ORTHO trends. Ruggenmergletsels Preventie én therapie. Thema: ruggenmergletsels. Nutriënten voor wondgenezing. SAM versus antidepressiva

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ORTHO trends. Ruggenmergletsels Preventie én therapie. Thema: ruggenmergletsels. Nutriënten voor wondgenezing. SAM versus antidepressiva"

Transcriptie

1 Ruggenmergletsels Preventie én therapie Nutriënten voor wondgenezing SAM versus antidepressiva Silicium, een vergeten mineraal Glyconutriënten Jaargang 16 juni/juli 2011 Afgiftekantoor Lochristi P tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat Laarne België: e 8,80 Nederland: e 9,50 Thema: ruggenmergletsels 88 inclusief middenkatern met: ORTHO trends Orthofytho en Orthotrends zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.

2 De natuurlijke pijn- en ontstekingsremmer bij artrose SculaciaTM (Scutellaria en Acacia) Een nieuw gepatenteerd product met duidelijke verbetering van het bewegingsapparaat in minder dan 30 dagen. Artrose Reumatische klachten Wetenschappelijk onderzocht op veiligheid en effectiviteit (Burnett et al 2007) Door de Dual pathway inhibitor is er een nauwkeurig bepaalde balans waarbij Cox-1, Cox-2 en 5-Lox evenredig worden geremd. Hierdoor voorkomt men bijwerkingen Een significante verbetering van de functionele mobiliteit en de functionele stijfheid binnen 30 dagen kwaliteitslabel Samenstelling per capsule: Sculacia TM proprietair mengsel 250 mg bestaande uit: - Glidkruid (Scutellaria baicalensis extract; wortel) - Catechuboom (Accacia catechu; extract kernhout en schors) Referenties: - Burnett BP et al (2007) Safety evaluation of a combination, defined extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. J. Food Biochemistry 31; Burnett BP et al (2007) A medicinal extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. Acts as a dual inhibitor of cyclooxygenase and 5-lipoxygenase to reduce inflammation. J Med Food 10 (3) 2007, Levy R et al (2007) Safety, efficacy and acceptability of flavocoxid (Limbrel) compared with naproxen in subjects with osteoarthritis of the knee: a pilot study. Posterpresentation ICRS (International Cartilage Repair Society) PROFESSIONELEN KUNNEN DE TECHNISCHE FICHE AANVRAGEN VOOR MEER UITGEBREIDE INFO. Energetica Natura BV Postbus St.Niklaas Gratis tel: Gratis fax: info@energeticanatura.com

3 Afgiftekantoor Lochristi P tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat Laarne België: 8,80 Nederland: 9,50 zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM. Inhoud Tweemaandelijks magazine - orthofyto - orthotrends ORTHOfyto ORTHOtrends Redactioneel Therapietrouw...4 Hoe je patiënten motiveren? Hoofdartikel Orthomoleculair Ruggenmergletsels...6 Het belang van preventie Advies pijnbestrijding, ontstekingsremmers, zenwregeneratie...9 Voeding Trauma en verwonding...10 De juiste nutriënten voor een beter herstel Advies trauma en verwonding...13 Glyconutriënten...14 Het belang van suikers voor het organisme De achterkant van de waarheid De medische misleidingen van de Mensheid...24 Medisch Dossier Depressie...30 S-adenosylmethionine (SAM) versus antidepressiva Orthomoleculaire Stof Silicium...32 Een vergeten mineraal L-carnitine...34 Onmisbaar nutriënt voor een optimale gezondheid Adviezen L-carnitine...35 Productinformatie Energetica Natura Minami Nutrition Adverteerders Atherozol...23 Bijlage publireportage Energetica Natura Sculacia... 2 Pharma Nord Bio-active Q Urmale Bambouran...16 Nutrisan Cognitril...23 Nordic Naturals Pro Omega CoQ Minami Nutrition MorEPA...36 Phytoresc Silicium Ojibwa De Roeck Als vloeibaar beter is..40 Neurologie Vitamine C en E beschermen tegen beschadiging van de hersenen door pesticiden...18 Suppletie met micronutriënten verbetert neuropathie bij diabetes type Autistische kinderen hebben hogere homocysteïnewaarden...19 Toxicologie Veilige vaccins doodden vorig jaar 1061 kinderen in de VS kinderen ontwikkelen autisme...19 Oncologie Borstkankerpatiënten met lage vitamine D-waarden hebben agressievere tumoren...20 Cardiologie Omega-3 vetzuren verlagen het homocysteïnegehalte...21 Lage vitamine D-waarden gelinkt aan stijve bloedvaten...21 Calciumsupplementen verhogen het risico op hartaanval en beroerte...22 FACHé Instituut nieuws Nieuwe Monografieën FIOW...16 Jaarboek Orthotrends...17 Opleiding Orthomoleculaire Geneeskunde...28 DVD s Orthomoleculaire Geneeskunde...29 Faché Instituut online Volgende editie...38 Colofon...38 Agenda Faché Instituut Module 4,5 en Monografieën/nutriceutica MN 37. Ruggenmergletsels...9 MN 58. Orthomoleculaire behandeling van abcessen, zweren en ontstekingen...13 MN 54. Orthomoleculaire chemopreventie van borstkanker...20 MN 83. Breedspectrum eigenschappen van vitamine D MN 13. Depressies...31 MN 96. Revolutionaire natuurlijke nutraceuticals...31 ORTHOFYTO JAARGANG 16 Ruggenmergletsels Preventie én therapie THEMA: RUGGENMERGLETSELS inclusief middenkatern met: ORTHO trends Nutriënten voor wondgenezing SAM versus antidepressiva Silicium, een vergeten mineraal Glyconutriënten 88 Orthofytho en Orthotrends Coverstory Een ruggenmergletsel blokkeert tijdelijk of permanent de communicatie tussen de hersenen en andere delen van het lichaam, wat ernstige gevolgen kan hebben voor alle lichaamsfuncties, waaronder verlamming. Na de eigenlijke verwonding kan een cascade van secundaire verschijnselen veroorzaakt worden, zoals inflammatie, die de effecten van de verwonding verergeren. Ruggenmergletsels zijn niet alleen pijnlijk, maar kunnen ook voor blijvende letsels en handicaps zorgen. De orthomoleculaire geneeskunde heeft gelukkig een heel arsenaal aan orthocijnen die zowel preventief als curatief kunnen worden ingezet bij ruggenmergletsels. Erkenning is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de European Union of Science Journalists Associations en de European Research Advisory Board (EURAB).

4 Redactioneel Therapietrouw Hoe motiveer ik mijn patiënten? Walter OM Faché, hoofdredacteur en erkend Medisch Journalist. In de geneeskunde is therapietrouw één van de belangrijkste factoren voor het slagen van de behandeling. In de reguliere geneeskunde betekent dat doorgaans het dagelijks trouw slikken van een pilletje of op regelmatige basis voor een injectie of infuus naar de arts of het ziekenhuis gaan. Dat is voor veel patiënten een hele opgave. In de orthomoleculaire geneeskunde ligt dit nog veel moeilijker. Hier wordt van de patiënt niet alleen verwacht dat hij trouw zijn supplementen neemt, hij moet ook zijn voeding en leefstijl blijvend aanpassen. En alsof dat nog niet moeilijk genoeg is voor de meeste mensen, moeten de (vaak dure) supplementen ook nog eens uit eigen zak betaald worden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zoveel patiënten die hun heil zoeken in de orthomoleculaire geneeskunde na een tijdje de moed niet meer kunnen opbrengen om er mee door te gaan en afhaken. Hoe kan je als arts of therapeut je patiënten motiveren om door te gaan met de behandeling? 4 Bezoek onze nieuwe website Dagelijkse gezondheidstip Faché Alle data van onze komende activiteiten Schrijf u in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief Twee proefnummers Leefnu en Lijst goedgekeurde orthomoleculaire firma s Lijst artsen/therapeuten Maak ook kennis met onze wekelijkse gratis nieuwsbrief Faché Instituut Neem hiervoor ook een kijkje op onze website om de nieuwsbrief ook bij u thuis te ontvangen. Abonneer u op het gesloten gedeelte van onze website: Volledig archief van en Leefnu met meer dan 6000 artikels Meer dan 4000 actuele artikels Adviezen Nieuws op vlak van orthomoleculaire diagnostiek Zoekfunctie Weet wat je neemt Inschrijven voor nieuws over onderwerp naar keuze Hoge verwachting, lage motivatie De meeste patiënten die bij een orthomoleculaire arts of therapeut terechtkomen, zijn teleurgesteld in de klassieke geneeskunde of lopen al jarenlang met klachten rond waar geen enkele arts een verklaring noch een behandeling voor kan bieden. Deze mensen zijn vol verwachting en leggen al hun hoop in de orthomoleculaire geneeskunde. Als ze echter te horen krijgen dat ze hun voeding en leefstijl drastisch moeten wijzigen, zijn velen vaak al wat minder enthousiast. Wanneer ze dan ook nog eens een hele lijst supplementen krijgen voorgeschoteld en bovendien het prijskaartje daarvan ontdekken, zakt bij velen de moed in de schoenen. Als arts of therapeut moet je met deze houding leren omgaan en een manier vinden om je patiënt te overtuigen om het vol te houden. Dat kan alleen als je elke patiënt anders benadert en voor iedereen een unieke persoonlijke therapie uitstippelt. Therapie op maat Elke mens zit anders in elkaar en iedere patiënt heeft een andere sociale en financiële achtergrond. Dat zijn belangrijke factoren waar je als arts of therapeut rekening moet mee houden. Je moet daarom in de eerste plaats nagaan waartoe je patiënt bereid is. Wil hij met plezier overstappen naar een orthotarisch voedingspatroon, maar liever geen supplementen slikken? Of wil hij gerust tien verschillende supplementen nemen, zolang hij maar zijn ongezonde leefstijl kan voortzetten? De ideale patiënt is bereid om beide te doen, maar helaas kom je deze in de praktijk niet vaak tegen. Om een therapie te doen slagen, ondanks de beperkingen van de patiënt, moet je rekening houden met dit orthomoleculaire basisprincipe. Wie geen supplementen wil of kan nemen, kan met het aanpassen van de voeding en leefstijl heel goede resultaten boeken. De voedingsmaatregels zullen bij deze patiënt echter strenger doorgevoerd moeten worden. Wie zijn ongezonde voeding en leefstijl niet wil opgeven, zal dat moeten compenseren met supplementen. Het is dan wel belangrijk dat je de juiste supplementen kiest en de juiste dosis vindt. De juiste supplementen kiezen Het is voor een arts of therapeut niet gemakkelijk om uit een hele lijst met supplementen die voor een bepaald ziektebeeld kunnen ingezet worden, een selectie te maken van de meest relevante voor zijn patiënt. Aan de hand van een bloedanalyse of een voedingsanamnese kan je vaststellen welke stoffen je patiënt tekort komt. Deze moeten aangevuld worden via voeding of suppletie. In de praktijk is het zo dat de meeste mensen geen optimale hoeveelheden vitaminen en

