Onderzoek onderwijsbestedingen Rapport Gemeente Lansingerland

Transcriptie

1 Onderzoek onderwijsbestedingen Rapport Gemeente Lansingerland BMC oktober 2014 drs. A.H.M. van Helden C.A.D. van der Made QC Projectnummer: Correspondentienummer: AD

2 INHOUD HOOFDSTUK 1 SAMENVATTING EN EINDCONCLUSIES Eindconclusies Recapitulatie bezuinigingsmogelijkheden 6 HOOFDSTUK 2 INZICHT KRIJGEN IN MOGELIJKHEDEN TOT BIJSTUREN Nader onderzoek naar aanleiding van scan BZK en provincie Inzichtelijk maken oorzaken uitgaven/inkomsten en knoppen om bij te sturen Opdrachtgever Werkwijze Basis voor benoemen en kwantificeren besparingsmogelijkheden 8 HOOFDSTUK 3 LASTEN, BATEN EN INKOMSTEN GEMEENTEFONDS De lasten en baten voor Onderwijs per begrotingsfunctie De lasten en baten voor onderwijs per begrotingsfunctie, na correctie Onderverdeling functies naar posten De inkomsten uit het Gemeentefonds Vergelijken nettolasten met inkomsten uit het Gemeentefonds 12 HOOFDSTUK 4 LASTEN, BATEN EN INKOMSTEN IN VERGELIJKING MET ANDERE GEMEENTEN Nettolasten vergelijken met andere gemeenten Inkomsten uit Gemeentefonds vergelijken met andere gemeenten Verschil nettolasten en inkomsten Gemeentefonds vergelijken met andere gemeenten 16 HOOFDSTUK 5 BEGRENZEN AANSPRAKEN OP BEKOSTIGING 18 HOOFDSTUK 6 AANTAL LESLOKALEN EN BESPARINGSMOGELIJKHEDEN Aantal leslokalen en groepen Beoordeling aantal leslokalen Leslokalen voor buitenschoolse opvang, kinderopvang en peuterspeelzalen Aantal groepen met vergoeding voor eerste inrichting en meubilair 21 1/44

3 HOOFDSTUK 7 DOORDECENTRALISATIE EN BESPARINGSMOGELIJKHEDEN Doordecentralisatie huisvesting voortgezet onderwijs: drie regimes Bedrag per leerling als vergoeding taken Beoordeling bedrag per leerling als vergoeding taken Overeenkomsten doordecentralisatie en de ontbindende bepalingen Verwachte ontwikkeling aantal VO-leerlingen Doorbetalingen aan de schoolbesturen Conclusies uit het overzicht vergoeding algemene uitkering t.o.v. doorbetalingen 28 HOOFDSTUK 8 INVESTERINGEN EN BESPARINGSMOGELIJKHEDEN Enkele bijzondere investeringen en kapitaallasten in het primair onderwijs Investeringen en kapitaallasten in het voortgezet onderwijs 30 HOOFDSTUK 9 LEERLINGENVERVOER 32 HOOFDSTUK 10 TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN IN HET ONDERWIJS Verandering taken en bekostiging onderwijs Passend onderwijs 34 BIJLAGE 1 DOCUMENTEN EN GESPREKKEN 35 BIJLAGE 2 SPECIFICATIE BASTEN EN LASTEN 2013, 2012, BIJLAGE 3 SPECIFICATIE INKOMSTEN GEMEENTEFONDS 37 BIJLAGE 4 SPECIFICATIE ONTWIKKELING JEUGDIGEN EN LEERLINGEN 40 BIJLAGE 5 SPECIFICATIE INTEGRAAL HUISVESTINGSPLAN 43 BIJLAGE 6 BEKOSTIGINGSPLAFOND EN WEIGERINGSGRONDEN 44 2/44

4 Hoofdstuk 1 Samenvatting en eindconclusies In dit hoofdstuk vatten wij onze belangrijkste eindconclusies samen en geven we in een tabel aan hoeveel op basis daarvan kan worden bespaard. De teksten in de volgende hoofdstukken bevatten overigens hier en daar nog deelconclusies en aanbevelingen die wij van harte aanbevelen, maar die wij niet belangrijk genoeg vonden voor dit eindoverzicht. 1.1 Eindconclusies Op grond van voorgaande hoofdstukken komen wij tot de volgende eindconclusies: Inkomsten uit het Gemeentefonds voor onderwijs vergeleken met andere gemeenten: 1. De gemeente Lansingerland ontvangt circa 23, per inwoner meer uit het Gemeentefonds (cluster Educatie) dan het gemiddelde van de selectiegroep van vijf gemeenten. Uitgedrukt per leerling ontvangt de gemeente Lansingerland juist 28, minder dan het gemiddelde van de vijf selectiegemeenten (paragraaf 4.2). 2. Dit bedrag wordt voor globaal de helft verklaard door de werking van de maatstaven die direct zijn gerelateerd aan aantallen leerlingen (en groei daarin; paragraaf 4.2). Nettolasten onderwijs vergeleken met inkomsten uit het Gemeentefonds: 3. Per saldo geeft de gemeente volgens de primitieve begroting 2013 (na correctie) een bedrag van 38, per inwoner, ofwel 2,2 miljoen meer uit aan onderwijs dan zij voor dit werkveld ontvangt uit het Gemeentefonds. Zij bekostigt deze meeruitgave dus uit eigen middelen dan wel ten laste van andere taken dan onderwijs (paragraaf 3.5). 4. Anders dan de gemeente Lansingerland zijn in 2013 de nettolasten van de vijf selectiegemeenten gemiddeld niet hoger dan hun inkomsten uit het Gemeentefonds (onderdeel Educatie), maar lager. Gemiddeld geven de selectiegemeenten 13, per inwoner ( 87, per leerling) netto minder uit aan onderwijs dan zij ontvangen uit het Gemeentefonds, tegen de gemeente Lansingerland die 38, per inwoner netto meer lasten heeft ( 206, per leerling) dan zij ontvangt uit het Gemeentefonds (paragraaf 4.3). 5. In absolute cijfers gaat het bij Lansingerland afgerond om 2,2 miljoen meer nettolasten dan inkomsten Gemeentefonds en bij het gemiddelde van de selectiegemeenten om 0,6 miljoen minder nettolasten dan inkomsten Gemeentefonds (paragraaf 4.3). 6. Van de vijf selectiegemeenten is er één die ook meer uitgeeft dan haar inkomsten uit het Gemeentefonds, namelijk Houten ( , ofwel 0,50 per inwoner of 3, per leerling; paragraaf 4.3). Nettolasten onderwijs vergeleken met andere gemeenten 7. Voor het onderwijsterrein als geheel zijn de nettolasten van Lansingerland (volgens primitieve begroting 2013, na correctie volgens paragraaf 3.2) minimaal 63, en maximaal 83, per inwoner hoger dan bij gemeenten waarmee we hebben vergeleken. Deze bedragen zijn een optelsom van meer-lasten op sommige functies en minder-lasten op andere. In absolute bedragen gaat het om 3,5 tot 4,6 miljoen (paragraaf 4.1). De relatief hoge lasten van Lansingerland zijn echter voor een groot deel het resultaat van beslissingen uit het verleden en kunnen daarom niet zomaar worden verlaagd met deze bedragen. 3/44

