Aan niemand doorvertellen... Ontwikkeling van geheimen voor ouders in de adolescentie

Transcriptie

1 207 An niemnd doorvertellen... Ontwikkeling vn geheimen voor ouders in de dolescentie Loes Keijsers, Susn J.T. Brnje, Tom Frijns, Ctrin Finkenuer, & Wim Meeus SAMENVATTING Deze studie onderzocht de normtieve ontwikkeling vn geheimen die dolescenten heen voor hun ouders. 149 jongens en 160 meisjes (gemiddelde leeftijd T1 = 13.2; SD = 0.5) rpporteerden vier chtereenvolgende jren over de mte wrin ze geheimen voor hun ouders hdden en over de kwliteit vn de ouder-kindreltie. Anlyses toonden dt jongeren steeds meer geheimhouden nrmte ze ouder worden. Deze toenme ws sterker voor jongens dn voor meisjes. Verder lieten nlyses duidelijke vernden zien tussen geheimen en een minder goede ouder-kindreltiekwliteit een jr lter ij meisjes. De discussie richt zich op verschillende etekenissen vn geheimen ij jongens en meisjes en de implicties vn dit onderzoek voor de pedgogische prktijk. Inleiding Zo n 70 procent vn de ouders weet zich soms geen rd met het gedrg vn hun kinderen. Bovendien geven ouders n dt ze de middendolescentie (tussen de 13 en 15 jr) de moeilijkste opvoedperiode vinden (De Jongh & Vlek, 2009). Deze recente evindingen sluiten n ij wetenschppelijke theorieën die de dolescentie ls een levensfse vn storm en stress estempelen. Doordt er veel verndert in de onderlinge verhoudingen tussen ouders en jongeren, kn de ouder-kindreltie onder druk komen te stn. Zo heen dolescenten een toenemende ehoefte n privcy, onfhnkelijkheid en utonomie vn ouders. Deze studie onderzoekt de ontwikkeling vn communictie tussen ouders en jongeren, en dn met nme het heen vn geheimen, omdt dit een elngrijke rol in het ontwikkelingsproces nr meer emotionele utonomie kn spelen en een oorzk kn zijn voor een slechtere ouder-kindreltiekwliteit in de dolescentie (Finkenuer e.., 2008; Finkenuer e.., 2002). Een gedeelte vn de stress die ouders ervren ij het opvoeden vn tieners wordt veroorzkt doordt oude werkmodellen niet meer functioneel zijn en dt ouders dus niet meer kunnen uitgn vn hun ervring ls opvoeder. Wt gisteren werkte, kn morgen resulteren in een ernstig conflict. Omdt ouders gemiddeld genomen chter de ontwikkelingsfeiten nlopen, vinden ze vk dt jongeren niet het recht heen om zken geheim te houden voor hen (Deković e.., 1997; Smetn, 1988). Drom gn ouders vrgen stellen of eisen dt jongeren informtie delen met hen. Dit gedrg vn ouders wordt niet ltijd gewrdeerd door tieners, die vinden dt ze zelf goed in stt zijn om onfhnkelijk eslissingen te nemen en vinden dt ze recht heen op privcy. Dit kn leiden tot conflicten tussen ouders en kinderen en een slech- Tijdschrift voor Orthopedgogiek, 49 (2010),

2 208 LOES KEIJSERS, SUSAN J.T. BRANJE, TOM FRIJNS, CATRIN FINKENAUER, & WIM MEEUS tere reltiekwliteit (Hwk e.., 2008, 2009; Stttin & Kerr, 2000). Deze studie onderzoekt drom ten eerste of het normtief is dt jongeren steeds meer geheim houden voor hun ouders in de dolescentie. Ten tweede zullen we kijken nr het effect vn een dergelijk gerek n communictie op de kwliteit vn de ouderkindreltie in de dolescentie. Ontwikkeling vn geheimen voor ouders Ouder-kindcommunictie verndert in de dolescentie, en de hoeveelheid geheimen die jongeren heen over wt ze doen in hun vrije tijd verndert mee. Om onfhnkelijk en utonoom te worden vn ouders, stellen