844 Gilde 20 Rondleidingen 74 Vergaderingen, recepties etc. 44 Totaal 7582

25 Activiteitenverslag TIP maart - december 2012 VOORWOORD TOERISTEN INFORMATIE PUNT In januari 2012 is het Groene Hart Bureau voor Toerisme (GHBT) failliet gegaan. Dat betekende dat het VVV in Woerden en de VVV s in een aantal omliggende plaatsen de deuren moesten sluiten.. Dit bood het Stadsmuseum Woerden de gelegenheid om mee te dingen naar de invulling van een informatiepunt voor toeristen in de stad. Op 21 maart werd bekend dat wethouder Bob Duindam had gekozen voor de plannen van het Stadsmuseum voor een Toeristen Informatiepunt. Tien dagen later werd het geopend. Voor u ligt het verslag van de activiteiten uitgevoerd in het kader van het TIP in de periode maart 2012 t/m december De indeling van dit verslag is gebaseerd op de aandachtpunten van het businessplan dat bij de start van het TIP geschreven is. Het businessplan komt aan de orde in dit activiteitenverslag onder de kop beleidsmatige en bestuurlijke activiteiten. WINKEL OP ORDE Locatie Het TIP werd in korte tijd tot stand gebracht, samen met een tijdelijke kracht (Chantal Leeflang), vrijwilligers en spoedig daarna met een vaste betaalde kracht voor twee dagen per week. Het TIP werd aanvankelijk gevestigd in de hal van het Stadsmuseum, maar dit leek al van het begin af aan niet de beste optie vanwege ruimtegebrek voor zowel het TIP als het museum. Na overleg is het bestuur tot overeenstemming gekomen met de gemeente over de huur van de ruimte van de voormalige VVV. Deze ruimte aan de Meulmansweg heeft veel ramen zodat het TIP goed zichtbaar is en er producten geëtaleerd kunnen worden. Daarnaast is de toeristeninformatie weer te vinden op een vertrouwd adres. In de maand oktober is hard gewerkt aan de verhuizing. De ruimte is in twee delen gesplitst door een wand en het tweede deel is geschikt gemaakt als kantoor. Daarnaast zijn leidingen en stopcontacten verlegd, is de balie geplaatst en is zijn telefonie en internet in orde gemaakt. Vrijwilliger Klaas Keizer heeft zich onvoorwaardelijk ingezet om deze verhuizing in goede banen te leiden. Andere vrijwilligers hebben geholpen door schoon te maken en in te richten. Assortiment Op 6 november heeft het TIP zijn deuren aan de Meulmansweg geopend. Vanaf dat moment is begonnen met het aanleggen van een uitgebreider assortiment. Een gedeelte van de inboedel van het failliete VVV werd overgenomen. In dit assortiment werd een selectie gemaakt: VVV producten en verouderde spullen werden met korting uitverkocht. Andere producten zoals van ANWB, Falk en verschillende cadeaubonnen bevonden zich in goede staat en werden voor normale verkoopsprijs verkocht. Dit gaf het TIP de kans te ervaren welke producten goed in de markt lagen en welke minder. Daarna is het Falk- en ANWB assortiment verder uitbereid en zijn er Bongobonnen ingekocht. Ook worden er boeken verkocht die in het bezit zijn van het Stadsmuseum, servies en souvenirs. Openingstijden De openingstijden zijn bij het van start gaan van het TIP als volgt bepaald: dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur en zondag van 13:00 tot 17:00 uur. In de herfst- en wintermaanden na de verhuizing bleek dat het bezoekersaantal sterk afnam en ook sterk afhankelijk was van de opening van de bibliotheek. Daarom werd besloten de openingstijden hierop aan te passen en de deuren te openen van dinsdag t/m vrijdag van 10:00 tot 17:00 uur en zaterdag van 10:00 tot 15:00 uur. Vanaf de start van het toeristenseizoen (begin april) worden de tijden aangepast. 25