Botten & gewrichten. Pagina 7

Transcriptie

1 Juni 2008 Botten & gewrichten 2.3 miljoen mensen hebben reuma Pagina 5 Osteoporose: beter voorkomen dan breken Pagina 7 Oók op het sociale leven heeft reuma impact Pagina 14 Bewegen: een nieuwe knie of heup maakt het weer mogelijk Pagina 18 Reumatische aandoeningen zijn pijnlijk, soms beperkend en altijd chronisch. Het leven van een reumapatiënt en zijn of haar omgeving kan hierdoor dramatisch veranderen. Lees over de ervaringen van andere patiënten, de tips en raadgevingen van artsen en de nieuwste inzichten en behandelmethodes op een van de volgende websites: De inhoud van deze bijlage valt niet onder verantwoordelijkheid van de Telegraaf-redactie ABO8534_BANNER_ABBOTT.indd :18:33

2 Themabijlage BOTTEN & GEWRICHTEN Reuma: oorzaak (nog) onbekend JUNI 2008 BOTTEN & GEWRICHTEN Professor Tak is een grote bekende op het gebied van reuma. Hij schreef meer dan tweehonderd artikelen over het onderwerp. Negen jaar geleden richtte hij de reuma-afdeling van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam op. Door Annemiek de Waard Reuma is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen en wordt ingedeeld in drie categorieën: artrose, ontstekingsreuma en weke delen reuma. Eén op de vijf Nederlanders heeft reuma, een chronische ziekte met onbekende oorzaak. Reuma heeft enorme gevolgen voor de patiënt zoals pijn, moeheid en bewegingsbeperkingen, maar ook voor de maatschappij. Denk aan de kosten voor behandeling en arbeidsuitval. De meest voorkomende vorm is artrose. Tien procent van de Nederlandse bevolking heeft deze vorm van reuma, waarbij het kraakbeen tussen de gewrichten verslechtert en soms zelfs verdwijnt. De behandelingsmogelijkheden zijn nog steeds beperkt en het aantal patiënten zal toenemen door de vergrijzing. In de categorie ontstekingsreuma vallen langdurige gewrichtsontstekingen als reumatoïde artritis (RA). RA is niet een ziekte van oude mensen, zoals velen denken. Het begint meestal tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. Zo snel mogelijk Het is belangrijk reuma in een vroeg stadium en actief te behandelen. Aan de ene kant is het dan makkelijker de ziekte onder controle te krijgen. We noemen dit in mooie bewoordingen the window of opportunity. Daarna wordt het moeilijker, omdat de ontstoken weefsels verder zijn gaan woekeren in de gewrichten. Aan de andere kant moet je het kapotgaan van botten en gewrichten voorkomen. Als destructie optreedt en het kraakbeen en bot kapotgaan, dan is dat in principe onherstelbaar. Dat speelt een grote rol in de invaliditeit op lange termijn. Doorbraak Dankzij nieuwe technieken vonden de eerste grote doorbraken in therapieën begin jaren negentig plaats. Maar de oorzaak van reuma is nog steeds niet bekend en daarom blijft onderzoek hard nodig. Ik verwacht wel een doorbraak binnen een aantal jaren. Er wordt steeds meer bekend over genetische achtergronden, bepaalde antistoffen en risicofactoren als roken. De link hiertussen is een ontdekking van de laatste paar jaar. Volgens mij geeft dat de clou voor het ontrafelen van de oorzaak bij een deel van de reumapatiënten. Samenwerking Op onderzoeksgebied wordt goed samengewerkt met andere partijen, bijvoorbeeld het Reumafonds, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en Smart Mix. Dat laatste is een samenwerking tussen academische instellingen en het bedrijfsleven. RA is een voortrekkersziekte en heeft altijd veel te laag op de agenda gestaan. Zo is er een model ontwikkeld, waarmee nu ook andere ziekten bereikt kunnen worden. Succesvolle therapieën die werken bij gewrichtsontsteking, maar bijvoorbeeld ook bij de ziekte van Crohn, een darmziekte. Gevolgen De vooruitgang zien we ook terug in onze polikliniek. In vergelijking met vijftien jaar geleden zijn reumapatiënten veel mobieler geworden. Ze hoeven niet meer in een rolstoel te belanden en nauwelijks nog geopereerd te worden. Ze blijven aan het werk of gaan weer aan het werk. Zowel thuis als op het werk zijn minder aanpassingen nodig. Dit alles scheelt in de staatskas. Maar het dient ook een maatschappelijk belang. Als je mensen vraagt wat het belangrijkste is in hun leven, zullen ze meestal hun gezondheid noemen. Toekomst Een van de doorbraken wordt volgens mij het uit elkaar halen van de groepen die wij nu op één hoop gooien. Ook zal meer therapie op maat ontwikkeld worden, het zogenaamde individualized medicine. Dat wil zeggen dat we op een persoonlijker manier naar de patiënt gaan kijken. Een andere belangrijke ontwikkeling wordt volgens mij de lokale gentherapie, waarbij gewrichtscellen zelf het medicijn gaan maken. En waarschijnlijk begrijpen we binnen vijf tot tien jaar hoe een gedeelte van de ziekte ontstaat. Dan kunnen we aan preventie gaan denken. Preventie In de toekomst zullen meer therapieën komen, die nu al getest worden. Bij het AMC in Amsterdam zijn ze begonnen met het oproepen van familieleden van patiënten met RA. Die familieleden doorlopen een aantal tests, zodat specialisten zo veel mogelijk kennis opdoen over het verloop en de behandeling van reuma. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Daarom zijn we hard op zoek naar meer mensen die willen meewerken aan ons onderzoek! Ook worden nieuwe middelen getest bij patiënten met RA. Prof. dr. Paul P. Tak Klinische Immunologie & Reumatologie Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam 2.3 miljoen mensen Osteoporose: beter Oók op het sociale Bewegen: een nieuwe hebben reuma voorkomen dan breken leven heeft reuma knie of heup maakt impact het weer mogelijk Pagina 5 Pagina 7 Pagina 14 Pagina 18 Reumatische aandoeningen zijn pijnlijk, soms beperkend en altijd chronisch. Het leven van een reumapatiënt en zijn of haar omgeving kan hierdoor dramatisch veranderen. Lees over de ervaringen van andere patiënten, de tips en raadgevingen van artsen en de nieuwste inzichten en behandelmethodes op een van de volgende websites: DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE TELEGRAAF-REDACTIE INHOUD De menselijke machine P. 4 Reuma, een volksziekte P. 5 Reumatische aandoeningen p. 5 Dossier Osteoporose P. 7 5 vragen aan de fysiotherapeut p. 9 Secundaire artrose P. 9 Dossier Reumatoïde Artritis p. 10 Dossier Bewegen P. 13 De impact van reuma P. 14 Bewegen is fun P. 14 Therapietrouw hoog op de agenda p. 14 RSI, laat het niet zo ver komen p. 15 Een beetje hulp... P. 17 Een nieuwe knie of heup P. 18 secundaire artrose P. 19 Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. Botten & gewrichten - publicatie Mediaplanet publishing house B.V. Project Manager: Birte van Ouwerkerk, Mediaplanet Publishing House B.V Production Manager: Judith Kloppenburg, Mediaplanet Publishing House B.V Design & Repro: Thomas Rohlfs, thomas.rohlfs@mediaplanet.com, Tekst: Marianne Eman, Annemiek de Waard Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Birte van Ouwerkerk Mediaplanet Publishing House, Kristiina Kansen, Country Manager tel: Gedistribueerd met het De Telegraaf, juni 2008 Meer weten? BANNER PROTELOS.indd :44:35

3 Jaargang maart 2008 WEEKBLAD VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER GENEESKUNST T V i dd MAGAZINE VOOR BELEID EN MANAGEMENT In dit nummer: Convenanten tussen onderwijs en kinderopvang GGD-inspectie: de stand van zaken Onderzoek in Uit de ivoren toren Hoe houd je kinderen nieuwsgierig? jaargang 38 februari Verpleegkundig vakblad l l Jaargang 14 i i Februari 2008 i V a k i n f o r m a t i e v o o r p r o f e s s i o n a l s Beleef het met Elsevier Gezondheidszorg! 2 nr. 1 januari K R A A M S U P P O R T H É T V A K B L A D V O O R A L L E K R A A M V E R Z O R G E N D E N I N N E D E R L A N D MONITOR KRAAMZORG Vijf uur extra NIEUWE RICHTLIJN BILIRUBINE Dagelijkse controle op te veel geel DONORMELK Borstvoeding als medicijn MULTICULTI Chinese kraamzorg 63e jaargang, 15 februari Nr. 3 Nancy Watson: Geriatrische verpleging is een specialisme Borging infectiepreventie taak jaargang van 40 februari 2008 nummer 02 afdelingshoofd Proefschrift René van Leeuwen over spirituele zorg Sekseverschillen bij hart- en vaatziekten Spoedopnamen op één afdeling Klinische les fibromyalgie Medische maakbaarheid van de mens weer dichterbij Polyfarmacie Een onluisterende ervaring met verpleeghuiszorg Wat er volgde na Praten een sterfgeval met je manager op de poli oogheelkunde Vakblad voor het management kinderopvang Kinderopvang Tijdschrift voor Verzorgenden Doorbreken van rituelen Werken met vrijwilligers Management Eisen stellen aan ouders mag weer Stabiliteit op de groep belangrijk aandachtspunt De AWBZ uitgemest Ab Klink: De slag naar vrije prijsvorming maakt veel transparant Kwaliteit gehandicaptenzorg: VGN-directeur en hoofdinspecteur in debat Duurzaam Verblijf: GGZ Drenthe wil verder met verslaafden uit Randstad 2 Effect vacuümtherapie mogelijk toch te bewijzen en Pijnbeleid bij kanker ke in de thuiszorg Colonirrigatie: oni riga ie zo instrueer er je de patiënt t Verlicht de nachtdienst MAART 2008 Heb je je al opgegeven voor ons congres? Zie pagina 4 en 5. Samen aan an tafel Hoe breng je slecht nieuws? Natuur-bso in opkomst om voor or het goede doel 3 Neem nu een jaarabonnement en ontvang een Pluim Kijk ook op De VIG en de Wet BIG Let op: deze aanbieding is geldig tot en met 22 juni 2008 Ja, ik bestel Nursing: (jaarabonnement 64,50) 25% korting op een jaarabonnement Nursing. U betaalt slechts 48,38 Jaarabonnement op Nursing en een pluim t.w.v. 35,- cadeau TvZ: (jaarabonnement 103,50) 25% korting op een jaarabonnement TvZ U betaalt slechts 77,63 Jaarabonnement op TvZ en een pluim t.w.v. 47,60 cadeau TvV: (jaarabonnement 57,50) 25% korting op een jaarabonnement TvV U betaalt slechts 43,13 Jaarabonnement op TvV en een pluim t.w.v. 25,- cadeau 785 I G I G I G I G I G I G8003 Kraamsupport: (jaarabonnement 47,95) 25% korting op een jaarabonnement Kraamsupport U betaalt slechts 35, I G8002 Jaarabonnement op Kraamsupport en een pluim t.w.v. 25,- cadeau 796 I G8003 ICTzorg: (jaarabonnement 104,95) 25% korting op een jaarabonnement ICTzorg U betaalt slechts 78,71 Jaarabonnement op ICTzorg en een pluim t.w.v. 25,- cadeau 3I9 I G8001 3I9 I G8002 Zorgvisie: (jaarabonnement 294,95) 25% korting op een jaarabonnement Zorgvisie U betaalt slechts 221, I G8001 Jaarabonnement op Zorgvisie en een pluim t.w.v. 47,60 cadeau 710 I G8002 Kinderopvang: (jaarabonnement 90,75) 25% korting op een jaarabonnement Kinderopvang U betaalt slechts 68,02 26H I G8001 Jaarabonnement op Kinderopvang en een pluim t.w.v. 25,- cadeau 26H I G8002 Management Kinderopvang: (jaarabonnement 121,50) 25% korting op een jaarabonnement Management Kinderopvang U betaalt slechts 91,13 Jaarabonnement op Management Kinderopvang en een pluim t.w.v. 25,- cadeau 26Q I G Q I G8002 HuisartsAcademy: (halfjaarabonnement 473,-) 15% korting op een halfjaarabonnement HuisartsAcademy (10 modules) U betaalt slechts 402,05 AW9 I G8005 Halfjaarabonnement op HuisartsAcademy en een pluim t.w.v. 47,60 cadeau AW9 I G8006 Medisch Contact: (jaarabonnement 155,75) 25% korting op een jaarabonnement Medisch Contact U betaalt slechts 116, I G8001 Jaarabonnement op Medisch Contact en ontvang een pluim t.w.v. 35,00 cadeau 720 I G8004 Maak zelf een keuze uit verrassende belevenissen! Of kies voor een korting van 25% op het abonnement. Naam Adres Postcode/woonplaats Telefoon M/V* bedrijf/privé* * doorhalen wat niet van toepassing is Ik betaal per acceptgiro die mij wordt toegestuurd Ik machtig Reed Business het bedrag af te schrijven van bank-/gironr.: Datum Handtekening Ik meld mij aan voor de aanbiedingsmail en word op de hoogte gehouden van de laatste aanbiedingen! Stuur deze antwoordformulier in een envelop zonder postzegel naar: Reed Business, Antwoordnummer 10318, 2400 WB Alphen aan den Rijn Prijzen geldig tot Prijs incl. BTW en incl. verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden. Statutair gevestigd te Amsterdam. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten zijn van toepassing de algemene voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de KvK in Amsterdam. Handelsregister Amsterdam Reed Business bv legt gegevens vast voor de uitvoering van de overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over gelijksoortige producten en diensten van Reed Business bv en haar groepsmaatschappijen. Indien u hiertegen bezwaar heeft, stuurt u een brief naar Reed Business bv, t.a.v. adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem of een adresregistratie@reedbusiness.nl. Online of telefonisch bestellen? Ga direct naar of bel Elsevier Gezondheidszorg is onderdeel van