5 8. Uitgedrukt per leerling zijn de nettolasten van de gemeente Lansingerland per leerling 265, hoger dan die van het gemiddelde van de selectiegemeenten. Voor alleen de huisvestingslasten van onderwijs is het bedrag in Lansingerland 394, per leerling hoger. Uitgesplitst gaat het daarbij om 143, hoger per leerling in basisonderwijs en 762, hoger per leerling in het voortgezet onderwijs (paragraaf 4.1). Begrenzen huisvestingskosten onderwijs 9. De gemeente beschikt over wettelijke mogelijkheden tot begrenzen van haar kosten voor onderwijshuisvesting. Wij hebben niet kunnen vaststellen dat de gemeente van deze mogelijkheid gebruikmaakt (hoofdstuk 5). Aantal leslokalen 10. De scholen in de gemeente beschikken op 1 oktober 2013 te samen over (circa 40) meer leslokalen dan het aantal groepen waarop het Ministerie van OCW de materiële bekostiging voor de betreffende schoolbesturen baseert. Uiterlijk per 1 augustus 2017 kan de huur van 13 tijdelijke lokalen worden beëindigd, hetgeen een jaarlijkse besparing oplevert van huurlasten van ,. De gemeente kan met de verhuurder in onderhandeling gaan over het eerder beëindigen van het huurcontract (paragraaf 6.2). 11. De gemeente beschikt over signalen dat van de circa 40 lokalen die leegstaan er per 1 oktober 2013 een aantal door de scholen wordt verhuurd. De eventuele huuropbrengsten komen volledig ten goede aan de betrokken schoolbesturen (paragraaf 6.2). Op grond van de informatie die wij van de gemeente hebben gekregen kunnen wij het bedrag niet kwantificeren, omdat er geen onderzoek is gedaan naar de huuropbrengsten bij de scholen. 12. Door afspraken te maken met de schoolbesturen over het afdragen aan de gemeente van deze verhuuropbrengsten ontstaat er dekking voor een deel van de kapitaallasten en andere exploitatielasten die voor rekening van de gemeente komen (paragraaf 6.2). 13. Door samen met de schoolbesturen actief te zoeken naar mogelijkheden om een bestemming te vinden voor de overige leegstaande schoollokalen kan meer ruimte ontstaan binnen de gemeentelijke exploitatielasten (paragraaf 6.2). 14. De opbrengsten van de conclusies 7 en 9 kunnen wij niet kwantificeren. Wel kunnen wij de jaarlasten van de gemeente voor de circa 40 leegstaande lokalen benaderen. Dit betreft een bedrag van globaal , (paragraaf 6.2). Doordecentralisatie huisvesting voortgezet onderwijs 15. De gemeente handelt weliswaar conform de overeenkomsten die zij heeft gesloten met de schoolbesturen, maar daarin is sprake van een bedrag per leerling dat aanmerkelijk hoger ligt dan de gemiddelde vergoeding die de gemeente per leerling ontvangt uit het Gemeentefonds. Het nadelig verschil varieert van 102, in 2013 tot 236, per leerling. Bij ongewijzigd beleid zullen de meerkosten naar 2019 sterk toenemen (paragrafen 7.3 t/m 7.6). 16. Als gevolg hiervan betaalt de gemeente ten opzichte van de uitkeringen die zij ontvangt uit het Gemeentefonds in 2013 circa , meer, oplopend tot , in 2016, aan de schoolbesturen door dan zij ontvangt. Dit bedrag varieert jaarlijks afhankelijk van het verschil tussen het werkelijke aantal leerlingen en de gecalculeerde groei (paragraaf 7.5). 17. De gemeente heeft inmiddels initiatieven genomen om met de twee schoolbesturen een wijziging overeen te komen van de overeenkomst die in 2011 is gesloten, die recht doet aan de (financiële) omstandigheden waarin de gemeente nu verkeert (paragraaf 7.6). 4/44

6 Investeringen primair onderwijs 18. Een aantal kosten voor groot onderhoud is geactiveerd. De verantwoordelijkheid voor het groot onderhoud wordt met ingang van 2015 naar de bevoegde gezagen van de scholen overgeheveld en er vindt een uitname plaats uit het Gemeentefonds. De boekwaarde (de hoogte van de geactiveerde kosten) bedraagt ultimo ,. Door de uitname uit het Gemeentefonds vervalt voor de gemeente de dekking van deze lasten ad , per jaar. Wij adviseren u daarom om het bedrag van de boekwaarde eenmalig af te boeken. Daarna ontstaat er een jaarlijkse besparing van , (paragraaf 8.1 en hoofdstuk10). 19. De kosten van tijdelijke huisvesting drukken fors op de gemeentelijke begroting. De tijdelijke huisvesting is bedoeld om scholen in afwachting van de definitieve huisvesting tijdelijk onder te brengen. Daardoor ontstaan onvermijdbaar dubbele lasten: die van de tijdelijke huisvesting en die van de permanente huisvesting die in aanbouw is. Wij adviseren u om voortaan de boekwaarde van de tijdelijke huisvesting af te boeken op het moment dat de nieuwe huisvesting in gebruik wordt genomen, zodat er op dat moment geen dubbele lasten meer aanwezig zijn in de begroting (paragraaf 8.1). Investeringen voortgezet onderwijs 20. De rentelasten van de grond waarop de schoolgebouwen staan die zijn doorgedecentraliseerd drukken nog steeds op de gemeentelijke begroting. Wij geven u in overweging om het bedrag per leerling dat wordt uitbetaald aan de bevoegde gezagen van het voortgezet onderwijs te corrigeren voor die rentelasten. Dit betreft , per jaar. Voor 2014 betekent dit dat het bedrag per leerling met 105, ( , / 3.421) naar beneden bijgesteld zou kunnen worden (paragraaf 8.2). Leerlingenvervoer 21. Een recente Europese aanbesteding door de gemeente leidt tot een structurele verlaging van de jaarlasten met , (hoofdstuk 9). 22. Het gemeentelijk beleid voor leerlingenvervoer wijkt af van de richtlijnen van de VNG. De verordening leerlingenvervoer Lansingerland 2012 is op twee punten ruimer dan de modelverordening van de VNG. Naar het mogelijk financiële effect hebben wij geen onderzoek gedaan (hoofdstuk 9). 5/44

