WTC THE HAGUE INTERNATIONAL TRADE & INVESTMENT GALA. in de regio Den Haag REGIONALE PRIJSWINNAARS MET ENTHOUSIASME, AMBITIE EN IDEALISME

Transcriptie

1 -WORLD TRADE CENTER THE HAGUE- #03, FEBRUARI 2014 in de regio Den Haag REGIONALE PRIJSWINNAARS MET ENTHOUSIASME, AMBITIE EN IDEALISME WTC THE HAGUE INTERNATIONAL TRADE & INVESTMENT GALA

2 THE HAGUE YOUR NEW CITY. YOUR NEW WORLD. De WFIA assisteert internationale ondernemingen bij vestiging, uitbreiding of verplaatsing binnen de regio. U kunt ons vinden op: Bel ons: of mail: info@westholland.nl Volg ons via: twitter.com/westholland Den Haag is internationale stad van vrede en recht, het politiekbestuurlijke centrum van Nederland en de zetel van de koninklijke residentie. En Den Haag is een echte zakenstad, centraal gelegen in de randstad, met een uitstekend leefklimaat. Met hoofdkantoren van Shell, Aegon, KPN en Siemens. En volop vestigingsmogelijkheden voor nieuwe bedrijven, onder andere in snel groeiende innovatieve clusters als de Telecomsector, de Energiesector en The Hague Security Delta. Welkom in Den Haag! BUSINESS IN THE HAGUE.COM YOUR NEW OFFICE. YOUR NEW AFTER-HOURS DRINK. Sinds de oprichting in 2000 hebben enkele honderden internationale bedrijven zich met hulp van de WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA) in de regio gevestigd. De WFIA assisteert zowel nieuwe als bestaande buitenlandse bedrijven bij het vestigingsproces van locatie tot registratie, bij vergunning- en visumaanvragen en bij bank- en belastingzaken. Werkt u voor een buitenlandse onderneming en wilt u meer weten over onze vrijblijvende gratis dienstverlening? Neem dan contact met ons op. COLOFON Uitgave van WTC The Hague Prinses Margrietplantsoen AM Den Haag T +31 (0) E info@wtcthehague.com Redactie Bouwinvest & Front-taal Concept en ontwerp Front-taal Tekst Ouwerkerk Tekst & Advies Simone van Heiningen Fotografie Chris Bonis Pepijn Leupen Jan Luijk Mladen Pikulic Eric Weber Sjaak Henselmans Druk L&T Media Op de cover Henk Kool, wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie gemeente Den Haag WTC The Hague Prinses Margrietplantsoen AM Den Haag T +31 (0) servicedesk@wtcthehague.com WTC The Hague Business Center Prinses Margrietplantsoen AM Den Haag T +31 (0) info@businesscenterthehague.com WTC The Hague Business Club Prinses Margrietplantsoen 33, mailbox AM Den Haag T +31 (0) ibc@wtcthehague.com WTC The Hague Conference Center Prinses Margrietplantsoen AM Den Haag T +31 (0) nhdenhaag@nh-hotels.com Voor meer informatie over adverteren in het volgende nummer van het World Trade Center The Hague Business Magazine (zomer 2014), neem contact op met Front-taal, T +31 (0) of info@fronttaal.nl. WTCTHEHAGUE.COM VOOR WOORD Ambitieus We staan nog aan het begin van een nieuw jaar, dus we mogen best nog wel even terugkijken op het jaar dat achter ons ligt. Ik vind dat het WTC The Hague-team ongelofelijk goed heeft gepresteerd. In oktober 2013 hebben we in New York een WTCA-certificering gekregen. Daarmee zijn we nu een volledig lid van een wereldwijde community met aangesloten bedrijven. Dat is dus een enorme opportunity voor onze leden van de International Business Club. En dat internationale netwerk wordt almaar groter. Zo zijn er in het afgelopen jaar zeventien nieuwe WTC s bijgekomen. Het merendeel van die nieuwkomers bevindt zich in China. Het is plezierig dat wij binnen dat uitdijende netwerk een actieve rol spelen. Dat WTC The Hague een aantrekkelijk concept is, blijkt wel uit het feit dat zich vorig jaar vijf nieuwe bedrijven in het gebouw hebben gevestigd. Deze nieuwkomers zijn onder andere afkomstig uit Singapore, Turkije en het Midden-Oosten. Elders in dit nummer leest u dat sinds 1 januari ook het InnovationQuarter, oftewel het kantoor van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij, in WTC The Hague gevestigd is. Dat is een mooie aanwinst omdat hiermee het WTC een belangrijke brug slaat naar het regionale bedrijfsleven. De International Business Club heeft vorig jaar ruim twintig activiteiten georganiseerd. Deze activiteiten varieerden van seminars, presentaties en netwerkborrels tot op MKB gerichte bijeenkomsten over hoe je zaken moet doen met bedrijven in België en Duitsland. We hopen deze actieve lijn dit jaar door te trekken. En daarin zijn we met z n allen best wel ambitieus. Zo gaan we veel werk maken van bilaterale samenwerkingen met WTC s elders in de wereld. De eerste gesprekken daarover worden al gevoerd met vestigingen in zowel Europa als Latijns-Amerika. En wat zal het geweldig zijn wanneer we de vergadering van de Associatie Regio Europa, Midden-Oosten en Afrika naar Den Haag kunnen halen. Kortom, plannen genoeg. Ik wens u heel veel leesplezier met deze nieuwe uitgave van WTC The Hague Business Magazine. Frans Engering, voorzitter van de Stichting WTC The Hague

3 8 De wereld als speelveld Als directeur externe betrekkingen WTC The Hague geeft Gerard Vaandrager de Trade & Investment Information Desk vorm. Leden van de WTC The Hague International Business Club kunnen hier 34 WTC in de regio Rinke Zonneveld, directeur van de Regionale Ontwikkelingsmaatschap- terecht met vragen over internationale pij (ROM), en Henk Kool, wethouder handel. Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie van de gemeente Den Haag, in gesprek over onder andere het bundelen van krachten om internationaal het verschil te kunnen maken en WTC The Hague als logische thuisbasis van de ROM. 18 Het WTC-gesprek Drie regionale prijswinnaars met een totaal verschillende achtergrond in een interessant gesprek. Ivo Wentholt, oprichter INHOUD 10 Olie & Gas in de regio Den Haag Den Haag is een aantrekkelijke regio voor organisaties in de olie- en gassector. Gemeente Den Haag, lokale spelers NOGEPA en Schlumberger en de nieuwe WTC-huurder Muntajat B.V. uit Qatar geven hun visie op één van de topsectoren van Den Haag: energie. en directeur van Sharewire, klassiek pianiste Iris Hond en Leslie Nooteboom, student industriële vormgeving en de PR-man van het Nuon Solar Team hebben drie dingen met elkaar gemeen: enthousiasme, ambitie en idealisme. 40 WTC The Hague International Business Club Een overzicht van de activiteiten, die de business club de afgelopen tijd organiseerde en de introductie van 6 WTC-licentie voor WTC The Hague Eric Dahl, algemeen directeur van de WTCA: WTC s horen bekend te staan als dé plek waar je moet zijn voor handelsondersteuning 26 Wie Wat Waar een nieuw IBC-lid: het internationale full-service advocatenkantoor Bird & Bird. 28 Op de groei Brussee Van Dun & Partners betrekt ruimte in WTC The Hague Business Center 30 Streven naar meer service Hans Wevers, directeur Europa AQ Services International, 22 Kunst & Zakendoen De WTC The Hague Art Gallery over mystery shopping 38 Historische band opnieuw aangehaald 14 We kunnen (nog) niet zonder gas Een impressie van het symposium Dutch gas challenged? : een middag praten over de uitdagingen van Nederlands gas. is een bruisend nieuw platform voor (internationale) hedendaagse kunst en design. 44 Eerste WTC The Hague International Trade & Investment Gala Een indruk van een succesvolle avond in het Plaza van WTC The Hague, dat voor die avond omgetoverd was in een sfeervolle Een inkomende handelsdelegatie uit Manitoba, Canada 43 WTC agenda 46 Column geitenwollen sokken Rabin Baldewsingh, wethouder Duurzaamheid van de gemeente Den Haag dinerlocatie.