4 Themabijlage BOTTEN & GEWRICHTEN De menselijke machine Pijpbeenderen, zoals de vingerkootjes, zijn lang en dun Botten, gewrichten, spieren en pezen vormen samen het bewegingsapparaat, het orgaansysteem waardoor we ons kunnen voortbewegen. Door Marianne Eman Deze afbeelding is een sterke vereenvoudiging van de werkelijkheid. Marijtje Overduin Kogelgewricht, zoals bijvoorbeeld het schoudergewricht, heeft veel bewegingsvrijheid De elleboog is het gewricht dat de verbinding vormt tussen de bovenarm en de onderarm. Het is een bijzonder gewricht omdat het twee botten in de onderarm met één bot in de bovenarm verbindt. Platte beenderen, zoals het heupbeen, zijn plat en vaak breed en hebben ook tot functie om vetweefsel op te slaan. Het kniegewricht is een scharniergewricht, die alleen heen en weer kan bewegen Ziek of gezond, het is belangrijk om het bewegingsapparaat zo goed mogelijk in conditie te houden. Een goede lichaamshouding, evenwichtige voeding, een gezond gewicht, verstandig tillen, het kan allemaal bijdragen aan het welbevinden en functioneren van het lichaam. Ondervindt u klachten, dan kunt u voor informatie over aandoeningen, diagnostiek en behandelingen terecht op Botten Het lichaam van een volwassene telt 206 botten. Bot bestaat uit beenweefsel, dat is samengesteld uit kalk en lijmstof. Kalk zorgt voor stevigheid en lijmstof voor buigzaamheid. Botten zijn op verschillende manier met elkaar verbonden. Sommige botten zijn met kraakbeen of bindweefsel aan elkaar gehecht, andere door middel van gewrichten, en de botten in de schedel zijn met elkaar vergroeid. Er zijn drie soorten beenderen te onderscheiden: Platte beenderen, deze zijn plat en vaak breed, zoals de beenderen van hersenschedel, schouderbladen, heupbeen, ribben en borstbeen. Pijpbeenderen, deze zijn lang en dun, zoals scheenbeen, dijbeen en vingerkootjes. Onregelmatige (korte) beenderen, deze zijn in alle richtingen ongeveer even groot, zoals de doosvormige wervels van de ruggengraat. Gewrichten De plek waar beenderen met elkaar in verbinding staan, zoals bij de elleboog, noemen we een gewricht. Een gewricht wordt gevormd door twee botstukken, waarvan de uiteinden zijn bekleed met kraakbeen. Dit kraakbeen is glad en elastisch weefsel. Samen met het vocht dat in het gewricht wordt aangemaakt, kan hierdoor een soepele beweging worden gemaakt. Ook worden schokken opvangen. Door hun specifieke bouw kunnen er in de verschillende gewrichten verschillende bewegingen plaatsvinden. Enkele gewrichtsoorten: Rolgewricht: de botten rollen om elkaar heen, zoals in de onderarm. Scharniergewricht: werkt net als een scharnier in bijvoorbeeld een deur en kan alleen heen en weer bewegen, zoals het gewricht in de vingerkootjes. Kogelgewricht: bestaat uit een kogel en een kom en heeft veel bewegingsvrijheid, zoals het heup- en schoudergewricht. Meer dan zeshonderd spieren telt het menselijk lichaam, met elk een eigen functie Spieren Meer dan zeshonderd spieren telt het menselijk lichaam, met elk een eigen functie. Sommige spieren zorgen voor de voortbeweging, andere zijn betrokken bij bijvoorbeeld de ademhaling, de hartslag en de spijsvertering. Spieren hebben energie nodig om samen te trekken of korter te worden. Deze korter makende bewegingen leveren de kracht die nodig is om trekkracht op botten uit te oefenen, en voor het maken van een breed scala van lichaamsbewegingen. Spieren handhaven ook de lichaamshouding en stabiliseren de gewrichten. Pezen Een pees vormt de overgang van de spier naar het bot. Naast het bevestigen van spieren aan andere structuren zoals bot, heeft een pees nog een functie: het opvangen van trekkrachten van de spieren. WALKAIDE : DE NIEUWE OPLOSSING VOOR KLAPVOET Klapvoet / Dropfoot Mensen met een klapvoet kunnen tijdens het lopen niet meer de voet heffen. De tenen komen als eerste op de grond en daardoor struikelt en valt men. Lopen zonder hulpmiddel is niet meer mogelijk. Een veel gebruikt hulpmiddel is een enkel-voet orthese (Evo). De Evo houdt de enkel in 90, waardoor tijdens het lopen altijd de hiel als eerste de grond raakt. Nadelen van de Evo zijn echter dat een Evo ruimte in de schoen kost en dat de kuitspier niet meer wordt gebruikt. De spierkracht in de kuitspier verdwijnt. Oorzaken Klapvoet Een klapvoet kan ontstaan door een beroerte (herseninfarct), multiple sclerose of een trauma. Een deel van het zenuwstelsel raakt beschadigd, waardoor geen signalen vanuit de hersenen meer naar de zenuwen in het onderbeen gaan. Indien de spieren en zenuwen in het been nog goed functioneren kan door het elektrisch stimuleren van de zenuw de kuitspier actief worden en de voet heffen. WalkAide WalkAide geeft op het juiste moment op de juiste plaats een elektrisch signaal waardoor de spieren in het onderbeen tijdens het lopen de voet heffen. Hierdoor kunnen mensen met een klapvoet zonder orthopedisch hulpmiddel lopen en wordt de kuitspier weer gebruikt. Met Walk- Aide loopt men weer stabieler en beter. Nieuwste technologie In de eenvoudig ogende WalkAide is de nieuwste technologie verwerkt. Na analyse van het looppatroon en de juiste instelling door de productspecialist van LIVIT Orthopedie kan zelfs zonder schoenen of met slippers worden gelopen. WalkAide heeft ook een trainingsfunctie waardoor zittend op een stoel de kuitspier kan worden getraind en de gebruiker snel kan aansterken om de loopafstand nog verder te vergroten. Bovendien registreert de software alle bewegingen van de gebruiker zodat afstelling van het apparaat op de individuele wensen van de gebruiker mogelijk is. ( advertorial ) Neveneffecten Naast beter en stabieler lopen kent elektrostimulatie ook nog neveneffecten. Zo is bij enkele gebruikers spraakverbetering opgetreden en bij anderen is zelfs herstel van de loopfunctie opgetreden. Helaas is het nog te vroeg om hierover goed gefundeerde uitspraken te doen en is meer wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk. Verkrijgbaarheid WalkAide wordt aangemeten en ingesteld door de productspecialisten van LIVIT Orthopedie. Zij werken samen met de revalidatiecentra in Nederland. Met de revalidatiearts en fysiotherapeuten wordt een individueel oefenprogramma opgesteld, zodat iedereen zo snel mogelijk optimaal kan bewegen met WalkAide. Wilt u meer informatie over WalkAide neem dan contact op met LIVIT Orthopedie via info@livit.nl of of met uw revalidatiearts.

5 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN Reumatische aandoeningen tot in de eindigheid Reuma is een verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen van het bewegingsapparaat, waarbij gewrichtsklachten een belangrijke rol spelen. In de medische wetenschap zijn ruim honderd reumatische aandoeningen bekend. Vier vormen uitgelicht. Door Marianne Eman Reuma, een volksziekte Reuma is een verzameling voor 132 verschillende aandoeningen. Het is de meest voorkomende chronische ziekte, maar waardoor reuma wordt veroorzaakt, is niet bekend Door Marianne Eman In Nederland heeft één op de vijf Nederlanders van twintig jaar en ouder reumatische klachten, blijkt uit een in 2007 uitgevoerd onderzoek van TNO in samenwerking met het Reumafonds. Dat zijn 2,3 miljoen mensen, terwijl tot dan toe werd aangenomen dat slechts 1,5 miljoen mensen aan een vorm van reuma lijden. Ook blijkt dat een grote meerderheid van de reumapatiënten (1,5 miljoen mensen) jonger is dan 65 jaar. Reuma is dus niet zonder meer een ouderdomsziekte. Overigens is deze ogenschijnlijk forse toename wel deels te verklaren door een ouder wordende bevolking, maar ook door de grote omvang van de peiling. Ontstaan Reuma wordt veroorzaakt door meer dan honderd aandoeningen die spieren, pezen, gewrichten en bindweefsel aantasten, maar waardoor de aandoening exact ontstaat is niet bekend. In elk geval is het ontstaan niet toe te schrijven aan één oorzaak, maar aan een samenspel van factoren. Bij de meeste reumatische aandoeningen speelt erfelijkheid nauwelijks een rol. Zogenaamde omgevingsfactoren, zoals bepaalde infecties, zijn meer bepalend dan iemands aanleg. Voor sommige vormen van ontstekingsreuma, zoals reumatoïde artritis en de ziekte van Bechterew, is aangetoond dat het ontstaan ervan wél verband kan houden met een bepaalde erfelijke aanleg. Deze aanleg ligt opgeslagen in de zogenaamde DNA-moleculen in de kernen van onze lichaamscellen. Behandeling Reumatische aandoeningen worden meestal in drie categorieën ingedeeld: ontstekingsreuma, gewrichtsslijtage of artrose en weke-delenreuma. Behandeling is gericht op het remmen van het ziekteproces en verlichting van de klachten, behoud van optimale beweeglijkheid en het leren omgaan met de ziekte. Meer informatie Artrose Artrose is een slijtageziekte van de gewrichten, waardoor ontstekingen kunnen ontstaan. Het is in Nederland de meest voorkomende vorm van reuma; ruim 1,2 miljoen mensen hebben de aandoening. Bij artrose gaat de kwaliteit van het gewrichtskraakbeen achteruit. Op den duur kan het zelfs verdwijnen. Artrose kan in alle gewrichten voorkomen met uitzondering van de enkel. Veelal worden de gewrichten van handen, knieën en heupen getroffen. De oorzaken van de aandoening zijn nog grotendeels onbekend. Ook is het onduidelijk waarom sommige mensen er jong mee te maken krijgen en anderen niet. Bij artrose gaat de kwaliteit van het gewrichtskraakbeen achteruit Reumatoïde artritis Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van ontstekingsreuma waarbij het afweersysteem van het lichaam is ontregeld. Hierdoor ontstaan langdurige gewrichtsontstekingen. De ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en begint meestal tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. Ziekte van Bechterew Ook de ziekte van Bechterew is een vorm van ontstekingsreuma. De aandoening kenmerkt zich door ontstekingen in de gewrichten van de wervelkolom en het bekken. Deze ontstekingen kunnen leiden tot het vastgroeien van de wervels in de rug. De oorzaak van de ziekte is onbekend. Vaak is er sprake van erfelijke factoren. Deze reumatische aandoening komt in tegenstelling tot veel andere vormen van reuma meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Artritis psoriatica Artritis psoriatica is een gewrichtsaandoening die voorkomt bij mensen met de huidziekte psoriasis. Ongeveer vijf procent van alle psoriasispatiënten heeft ook psoriasis artritis. De verschijnselen van artritis psoriatica en reumatoïde artritis lijken sterk op elkaar. Procter & Gamble Pharmaceuticals steunt de zorg voor mensen met osteoporose

6 Het Ei van Columbus Meer weten over Ovovital? U kunt kosteloos de Ovovital Infobox aanvragen door onderstaande coupon op te sturen of te faxen naar: Antwoordcoupon Stuur mij kosteloos de Ovovital InfoBox op. Dhr./ Mevr. Straat: Postcode: Plaats: Telefoon B&G Natuurlijk calcium uit eierschalen met micro-elementen en vitamine D 3