5 Coënzym Q10: ENERGIE voor een tweede jeugd vanaf 14,95 EUR GRATIS mineralen binnenkrijgen en dat ze een schromelijk tekort hebben aan essentiële vetzuren. Het is dan ook niet voor niets dat de orthomoleculaire basissuppletie bestaat uit een goede multi, vitamine C en omega-3 vetzuren. Daarmee kom je al een heel eind. Bij patiënten met ernstige klachten zal dat niet voldoende zijn, zeker niet op korte termijn. Daarom moet zorgvuldig overwogen worden welke supplementen de breedste werking hebben. Met andere woorden: je kiest best voor breedspectrum orthoceuticals, zoals probiotica, enzymen, vitamine D, L-carnitine, Coënzym Q10, alfa-liponzuur en N-acetylcysteïne. Deze stoffen werken in op meerdere systemen in het lichaam en geven bij heel wat uiteenlopende klachten gunstige resultaten. Vitamine D zou volgens ons eigenlijk tot de basissuppletie moeten worden gerekend, gezien de enorm brede werking ervan. Darmwerking optimaliseren Wie een slechte spijsvertering en darmwerking heeft, zal niet de gewenste resultaten bereiken met voedingssupplementen. Als ze niet opgenomen worden, kan je ze net zo goed niet nemen. Het is de taak van de arts of therapeut om zijn patiënt er op te wijzen dat een gezonde darm en een optimale spijsvertering de basisvoorwaarden zijn voor elke therapie. Gedissocieerde voeding, respect voor het zuur-base evenwicht, vezelrijke voeding, veel zuiver water en het gebruik van probiotica en spijsverteringsenzymen werpen hun vruchten af. Ze zorgen niet alleen voor een betere opname van nutriënten uit de voeding en uit supplementen, ze zijn een therapie op zich. Boosdoeners identificeren Tot slot is het heel belangrijk dat je bij elke patiënt de grootste boosdoeners identificeert. Hoewel ziekte meestal wordt veroorzaakt door een combinatie van voeding- en leefstijlfactoren zijn er een aantal dingen die vaak onmiddellijk verbetering geven: het schrappen van gluten, koemelk of andere voeding die aanleiding geven tot allergie, minder dierlijke producten eten, tekorten aanvullen, meer water drinken, meer bewegen, stoppen met roken, van job veranderen, leren ontspannen, vaker in de zon komen, enz. Zoek iets dat meteen een voelbare verbetering geeft, zowel lichamelijk als mentaal. Het zal je patiënt overtuigen van de kracht van kleine aanpassingen en hem motiveren om deze aanpassingen steeds verder door te drijven. BioActive Q10 50 mg CNK caps Adviesprijs: 14,95 BioActive Q10 Uniqinol levert coënzym Q10 onder de gereduceerde vorm ubiquinol, die biochemisch actief is. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke ontwikkelingen, is BioActive Q10 een voedingssupplement van de 2de generatie dat voor een sneller en groter effect zorgt in vergelijking met andere coënzym Q10 supplementen. Bovendien biedt BioActive Q10 de garantie dat het natuurlijke ubiquinol, aangeboden in een 100% homogene oplossing zonder kristallen, stabiel blijft, hetgeen zorgt voor een betere biologische opneembaarheid én werkzaamheid. BioActive Q10 is aangewezen bij de gezonde volwassene: antioxidatief effect bij vermoeidheid vitaliserend BioActive Q10 50 mg CNK caps Adviesprijs: 43,20 BioActive Q mg CNK caps Adviesprijs: 26,75 (Beschikbaar in Apotheken) de volwassene met gezondheidsproblemen: voor de goede werking van de cardiovasculaire, metabole en neurologische functies. Uw hoofdredacteurs, Walter O.M. Faché Hilde Maris BE_Q10_Active_Ad_orthophyto_DU_0910 Pharma Nord QH Active Q10 Patented Formula Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02/ Fax 02/ info-be@pharmanord.com 5

6 Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché en Hilde Maris Ruggenmergletsels Het belang van preventie Een ruggenmergletsel is schade aan het ruggenmerg en de zenuwwortels. Dit kan het gevolg zijn van auto-ongelukken, valpartijen, geweld, maar ook van niet-traumatische aandoeningen, zoals een ontoereikende bloedtoevoer naar het ruggenmerg. De meest bekende vormen van ruggenmergletsels zijn whiplash, hernia en dwarslaesie. Een ruggenmergletsel blokkeert tijdelijk of permanent de communicatie tussen de hersenen en andere delen van het lichaam, wat ernstige gevolgen kan hebben voor alle lichaamsfuncties, waaronder verlamming. Na de eigenlijke verwonding kan een cascade van secundaire verschijnselen veroorzaakt worden, zoals inflammatie, die de effecten van de verwonding verergeren. Ruggenmergletsels zijn niet alleen pijnlijk, maar kunnen ook voor blijvende letsels en handicaps zorgen. De orthomoleculaire geneeskunde heeft gelukkig een heel arsenaal aan orthocijnen die zowel preventief als curatief kunnen worden ingezet bij ruggenmergletsels. 6 Fig. 1. Indeling van de wervelkolom Epidurale ruimte (bevat vet) Subdurale ruimte Subarachnoïde ruimte Anatomie van ruggenmergletsels Fig. 2. Dwarsdoorsnede van een ruggenwervel met het ruggenmerg, de zenuwen en de hersen- en ruggenmergvliezen Het ruggenmerg is het centrale deel van de communicatie tussen de hersenen en het lichaam. Het is flexibel, met een diameter van ongeveer 2,5 cm op het breedste punt en is ongeveer 45 cm lang. Het begint onderaan de basis van de hersenen, in de nek (cervicale wervel), en strekt zich naar beneden uit, eindigend onderaan de rug (lumbale wervel). Het ruggenmerg en de zenuwwortels vormen het centrale zenuwstelsel. Het centrale zenuwstelsel stelt het lichaam in staat te bewegen (via motorische zenuwen) en waar te nemen (via sensorische zenuwen). In de hersenen bevinden zich 12 craniale (schedel) zenuwen: 5 motorische, 3 sensorische en 4 motorische/sensorische. 32 paren zenuwwortels vertakken zich uit het De 3 meninges of hersen- en ruggenmergvliezen: Pia mater Arachnoïde membraan Dura mater Ruggenwervel bot Dorsale wortel ganglion (zenuwknoop) Wervellichaam ruggenmerg en lopen tot buiten de wervelkolom, waardoor het lichaam zich kan bewegen en kan waarnemen. Deze zenuwen vormen het perifere zenuwstelsel. Drie omhulsels of membranen (meninges of hersen- en ruggenmergvliezen) omhullen en beschermen het ruggenmerg. Tussen de meninges, de hersenen en het ruggenmerg circuleert het cerebrospinaal vocht, een helder vocht dat de hersenen en het ruggenmerg omhult en beschermt. Het autonoom zenuwstelsel Het autonoom zenuwstelsel zendt sensorische impulsen van de slagaders, het hart, de longen en de buik- en bekkenorganen naar de hersenen. Deze willekeurige impulsen gebeuren buiten het bewustzijn om. Er zijn twee typen autonome zenuwen: 1. Sympatisch zenuwstelsel: reageert op stress en bereidt het lichaam voor op actie 2. Parasympatisch zenuwstelsel: werkt wanneer het lichaam in rust is De autonome zenuwen staan in voor de ademhaling, de bloeddruk, de hartslag, de lichaamstemperatuur, Ze reguleren de homeostase in het lichaam. Wanneer een ruggenmergletsel één of meer van deze lichaamsprocessen verstoort, kan dat verstrekkende gevolgen hebben. Ruggenmergletsels komen voor in verschillende vormen. Bij een volledig ruggenmergletsel zijn beide kanten van het lichaam op dezelfde manier aangetast en