4 WTC s horen bekend te staan als dé plek waar je moet zijn voor handelsondersteuning Eric Dahl, CEO van de WTCA, overhandigde in New York het WTC-certificaat aan Kelly Rodrigus (Bouwinvest) en Kees Slingerland (gemeente Den Haag). Een WTC zijn betekent meer dan een logo op je kantoorgebouw hangen. De lat ligt hoog voor licentiehouders, volgens de algemeen directeur van de WTCA, Eric Dahl. Met dertien World Trade Centers, waaronder WTC The Hague, is Nederland wereldwijd gezien het dichtst bevolkt. Maar in plaats van dat dit leidt tot onderlinge concurrentie, zijn de Nederlandse World Trade Centers juist een uitstekend voorbeeld van onderlinge coördinatie, zegt Eric Dahl, CEO van de World Trade Centers Assocation. Wij streven ernaar in iedere belangrijke stad ter wereld vertegenwoordigd te zijn en met 340 WTC s is er nog ruimte voor groei. Toen de WTCA veertig jaar geleden werd opgericht, vond je de WTC s met name in Amerika en Europa. Dat waren nog de dagen van de telex. Maar het internationale zakenlandschap is veranderd en de oprichters zouden de wereld van vandaag niet herkennen. Alleen al in China staan nu veertig WTC s. Dat aantal zie ik nog wel groeien tot meer dan honderd, wanneer je bedenkt dat zij driehonderd steden hebben met meer dan een miljoen inwoners - in de VS zijn dat er elf. Ook in India is veel vraag naar WTC-licenties. En vergeet de slapende reus niet: bij de WTCA krijgen we steeds meer informatieverzoeken binnen uit Afrika. Op de korte termijn zie ik veel groei in Centraal Azië - de voormalige Sovjetrepublieken - en het Midden-Oosten. En zo blijft het aantal WTC s in een regio een indicator van economische groei. Merkstrategie In iedere stad hoort een WTC bekend te staan als dé plek waar je moet zijn voor handelsondersteuning en dat vereist een zeer herkenbaar merk. De strategie van de WTCA is strak gericht op het positioneren van het merk en op conformiteit met dat merk. Waar staat het merk WTC voor? Onze slogan was jarenlang Prosperity through trade and investment. Maar dat maakte niet echt duidelijk wat een WTC is en doet. Nu is ons motto We grow trade en dat symboliseert ons wereldwijde netwerk en handelgerelateerde dienstverlening. Wij willen graag dat al onze leden die slogan, of eentje die erop lijkt, gebruiken. WTC s moeten overal hetzelfde geluid laten horen, dezelfde boodschap overbrengen. Wat een WTC onderscheidt van andere kantoorgebouwen met aanvullende diensten wordt onderstreept door de acht certificaten die een WTC kan behalen. Vier daarvan hebben te maken met de faciliteiten en de andere vier met de aangeboden diensten. WTC s zitten over het algemeen in iconische gebouwen, ontworpen door enkele van de beste architecten, ze liggen centraal en ze vallen op. En een WTC moet sterke banden hebben met zowel de lokale gemeenschap als de internationale zakenwereld. De lat ligt hoog en WTC The Hague s recente certificering op zes vlakken is een indrukwekkende prestatie. Op dit moment heeft alleen WTC Tapei alle acht certificaten op het hoogste niveau. Dit WTC is ook zeer behulpzaam naar andere WTC s die willen leren van hun ervaringen. En de WTCA ondersteunt haar leden bij het bereiken van dit niveau door het genereren van aandacht voor het merk en door het verkeer richting onze leden op gang te brengen. Recent hebben we ons nieuwe Digitale Platform gelanceerd. De digitale ruimte biedt de WTCA veel mogelijkheden tot ondersteuning, of het nu gaat om het systematiseren van processen, of om het bieden van gezamenlijke toegang tot databasediensten, webinars, apps en referentiebestanden over, bijvoorbeeld, het opzetten van een geoliede vergaderfaciliteit. Waarde toevoegen: dat is het gemeenschappelijke doel van zowel de WTCA als zijn individuele leden. En de toegevoegde waarde van WTC The Hague heeft dit World Trade Center absoluut op de kaart van de internationale handel gezet. Zie ook: LICENTIES EN CERTIFICATEN De WTCA is wereldwijd de enige organisatie met het exclusieve recht om World Trade Center -licenties en het WTC -merk uit te geven aan projectontwikkelaars, bedrijven en gemeenschappen. Eenmaal in het bezit van een licentie, kan een WTC certificaten behalen in acht verschillende categorieën: 1 Trade information services 2 Business services 3 Trade education services 4 Tenant services 5 Conference facilities 6 Exhibit facilities & services 7 Group trade missions inbound 8 Group trade missions outbound Hoewel WTC The Hague pas vrij recent is geopend (juni 2012), heeft het zich - na een beoordeling door de WTCA - in oktober 2013 al weten te kwalificeren in zes van deze categorieën: Trade information services, Business Services, Trade education services, Conference facilities en Group missions inbound en outbound. Een prestatie van formaat. Zoals Kelly Rodrigus, directeur Operations bij WTC The Hague, zei tijdens de ceremonie in New York op 4 oktober: Sinds de opening hebben we hard gewerkt aan het consolideren van het WTC-concept. Bedrijven die kiezen voor WTC The Hague worden overtuigd door het merk, het niveau en de faciliteiten die wij bieden. 6 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 7

5 Gerard Vaandrager, directeur externe betrekkingen WTC The Hague Al 35 jaar lang houdt Gerard Vaandrager zich bezig met internationaal zakendoen. Hij ziet de wereld als zijn speelveld en voelt zich als een vis in het water wanneer hij het ene moment een conference call met WTC São Paulo in Brazilië voert en het volgende moment in WTC The Hague de handelsdelegatie uit het Canadese Winnipeg kan verwelkomen. Als directeur externe betrekkingen WTC The Hague geeft Gerard Vaandrager de Trade & Investment Information Desk vorm. Ik zie mijzelf vooral als regisseur. De Trade & Investment Information Desk is een service voor leden van de WTC The Hague International Business Club (IBC). Leden kunnen hier terecht met vragen over internationale handel. Ik krijg op dit moment vooral nog veel vragen van IBC-leden uit andere landen. Logisch, want we zijn de Desk het nog aan het opbouwen, vertelt Gerard Vaandrager. De vragen die hij nu krijgt voorgelegd variëren van een Italiaanse wijnimporteur die op zoek is naar afzetmogelijkheden tot een Amerikaanse producent van melkpoeder die nieuwe contacten in Nederland kan gebruiken. Vervolgens kijk ik wat de mogelijkheden zijn. Ook bij andere WTC s in Nederland. WTC Leeuwarden bijvoorbeeld is heel sterk in matchmaking, dus dan breng ik hen met elkaar in contact. People s business Mensen kennen is in zijn visie het wezen van dit werk. Met mijn 35 jaar lange ervaring bij de Kamer van Koophandel in Rotterdam en het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (NCH) beschik ik al over een redelijk internationaal netwerk. Dat ben ik nu nog verder aan het uitbouwen. Uiteindelijk blijft het een people s business. Wie kan je met wie in contact brengen voor een zo optimaal mogelijk resultaat? Overigens, zonder dat we het werk doen dat een commercieel bureau moet doen. We leggen de eerste contacten of geven informatie. Maar we doen geen hele marktconsultaties. Samenwerking De kracht van de Trade & Investment Information Desk is volgens Vaandrager zonder enige twijfel de samenwerking met vier partners. Ten eerste het NCH en de WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA), beiden gevestigd in WTC The Hague. En met ondersteuning van de gemeente Den Haag en de Kamer van Koophandel Haaglanden hebben we een totaalformule. Vragen van buitenlandse bedrijven over investeringen in de regio worden behandeld door de WFIA en de Kamer van Koophandel. En het NCH buigt zich over vragen die betrekking hebben op zakelijke relaties met buitenlandse markten. De organisaties beschikken over een enorme hoeveelheid aan informatie en een breed netwerk om handelsvragen te beantwoorden en contacten tot stand te brengen. Certificering Een belangrijk onderdeel van ieder WTC is de tradefunctie. Elk WTC geeft daar echter op zijn eigen wijze invulling aan. Vaandrager: Er is geen eenvormigheid, met als gevolg dat elk WTC het weer anders doet. Maar, voegt hij er aan toe, ik denk dat wij het met dit sterke koppel goed voor elkaar hebben. En in die mening staat hij niet alleen. Immers, zoals bekend heeft de World Trade Centers Association (WTCA) in oktober het WTC The Hague op zes verschillende onderdelen gecertificeerd. En, naast de Business services, Trade education services, Tenant services, Conference facilities, Group trade missions (outbound & inbound) zijn de Trade Information Services op een dusdanig niveau, dat de WTCA hier certificering op zijn plaats achtte. We hebben daar met z n allen heel hard aan gewerkt. Kinderschoenen Dit wil volgens Vaandrager niet zeggen dat ze er al zijn. De Trade & Investment Information Desk staat natuurlijk nog in de kinderschoenen. We zijn ook pas net bezig. De basis, gevormd door de hechte samenwerking tussen de vier verschillende partijen, is goed en die staat. We gaan nu de formule optimaliseren. We moeten niet vergeten dat het handelsbevorderende speelveld gaat veranderen. De komende jaren trekt de overheid zich hierop terug. Daardoor zal de rol van WTC The Hague als verbindende partij voor het internationale bedrijfsleven in belang toenemen. En de samenwerking tussen die partijen verder helpen uit te nutten, vind ik hartstikke leuk. Informatie Hoewel de naam Trade & Investment Information Desk doet vermoeden dat IBC-leden zich met vragen bij een informatiebalie kunnen melden, is dat niet het geval. Vaandrager: Nee, dat gaat gewoon via de mail of telefonisch. Meer informatie? tid@wtcthehague.com en telefoon: +31 (0) Gerard Vaandrager directeur externe betrekkingen WTC The Hague Zie ook: 8 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 9