7 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN Dossier Osteoporose Osteoporose zorgt ervoor dat botten brozer worden en daardoor eerder breken dan gezond bot. Elk bot kan aangetast zijn, maar de meest voorkomende plaatsen voor breuken zijn heup, wervelkolom en pols. Fracturen kunnen gemakkelijk ontstaan, bijvoorbeeld door iets simpels als tillen, buigen of voorover vallen. Osteoporose: beter voorkomen dan breken Osteoporose, in de volksmond bekend als botontkalking of botarmoede, is een aandoening die wereldwijd één op de drie vrouwen en één op de acht mannen boven de 55 jaar treft. Bij tijdig ingrijpen kan osteoporose echter in veel gevallen worden voorkomen. Door Marianne Eman In Nederland hebben naar schatting ruim mensen osteoporose, onder wie óók jongeren. Osteoporose kan zeer verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is de hormonale veranderingen als gevolg van de menopauze, vandaar dat osteoporose relatief vaak voorkomt bij oudere vrouwen. Na de menopauze maakt het lichaam geen oestrogenen meer aan. Door het ontbreken van die oestrogenen wordt minder nieuw bot aangemaakt en wordt de afbraak van het bot versneld. Het resultaat is dat je steeds minder bot overhoudt. Hierdoor kan broos bot ontstaan dat gemakkelijk breekt. Ook een botbreuk na het vijftigste levensjaar, een bestaande wervelbreuk, een (te) laag lichaamsgewicht, erfelijke aanleg, immobiliteit en medicijngebruik zijn risicofactoren voor het krijgen van de aandoening. Preventie Bot is levend weefsel, dat zich voortdurend opbouwt en weer afbreekt. Er zijn verscheidene factoren die dat proces beïnvloeden (zie kader). Van veel van deze factoren, zoals roken, alcoholgebruik en het gebruik van geneesmiddelen, is het effect echter niet bewezen. Voldoende lichaamsbeweging en gezonde voeding dragen bij aan de preventie van osteoporose. Van extra inname van calcium is weinig effect te verwachten; het calciumaanbod uit voeding in Nederland is al relatief hoog en er lijkt een drempel te bestaan waarboven het verhogen van de calciuminname geen nut meer heeft. Vitamine D-suppletie lijkt bij ouderen botverlies tegen te kunnen gaan, maar het effect daarvan op fracturen is nog omstreden. Diagnose Wervelinzakkingen worden met name veroorzaakt door osteoporose en lijken dan ook het meest geschikt te zijn als indicatie voor de aandoening. Maar op zichzelf gaat de ziekte niet gepaard met symptomen. De diagnose osteoporose is gebaseerd op de botmineraaldichtheid. Deze wordt bepaald door na te gaan in welke mate mineralen in het bot röntgenstraling absorberen. Genezing van de ziekte is niet mogelijk, ook kunnen wervelverzakkingen niet worden teruggedraaid, maar behandeling kan er wél aan bijdragen dat de botmassa toeneemt. Meer informatie Ons skelet maakt continu nieuw botweefsel aan en breekt oud botweefsel af. Per jaar wordt meer dan tien procent van ons botweefsel vernieuwd. Voor de aanmaak van nieuw, stevig bot zijn lichaamsbeweging, vitamine D (zonlicht) en een goede voeding met voldoende kalk essentieel. Factoren die de aanmaak en afbraak van bot beïnvloeden: Erfelijke aanleg Kleine en tengere gestalte Laag lichaamsgewicht Vrouwelijk geslacht Hogere leeftijd Langdurig verlaagde bloedspiegels van geslachtshormonen Gebrek aan lichaamsbeweging Langdurige bedrust Voedingstekorten Onvoldoende blootstelling aan zonlicht Hoge sigaretten- en/of alcoholconsumptie Bepaalde hormonale ziekten en andere ziekten die de calciumen botstofwisseling beïnvloeden Ik heb osteoporose Door Marianne Eman Marianne van der Zalm (60): Als het aan mij ligt, dan verbetert de osteoporosezorg. Ik draag dat echt een warm hart toe en heb daarom de rol van voorzitter van de Osteoporose Vereniging op mij genomen. Onlangs heb ik mijn baan vanwege de aandoening moeten opgeven, ik vind dat heel erg. Ik had de functie van persvoorlichter bij een grote toeristische organisatie. Voor mijn werk moest ik veel reizen en schrijven, maar dat ging gewoon niet Normaal bot van een 30-jarige vrouw meer. Ik heb het echt geprobeerd en mijn werkgever en collega s hebben me enorm gesteund daarbij; ik heb een aangepaste werkplek gekregen, maar toch bleek iets dergelijks als een verslag maken te zwaar te zijn. Daarop is mijn werkgever samen met mij gaan zoeken naar een andere functie. Enige tijd heb ik twee uur per dag voorlichting aan toeristen gegeven. Algauw ging ook dat niet meer, ik kan niet lang zitten en niet lang staan. Osteoporose heeft daardoor een enorme impact op mijn sociale leven, ik moet alles per halve dag bekijken. Ik kost de maatschappij nu veel geld, terwijl dat niet had gehoeven, want de ernst van mijn aandoening had voorkomen kunnen worden. Daarom pleit ik ervoor dat iedereen van rond de vijftig jaar, met of zónder klachten, preventief een botdichtheidscan krijgt. Bij vroegtijdig ingrijpen kan verdere botontkalking immers worden tegengegaan. Tevens vind ik het belangrijk dat de samenwerking tussen specialisten verbetert. Uit eigen ervaring weet ik dat je als patiënt overal zelf achteraan moet gaan. Hoe ik nu met mijn ziekte omga? Ik houd me strikt aan mijn medicatie en de aanwijzingen in de bijsluiter. Verder wandel ik veel en doe ik aan aangepaste gymnastiek. Het is nu ook niet zo dat ik niets meer kan, ik weet alleen nooit hoe mijn dag zal verlopen. Het is voortdurend proberen om een juiste balans te vinden tussen wat nog wel en wat niet meer kan. En dat valt niet altijd mee. Osteoporotisch bot van een 70-jarige vrouw. Duidelijk zichtbaar is de afname van het botvolume en de verslechtering van de botstructuur waardoor de kans op osteoporische fracturen sterk toeneemt. Valpreventie Mensen met osteoporose lopen gemakkelijk een botbreuk op. Een ongelukje is niet altijd te voorkomen, maar kan wel zoveel mogelijk worden vermeden. Op de website van de Osteoporose Stichting kunt u testen hoe veilig uw huis is: Hier alvast wat tips om valpartijen te voorkomen: Gebruik géén slaapmiddelen of kalmeringsmiddelen. Hiervan wordt u suf en is de kans groot dat u valt, bijvoorbeeld op weg van het bed naar de badkamer als u s nachts wilt gaan plassen. Orde in huis. Wilt u snel wat doen, dan kunt u in de haast gemakkelijk struikelen door losliggende kleedjes, snoeren of onopgeruimde spullen. Scherp zicht. Zorg te allen tijden dat u goed kunt zien. Draag dus altijd een goede bril en zorg voor goede verlichting. Led-verlichting geeft fel licht en is toch duurzaam. Alcohol. Een borreltje mag best, maar drink niet overmatig.

8 advertorial OsteOpOrOse, De PaSSIe Van DR. HaRalD VeRHaaR Door Ybeltje Berckmoes-Duindam In de jaren zestig van de vorige eeuw startten zijn voorgangers, Professor Sijmen Duursma en dr. Janthony Raymakers, in Utrecht met onderzoek naar botstofwisselingsziekten. In deze tijd was osteoporose nog vrijwel onbekend. Dr. Harald Verhaar, internist-geriater en medisch afdelingshoofd in het Universitair Medisch Centrum te Utrecht is in 1990 in de wereld van osteoporose gerold en heeft hier zijn passie van gemaakt. Hij geeft leiding aan de val- en fractuurpoli en is enthousiast over de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van medicatie en de mogelijkheden om osteoporose vast te stellen. Osteoporose, wat is dat eigenlijk? Het gaat om een verhoogde kans op het breken van pols en wervel na je 50ste en de heup na je 74ste. Dit komt door botontkalking dat bij vrouwen ontstaat na de overgang. Het bot wordt dan niet meer beschermd door het wegvallen van het hormoon oestrogeen. Osteoporose kun je voorkomen door op jonge leeftijd gezond te eten (veel zuivel) en voldoende te bewegen waardoor de maximale botmassa op de leeftijd van 25 tot 30 jaar een hoogtepunt bereikt. Tot je 50ste jaar blijft de bothoeveelheid vrijwel stabiel en pas na de menopauze treedt bij vrouwen abrupt botverlies op. Vitamine D is belangrijk, waarom? Vitamine D is nodig om calcium (kalk) goed op te nemen in de darmen en om de spieren en botten te versterken. Bij ouderen is de huid dunner en kan vitamine D uit zonlicht moeilijk door de huid worden aangemaakt. Door een tekort heb je minder spierkracht, ben je vermoeider en is de kans op vallen en dus botbreuken groter. Meer dan 50% van de ouderen heeft een tekort aan vitamine D. Voor de vijftigplusser worden 800 eenheden vitamine D aanbevolen, dat is 20 microgram per dag. Zijn er medicijnen voor de behandeling van osteoporose? Ja, de beschikbare medicijnen kun je indelen in 3 groepen. er zijn bisfosfonaten die de botafbraak remmen zoals risedronaat, alendronaat en ibandronaat. Zij maken echter geen nieuw bot aan. Dan is er strontiumranelaat dat de afbraak van bot remt en de aanmaak van nieuw bot ook stimuleert. Hierdoor ontstaat een tweeërlei effect op het bot. Voor heel ernstige osteoporose is via de specialist bijschildklierhormoon beschikbaar. altijd moet je calcium en vitamine D ernaast slikken. Heeft het zin om medicijnen te slikken als ik een heupfractuur wil voorkomen? Het unieke van osteoporosemedicatie is dat het zo n enorm effect heeft. Bij andere aandoeningen is de effectiviteit van medicatie veelal 20-30% vermindering van het risico. Door gebruik van strontiumranelaat bijvoorbeeld heb je 30-40% minder kans om een heup te breken. Voor ibandronaat en bijschildklierhormoon is dit effect niet aangetoond. Bij risedronaat en alendronaat is respectievelijk tot 80 en 85 jarige leeftijd dit effect wel aangetoond. alleen bij strontiumranelaat is bewezen dat tot 100 jarige leeftijd heupfracturen kunnen worden voorkomen. Medicatie werkt bovendien al snel. Binnen 1 jaar wordt het effect bereikt. Kan ik mij laten testen op osteoporose? Op verschillende websites zoals die van de Osteoporose Stichting staan vragenlijsten om je risico te bepalen. Kijk ook eens op als je meer duidelijkheid wilt ga je naar de huisarts. De huisarts stelt vragen en kan een botmineraaldichtheidsmeting laten doen. Dat is volstrekt pijnloos. ( advertorial ) Claustrofobie en obesitas Diagnostisch Centrum DiaSana verzorgt Open MRIen CT-onderzoeken. Hiermee kan zichtbaar worden gemaakt wat er in uw lichaam wel of niet aan de hand is. Voor DiaSana staat u als klant centraal. Dat merkt u reeds bij binnenkomst: onder het genot van een kopje koffie kunt u plaatsnemen in een rustige ambiance tot u wordt opgeroepen voor uw onderzoek. Bij het betreden van de MRI-ruimte valt u direct een aantal dingen op: Het MRI-apparaat is geen nauwe tunnel maar een open systeem, waardoor u zich meer op uw gemak zult voelen, zeker als u last heeft van claustrofobie of obesitas. De verlichting in de ruimte kan worden aangepast aan uw persoonlijke voorkeur (Ambient Light Experience), waarbij tevens een animatiefilm meeloopt om bij te dragen aan een rustgevende sfeer. Het personeel begeleidt u op persoonlijke wijze, staat open voor uw vragen en vergezelt u desgewenst tijdens het onderzoek als u last heeft van claustrofobie: het open karakter van de MRI leent zich hier uitstekend voor. Uiteraard kunt u ook zelf iemand meenemen die bij u blijft tijdens het onderzoek. Ook kinderen voelen zich gerust, want moeder of vader kan er bij blijven. Voor kinderen zijn er speciale achtergronden in de Ambient Light Experience, die ze zelf kunnen kiezen. Geen wachtlijsten Bij DiaSana heeft u binnen een week een afspraak voor een onderzoek; bij spoed kan dit zelfs op kortere termijn. Resultaat van het onderzoek U krijgt de beelden van het onderzoek direct mee op een CD; het verslag wordt verzorgd door ervaren radiologen met elk hun eigen deelspecialisme (neuro, body) en volgt enige dagen later. Een afspraak maken U kunt een MRI-onderzoek op verschillende manieren bij DiaSana aanvragen: Rechtstreeks door een aanvraagformulier te downloaden op Via verwijzing door een arts. Voor wie... Voor u en iedereen. DiaSana is daarom speciaal toegerust om high-tech onderzoek van hersenen en alle overige delen van het lichaam ook voor u mogelijk te maken als u geen last heeft van obesitas of claustrofobie.