7 Walter O.M. Faché en Hilde Maris Hoofdartikel orthomoleculair is er verlies van alle motorische en sensorische (beweging én gevoel) functies onder de plaats van de beschadiging. Bij een onvolledig ruggenmergletsel blijven er nog bepaalde functies onder de plaats van de beschadiging intact en heeft één kant van het lichaam meer functie- of gevoelverlies. Er zijn verschillende typen van onvolledig ruggenmergletsel, afhankelijk van de plaats van verwonding of beschadiging: anterieur ruggenmergsyndroom, centraal ruggenmergsyndroom, Brown- Sequard Syndroom,... Oorzaken van ruggenmergletsels Ruggenmergletsels kunnen ontstaan door verwonding of samendrukken van het ruggenmerg en/of de bloedvaten die het ruggenmerg van zuurstof en nutriënten voorzien. De oorzaken kunnen zowel traumatisch als niet-traumatisch zijn. De meest voorkomende traumatische oorzaken zijn een auto- of motorongeluk, schotwonde, messteek, valpartij, duiken in ondiep water, gymnastiekblessure, van een paard gegooid worden of een sportongeluk. Niet-traumatische oorzaken: ontsteking van de hersen- en ruggenmergvliezen, ischemie (afsnijding van de bloedtoevoer), Spina bifida (geboorteafwijking, open ruggetje), spinale ataxie (bewegingsstoornis van de ruggengraat, erfelijke ziekte die het neuromusculaire systeem aantast), cysten of tumoren aan het ruggenmerg, ruggengraatbreuk veroorzaakt door osteoporose, spinale stenose (vernauwing van het wervelkanaal), spondylose (aantasting wervels, tussenwervelschijven, kraakbeen), acute ontsteking van het ruggenmerg en vasculaire misvormingen (anatomische afwijkingen aan bloedvaten). Behandeling van ruggenmergletsels en complicaties Meteen na het letsel is volledige immobilisatie op het moment van het ongeluk, ook gedurende eventuele operatie, uiterst belangrijk. In eerste instantie is remming van inflammatie prioriteit. Regulier wordt daarom meteen na het ongeluk een infuus met corticosteroïden (methylprednisolone) gegeven bij ruggenmergletsels (tot 24 à 48 uur). Orthomoleculair kunnen DMSO, L-carnitine en omega-3 vetzuren via infuus met succes toegediend worden. Behandeling van bijkomende aandoeningen na of tijdens het ruggenmergletsel. Naast de primaire verwonding ontstaat een cascade van bijkomende aandoeningen die zich meteen na het letsel kunnen ontwikkelen, maar ook pas veel later. Behalve onderstaande aandoeningen kunnen ook andere klachten voorkomen: blaas- en darmproblemen, vermoeidheid, huidproblemen, voeding,... Autonome Dysreflexie (AD): ernstige en levensbedreigende conditie die gekenmerkt wordt door overactiviteit van het autonome zenuwstelsel: de communicatie tussen het lichaam en de hersenen wordt verbroken boven de plaats van het letsel. Daardoor worden lichaamsfuncties zoals ademhaling, bloeddruk en hartslag ontregeld. Regulier geeft men medicijnen die de hartslag verlagen en de bloedvaten relaxeren (nitroglycerine, clonidine) om AD te behandelen. Orthomoleculair: magnesium, kalium, omega-3 vetzuren, CoQ10, L-arginine, taurine. Respiratoire infecties: verzwakte borst- en buikspieren (cervicale en thoracale letsels), moeilijkheden met of onvermogen om te hoesten, verkoudheid, bronchitis, longontsteking. Regulier geeft men hiervoor antibiotica. Orthomoleculair: vitamine C, D, A, colloïdaal zilver, echinacea, vlierbessenextract,... Spasticiteit: stijfheid van de spieren, wat bewegen of praten moeilijk maakt. Regulier geeft men spierontspanners. Orthomoleculair: magnesium, DMSO, MSM, glycine en GABA zijn orthomoleculaire spierontspanners. Pijn: deze wordt veroorzaakt door het letsel, maar komt zelfs voor op plaatsen waar geen of weinig gevoel is. Rolstoelgebruikers hebben vaak schouder- of armpijn (tendinitis). Regulier worden NSAID s gegeven. Orthomoleculaire pijnstillers en ontstekingsremmers: DMSO en MSM, DL-fenylalanine, melatonine, B-vitaminen, omega-3, capsaïcine, curcumine, gember, boswellia serrata,... Chronische neuropathische pijn: komt vaak voor bij verlamming. Orthomoleculair: vetoplosbare vitamine B1 (benfotiamine), B3 (Niacine), B6 (pyridoxalfosfaat), B12 (methylcobalamine). Symptomen van een ruggenmergletsel Extreme pijn of druk in de nek, het hoofd, de rug Tinteling of gevoelsverlies in handen, vingers, voeten, tenen Gedeeltelijk of geheel controleverlies over eender welk lichaamsdeel Incontinentie, retentie of plotselinge aandrang in blaas of darmen Moeilijkheden met evenwicht en lopen Abnormaal beklemmend gevoel op de borst (pijn, druk) Ademhalingsmoeilijkheden Abnormale bulten op het hoofd of de ruggengraat Depressie: komt vaak voor bij patiënten die door hun letsels niet meer volledig kunnen functioneren. Orthomoleculair: SAM, St.- janskruid, Tyrosine, L-tryptofaan, Lithium, DHEA. Doorligwonden of decubitus: beschadiging van de huid en onderliggende weefsels ten gevolge van aanhoudende druk, waardoor de bloeddoorstroming naar de huid en de weefsels vermindert en zuurstof en voedingsstoffen onvoldoende worden aangevoerd, terwijl afvoer van afvalproducten bemoeilijkt wordt. Doorligwonden komen het meest voor op beenderige uitsteeksels zoals stuit, heupen en hielen. Ze kunnen pijnlijk zijn, genezen vaak traag en infecteren gemakkelijk. Malnutritie verhoogt de kans op doorligwonden, vooral lage serumconcentraties van ijzer, proteïnen, albumine, hemoglobine, zink en vitamine A. Een hoog CRP (C-reactief proteïne) verhoogt de kans op decubitis eveneens. Orthomoleculaire preventie: zink, vitamine A, (plantaardige) proteïnen, ijzerstatus verbeteren, L-arginine. L-arginine 9 gram per dag verkort de genezingstijd van doorligwonden met gemiddeld de helft (10,5 weken versus 21 weken bij controlepersonen) Malnutritie en nutriëntentekorten: leiden tot complicaties na rugoperatie, verhogen de kans op doorligwonden, vertragen herstel en verhogen het risico op degeneratieziekten. Orthomoleculair: tekorten nagaan en aanvullen met supplementen. Metabool syndroom, hart- en vaatziekten, osteoporose: gebrek 7

8 Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché en Hilde Maris 8 aan beweging, malnutritie en chronische systemische inflammatie leiden tot verhoogd risico op deze aandoeningen. Orthomoleculair: preventie via suppletie. Negatieve stikstofbalans: weefselbeschadiging leidt tot verhoogde eiwit turnover en meer afbraak van eiwitten. Meer proteïnen eten corrigeert de negatieve stikstofbalans niet. Orthomoleculair: eiwitsparend, koolhydraatrijk dieet om later over te gaan tot meer proteïnen. DMSO en MSM, de pijnstillers van de 21ste eeuw DMSO en MSM werken pijnstillend, anti-inflammatoir, reduceren zwelling, vertragen bacteriegroei, verbeteren de bloedvoorziening, verhogen de permeabiliteit van de celmembraan, verzachten littekenweefsel en functioneren als spierontspanners. DMSO is de meest krachtige hydroxyl (OH ) radicalenvanger. Kwetsuren of letsels aan het ruggenmerg genereren een kettingreactie van hydroxyl vrije radicalen, die de schade vergroten door de ruggenmergcellen te doen afsterven. De antioxidatieve activiteit van DMSO onderbreekt effectief deze oxidatieve kettingreactie voordat het ruggenmergweefsel wordt beschadigd. DMSO is een krachtig anti-inflammatoir middel en reduceert drastisch zwelling. Dit is van vitaal belang bij ruggenmergletsels, waarbij door samendrukking van de zenuwen en weefsels oedeemvorming ontstaat in de ruggengraat (of in de schedel bij hoofdletsels). Door de zwelling wordt de bloedstroom en de zuurstofvoorziening afgesloten, waardoor de meeste schade aan het ruggenmerg of de hersenen wordt opgelopen. DMSO verhoogt de bloedstroom en de beschikbaarheid van zuurstof in de beschadigde weefsels. Werking van DMSO bij letsels van het centrale zenuwstelsel: ruggenmergen hersenletsels en beroerte vermindert de intracraniale druk (binnen de schedel) sneller en beter dan andere medicijnen stabiliseert de bloeddruk verbetert de ademhaling verhoogt de urine uitscheiding 5x (diureticum) verhoogt de bloedtoevoer via het ruggenmerg naar de plaats van de verwonding verhoogt de zuurstoftoevoer vangt vrije radicalen Vele soorten pijn zijn toe te schrijven aan een drukverschil op het niveau van de zachte weefselcellen, zoals de spieren, waar de zenuwen die pijngevoelens registreren zich vooral bevinden. Wanneer de druk buiten de cel afneemt, zwelt de cel, zodat die op de zenuw drukt die de pijn registreert. MSM herstelt de flexibiliteit en de permeabiliteit van de celwand, waardoor vloeistoffen makkelijker door de celmembraan kunnen, het drukverschil wordt weggewerkt en de pijn verdwijnt. MSM heeft ook een anti-inflammatoire werking, die de pijn verzacht. Omega-3 vetzuren Schade aan de witte massa speelt een sleutelrol in de neurologische uitkomst van ruggenmergletsels. Intraveneuze toediening van DHA (docosahexaeenzuur) meteen na het letsel voorkomt schade aan de witte massa. Combinatie met DHA-rijke voeding (of suppletie) geeft nog betere resultaten. Intraveneuze toediening van ALA (alfalinoleenzuur) of DHA, 30 minuten na het letsel verhoogt de overleving van de zenuwcellen, verbetert de neurologische uitkomst, beschermt de neuronen, vermindert lipidperoxidatie, oxidatie van proteïnen, RNA en DNA en remt inflammatie. Injectie met ALA en DHA verbetert ook de locomotorische prestaties (zich kunnen verplaatsen) en vermindert de grootte van het letsel en het afsterven van cellen en weefsels. Ook langdurige orale suppletie met DHA heeft regeneratieve effecten op de zenuwcellen. Suppletie met omega-3 (EPA en DHA) verbetert de functionele capaciteiten, zoals krachtuithoudingstijd. Omega-3 vetzuren werken ook pijnstillend door hun rol in de aanmaak van de antiinflammatoire prostaglandinen en het remmen van pro-inflammatoire prostaglandinen en cytokines. Arachidonzuur (AA), een omega-6 vetzuur, verergert neuronale schade en geeft zelfs een slechtere uitkomst dan een placebo. Vitamine B12, B6 en foliumzuur (B9) Mensen met ruggenmergletsels hebben hogere homocysteïnewaarden. Vitamine B12, B6 en foliumzuur spelen een sleutelrol in het recycleren van het toxische homocysteïne. Bovendien is de homocysteïnecyclus verbonden met de methyleringsprocessen in het lichaam. DNA-methylatie is essentieel bij ruggenmergletsels, omdat activatie van DNAmethylatie het centrale zenuwstelsel regenereert. Vitamine B12, foliumzuur en vitamine B6 spelen een belangrijke rol in de methylering van DNA (voor meer details, zie 86: DNAmethylatie cruciaal voor het leven). Bij schade aan het centrale zenuwstelsel wordt het aantal foliumzuurreceptoren (Folr1) in de celmembraan verhoogd, zodat meer foliumzuur kan binnenkomen. Dit is nodig voor de DNAmethylatie. Foliumzuur regenereert de ruggenmergzenuwen op een dosisafhankelijke manier. Vitamine B12-tekort komt veel voor bij patiënten met ruggenmergletsels: 67% vertoont symptomen van B12 tekort. Subacute degeneratie van ruggenmerg door B12-tekort geeft zelfde symptomen