6 Qatar Chemical and Petrochemical Marketing and Distribution Company (Muntajat) Q.J.S.C heeft de exclusieve wereldwijde rechten op de inkoop, marketing, distributie en verkoop van Qatar s (petro)chemische producten. Qatar produceert jaarlijks 10 miljoen ton aan chemicaliën, polymeren en kunstmeststoffen, ten behoeve van een breed scala aan industrieën over de hele wereld. Conform het doel, gesteld in Qatar National Vision 2030, een competitieve en gediversifieerde economie te ontwikkelen, dient Muntajat als poort naar Qatars export van chemicaliën, polymeren en kunstmeststoffen, waarbij de marketing en distributie geconsolideerd worden binnen één entiteit die wereldwijd de afnemers zal bedienen. Yousef Jeham Al Kuwari, Chairman Muntajat B.V. en Executive Director Marketing & Sales bij Muntajat: Vanuit het hoofdkwartier in Den Haag zal Muntajat zijn wereldwijde netwerk uitbreiden tot 36 kantoren in diverse steden, van waaruit meer dan 120 landen bediend zullen worden, met een speciale focus op de Europese markten. WTC THE HAGUE PRESENTEERT: MUNTAJAT B.V. Dankzij de inspanningen van NFIA en WFIA kan WTC The Hague opnieuw een internationaal bedrijf binnen zijn muren verwelkomen: Muntajat B.V., de wereldwijd opererende marketingorganisatie voor Qatars (petro)chemische producten. Toen wij bezig waren om onze internationale marketingorganisatie in te richten, was één van de belangrijkste overwegingen de locatie. We keken naar vijf landen en kozen uiteindelijk voor Nederland, om diverse redenen: de centrale ligging in Europa, de reputatie als internationaal georiënteerd land met idem personeel, het zakelijk klimaat en de stevige bilaterale relatie tussen Nederland en Qatar, zegt Yousef Jeham Al Kuwari, Chairman Muntajat B.V. en Executive Director Marketing & Sales bij Muntajat. Marco Smit, directeur Midden-Oosten & Turkije van de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), mag trots zijn op deze vangst. De NFIA, die 35 jaar geleden werd opgericht, is een operationele eenheid van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken, die internationale bedrijven adviseert, informeert, bijstaat en ondersteunt bij het succesvol opzetten van een Nederlandse vestiging. Smit, die gestationeerd is in Dubai, herinnert zich: Muntajat was zeer specifiek in zijn eisen. En luisteren naar die eisen is bij uitstek mijn taak. Een breed scala aan factoren maakt Nederland interessant als vestigingsland. Afhankelijk van de aard van een specifiek bedrijf, zal ik mijn sales pitch dan ook aanpassen. Om bijvoorbeeld een producent of een chemicaliënfabriek in Nederland gevestigd te krijgen, met alle regelgeving en vergunningen die daarmee samenhangen, vereist een compleet andere aanpak - en een veel langere adem - dan een Yousef Jeham Al Kuwari Chairman Muntajat B.V. en Executive Director Marketing & Sales bij Muntajat dienstverlener. In dit geval was de directie van Muntajat zeer snel van beslissen. Wanneer Smit een buitenlandse investeerder overtuigd heeft van het feit dat Nederland de perfecte plek is, is de volgende vraag waar?. Wij mogen dan niet zo n heel groot land zijn, niet minder dan negen regionale ontwikkelingsmaatschappijen trekken aan Smits jas. Smit: Het NFIA-kantoor in Nederland stelt een toer langs verschillende locaties samen die, gezien de aard van het bedrijf, het meest in aanmerking komen. En dan is het vervolgens aan de regionale ontwikkelingsmaatschappijen om zich van hun beste kant te laten zien. PERFECT GESCHIKT De WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA) is één van die regionale organisaties, opgericht door de plaatselijke gemeentebesturen en verantwoordelijk voor het aantrekken van internationale investeerders naar Den Haag en omstreken. In het geval van Muntajat, ging het tussen Den Haag en Amsterdam, vertelt Wim Rutgers, internationaal bedrijfsadviseur bij de WFIA. Dat Muntajat B.V. optreedt namens een staatsbedrijf en dat Den Haag ons regeringscentrum is, kan ons net een voorsprong gegeven hebben. En natuurlijk het feit dat veel internationale bedrijven in deze sector al vertegenwoordigd zijn in Den Haag. Zowel Amsterdam als Den Haag bieden een internationale omgeving. Of men kiest voor het levendige Amsterdam of het chique Den Haag hangt af van de bedrijfscultuur en van de mensen die er werken. Voor veel expats voelt onze stad, met zijn internationale scholen en fraaie woonwijken, als een warm bad. Desgevraagd wordt dit door de heer Al Kuwari bevestigd: Als Europees centrum voor energie en chemie, is Den Haag naar onze mening perfect geschikt voor Muntajat B.V. En afgezien van de aanwezigheid van veel internationale (petro)chemische bedrijven, droeg ook de nabijheid van de havens van Rotterdam en Antwerpen en de luchthaven Schiphol bij aan onze beslissing. Toen wij eenmaal voor Den Haag gekozen hadden, bleek het WTC een goede kantoorlocatie vanwege de hoogwaardige faciliteiten en het servicegerichte personeel. Een World Trade Center is een bekend, gerespecteerd merk, dat goed aansluit bij onze eisen en hoge standaard. LANGE TERMIJN Zowel Marco Smit (NFIA) als Wim Rutgers (WFIA) benadrukken dat het in relaties met hun inves- teerders gaat om de lange termijn. Rutgers: Het is net zo belangrijk dat ze hier blijven, als het is ze hier te krijgen. Smit: Wij worden overigens ook echt afgerekend op zogenoemde retention projects. En contact houden met bedrijven die zich hier gevestigd hebben, loont. Je hoort als eerste of een bedrijf uitbreidings- of acquisitieplannen heeft. Dan stellen we alles in het werk om ervoor te zorgen dat die plannen in Nederland gerealiseerd worden, aldus Smit. Beide heren zijn vol lof over het Nederlandse systeem van vaststellingsovereenkomsten. Bedrijven houden niet van verrassingen, zegt Rutgers. En zo n vaststellingsovereenkomsten is een bindende regeling met de Belastingdienst ten aanzien van rechten en plichten voor het komende aantal jaren. Echter, Smit ziet aan de horizon donkere wolken verschijnen boven dit unique selling point van Nederland: Onze Belastingdienst heeft meer dan 45 jaar ervaring met vaststellingsovereenkomsten. Maar in toenemende mate kopiëren andere Europese landen ons systeem. Ons belastingregime is nog steeds aantrekkelijk, maar we worden ingehaald. Absoluut een punt van aandacht voor onze nationale beleidsmakers. En, zoals Wim Rutgers terugrapporteert aan lokale overheden met betrekking tot problemen waar buitenlandse investeerders tegenaan lopen, doet Marco Smit dit op rijksoverheidsniveau: Over het algemeen vinden internationale bedrijven dat de Nederlandse interpretatie en implementatie van Europese maatregelen en regelgeving zich aan de striktere kant van het spectrum bevindt. Vooralsnog heeft de heer Al Kuwari echter niets dan lof: We zijn uitermate tevreden over de zorg en aandacht die wij van de Nederlandse autoriteiten ondervonden, waardoor onze vestiging hier in recordtijd geregeld was. De NFIA is diverse malen naar Doha gekomen om te assisteren in de besluitvorming en investeerde tijd en moeite in het inventariseren van onze zakelijke behoeften. De WFIA heeft ons geholpen bij het kiezen van een kantoorlocatie, door een shortlist op te stellen van locaties, kantoren en beheerders. Gevraagd naar de toekomst, is bij alle drie de gemene deler in hun antwoorden: groei. Smit: Er is slechts een beperkt aantal bedrijven in Qatar dat zich mogelijk zou kunnen vestigen in Den Haag. Maar ik ben met allemaal in contact. De heer Al Kuwari: Wanneer we eenmaal van start zijn gegaan in Den Haag, hopen we door te groeien naar 15 man personeel. Rutgers: De WFIA zal in Den Haag blijven focussen op expansie in een aantal topsectoren, waaronder Energie. Zie ook: WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 11

7 Esther van Vondel, senior account manager Economie bij de gemeente Den Haag LOKALE SPELERS IN EEN WERELDWIJDE INDUSTRIE Sinds de begindagen van olie- en gaswinning heeft de fossiele brandstoffenindustrie de weg naar Den Haag weten te vinden. Ieder op zijn eigen wijze, vertegenwoordigen Jo Peters en Alexander van Noort belangrijke lokale spelers binnen de sector. DE KRACHT VAN KWALITEIT Het gemeentebestuur van Den Haag richt in zijn Economische Visie de aandacht op een aantal sterke economische clusters. Eén daarvan is Energie. Natuurlijk werkt de gemeente Den Haag nauw samen met de WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA), zegt Esther van Vondel, senior account manager Economie bij de gemeente. Waar de focus van de WFIA vooral ligt op acquisitie - het aantrekken van bedrijven naar de regio -, ben ik deel van een team dat de relaties met bedrijven onderhoudt wanneer zij zich hier eenmaal gevestigd hebben. Onze economische visie heeft een hoogwaardig bedrijfsklimaat voor ogen, met sterke clusters zoals Energie, IT/Telecom, Veiligheid en Zakelijke Dienstverlening. Historisch gezien vestigen bedrijven in deze sectoren zich al vaak in Den Haag - Shell, bijvoorbeeld, zit hier al meer dan een eeuw - en er is altijd ruimte voor groei. In het bijzonder voor olie- en gasbedrijven is onze ligging ideaal: dichtbij exploratie- en productiefaciliteiten in de Noordzee, dichtbij de haven van Rotterdam en met de licentiegevers, dat wil zeggen de rijksoverheid, op de stoep. Voeg daarbij de aanwezigheid van hoogopgeleide arbeidskrachten, een gunstig financieel klimaat en een expat-vriendelijke werk- en leefomgeving. Ondanks alle nieuwe communicatiemogelijkheden die meer flexibiliteit bieden bij het kiezen van een vestigingslocatie, zijn dit nog steeds doorslaggevende factoren in de keuze voor Den Haag. En dus doet de gemeente wat zij kan om hier gevestigde bedrijven te behouden en nieuwe aan te trekken, met alle werkgelegenheid en economische spin-off die zij onze stad brengen. UITDAGINGEN Is er ook een gemeenschappelijke deler te ontdekken in de problemen waar internationale bedrijven tegenaan lopen? Nederland - en dat geldt dus ook voor Den Haag - is een goed gereguleerde maatschappij. Dit kan echter uitdagingen opleveren voor expats die hier hun weg moeten vinden. Simpele dingen, zoals het feit dat je eerst naar een huisarts moet en niet zomaar bij het ziekenhuis kunt binnenlopen, of ons parkeerbeleid, of de zoektocht naar huisvesting. Dit zijn zaken waarbij het The Hague International Centre kan helpen: een one-stop-shop voor internationale bedrijven en hun werknemers. Voor Esther van Vondel is het cruciaal om continu haar oor te luisteren te leggen. Je moet absoluut op de hoogte blijven van ontwikkelingen in de diverse sectoren. Voor wat betreft het Energiecluster gaat het dan bijvoorbeeld om de transitie richting verdergaande duurzaamheid, de toekomstige positie van olie en gas, veranderingen in het regeringsbeleid en dergelijke: dit zijn factoren die aan de kern raken van bedrijven in een cluster dat van groot belang is voor Den Haag. Hoewel er zeker sprake is van een self-fulfilling prophecy in Den Haag, waarbij de aanwezigheid van diverse hoofdkantoren automatisch andere bedrijven in dezelfde sector aantrekt, kunnen Esther van Vondel en haar collega s niet op hun lauweren rusten. Het blijft altijd een kwestie van erop uit gaan, de bedrijven bezoeken en openstaan voor hun suggesties. Zie ook: en Het Stenen Tijdperk eindigde niet bij gebrek aan stenen. Hetzelfde geldt voor fossiele brandstoffen. Met louter alternatieve energiebronnen zal nooit aan de steeds groeiende vraag kunnen worden voldaan, zegt Jo Peters, secretaris-generaal van NOGEPA, de Nederlandse olie en Gas Exploratie en Productie Associatie. Alexander van Noort, algemeen directeur Nederland & Denemarken bij Schlumberger is het met hem eens: Recent onderzoek heeft uitgewezen dat over twintig jaar zeventig procent van de wereldwijde energiebehoefte nog steeds geleverd zal worden door fossiele brandstoffen. Het feit dat de publieke opinie in Nederland de olie- en gasindustrie lijkt te beschouwen als op zijn retour, stoort beide heren. In de praktijk ziet Peters juist een toenemende interesse vanuit Amerikaanse bedrijven om zich in Nederland te vestigen. Van Noort: Maar onze sector is nogal conservatief en defensief. Juist nu de olie- en gasindustrie onder druk staat, is het belangrijk dat wij met één stem spreken en de boodschap over weten te brengen van onze relevantie in de wereld en in Nederland. Vergeet niet, dit is een sector die nog steeds groeit, met niet minder dan tien procent per jaar. LANGETERMIJNVISIE De druk van buitenaf wordt, uiteraard, ook opgelegd in de vorm van steeds strengere overheidsregelgeving. Peters: Onze leden willen ook veiligheid, voor mensen en milieu. Maar we moeten wel oppassen dat die regelgeving zijn doel niet voorbij schiet. Bijvoorbeeld: de Nederlandse regering is van plan een extra stap in het regulatieve proces in te lassen, waarbij een bedrijf - nadat er succesvol proefboringen zijn uitgevoerd - weer helemaal opnieuw vergunningen aan moet vragen om met de daadwerkelijke winning te beginnen. Maar als je het risico loopt dat die productievergunningen geweigerd worden, waarom zou je dan überhaupt miljoenen willen investeren in proefboringen? Peters spendeert veel tijd aan het op en neer wandelen naar de diverse betrokken ministeries - dé reden waarom NOGEPA in Den Haag gevestigd is -, waar hij de belangen van zijn leden bepleit. Onderschat het financiële belang van deze sector voor Nederland niet. Van Noort heeft de cijfers bij de hand: Per jaar gaat er 15 miljard de staatskas in. Peters: Het huidige fiscale regime betekent dat van iedere euro die de sector verdient, tachtig cent naar de belastingdienst gaat. Wanneer je een groter productievolume zou toestaan tegen iets lagere belastingen, zou de rijksoverheid er nog steeds in inkomen op vooruit gaan. Ironisch genoeg was het fiscale regime - met name ons unieke netwerk van bilaterale afspraken en solide internationale belastingsverdragen - één van de redenen voor Schlumbergers vestiging in Den Haag, aldus Van Noort. Of het nu om belastingen, het milieu of de politiek gaat, zowel Van Noort als Peters Jo Peters, secretaris-generaal van NOGEPA Alexander van Noort, algemeen directeur Nederland & Denemarken bij Schlumberger zijn voorstander van een langetermijnvisie. Peters: Zelfs op heel praktisch niveau ontbreekt het soms aan goed doordacht beleid. Neem bijvoorbeeld de ruimtelijke ordening offshore. Zou het niet een goed idee zijn om eerst te checken waar gas zit in de Noordzee, voordat je er een windpark bovenop gooit? Hoewel de toekomst zijn uitdagingen kent, zijn Peters en Van Noort vol vertrouwen. Volgend jaar viert NOGEPA zijn veertigjarig bestaan, vertelt Peters en wanneer we hem horen spreken zijn we ervan overtuigd dat zij er over veertig jaar nog zijn. Van Noort: Schlumberger is een dienstverlener binnen de olie- en gassector. Waar wat te doen is, vind je ons. En er zal altijd wat te doen zijn in Den Haag. Dat is zeker. Zie ook: en 12 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 13