9 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN Vijf vragen aan de fysiotherapeut Een fysiotherapeut is dé deskundige als het gaat om het menselijke bewegingsapparaat. Gerard Barsingerhorn, fysiotherapeut, behandelt mensen die in het dagelijkse leven belemmerd worden bij het bewegen. Gewrichtsblessure kan secundaire artrose veroorzaken Kan door vroegtijdig ingrijpen in het ziekteproces worden voorkomen dat mensen door secundaire artrose invalide raken? door Marianne eman 1. Waarop is fysiotherapie gericht? Fysiotherapie richt zich op het verbeteren of behouden van het dagelijks bewegen van de patiënt. Als dat door ernstige lichamelijke beperkingen niet mogelijk is, dan is de behandeling gericht op het verminderen van de achteruitgang van het bewegingsapparaat. 2. Wat zijn de taken van een fysiotherapeut? Ons doel is mensen te helpen bij de instandhouding van een normaal bewegingsniveau. Wanneer het niveau afneemt, proberen we dat te herstellen. Daarbij adviseren en begeleiden we de patiënt. 3. Welke botklachten hebben baat bij fysiotherapie? Na een botbreuk richt de behandeling zich op het opheffen van beperkingen en het verbeteren van mobiliteit, kracht en stabiliteit. Ook mensen met osteoporose hebben baat bij fysiotherapie. Door te bewegen wordt druk op het skelet gezet, dat stimuleert de botaanmaak en gaat botafbreuk tegen. Artrose is een aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit gaat en op den duur zelfs kan verdwijnen. Er bestaat een onderscheid tussen primaire en secundaire artrose. De primaire vorm houdt verband met het ouder worden. Secundaire artrose kan ontstaan door een probleem dat in of rondom het gewricht plaatsvond. Door bijvoorbeeld een ontsteking of trauma kan het gewricht minder stabiel zijn en gevoeliger worden voor artrose. Prof. dr. Buma, Pieter Buma, hoogleraar Experimentele Orthopedie bij het UMC St Radboud: Primaire artrose kan zich in alle gewrichten bevinden, de enkel uitgezonderd. Secundaire artrose daarentegen is meer gelokaliseerd en is daardoor makkelijker te behandelen. Daarvoor zijn twee methodes voorhanden. Meestal worden gaatjes geboord in het bot en kraakbeen waar de artrose zich bevindt. De gezonde stamcellen van het onderliggende bot groeien daarin en vullen de holtes op. Een geavanceerde manier om het bot en kraakbeen te vernieuwen, bestaat uit het verwijderen van een stukje gezond bot. De cellen die zich daarin bevinden worden uit het bot gecentreerd en via kweken vermenigvuldigd. Vervolgens worden de cellen in het zieke gewricht ingebracht. Een kostbare methode, waarbij de meningen over het effect van de behandeling binnen de beroepsgroep verdeeld zijn. Oók voor secundaire artrose geldt dat voorkomen altijd beter is dan tijdig behandelen. Bewegen is goed, maar pas op wat je doet. Sporten als skiën en voetbal zijn zeer blessuregevoelig. Ontstaat er onverhoopt toch een gewrichtsblessure, dan is het belangrijk dat men de tijd neemt om volledig te herstellen. Dat kan secundaire artrose voorkomen of tenminste uitstellen, besluit prof. dr. Buma. 4. En gewrichtsklachten? Ook bij gewrichtsklachten probeer je als fysiotherapeut de beweegbaarheid van de patiënt zo optimaal mogelijk te houden. Voor mensen met gewrichtsklachten zijn vooral cyclische bewegingen goed. Herhaalbewegingen ontstaan onder andere bij wandelen, fietsen, roeien, schaatsen en skaten. Piekbelastingen, zoals bij springen, hardlopen en tennis, moeten worden vermeden, met name in acute fases van de aandoening. 5. Wat doet bewegen met ons lichaam? In het algemeen geldt: hoe hoger iemands belastbaarheid, hoe minder de kans op blessures. Regelmatig bewegen verhoogt de belastbaarheid van het lichaam. Ook heeft bewegen een positief effect op het kraakbeen: dat wordt iets ingeduwd waardoor lichaamseigen vloeistoffen in het kraakbeen worden gezogen en voedingsverversing ontstaat. Ik zeg altijd: bewegen is goed, sporten minder. Last van botten en gewrichten? MRI scan binnen een week! Zonder doorverwijzing van uw huisarts Uitgevoerd door erkende specialisten De resultaten en uitslagen worden dezelfde dag nog uitvoerig met u besproken U krijgt de beelden op CD-Rom mee (Prijzen tussen 260 en 400 euro) Naast specifieke scanonderzoeken kunt u via Prescan ook andere medische onderzoeken aanvragen, zoals: De Total Body Scan (preventief medisch onderzoek van uw gehele lichaam) Maag- en darmonderzoek Huidkankeronderzoek Borstonderzoek Uitgebreid laboratorium onderzoek MRI knie MRI schedel/hersenen MRI algehele wervelkolom CT hart CT Longen Amarilstraat TV Hengelo - Tel info@prescan.nl

10 10 Themabijlage BOTTEN & GEWRICHTEN Dossier Reumatoïde artritis Reumatoïde artritis kenmerkt zich door chronische ontstekingen van meerdere gewrichten. De ontstekingen komen vooral voor in de kleine gewrichten van handen en voorvoeten, maar kunnen zich in vrijwel alle gewrichten manifesteren. Reumatoïde artritis grijpt op het hele lichaam in Reumatoïde artritis (RA) is een van de meest ernstige reumatische aandoeningen, waar circa één op de honderd mensen last van heeft. Het komt vaker bij vrouwen dan bij mannen voor en kan op iedere leeftijd ontstaan, maar meestal openbaart RA zich op latere leeftijd. Door marianne eman De chronische gewrichtsontstekingen die gepaard gaan met reumatoïde artritis leiden tot pijn, stijfheid, gewrichtsvervormingen en afbraak van kraakbeen, bot en gewrichtskapsel. Bij de ziekte gaat weliswaar veel aandacht uit naar deze gewrichtsafwijkingen, maar in feite is het een aandoening die op het hele lichaam ingrijpt. Ook klachten als moeheid, gewichtsverlies, koorts en stoornissen aan organen als het hart, de bloedvaten, de longen, de zenuwen en de nieren kunnen een gevolg van RA zijn. Daarnaast kunnen de bijwerkingen van de behandeling problemen opleveren. Behandeling Het verloop van RA kent verschillende stadia. Door tijdig behandelen kan de gewrichtsschade beperkt blijven. In de laatste decennia zijn effectieve medicijnen ontwikkeld voor het onderdrukken van de ziekteactiviteit. Vooral biologische medicijnen lijken veelbelovend. Vroegtijdige diagnostiek in combinatie met vroege en agressieve medicamenteuze behandeling heeft al geleid tot een gunstiger verloop van de ziekte. Naarmate er meer effectieve medicijnen voorgeschreven worden, zal deze positieve ontwikkeling zich voortzetten. Gunstige bijkomstigheid is dat bij steeds meer verzekeraars een artsenverklaring volstaat, terwijl voorheen een vergoeding van deze middelen alleen mogelijk was via een speciale procedure. Leven met reuma Anna Timmermans kreeg in 2000 reumatische klachten. Het duurde even voordat vastgesteld werd dat ze reumatoïde artritis heeft. door Annemiek de Waard Na de diagnose heeft Anna een aantal stappen terug moeten doen. Het was niet alleen de pijn, maar ook de vermoeidheid die mij parten speelde. Welke reumatoloog moest ik kiezen en waar moest ik heen met mijn vragen? De website voor lotgenoten bood geen directe hulp, maar ik leerde wel van de ervaringen van anderen. Via die site leerde ze Eric Vink kennen. Eric heeft fibromyalgie (weke-delenreuma) en ze bleken dezelfde droom te hebben: iets voor anderen betekenen. Vraag In 2005 richtten ze de stichting ERNA (European Rheumatism Network Aid) op en samen zetten ze zich in voor reumapatiënten. Er blijkt een enorme behoefte te bestaan om het gat tussen de medische en sociale zorg enerzijds en de patiënt anderzijds te verkleinen, vertelt Anna. Door onze persoonlijke ervaringen zijn we gemotiveerd daar iets mee te doen. Het groeiend aantal vragen dat wij ontvangen, geeft aan dat er nog veel werk te doen is! Vriendschap Soms hebben mensen alleen een luisterend oor of praktische informatie nodig. We organiseren leuke uitstapjes en stimuleren mensen om (weer) van het leven te gaan genieten. Door de uitjes ontstaan mooie vriendschappen! Op individuele basis vinden huisbezoeken plaats. Voor extra ondersteuning en soms dat duwtje in de rug. Vooral ouderen kunnen door hun aandoening in een sociaal isolement raken. Persoonlijk De stichting houdt lezingen in het land en geeft informatie op bijeenkomsten en in ziekenhuizen. Wij zijn er voor de persoonlijke vragen en problemen. We zijn elke keer blij dat we weer iets hebben kunnen betekenen voor iemand, hoe klein dat ook is! besluit Anna. Een revolutionaire INLEGZOOL Lopen op zand verbetert uw sportieve prestaties Verlicht pijnlijke of vermoeide voeten Voor dagelijks en sportief gebruik Nu ook in Nederland verkrijgbaar: de Lyds Energy Soles. Een inlegzooltje gemaakt van het unieke materiaal Sands dat in de ruimtevaart is ontwikkeld. Sands vormt zich naar de voet zodat er een natuurlijk ondersteunend voetbed ontstaat te vergelijken met lopen op het zand met je blote voeten. De enorme schokopvang helpt blessures en vermoeidheid voorkomen door ontlasting van spieren en gewrichten. Topsporters gebruiken Lyds Energy Soles niet alleen ter voorkoming van blessures maar tevens voor de verbetering van hun prestaties. Sands komt na iedere stap direct terug in zijn oorspronkelijke vorm en activeert daarmee de spieren. Dit leidt tot betere prestaties. Zodra de voet neerkomt op de grond vloeit de energie niet weg maar wordt gedeeltelijk teruggevoerd in de volgende afzet. Een eigenschap die met name in de loopsport van groot belang is, het zogenaamd Energy Feedback effect. Geeft extra energie! Verbetert uw prestaties! Voorkomt blessures! Voor meer informatie, bestelmogelijkheden en verkoopadressen zie of bel (072)

11 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN 11 Zorgprogramma: de patiënt centraal! De gezondheidszorg gaat steeds meer over op het werken met zorgprogramma s: voor meer samenhang in de patiëntenzorg. Op die manier wordt professionele kennis van specifieke problemen beter gebruikt en is er meer aansluiting bij de wensen en verwachtingen van patiënten. Door Annemiek de Waard Apotheker Hans Smit bemerkte dat er vraag was naar extra begeleiding en zorg rondom specifieke geneesmiddelen. Daarom richtte hij in 1998 ApotheekZorg op, een landelijk werkende apotheek met eigen koeriers en verpleegkundigen. Naast de bezorging van een aantal reguliere geneesmiddelen heeft de apotheek zich gespecialiseerd in de productie en distributie van specifieke medicijnen. Bijvoorbeeld bij het toedienen van reumainjecties is extra instructie wenselijk. Extra uitleg bij het zelf toedienen van injecties is geen overbodige luxe. Hiervoor zetten wij ervaren verpleegkundigen in. Prikinstructie Goed zorgen voor patiënten betekent meer dan medicijnen leveren. Er is dan ook een speciaal zorgprogramma ontwikkeld voor mensen met reuma. Zo krijgen de patiënten de spuiten voor behandeling thuis bezorgd. De leveringen aan huis gaan altijd in overleg met de patiënt. Op verzoek komt een verpleegkundige de eerste keer een prikinstructie verzorgen. Ook is een gratis herinneringsservice voor de volgende injecties mogelijk. Dat kan per telefoon, briefkaart, sms of . Maximale service De patiënt staat centraal en hier wordt naar gestreefd door met een combinatie van een goed medicijn en extra service, de patiënt zijn leven terug te geven. In het zorgprogramma wordt veel gedaan aan patiënteninformatie en voorlichting. Patiënten hebben één, centraal, gespecialiseerd aanspreekpunt voor vragen over de medicatie. Er is zelfs een tolkenservice die ingeschakeld wordt bij het geven van instructie aan allochtone patiënten. Alles wordt in het werk gesteld om de patiënt maximaal te ondersteunen, want reuma hebben is al naar genoeg. Intensief contact Het zorgprogramma heeft voor beide kanten voordelen. Door het intensieve contact vertellen patiënten ook hoe het is om met reuma te leven. Dat geeft inzicht in de wensen en behoeftes van de patiënten. Op deze manier komt veel informatie en kennis naar boven. Reuma is een ongeneeslijke, chronische ziekte met een grillig ziekteverloop en patiënten voelen zich soms moe en lusteloos. Smit vindt het opdoen en delen van patiëntenervaringen belangrijk. Uit jaarlijks onderzoek van TNS NIPO blijkt bovendien dat het zorgprogramma zeer gewaardeerd wordt door de patiënten. Tijdige start Eén op de tien Nederlanders heeft een vorm van reuma. De bekendste is reumatoïde artritis, een ernstige ziekte die de gewrichten aantast en enkele jaren geleden nog tot blijvende invaliditeit kon leiden. Gelukkig verlopen niet alle vormen van reuma zo dramatisch. Voor reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew en artritis psoriatica zijn de laatste jaren nieuwe behandelmethoden ontdekt en ontwikkeld. Hiermee kan de gewrichtsschade vertraagd en soms zelfs voorkomen worden. Zeker als er tijdig mee wordt begonnen. Betere conditie Greet van Middelaar was 33 jaar en zwanger van haar vierde dochter toen ze last kreeg van haar voorvoeten. Ik dacht niet aan reuma, mijn huisarts ook niet. Die zei dat ik doorgezakte voeten van de zwangerschap had. Toen ik later ook last van mijn handen kreeg, begreep ik dat er iets niet klopte. In die tijd was men nogal voorzichtig en ik kreeg geen medicatie. Na vier jaar bleken op foto s al beschadigingen te zien aan de botten van handen en voeten. Ik adviseer vooral te bewegen: als je de spieren sterk maakt en houdt, nemen zij de gewrichtsfuncties over. Ik wandel nu tien kilometer en ik krijg herinneringsbelletjes voor de volgende injecties. Dankzij de medicatie is mijn conditie weer stukken beter! HET PERFECTE FIETSZADEL Kent u dat? U stapt van de fiets af en het voelt alsof u voor het eerst op een paard heeft gezeten... dat heet zadelpijn. Tijd voor een zadel op maat! Maar liefst zestig procent van de fi etsers heeft last van zadelpijn. De oorzaak is vaak een niet passend zadel of een zadel dat niet goed is afgesteld. Zenuwen kunnen dan afknellen, dat is pijnlijk en ongezond. Zadel op maat Een zadel moet passen bij het lichaam en is pas goed als u precies op de zitbotjes zit. De afstand tussen deze botjes verschilt van persoon tot persoon en is bij vrouwen groter dan bij mannen. Aangezien geen zadel hetzelfde is, is het belangrijk een persoonlijk zadel aan te meten. Er bestaat een zadelmeetsysteem dat de afstand tussen uw twee zitbeenderen (de twee onderste botten van het bekken) meet. Die gegevens gaan de computer in, samen met een aantal gegevens over uw fi etsgedrag. Hard of zacht Hierna weet u precies welk type en maat zadel het best bij u past. Maar ook de hardheid, want iemand die veel fi etst heeft een harder zadel nodig dan iemand die af en toe fi etst. En niet alleen het zadel, de hele fi ets moet goed bij uw lichaam passen. Het stuur, zadel, de pedalen en handgrepen moeten op de juiste hoogte afgesteld zijn en de juiste maat hebben. Anders kunt u last krijgen van uw rug, nek, knieën of handen. Een fi ets op maat krijgt u met de bodyscan. Bodyscan Dit is een professioneel systeem dat snel en nauwkeurig uw lengte, schouderbreedte, schouderhoogte, vuisthoogte en hoogte van de bekkenkam opmeet. Dat gebeurt met lichtstralen, zonder u aan te raken. Het computersysteem berekent de instelling die voor u het meest comfortabel is. Daarbij wordt ook rekening gehouden met uw fi etsgedrag, zoals de afstanden die u meestal afl egt. Dat heeft allemaal invloed op een goede en ergonomische instelling van de fi ets. Verleiding Bij de koop van een fi ets laten we ons vaak verleiden door een nieuw model of een mooie kleur. Maar daarmee heeft u nog geen fi ets die prettig rijdt... Kies voor een model dat geschikt is voor het doel waarvoor u het gaat gebruiken. En vraag de Bike Totaal tweewielerspecialist om de fi ets goed af te stellen. Want fi etsen moet wel leuk en gezond blijven! Wilt u weten welke winkels beschikken over de bodyscan en het zadelmeetsysteem? Kijk op:

12 Er zijn 2,3 miljoen reumapatiënten in Nederland. Voor al die mensen werkt de Artrose & Reuma Stichting aan meer vrijheid van beweging! Daarom doen wij onderzoek naar en geven wij voorlichting over complementaire en alternatieve geneeswijzen, voeding, beweging en zelfzorg. Vrijheid van bewegen! Nieuwezijds Voorburgwal 130d 1012 SH Amsterdam Tel: , Fax: Postbank POWER PLATE WERKT! Effecten van Power Plate : Toename botdichtheid Verbetering van bloedcirculatie Verbetering van coördinatie en evenwicht Bevordert stabiliteit Hoger energieniveau en vitaliteit Algehele conditie verbetering Toename kracht 2 x 10 minuten oefenen per week en u behaalt bovenstaande resultaten. Manieren om botontkalking voor te blijven: Neem leefgewoonten aan die botafbraak remmen. Neem leefgewoonten aan die botaanmaak stimuleren. Power Plate werkt preventief en stimuleert botaanmaak. Start op jonge leeftijd met een actieve levenstijl. Voorkom Osteoporose Voorkom osteoporotische fracturen aan onderarm, heup en wervels. Power Plate is uitermate geschikt voor mensen die nauwelijks hun botten kunnen belasten en een slechte en matige conditie hebben, of beperkte mobiliteit. Voor een optimale groei moeten botten voordurend worden belast. Tijdens lichaamsbeweging trekken spieren aan botten, door de zwaartekracht ontstaat kracht op de botten. Deze druk- en trekkrachten stimuleren de botopbouw en remmen de botafbraak. Power Plate helpt mee gezond oud te worden. Power Plate en Wetenschappelijke studie Osteoporose. Studie: 70 proefpersonen in de leeftijd van 58 en 74 jaar onderverdeeld in 3 groepen. De Power Plate groep voerde statische en dynamische kniebuigingen uit zonder gewichten. De conventionele krachttraining bestond uit dynamische leg press oefeningen. De controlegroep trainde in deze 6 maanden helemaal niet. Resultaat: Bij de Power Plate groep werd de osteoporose niet alleen afgeremd maar de botdichtheid nam in deze periode van 6 maanden zelfs toe met 0,93%. Bij de groep die conventionele krachttraining uitvoerde werd een verlies van botdichtheid van 0,58 % gemeten. Bij de controlegroep bleek de botdichtheid met 0,60% te zijn afgenomen. De diepe kniebuiging vormt en verstevigt voornamelijk de bovenbeenspieren. Tevens worden door de voorspanning ook uw buik- en rugspieren getraind. Power Plate = 6 maanden = + 0,93 % Conventionele training = 6 maanden = 0,58 % Controle groep = 6 maanden = 0,60 % (+ = bot aanmaak = bot afbraak) Gebruik Power Plate bij u thuis of in een centrum bij u in de buurt. Kijk voor de diverse modellen of trainingslocaties op of bel:

13 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN 13 Dossier bewegingsapparaat Nek- en rugklachten komen veel voor Nek- en rugklachten zijn de meest voorkomende aandoeningen van het bewegingsapparaat. Mensen van alle leeftijden kunnen er last van hebben. Hoe ontstaat het? En wat is eraan te doen? door Marianne Eman Hoe vaak komt het voor? Zo n twintig tot veertig procent van de mensen heeft jaarlijks wel eens last van zijn arm, nek of schouders. Gaat het om rugklachten dan ligt dit percentage nog hoger: veertig tot vijftig procent. In de meeste gevallen is er niet één oorzaak aan het ontstaan van de klachten aan te wijzen, maar gaat het om een samenspel van factoren. Langdurige klachten zijn onder te verdelen in specifieke en aspecifieke klachten. Bij specifieke klachten is er een medisch aantoonbare oorzaak gevonden. Bij aspecifieke is er geen oorzaak te vinden. Oorzaken Klachten van de arm, nek of schouder kunnen het gevolg zijn van een duidelijke aanleiding. Bijvoorbeeld wanneer iemand spierpijn heeft na het dragen van een zware tas of als de arm gekneusd of gebroken is. Naast deze duidelijke problemen heeft iedereen wel eens last van de arm, nek of schouder zonder dat daar een directe aanleiding voor lijkt te zijn. Ook de oorzaak van lage rugpijn is niet altijd duidelijk. Zo kan het bijvoorbeeld ontstaan door overbelasting van de rug, een verkeerde beweging, zwaar en verkeerd tillen, blootgesteld worden aan lichaamstrillingen, een slechte lichamelijke conditie, langdurig in een gedraaide houding blijven of overgewicht. Een combinatie van de lichamelijke belasting met psychosociale factoren, bijvoorbeeld een hoog werktempo, mentale belasting en angst, kan een ongunstig effect hebben op pijn. Wat kan helpen? Een aandoening met een duidelijke oorzaak kan meestal worden verholpen met een specifieke behandeling. Voor een aspecifieke klacht, een klacht zonder duidelijke oorzaak, is het niet makkelijk om een goede behandeling te kiezen. Het is in elk geval belangrijk om spieren op een juiste manier in te spannen en ook weer goed te ontspannen. Sommige mensen met rugpijn worden bang voor de pijn en gaan daardoor minder bewegen terwijl dit een averechts effect heeft. Weinig beweging leidt tot zwakke spieren en verhoogt juist meer kans op pijn. Waar kan men terecht? De huisarts kan met name voorlichting geven over de klachten en bepalen of er nader onderzoek nodig is. De huisarts zorgt meestal in het begin voor de behandeling en begeleiding van mensen met klachten van de rug, nek, schouder of arm. De huisarts zal in de eerste weken niet direct verder onderzoek laten doen als er geen aanwijzingen zijn voor specifieke klachten. Ook doorverwijzen naar behandelaars is meestal niet nodig en spontaan herstel kan worden afgewacht. Indien de klachten langer aanhouden dan vier tot zes weken of er wel aanwijzingen zijn voor specifieke klachten kan de huisarts naar behandelaars verwijzen, zoals fysiotherapeut, oefentherapeut van Cesar/Mensendieck of een medisch specialist. Veel mensen vragen zich af welke medisch specialist over klachten van de rug, nek, schouder of arm gaat. Afhankelijk van de symptomen of specifieke problemen kan dat een orthopedisch chirurg, een neuroloog, een neurochirurg, een reumatoloog of een plastisch chirurg zijn. De huisarts bepaalt voor iedere patiënt of en zo ja, welke specialist kan helpen. Sinds enkele jaren kan ook de bedrijfsarts mensen verwijzen naar een medisch specialist. Het is aan te raden dat dit in overleg met de huisarts gebeurt, maar dit schiet er helaas vaak bij in. Sinds kort zijn ook enkele gespecialiseerde centra ontstaan, die nauwkeurig onderzoek kunnen uitvoeren om te bekijken of een verwijzing naar een medisch specialist het meest aangewezen is, of veeleer een goed opgezet behandelprogramma door fysio- Wie: Harald Miedema Beroep: arts Carrière: Gedurende zijn hele loopbaan is hij actief op het terrein van het houdings- en bewegingsstelsel en reuma. Hij verricht onderzoek en geeft voorlichting, is directeur van het Kenniscentrum Arbeid en Klachten Bewegingsapparaat en tevens van de arbeidspolikliniek EMcare. Ook is hij lector Arbeid en Gezondheid aan de Hogeschool Rotterdam. of oefentherapeuten, eventueel met psychologische ondersteuning gericht op het verminderen van bewegingsangst en het beter kunnen omgaan met pijn. EMcare is daar een voorbeeld van, waarbij dit centrum ook aanwijzingen geeft hoe een goed behandelprogramma moet zijn opgebouwd en de patiënt begeleiding en voorlichting krijgt tijdens het behandeltraject. Marijtje Overduin Zonder spieren, geen leven Van glimlach tot sprong, voor elke beweging gebruiken we onze spieren. Dat geldt ook voor inwendige bewegingen, zoals de hartslag en het voortduwen van voedsel door de darmen. Over de werking van onze spieren. door Marianne Eman Een spier is een weefselstructuur van cellen die de eigenschap hebben te kunnen samentrekken. Hierdoor is beweging mogelijk. We hebben zowel onwillekeurige, als willekeurige spieren. Onwillekeurig wil zeggen dat de spieren automatisch hun werk doen. Willekeurig spieren werken alleen als iemand dat wil; de hersenen geven via een zenuw een signaal door aan de spier, die spant zich en wordt korter en dikker. Bij het korter worden, trekt de spier aan de lichaamsdelen waaraan die is bevestigd en ontstaat er beweging. Spierziekten Naar schatting gaat er bij ruim Nederlanders iets mis in dat proces waardoor krachtverlies of verlamming optreedt. Er bestaan circa zeshonderd spieraandoeningen. Het merendeel is erfelijk en niet te genezen, wél te behandelen. De Vereniging Spierziekten Nederland (VSN) komt op voor mensen met een spierziekte. Wist u dat: Spieren alleen kunnen trekken, niet duwen? Spieren overal in het lichaam zitten, zélfs in de ogen en de huid, en dat ook het hart een spier is? Lopen een gezamenlijke inspanning is van ruim tweehonderd spieren? Een gemiddeld mens maakt ongeveer tot stappen per dag. In een normaal mensenleven zijn dat genoeg stappen om vier keer rond de aarde te lopen. Het hart gemiddeld keer per dag klopt? In een gemiddeld leven zijn dat 2,5 miljard hartslagen. Het hart een van de meest vitale organen van ons lichaam is? Spieren zo n 60 procent van ons totale lichaamsgewicht voor hun rekening nemen? Het menselijk lichaam méér dan zeshonderd spieren bevat? Glucosamine een lichaamseigen stof is, die gewrichten soepel, elastisch en beweeglijk helpt te houden en bovendien een bouwstof is voor gezond kraakbeen? Elke spier twee of soms meer bevestigingspunten kent aan het skelet, de huid of een andere spier?