9 Walter O.M. Faché en Hilde Maris Hoofdartikel orthomoleculair als ruggenmergletsels. Het is de meest voorkomende neurologische manifestatie van B12-tekort en een voorbeeld van een niet-traumatisch ruggenmergletsel. B12-tekort maakt mensen gevoeliger voor traumatische letsels en geeft een slechte prognose bij acute ruggenmergletsels. Vitamine B6 verlicht neuropathische pijn, pijnlijke ruggenmergletsels en neuromusculaire pijn, alleen of in combinatie met B1 en B12. Het pijnstillende effect zou vooral verwezenlijkt worden door een verhoging van noradrenaline en 5-hydroxytryptamine, beide neurotransmitters met een remmende werking op het nociceptieve systeem (pijngewaarwording). Vitamine B1, B6 en B12 verhogen het pijnstillende effect van de reguliere pijnstiller diclofenac bij lage rugpijn, zodat de dosis en de duur van de medicatie kan verminderd worden. Vitamine B6 verhoogt de serotoninewaarden en is een belangrijke cofactor in de synthese van anti-inflammatoire prostaglandinen. B6 remt het vrijkomen van een overmaat glutamaat en beschermt tegen schade aan de zenuwcellen. Taurine en GABA Ruggenmergletsel leidt tot een wijziging van neurotransmitters en niet-neurotransmitters. Er is een initiële stijging van de stimulerende aminozuren (glutamaat, aspartaat) en de remmende aminozuren (GABA, glycine en taurine). Bij aanhoudende pijn is de balans tussen de stimulerende en remmende aminozuren verstoord: glutamaat en aspartaat blijven hoog, terwijl GABA, glycine en taurine dalen tot onder de beginwaarden. Deze balans moet hersteld worden om aanhoudende of chronische pijn te voorkomen. Injectie met taurine verlaagt de inflammatoire cytockines IL-6 en TNF-α, verlaagt de expressie van COX-2, vermindert secundaire degeneratieve veranderingen in de grijze massa, vermindert motorische stoornissen, vermindert dodelijke afloop en activeert GABA. Activatie van GABA-receptoren verlicht chronische centrale neuropathische pijn na ruggenmergletsel. Vitamine D Vitamine D is essentieel voor een optimaal functioneren van het centrale zenuwstelsel. Het is een neurosteroïd hormoon nodig voor neurotransmissie, neuroprotectie, neuro-immunomodulatie. Het voorkomt neurologische en neuromusculaire schade, werkt antiepileptisch, voorkomt oxidatieve schade aan de hersencellen, voorkomt het afsterven van hersencellen, stimuleert regeneratie van axonen (zenuwuitlopers), vermindert demyelinisatie en stimuleert remyelinisatie (demyelinisatie is het verlies van myeline, de stof die een isolerende laag vormt rond de uitlopers van zenuwen en die de geleiding van impulsen versnelt). Vitamine D verbetert de spierfunctie en -kracht, verbetert de botdichtheid, voorkomt osteoporose, remt inflammatie, verhoogt de immuniteit en vermindert pijn. Het belang van preventie Bovenstaande stoffen zijn slechts een paar orthoceuticals die kunnen ingezet worden bij ruggenmergletsels. Er zijn nog een heel aantal andere stoffen die bijdragen aan het herstel of preventief gebruikt kunnen worden. Dit artikel zou echter veel te lang worden als we deze allemaal moesten bespreken. We beperken ons daarom aan een opsomming: proteolytische enzymen (zie 87), acetyl-l-carnitine, glucosaminesulfaat, chondroïtinesulfaat, silicium, traumeel, creatine, DHEA, coënzym Q10, N-acetylcysteïne, DL-fenylalanine, melatonine, B1, B3, vitamine E, C, proanthocyanidinen, curcumine, capsaïcine en gember. Deze stoffen worden uitgebreid besproken in monografie 37 Ruggenmergletsels. Wie gezond eet en leeft, voor voldoende nutriënten zorgt en een aantal van de genoemde orthoceuticals extra neemt, zal veel minder schade ondervinden bij een eventueel ruggenmergletsel en ook veel sneller herstellen. Zelfs bij ongelukken kan preventie het verschil maken. Advies Orthomoleculaire pijnbestrijding, ontstekingsremming bij zenuwregeneratie Voedingsdriehoek Faché ontstekingsremmende voeding Voldoende bewegen indien fysiek mogelijk Veel water en gezonde dranken drinken Niet roken roken vertraagt het herstel. Suppletie advies: DL-fenylalanine (pijnstiller): 500 tot 1000 mg s morgens of in de namiddag Omega-3 vetzuren: minstens 1400 mg EPA mg DHA verdeeld over de dag via krillolie en visolie in combinatie Acetyl-L-carnitine: injecties onmiddellijk na het ongeval - nadien oraal 4 x 500 mg per dag Vitamine D: 2000 à 5000 tot IE (regelmatig verifiëren in serum) Vetoplosbare vitamine B1 (benfotiamine): 150 mg, 1 à 3 x per dag Vitamine B6: 250 mg per dag (langdurige hoge doses kunnen neurologische bijwerkingen hebben!) Vitamine B12: 500 µg à 2 mg tot zelfs 40 mg methylcobalamine per dag verdeeld in kleinere doses Foliumzuur: 800 µg à 4 gram per dag Glucosaminesulfaat: 1500 à 3000 mg per dag Chondroïtinesulfaat: 1200 à 2400 mg per dag MSM: 1 à 4 tot 10 gram per dag Enzymcomplex: drie maal per dag op nuchtere maag (dosering afhankelijk van het product) Taurine: 1000 tot 4000 mg per dag op een lege maag GABA: 350 à 700 mg voor het slapengaan Meer info en uitgebreide adviezen MN 37. Ruggenmergletsels (whiplash, hernia, dwarslaesie,...) orthomoleculair behandelen - 35 Onder hoofdredactie Walter O.M. Faché Referentie: Walter O.M. Faché en Hilde Maris. MN 37. Ruggenmergletsels (whiplash, hernia, dwarslaesie,...) orthomoleculair behandelen. Publi Media FIOW. Laarne, RUGGENMERGLETSELS Hernia, whiplash, dwarslaesie orthomoleculair behandelen: pijnbestrijding, ontstekingsremming en zenuwregeneratie met orthoceuticals Walter O.M. Faché en Hilde Maris MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen FIOW Publi Media, Laarne België 9

10 Voeding Hilde Maris Trauma en verwonding De juiste nutriënten voor een beter herstel Wanneer we over preventie spreken denken we meestal aan het voorkomen van hart- en vaatziekten en kanker. We staan er niet bij stil dat preventie ook kan worden toegepast om de gevolgen van een ongeluk of verwonding te beperken. Met de juiste voeding en nutriënten kan niet alleen het genezingsproces versneld worden, maar kunnen ook ernstige complicaties voorkomen worden, zoals infectie, overmatige littekenvorming, gangreen en immuniteitsdaling. Uiteraard is preventie alleen niet voldoende bij ongelukken. Er moeten ook extra curatieve maatregelen genomen worden. 10 Meer ongelukken Trauma of verwonding kan in verschillende vormen en gradaties voorkomen. Dat kan gaan van ernstige brandwonden en verkeersongelukken tot spierscheuren, verstuiking of overbelasting. Doordat mensen steeds vaker aan sport doen of actieve, vaak gevaarlijke hobby s beoefenen, en door het drukke verkeer, gebeuren er de laatste decennia veel meer (zowel grote als kleine) ongelukken dan vroeger. Dat heeft gelukkig ook geleid tot meer onderzoek naar methoden om het herstel te bespoedigen. Weefselrespons op trauma Trauma of verwonding leidt tot weefselschade. Onmiddellijk na het ongeluk wordt een cascade van zowel plaatselijke als systemische (algemene) reacties op gang gebracht. Bij het reparatieproces zijn bijna alle organen betrokken. De plaatselijke respons heeft drie doelen: bloedverlies stoppen, afvalstoffen van weefselafbraak (debris) verwijderen en littekens vormen om het normale functioneren in het beschadigde gebied te herstellen. Bloedverlies beperken. Dit begint met het acuut vernauwen van de bloedvaten om de bloedstroom naar de aangetaste plek te reduceren. Ondertussen worden de bloedplaatjes geactiveerd om een bloedklonter van fibrine te vormen om het bloeden te stoppen. De bloedplaatjes maken vervolgens stoffen vrij die de volgende fase van het genezingsproces activeren, namelijk inflammatie. Deze stoffen zijn ondermeer histamine, serotonine en cytokines. Debris verwijderen. Zodra het bloeden onder controle is, begint het lichaam met het verwijderen van beschadigd en disfunctioneel weefsel door middel van een inflammatoire reactie. Pas nadat