8 Groningen staat op de tiende plaats van meest omvangrijke gasvelden ter wereld. En daarmee is Nederland ook direct de grootste gasproducent van Europa. Feiten die de meeste bezoekers van het eerste Nederlandse geoscience symposium in het WTC The Hague wel weten. Maar de gemiddelde Nederlander staat daar echter volstrekt niet bij stil, weet Jo Peters, secretaris-generaal van de Nederlandse Olie en Gas Exploratie en Productie Associatie (NOGEPA). We zeggen weleens gekscherend tegen elkaar, dat we in de winter een keer de gastoevoer voor een week of twee dicht moeten draaien. Een impressie van een middag praten over de uitdagingen van Nederlands gas. Ladies and gentlemen, klinkt het plotseling luid door WTC Plaza. Het geroezemoes van bijna 300 mensen die van de lunch genieten verstomt. Er wordt naarstig gezocht naar waar de woorden vandaan komen. Op de eerste verdieping verzoekt de spreekstalmeester de aanwezigen naar de grote zaal van het WTC Conference Center te gaan voor de start van de eerste editie van het symposium onder de titel Dutch gas challenged?. VERRAST Initiatiefnemer van de bijeenkomst is Alexander van Noort, general manager Nederland & Denemarken bij Schlumberger. Samen met het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI NIRIA), de Society of Petroleum Engineers (SPE), Petroleum Geologische Kring (PGK) en het Koninklijk Nederlands Geologisch Mijnbouwkundig Genootschap (KNGMG), zette hij een programma op touw waar in korte tijd 285 inschrijvingen op kwamen. Dat er zoveel belangstelling voor zou zijn heeft mij wel enigszins verrast, zegt Van Noort. De achterliggende gedachte om dit congres op touw te zetten is dat er de laatste tijd veel over de Nederlandse gas- en olieontwikkeling wordt gesproken. Tot voor kort kon het bijna niemand iets schelen waar het gas precies vandaan kwam. Maar dat is wel aan het veranderen. Er wordt nu volop gediscussieerd over bijvoorbeeld schaliegas, terwijl wij daar hier in Nederland nog geen enkele ervaring mee hebben. Dit was voor Van Noort en de vier kennisinstituten aanleiding om een symposium te organiseren met inhoudelijk goede sprekers. Om met elkaar een open discussie over schaliegas te voeren. PLAATSELIJK BELANG Wethouder Henk Kool mag als wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie de deelnemers een warm welkom heten. Niet zo vreemd want Den Haag treedt in het WTC The Hague op als gastheer van het evenement. De olie- en gassector is ook belangrijk voor deze stad. We hebben immers een lange geschiedenis met activiteiten in de olie- en gassector. Zo is onze regio de thuisbasis voor bedrijven als Shell, Total, Wintershall, Dana Petroleum, TAQA Energy, Schlumberger en Tulip Oil. Kool houdt de zaal voor dat gas een belangrijke economische factor is. Zeker in de transitie naar nieuwe bronnen van energie. Daarbij is het aantrekken en behoud van talent voor zowel de sector als de stad een cruciale factor. Het is goed om te zien dat er een open en transparante discussie en samenwerking ontstaat tussen enerzijds de vakmensen van SPE, KIVI NIRIA, PGK en KNGMG en anderzijds bedrijven en overheden. Hier ontmoeten zij elkaar om kansen en ontwikkelingen binnen de sector te verkennen. Dat is, zo voegt hij eraan toe, ook leerzaam voor ons als olie- en gasstad. Alexander van Noort algemeen directeur Nederland & Denemarken bij Schlumberger Jo Peters secretaris-generaal van NOGEPA 14 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE Henk Kool wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie gemeente Den Haag Brigitta Westgren adjunct directeur-generaal Energieproductie van het Ministerie van Economische Zaken Berend Scheffers directeur Technologie van EBN Jeff Meisenhelder vice-president Unconventional Resources bij Schlumberger Jan-Diederik van Wees senior onderzoeker geo-energie bij TNO Wim Rutgers internationaal bedrijfsadviseur bij WFIA WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 15

9 Nederlands Centrum voor Handelsbevordering Netherlands Council for Trade Promotion On the agenda ROL VAN BETEKENIS Het officiële seminar start met een inleiding van Brigitta Westgren, adjunct directeur-generaal Energieproductie van het Ministerie van Economische Zaken. Zij benadrukt dat aardgas de komende decennia zowel sociaal, ecologisch, economisch als politiek een rol van betekenis blijft spelen. Berend Scheffers, directeur Technologie van Energie Beheer Nederland (EBN) is het met haar eens. Er zitten nog substantiële hoeveelheden potentieel winbaar aardgas in de Nederlandse bodem. En nog steeds vinden we nieuwe voorraden. Alleen wordt het wel steeds lastiger om de velden te produceren. Voor de Nederlandse begroting is het volgens hem helemaal goed nieuws, want vorig jaar droeg EBN bijna zeven miljard euro aan de staat af. Scheffers: Dus de schatkist is wel blij met ons. SCHALIEGAS Sprekers als Jeff Meisenhelder van Schlumberger en Prof. Dr. Jan-Diederik van Wees, senior onderzoeker geo-energie bij TNO en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, gaan vervolgens de diepte in op het gebied van de technische aspecten van het winnen van schaliegas. Soms wordt het mij ook wel wat technisch, zegt Wim Rutgers, internationaal bedrijfsadviseur bij WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA). Hij houdt zich onder meer bezig met de werving van bedrijven voor de regio die actief zijn in de olie- en gassector. Het gaat dan vooral om de upstream olie- en gasbedrijven. De lijst van ondernemingen die hier in deze regio gevestigd zijn, is al flink lang. Op het lijstje dat hij bij zich heeft staan 35 bedrijven. Maar het zijn er inmiddels nog veel meer. Het congres ziet Rutgers dan ook als een manier om de sector op de kaart te zetten. De bedrijfstak zorgt hier voor veel werkgelegenheid. INTERNATIONALE AMBIANCE Niet iedereen beseft dat het hier om een volwassen bedrijfstak gaat, zegt Jo Peters na de pauze. Volgens de secretaris-generaal van de NOGEPA, heeft de samenleving momenteel alleen oog voor de nadelen van gaswinning. We moeten meer naar buiten treden, is zijn slotdevies. Alexander van Noort ziet daarbij het congres als een eerste stap. In natuurlijk de fantastische internationale ambiance van het WTC. Er zijn al geluiden om er een meerjaarlijkse activiteit van te maken. 16 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE PRIMA NAAR DE ZIN Luc Dekkers en Sebastiaan Edelman, eerstejaars studenten geologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam hebben het prima naar hun zin op het congres. Of ik nog opvallende zaken heb gehoord? herhaalt Luc de vraag. Nou, opvallend... Ik vond het vooral interessant om iets te horen over de techniek om de aanwezigheid van fossiele brandstoffen op grotere diepte in kaart te brengen. Überhaupt vond ik de aanwezigheid van die enorme database die wij hebben over wat er in de bodem zit wel heel bijzonder. Dat wist ik echt niet, vult Edelman zijn collega-student aan. VOELT ALS THUISWEDSTRIJD Annelies Bender, werkzaam als geologe bij TAQA Energy, neemt een slok van haar glas jus d orange. Voorbijgangers complimenteren haar even snel met haar optreden in een promotiefilm van NOGEPA die op het congres voor het eerst te zien was. Om jongeren enthousiast te maken voor het vak is zij voor deze film geïnterviewd. De energiesector is gewoon een hele boeiende bedrijfstak om te werken. De locatie van het congres voelt voor haar overigens als een thuiswedstrijd. Logisch want TAQA Energy is gevestigd in het WTC The Hague. Een heerlijke plek om te werken, vindt Bender. En ook een logische locatie om gevestigd te zijn omdat hier in de directe omgeving ook zoveel collegabedrijven zitten. Business beyond borders Hands-on support for international trade and investment Largest private trade promotor Worldwide network with 35 councils Trade missions, exhibitions, matchmaking and advice Independent solution provider For information please contact NCH, Tel: +31 (0) or info@nchnl.nl WTC The Hague Princes Beatrixlaan BM The Hague Uw partner in succesvol zakendoen in zuidelijk Afrika Horticulture Trade Mission to Ukraine, Kiev, February 2014 Agro Trade Mission to Azerbaijan, Baku, 2014 Holland Pavilion Photonics West 2014, San Francisco, February 2014 Round Tables Illinois, Expanding your Business in the U.S. - Choose Illinois, March 2014 Outbound Mission to Halifax, Nova Scotia - April/May 2014 Summer Fancy Food Show, New York, 29 June - 1 July 2014 Fact-finding Mission Iran, April 2014 Horticulture Trade Mission Saudi-Arabia, May 2014 The BIG 5, Dubai, November 2014 Speciality Food Festival, 9-11 November 2014 Iraq AgroFood, November th edition of the Latin America Winter Cocktail, 11 February 2014 Trade Mission to Colombia in cooperation with the Holland House Colombia, 1-4 April T: +31 (0) E: info@sanec.nl W:

10 GE WTC Al stop je het onder een steen,kwaliteit komt altijd boven SPR EK Sharewire - een ICT-bedrijf dat mobiele oplossingen zoals apps ontwikkelt - won de Zilveren Ooievaar, een jaarlijkse prijs van de gemeente Den Haag voor uitzonderlijk ondernemerschap en verdiensten voor de stad. Iris Hond won de Top Talent Creative Industry-beurs van de gemeente, à raison euro. En op 10 oktober reed Leslie in Adelaide de door zonne-energie aangedreven Nuna 7 over de finish van de World Solar Challenge in een winnende tijd van 33 uur en 3 minuten. Nou, ik speel een beetje piano en heb een tijdje industriële vormgeving gestudeerd. Ivo Wentholt, oprichter en directeur van Sharewire kan een brug slaan tussen klassiek pianiste Iris Hond en Leslie Nooteboom, student industriële vormgeving en de PR-man van het Nuon Solar Team. Alle drie wonnen zij in 2013 een prijs. Enthousiasme, ambitie en idealisme: dit verbindt drie - qua achtergrond zeer verschillende - prijswinnaars uit de regio. 18 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 19

11 Vliegende Vleugel Op het eerste gezicht lijken hun achtergrond zeer verschillend. Maar het wordt al snel duidelijk dat zij door hetzelfde gedreven worden: enthousiasme, ambitie en ja, een gezonde dosis idealisme. Iris: Ik wil klassieke muziek naar een breder publiek brengen. Dat doe ik ondermeer met mijn Vliegende Vleugel, een vleugel op een trailer waarmee ik overal speel, zelfs op Times Square, net als andere straatmuzikanten. En ik geef concerten in gevangenissen en ziekenhuizen, waar veel mensen nog nooit klassieke muziek hebben gehoord. De beurs die Iris won komt ten goede aan haar project Sarah and the Hour Glass, een multimedia-concept dat muziek combineert met verhalen, beelden en het internet, en later dit jaar van start gaat. Op dit moment zit ik in Los Angeles, waar ik werk met producer Patric Leonard - die ook met iconen als Madonna en Pink Floyd werkt - en ik ben nieuwe klassieke muziek aan het componeren. Wees eerlijk, hedendaagse klassieke muziek is meestal atonaal en hedendaagse popmuziek is vaak gewoon slecht. Je hoeft niet eens te kunnen zingen. Je zet de autotune op je microfoon aan, rookt een joint op het podium voor wat aandacht zoals Miley Cyrus, en hopla: je verkoopt miljoenen cd s. Maar ik ben ervan overtuigd dat kwaliteit overwint. Al stop je het onder een steen, kwaliteit komt altijd boven. Ivo Wentholt, oprichter en directeur van Sharewire ontvangt de Zilveren Ooievaar 2013 Succes heeft z n nadelen Ivo Wentholt is het met haar eens: Toen ik in 2003 begon met Sharewire was ik overtuigd van de mogelijkheden voor hoogwaardige mobiele applicaties. Die stonden toen nog in de kinderschoenen, maar inmiddels zijn we gegroeid tot een bedrijf met 40 man personeel en internationale opdrachtgevers zoals Randstad en American Express. Succes heeft wel z n nadelen voor een ondernemer. Opeens ben je vooral manager en dat was nooit de bedoeling. Dus ik heb een general manager aangesteld, zodat ik zelf weer creatief bezig kan zijn. Eén van de projecten waar hij het meest trots op is, is de The Hague Mobile Academy (thma), opgericht door Sharewire en de gemeente Den Haag. De thma biedt afgestudeerden uit het HBO en WO een platform, waar zij praktische kennis en kunde opdoen door het ontwikkelen van innovatieve mobile apps voor echte klanten, van idee tot succesvolle lancering in app stores. Na het programma van zes maanden zijn ze vrijwel verzekerd van een baan. Minder gewicht Leslie Nooteboom is nog geen ondernemer, maar heeft wel waardevolle ervaring opgedaan. Hij zette zijn studie aan de TU Delft - en zijn sociale leven - 1,5 jaar in de koelkast om deel uit te maken van het Nuon Solar Team. Ik wilde leren hoe je een idee naar de markt brengt. Ik moest opeens de weg vinden in het bedrijfsleven, op zoek naar sponsors. Bij het bouwen van een zonnewagen komt allerlei technologie kijken. Ik probeerde bedrijven zover te krijgen dat zij ons hun kennis en producten gaven, in ruil voor de toezegging dat onze studenten die zouden doorontwikkelen en de resultaten ter beschikking zouden stellen. Een goed voorbeeld waren de zonnecellen. Het beste bedrijf leverde dozen van zeven kilo, dus wij boden aan het gewicht daarvan omlaag te krijgen in ruil voor sponsoring. Met lichtere dozen konden wij immers meer zonnecellen in de auto stoppen, zonder negatief effect op het totale gewicht. Ons team heeft het gewicht van de accu s weten te reduceren tot vijf kilo, met hetzelfde prestatievermogen. Maar niet alleen de sponsors hebben er voordeel van. De achterliggende gedachte, die mij zeer aanspreekt, is dat alles wat wij ontdekken en ontwikkelen gedurende het project vervolgens gratis beschikbaar is voor iedereen. Het gaat allemaal om het delen van ons enthousiasme en van onze kennis, net als bij Iris en Ivo. Strategie Hoewel Iris geen vastomlijnde strategie hanteert, realiseert zij zich dat zij, als onafhankelijk musicus, ondernemer is in een markt die zich in zwaar weer bevindt, met alom bezuinigingen op budgetten en subsidies. Ik hoorde dat slechts tien tot twintig procent van de afgestudeerde conservatoriumstudenten een baan in de muziek vindt. En maar een paar van de conservatoria besteden aandacht aan wat studenten echt nodig hebben om een plekje te veroveren op de markt, die tegenwoordig zo internetgestuurd is. Want niet alleen neemt de financiële ondersteuning van de kunsten af, de hele muziekwereld is aan het veranderen. Als artiest ontkom je niet meer aan de invloed van Facebook, het internet, apps en dergelijke. Soms maak ik me daar zorgen over. Hoe je eruit ziet is steeds belangrijker, hoe je speelt is steeds minder belangrijk. Ik kies ervoor om meer naar mijn piano te kijken dan in de spiegel. Maar het is gewoon zo: ik zou geen platencontract hebben als ik eruit zag als Quasimodo, ook al speelde ik als Rubinstein. Waarom zoek je geen sponsor?, suggereert Leslie. Er zijn vast en zeker bedrijven die hun imago graag verbonden zien met klassieke muziek. Ivo voegt toe: Er is altijd behoefte aan kwaliteit. Wanneer mensen praten over de risico s van zelfstandig zijn, snap ik daar niks van. Je denkt helemaal niet aan die risico s, ondernemerschap is een behoefte die je voelt. Iets wat je gewoon moet doen. Leslie ziet zichzelf ook de weg van het zelfstandig ondernemerschap bewandelen. Eerst moet ik weer hard aan de slag voor mijn bachelor. En dan wil ik mijn master halen in Londen, waar het Royal College of Art een Innovation Design Engineering-programma heeft in samenwerking met Imperial College London. En daarna wil ik een product ontwerpen en maken dat mensen dichterbij elkaar brengt. Ik heb geen idee wat, maar ik weet zeker dat ik het kan. In de trein hiernaartoe zag ik al die mensen naar hun telefoonschermpjes staren, allemaal in hun eigen wereldje. Dat ga ik veranderen. Omdat Ivo nu juist de apps voor die telefoons ontwerpt, lacht Iris: Jullie krijgen ruzie! Maar Ivo is geïntrigeerd. Wie weet ontmoeten Iris, Leslie en Ivo elkaar nog eens en slaan zij de handen ineen: een trio om rekening mee te houden. Klassiek pianiste Iris Hond Het Nuon Solar Team wint de World Solar Challenge 2013 Zie ook: Fotografie: Iris Hond:Jeanette Huisman, Nuon Solar Team: Jorrit Lousberg, Hans-Peter van Velthoven 20 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 21

12 &ZAKENDOEN De WTC The Hague Art Gallery is een bruisend nieuw platform voor (internationale) hedendaagse kunst en design. De avond voor het interview met Axel Lemmens - de man achter de WTC The Hague Art Gallery, samen met Renée van Nievelt - werd een drieluik van Francis Bacon bij Christie s in New York afgehamerd voor een recordbedrag van miljoen dollar. De koper was een kunsthandelaar die optrad namens een onbekende cliënt. Dit bedrag gaat ver boven de prijzen van de werken die, sinds de opening van de Art Gallery begin 2013, in WTC The Hague geëxpo- deze tentoonstellingen doet Lemmens een beroep op zijn uitgebreide netwerk van topgaleries uit de regio, die jaarlijks bijeenkomen tijdens de kunstbeurs die hij organiseert in de oude Fokker-terminal in Den Haag: Art The Hague (voorheen Arti). En met ingang van 2013 is WTC The Hague partner in deze kunstbeurs. Wij hebben één gemeenschappelijk doel: Den Haag op de kaart zetten als een stad die internationaal is in al haar aspecten, van de zakenwereld tot de kunst- Ten derde is het zichtbaar ondersteunen van de schone kunsten goed voor het bedrijfsimago. Het toont betrokkenheid, engagement en - laten we eerlijk zijn - status. Diverse Nederlandse bedrijven hebben indrukwekkende kunstverzamelingen opgebouwd (zie vbcn.nl), die inderdaad wereldwijde lof hebben opgeleverd. Eén pionier was Alexander Orlow, directeur van de Turmac Tobacco Company, die vond dat zijn personeel recht had op schoonheid. Zijn collectie seerd zijn. Maar de kwaliteit van de kunstwerken is van wereld. En zowel de kunstbeurs als de kunstgalerie biedt - bekend als de Stuyvesant-collectie naar het sigaretten- hoog niveau, aldus Lemmens. Neem nu Minnie Weisz, wier WTC The Hague een nieuw platform voor communicatie merk Peter Stuyvesant - telde in 2007 niet minder dan werk we toonden tijdens de recente Inside Out -expositie. met hun internationale zakenrelaties werken van gerenommeerde moderne en heden- Zij gebruikt de camera obscura-techniek van oude meesters daagse kunstenaars. Toen de fabriek sloot in 2009 werd als Vermeer op een zeer innovatieve wijze in een hedendaags medium: fotografie. Toen Axel Lemmens tien jaar geleden Redenen om te kopen deze unieke collectie helaas geveild. Een verlies voor ons land, dat echter wel een terechte en hernieuwde belang- voor zichzelf begon, combineerde hij zijn zakelijke achter- Lemmens is overtuigd van de waarde van het introduceren stelling binnen het bedrijfsleven wekte voor het verzame- grond in communicatie met zijn persoonlijke interesse van kunst binnen bedrijven. Er zijn een paar zeer goede len van kunst. Dus, breng een bezoek aan de WTC The in kunst. En tijdens een communicatieseminar dat ik redenen voor bedrijven om kunst aan te kopen voor hun Hague Art Gallery en laat dit het begin zijn van uw eigen organiseerde in WTC The Hague, in 2012, werd het idee kantoren. De belangrijkste reden blijft natuurlijk de particuliere of bedrijfscollectie. voor een galerie in het gebouw geboren. Dus vinden nu schoonheid, die een werkomgeving naar een hoger niveau verkoopexposities plaats op de begane grond en in het tilt. En kunst kan, mits goed gekozen, een goede investering WTC The Hague Business Center. Bij het samenstellen van zijn - een paar ingelijste posters zijn dat in ieder geval niet. 22 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 23