14 14 Themabijlage BOTTEN & GEWRICHTEN Oók op het sociale leven heeft reuma impact Zelfs de meest basale handelingen kunnen voor reumapatiënten zwaar zijn. Hierdoor raakt hun dagelijks leven vaak sterk ontregeld. Ze zijn afhankelijk van anderen, hebben pijn en ervaren hun gezondheid in het algemeen als slecht. Een patiënt aan het woord. door Marianne Eman Xando (51): Mijn wereld stortte in toen de diagnose reumatoïde artritis werd gesteld. Dat is inmiddels twee jaar geleden. Het idee dat ik in een rolstoel kom te zitten, was vooral in het begin moeilijk te verdragen. Ik ben altijd een heel actieve vrouw geweest met een redelijk sociaal leven. Op het moment heb ik bijzonder veel pijn, waardoor ik min of meer aan huis ben gekluisterd. Overigens heeft het heel lang geduurd voordat men wist wat ik had. Ik heb ruime tijd rondgelopen met klachten. Soms had ik pijn in mijn botten, dan had ik weer last van mijn maag en darmen, maar het kwam ook voor dat mijn hele lichaam zeer deed. Reuma kan overal zitten, momenteel hebben vooral mijn voetballen het te voorduren. Sommige mensen begrijpen heel goed wat er met mij aan de hand is. Mijn buren zijn er bijvoorbeeld echt voor mij, maar veel mensen die tot voor kort dicht bij me stonden, hebben weinig begrip voor mijn situatie. Mensen hebben vaak de neiging zich om te draaien. Ik ben continu bezig mijn grenzen te verleggen. Als ik de kwaliteit van mijn leven in cijfers omschrijf, dan krijgt mijn leven een zesje, terwijl dat vroeger een acht was. Ik heb veel pijn en je zou eens moeten weten hoeveel medicijnen ik slik, die weer voor beroerde bijwerkingen zorgen. Ik ben vaak misselijk en kan soms amper eten. Dat doet mijn lichaam geen goed. Omwille van de privacy is de naam veranderd. Therapietrouw staat Wereldwijd is therapieontrouw een probleem van grote omvang. Wat zijn hiervan de gevolgen? En welke initiatieven worden er zoal genomen om de therapietrouw te verbeteren? door Marianne Eman Uit tal van bronnen, onder andere WHO, Nivel, Pharmo, blijkt dat met name chronische patiënten hun behandeling slecht volhouden. Door het niet opvolgen van therapeutische adviezen krijgen deze patiënten niet de gewenste effecten van hun behandeling. Hierdoor duurt de ziekte onnodig lang, wordt men niet beter of treedt er geen verbetering op. Door verkeerd medicijngebruik overlijden bovendien jaarlijks honderden mensen en worden vele duizenden in het ziekenhuis opgenomen. Afgezien van de individuele gezondheidsschade levert dit ook een Bewegen is fun! Dat bewegen goed is voor de gezondheid, is algemeen bekend. Maar om in beweging te komen én te blijven is soms moeilijk. Excuses zijn er altijd, zoals ik heb het te druk door Annemiek de Waard Tips voor dagelijks bewegen: Neem de fiets naar het werk Pak de trap in plaats van de lift Loop met de kinderen naar school Laat de hond extra uit Ga wandelen met een vriend(in) Eigenlijk zou iedereen vijf dagen in de week dertig minuten moeten bewegen. En kinderen zelfs zestig minuten per dag. Maar bijna de helft van de Nederlanders beweegt niet voldoende, zegt Toine van de Wert van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB). Terwijl regelmatig bewegen de kans op overgewicht, harten vaatziekten, diabetes en andere chronische aandoeningen vermindert. Het houdt de spieren soepel en helpt botontkalking te voorkomen. Gezond en leuk Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op je gezondheid en is nog leuk ook. Dit geldt voor jong en oud, met en zonder beperking. Meer bewegen is juist voor mensen met chronische aandoeningen een goed idee. Ook voor mensen met bot- en gewrichtsklachten is bewegen belangrijk. Spierversterkende oefeningen en regelmatig bewegen ontlasten de botten en gewrichten, legt Van de Wert uit. Je moet wel goed in de gaten houden dat je jezelf niet overbelast. Conditie opbouwen Kies een activiteit met een lage intensiteit, zoals wandelen of nordic walking. Doe liever geen contactsporten of sporten waarbij je onverwachte bewegingen moet maken, zoals voetbal of badminton. Bouw rustig op en forceer niet als het pijn doet, adviseert Van de Wert. Soms is de drempel om te gaan sporten hoog. Kies dan voor een laagdrempelige activiteit die niet te veel tijd of geld kost, zoals wandelen of fietsen. Bewegen werkt ontspannend en het is een leuke manier om andere mensen te ontmoeten! Interessante websites over bewegen: Beter bewegen met SASHAS voedingssupplement voor uw huisdier met gewrichtsproblemen heupdysplasie/artrose Sashas is verkrijgbaar bij uw dierenarts Sashas is een 100% natuurlijk product op basis van zeedieren, waaronder groenlipmossel, en bevat geen bestanddelen uit de bio-industrie. Waarom Sashas? Sashas bevat als enige de vijf bouwstenen (GAGS) voor het gewricht: glucosamine-, chrondroïtine-, keratine-, dermatransulfaat en hyaluronzuur. Sashas is volledig CITES gecertificeerd. Sashas bevat dé gezonde bouwstoffen voor het gewrichtskraakbeen. Sashas kan zonder bezwaren langdurig worden gebruikt.

15 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN 15 In gesprek met Joke de Fries, ervaringsdeskundige reuma Joke de Fries (67) heeft al ruim vijftig jaar reumatoïde artritis (RA). Vanuit de Reumapatiëntenbond zet zij zich als ervaringsdeskundige in voor de belangen van patiënten. Op mijn dertiende kreeg ik klachten. In die tijd was ik een heel verlegen meisje dat alles deed wat de arts zei. Tegenwoordig ben ik veel mondiger. Ik vraag bijvoorbeeld door waarom ik een bepaald medicijn moet gebruiken, wat de bijwerkingen zijn en of er alternatieven bestaan. Als patiënt is het uiterst belangrijk dat je goed geïnformeerd bent, dat de noodzaak van de behandeling je bekend is. Ik hoor geregeld dat patiënten hun medicijnen uit onwetendheid niet innemen. hoog op de agenda Ondervinden patiënten daar dan geen last van? Wanneer bepaalde medicijnen niet worden gebruikt, zal dat pijnklachten tot gevolg hebben. Patiënten nemen die medicijnen dus vaak wel in. Maar ze krijgen ook medicijnen voorgeschreven, zoals remmers, waarbij het niet innemen niet direct leidt tot klachten. Terwijl dat op langere termijn juist grote consequenties heeft. Het is dus uiterst belangrijk dat de driehoeksverhouding tussen patiënt, arts en apotheker verbetert. grote economische schade op, die vele honderden miljoenen bedraagt. Samenwerking De patiënt is niet alléén verantwoordelijk voor zijn therapietrouw. Ook zorgverleners hebben hierbij een verantwoordelijkheid. Factoren die van belang zijn voor een goede therapietrouw zijn bijvoorbeeld een goede communicatie tussen patiënt en arts over de behandeling, het geven van duidelijke voorlichting over de bijwerkingen en wijze van medicijngebruik en het optimaliseren van het gebruiksgemak. Hier wordt nu aan gewerkt. Zo vond in 2007 de Eerste Nationale Therapietrouw Conferentie plaats. De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) en de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (ZonMw) organiseerden samen deze conferentie om zorgaanbieders, patiëntenorganisaties, onderzoekers, verzekeraars en commerciële partijen met elkaar in contact te brengen. Doel van de dag was om te komen tot een praktisch plan van aanpak en een duidelijke lijn voor onderzoek om binnen vijf jaar de meest belangrijke knelpunten bij therapietrouw op te lossen. Wat is therapietrouw? Therapietrouw is de mate waarin het gebruik van geneesmiddelen overeenkomt met wat de arts - in samenspraak met de patiënt - heeft aanbevolen. Wanneer de patiënt zodanig afwijkt van deze aanbevelingen dat dit het beoogde therapeutische resultaat negatief beïnvloedt, is er sprake van therapieontrouw. Meer informatie Wat is daarin uw rol als ervaringsdeskundige? Praten, blijven praten. Ik vertel hulpverleners op welke manier nog beter op de behoeften van mensen met een reumatische aandoening ingespeeld kan worden. We geven onder andere gastlessen op universiteiten en beroepsopleidingen en aan apothekers en assistenten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, podotherapeuten en pedicuren. Kortom: we gaan de dialoog aan. Reumapatiëntenbond De Reumapatiëntenbond, de landelijke koepelorganisatie van meer dan honderd lokale en regionale reumapatiëntenverenigingen, maakt zich sterk voor een betere kwaliteit van leven van mensen met reuma. Voorop staat het bevorderen van goede voorlichting en ervoor zorgen dat de politiek en de gezondheidszorg beter rekening houden met mensen die een reumatische aandoening hebben. De activiteiten richten zich ook op naasten, hulpverleners (in opleiding) en het publiek in het algemeen. Meer info: RSI, laat het niet zover komen Volgens onderzoek van TNO Arbeid hebben in Nederland 3,2 miljoen werkenden last van RSI-klachten. Dat betekent dat twee op de vijf werknemers klachten heeft. Tips die bijdragen om RSI te voorkomen. door Marianne Eman Repetitive Strain Injury (RSI) is een verzamelnaam voor klachten, symptomen en syndromen die voorkomen in bovenrug, nek- en schoudergebied, armen, ellebogen, polsen, handen en vingers. De klachten worden veroorzaakt door repeterende bewegingen, een langdurige statische houding of een combinatie van beide. Verder kunnen persoonsgebonden en werkgebonden factoren een rol spelen bij het ontstaan, verergeren of instandhouden van RSI. Een geïnformeerd mens telt voor twee. De website van de RSIpatiëntenvereniging, een onafhankelijke vereniging die zich inzet voor mensen met RSI, biedt een schat aan informatie, die voor iedere beroepsgroep nuttig is. Corrie Kooijman, voorzitter van de RSI-patiëntenvereni- ging: RSI komt niet alleen bij beeldschermwerkers voor, maar ook bij beroepen die weinig of niets met computerwerk te maken hebben, zoals schoonmakers, lassers, musici, inpakkers, kappers en slagers. Het is zelfs zo dat zij een hoger risico hebben op RSI. Maar omdat de aantallen lager liggen, bestaat bij velen nog de misvatting dat de aandoening slechts beeldschermwerkers treft. 10 tips die RSI helpen bestrijden: 1. Zorg dat u zich goed informeert. 2. Gedoseerde rust en beweging. 3. Neem pijnklachten serieus. 4. Let extra op uw grenzen. 5. Zorg goed voor uzelf. 6. Werk met energie aan uw herstel. 7. Voorkom stress en ontspan. 8. Kijk naar de belastbaarheid van uw werk. 9. Neem de regie in eigen hand. 10. Leer omgaan met RSI. Doe de test Loopt u risico op uw werk om RSI te krijgen? De RSI-test geeft u een beetje inzicht in de risico s die u op uw werkplek loopt: Meer informatie: Voorkom RSI: Het 5xW-model Werktaken: zorg voor afwisseling in het werk. Werktijden: las grote, kleine en micropauzes in. Werkdruk: stel prioriteiten. Werkplek: richt de werkplek ergonomisch in. Werkhouding: neem voorgaande W s in acht en let op lichaamshouding!

16 Kwaliteitsgeluid én portable. BOSE SoundDock Portable digital music system. Maak kennis met het BOSE SoundDock Portable digital music system. Dit systeem is uitgerust met een indrukwekkend aantal innovaties van Bose, waaronder de exclusieve technologie voor waveguideluidsprekers, en levert prestaties die voorheen ondenkbaar waren voor draagbare systemen. Plaats uw ipod op het dockstation en geniet van een volle, rijke en gedetailleerde muziekweergave uit een zeer compact systeem. De oplaadbare lithiumionbatterij zorgt voor een langere speelduur dan gewone batterijen, waardoor u overal in huis kunt genieten van BOSE geluidskwaliteit, en zelfs buiten. Trek de stekker uit het stopcontact en laat de voedingskabel thuis. En terwijl u luistert, laadt het systeem uw ipod op. Met één afstandbediening bedient u zowel het systeem als de basisfuncties van uw ipod, en navigeert u door de afspeellijst. Plaats uw ipod in het docking-station en ervaar zelf hoe goed kwaliteitsgeluid en draagbaarheid samengaan. Een prima overall geluidsweergave, goede basweergave, een goede stereospreiding en... wat gaat dat ding hard. Webdesigner Quote gebruikt met toestemming, Webdesigner (nr ). ipod niet inbegrepen. ipod is een geregistreerd handelsmerk van Apple Computer, Inc. BOSE around-ear hoofdtelefoon BOSE on-ear hoofdtelefoon BOSE in-ear hoofdtelefoon BOSE COMPANION 5 multimedialuidsprekersysteem BOSE COMPANION 3 multimedialuidsprekersysteem BOSE COMPANION 2 BOSE Computer BOSE SoundDock Portable BOSE SoundDock multimedialuidsprekersysteem MusicMonitor digital music system digital music system Onderweg. Op het werk. Thuis. Maak kennis met Personal Audio van Bose. Bel , bezoek of ga naar uw geautoriseerde BOSE Personal Audio-dealer.