7 1.2 Recapitulatie bezuinigingsmogelijkheden In onderstaande tabel is een recapitulatie opgenomen van de concrete bezuinigingsmogelijkheden die kunnen worden gelezen in de conclusies. Het gaat om structurele dus blijvende besparingen, berekend ten opzichte van de bestaande meerjarenramingen (die lopen tot en met 2017). De tabel is onderverdeeld in drie delen: A. Recapitulatie bezuinigingsmogelijkheden die zonder meer haalbaar zijn Par Functie Maatregel 421/ 423 Afstoten huurlokalen Structurele besparing Toelichting Aanbesteding vanaf 2016 leerlingenvervoer Subtotaal Besparing is uiterlijk haalbaar per 1 juli 2017 Eerder is denkbaar maar niet zeker B. Recapitulatie bezuinigingsmogelijkheden die niet zonder meer haalbaar zijn, maar waarbij de intentie zou moeten zijn te komen tot maximale besparingsresultaten Eindconcl. Eindconcl. Par Functie Maatregel 421/ Inkomsten leegstand verwerven Correctie doorbetaling VO (bedrag per leerling) Correctie doorbetaling VO (rente grond) Structurele besparing Toelichting PM vanaf Jaarlasten leegstand bedragen Potentiële besparing neemt in de periode toe van tot en loopt tot 2019 verder op Aanpassing leeftijdgrens PM van 12 naar 9 jaar Subtotaal PM C. Recapitulatie bezuinigingsmogelijkheden die een forse eenmalige last vergen Afboeken geactiveerd Eenmalige last voor onderhoud afboeken: Eenmalige last voor Afboeken tijdelijke huisvesting afboeken: Eenmalige last voor Subtotaal afboeken: Structureel betreft het potentieel maximale besparingsresultaat uiteraard het bedrag per 2019 (dat we niet hebben gekwantificeerd). 6/44

8 Hoofdstuk 2 Inzicht krijgen in mogelijkheden tot bijsturen In dit hoofdstuk gaan we achtereenvolgens in op: de aanleiding voor het onderzoek; de reikwijdte en het doel van het onderzoek; de opdrachtgever; de werkwijze die we daarbij hebben gevolgd; de stand van zaken die we als uitgangspunt hebben gebruikt voor het beoordelen van besparingsmogelijkheden. 2.1 Nader onderzoek naar aanleiding van scan BZK en provincie Begrotingsprogramma 3 Opgroeien in Lansingerland is belangrijk voor de gemeente. De mogelijkheden tot het volgen van onderwijs en de kwaliteit van dat onderwijs vormen een belangrijk onderdeel van de sociale en economische structuur van Lansingerland. Wat betreft uitgavenomvang is het één van de grootste programma s. Naar aanleiding van de financiële positie van de gemeente heeft het college aan het Ministerie van BZK en de provincie gevraagd een begrotingsscan uit te voeren, aanvankelijk in de vorm van een verkorte scan en later van een verdiepingsscan. De rapportage van de verdiepingsscan is in oktober van 2013 uitgebracht. De cijfers daarin hebben betrekking op de primitieve begroting Het beleidsveld Onderwijs komt hierin naar voren als een beleidsveld waaraan de gemeente Lansingerland aanmerkelijk meer geld uitgeeft dan referentiegemeenten. Het gaat hierbij volgens de verdiepingsscan om een aanmerkelijk bedrag per inwoner dat de gemeente meer uitgeeft dan zij voor onderwijs ontvangt uit het Gemeentefonds. Het gaat eveneens om een aanmerkelijk bedrag per inwoner dat de gemeente meer uitgeeft dan het gemiddelde van vijf selectiegemeenten die zijn gekozen op grond van gemeentelijke structuurkenmerken die overeenkomen met die van Lansingerland. De scan laat zien dat de oorzaak van deze meeruitgaven vooral is gelegen in de kosten van huisvesting van (bijzonder) primair en van (openbaar en bijzonder) voortgezet onderwijs. De rapportage verwijst voor achterliggende oorzaken bij het primair onderwijs naar de groei van het leerlingenaantal en de grondprijs van nieuwe schoolgebouwen. Als oorzaken bij het voortgezet onderwijs noemt de rapportage de combinatie van de groei van het leerlingenaantal met de doordecentralisatie van de onderwijsgelden. Die achterliggende oorzaken worden verder niet toegelicht en uitgediept. Ook blijft onhelder of en in hoeverre de gemeente over mogelijkheden beschikt om de onderwijsbestedingen terug te dringen. Het voorliggende rapport geeft de resultaten van nader onderzoek naar onder meer deze constateringen. 2.2 Inzichtelijk maken oorzaken uitgaven/inkomsten en knoppen om bij te sturen Reikwijdte Het onderzoek is gericht op de huidige wijze van werken van de gemeente Lansingerland op het gebied van onderwijshuisvesting en de uitvoering van het lokale onderwijsbeleid. 7/44

9 Doel (onderzoeksvragen) Specificeer de oorzaken en de achterliggende mechanismen van het feit dat de uitgaven aan onderwijs in Lansingerland hoger liggen dan in vergelijkbare gemeenten. Specificeer de oorzaken en de achterliggende mechanismen van het feit dat de uitgaven aan onderwijs in Lansingerland hoger liggen dan de uitkomst van de berekening van het cluster Educatie binnen de uitkering uit het Gemeentefonds. Geef aan over welke knoppen de gemeente Lansingerland beschikt om aan te draaien teneinde het uitgavenniveau terug te brengen en welke resultaten dat gaat opleveren, met welke eventuele randvoorwaarden en nevengevolgen. Geef ook aan tot welke stappen dit in de tijd kan leiden. Waar nodig of wenselijk wordt binnen de reikwijdte en doelstelling van dit onderzoek specifiek aandacht besteed aan: de kwaliteit van de onderliggende beslisinformatie zoals leerlingenprognoses; de meerjarenonderhoudsbegrotingen voor de schoolaccommodaties; flankerende uitgaven aan het onderwijs, zoals de kosten voor voorzieningen voor bewegingsonderwijs. 2.3 Opdrachtgever De opdrachtgever voor dit onderzoek is de controller, de heer drs. M. de Quartel. 2.4 Werkwijze We hebben de volgende onderzoeksstappen doorlopen: Deskresearch Interviews Bespreken eerste conceptteksten Nader afstemmen en vergaren van informatie Bespreken conceptrapport Afronden rapport Tussen deze stappen hebben wij steeds afgestemd met de opdrachtgever. In bijlage 1 specificeren we: de documenten die we hebben gehanteerd; de interviews en de besprekingen over conceptteksten die we hebben gehouden, anders dan alleen met de opdrachtgever. 2.5 Basis voor benoemen en kwantificeren besparingsmogelijkheden Voor het benoemen en kwantificeren van besparingsmogelijkheden hebben we ons gebaseerd op de stand van zaken (over gegevens, beleid en getroffen maatregelen) tot en met /44