jongeren grenzen rondom de informtie die ze eschouwen ls privé en die ze niet willen delen met ouders (Petronio, 2002). Twee empirische studies (Smetn e.., 2006; Smetn e.., 2009) lten inderdd zien dt jongeren steeds meer geneigd zijn om informtie ls privé of persoonlijk te eschouwen en dt jongeren het steeds meer gerechtvrdigd vinden om dergelijke informtie niet met hun ouders te delen. Vnuit dit perspectief is dus een toenme in het ntl geheimen dt jongeren voor ouders heen nnemelijk. Het is drom enigszins verrssend dt er tot op heden geen wetenschppelijke studies zijn gedn die heen ngetoond dt geheimen gemiddeld genomen toenemen ij jongeren, en dt het dus normtief is dt jongeren steeds meer chterhouden voor ouders. Deze studie zl drom llereerst de normtieve ontwikkeling vn geheimen gn onderzoeken. Bovendien werd in eerdere studies weinig ndcht geschonken n sekseverschillen. Een studie (Smetn e.., 2006) suggereert echter dt er wel degelijk sekseverschillen estn in de ontwikkeling vn geheimen. Deze Ameriknse studie liet nmelijk zien dt jongens in de 12e kls (vergelijkr met 6e kls middelre school in Nederlnd) meer geheimen hdden over schoolzken dn meisjes op deze leeftijd, terwijl deze sekseverschillen niet werden gevonden toen jongeren in de 9e kls zten. Verder liet deze studie zien dt geheimen rondom schoolctiviteiten ij jongens toenmen met de leeftijd, en ij meisjes niet. Gezmenlijk suggereren deze resultten dus dt een toenme in sekseverschillen in geheimen veroorzkt wordt doordt geheimen ij jongens sneller toenemen dn ij meisjes. Omdt er geen longitudinle studies zijn om dit idee te evestigen, is het eerste doel vn deze studie de normtieve ontwikkeling vn geheimen vn jongens en meisjes in krt te rengen. Een eter egrip vn deze ontwikkelingsprocessen is elngrijk omdt het ouders helpt egrip op te rengen voor de ontwikkelingen die tieners doormken, en omdt niet-normtieve ontwikkeling vn geheimen smenhngt met meer delinquentie en met meer depressie (Finkenuer e.., 2002; Frijns e.., 2010; Lird & Mrrero, 2010). Associties tussen geheimen en reltiekwliteit Gezonde individutie kn worden ereikt ls jongeren onfhnkelijkheid ontwikkelen zonder drij de nden met hun ouders te verreken. Er is dus een prdoxle spnning tussen het feit dt het heen vn geheimen ijdrgt n het ontwikkelen vn onfhnkelijkheid, terwijl het tegelijkertijd de reltie met ouders kn eschdigen (Finkenuer e.., 2008; Finkenuer e.., 2005; Hinde, 1997). Enkele cross-sectionele studies heen getoond dt het heen vn meer geheimen vernd hield met een slechtere kwliteit vn de ouder-kindreltie, in termen vn steun, ccepttie en etrokkenheid vn ouders (Finkenuer e.., 2005; Frijns e.., 2005). We zullen in deze studie drom onderzoeken wt een toenme vn geheimen kn etekenen voor de kwliteit vn de reltie tussen ouder en dolescent. Relties met nderen spelen een essentiele rol in de ontwikkeling vn meiden, terwijl dit minder elngrijk is voor jongens. Meisjes zijn, ten opzichte vn jongens, meer fhnkelijk vn de reltie met hun ouders en heen meer ehoefte n steun vn ouders (ijv. Chodorow, 1978; Geuzine e.., 2000; Ryn