11 Hilde Maris Voeding debris volledig verwijderd is, kan nieuw weefsel gevormd worden. Tijdens de inflammatie wordt de bloedtoevoer naar de plaats van beschadiging opnieuw verhoogd. Dit gebeurt door vasodilatie of verwijding van de bloedvaten, die volgt op de aanvankelijke vasoconstrictie of bloedvatvernauwing. Dit wordt gemedieerd door ondermeer histamine, prostaglandinen en het complement cascade systeem. De bloedvatwanden in de buurt van de verwonding worden daardoor permeabel, waardoor immuuncellen de beschadigde weefsels beter kunnen bereiken. Hierdoor ontstaat de typische zwelling. Neutrofielen (witte bloedcellen) verwijderen dode en afstervende cellen, bloedklonters en fibrine. Andere immuuncellen (monocyten, lymfocyten, eosinofielen, basofielen) verwijderen eventuele bacteriën. Littekenvorming Zodra het bloeden gestopt is en de inflammatoire reactie gestart is, kan het langetermijn herstel en weefselregeneratie beginnen. De groei van nieuw weefsel bestaat uit drie processen: 1. angiogenese, het ontstaan van nieuwe bloedvaten: nodig voor het afvoeren van afvalstoffen en het aanvoeren van zuurstof en nutriënten 2. vorming van granulatieweefsel: fibroblasten maken een netwerk van collageen aan, dat uitgroeit tot granulatieweefsel, het fundament van littekens 3. littekenvorming: dit proces van collageenvorming en -hervorming blijft levenslang doorgaan. Algemene respons op verwonding Bij wondgenezing zijn vier orgaansystemen betrokken: het sympathisch zenuwstelsel, de endocriene organen, het cardiovasculair systeem en een acute fase reactie in de lever. Tijdens de acute systemische respons wordt de verwonde persoon alerter, opiumachtige stoffen worden vrijgemaakt om de pijn te verminderen, de hartslag en de ademhaling versnellen, de bloedsuikerspiegel stijgt en het basale metabolisme verhoogt. Dit is een typische stressreactie, waarbij alle orgaansystemen in een staat van paraatheid zijn. Wanneer deze stresssituatie lang aanhoudt, kan dat ernstige schade aanrichten in het lichaam. Ondersteuning met voeding en suppletie kan deze schade beperken. De systemische of algemene respons ontstaat doordat chemische stoffen uit de verwonding in de bloedvaten terechtkomen en door activatie van cytokines die boodschappen doorgeven aan verschillende orgaansystemen om metabole aanpassingen te doen. Wanneer deze reactie dagen of weken aanhoudt, vergroten de lymfeklieren en de milt om meer immuuncellen aan te maken. Complicaties bij trauma Malnutritie, gewichtsverlies en spierafbraak: bij verwonding wordt niet alleen het metabolisme opgedreven, maar worden veel meer proteïnen verbruikt dan in normale omstandigheden. Zelfs wanneer mensen goed eten, leidt deze hypermetabole toestand tot afbraak van spierweefsel. Het is daarom essentieel dat patiënten voldoende macronutriënten eten. Voldoende proteïnen en calorieën eten is aangeraden, maar dat is niet genoeg. Een koolhydraatrijke voeding moet er voor zorgen dat de proteïnen in de spieren niet afgebroken worden voor de extra energie die nodig is voor het herstel. Infectie kan ontstaan bij grote wonden, een slecht immuunsysteem of slechte wondverzorging. Keloïdvorming: een keloïd is een goedaardig gezwel bestaande uit overmatig littekenweefsel dat zich uitbreidt buiten de grenzen van de oorspronkelijke wond. Keloïden ontstaan door een abnormale collageensynthese. Gangreen: dood wondweefsel dat ontstaat door het rotten van lichaamsweefsels. Het kan veroorzaakt worden door infectie, bloedklonters of onvoldoende bloedtoevoer. Het komt meestal in armen of benen voor. Immuniteitsdaling: vooral bij malnutritie kan het immuunsysteem ernstig aangetast worden, wat tot allerlei complicaties kan leiden. Systemische inflammatie respons syndroom: bij ernstige verwondingen kan een oncontroleerbare inflammatie ontstaan die vitale organen, zoals het hart en de longen, kan aantasten. Dit kan levensbedreigende gevolgen hebben. Hogere nutriëntennoodzaak De verhoogde metabole behoeften noodzaken de aanvoer van extra nutriënten, zowel macronutriënten als micronutriënten. Van de volgende nutriënten is aangetoond dat ze bijdragen aan een beter herstel bij verwondingen en trauma. Macronutriënten Calorieën. Voor het herstel van beschadigde weefsels is veel energie nodig. Normaal worden voornamelijk koolhydraten en vetten gebruikt als energiebron, maar tijdens stress worden proteïnen afgebroken om meer energie te kunnen leveren. Om spierafbraak te voorkomen moeten daarom voldoende calorieën geconsumeerd worden. Na verwonding kan de basale caloriebehoefte verhogen tot 25 à 30 kcal per kg lichaamsgewicht. Koolhydraten zijn de voornaamste bron van energie. Tijdens wondgenezing zorgen koolhydraten er niet alleen voor dat aan de verhoogde energiebehoefte wordt voldaan, maar helpen ze ook bij het mobiliseren van fibroblasten en verhogen ze de activiteit van de witte bloedcellen om de immuunrespons te versterken. Vetten zijn een geconcentreerde bron van calorieën. Essentiële vetzuren zijn een onderdeel van de celmembranen, temperen inflammatie, zijn betrokken bij de synthese van nieuwe cellen en helpen wonden sneller herstellen. 20 à 30% van je dagelijkse calorieinname zou uit gezonde vetten moeten bestaan, vooral mono-onverzadigde vetzuren (olijfolie), omega-3 vetzuren (visolie, krillolie, lijnzaadolie) en gamma-linoleenzuur (teunisbloem- en boragie olie). Water. Door de verhoogde metabole snelheid wordt ook meer water verbruikt. Dat kan tot uitdroging leiden. Wie ernstige letsels opgelopen heeft, moet meer water drinken. 11

12 Voeding Hilde Maris 12 Micronutriënten Vitamine A is onontbeerlijk voor normale groei en differentiatie van huidweefsel. Het is een uiterst belangrijke vitamine bij wondgenezing. Vitamine A versterkt het littekenweefsel door een verhoogde cross-linking van collageen. Het is ook nodig voor een adequate inflammatoire respons en wordt gebruikt om het katabole effect van corticosteroïden tegen te gaan. Vitamine C. Wondgenezing noodzaakt meer vitamine C dan de voeding kan voorzien. Het is een cofactor van het enzym protocollageen hydroxylase, dat verantwoordelijk is voor de collageensynthese. Vitamine C vormt bindingen tussen de strengen van collageenvezels en voorziet zo in extra kracht en stabiliteit. Het is ook essentieel in de synthese van de extracellulaire matrix van botten, huid, bloedvatwanden en bindweefsel. Tot slot is het ook een krachtige antioxidant die de vrije radicalenvorming in wonden verlaagt. Zink is betrokken bij meer dan 300 enzymatische reacties, waaronder DNAsynthese, celdeling, proteïnesynthese en de rijping van T-lymfocyten. Zink verhoogt de immuniteit en versnelt de wondgenezing. Tijdens weefselherstel is extra zink nodig. Arginine. Dit aminozuur verhoogt de immuniteit, zowel systemisch als lokaal, en beschermt tegen bacteriële infecties. Het is een essentiële precursor voor de proteïnesynthese in en rond de wond. Uit onderzoek blijkt dat bij trauma of operaties de behoefte aan arginine stijgt tot 17 à 25 gram per dag, in vergelijking met 5 gram in normale omstandigheden. Bij toediening van hoge doses arginine wordt een verbeterde wondgenezing waargenomen. Glutamine. Een ander aminozuur met een bijzondere betekenis bij herstel en immuniteit is glutamine. Het is de sleutelstof voor de aanmaak van snelgroeiende en sneldelende cellen, waaronder de witte bloedcellen. Glutamine stimuleert de proliferatie van fibroblasten, waardoor de wond sneller gedicht wordt. Glutamine is het aminozuur dat het snelst uitgeput geraakt tijdens weefselschade. Suppletie van glutamine speelt een belangrijke rol bij het behoud van spiermassa. Glutamine heeft volgens onderzoekers anabole eigenschappen. Bij wondgenezing is 2 tot 7 keer meer glutamine nodig dan in normale omstandigheden. Bromelaïne. Het proteolytische enzym uit de ananas heeft anti-inflammatoire eigenschappen en breekt proteïnen af. Het reduceert zwelling en pijn en versnelt weefselherstel, zonder de inflammatie volledig te remmen. Het verhoogt bovendien de immuniteit, breekt gevaarlijke bloedklonters af en voorkomt bloeduitstortingen. Bromelaïne versnelt wondgenezing zowel bij inwendig als uitwendig gebruik. Topisch aangebracht in een zalf (35% bromelaïne in een oliebasis) verwijdert het afgestorven weefsel en versnelt het genezingsproces. Lokaal aangebracht kan deze stof verbrand of afgestorven weefel (eschar) scheiden van levend weefsel, waardoor het gemakkelijk loskomt. Glucosamine voorziet in de bouwstoffen die nodig zijn voor het herstel van bindweefsel in de huid, de pezen, de ligamenten en de gewrichten. Uit dierenstudies blijkt dat de concentratie van glucosamine in beschadigd weefsel stijgt tijdens het genezingsproces. Bij mensen zijn voorlopig nog geen klinische studies uitgevoerd naar het effect van glucosamine op wondgenezing, maar in recente overzichtsstudies van voeding bij operaties wordt 1500 mg glucosamine per dag aangeraden tot de wond genezen is. Hyaluronzuur. Hyaluronzuur is een glycosaminoglycaan, bestaande uit D-Glucuronzuur en N-Acetyl-Dglucosamine. Het is een belangrijk bestanddeel van de extracellulaire matrix van huid, gewrichten, ogen en andere weefsels en organen. Het is betrokken bij verschillende biologische processen, zoals embryogenese, inflammatie, metastase, tumorprogressie, weefselafbraak en -opbouw en wondgenezing. Hyaluronzuur speelt een sleutelrol in elke fase van de wondgenezing door activatie van celmigratie naar de plaats van verwonding, celdifferentiatie en proliferatie en het behoud van een optimale extracellulaire matrix voor de aan- en afvoer van stoffen. Silicium. Silicium is essentieel voor een optimale collageensynthese. Silicium activeert de hydroxylase enzymen die collageen crosslinken, waardoor de stevigheid en elasticiteit verbetert. Silicium stabiliseert het glycosaminoglycanen netwerk dat van belang is voor stevig bindweefsel. De eigenschappen van silicium worden uitgebreid besproken in het artikel op blz. 32. Curcumine. Deze stof uit de geelwortel (Curcuma longa) is bijzonder populair geworden de afgelopen jaren. Ze beschikt dan ook over een breed spectrum aan gunstige eigenschappen. Curcumine reduceert inflammatie, verhoogt de vorming van nieuw huidweefsel en de migratie van immuuncellen naar de plaats van de verwonding. Bij spierbeschadiging versnelt het de regeneratie van spierweefsel. Omega-3 vetzuren. EPA en DHA zijn anti-inflammatoir, verlichten pijn, zwelling en infectie. Ze stimuleren het immuunsysteem door de activiteit van T-cellen en Natural Killercellen te verhogen. In een recent onderzoek onderzochten wetenschappers of omega- 3 suppletie een effect had op de wondgenezing. Na vier weken suppletie met EPA en DHA of placebo werd een acute wond veroorzaakt. In de omega-3 groep waren er in het wondvocht aanzienlijk minder pro-inflammatoire vetzuurmetabolieten (15-HODE en 9-HETE) aanwezig 24 uur na de verwonding. De omega-3 suppletie zorgde ook voor lagere waarden van myeloperoxidase, een marker van inflammatie, 12 uur na de verwonding en een betere wondgenezing (vorming van nieuwe epitheelcellen) na vijf dagen. N-acetylcysteïne. NAC is een antioxidatieve, anti-inflammatoire stof. Suppletie met NAC verlaagt oxidatieve stress, verhoogt de glutathionconcentraties, verhoogt het aantal witte bloedcellen, verlaagt de expressie van inos (induceerbaar stikstofoxide synthase) en verhoogt de expressie van vasculaire endothele groeifactor (VEGF). Al deze eigenschappen zorgen voor een snellere wondgenezing. Coënzym Q10. Ubiquinon of ubiquinol heeft een anti-inflammatoir en antioxidatief effect. In een recent onderzoek werd aangetoond dat CoQ10 wondgenezing versnelt. Het verhoogt de aanmaak van collageen, verlaagt myeloperoxidase en fosfolipase A (markers van verhoogde inflammatie). L-carnitine. Wonden zijn van nature ischemisch, dat wil zeggen dat de toevoer van bloed, zuurstof en energie tijdelijk geblokkeerd wordt. Wanneer deze ischemie te lang aanhoudt, vertraagt het herstelproces. Toediening van corticosteroïden of een verzwakt immuunsysteem zorgen er voor dat wonden slecht genezen. Suppletie met L-carnitine verbetert de wondgenezing. Het verhoogt de energieproductie en zuurstofvoorziening naar de wonden. L-carnitine zorgt voor