10 Hoofdstuk 3 Lasten, baten en inkomsten Gemeentefonds In dit hoofdstuk tonen we de lasten en baten van de gemeente voor Onderwijs. Onder baten verstaan we specifieke onderwijsbaten. Daarnaast tonen we de inkomsten die de gemeente ontvangt uit het Gemeentefonds die kunnen worden toegekend aan Onderwijs, maar die onderdeel zijn van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en dus in beginsel voor de gemeente vrij besteedbaar zijn. We laten ook zien hoe die inkomsten uit het Gemeentefonds zich verhouden tot de nettolasten (lasten minus baten). In dit en het volgende hoofdstuk laten we veelal de bedragen 2013 per inwoner zien. Het inwonertal 2013 dat we daarbij voor de gemeente Lansingerland hanteren bedraagt De lasten en baten voor Onderwijs per begrotingsfunctie De lasten en baten voor Onderwijs luiden op basis van de primitieve begroting 2013 als volgt: Functie Naam functie Lasten (x 1.000) Baten (x 1.000) Nettolasten (x 1.000) **) Nettolasten per inwoner (x 1) *) 420 Openbaar basisonderwijs Openbaar basisonderwijs, huisvesting Bijzonder basisonderwijs Bijzonder basisonderwijs, huisvesting Openbaar voortgezet onderwijs Openbaar voortgezet onderwijs, huisvesting 442 Bijzonder voortgezet onderwijs Bijzonder voortgezet onderwijs, huisvesting 480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs Totaal hoofdfunctie 4 Onderwijs *) Betreft specifiek toe te rekenen baten. Dus niet de inkomsten uit het Gemeentefonds. **) Nettolasten = lasten minus baten 3.2 De lasten en baten voor onderwijs per begrotingsfunctie, na correctie Wij constateren echter dat de gemeente Lansingerland enkele posten boekt op een drietal onderwijsfuncties (421, 423 en 443) die geen betrekking hebben op Onderwijs. De onderstaande tabel bevat: de ongecorrigeerde bedragen voor deze drie functies; de correcties (in cursief); de gecorrigeerde totaalbedragen voor de hoofdfunctie Onderwijs. 9/44

11 Functie Naam functie Lasten (x 1.000) Baten (x 1.000) Nettolasten (x 1.000) Nettolast en per inwoner (x 1) 421 Openbaar basisonderwijs, huisvesting Correctie voor commerciële verhuur Blijft Af: Bij: +0 lokalen aan buitenschoolse opvang: hoort te worden geboekt op Welzijn i.p.v. Onderwijs (zie voor nadere toelichting paragraaf 6.3) gelijk Bedragen na correctie Bijzonder basisonderwijs, huisvesting Correctie voor commerciële verhuur lokalen aan buitenschoolse opvang: hoort te worden geboekt op Welzijn i.p.v. Onderwijs (zie voor nadere toelichting paragraaf 6.3) Correctie voor Schoolwoningen: horen te worden geboekt op Ruimtelijke Ordening i.p.v. Onderwijs (zie voor nadere toelichting paragraaf 8.1) Af: 177 Af: 108 Af: 159 Blijft gelijk Blijft gelijk Af: 108 Blijft gelijk Bedragen na correcties Bijzonder voortgezet onderwijs, huisvesting Correctie voor Sporthal De Zijde: hoort te worden geboekt op Welzijn i.p.v. Onderwijs Af: 164 Blijft gelijk Af: 164 Af: 3 (zie voor nadere toelichting paragraaf 8.6) Bedragen na correcties Correcties totaal Af: 449 Af: 159 Af: 290 Af: 5 Totaal hoofdfunctie 4 Onderwijs, na correcties Af: Onderverdeling functies naar posten In de hiernavolgende tabel laten we zien hoe sommige van de begrotingsfuncties zijn onderverdeeld naar posten. 10/44

12 Functie Naam functie en post 420 Openbaar basisonderwijs Algemeen Mozaïek Oudelandselaan Bewegingsonderwijs openbaar primair onderwijs 421 Openbaar basisonderwijs, huisvesting 422 Bijzonder basisonderwijs Algemeen MP1-school Oudelandselaan WP1-school A.M.G. Schmidtlaan 2-6 Bijzonder bo: bewegingsonderwijs 423 Bijzonder basisonderwijs, huisvesting 440 Openbaar voortgezet onderwijs 441 Openbaar voortgezet onderwijs, huisvesting 442 Bijzonder voortgezet onderwijs 443 Bijzonder voortgezet onderwijs, huisvesting 480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs Leerlingenvervoer Schoolbegeleiding Onderwijsachterstanden en VVE Leerplicht Onderwijsprognoses/onderwijsbeleid Combinatiefuncties Lokaal Educatie Agenda PO (LEA) In bijlage 2 laten we zien welke bedragen zijn gemoeid met de functies en posten in de jaren 2013, 2012 en 2011, volgens de begrotingen na wijziging De inkomsten uit het Gemeentefonds De gemeente ontvangt jaarlijks een uitkering uit het Gemeentefonds. Deze uitkering is vrij besteedbaar, met dien verstande dat de gemeente natuurlijk wel moet voldoen aan wettelijke verplichtingen. De beheerder van het Gemeentefonds (de minister van BZK) berekent de algemene uitkering op basis van verdeelmaatstaven, per cluster van uitgaven. Een van die clusters van maatstaven is Educatie. De gemeente Lansingland ontvangt voor het jaar 2013 uit het cluster Educatie een bedrag van ,. Belangrijk is wel om te beseffen dat de wijze van berekening van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds op geen enkele manier een verplichtend karakter heeft voor de uitgaven die gemeenten verrichten met de algemene uitkering. Gemeenten zijn, zoals gezegd, vrij in hun besteding van de algemene uitkering. Verplichtingen komen wel voort uit wetgeving. Binnen het onderwijsterrein zijn onder meer verplichtingen ten aanzien van de huisvesting van het onderwijs vastgelegd in de Wet op het primair onderwijs (Wpo) en de Wet op het voortgezet onderwijs (Wvo). 2 De bedragen in deze bijlage voor 2013 zijn daarom niet vergelijkbaar met de bedragen uit paragrafen 3.1 en 3.2. In de bijlage gaat het immers om bedragen na begrotingswijzigingen en in de paragrafen om bedragen uit de primitieve begroting, dus voor begrotingswijzigingen. 11/44

13 In paragraaf 4.2 en bijlage 3 geven wij een nadere analyse van de berekening van de uitkering uit het cluster Educatie van het Gemeentefonds. 3.5 Vergelijken nettolasten met inkomsten uit het Gemeentefonds Op basis van de vergelijking van netto-uitgaven van Lansingerland met de inkomsten die de gemeente ontvangt uit het Gemeentefonds (onderdeel Educatie) komen we tot het volgende beeld: Nettolasten aan onderwijs Lansingerland, volgens begroting 2013 Voor correctie Na correctie *) **) Inkomsten Lansingerland uit Gemeentefonds (onderdeel Educatie) 2013 Meeruitgaven Lansingerland ten opzichte van inkomsten Gemeentefonds In euro s In euro s per inwoner #) #) *) Zie bedrag in paragraaf 3.1 (daar vet weergegeven) **) Zie bedrag in paragraaf 3.2 (daar vet weergegeven) #) Zie bedrag in paragraaf 3.4 (daar vet weergegeven) We trekken hieruit de volgende conclusie: Per saldo geeft de gemeente feitelijk (na correctie) een bedrag van 38, per inwoner meer uit aan onderwijs dan zij voor dit werkveld ontvangt uit het Gemeentefonds. Zij bekostigt deze meeruitgave dus uit eigen middelen dan wel ten laste van andere taken dan onderwijs. 12/44