17 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN 17 Een beetje hulp... Pijn bij bewegen of zelfs bij stilstaan beperkt veel mensen in hun dagelijkse bezigheden en leidt in het bedrijfsleven tot onnodig ziekteverzuim. Er kunnen simpele hulpmiddelen worden aangemeten waardoor klachten veelal verminderen en slijtage in de gewrichten wordt beperkt. door Marianne Eman Inlays Bij beginnende voet- of knieklachten of rugproblemen kan de aanschaf van goed schoeisel al veel verlichten. Er zijn schoenen verkrijgbaar in breedtematen en met extra diepte voor een inlay (steunzool). Deze inlay corrigeert de stand van de voet of neemt druk weg onder de voet. Door de correctie staat men beter, waardoor rug en knie minder belast kunnen worden. Soms zijn de gevolgen van een beroerte vooral mentaal, zoals veranderingen in spraak, geheugen en gevoelens, maar vaak is het ook zichtbaar in het bewegen Redressiehelm Een unieke orthese is de redressiehelm. Door het strikte advies om baby s op de rug te laten slapen ter voorkoming van wiegendood heeft een toenemend aantal baby s een afplatting van de schedel. De redressiehelm corrigeert deze vervorming en zorgt voor een symmetrisch schedeltje. In de kenniscentra voor plagiocephalie kunnen ouders terecht voor het noodzakelijke onderzoek en de verwijzing voor therapie of een redressiehelm. Enkel-voetorthese In Nederland worden jaarlijks mensen getroffen door een beroerte of herseninfarct. Soms zijn de gevolgen vooral mentaal, zoals veranderingen in spraak, geheugen en gevoelens, maar vaak is het ook zichtbaar in het bewegen. Een veel voorkomend probleem is de klapvoet. De voet kan niet meer worden opgetild waardoor men struikelt. Een enkel-voetorthese biedt dan uitkomst. Een voorbeeld hiervan is een dynamisch looppatroon dat mogelijk maakt wordt door de sleuven ter hoogte van de achillespees. Een nieuwe ontwikkeling is de functionele electrostimulatie (FES). Hierbij wordt door een kort stroomstootje op de juiste plaats op het juiste moment de spier geactiveerd en de voet geheven. Door een goede afstelling kan een vrijwel natuurlijk looppatroon worden bereikt. Korsetten Osteoporose zorgt voor een verminderde belastbaarheid van de botten. Om de druk op de rug te reduceren, zijn korsetten een goede oplossing. Een korset kan botbreuken of inzakkingen van de wervelkolom voorkomen en geeft de tijd om middels medicijnen, juiste voeding en beweging weer enige stevigheid van de botten terug te winnen. ( advertorial ) Er zijn prothesen en orthesen. Prothesen zijn lichaamsvervangend en worden altijd voorgeschreven door de medisch specialist en vergoed door de zorgverzekeraar. Orthesen zijn lichaamsondersteunende hulpmiddelen en kunnen ook via de huisarts, fysiotherapeut, ergotherapeut of op eigen initiatief worden aangeschaft. Kniebraces Velen hebben last van de knieën. Ook hiervoor zijn diverse braces en bandages beschikbaar. Ze ondersteunen de knie, corrigeren de stand of zorgen voor een beter gevoel in de knie. Bij lichte slijtageklachten kan het voldoende zijn om met extra druk en warmte het gevoel in de knie te verbeteren. Bij zeer ernstige slijtageklachten moet een kniecorrigerende orthese worden gebruikt. Ingezonden Mededeling Meer dan een sportzaak Goed schoeisel voorkomt sportblessures Starshoevestigingen beschikken over testbanen waarop het looppatroon van de sporter digitaal wordt vastgelegd. Daarbij tonen de vastgelegde beelden de functies van voet-, enkel- en kniegewrichten. Met behulp van de testgegevens wordt de schoeiselkeuze gemaakt. Gebruik van footscantechnologie maakt extra correcties mogelijk. De belangrijkste reden om sportschoenen bij Starshoe aan te schaffen is de kwaliteit van advisering en aanpak: alles ter voorkoming van blessures. Het assortiment bevat belangrijke merken als Adidas, Asics, Brooks, Dita, Hanwag, Meindl, Mizuno, New Balance, Reebok en Saucony Fysiotherapeuten, podotherapeuten en voet medisch podologen werken in het bedrijf dat meer wil zijn dan een sportzaak. NASA LANCEERT TRILPLAAT TEGEN BOTONTKALKING Botontkalking (osteoporose) is een ziekte waarbij de botten zo zwak worden dat je met een verkeerde beweging of val zomaar iets kunt breken. De meest voorkomende breuken zijn de pols-, heup- en wervelbreuken. Wereldwijd krijgt één op de 3 vrouwen en één op de 8 mannen boven de 55 jaar te maken met osteoporose. De ziekte kan zeer verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is de hormonale veranderingen ten gevolge van de menopauze, vandaar dat de aandoening relatief vaak voorkomt bij oudere vrouwen. Een andere reden dat osteoporose op latere leeftijd optreedt, komt doordat ouderen minder lichamelijk actief zijn. Het tegengaan van osteoporose kan op een aantal manieren. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de invloed van goede voeding waaruit duidelijk is dat in ieder geval Calcium en Vitamine D belangrijk zijn. Maar ook beweging is van groot belang. Het is al heel lang bekend dat je de botten sterk kunt houden door regelmatig aan lichaamsbeweging te doen. Ons bot is net zoals onze spieren levend weefsel dat zich voortdurend aanpast. Als je de spieren meer gebruikt worden ze dikker en sterker. Voor de botten geldt hetzelfde: als botten belast worden door de zwaartekracht en de spieren die er aan trekken, worden ze ook dikker en steviger. Het ontbreken van zwaartekracht in de ruimte is de reden dat astronauten gemiddeld 2% botmassa per maand verliezen. Om dit verlies tegen te gaan is, in samenwerking met NASA, een apparaat ontwikkeld, de Juvent. Dit apparaat is inmiddels goed onderzocht en nu ook voor mensen op aarde beschikbaar om hun botten gezond te houden. De Juvent maakt snelle maar lichte trillingen, die via de voeten de rest van het lichaam bereiken. De trillingen oefenen kleine krachten uit op de botten. Deze worden hierdoor sterker en de botmassa neemt toe. Universitair onderzoek onder 70 oudere vrouwen toont aan dat tweemaal 10 minuten per dag trainen met de Juvent zorgt voor een toename van 2 tot 3% aan botmassa in de heup en wervelkolom t.o.v. de controle groep (Journal of Bone and Mineral Research, March 2004). Volgens de producent van de Juvent, Juvent Medical Inc, is dit effect vergelijkbaar met dat van osteoporose medicijnen. Sommige mensen gebruiken de Juvent in combinatie met osteoporose medicijnen omdat dit waarschijnlijk een aanvullend effect heeft. Bovendien is de Juvent ook goed gebleken voor een betere lichaamshouding en grotere spierkracht. Beide zaken zijn zeer belangrijk in het voorkomen van valincidenten die leiden tot botbreuken. De verticale bewegingen van het Juvent platform zijn niet groter dan de dikte van een aantal haren. U kunt zonder problemen op de Juvent staan en een kopje koffie drinken. Het Juvent platform is dus ook niet te vergelijken met andere trilplaten, die ontwikkelt zijn om de spieren te trainen. Bij deze apparaten zijn de trillingen veel heftiger en is het maar de vraag of ze uw botten niet beschadigen. De Juvent is in Nederland verkrijgbar via de medische firma Medlogics BV uit Wageningen en kost 1990,-. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Medlogics. Langer vitaal blijven met sterke botten wordt vanaf nu met de Juvent een realistisch toekomstbeeld en is niet alleen voorbehouden aan astronauten! Dr. H. Tournois en drs. ing. R. Leeuwenburgh (Medlogics BV) Medlogics BV Agro Business Park PW Wageningen T:

18 18 Ingezonden Mededeling Nooit meer zadelpijn Met het juiste zadel fietst u gegarandeerd zonder zadelpijn. Hoe lang de rit ook duurt. Maar welk zadel heeft u nodig? Dat is onder andere afhankelijk de afstand tussen uw twee zitbeenderen. Met de Bike Totaal zadelmeting kan de Bike Totaal tweewielerspecialist u op maat adviseren over het zadel dat het beste bij u past. Maar met alleen een goed zadel bent u er nog niet. Ook belangrijk is een goede afstelling van het zadel; op de juiste hoogte, wat meer naar voren of naar achteren en eventueel wat gekanteld. Daar zorgt de Bike Totaal vakman natuurlijk voor. Kijk op bij welke Bike Totaal tweewielerspecialisten u terechtkunt voor de zadelmeting. Een nieuwe knie of heup maakt beweging weer mogelijk Gewrichtsprotheses worden beschouwd als een van de meest succesvolle operaties van de afgelopen veertig jaar. Ze worden dagelijks ingebracht ter vervanging van bijvoorbeeld een aangetaste heup- of knie. door Marianne Eman De knie en de heup zijn allebei gewrichten. In een gezond gewricht zijn de gewrichtsoppervlakken glad, waardoor deze gemakkelijk over elkaar heen glijden. Het oppervlak van een ziek gewricht is ruw. Dat belemmert niet alleen het vrij kunnen bewegen, het doet ook pijn. Wanneer een gewricht door een ziekte ernstig is aangetast en men daar hevige klachten van ondervindt, kan het worden vervangen. Er zijn twee typen heupen knieprothesen: de totale en de halve. De meest gebruikte is de totale prothese, die al het kraakbeen vervangt. Wanneer alleen de binnen- of buitenzijde vervangen hoeft te worden, volstaat de halve prothese. Er zijn verschillende oorzaken waardoor gewrichtsslijtage ontstaat. De meest voorkomende is artrose, een aandoening waarbij het kraakbeen afslijt. Reuma kan tevens een oorzaak zijn die een gewrichtsvervanging noodzakelijk maakt. Daarnaast is het soms nodig een gewricht te vervangen bij een fractuur. Resultaat De resultaten van heup- en knieprotheses worden bijgehouden. Hiermee kunnen individuen beter worden geïnformeerd over de langetermijnresultaten: na vijftien jaar blijkt dat meer dan 85 procent van de heupprotheses nog steeds op hun plaats zit. Mogelijk neemt het slagingspercentage de komende jaren toe. Recent heeft een fabrikant van knieprothesen een knieprothesemodel voor vrouwen op de markt gebracht. De fabrikant onderzocht wat de gemiddelde maten zijn van de botten rond de knie en wat de verschillen tussen mannen en vrouwen zijn. Voor een vrouwenknie bleek de standaardprothese aan de voorzijde geregeld te breed en te dik te zijn. Themabijlage BOTTEN & GEWRICHTEN Heup Het heupgewricht vormt de schakel tussen het bekken en het bovenbeen. We gebruiken het onder andere bij het lopen, hurken en draaien. Verschillende aandoeningen, zoals artrose of dysplasie, kunnen het heupgewricht aantasten. Dat maakt bewegen pijnlijk. Knie De knie is een van de zwaarst belaste gewrichten van het menselijk lichaam. Het kniegewricht heeft een grote beweeglijkheid, maar is niet erg stabiel. Klachten aan de knie kunnen op verschillende manieren ontstaan. Ze kunnen het gevolg zijn van gescheurd kraakbeen, een gescheurde meniscus of banden, gebroken bot, losse bot- en/of kraakbeenstukjes, slijtage of een combinatie hiervan. Verder kan een gewrichtsontsteking voor klachten zorgen. Joint Care Zorg van A tot Z bij slijtage aan heup of knie! Joint Care voor en door de patiënt Rust roest wordt wel eens gezegd. Maar niet rusten heeft ook zo zijn gevolgen. Helemaal omdat we, ook op hogere leeftijd, nog steeds bijzonder actief zijn. Naarmate we ouder worden neemt, door de belasting van onze gewrichten, de gewrichtsslijtage toe. Zo heeft twintig procent van alle 55-plussers op dit moment last van artrose, oftewel slijtage van het gewrichtskraakbeen. Deze slijtage is helaas niet te genezen en dit proces van slijtage kan zover doorgaan totdat uiteindelijk bot over bot schuurt. Het zal u niet verbazen dat dit schuren pijn veroorzaakt. Soms is de enige oplossing het gewricht te vervangen door een heup- of knieprothese. Een ingreep die behoort tot één van de meest succesvolle behandelingen. Toch is het logisch dat men opziet tegen de operatie en er vragen over heeft. Vragen die in het Joint Care programma van tevoren beantwoord worden. Joint Care in Nederland In 1998 heeft Biomet Nederland het Joint Care programma, een kwaliteitsprogramma voor heup- en kniepatiënten, in Nederland geïntroduceerd. De naam Joint Care staat niet alleen voor gewrichtzorg, maar ook voor het samenzorgen. Biomet begeleidt ziekenhuizen bij de vertaling van het Joint Care programma naar de lokale wensen en behoeften van het ziekenhuis. De laatste 10 jaar hebben ruim mensen, verspreid over meer dan 40 ziekenhuizen in heel Nederland, het Joint Care programma doorlopen. Joint Care is jarig! Op 1 april 2008 is het jaar gestart waarin Biomet de tiende verjaardag van Joint Care viert. Mede dankzij de ervaringen van de gebruikers en hun patiënten, onze ervaringsdeskundigen, is Joint Care door de jaren heen continu verbeterd. Het programma is zodanig doorontwikkeld dat het aansluit op nieuwe operatietechnieken, verbeterd wondherstel en optimale pijnbestrijding. Het komende decennium blijft Biomet met plezier de uitdaging aangaan om de kwaliteit van zorg binnen de orthopedie op een hoogstaand niveau te houden. Wat kunt ù van het Joint Care programma verwachten: Een duidelijk plan van aanpak dat beantwoordt aan de verwachtingen van u en uw zorgverleners en start zodra u besluit zich te laten opereren aan uw heup of knie Uitgebreide persoonlijke voorlichting en een patiënteninformatiemap Uw partner of familielid is betrokken in het voorlichtingstraject, de opname en de periode erna Benodigde nazorg is vóór de opname geregeld Actieve revalidatie direct na de operatie Een gezamenlijk revalidatietraject met mensen die net als u een nieuwe heup of knie krijgen U bent niet ziek! Dus verblijft u overdag in een huiskamer en draagt u gewone kleding Een van tevoren vastgestelde verblijfsduur in het ziekenhuis Joint Care bij u in de buurt: Alkmaar Medisch Centrum Alkmaar Amersfoort Meander Medisch Centrum Amsterdam Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam Academisch Medisch Centrum Amsterdam Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Assen Wilhelmina Ziekenhuis Assen Bergen op Zoom Lievensberg Ziekenhuis Beverwijk Rode Kruis Ziekenhuis Breda Amphia Ziekenhuis Brunssum Atrium Medisch Centrum Delft Reinier de Graaf Gasthuis Delfzijl Delfzicht Ziekenhuis Den Haag HagaZiekenhuizen Den Helder Gemini Ziekenhuis Dordrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis Drachten Ziekenhuis Nij Smellinghe Ede Gelderse Vallei Eindhoven Maxima Medisch Centrum Emmen Leveste Scheper Ziekenhuis Geldrop St. Anna Zorggroep Groningen Martini Ziekenhuis Heerlen Atrium Medisch Centrum Hengelo Streekziekenhuis Midden-Twente s-hertogenbosch Jeroen Bosch Ziekenhuis Hoogeveen Ziekenhuis Bethesda Hoorn Westfriesgasthuis Kerkrade Atrium Medisch Centrum Leeuwarden Medisch Centrum Leeuwarden Leiderdorp Rijnland Ziekenhuis Maastricht Academisch Ziekenhuis Maastricht Nijmegen Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Oosterhout Amphia Ziekenhuis Purmerend Waterlandziekenhuis Roermond Laurentius Ziekenhuis Roosendaal Franciscus Ziekenhuis Roosendaal Rotterdam Ikazia Ziekenhuis Rotterdam Medisch Centrum Rijnmond-Zuid Sittard Maaslandziekenhuis Sneek Antonius Ziekenhuis Terneuzen ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen Vlissingen Ziekenhuis Walcheren Weert Sint Jans Gasthuis Zutphen Gelre Ziekenhuizen Zwijndrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis Joint Care voor u: Heeft u nog vragen of wilt u meer weten over het Joint Care programma, dan verwijzen wij u graag naar onze website: Spine Trauma Care Concepts Biologics Cement Orthopedics Bio_134_Advertorial jointcare :39:58