13 the art of business Kunst kopen Veel Nederlandse galeries nemen deel aan de zogenoemde Mondriaan-regeling. Hiermee kunt u een kunstwerk kopen - en meenemen - tegen een aanbetaling van 20 procent, de rest te betalen in 36 maandelijkse, rentevrije (!) termijnen. En er gelden diverse fiscaal interessante maatregelen voor bedrijven die kunst aanschaffen en een deel van hun collectie uitlenen aan een museum. Uw belastingadviseur kan u hier meer over vertellen. Belgium: the class of 2013 Tot 4 april presenteert WTC The Hague Art Gallery de expositie Belgium: the class of Tijdens deze expositie zijn werken te zien van Leah Blits, Ann de Saedeleer, Charlotte van Renterghem en Sara van Woerden. De tentoonstelling werd geopend door de Belgische ambassadeur in Nederland Frank Geerkens. De werken van Leah Blits zijn zowel figuratief als abstract te noemen. In haar schilderijen raken herkenbare figuratieve motieven verstrengeld met meer abstracte zinspelende elementen. Tijdens een proces van creatie, deconstructie en recreatie bouwt zij haar beelden laag over laag op en laat zo het schilderij in dialoog treden met zichzelf. De verschillende lagen van vervlochten symbolen en suggesties maken verscheidene interpretaties mogelijk. Axel Lemmens (l.) en ambassadeur Frank Geerkens bij de opening van de huidige expositie. Voor meer informatie: zie of neem contact op met Axel Lemmens: +31(0) WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 25

14 WHO WHAT WHERE WTC The Hague s Nieuwjaarsbijeenkomst Op 23 januari organiseerden WTC The Hague en de WTC The Hague International Business Club een nieuwjaarsbijeenkomst. Om de start van het nieuwe jaar te vieren, kwamen leden en relaties van de Business Club, WTC-huurders, zakenrelaties en afgevaardigden van ministeries en ambassades samen in het WTC om het glas te heffen op een voorspoedig nieuw jaar. geslaagd symposium Beyond Business: daarom den Haag! Chinese Economische Voorlichtingsdienst kiest voor WTC The Hague Tu r ks e bakkersketen Simit Sarayi n a a r Laakhaven De Nederlandse overheid is bezig met een ongekende inkrimping van zijn positie op de Nederlandse vastgoedmarkt. Dit heeft vooral zijn impact in de regio Den Haag, maar ook in andere steden met een fors aandeel van de overheid. Hoe dit proces in goede banen te leiden en tegelijkertijd sterker te worden als vestigingslocatie stond 5 november 2013 centraal tijdens een symposium dat de Stichting Den Haag Nieuw Centrum (een samenwerkingsverband tussen de gemeente en zo n 35 marktpartijen) organiseerde in New Babylon, samen met PropertyNL en Het Financieele Dagblad. Na een welkom door Gerad Schoenaker, voorzitter van de stichting, was het woord aan dagvoorzitter Paul van Liempt, bekend van BNR. Van Liempt ging samen met verschillende sprekers op zoek naar de nieuwe uitdagingen waar de stad voor komt te staan als gevolg van bovengenoemde ontwikkelingen. Maar eerst was de beurt aan Sjaak Bral die zijn eigen visie gaf op Dáárom Den Haag! Keynote speakers op het symposium waren Roos van Erp-Bruinsma (CEO ad interim bij het Rijksvastgoedbedrijf i.o), Gerlof Rienstra (senior partner bij Ecorys), en Erik Pasveer (hoofd Stedenbouw en Planologie gemeente Den Haag, Dienst Stedelijke Ontwikkeling). Tijdens een paneldiscussie reageerden Jouke de Vries (decaan Universiteit Leiden, Campus Den Haag en tevens vice-voorzitter van de Stichting WTC The Hague), Rob Perik (voorzitter VNO-NCW Den Haag), Henri Grevers (manager kantoren New Babylon), Alexander van Noort (voorzitter International Community Platform) en Eric Herman (Global CCO Damco), op de opgave waarvoor Den Haag staat. Aan het symposium is ieder jaar een speciale bijlage bij het FD gekoppeld, waarin onder meer op het symposium wordt teruggeblikt. Den Haag krijgt de eerste Nederlandse vestiging van de Chinese Economische Voorlichtingsdienst uit de provincie Guangdong. Wethouder Henk Kool (Economie) heeft een overeenkomst hiertoe met de Chinese organisatie getekend. De Guangdong Chamber of Commerce (CCPIT) komt in WTC The Hague en gaat de handel tussen Nederland en China bevorderen. Daarnaast zal de Economische Voorlichtingsdienst Chinese bedrijven begeleiden bij hun vestiging in Nederland. Wethouder Henk Kool: De komst van het CCPIT is geweldig nieuws voor Den Haag; het is opnieuw een bezegeling van de uitstekende handelsrelatie met China. Deze dienst vertegenwoordigt één van de meest welvarende Chinese provincies met 105 miljoen inwoners en een economische groei van 10 procent dit jaar. Van 8 tot en met 11 november jl. organiseerde het NCH, in samenwerking met de WFIA, NFIA, WTC The Hague en WTC Istanbul een handelsmissie naar Turkije voor de gemeente Den Haag. Eén van de mooie resultaten van deze missie is de vestiging in de RAC Hallen in Laakhaven van een distributiecentrum, productiecentrum, trainingscentrum en het hoofdkantoor van de Turkse bakkersketen Simit Sarayi voor de hele Benelux. Simit Sarayi is een Turkse franchiseketen met ruim 300 vestigingen in Turkije en Europa, waar broodjes, bagels en patisserie worden verkocht. De eerste Nederlandse vestiging opende haar deuren drie jaar geleden aan de Gedempte Gracht. Inmiddels zijn er zeven zaken in Nederland. Over twee jaar moeten dat er vijftig zijn in de hele Benelux. EMBASSY FESTIVAL BIEDT WERELDREIS IN DEN HAAG Op 7 september 2013 presenteerde PROOOST, in samenwerking met diverse lokale ambassades, het eerste Embassy Festival, gevuld met muziek, kunst, dans, eten en drinken, debatten en lezingen. Het festival was een ware culturele ontdekkingsreis, waarbij het schilderachtige Lange Voorhout in Den Haag als decor fungeerde. Tijdens het dwalen langs de landenpaviljoens, de twee muziekpodia en de Creative Arena, werden vele grenzen overschreden. Het festival startte vroeg in de middag met een muzikale wereldtoer waarbij vele genres zoals soul, jazz, pop, folk, funk, hip-hop en klassieke muziek de revue passeerden. In de Creative Arena vertelden schrijvers hun reisverhalen, waren er Griekse en Thaise dansshows en kon men genieten van een korte voorstelling van Shakespeare. Op de achtergrond klonk het getik van jeu de boules, terwijl de smaakpapillen werden geprikkeld door de lekkerste hapjes en drankjes uit alle windstreken. Zo n bezoekers bezochten dit evenement. De tweede editie van het Embassy Festival vindt plaats in het eerste weekend van september WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 27

15 Het is de combinatie van juridisch, strategisch en organisatieadvies dat Brussee Van Dun & Partners voor multinationals zo interessant maakt. We zijn vertrouwelingen en raadgevers van directieleden. Een soort consiglieres. Maar dan uiteraard niet van de maffia waar we deze benaming van kennen, aldus Henri van Dun. Samen met zijn partner Laurens Brussee heeft hij onlangs een Business Room in het WTC The Hague Business Center betrokken. Deze uitstraling past bij ons en hier kunnen we groeien. 'op de groei' Brussee Van Dun & Partners betrekt ruimte in WTC The Hague Business Center Eigenlijk is het onderkomen in het Business Center voor Henri van Dun nog het meeste wennen. Hij heeft immers altijd zijn kantoor aan huis gehad. Maar mijn compagnon woont hier vlakbij. En deze locatie ligt geweldig centraal ten opzichte van het openbaar vervoer en de snelweg. Neutraal Ondanks het pendelen tussen woning en werk is Van Dun wel tevreden over het besluit. We zochten enerzijds een representatief onderkomen, anderzijds een ruimte met extra faciliteiten. En die hebben we hier natuurlijk ruimschoots voorhanden. Zo maakt het kantoor bijvoorbeeld gebruik van de vergaderruimtes. Die mogelijkheid is heel plezierig. Het komt namelijk voor dat wij een onderneming in een conflict juridisch bijstaan. De tegenpartij wil uiteraard niet bij onze opdrachtgever overleggen. Wij nodigen ze in zo n situatie hier in één van de vergaderzalen van het Business Center uit. Dat voelt voor hen dan toch of ze op neutraal terrein zijn. Uitbreiden Het zijn ook de uitbreidingsmogelijkheden die Van Dun en zijn compagnon in het Business Center aantrokken. We huren nu één ruimte, maar we hebben wel een groeistrategie. Over vijf jaar willen we een organisatie zijn met zo n 20 experts. Om dat te bewerkstelligen moeten we in 2014 groeien naar vijf tot zeven medewerkers. Dan hebben we een grotere ruimte nodig en die is hier voorhanden. Internationaal Daarnaast is uiteraard de internationale omgeving voor Brussee Van Dun & Partners aantrekkelijk. Het bedrijf werkt voor multinationals als DSM, Pon Holding, ASML en Volker Wessels. We streven altijd naar langdurige relaties. Voor DSM werk ik al veertien jaar. Ik vind het echt een voorrecht om daar rond te lopen. Van Dun beschikt over buitenlandse ervaring. Zo is hij bijvoorbeeld al geruime tijd betrokken bij CBI, het Centrum tot bevordering van Import. Dit is een zelfstandig bestuursorgaan van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook vertoeft hij regelmatig in het buitenland. Ik ben net terug uit China. Een opdrachtgever had aan mij gevraagd of ik een kijkje wilde nemen bij de bouw van een fabriek omdat die niet vlotjes was verlopen. Het bleek overigens dat ook mijn opdrachtgever daar enige verantwoordelijkheid in had. Het is je taak hem daar ook op te wijzen. Niche Van Dun en zijn compagnon worden regelmatig gevraagd om te sparren met de ceo s en raden van bestuur van grotere multinationals. Dat komt enerzijds omdat wij strategische en organisatorische kennis combineren met juridische kennis. Dat is echt een niche. Anderzijds is het voor veel multinationals een verschil of er een groot bureau binnen komt stappen of wij. Een groot bureau in huis zingt snel rond en dan ontstaat er onrust. Bij ons gaat het allemaal in een wat anoniemere sfeer en dat is vaak ook wat minder bedreigend. Snijwerk Overigens is Brussee Van Dun & Partners geen bureau dat voor het zogenaamde grotere snijwerk moet worden ingehuurd. Wij zijn niet van het snel wegsnijden van kosten om zeg maar de aandeelhouderswaarde op peil te houden. We gaan voor de resultaten op de lange termijn. Dus wij buigen ons samen met directie en raad van bestuur over vraagstukken als: hoe kun je het beste de koers van het bedrijf verleggen, wat is er nodig om een organisatie organisch te laten groeien of hoe kunnen we de sterktes en zwaktes van een bedrijf inzichtelijk krijgen? Even 20 procent van het personeel eruit gooien zal niemand ooit in onze adviezen lezen. Dat is ook hoe wij in het leven staan, benadrukt Van Dun. Dan klinkt weer die lach die er ook in het begin was. Mensen zoeken ons daarop uit. 28 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE Zie ook: WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 29