3 AAN NIEMAND DOORVERTELLEN... ONTWIKKELING VAN GEHEIMEN VOOR OUDERS IN DE ADOLESCENTIE 209 & Lynch, 1989). Empirische studies lten dn ook zien dt ouder-kindrelties met dochters gekenmerkt worden door meer reciprociteit en door meer intimiteit dn relties met zoons (Youniss & Smollr, 1985). Het tweede doel vn deze studie is om te onderzoeken wt het effect is vn het heen vn geheimen op de kwliteit vn ouder-kindrelties voor jongens en meisjes. Overzicht studie Smengevt onderzoekt deze 4-jrige longitudinle studie of het norml is dt jongeren steeds meer geheimhouden voor hun ouders, en wt de consequenties hiervn zijn voor de kwliteit vn de ouder-kindreltie. We verwchten dt het ntl geheimen dt jongeren voor hun ouders heen toeneemt in de dolescentie, en dt deze toenme ij jongens sneller verloopt dn ij meisjes. Verder hypothetiseren we dt geheimen de kwliteit vn de ouder-kindreltie op den duur verslechteren. Zonder dt priori hypothesen kunnen worden opgesteld door gerek n eerder onderzoek, exploreren we of dit vernd tussen geheimen en reltiekwliteit verschilt voor jongens en meisjes. Methode Steekproef Dt vn de huidige studie kwmen voort uit een longitudinle studie onder 938 Nederlndse jongeren, CONflict And Mngement Of REltionships (CONAMORE) genmd (Meeus e.., 2002). Adolescenten nmen vijf chtereenvolgende jren deel n vrgenlijstfnmes op school. Drnst werden 656 Nederlndse tweeoudergezinnen uitgenodigd voor dditionele huisezoeken vnf het tweede jr vn de studie. Deze uitnodiging werd door 401 gezinnen geccepteerd. Vnwege finnciële restricties op de studie werden hieruit 323 willekeurige gezinnen geselecteerd. Bij nvng vn de fmilieezoeken wren nog 309 fmilies een tweeoudergezin, en deze fmilies werden in de huidige studie meegenomen. Vier jrlijkse meetronden (T1 tot T4) wren eschikr vn deze gezinnen. Op T1 hdden de dolescenten een gemiddelde leeftijd vn 13.2 (SD = 0.51) en zten ze in het tweede jr vn de middelre school. De steekproef estond uit 149 jongens en 160 meisjes. Procedure Voor de studie kregen dolescenten vn de deelnemende middelre scholen en hun ouders schriftelijke informtie toegezonden over de studie, wrn ze schriftelijk voor deelnme tekenden. Tijdens de jrlijkse school- en huisezoeken nmen getrinde onderzoeksssistenten vrgenlijsten f, voorzien vn geschreven instructies. Jrlijks kregen gezinnen 25 euro voor hun deelnme en jongeren kregen 10 euro voor deelnme n schoolfnmes. Meetinstrumenten De mte wrin jongeren geheimen ewren voor hun ouders werd met dolescenten rpportges gemeten. Drtoe werden twee items uit een 5-item child disclosure schl geruikt (Stttin & Kerr, 2000), nmelijk He je veel geheimen voor je ouders over wt je doet in je vrije tijd? en Vererg je veel voor je ouders over wt je s vonds en in het weekend doet? Vrgen werden gescoord op een 5-punt Likert schl vn 1 (nooit) tot 5 (vk). De correlties tussen deze items lgen tussen de r =.60 en r =.64 over de meetronden (α tussen.67 en.77). De vliditeit vn deze 2-item schl is uitvoerig ediscussieerd door Frijns en colleg s (Frijns e.., 2010). Drnst rpporteerden dolescenten jrlijks over de reltiekwliteit met hun ouders, geruikmkend vn een 12-item suschl vn de Network of Reltionships Inventory (NRI Furmn & Buhrmester, 1985). Op een 5-punt schl (1 = weinig of niet tot 5 = meer kn niet) konden de dolescenten ngeven in welke mte ze steun vn hun vder en moeder kregen. Een vooreelditem is Bewondert en