14 Hoofdstuk 4 Lasten, baten en inkomsten in vergelijking met andere gemeenten In dit hoofdstuk vergelijken we de nettolasten voor onderwijs en ook de inkomsten uit het Gemeentefonds voor onderwijs van de gemeente Lansingerland met die van groepen van andere gemeenten. We trekken daaruit conclusies. Wij hebben de detailbecijferingen van de vergelijkingen van de nettolasten met die van andere gemeenten verstrekt aan de gemeente. In bijlage 3 geven wij een nadere analyse van de berekening van de uitkering uit het cluster Educatie van het Gemeentefonds. 4.1 Nettolasten vergelijken met andere gemeenten Wij hebben de nettolasten van de gemeente Lansingerland aan onderwijs (na correctie volgens paragraaf 3.2) vergeleken met die van andere gemeenten. We hebben dat gedaan voor het jaar 2013, op basis van de begrotingen voor dat jaar voor de betrokken gemeenten. Onder nettolasten verstaan we het saldo van lasten en baten die specifiek worden toegerekend aan het onderwijsterrein. Inkomsten uit het Gemeentefonds en uit belastingen behoren niet tot deze baten, want dit zijn algemene bronnen van inkomsten voor de gemeente. We hebben de nettolasten voor het gehele onderwijsterrein vergeleken met andere gemeenten (de zogenoemde hoofdfunctie) en tevens per onderdeel daarvan (de zogenoemde functies). Het gaat om functies in financieel-administratieve zin. Lansingerland is vergeleken met drie groepen gemeenten: een specifieke selectie van vijf gemeenten, een groep soortgenoten en een groep van gelijke inwonerklasse. De samenstelling van de groepen is als volgt: De specifieke selectie bestaat uit: Pijnacker-Nootdorp, Houten, Overbetuwe, De Ronde Venen en Teylingen. 3 Soortgenoten zijn: alle gemeenten met eenzelfde sociale structuur en centrumfunctie. Gemeenten uit dezelfde inwonerklasse zijn: alle gemeenten met een inwonertal tussen en inwoners. We vergelijken Lansingerland steeds met de gemiddelde nettolasten van de elk van drie vergelijkingsgroepen. Daarbij vergelijken we de nettolasten steeds per inwoner. 4 Waar dat op verantwoorde wijze mogelijk is maken we ook de vergelijking in bedragen per leerling (basisonderwijs en voortgezet onderwijs, ingeschreven bij scholen). Dat uitdrukken in bedragen per inwoner dan wel per leerling doen we om het effect van de verschillende schaalgroottes per gemeente uit de vergelijkingen te elimineren. 3 Wij sluiten hiermee aan op de selectie die het Ministerie van BZK en de provincie Zuid-Holland hebben gemaakt in hun Begrotingsscan 2013 Lansingerland. 4 Het zou wellicht de voorkeur verdienen om de lasten niet per inwoner uit te drukken, maar per leerling. Dit roept echter een nieuwe discussie op over welke aantallen leerlingen we hiervoor hanteren: de leerlingen die zijn ingeschreven in scholen in Lansingerland of de leerlingen die wonen in Lansingerland. Bovendien beschikken we niet voor alle gemeenten waarmee we Lansingerland willen vergelijken over alle leerlingenaantallen die in de betreffende gemeente wonen. 13/44

15 Deze vergelijking laat zien of Lansingerland in 2013 meer dan wel minder nettolasten heeft dan het gemiddelde niveau van de gemeenten waarmee is vergeleken, voor de hoofdfunctie Onderwijs en voor de functies daarbinnen. Onderstaande tabel laat in de rode vakken zien waar er sprake is van meer-lasten, in de groene waar minder-lasten aan de orde zijn. Wij hebben de meer- en minder-lasten uitgedrukt in euro s per inwoner. Ongekleurde vakken zonder cijfers betekenen dat er sprake is van niet-significante meer- of minder-lasten. Alleen als de verschillen per functie minimaal 3, per inwoner bedragen, spreken we van significante verschillen. De kolom Minimaal geeft het gemiddelde bedrag uit de vergelijkingsgroep die op dit onderdeel het laagste scoort. De kolom Maximaal laat het bedrag zien uit de groep die het hoogste scoort. In de kolom Richtgetal laten we in de rode vakken het bedrag per inwoner zien uit de vergelijkingsgroep die volgens ons, waar het gaat om bezuinigingsmogelijkheden, het beste kan worden vergeleken met Lansingerland, omdat die het midden houdt tussen de twee uitersten. Bij de groene en witte vakken laten we onder Richtgetal een nul zien als de vergelijking met andere gemeenten op deze onderdelen volgens ons niet duidt op mogelijkheden tot bezuiniging. Functie 5 Meer netto-uitgaven per inwoner Minder netto-uitgaven per inwoner, in euro s Minimaal Maximaal Richtgetal 420 Openbaar basisonderwijs Openbaar basisonderwijs, huisvesting Bijzonder basisonderwijs Bijzonder basisonderwijs, huisvesting Openbaar voortgezet onderwijs Openbaar voortgezet onderwijs, huisvesting 442 Bijzonder voortgezet onderwijs Bijzonder voortgezet onderwijs, huisvesting Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs 11 0 Totaal hoofdfunctie 4 Onderwijs (bij optellen alleen rode vakken) Totaal hoofdfunctie 4 Onderwijs (bij optellen alle vakken, inclusief bedragen die niet in deze tabel zijn vermeld omdat ze kleiner zijn dan 3 per inwoner (positief of negatief) De getallen voor Lansingerland zijn na correctie volgens paragraaf 3.2.We hebben in deze tabel de volgende onderwijsfuncties weggelaten omdat deze in de gemeente Lansingerland niet voorkomen: 430 Openbaar (voortgezet) speciaal onderwijs; 431 Openbaar (voortgezet) speciaal onderwijs, huisvesting; 432 Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs; 433 Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs, huisvesting en 482 Volwasseneneducatie. 14/44

16 Op basis van de voorgaande tabel trekken wij de volgende conclusies: Voor het onderwijsterrein als geheel zijn de nettolasten van Lansingerland (volgens de primitieve begroting 2013, na correctie volgens paragraaf 3.2) minimaal 63, en maximaal 83, per inwoner hoger dan bij gemeenten waarmee we hebben vergeleken. Deze bedragen zijn een optelsom van meer-lasten op sommige functies en minder-lasten op andere. In absolute bedragen gaat het om 3,5 tot 4,6 miljoen. Binnen het onderwijsterrein zijn er drie onderdelen aan te wijzen waarop Lansingerland aanmerkelijk hogere nettolasten heeft dan vergelijkbare gemeenten, namelijk: bijzonder basisonderwijs, huisvesting (circa 35, per inwoner hoger); openbaar voortgezet onderwijs, huisvesting (circa 14, per inwoner hoger); bijzonder voortgezet onderwijs, huisvesting (circa 38, per inwoner hoger). Indien de gemeente Lansingerland op deze drie onderdelen op het gemiddelde niveau zou komen van vergelijkbare gemeenten en voor de overige onderdelen het eigen niveau onaangetast zou laten, zou dat een besparing opleveren van zelfs circa 87, per inwoner (4,8 miljoen). We kunnen de nettolasten van Lansingerland ook per leerling vergelijken met andere gemeenten in plaats van per inwoner. We kunnen dat echter alleen voor het vergelijken met de specifieke selectie van vijf gemeenten. Daaruit blijkt dat de nettolasten van de gemeente Lansingerland per leerling 265, hoger zijn dan die van het gemiddelde van de selectiegemeenten. Voor alleen de huisvestingslasten van onderwijs is het bedrag in Lansingerland 394, per leerling hoger. Uitgesplitst gaat het daarbij om 143, hoger per leerling in basisonderwijs en 762, hoger per leerling in het voortgezet onderwijs. 4.2 Inkomsten uit Gemeentefonds vergelijken met andere gemeenten Op basis van vergelijking van inkomsten uit het Gemeentefonds (uit het cluster Educatie) van de gemeente Lansingerland met andere gemeenten komen wij tot het volgende beeld: Inkomsten voor onderwijs uit Gemeentefonds, in euro s per inwoner Lansingerland Vergeleken gemeenten Meer-inkomsten Lansingerland, in euro s per inwoner Gemiddeld Minimaal Maximaal Het blijkt dat de gemeente Lansingerland 23, per inwoner meer inkomsten uit het Gemeentefonds ontvangt voor onderwijs dan het gemiddelde van de referentiegemeenten, met een bandbreedte tussen 12, en 39, per inwoner. Daarbij hebben wij Lansingerland alleen vergeleken met één groep gemeenten: de specifieke selectie van vijf gemeenten. De reden daarvoor is dat we over onvoldoende gegevens beschikken om een geautomatiseerde vergelijking te kunnen maken met de groepen van gemeenten met een gelijke inwonerklasse en met soortgenoten. 15/44