19 Themabijlage BOTTEN EN GEWRICHTEN 19 Ingezonden Mededeling Ziekte van Bechterew In Nederland heet het de ziekte van Bechterew, vernoemd naar de arts die het ziektebeeld voor het eerst heeft beschreven. De rest van de wereld noemt het spondylitis ankylosans. Wat betekent het? Door Annemiek de Waard Net als reumatoïde artritis is Bechterew een vorm van ontstekingsreuma, vertelt dr. Baeten, reumatoloog in het Academisch Medisch Centrum Amsterdam. De oorzaak is onbekend, maar het heeft niet met je leefstijl te maken. Het is niet te voorkomen, waarschijnlijk spelen erfelijke factoren een rol. De ontsteking begint meestal in de onderrug of knie- en enkelgewrichten. Vaak wordt de ziekte miskend, door patiënt én arts. Miskend Die miskenning komt door het sluipend ontstaan van de rugklachten en de huiver Feiten en cijfers over Bechterew: Het komt twee keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Naar schatting komt het bij minstens 0,2% van de bevolking voor. Het treft meestal jonge mannen (tussen de jaar). De ziekte komt in sommige families vaker voor dan in andere. om op jonge leeftijd al aan medicatie te beginnen. Het zijn namelijk meestal jonge mannen die Bechterew krijgen. Soms lopen patiënten al vijf jaar met de ziekte rond. Dat is ernstig, want zonder behandeling kunnen de ontstekingen ervoor zorgen dat de wervelkolom geheel vergroeit. Er ontstaat een gekromde rug, er treden pijn en stijfheid op en de beweeglijkheid wordt beperkt. Vaak hebben de patiënten ook last van ontstekingen in de ogen of chronische darmziekten zoals de ziekte van Crohn. Vaak wordt de ziekte miskend, door patiënt én arts. Verband Er zijn steeds meer wetenschappelijke argumenten die wijzen op een genetisch verband tussen deze problemen en gewrichtsontstekingen. Een bijkomend probleem bij het correct inschatten en behandelen van de ziekte is dan ook dat verschillende vakgebieden bij elkaar gebracht moeten worden. Bij elkaar opgeteld is Bechterew een ernstige ziekte, die niet te genezen is. Wel zijn er drie behandelingen mogelijk. Dr. Baeten: Om te beginnen bewegen, zoals sporten of fysiotherapie. Ten tweede het gebruik van ontstekingsremmers. Nieuwe snufjes Biologicals zijn nieuwe geneesmiddelen die niet op een chemische manier gemaakt worden, maar met biotechnologie. Ze kunnen de werking van lichaamseigen stoffen van het immuunsysteem nabootsen of beïnvloeden. De medicijnen zijn niet goedkoop en geven eventueel bijwerkingen, daarom worden ze niet zomaar verstrekt. Er zijn strikte regels waaraan de specialist zich houdt. Dr. Baeten: Er moet bewezen zijn dat het Bechterew betreft en er onvoldoende reactie was op de klassieke ontstekingsremmers. Ook wordt het ziekteverloop nauwkeurig bijgehouden. Sociaal aspect De ziekte van Bechterew heeft niet alleen economische gevolgen, zoals de kosten voor medicatie of aangepast werk, Symptomen van Bechterew: Zeurende, doffe pijn en stijfheid laag in de rug en in de bilstreek Wakker worden door de pijn Stijfheid s morgens bij het opstaan Verergering van klachten door rust Minder klachten door beweging Ontsteking van knie, enkel, oog of darm maar ook sociale. Vooral omdat het jonge mensen betreft. Gelukkig geven de nieuwe medicijnen een spectaculair effect bij de ziekte van Bechterew. Tot nu toe werd onderzoek doorvertaald vanuit reumatoïde artritis. Meer aandacht voor Bechterew betekent een beter leven voor de patiënten, besluit dr. Baeten. Ermee leven Danny van Bommel heeft Bechterew. Op mijn dertigste kreeg ik last van mijn rug en ben ik naar de huisarts gegaan, die mij doorstuurde. Ik kreeg ontstekingsremmers en pijnstillers, maar ook bijwerkingen in maag en nieren. Naast last van heupen, schouders, nek, borstkas en ogen heb ik er nu ook artritis bij. In mijn twee eigen bedrijven is het werk intensief en komt het personeel altijd op de eerste plaats, maar je gaat jezelf toch meer in acht nemen. IcePower, bewegen en sporten zonder spier- en gewrichtspijn! IcePower heeft een verkoelende werking op spieren en gewrichten. De verfrissende gel verzacht en versoepelt spieren en gewrichten, stimuleert een snel herstel en heeft een langdurige werking. IcePower bevat alleen natuurlijke stoffen o.a. menthol en eucalyptus (geen kamfer of ibuprofen). Nieuw in het assortiment: IcePower Arthro crème: versterkt door glycosamine- en chondroïtinesulfaat en MSM, ter ondersteuning van soepele spieren en gewrichten en zorgt voor het onderhoud van kraakbeen. Deze crème is vooral geschikt voor mensen met aanhoudende gewrichtaandoeningen. IcePower + MSM: houdt spieren en gewrichten soepel en zorgt vooral voor vermindering van langdurige spierklachten. IcePower is bekend bij o.a. fysiotherapeut, arts, apotheek, drogist, en Reumastichting! Verkrijgbaar bij: apotheek, drogist, DIO, De Tuinen, ANWB-, thuiszorg- of sportwinkel. IcePower ondersteunt o.a. Stars for Life, Roparun 2008, Leontiens Ladies Rides, Amsterdam Marathon, Zandvoort Circuit Run, etc.. Voor meer info: Medzorg Nederland BV, t / Mediaplanet Publishing House is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting en vormt actuele thema s om tot informatieve bijlagen. Ons doel is de meest vooruitstrevende uitgeverij in de markt te zijn. Het succes van Mediaplanet is compleet afhankelijk van haar medewerkers; ervaren, professionele en ambitieuze mensen. MEI 2008 ENERGIE MAART 2008 INNOVATIE Op dit moment zijn wij opzoek naar zeer gemotiveerde Project Managers en freelance journalisten om het Nederlandse team te versterken. Hernieuwbare energiebronnen Pagina 8 FEBRUARI 2008 Expert panel; antwoord op verschillende energievraagstukken Pagina 10 Duurzaam wonen: zestig procent neemt zelf maatregelen Pagina 15 EEN ONAFHANKELIJKE THEMABIJLAGE VAN MEDIAPLANET, GEDISTRIBUEERD MET HET AD DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE AD-REDACTIE Lichamelijke en geestelijke energie Pagina 18 ONZE HERSENEN Over het zenuwstelsel en de psyche van de mens Hoe te verdienen aan een goed idee? Pagina 4 FEBRUARI 2008 Multifunctioneel energie eiland in de Noordzee Pagina 10 Nieuwe smaak: veel innovaties in de gezondheid Pagina 12 DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE TELEGRAAF-REDACTIE Onze manier van communiceren zal drastisch veranderen Pagina 17 ESTHÉTIQUE Over beauty en anti-aging Project Manager Als Project Manager ben je volledig verantwoordelijk voor de totstandkoming van je eigen themabijlagen. Zowel redactioneel als commercieel. Binnen anderhalve maand produceer je een volledige full color bijlage, gevuld met vijftig procent commerciële inhoud en vijftig procent redactionele content. In die anderhalve maand verdiep je je in het thema, benader je potentiële adverteerders, bedenk je hoe de krant redactioneel ingevuld gaat worden en werk je nauw samen met journalisten en designers. In feite ben je hoofdredacteur van je eigen krant. Wij zijn op zoek naar ambitieuze, enthousiaste mensen met commerciële competenties die goed kunnen presteren onder druk. Freelance journalisten Als freelance tekstschrijver werk je op afstand intensief met de Project Managers samen om een gehele bijlage redactioneel in te vullen. Na een redactievergadering op kantoor levert de Project Manager complete, gespecificeerde briefings aan, welke in drie weken tijd moeten worden uitgewerkt tot diepgaande artikelen, geschikt voor een breed publiek. Ben jij flexibel, in staat om verschillende thema s op te pakken, kun je onder tijdsdruk presteren en beschik je schrijftalent? Neem dan contact op met Mediaplanet! Streef jij er naar om te werken in een omgeving waar jij de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen succes en waar je de complete controle hebt over je eigen projecten? Neem dan contact op met Mediaplanet! Kristiina Kansen Country Manager The Netherlands T: Depressie: Eén op de Leven met MS ADHD: Stan heeft Hersenen in actie zeven mensen overkomt het veel structuur nodig Pagina 7 Pagina 12 Pagina 17 Pagina 20 Tips en adviezen voor een goed leven met epilepsie Vraag gratis aan: epilepsie@ucb-group.com DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE TELEGRAAF-REDACTIE Oud maar niet rimpeliwen willen een in- haaruitval Steeds jongere vrou- Behandelingen tegen Een stralende lach greep Pagina 5 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 16 EEN ONAFHANKELIJKE THEMABIJLAGE VAN MEDIAPLANET, GEDISTRIBUEERD MET HET AD DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE AD-REDACTIE Mediaplanet Publishing House B.V. produceert, financiert en ontwikkelt themakranten in de dagelijkse ochtend- en avondpers. Het bedrijf is sinds de oprichting in 2002 uitgegroeid tot de leidinggevende uitgever van themakranten in de krant-in-krant industrie in Europa met kantoren in Stockholm Oslo Kopenhagen Helsinki Londen Zürich Madrid Amsterdam Berlijn Milaan Dublin Brussel Tallinn New York Warsaw Malmö Hong Kong Genève Riga. De jaarlijkse productie van meer dan 850 themakranten laat zien dat krantensupplementen een moderne manier zijn om een gericht publiek te bereiken.

20 De Abbott Reuma Bokaal met een geldprijs van 1000,- Kent u iemand die deze prijs verdient? Voor de derde maal reikt Abbott in 2008 de Reuma Bokaal uit. Deze schitterende beker, plus een geldbedrag van 1000,- is bestemd voor iemand die zich, ondanks het feit dat hij of zij zelf een reumatische aandoening heeft, inzet voor anderen. Wie komt er in aanmerking voor deze prijs? Dat kan iemand zijn die zich verdienstelijk maakt op de tennisclub, iemand die andere reumapatiënten een hart onder de riem steekt of iemand die ondanks zijn of haar ziekte van grote waarde is als vrijwilliger. Eigenlijk kan iedereen in aanmerking komen voor deze prijs, mits hij of zij door iemand anders wordt opgegeven. Geef hem of haar op! De aanmelding kan worden gedaan door vrienden of kennissen, maar ook door een (sport)vereniging of een andere groep mensen. De kandidaat dient wel onder behandeling te zijn bij een reumatoloog, maar verder worden er geen eisen gesteld. U kunt uw aanmelding voor 1 september sturen naar Abbott Immunology, t.a.v. Irma Wullems, Postbus 727, 2130 AS Hoofddorp. en kan ook, stuur de aanmelding dan naar Irma.Wullems@abbott.com Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de genomineerden zelf weten dat zij kanshebber zijn. De feestelijke prijsuitreiking die in samenwerking met degene die de winnaar heeft opgegeven, wordt georganiseerd, moet voor de ontvanger van de Bokaal een complete verrassing zijn! Voor meer informatie kunt u terecht op en Reuma... het zal je maar gebeuren Reuma is de verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die voornamelijk het bewegingsapparaat betreffen. Soms lijken deze ziekten op elkaar al zijn er ook veel verschillen. Zo treft de ziekte van Bechterew vooral (jonge) mannen, wordt Reumatoïde artritis juist een vrouwenziekte gevonden en vertoont Artritis psoriatica ook veel overeenkomsten met de huidziekte Psoriasis. Meer weten? Wilt u méér weten over de diverse reumatische aandoeningen, hun symptomen, de behandelmethoden en de vooruitzichten? Bestel dan nu (volledig gratis) het boekje Reuma en TNF-blokkers. In dit boekje worden aan de hand van 101 duidelijke vragen en antwoorden de diverse ziektebeelden en de behandelingen helder uiteen gezet. Abbott heeft het praktische boekje Reuma en TNF-blokkers over reumatische aandoeningen gemaakt. U kunt dit boekje gratis ontvangen! Bel gratis: 0800-ReumaInfo ( ) en u krijgt dit informatieve boekje thuisgestuurd. Gratis boekje over reuma ABO8533_ADV_ABBOTT_BOTTEN EN GEWR.indd :37:33