16 Hans Wevers, directeur Europa AQ Services International, over mystery shopping: Streven naar meer service Kan ik u nog ergens mee van dienst zijn? Wat fijn om u weer te zien. Ik hoop u snel weer bij ons terug te zien. Deze drie eenvoudige zinnen bezorgen, volgens Hans Wevers, bij iedereen wel een plezierig gevoel. Je voelt je dan als klant gewaardeerd. Wevers kan het weten. Hij is directeur Europa bij AQ Services International. Deze onderneming doet met behulp van mystery shopping onderzoek naar de klantvriendelijkheid en service van bedrijven en helpt hen waar mogelijk deze te verbeteren. Sinds kort is AQ Services International gevestigd in WTC The Hague. Het uitzicht vanaf de twintigste etage is fenomenaal. Daar krijgen we voorlopig ook geen genoeg van. Bij helder weer kan je ongelofelijk ver weg kijken, zegt Hans Wevers. Bij binnenkomst verontschuldigt hij zich ervoor dat de kantoorruimte misschien nog wat kaaltjes overkomt. Er staat een aantal bureaus waar medewerkers van de onderneming druk aan het werk zijn. We moeten echt nog wat aan de muren hangen, maar zijn daar nog niet aan toegekomen. Het verschil tussen de nieuwe plek in het WTC en de oude huisvesting is enorm. We zaten hier in Den Haag aan de Bierkade in een tot kantoor omgevormd woonhuis. Met twintig medewerkers groeiden we daar niet alleen uit ons jasje, we wilden ook naar een professionelere omgeving. Een locatie die past bij onze ambities en waar wij onze klanten goed kunnen ontvangen. Dienstverlening En die klanten zijn niet de eerste de besten, met namen als Adidas, Manpower en Ahold. Zij maken onder andere gebruik van de dienst waar AQ Services International sinds de oprichting in 2001 om bekend staat: mystery shopping. Dat houdt in dat veldmedewerkers van ons bedrijven bezoeken om bijvoorbeeld de dienstverlening te onderzoeken. Vaak hebben medewerkers van bedrijven trainingen gevolgd. Door middel van mystery shopping brengen wij in kaart of ze die training wel op de juiste wijze in de praktijk brengen. En met succes, want inmiddels heeft AQ Services International kantoren in Singapore, Kuala Lumpur, Hong Kong, Tokio en Shanghai en lonkt het naar de Verenigde Staten. Wereldwijd telt de onderneming 80 medewerkers en een bestand van meer dan mystery shoppers. Kinderschoenen Toen we hier dertien jaar geleden mee begonnen, stond het hele begrip mystery shopping nog in de kinderschoenen. Er werd überhaupt over klanttevredenheid niet zo erg veel nagedacht. Wanneer iemand ergens een slechte ervaring had, vertelde hij dat op een verjaardag aan familie en vrienden. Tegenwoordig worden die vervelende ervaringen via social media met, bij wijze van spreken, de hele wereld gedeeld. Wevers stelt vast dat ondernemers zich daar in toenemende mate van bewust zijn. Je ziet dat zij in trainingen tegenwoordig veel meer aandacht besteden aan zaken als klantvriendelijkheid en service dan in het verleden. Waar het om gaat is natuurlijk hoe het in de praktijk wordt gebracht. En dat kan door de service, klantvriendelijkheid en kennis van de medewerkers in de praktijk te toetsen. Voor de goede orde, benadrukt Wevers, mystery shopping is geen instrument om medewerkers te bespioneren. Wij zijn geen spionnen. Het is vooral een hulpmiddel. 30 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 31

17 Want soms blijkt uit ons bezoek dat bijvoorbeeld We laten een veldwerker altijd een bedrijf bezoeken de handelingen die een medewerker moet dat bij hem of haar past. Het heeft geen zin om verrichten irritaties bij de klant kunnen opwekken. iemand naar een vijf sterren hotel te sturen als de Hij moet het klantgesprek telkens onderbreken, mystery shopper daar nog nooit is geweest. Daar omdat hij iets moet kopiëren. Door vervolgens moet iemand heen die gewend is om zich in zo n het proces anders in te richten, kun je dat omgeving te bewegen. En het is natuurlijk een voorkomen. baantje met een beperkte houdbaarheidsdatum. Je mag nu eenmaal niet worden herkend. Praktijk Hoe werkt mystery shopping nu in de praktijk? Verbeteringen Wevers: Met de klant spreken we door wat deze Wevers, die al sinds 2005 in het vak zit, ziet wil dat we in kaart brengen. Dat kan de klant- overigens al wel verbeteringen. In het begin vriendelijkheid van de medewerkers zijn, maar ook antwoordde een autodealer op een vraag van de service. Vervolgens krijgt de veldmedewerker een vrouwelijke klant nog regelmatig met dat een briefing. Hij of zij moet de onderneming overleg ik wel met uw man. Maar dat lees ik in de bezoeken en als er een gesprek moet worden rapporten niet veel meer terug. Zijn vriendin kan gevoerd, zit er bij de briefing een vragenlijst. Die zich overigens mateloos aan hem ergeren omdat lijst stellen we met de klant samen op. Want de hij op alle details let. Ach, beroepsdeformatie, medewerker moet wel de antwoorden kennen. zegt hij lachend, om er serieus aan toe te voegen: Wat hij niet weet, kan hij immers niet vertellen. maar een goede service is toch niet te veel Dan gaat de veldmedewerker naar de vestiging. gevraagd? Ik bedoel, wanneer ik een avondje uit Daar voert hij een klantgesprek of een observatie ben wil ik mij niet ergeren aan een ober die mij uit. Na het bezoek zet hij zijn bevindingen op afsnauwt. Overigens hebben wij het in de horeca papier en verwerken wij de gegevens. De veld- redelijk voor elkaar. Dan bedoel ik vooral dat we medewerkers maken soms de gekste dingen alle gerechten in de juiste volgorde op tafel mee. Zoals die keer bij een bezoek aan een telecomzaak. Wevers: Twee medewerkers hangen wat verveeld over de balie. Een klant vraagt één van de twee naar de prijs van een mobiele telefoon. De medewerker kijkt zijn collega aan en zegt dan: Die is bij ons veel te krijgen. In Aziatische landen kan het er wat dat betreft behoorlijk chaotisch aan toe gaan. Wij kunnen volgens Wevers weer wat leren van de vriendelijkheid van de Aziaten. En vergeet onze Amerikaanse vrienden niet. Op het gebied van gastvrijheid kunnen die er wat van. Natuurlijk is NH DEN HAAG DE PERFECTE LOCATIE VOOR UW SUCCESVOLLE MEETING duur en kunt u beter op het internet bestellen. het hartstikke nep. Maar liever vriendelijk nep dan De bevindingen van de veldmedewerkers worden gemeend chagrijnig. meestal naar de klant en de medewerkers terug- Zie ook: gekoppeld. De eerste reactie is vaak dat het een momentopname is. Dat kan zijn. Maar, voegt Wevers er aan toe, zij moeten wel beseffen dat de klant hun salaris komt brengen. Meestal verzorgt AQ Services International nog een vervolgtraject in de vorm van coaching en training van de medewerkers. Een vervolg eraan Transparantie geven is belangrijk. Bedrijven die daar goed mee aan de slag gaan, zien dit namelijk ook terug in een stijging van de omzetcijfers. 11 multifunctionele vergaderzalen personen 205 hotelkamers Restaurant NHube Bar Nice in vastgoed Geen toneelspelers Er is veel belangstelling om als mystery shopper Fitness Gratis WiFi Ideale bereikbaarheid per OV of per auto (inpandige garage) te werken. Wevers: Het spreekt wel tot de verbeelding. We zoeken geen toneelspelers. U vindt ons in het World Trade Center The Hague 32 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE Hans Wevers, directeur Europa, AQ Services International Informatie & reserveren T +31 (0) E nhdenhaag@nh-hotels.com Duidelijk. DTZ Zadelhoff