4 210 LOES KEIJSERS, SUSAN J.T. BRANJE, TOM FRIJNS, CATRIN FINKENAUER, & WIM MEEUS respecteert je moeder/vder je? De correlties tussen rpportges over vders en moeders wren sterk (r =.71 tot r =.77 over de meetronden) en drom heen we scores over vders en moeders gemiddeld. Deze smengestelde mt hd een hoge etrouwrheid in elke meting (α =.82 tot α =.91). Geheimen voor Ouders FIGUUR 1 Uitvl Jongens Leeftijd Meisjes Sekseverschillen ij een lineire toenme vn geheimen voor ouders We heen getoetst of er onwillekeurige uitvl vn respondenten pltsvond, door onze gezinssteekproef (n = 309) te vergelijken met dolescenten uit Nederlndse tweeoudergezinnen die uitsluitend deelnmen n schoolfnmes (n = 347). We vonden geen verschillen in leeftijd, sekse, of opleidingsniveu vn vders. Moeders in onze steekproef wren echter iets hoger opgeleid dn moeders in de referentiesteekproef, wt suggereert dt we een reltief hoogopgeleide steekproef hdden. Resultten Ontwikkeling vn geheimen Tel 1 toont het gemiddelde niveu vn geheimen voor ouders en kwliteit vn de ouder-kindreltie over vier jr. Jongens rpporteerden iets meer geheimen dn meisjes op 16-jrige leeftijd (F(1, 299) = 4.53, p =.03, η 2 =.02). Er wren echter geen sekseverschillen in reltiekwliteit met ouders. De ontwikkeling vn geheimen voor ouders werd getest met een Ltent Groei Model. Figuur 1 lt de ontwikkeling vn geheimen voor ouders zien tussen 13 en 16 jr. Zowel voor jongens ls voor meisjes ws de toenme in het ntl geheimen dt ze voor ouders hdden significnt. De gemiddelde toenme per jr ws 0.18 (p <.001) voor jongens en 0.09 (p <.001) voor meisjes. In de lijn der verwchting vonden we dt de toenme in het ntl geheimen ij jongens significnt sneller ws dn ij meisjes ( χ 2 (1) = 9.91; p <.01). Deze evindingen tonen dus het gemiddeld genomen norml is dt jongens en meisjes een toenemend ntl geheimen heen voor hun ouders in de dolescentie, en dt deze toenme sterker is ij jongens. TABEL 1 Gemiddelden en stndrdfwijkingen vn de vrielen geheimen en reltiekwliteit T1 T2 T3 T4 Vriele Jongens Meisjes Jongens Meisjes Jongens Meisjes Jongens Meisjes Geheimen Gem SD Reltiekwliteit Gem SD

5 AAN NIEMAND DOORVERTELLEN... ONTWIKKELING VAN GEHEIMEN VOOR OUDERS IN DE ADOLESCENTIE 211 Geheimen voor ouders en kwliteit vn ouder-kindreltie Longitudinle vernden tussen geheimen en reltiekwliteit werden getoetst met een structureel vergelijkingsmodel met kruispden (voor een introductie in dergelijke modellen, zie Kline, 2005). Dit model estond uit vier metingen vn dolescentgerpporteerde geheimen en reltiekwliteit en vernden hiertussen (Figuur 2). Zonder te diep in te gn op de excte specificties vn dit model, evt het model zowel ssocities op één tijdstip (T1-T4 vernden) ls effecten over tijd (kruispden). Het T1 vernd kn worden geïnterpreteerd ls een gewone correltie. De kruispden lten zien of er een effect is vn T1 geheimen op T2 reltiekwliteit, gecorrigeerd voor het effect dt T1 reltiekwliteit heeft op T2 geheimen, en vice vers. De kruispden tonen dus effecten over tijd. De resultten vn dit model tonen dt er ij meisjes een significnte ssocitie ws tussen het heen vn meer geheimen op T1 en een slechtere ouder-kindreltiekwliteit op T1. Drnst ws het ntl geheimen een voorspeller vn de reltiekwliteit een jr lter, en voorspelde reltiekwliteit het ntl geheimen dt meisjes een jr lter hdden (Tel 3). Bij jongens vonden we deze vernden drentegen niet. Tezmen tonen deze evindingen dt het heen vn geheimen ij meisjes voorspeld wordt door en een voorspeller is vn een slechtere reltiekwliteit met ouders, terwijl dit vernd ij