17 De verschillen zijn in volgorde van omvang van bedrag per inwoner als volgt te rangschikken: Maatstaf Uitkering Lansingerland in vergelijking met selectiegemeenten, in euro s per inwoner Hoger Lager Extra groei leerlingen VO *) 8,98 Extra groei jongeren. Samen verklaren deze 8,88 Leerlingen VO *) 8,63 Minderheden 2,42 Jongeren 2,38 Leerlingen VJSO en praktijkonderwijs *) - 5,21 Huishouden met laag inkomen (drempel) - 1,59 Kernen - 0,92 Land - 0,37 Klantenpotentieel regionaal - 0,15 Omgevings-adressendichtheid (OAD) - 0,14 Binnenwater - 0,08 Totaal, afgerond 23 *) Maatstaven die specifiek zijn gericht op aantallen leerlingen. Samen verklaren deze 12,40 ofwel ongeveer de helft van het totaalbedrag van 23, per inwoner. Wij trekken hieruit de volgende conclusies: De gemeente Lansingerland ontvangt circa 23, per inwoner meer uit het Gemeentefonds (cluster Educatie) dan het gemiddelde van de selectiegroep van vijf gemeenten. Dit bedrag wordt voor globaal de helft verklaard door de werking van de maatstaven die direct zijn gerelateerd aan aantallen leerlingen (en groei daarin). We kunnen de inkomsten voor onderwijs van Lansingerland uit het Gemeentefonds ook per leerling vergelijken met andere gemeenten, in plaats van per inwoner. Daaruit blijkt dat de inkomsten van de gemeente Lansingerland uit het Gemeentefonds per leerling 28, lager zijn dan die van het gemiddelde van de vijf selectiegemeenten. 4.3 Verschil nettolasten en inkomsten Gemeentefonds vergelijken met andere gemeenten In paragraaf 3.5 vergeleken we voor de gemeente Lansingerland de nettolasten voor onderwijs met de inkomsten uit het Gemeentefonds, voor het jaar De conclusie op die plaats was dat Lansingerland feitelijk (na correctie) per saldo (lasten minus baten) een bedrag van 38, per inwoner meer uit aan onderwijs dan zij voor dit werkveld ontvangt uit het Gemeentefonds. 16/44

18 Hieronder vergelijken we de uitkomst daarvan met de vijf zogenoemde selectiegemeenten 6. Gemeenten Inkomsten Gemeentefon ds (onderdeel Educatie) 2013 Nettolasten onderwijs Absoluut Verschil #) Per inwoner Per leerling Lansingerland *) Referentiegemeenten: Pijnacker-Nootdorp Houten ,5-3 Overbetuwe De Ronde Venen Teylingen Gemiddelde selectiegemeenten *) Na correctie nettolasten. Bedragen komen overeen met die in paragraaf 3.5. #) + betekent: inkomsten zijn hoger dan nettolasten. Wij trekken hieruit de volgende conclusie: Anders dan de gemeente Lansingerland zijn in 2013 de nettolasten van de vijf selectiegemeenten gemiddeld niet hoger dan hun inkomsten uit het Gemeentefonds (onderdeel Educatie), maar lager. Gemiddeld geven de selectiegemeenten 13, per inwoner ( 87, per leerling) netto minder uit aan onderwijs dan zij ontvangen uit het Gemeentefonds, tegen de gemeente Lansingerland die 38, per inwoner netto meer lasten heeft ( 206, per leerling) dan zij ontvangt uit het Gemeentefonds. In absolute cijfers gaat het bij Lansingerland afgerond om 2,2 miljoen meer nettolasten dan inkomsten Gemeentefonds en bij het gemiddelde van de selectiegemeenten om 0,6 miljoen minder nettolasten dan inkomsten Gemeentefonds. Van de vijf selectiegemeenten is er één die ook meer uitgeeft dan haar inkomsten uit het Gemeentefonds, namelijk Houten ( , ofwel 0,50 per inwoner of 3, per leerling). 6 Daarbij hebben wij Lansingerland alleen vergeleken met één groep gemeenten: de specifieke selectie van vijf gemeenten. De reden daarvoor is dat we over onvoldoende gegevens beschikken om een geautomatiseerde vergelijking te kunnen maken met de groepen gemeenten met een gelijke inwonerklasse en met soortgenoten. 17/44

19 Hoofdstuk 5 Begrenzen aanspraken op bekostiging In dit hoofdstuk laten we zien dat de gemeente wettelijk bevoegd is om grenzen te stellen aan aanspraken van schoolbesturen op gemeentelijke bekostiging van huisvesting. De relevante wetstekst is opgenomen in bijlage 6. De bepalingen in zowel de Wet op het primair onderwijs (Wpo) als de Wet op het voortgezet onderwijs (Wvo) bieden de gemeente de mogelijkheid om een bekostigingsplafond in te stellen ten aanzien van de financiering van de huisvestingsaanvragen Onderwijs. Hiermee kan voorkomen worden dat de huisvesting van het onderwijs als de spreekwoordelijke molensteen om de nek van een gemeente komt te hangen. Hierna is een aantal relevante wetsartikelen uit de Wpo overgenomen. Geregeld is dat een gemeente kan besluiten om jaarlijks een bekostigingsplafond vast te stellen voor nieuwe voorzieningen in de huisvesting (Wpo artikel 93 en Wvo artikel 76d). Het bekostigingsplafond moet redelijk zijn. In dat geval kan het bereiken van het bekostigingsplafond een reden zijn om onder voorwaarden een gevraagde voorziening in de huisvesting af te wijzen (artikel 100 lid e Wpo/76k). Deze twee artikelen bieden dus mogelijkheden om op basis van budgettaire overwegingen grenzen te stellen aan het honoreren van aanvragen voor huisvestingsvoorzieningen. Belangrijke voorwaarde is wel dat het bekostigingsplafond redelijk is. Naar onze mening zou een redelijk bekostigingsplafond kunnen worden gerelateerd aan de financiële mogelijkheden van de gemeente in het algemeen en/of specifiek aan de inkomsten uit het Gemeentefonds voor het cluster Educatie. In de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Lansingerland 2010 is in paragraaf 2.3 de mogelijkheid opgenomen om een bekostigingsplafond in te stellen. Wij hebben niet kunnen vaststellen dat er van deze mogelijkheid gebruikgemaakt wordt. 18/44