13 Hilde Maris Voeding een positieve proteïnebalans en remt inflammatie. Probiotica. Probiotica verhogen de immuniteit, beschermen tegen infecties, remmen inflammatie, verhogen de angiogenese, verbeteren de opname van voedingsstoffen, metaboliseren en elimineren toxines. Bij ernstige verwondingen, zoals brandwonden, waarbij de genezing belemmerd wordt door bacteriële infecties, zijn probiotica bijzonder effectief, vooral wanneer ze lokaal aangebracht worden. In een recente studie bestreed lokale toepassing van Lactobacillus plantarum niet alleen bacteriën, het stimuleerde ook de vorming van granulatieweefsel en bevorderde het weefselherstel. Aloë vera. De genezende eigenschappen van aloë vera zijn al eeuwen bekend. Lokaal uitwendig aangebracht stimuleert aloë vera de collageensynthese en wondgenezing. Aloë vera verbetert de permeabiliteit van de celmembranen waardoor de nutriëntentoevoer naar de cellen en de afvoer van toxines uit cellen verhoogt. Advies trauma en verwonding Aanpassing van de voeding en ondersteuning met suppletie kan het ontstekingsproces moduleren en de genezing van verwondingen versnellen. Koolhydraten - 55% van het aantal calorieën: complexe, samengestelde koolhydraten uit groenten, fruit, noten, zaden, pitten, peulvruchten. Vetten - 20% van het aantal calorieën: vooral de omega-3 vetzuren uit vette vis (zalm, ansjovis, makreel, haring, sardienen), lijnzaad(olie), perilla olie, walnoten, waterkers, postelein en algen; mono-onverzadigde vetzuren uit olijfolie. Proteïnen - 25% van het aantal calorieën: de nadruk op de essentiële aminozuren uit rauwe, plantaardige voeding: noten, zaden, pitten, peulvruchten, weiproteïne, soja. Eventueel aangevuld met een aminozuurcomplex. Natuurlijke ontstekingsremmers: kurkuma, gember, boswellia serrata, bromelaïne, cepaënen (knoflook en uien), EGCG (groene thee) en quercetine remmen inflammatie en pijn. Vermijd ontstekingsbevorderende voeding: vlees en vleesproducten, zuivelproducten, geraffineerde plantaardige olie, margarine, gebakken en gefrituurde producten, geraffineerde suikers en koolhydraten, voedingsmiddelen waar je allergisch voor bent (gluten en koemelk)! Water: drink de hele dag door voldoende zuiver water. Zuurstof: in ernstige gevallen kan hyperbare zuurstoftherapie of ozontherapie worden toegepast. Suppletie advies Vitamine A: tot IE per dag Vitamine C: 1000 à 3000 mg per dag Zink: 50 mg elementair zink per dag L-arginine: 9 tot 18 gram per dag Glutamine: 1000 tot 3000 mg per dag Bromelaïne: 500 mg, 3 x per dag Glucosamine: 1500 mg per dag Hyaluronzuur: 200 à 400 mg per dag Silicium: 5 à 20 mg per dag Curcumine: 800 tot 1600 mg per dag Omega-3 vetzuren: 1400 mg EPA en 1000 mg DHA per dag Coënzym Q10: 50 à 100 mg ubiquinol L-carnitine: 1 à 2 gram per dag N-acetylcysteïne: 600 à 1800 mg per dag Probiotica: zowel inwendig als uitwendig (dosering afhankelijk van het gebruikte preparaat) Aloë vera: lokaal aangebracht Info: MN 58. Orthomoleculaire behandeling van abcessen, zweren en ontstekingen - 30 Referenties: 1. Leininger, S. The role of nutrition in wound healing. Crit Care Nurs Q. 2002;25(1): MacKay D, Miller AL. Nutritional support for wound healing. Altern Med Rev Nov;8(4): Campos AC, Groth AK, Branco AB. Assessment and nutritional aspects of wound healing. Curr Opin Clin Nutr Metab Care May;11(3): Omerbegovic M, Duric A, et al. [Metabolic response to trauma and stress]. Med Arh. 2003;57: Yousefi B, Azizzadeh F. The histopathalogical effects of retinoic acid on the tissues. Pak J Biol Sci Oct 1;13(19): Lima CC, Pereira AP, Silva JR, et al. Ascorbic acid for the healing of skin wounds in rats. Braz J Biol Nov;69(4): Saper RB, Rash R. Zinc: an essential micronutrient. Am Fam Physician May 1;79(9): Barbul A, Lazarou SA, et al. Arginine stimulates wound healing and lymphocyte immune response in humans. Surgery. 1991;108: McCarty, MF. Glucosamine for wound healing. Med Hypotheses. 1996;47: Lansdown AB, Williams A. A prospective analysis of the role of silicon in wound care. J Wound Care Oct;16(9): Olczyk P, Komosińska-Vassev K, Winsz-Szczotka K, et al. Hyaluronan: structure, metabolism, functions, and role in wound healing. Postepy Hig Med Dosw (Online) Dec 2;62: Davis RH, Kabbani JM, et al. Aloe vera and wound healing. J Am Podiatr Med Assoc. 1987;77: Jones C, Palmer TE, et al. Randomized clinical outcome study of critically ill patients given glutamine supplemented enteral nutrition. Nutrition. 1999;15: McDaniel JC, Massey K, Nicolaou A. Fish oil supplementation alters levels of lipid mediators of inflammation in microenvironment of acute human wounds. Wound Repair Regen Mar;19(2): Aktunc E, Ozacmak VH, Ozacmak HS, et al. N-acetyl cysteine promotes angiogenesis and clearance of free oxygen radicals, thus improving wound healing in an alloxan-induced diabetic mouse model of incisional wound. Clin Exp Dermatol Dec;35(8): doi: /j x. 16. Choi BS, Song HS, Kim HR, et al. Effect of coenzyme Q10 on cutaneous healing in skin-incised mice. Arch Pharm Res Jun;32(6): Akkus A, Aydinuraz K, Daphan C, et al. Effect of carnitine on cutaneous wound healing in immunosuppressed rats. J Surg Res Aug;155(2): Peral MC, Martinez MA, Valdez JC. Bacteriotherapy with Lactobacillus plantarum in burns. Int Wound J Feb;6(1):

14 Voeding Hans Van Montfort Glyconutriënten Het belang van suikers voor het organisme Glycobiologie is de wetenschap over de structuur, biosynthese en biologie van suikerketens, ook koolhydraten genoemd, die zeer wijdverbreid aanwezig zijn in de natuur. Suikers zijn essentiële bouwstenen van alle organismen. De verschillende functies die ze hebben in de biologie worden wetenschappelijk onderzocht in verschillende medische, biochemische en biotechnologische disciplines. 14 Essentiële suikers Sedert korte tijd zien we dat er steeds meer studies naar effecten van complexe suikerketens op de gezondheid gedaan worden. Het blijkt dat essentiële suikers een belangrijke rol spelen in de communicatie tussen cellen onderling. Ook de processen in de cel worden hierdoor gestuurd. De zeer complexe suikerstructuren vormen als het ware sleutels in deze communicatie. Ook zien we dat suikers gebonden zijn aan eiwitten; ze vormen zo o.a. hormonen. Hoewel veel werk verricht is in de Verenigde Staten en de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde in 1999 hiervoor werd gegeven aan Dr. Günter Blobel, was het in de jaren 70 Prof. Alfred Pischinger uit Wenen die deze communicatie al beschreef. Verwarrende terminologie Als we in de volksmond spreken over suiker dan bedoelen we meestal de sucrose in de koffie en de thee of de glucose als suiker die we in overmaat in onze cultuur eten en drinken. Ook spreken we over een koolhydraatarme voeding als we minder granen en aardappels eten om te kunnen afvallen en bedoelen daarmee eigenlijk een glucosearme voeding. Deze verwarrende terminologie maakt het begrip van de glycobiologie moeilijk. Laten we daarom eerst eens kijken naar de definities. Een monosaccharide is een enkelvoudige suiker; hiervan kennen we er 200 in de natuur. Daarvan zijn er 8 of 9 essentieel. Dat houdt in dat deze in de voeding aanwezig moeten zijn; het lichaam kan deze zelf niet aanmaken. Een disaccharide zijn twee suikermoleculen aan elkaar verbonden. Voorbeelden zijn sucrose, maltose en lactose. Een oligosaccharide zijn er rond de 20 en een polysaccharide gaat wel tot 100 moleculen. Kenmerkend voor deze bindingen is dat de driedimensionale structuur zeer wisselend kan zijn. Daardoor kan een polysaccharide honderdduizenden verschillende signalen genereren. Ik vergelijk dat met een aantal sleutels die er hetzelfde uitzien, maar toch kom je maar met één daarvan binnen. De bekendste polysacchariden zijn zetmeel, welke in de voeding gevonden wordt in graan, aardappelen en groenten, glycogeen, ook wel het dierlijke zetmeel genoemd, inuline, het bekendste prebioticum, en cellulose, eveneens niet oplosbaar. Glyconutriënten In de orthomoleculaire voedingsleer pleit ik ervoor om de gezonde suikers en koolhydraten in onze voeding voortaan glyconutriënten te noemen om verwarring te voorkomen. Er zijn dus 8, mogelijk 9 essentiële glyconutriënten. Dit zijn: Glucose. Hierover hoeven we maar weinig te schrijven. Het is een bron van energie en een deficiëntie zien we alleen bij ondervoeding en anorexia nervosa. Galactose. Bevindt zich in rauw fruit (m.n. bessen), rauwe groente (m.n. bonen) en kruiden. Deze is belangrijk in de celcommunicatie. Fucose. Deze zit in borstvoeding, in algen, in paddenstoelen en biergist. Fucose is belangrijk in de cel-celcommunicatie, in het lange termijn geheugen, en de collageenopbouw. Ook zou het de tumorgroei kunnen remmen. Mannose. Bevindt zich in aloë vera, erwten en linzen, kool, tomaat, aubergine, shiitake en verschillende kruiden. Dit glyconutriënt werd na glucose het eerst ontdekt. Het wordt 8 maal langzamer opgenomen dan glucose en speelt een rol in de celcommunicatie en in veel stofwisselingsprocessen. Glucosamine (N-acetylglucosamine). Deze stof wordt wel voor 98% geabsorbeerd. We vinden deze stof in haaienkraakbeen, runderproducten (zoals het bot waar we soep van trekken) en de schalen van schaaldieren. Glucosamine bevindt zich aan de celoppervlakte en zorgt voor de opbouw van weefsels. Galactosamine (N-acetylgalctosamine). We vinden deze in aloë vera, rund, rode algen (zoals noriwier) en haaienkraakbeen. Galactosamine speelt een rol in de preventie van kanker en de aanhechting van metastasen, bij infecties en in het immuunsysteem. Neuraminezuur (N-acetylneuraminezuur of siaalzuur). Het bevindt zich in borstvoeding in biologische eieren en weiproteïne (niet het poeder). Siaalzuur is belangrijk in de leerprocessen en de ontwikkeling. Het zorgt ook voor immuunmodulatie. Xylose. Deze zien we vaker als suikervervanger in snoep. Het remt de bacteriële groei in de mond. We vinden xylose van nature in bessen, aloë vera, broccoli, spinazie, erwten en kool. Arabinogalactan. Dit wordt in planten en in bacteriën gevonden. In planten bevindt het zich in alle gom, m.n. Arabische gom. Daarnaast vinden we het in tomaat, wortel en paddenstoelen (m.n. reishi). Meestal is het gebonden aan een eiwit en wordt het dus een glycoproteïne. Het speelt een rol in het immuunsysteem door de activering van lymfocyten en macrofagen en het activeert de darmflora. Glyconutriënten tekort in de voeding Door de landbouwmethodieken van geforceerde groei en bemesting en het onrijp plukken bevinden zich aanzienlijk minder essentiële voedingsstoffen in de voeding van mensen die niet biologisch