jongens niet werd gevonden. Discussie Deze 4-jrige longitudinle studie onderzocht de normtieve ontwikkeling vn geheimen voor ouders ij jongens en meisjes tussen de 13 en 16. We vonden een duidelijke toenme in de mte wrin jongeren geheimen heen voor hun ouders, wt evestigt dt het gemiddeld genomen een normtief proces is dt jongeren dingen gn chterhouden voor hun ouders. Deze toenme in het ntl geheimen ws sterker ij jongens dn ij meisjes. Bovendien werden voor meisjes duidelijke vernden ngetoond tussen meer geheimen en een slechtere reltiekwliteit met ouders. Voor jongens werden zulke vernden niet gevonden. De discussie richt zich op differentiële ontwikkelingsprocessen voor jongens en meisjes en de implicties dit die onderzoek kn heen voor de pedgogische prktijk. Normtieve ontwikkeling vn geheimen voor ouders Jongeren heen steeds meer ehoefte n utonomie en onfhnkelijkheid en ze stellen striktere grenzen omtrent welke informtie ze ls privé eschouwen en ze dus niet met hun ouders willen delen (Finkenuer e.., 2008; Keijsers e.., 2009; Petronio, 2002; Youniss & Smollr, 1985). Geen wonder dt veel ouders ngeven dt ze het moeilijk vinden om dolescenten op te voeden (De Jongh & Vlek, 2009). Meer egrip vn normtieve ontwikkelingsprocessen zou ouders kunnen helpen dit proces te egrijpen en de conflicten met jongeren te vermijden of een plek te geven. Deze studie is de eerste longitudinle T1 Geheimen T2 Geheimen T3 Geheimen T4 Geheimen T1 Reltiekwliteit T2 Reltiekwliteit T3 Reltiekwliteit T4 Reltiekwliteit FIGUUR 2 Structureel vergelijkingsmodel met 4 metingen vn geheimen en reltiekwliteit

6 212 LOES KEIJSERS, SUSAN J.T. BRANJE, TOM FRIJNS, CATRIN FINKENAUER, & WIM MEEUS studie die ntoont dt het normtief is dt jongeren meer geheimen gn houden tussen de 13 en de 16 jr. Het is dus elngrijk dt ouders vn dolescenten ewust zijn vn het feit dt het een norml proces is dt jongeren meer geheim gn houden voor hen. Ouders lijken weinig te kunnen doen n deze ontwikkeling, en zouden het zeker niet moeten opvtten ls een gerek n opvoedkundige vrdigheden. Recente studies lten zien dt jongeren en ouders weliswr minder prten met elkr in de middendolescentie, mr dt de reltie zich ook weer herstelt nrmte jongeren meer volwssen worden (De Goede e.., 2009; Keijsers e.., 2009). Ouders zouden dus moeten proeren te ccepteren dt jongeren wel eens geheimen ewren. Tegelijkertijd hngt een te snelle toenme vn het ntl geheimen smen met meer delinquentie en depressie (Frijns e.., 2005; Lird & Mrrero, 2010). Ouders zouden dus moeten proeren te stimuleren dt de dolescent vrijwillig dingen deelt, ijvooreeld door interesse te tonen en gezmenlijke vrije tijdsesteding (zie ook, Keijsers e.., 2009; Stttin & Kerr, 2000). Immers, het wordt niet lnger ls functioneel gezien in de opvoeding om geheime informtie op te eisen. Dit leidt vk tot gevoelens vn over-controle ij dolescenten, wt kn leiden tot conflicten en slechtere reltiekwliteit en tot meer delinquentie in goed functionerende gezinnen (Hwk e.., 2009; Keijsers e.., 2009). Geheimen en slechte ouder-kindrelties Deze studie toonde ook dt het heen vn geheimen door meisjes de reltiekwliteit met ouders negtief eïnvloedt. Dit sekseverschil kn te mken heen met het verschil tussen dochter-ouderrelties en zoon-ouderrelties. Meisjes heen een veel intiemere reltie met hun ouders dn jongens en zijn meer fhnkelijk