18 Rinke Zonneveld, directeur en wethouder Henk Kool van de gemeente Den Haag over InnovationQuarter, de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland Een goudmijn voor innovatie Rinke Zonneveld, directeur van InnovationQuarter, de kersverse Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) voor Zuid-Holland, legt de lat hoog als hij zegt dat Zuid-Holland over vijftien jaar de meest innovatieve regio van Europa is. Henk Kool, wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie van de gemeente Den Haag, kan zich zeker vinden in die ambitie. Met innovatie kunnen we ons namelijk onderscheiden. Een gesprek over onder andere het belang van het bundelen van krachten om internationaal het verschil te kunnen maken en WTC The Hague als logische thuisbasis van de ROM. Rinke Zonneveld Foto: Ivo van der Bent Henk Kool Het is voor Rinke Zonneveld nog even wennen in het WTC The Hague. De oud-directeur Ondernemerschap bij het ministerie van Economische Zaken is bezig met het vormgeven van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij en heeft met ingang van 1 januari zijn intrek in het WTC genomen. Onder de naam InnovationQuarter gaat de ROM het innovatief ondernemerschap in Zuid-Holland stimuleren. Hiervoor is een investeringsfonds van 28 miljoen euro beschikbaar. Dit participatiefonds is een revolverend fonds. En het is de bedoeling dat het fonds de komende jaren uitgroeit tot een niveau van zo n 100 miljoen euro, vertelt Zonneveld. Aandeelhouders van InnovationQuarter zijn het ministerie van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Delft, Den Haag, Leiden, Rotterdam en Westland, de universiteiten van Delft en Leiden, het Erasmus Medisch Centrum en het Leids Universitair Medisch Centrum. IN DE RACE Behalve Den Haag was ook Delft in de race om InnovationQuarter te huisvesten. Dat er uiteindelijk is gekozen voor de residentie juicht wethouder Henk Kool uiteraard toe. Hij voegt eraan toe, dat het ook een goed te begrijpen besluit is. WTC The Hague is gewoon de meest logische plek, benadrukt hij. Het is dicht bij het bestuurscentrum met alle relevante ministeries en het ligt midden tussen hoogwaardige bedrijven. Het WTC heeft ook een hele professionele, zakelijke uitstraling, voegt Zonneveld eraan toe. Wat volgens hem ook heeft meegespeeld is de aanwezigheid van het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (NCH) en de WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA) in WTC The Hague. Dat zijn twee partnerorganisaties waarbij het de bedoeling is dat het WFIA op termijn in InnovationQuarter groeit. 34 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 35

19 SCHADUW Toch vindt Zonneveld dat het bestuurlijk besluit om InnovationQuarter op te richten betekent dat er bij de bestuurders een sense of urgency is om samen op te trekken. Het is best wel een radicaal besluit. Want feitelijk erkennen bestuurders daarmee, dat een organisatie als deze nodig is om verregaande versnippering in ondersteunende initiatieven voor innovatieve ondernemers tegen te gaan. En ook dat er een fonds moet komen om technologisch ondernemerschap in deze regio aan te jagen. Dat is geen gemakkelijk besluit. Er hebben nogal wat bestuurders over hun schaduw heen moeten springen. Kool: Ik ben een voorstander van samenwerken. Want alleen dan kunnen we de werkgelegenheid in deze regio verbeteren. Dus iedereen die met mij wil samenwerken is mijn vriend. BEWIJS Volgens Kool is dit hét bewijs dat Den Haag een warm pleitbezorger van de ROM is. De WFIA doet het met de acquisitie van bedrijven voor de Haagse regio heel erg goed. Wij richten ons als stad op Energie, IT/Telecom, Veiligheid en Zakelijke Dienstverlening. De speerpunten van de ROM zijn Clean Technology, Life Sciences & Health en Safety & Security. Ongeveer dertig procent van de bedrijven die wij binnenhalen valt daaronder. Dat betekent dus dat we voor die overige zeventig procent nog wel iets moeten regelen. Maar daar komen we wel uit. De Haagse wethouder stipt dit niet voor niets aan. Immers, Rotterdam heeft besloten om de Rotterdam Investment Agency (RIA) voorlopig niet deel te laten nemen aan de ROM. Bestuurlijk afdwingen heeft geen zin want dan gebeurt er helemaal niets, aldus Kool. ECHT WEL WAT IN HUIS Beiden zijn het erover eens dat het economisch gezien niet goed gaat met Zuid-Holland. Kool: Op menig internationaal lijstje zijn we gedaald. Daar moeten we echt werk van maken. En daar zijn we natuurlijk ook mee bezig. Veel meer dan in het verleden hebben we de focus op het creëren van werkgelegenheid. Zonneveld: Deze regio heeft heel veel kracht en daar zit ook meteen wel de zwakte. Het heeft namelijk geen eenduidige propositie. Deze regio is als een veelkoppig monster. Kool schiet in de lach om er serieus aan toe te voegen: Maar dat veelkoppige monster heeft wel één lijf. En met dat lijf loopt hij wel door. De veelzijdigheid, vervolgt Zonneveld, gaat van het Space Cluster in Noordwijk tot aan de maritieme bedrijvigheid in de Drechtsteden. InnovationQuarter kan helpen om de propositie van de regio internationaal sterker te maken. In potentie is het hier qua innovatie een goudmijn. We hebben hier de drie beste universiteiten van Nederland en een paar hele sterke economische clusters. Kijk ook naar Life Sciences, de verbinding tussen het Erasmus Medisch Centrum via het technisch gedeelte van de TU Delft naar Leiden Bio Science Park. Dat is heel complementair aan elkaar en heeft dus heel veel kracht. Neem Clean Tech, deltatechnologie en de geweldige innovatiekracht van het Westland. Kortom, we hebben echt wel wat in huis. VERBIN- DINGEN Over een antwoord op de vraag wat voor InnovationQuarter de stip aan de horizon is hoeft Zonneveld niet lang na te denken: Die is dat als men over tien, vijftien jaar aan Zuid-Holland denkt men direct aan Innovation- Quarter denkt als één van de meest innovatieve regio s van Nederland. En we moeten de ambitie hebben om de meest innovatieve regio van Europa te worden. Het streven is dat bijvoorbeeld Rotterdam er straks trots op is als een Amerikaanse farmaceutische fabrikant zich in Leiden op het Bio Science Park vestigt. Kool: Helemaal eens. Wat dat betreft is Bas Verkerk, de burgemeester van Delft, op dat vlak een lichtend voorbeeld. Toen TNO onlangs besloot Delft te verlaten om zich in Den Haag te vestigen zei hij dat dit jammer was voor Delft, maar goed voor de regio. Dát is grensoverschrijdend denken. Zie ook: Volgens Kool is het goed dat InnovationQuarter zich op het aanjagen van innovaties richt. Los van de investeringsruimte ligt de kracht van de ROM naar mijn idee ook in het leggen van verbindingen. Vooral richting de wat kleinere bedrijven. De grote ondernemingen weten hun weg meestal toch wel te vinden. Maar door kleinere bedrijven ook met grote bedrijven in contact te brengen, en vooral door crossovers naar andere sectoren te maken, kunnen er mooie ontwikkelingen ontstaan. Zonneveld: Business development wordt inderdaad belangrijk. Daar ligt voor een deel ook de focus. Natuurlijk zijn participatie en financiering ook van belang, maar innovatieontwikkeling - zorgen dat je succesvolle samenwerkingsverbanden smeedt tussen innovatieve MKB-ers om zo business kansen te creëren - dat zie ik wel als de kern van deze organisatie. STIP 36 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 37

20 Door de eeuwen heen is de band tussen Canada en Nederland altijd sterk geweest. Zowel cultureel als economisch kunnen de twee landen het goed met elkaar vinden. Zo bleek maar weer eens tijdens een inkomende handelsdelegatie uit Manitoba. Het doel van deze missie (3-8 november) was de 32 deelnemers - bedrijven, adviesbureaus, onderzoeksinstellingen en lokale overheden - kennis te laten maken met de Nederlandse expertise op het gebied van (afval)water. De provincie Manitoba is het land van de meren en het bekken van Lake Winnipeg alleen al beslaat zo n km 2, met meer dan 7 miljoen inwoners. De afgelopen decennia is de belasting en concentratie van nutriënten in Lake Winnipeg aanzienlijk toegenomen. En met een gediversifieerde economie en een bevolking die zowel in stedelijke centra als op het platteland woont, variëren de behoeftes op het gebied van afvalwaterverwerking binnen de provincie. Zoals je ook ziet in andere landen die zulke uitgestrekte gebieden tot hun beschikking hebben, was de urgentie van dergelijke milieuaangelegenheden, waaronder duurzaamheid, heel lang niet zo dwingend als in dichtbevolkte landen zoals Nederland, zegt Mariette Mulaire, President en CEO van WTC Winnipeg, één van de organisatoren van de missie. Maar het tij is absoluut gekeerd in Manitoba, zeker gezien de recente, enorme oliewinningprojecten in de Bakken (het grensgebied tussen Manitoba/Saskatchewan/Montana/ North Dakota). Diverse Nederlandse experts kwamen in 2012 naar Winnipeg om hun kennis te delen in een Ronde Tafel-conferentie over watertechnologieën tijdens Centrallia. Mariette Mulaire, President en CEO van WTC Winnipeg, en Gerard Vaandrager, directeur externe betrekkingen WTC The Hague tekenden een samenwerkingsovereenkomst tussen beide WTC s op 8 november jl. Waardevolle contacten En de taak om hier een follow-up aan te geven in de vorm van een handelsmissie naar Nederland viel, in samenwerking met de Manitoba Environmental Industries Association, toe aan Virginie De Visscher, Director International Trade van WTC Winnipeg. Naast het opzetten van B2B-ontmoetingen wilden we ook kennisnemen van het Nederlandse governance-beleid, van het decentraliseren van water- en afvalwaterbeheer op gemeentelijk en provinciaal niveau. Iets als een Waterschap kennen wij bijvoorbeeld helemaal niet in Canada, legt Virginie De Visscher uit. Dus omvatte het programma van de missie ook bezoeken aan en besprekingen met de Universiteit van Wageningen, Deltares, diverse Waterschappen en het Netherlands Water Partnership. Een hoogtepunt was uiteraard het bezoeken van Aquatech, de grootste vakbeurs ter wereld voor proces-, drink- en afvalwater. Alle deelnemers waren zeer tevreden, hebben waardevolle contacten gelegd en een aantal kon direct zakendoen! vertelt mw. Mulaire. Absoluut een opsteker voor WTC Winnipeg, dat - net als WTC The Hague - een jonge loot aan de World Trade Centers Assocation-boom is: operationeel sinds april Mw. Mulaire: En onze WTC s hebben nog iets gemeen. Wie Canada zegt, denkt altijd aan Quebec, Toronto en dergelijke, niet aan Winnipeg. Zeg Nederland en buitenlanders zullen onmiddellijk Amsterdam roepen. Winnipeg en Den Haag kunnen samenwerken in het vergroten van hun naamsbekendheid binnen de internationale zakenwereld. Gerard Vaandrager, directeur externe betrekkingen van WTC The Hague is het met haar eens: De samenwerking tussen onze twee WTC s, nu en in de toekomst, is bevestigd tijdens de ondertekening van een overeenkomst op 8 november jl. Natuurlijk zit aan zo n ceremoniële ondertekening een publiciteitsaspect. Maar de onderliggende gedachte is wel degelijk van nut. Op dit moment heeft de WTCA meer dan driehonderd leden. En hoewel deze allemaal toegang hebben tot hetzelfde netwerk, loont het altijd om stevige banden aan te knopen met WTC s in gebieden waar concrete kansen liggen voor wederzijdse handel. 38 WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE WTC THE HAGUE BUSINESS MAGAZINE 39