15 Hans Van Montfort Voeding Tabel 1. Enkele functies van glycoproteïnen Functies Structurele molecuul Smeermiddel en beschermende agent Transport molecuul Immunologische molecuul Hormoon Enzym Celhechting-herkenning site Antivries Interageren met specifieke koolhydraten Receptor Invloed op het vouwen van bepaalde eiwitten Regulering van de ontwikkeling Hemostase (en trombose) eten. Daarnaast is vers nauwelijks meer vers te noemen als het voedingsmiddel geplukt wordt en vervolgens wekenlang onderweg is naar ons bord. Realiteit is dat de gemiddelde consument dagelijks slechts 2 tot 3 essentiële glyconutriënten binnenkrijgt. Het is ook realiteit dat steeds meer mensen zich niets gelegen laten liggen aan de gezonde voedingsadviezen. Men weet dat men voldoende groenten en fruit moet eten, maar men doet dat domweg niet. Het gemak en het geld doen dan de rest. Als een hamburger goedkoper is dan een gezonde appel en de eerste op elke hoek van de straat te verkrijgen is, dan is het kwaad nauwelijks meer te keren. In dat geval is suppletie het antwoord. Om de polysacchariden goed te splitsen in de darm zijn er enzymen nodig welke alleen geproduceerd worden door de darmbacteriën. Dat betekent dus dat er ook een tekort kan ontstaan door een slechte darmfunctie. De andere kant is dat deze glyconutriënten ook werken als een prebioticum. We zien daarom ook vaak dat mensen met een slechte darmwerking en obstipatie een veel betere en geregeldere stoelgang krijgen door het gebruik van de glyconutriënten. In de darm werken de glyconutriënten daarnaast op het darmimmuunsysteem en beïnvloeden de hechting van bacteriën. Op die manier wordt infectie voorkomen. Op de site vindt u een animatie waarop u kunt zien hoe dit in z n werk gaat. Glycoproteïnen Collageen Mucinen Transferrine, ceruloplasmine Immunoglobulinen, histocompatibiliteitsantigenen Choriongonadotrofine, schildklierstimulerend hormoon (TSH) Verschillende, bv. alkalische fosfatase Verscheidene eiwitten die betrokken zijn bij cel-cel (bv. sperma-eicel), virus-cel, bacterie-cel, en hormoon-cel interacties Bepaalde plasma-eiwitten van koud watervissen Lectines, selectines (celadhesie lectinen), antilichamen Verschillende eiwitten die betrokken zijn bij hormoon en werking van het geneesmiddel Calnexin, calreticulin Notch en zijn analogen, de belangrijkste eiwitten in de ontwikkeling Specifieke glycoproteïnen op het oppervlak van membranen van bloedplaatjes Functies van glyconutriënten Uit de bouwstenen produceert het lichaam glycoproteïnen, proteoglycanen en glycolipiden. In tabel 1 geef ik een overzicht weer van de functie van glycoproteïnen. Er zijn vele studies geweest naar de rol van deze glycoproteïnen: Ze moduleren fysiochemische eigenschappen zoals oplosbaarheid, viscositeit, lading en bindingscapaciteit Beschermen tegen proteolyse Zijn betrokken in de biologische activiteit van hormonen Beïnvloeden de doordringing in membranen, intracellulaire migratie en secretie Beïnvloeden embryonale ontwikkeling en differentiatie Kunnen de hechting van metastasen blokkeren Suppletie De rol van glyconutriënten wordt geïllustreerd in onderzoek. Hierbij zien we de positieve rol op de darmfunctie. De cognitieve functies verbeteren, mensen zijn alerter, helderder en beter geconcentreerd. We zien de stofwisseling verbeteren en ze hebben een effect op de hormoonhuishouding. Mensen voelen zich ook fitter; ook de prestatie verbetert bij sportmensen zoals we zien aan de sporters van Team Mannatech in de VS. Ook zien we een verbeterde immunologische conditie; mensen zijn minder bevattelijk voor infecties. Zelfs bij mensen die daadwerkelijk gezond en afwisselend eten zien we deze reacties op het supplement. Indien men glyconutriënten als supplement neemt kunnen een aantal bijwerkingen ontstaan. Dit duidt erop dat het preparaat bij u aanslaat. Deze reacties kunnen zijn: Griepachtige verschijnselen, met koorts, hoofdpijn, spierpijn en alles wat daarbij hoort Darmreacties met winderigheid, diarree en/of obstipatie Droge mond met meer dorst Voorbijgaande zwakte en slaperigheid Verkoudheid Gebrek aan eetlust Het is zaak bij deze reacties gewoon door te gaan met inname, maar de dosering niet te verhogen. Eventueel zelfs even verlagen. Hoogst zelden komt een allergische reactie voor. Dit is een heftige, snelle reactie van jeuk, huiduitslag of darmkrampen meteen na de inname van het preparaat. Het is dan belangrijk om uit te vinden of er inderdaad sprake is van een echte allergie of dat de reactie veroorzaakt wordt door andere oorzaken. Zo kan een gebrek aan maagzuur of een tekort aan bijnierhormonen ook reacties geven die lijken op een allergie. Info Het preparaat waar alle essentiële glyconutriënten in aanwezig zijn is in België nog niet verkrijgbaar. Om toch de beschikking te krijgen over dit preparaat kunt u contact opnemen met glycocentrum@gmail.com. Hier wordt u dan uitgelegd hoe u dit kunt voorschrijven. 15

16 Bambouran monografieën van het Faché instituut Bambusa arundinacea extract bevat 70 % silicium. Het is een remineraliserend product en werkt kraakbeenopbouwend, verbetert de sterkte en soepelheid van het bindweefsel, verbetert de natuurlijke weerstand en bevordert de hercalcificatie van botten. Bambouran kan gebruikt worden bij allerhande kraakbeenaandoeningen, arthrose, gewrichtspijnen, bij osteoporose, bij herstel van botbreuken, bij haarverlies, zwakke nagels en vroegtijdige veroudering van de huid. U kwaliteitslabel Voor meer informatie: CVBA Urmale urmale@skynet.be De pierpontstraat Herk-de-Stad Tel: Fax: Onder hoofdredactie Walter O.M. Faché REVOLUTIONAIRE NATUURLIJKE NUTRACEUTICALS Een nieuwe trend van nutraceuticals met de hoogste biobeschikbaarheid. Geavanceerde wholefood concentraten verpakt in fytosomen, liposomen en fosfolipiden en producten ontworpen met de nieuwe delivery technology. Walter O.M. Faché & Hilde Maris MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen, FIOW Publi Media, Laarne België MN 96. Revolutionaire natuurlijke nutraceuticals Een nieuwe trend van nutraceuticals met de hoogste biobeschikbaarheid. Geavanceerde wholefood concentraten verpakt in fytosomen, liposomen en fosfolipiden en producten ontworpen met de nieuwe delivery technology. Het succes van een suppletietherapie valt of staat met de opneembaarheid, de biobeschikbaarheid en de werkzaamheid van een supplement. Er is een nieuwe trend van gefermenteerde natuurlijke nutriënten en geavanceerde volledige plantenextracten omhuld met fytosomen en fosfolipiden, die een hogere kwaliteit en biobeschikbaarheid garanderen. Deze innovatieve nutriënten zorgen voor een optimale preventie of ondersteuning van degeneratieziekten! Auteurs: Walter O.M. Faché & Hilde Maris Prijs: Onder hoofdredactie Walter O.M. Faché DE ZIEKTE VAN CROHN Onderliggende pathologieën van inflammatoire darmaandoeningen opsporen en behandelen Crohn onder controle houden met een orthomoleculair voedings- en suppletieplan Walter O.M. Faché en Hilde Maris MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen FIOW Publi Media, Laarne België MN 95. De ziekte van Crohn Onderliggende pathologieën van inflammatoire darmaandoeningen opsporen en behandelen - Crohn onder controle houden met een orthomoleculair voedings- en suppletieplan De ziekte van Crohn is een veel voorkomende aandoening met een heel scala aan ernstige complicaties en gevolgen. In deze monografie komen niet alleen de oorzaken en risicofactoren van Crohn aan, maar ligt het accent op de orthomoleculaire behandeling. In de klassieke geneeskunde wordt Crohn als onbehandelbaar beschouwd, maar het FIOW biedt Crohnpatiënten een oplossing via een orthomoleculaire aanpak. Aanpassing van de voeding, gebruik van orthomoleculaire ontstekingsremmers en pijnstillers en behandeling van onderliggende én secundaire ziektebeelden vormen een effectieve totaaltherapie voor Crohn met blijvende resultaten. Auteurs: Walter O.M. Faché & Hilde Maris Prijs: Walter O.M. Faché Hilde Maris DE VETOPLOSBARE VITAMINEN A D E K De basisstoffen in een orthomoleculaire preventieve en curatieve strategie MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen Publi Media, Laarne België MN 93. De vetoplosbare vitaminen ADEK De basisstoffen in een orthomoleculaire preventieve en curatieve strategie De vetoplosbare vitaminen - vitamine A, D, E en K - zijn lang stiefmoederlijk behandeld doordat men dacht dat ze toxisch waren in hoge doses. Uit talrijke wetenschappelijke studies van de afgelopen jaren wordt steeds duidelijker dat ze niet alleen veilig zijn in hoge doses, maar dat ze ook essentieel zijn voor een optimale gezondheid. Ze hebben een enorme impact op de genexpressie. Een tekort aan de vetoplosbare vitaminen is de oorzaak van vele degeneratieziekten. De aanbevolen doses zijn dus dringend aan herziening toe. Auteur: Walter O.M. Faché & Hilde Maris Prijs: 50.00