vn de emotionele steun TABEL 3 Vernden tussen Geheimen en Ouder-Kindreltiekwliteit ij Jongens en Meisjes Jongens Meisjes Prmeter B SE β B SE β T1 tot T4 ssocities T1 Geheimen T1 Reltiekwliteit *** T2 Geheimen T2 Reltiekwliteit * * T3 Geheimen T3 Reltiekwliteit * * T4 Geheimen T4 Reltiekwliteit * * Kruispden (Vernden over Tijd) T1 Geheimen T2 Reltiekwliteit ** T2 Geheimen T3 Reltiekwliteit ** T3 Geheimen T4 Reltiekwliteit ** T1 Reltiekwliteit T2 Geheimen *** T2 Reltiekwliteit T3 Geheimen *** T3 Reltiekwliteit T4 Geheimen *** Noot. Binnen rijen zijn wrden met verschillende suscripts significnt verschillend voor jongens en meisjes. B = ongestndrdiseerde schtting, SE = Stndrd Error, β = gestndrdiseerde schtting (vergelijkr met regressiecoëfficiënt). * p <.05. ** p <.01. *** p <.001

7 AAN NIEMAND DOORVERTELLEN... ONTWIKKELING VAN GEHEIMEN VOOR OUDERS IN DE ADOLESCENTIE 213 vn ouders dn jongens (Geuzine e.., 2000; Ryn & Lynch, 1989). Geheimen zijn reltief onschuldig in fstndelijke relties, mr kunnen juist in intieme relties een fstnd creëren tussen prtners en de reltie eschdigen, omdt het heen vn geheimen in een hechte reltie niet normtief is (Vngelisti, 1994). Het lijkt er dus op dt geheimen ij meisjes kunnen worden eschouwd ls het resultt vn een slechtere reltie met ouders een jr eerder, mr ook ls een voorspeller vn een slechtere reltie een jr lter. Bij jongens lijkt het heen vn geheimen voor ouders echter geen indictie te zijn vn prolemen in de ouder-kindreltie. Voorl ij meisjes zouden ouders dus edcht moeten zijn ls hun dochters veel informtie gn geheimhouden. Het kn de onderlinge reltie eschdigen, en hierdoor kunnen meiden minder geruik mken vn de steun vn ouders. Uit eerder onderzoek is geleken dt ouders die vermoeden dt hun kind veel geheimen voor ze heeft, zich fstndelijker gn gedrgen ten opzichte vn hun kind (Finkenuer, Frijns, Engels, & Kerkhof, 2005). Ouders zouden er, met nme ij hun dochters, dus voor moeten wken dt ze hun kind lijven steunen. Veel steun vn ouders hngt op zijn eurt weer smen met minder depressie en minder delinquentie (Meeus e.., 2004; Petersen e.., 1991). Echter, de resultten tonen ook dt ij meisjes geheimen kunnen worden voorkomen ls ouders lijven investeren in een goede reltiekwliteit. Een etere reltiekwliteit voorspelde immers minder geheimen een jr lter. Limitties Deze vierjrige studie ws nr ons este weten de eerste studie die de normtieve ontwikkeling vn geheimen voor ouders en de gevolgen die geheimen heen voor de kwliteit vn de ouder-kindreltie met ehulp vn longitudinle dt in krt heeft gercht. De studie heeft echter ook zijn eperkingen, die we niet onesproken zullen lten. Ten eerste hdden we in onze dtset de eschikking over slechts twee items voor geheimen. Ondnks dt een eerdere studie (Frijns e.., in druk) liet zien dt deze 2-item schl voldoende divergente vliditeit heeft, is er echter geen goede mnier om de interne vliditeit vn een 2-item schl te eplen. Bovendien ws het domein vn geheimen in deze studie eperkt tot vrijetijdsesteding. Dit is een elngrijk domein in de eleving vn jongeren richting meer utonomie en onfhnkelijkheid. Studies door Smetn en colleg s (Smetn e.., 2006; Smetn e.., 2009) heen echter ook lten zien dt het ntl geheimen kn vriëren tussen verschillende domeinen, zols school, vriendengroep en het persoonlijke domein. In vervolgstudies zou dus een uitgereidere