20 Hoofdstuk 6 Aantal leslokalen en besparingsmogelijkheden In dit hoofdstuk tonen we voor de gemeente als geheel en per kern het aantal leslokalen dat bestaat en de normen die het Ministerie van OCW stelt voor het aantal groepen in het onderwijs. We analyseren welke besparingsmogelijkheden er liggen voor de gemeente. 6.1 Aantal leslokalen en groepen In onderstaande tabel laten we per kern zien hoe het werkelijke aantal schoollokalen zich verhoudt tot het normatief aantal groepen op 1 oktober 2013 waarvoor het bevoegd gezag van de school de vergoeding exploitatielasten ontvangt van het Ministerie van OCW. In bijlage 5 geven we een specificatie per schoolgebouw. Normatief aantal groepen per 1 oktober 2013 en lokalenbehoefte Kolomnummer Groepen Aantal 2 -/ /- 4 Groepen 6 -/ lokalen BSO Leeg OCW c.f. IHP Verschil e.d. stand 1e inr. Verschil Bergschenhoek Berkel en Rodenrijs Bleiswijk Totaal Lansingerland De omschrijving van de kolommen in bovenstaande tabel is als volgt: Kolom Omschrijving 1 Het normatieve aantal groepen op 1 oktober 2013 waarvoor het bevoegd gezag van de school de vergoeding exploitatielasten ontvangt van het Ministerie van OCW. 2 Het aantal onderwijslokalen dat er op 1 oktober 2013 was volgens het Integraal Huisvestingsplan 2011 (IHP), zoals vastgesteld door de gemeenteraad. 3 Het verschil tussen het normatieve aantal groepen volgens het Ministerie van OCW (kolom 1) en het beschikbare aantal onderwijslokalen volgens IHP (kolom 2), exclusief de lokalen die door de schoolbesturen zelf zijn neergezet. 4 Het aantal onderwijslokalen op 1 oktober 2013 dat gebruikt wordt voor buitenschoolse opvang (BSO), kinderopvang en peuterspeelzalen waarvoor de gemeente Lansingerland een huurvergoeding ontvangt. 5 Het aantal onderwijslokalen dat (theoretisch) niet in gebruik is voor onderwijs dan wel activiteiten voor buitenschoolse opvang. 6 Het aantal groepen op 1 januari 2013 waarvoor de gemeente Lansingerland een vergoeding eerste inrichting OLP en meubilair heeft toegekend aan het bevoegd gezag van de school (bron: IHP, hoofdstuk 8). 7 Het verschil tussen het genormeerde aantal groepen volgens het Ministerie van OCW (kolom 1) en het aantal groepen waarvoor door de gemeente Lansingerland (cumulatief) een vergoeding eerste inrichting is toegekend. 7 De onderwijsuitgaven zijn beïnvloed door onder meer het overschot van 24 lokalen in Bergschenhoek. Van dit overschot worden 13 lokalen van de fusieschool OBS Vuurvogel overgedragen aan de sector Ruimtelijke Ordening van de gemeente Lansingerland. Er resteert zodoende nog een overschot van 11 lokalen. 19/44

21 Aan de hand van bovenstaand overzicht gaan wij hieronder nader in op de volgende aspecten: beoordeling aantal leslokalen; gebruik leslokalen voor buitenschoolse opvang, kinderopvang en peuterspeelzalen; aantal groepen waarvoor een vergoeding is verstrekt voor eerste inrichting en meubilair. 6.2 Beoordeling aantal leslokalen Uit het IHP blijkt dat er in totaal 334 leslokalen (kolom 2 van de tabel in paragraaf 7.1) beschikbaar zijn. Ten opzichte van het normatieve aantal groepen dat volgens het Ministerie van OCW (kolom 1) op 1 oktober 2013 daadwerkelijk aanwezig is betekent dat een leegstand van 45 lokalen (kolom 3). Hiervan worden 5 lokalen door de gemeente verhuurd aan organisaties die de buitenschoolse opvang, kinderopvang en dergelijke verzorgen. Theoretisch (normatief) staan er dus 40 leslokalen leeg, die bekostigd zijn door de gemeente Lansingerland (en haar rechtsvoorgangers). Daarnaast zijn 7 leslokalen door de schoolbesturen zelf gebouwd. De totale leegstand bedraagt daarmee 52 leslokalen inclusief de verhuurde lokalen, en 47 na aftrek van de verhuurde lokalen. Het normatieve overschot van 47 lokalen wordt met 13 teruggebracht door de overdracht van 13 lokalen van de fusieschool OBS De Vuurvogel aan de sector Ruimtelijke Ordening van de gemeente Lansingerland. Er kan niet onmiddellijk de conclusie getrokken worden dat er dus 52 lokalen te veel zijn. Afhankelijk van de plaats waar de leegstand is en waar de ruimtebehoefte zich voordoet kan het aantal lager zijn. De gemeente mag volgens de wettelijke bepalingen de leerlingen van een school die groeit binnen een straal van 2 km van de eigen school verwijzen naar leegstaande lokalen van een andere school (ongeacht de denominatie). Uit gesprekken die wij hebben gevoerd met medewerkers van de afdeling Onderwijs concluderen wij dat zij kritisch de wettelijke bepalingen toepassen ten aanzien van de mogelijkheden om te verwijzen naar leegstand. Mogelijkheden tot structurele bezuinigingen liggen in: Op korte termijn voor zover mogelijk afstoten van tijdelijke huisvesting en leerlingen verwijzen naar de (normatief) leegstaande lokalen. Het afstoten van 13 tijdelijke van Dura gehuurde lokalen per 1 augustus 2017 is inmiddels door uw organisatie in voorbereiding. De jaarlijkse huurlasten bedragen ,. Wij adviseren u te onderzoeken of het huurcontract eerder dan 1 augustus 2017 beëindigd kan worden. Wij hebben vernomen dat van de 40 leegstaande lokalen er een aantal door de scholen zelf wordt verhuurd. De eventuele huuropbrengsten komen volledig ten goede aan de betreffende schoolbesturen. Door afspraken te maken met de schoolbesturen over de aan de gemeente af te dragen huurcomponent ontstaat er dekking voor een deel van de kapitaallasten en andere exploitatielasten die voor rekening van de gemeente komen. Op grond van de beperkte informatie waarover wij kunnen beschikken kunnen wij het bedrag niet kwantificeren. Door samen met de schoolbesturen actief te zoeken naar mogelijkheden om een bestemming te vinden voor de overige leegstaande schoollokalen kan er meer ruimte ontstaan binnen de gemeentelijke exploitatielasten. Ook de opbrengsten hiervan kunnen wij niet kwantificeren. Wel kunnen wij de jaarlasten van de gemeente voor de 40 leegstaande lokalen benaderen. Om een benadering te kunnen geven van de kosten van de leegstaande klaslokalen sluiten wij aan bij de norm die geadviseerd wordt door de VNG. Het startbedrag voor een permanente uitbreiding van een lokaal van 115m 2 bedraagt voor ,. 20/44