mt voor geheimen moeten worden geruikt, wrij verschillende domeinen worden meegenomen. Ten tweede rpporteerden jongeren over geheimen die ze hdden voor eide ouders, terwijl communictie in een moeder-kindreltie verschilt vn communictie in een vder-kindreltie (Keijsers e.., 2009; Wizenhofer e.., 2004; Youniss & Smollr, 1985). Onze evindingen kunnen dus niet worden gegenerliseerd nr specifieke ouder-kinddydes. Ondnks deze eperkingen zijn we vn mening dt deze studie een goede eerste poging ws om de normtieve ontwikkeling en consequenties vn geheimen te onderzoeken. We vonden dt het zowel voor jongens ls voor meisjes normtief is dt ze meer geheimen voor ouders krijgen tussen de 13 en 16. Geheimen vn jongens nmen sneller toe dn geheimen vn meisjes in de dolescentie. Deze informtie kn ouders helpen ij het egrijpen vn de normtieve ontwikkeling in de dolescentiejren. Bovendien vonden we duidelijke vernden tussen het heen vn geheimen voor ouders en een slechtere kwliteit vn de ouder-kindreltie ij meisjes, mr niet ij jongens. Dit suggereert dt een hoog niveu vn geheimen ij meisjes een voorspeller en gevolg kn zijn voor prolemen in de ouder-kindreltie, terwijl een hoog niveu vn geheimen ij jongens eerder lijkt smen te hngen met gezonde utonomieontwikkeling dn met reltieprolemen. Voorl ij meisjes zouden ouders dus wkzm moeten zijn ij een te snelle toenme in het ntl geheimen.

8 214 LOES KEIJSERS, SUSAN J.T. BRANJE, TOM FRIJNS, CATRIN FINKENAUER, & WIM MEEUS LITERATUUR Chodorow, N.J. (1978). The reproduction of mothering: Psychonlysis nd the sociology of gender. Berkely, CA: University of Cliforni Press. De Goede, I., Brnje, S., & Meeus, W. (2009). Developmentl chnges in dolescents perceptions of reltionships with their prents. Journl of Youth nd Adolescence, 38(1), De Jongh, J. & Vlek, O. (2009). Opvoeden kun je leren. Amsterdm: Ruigrok Netpnel. Deković, M., Noom, M. J., & Meeus, W. (1997). Expecttions regrding development during dolescence: Prentl nd dolescent perceptions. Journl of Youth nd Adolescence, 26(3), Finkenuer, C., Engels, R., & Kuck, K. (2008). Reltionl implictions of secrecy nd concelment in prent-dolescent reltionships. In M. Kerr, H. Stttin, & R. Engels (Eds.), Wht cn prents do? New insights into the role of prents in dolescent prolem ehvior. West Sussex (UK): John Wiley & Sons. Finkenuer, C., Engels, R.C.M.E., & Meeus, W. (2002). Keeping secrets from prents: Advntges nd disdvntges of secrecy in dolescence. Journl of Youth nd Adolescence, 31(2), Finkenuer, C., Frijns, T., Engels, R.C.M.E., & Kerkhof, P. (2005). Perceiving concelment in reltionships etween prents nd dolescents: Links with prentl ehvior. Personl Reltionships, 12(3), Frijns, T., Finkenuer, C., Vermulst, A.A., & Engels, R.C.M.E. (2005). Keeping secrets from prents: Longitudinl ssocitions of secrecy in dolescence. Journl of Youth nd Adolescence, 34, Frijns, T., Keijsers, L., Brnje, S.J.T., & Meeus, W. (2010). Wht prents don t know nd how it my ffect their children: Qulifying the disclosure-djustment link. Journl of Adolescence, 33, Furmn, W. & Buhrmester, D. (1985). Children s perceptions of the personl reltionships in their socil networks. Developmentl Psychology, 21, Geuzine, C., Dery, M., & Liesens, V. (2000). Seprtion from prents in lte dolescence: The sme for oys nd girls? Journl of Youth nd Adolescence, 