22 Gebaseerd op een lineaire afschrijving in 40 jaar en een rentepercentage van 4,5% bedraagt de kapitaallast in het eerste jaar voor het desbetreffende lokaal 6.835,. Voor 40 lokalen bedragen de kapitaallasten , per jaar. Dit bedrag kwantificeert bij benadering het bedrag dat de gemeente jaarlijks extra kwijt is aan de huisvesting van het basisonderwijs dat niet meer voor die bestemming in gebruik zou hoeven te zijn. In de praktijk zal het lastig zijn om de leegstand af te stoten, omdat niet zonder meer één of twee lokalen aan een school onttrokken kunnen worden. De leegstaande lokalen zijn verspreid over een relatief hoog aantal basisscholen. Afhankelijk van de markt is de verhuur van lokalen de meest voor de hand liggende optie. 6.3 Leslokalen voor buitenschoolse opvang, kinderopvang en peuterspeelzalen Zoals wij hiervoor hebben aangegeven worden 5 onderwijslokalen gebruikt voor buitenschoolse opvang en andere vormen van kinderopvang. Zowel de lasten als de baten hiervan worden verantwoord op de Onderwijsparagraaf. Voor een zuiverder beeld van de feitelijke onderwijsuitgaven zouden deze Welzijns /inkomsten en -uitgaven geëlimineerd moeten worden. De huurinkomsten die zijn begroot voor 2013 bedragen in totaal , ( , plus , ). De huuropbrengsten moeten (ten minste) kostendekkend zijn. De gemeente hanteert voor de verhuur een commercieel tarief. Vanuit praktisch oogpunt kunnen de lasten gelijkgesteld worden aan de baten ad , per jaar. In paragraaf 3.2 hebben wij deze correctie reeds aangebracht ten behoeve van een juiste vergelijking met de lasten van andere gemeenten. Overigens merken wij op dat het verwerven van accommodatie voor buitenschoolse opvang en dergelijke niet behoort tot de gemeentelijke taken. De aanbieders van deze activiteiten dienen zelf voor geschikte ruimten te zorgen. Het vervoer van de opvang van en naar de scholen dienen zij vervolgens ook zelf te organiseren. 6.4 Aantal groepen met vergoeding voor eerste inrichting en meubilair Het aantal groepen waarvoor de gemeente Lansingerland een vergoeding eerste inrichting en meubilair aan de bevoegde gezagen heeft toegekend (kolom 6 van tabel in paragraaf 6.1) ligt op 1 oktober (337 min 289) hoger dan volgens de minister van OCW (kolom 1) normatief op de scholen aanwezig zijn per diezelfde datum. Het hogere aantal is verklaarbaar door krimp die zich de laatste jaren heeft voorgedaan in verschillende voedingsgebieden binnen de gemeente. Het hogere aantal groepen eerste inrichting (48) komt nagenoeg overeen met het aantal leegstaande lokalen in kolom 3 (45). Er liggen op de vergoeding eerste inrichting geen mogelijkheden tot structurele besparingen op de gemeentebegroting. 21/44

23 Hoofdstuk 7 Doordecentralisatie en besparingsmogelijkheden In dit hoofdstuk laten we zien welke taken de gemeente heeft doorgedecentraliseerd naar schoolbesturen in het voortgezet onderwijs en welke middelen de gemeente daartoe verstrekt als vergoeding. We analyseren welke besparingsmogelijkheden er liggen voor de gemeente. 7.1 Doordecentralisatie huisvesting voortgezet onderwijs: drie regimes De gemeente Lansingerland en haar rechtsvoorgangers hebben de gemeentelijke taak tot het verzorgen van adequate huisvesting doorgedecentraliseerd aan de twee bevoegde gezagen (CVO en BOOR) die in de gemeente voortgezet onderwijs aanbieden. Het gaat om overdracht van taken en middelen. De gemeente past bij deze overdracht drie verschillende regimes toe: 1. de overeenkomst met CVO en BOOR, gesloten in 2006 door de voormalige gemeente Bergschenhoek; 2. de overeenkomst met CVO en BOOR, gesloten in 2011 door de gemeente Lansingerland; 3. Melanchton Blesewic, schoolgebouw van CVO, blijft in beheer van de gemeente. 7.2 Bedrag per leerling als vergoeding taken Gemeente Lansingerland vergoedt aan de schoolbesturen op grond van de in 2011 afgesloten overeenkomsten een bedrag van 1.000, per leerling. Op hoofdlijnen is het bedrag als volgt tot stand gekomen, gebaseerd op de gemeentebegroting Maatstaf algemene uitkering per leerling VO #) 433,32 Gewicht 0,80 Maatstaf * gewicht 346,66 Maatstaf algemene uitkering groeicomponent ##) 221,81 Totaal regulier en groei 568,47 Uitkeringsfactor 1,575 Totaal algemene uitkering 895,33 Gemeentelijke zorgplicht 100,00 Bedrag doordecentralisatie (afgerond) 1000,00 #) Dit is de verdeelmaatstaf van het Gemeentefonds (cluster Educatie) Leerlingen VO. ##) Dit is de verdeelmaatstaf van het Gemeentefonds (cluster Educatie) Extra groei leerlingen VO. Zie voor beide maatstaven Bijlage 3 bij dit rapport. Daarin is ook een toelichting op de verwachte groei opgenomen. 22/44

24 In de overeenkomst die de gemeente in 2011 heeft gesloten met CVO en BOOR (zie paragraaf 7.1, regime 2) is opgenomen dat het bedrag van 1.000, per leerling als volgt is opgebouwd: algemene uitkering 573, gemeentelijke zorgplicht 427, totaal: 1.000,. Uit nadere toelichting die de gemeente ons heeft verstrekt (25 februari 2014) blijkt dat de omschrijving gemeentelijke zorgplicht in de overeenkomst onjuist is. Dit moet zijn: groeicomponent in AU en extra compensatie in verband met 15% hogere bouwkosten ten opzichte van de VNGnorm. In de overeenkomst is opgenomen dat de groeicomponent ad 427, per leerling t/m 2019 wordt uitgekeerd aan de schoolbesturen. 7.3 Beoordeling bedrag per leerling als vergoeding taken In het kader van ons onderzoek hebben wij de berekening van het bedrag per leerling ad 1.000, getoetst. In onderstaande tabel is onze berekening weergegeven. De relevante gegevens hebben wij overgenomen van de adviseur financieel beleid van de afdeling Onderwijs. Berekening bedrag per leerling in AU Reguliere uitkering 1 Leerlingen VO t Maatstaf Leerlingen VO Gewicht 0,80 0,80 0,80 0,80 4 AU regulier Groeicomponent 1 Leerlingen VO t Leerlingen VO t-10*1,1* Groei Maatstaf Extra leerlingen VO Groeicomponent in AU Totaal AU Uitkeringsfactor 1,475 1,516 1,463 1, AU incl. uitkeringsfactor Gemiddeld per leerling t /44