29, Hwk, S.T., Hle, W.W., Rijmkers, Q.A.W., & Meeus, W. (2008). Adolescents perceptions of privcy invsion in rection to prentl solicittion nd control. Journl of Erly Adolescence, 28, Hwk, S.T., Keijsers, L., Hle, W.W., & Meeus, W. (2009). Tht s none of your usiness! Longitudinl reltions etween dolescents perceptions of privcy invsion nd conflicts with prents. Journl of Fmily Psychology, 23, Hinde, R. (1997). Reltionships: A dilectic perspective. Hove (UK): Psychology press. Keijsers, L., Brnje, S.J.T., Vn der Vlk, I., & Meeus, W. (2009). Mg ik even met je prten? Ouder-kind communictie en delinquentie ij dolescenten. Pedgogiek, 29, Keijsers, L., Frijns, T., Brnje, S.J.T., & Meeus, W. (2009). Developmentl links of dolescent disclosure prentl solicittion nd control with delinquency: Modertion y prentl support. Developmentl Psychology, 45, Kline, R.B. (2005). Principles nd prctice of structurl eqution modeling (2nd ed.). New York: The Guilford Press. Lird, R.D. & Mrrero, M.D. (2010). Informtion mngement nd ehvior prolems: Is non-disclosure of misehvior necessrily sign of troule? Journl of Adolescence, 33, Meeus, W., Akse, J., Brnje, S., ter Bogt, T., Delsing, M., Doorn, M., et l. (2002). CONAMORE: Conflict And Mngment Of Reltionships, unpulished rw dt. Meeus, W., Brnje, S., & Overeek, G.J. (2004). Prents nd prtners in crime: A six-yer longitudinl study on chnges in supportive reltionships nd delinquency in dolescence nd young dulthood. Journl of Child Psychology nd Psychitry, 45, Petersen, A.C., Srigini, P.A., & Kennedy, R.E. (1991). Adolescent depression: Why more girls? Journl of Youth nd Adolescence, 20, 247. Petronio, S. (2002). Boundries of privcy. Dilectics of disclosure. Alny: Stte university New York press. Ryn, R.M. & Lynch, J.H. (1989). Emotionl utonomy versus detch ment: Revisiting the vicissitudes of dolescence nd young dulthood. Child Development, 60, Smetn, J.G. (1988). Adolescents nd prents conceptions of prentl uthority. Child Development, 59, 321.

9 AAN NIEMAND DOORVERTELLEN... ONTWIKKELING VAN GEHEIMEN VOOR OUDERS IN DE ADOLESCENTIE 215 Smetn, J.G., Metzger, A., Gettmn, D.C., & Cmpione-Brr, N. (2006). Disclosure nd secrecy in dolescent-prent reltionships. Child Development, 77, Smetn, J.G., Villloos, M., Tsopoulos-Chn, M., Gettmn, D.C., & Cmpione-Brr, N. (2009). Erly nd middle dolescents disclosure to prents out ctivities in different domins. Journl of Adolescence. Stttin, H., & Kerr, M. (2000). Prentl monitoring: A reinterprettion. Child Development, 71, Vngelisti, A.L. (1994). Fmily secrets: Forms, functions nd correltes. Journl of Socil nd Personl Reltionships, 11, Wizenhofer, R.N., Buchnn, C.M., & Jckson-Newsom, J. (2004). Mothers nd fthers knowledge of dolescents dily ctivities: Its sources nd its links with dolescent djustment. Journl of Fmily Psychology, 18, Youniss, J. & Smollr, J. (1985). Adolescent reltions with mothers, fthers, nd friends. Chicgo, IL: University of Chicgo Press. OVER DE AUTEURS Drs. Loes Keijsers is onderzoeker in opleiding (OIO); e-mil: L.Keijsers@uu.nl; wesite: keijsers.nl. Dr. Susn Brnje is universitir hoofddocent. Dr. Tom Frijns is post-doc. Prof. dr. Wim Meeus is hooglerr. Zij zijn llen veronden n de onderzoeksgroep Adolescentie vn de Universiteit Utrecht. Dr. Ctrin Finkenuer is universitir hoofddocent, veronden n het deprtement Socile Psychologie vn de Vrije Universiteit te Amsterdm.