17 ORTHO trends ORTHOTRENDS wordt samengesteld uit de wetenschap pelijke literatuur en de actualiteit en voorzien van orthomoleculaire commentaren, toelichtingen, adviezen en info. ORTHOTRENDS wordt samengesteld door Orth. Biochemicus Walter OM Faché, Hilde Maris, Guido Duerinckx. Eindredactie Walter OM Faché, Directeur van het Faché Instituut FIOW. ORTHOtrends Neurologie Vitamine C en E beschermen tegen beschadiging van de hersenen door pesticiden...18 Suppletie met micronutriënten verbetert neuropathie bij diabetes type Autistische kinderen hebben hogere homocysteïnewaarden...19 Toxicologie Veilige vaccins doodden vorig jaar 1061 kinderen in de VS kinderen ontwikkelen autisme...19 Oncologie Borstkankerpatiënten met lage vitamine D-waarden hebben agressievere tumoren Cardiologie Omega-3 vetzuren verlagen het homocysteïnegehalte...21 Lage vitamine D-waarden gelinkt aan stijve bloedvaten...21 Calciumsupplementen verhogen het risico op hartaanval en beroerte...22 Producten met bovenstaand kwaliteitslabel voldoen aan alle orthomoleculaire eigenschappen en eisen, vastgelegd in het kwaliteitslogboek FIOW. De orthoceutische firmaraad groeit stilaan uit tot een wetenschappelijke orthoceutische farmaca, zonder schadelijke bijwerkingen. 17

18 Orthomoleculaire trends Neurologie Vitamine C en E beschermen tegen beschadiging van de hersenen door pesticiden Diazinon wordt verkocht onder de merknamen Disonex, Disonal, Diazon, Basudine, Cekuzinon, Denkazinon, Diazol, Dianozyl, Dizictol, en Knoxout. Info: Congresboek 2009 Stop 100 jaar toxiciteit... Stop kanker - 40 Referentie: Yilmaz N, Yilmaz M, Altuntas I. Diazinon-induced brain toxicity and protection by vitamins E plus C. Toxicol Ind Health May 4. [Epub ahead of print] Diazinon is een veel gebruikte pesticide in de landbouw. Het middel is niet alleen schadelijk voor het milieu, het is ook heel toxisch voor de hersenen en beschadigt het zenuwstelsel. Diazinon behoort tot de groep van organische fosforverbindingen met cholinesteraseremmende werking. Cholinesteraseremmers doden insecten door in te werken op het zenuwstelsel. Ze belemmeren de prikkeloverdracht tussen zenuwen onderling en tussen zenuwen en spieren, en blokkeren zo de vlieg- en ademhalingsspieren van de insecten. Organische fosforverbindingen worden steeds vaker in verband gebracht met neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson. Turkse onderzoekers gingen na of antioxidanten de neurotoxiciteit van diazinon konden beperken. Ze gaven ratten ofwel alleen diazinon, ofwel diazinon plus vitamine C en E. Een derde groep kreeg niets en diende als controlegroep. De mate van lipidperoxidatie werd gemeten aan de hand van het aanwezige malondialdehyde en de antioxidantcapaciteit werd bepaald door de concentraties van de antioxidantenzymen superoxide dismutase (SOD), glutathion peroxidase (GSH-Px) en catalase in de hersenen van de ratten. Diazinon veroorzaakte een aanzienlijk verhoogde lipidperoxidatie, die kon worden vastgesteld door de hoge concentraties malondialdehyde in de hersenen. Suppletie met vitamine C en E beperkte deze lipidperoxidatie. De activiteit van SOD was veel hoger in de hersenen van ratten die vitamine C en E gekregen hadden dan in de controlegroep. In de groep die alleen diazinon kreeg was SOD niet hoger dan in de controlegroep. Voor GSH- Px en catalase werd geen verschil gemeten. De onderzoekers concluderen dat suppletie met vitamine C en E de hersenen kan beschermen tegen schade door neurotoxische stoffen. Dat is goed nieuws voor iedereen die in de landbouwsector werkt of ongewild wordt blootgesteld aan pesticiden. (WF) 18 Advies FIOW Een orthotarisch voedingspatroon, gecombineerd met een hooggedoseerde multi zal niet alleen de neuropathie verbeteren, maar ook het ziekteproces zelf. Andere supplementen die ingezet kunnen worden bij diabetische neuropathie: omega-3 vetzuren, gammalinoleenzuur (GLA), alfaliponzuur, acetyl-l-carnitine, carnosine, coënzym Q10, N-acetylcysteïne, kaneel, ginkgo biloba, mariadistel, bittermeloen, fenegriek, gymnema sylvestre,... Referentie: Farvid MS, Homayouni F, Amiri Z, Adelmanesh F. Improving neuropathy scores in type 2 diabetic patients using micronutrients supplementation. Diabetes Res Clin Pract Apr 13. [Epub ahead of print] Suppletie met micronutriënten verbetert neuropathie bij diabetes type 2 Zo n 60 à 70% van diabetici loopt tijdens het verloop van de ziekte schade aan de zenuwcellen of diabetische neuropathie op. Vooral patiënten met verstoorde bloedvetten, ongecontroleerde bloedglucose, hoge bloeddruk en overgewicht zijn vatbaar voor neuropathie. Er zijn vier vormen van diabetische neuropathie: ORTHO trends perifere neuropathie, de meest voorkomende vorm die vooral pijn of gevoelsverlies veroorzaakt in de tenen, voeten, benen, handen en armen autonome neuropathie tast voornamelijk de spijsvertering, de darm- en blaasfunctie, de seksualiteit en de zweetfunctie aan, maar ook het hart, de bloeddruk, de longen en de ogen proximale neuropathie veroorzaakt pijn in de dijen, de heupen en de billen en leidt tot zwakte in de benen focale neuropathie resulteert in een plotse verzwakking van een zenuw of een groep zenuwen, waardoor spierzwakte en pijn ontstaat in alle mogelijke lichaamsdelen Iraanse wetenschappers onderzochten of suppletie met micronutriënten diabetische neuropathie bij type 2 patiënten kon verbeteren. In een gerandomiseerde dubbelblinde placebogecontroleerde klinische studie gaven ze 75 diabetespatiënten vier maanden lang twee verschillende supplementen of placebo. Bij de groep die 20 mg zink, 250 mg magnesium, 200 mg vitamine C en 100 mg vitamine E kreeg, daalde de neuropathie symptoomscore van 3,96 naar 1,0 (75%). Bij de groep die daarnaast ook nog 10 mg vitamine B1, 10 mg B2, 10 mg B6, 200 µg biotine, 10 µg B12 en 1 mg foliumzuur kreeg daalde de score van 3,45 tot 0,64 (81,5%). In de placebogroep daalde de symptoomscore met 23%. (HM)

19 Autistische kinderen hebben hogere homocysteïnewaarden Orthomoleculaire trends Neurologie Autisme is een complexe metabole stoornis waarbij verschillende organen en systemen betrokken zijn, voornamelijk immunologische, gastrointestinale en neurologische systemen. Er worden verschillende factoren verantwoordelijk geacht voor het ontstaan van autisme, waaronder nutriëntentekorten, infecties, genetische factoren, toxines, zware metalen en vaccinaties. Voeding speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en het gedrag van autistische kinderen. Onder autisten komen gastrointestinale ziekten en een verstoorde darmflora heel veel voor. Een slecht voedingspatroon en een verstoorde spijsvertering hebben een grote impact op de symptomen van autisme. Homocysteïne wordt in het lichaam gemaakt uit methionine en wordt afgebroken via twee mogelijke routes: remethylatie naar methionine of transsulfatie naar cysteïne. Een defect in één van deze routes leidt tot accumulatie van homocysteïne in het organisme. Voor remethylatie zijn foliumzuur en vitamine B12 nodig, voor transsulfatie is vitamine B6 nodig. Er was al eerder aangetoond dat kinderen met autisme hogere homocysteïnewaarden in hun bloed hebben en dat het methylatieproces bij hen verstoord is. Uit een recent Pools onderzoek blijkt dat autistische kinderen ook drie keer meer homocysteïne uitscheiden via de urine dan gezonde kinderen. Het meten van homocysteïne in bloed en urine is een goede manier om een mogelijk tekort aan vitamine B6, B12 en foliumzuur te bepalen. Een verstoorde methylatie en sulfatie door een tekort aan deze B-vitaminen (en daarmee gepaard gaande hoge homocysteïnewaarden) is niet alleen gelinkt aan autisme, maar ook aan andere neuropsychiatrische aandoeningen. Een tekort aan B6, B12 en foliumzuur draagt bij tot het ontstaan van autisme, maar het verergert ook de symptomen bij kinderen die al autistisch zijn. (HM) FIOW advies Vitamine B6: 150 à 250 mg pyridoxalfosfaat per dag Vitamine B12: 1000 à 5000 mg methylcobalamine per dag (sublinguaal, onder de tong laten smelten) Foliumzuur (B9): 800 µg tot 5 mg per dag Doses moeten individueel aangepast worden door een orthomoleculaire arts. Referentie: Kałużna-Czaplińska J, Michalska M, Rynkowski J. Homocysteine level in urine of autistic and healthy children. Acta Biochim Pol. 2011;58(1):31-4. Epub 2011 Mar 11. Veilige vaccins doodden vorig jaar 1061 kinderen in de VS kinderen ontwikkelen autisme De regering van de Verenigde Staten geeft toe dat de zogenaamde veilige vaccins vorig jaar minstens kinderen beschadigden of doodden en dat 101 kinderen autisme ontwikkelden na vaccinatie, hoewel onderzoekers blijven volhouden dat er geen verband bestaat tussen vaccinatie en autisme. Dit nieuws verschijnt op het moment dat de Japanse regering haar eigen vaccinatieprogramma heeft stopgezet ORTHO trends Orthomoleculaire trends Toxicologie Visie van het FIOW De gerapporteerde gevallen zijn slechts het topje van de ijsberg. Veel ouders leggen de link niet tussen wat hun kind overkomt en de vaccinaties die het gekregen heeft, vooral wanneer de symptomen zich niet meteen ontwikkelen. Vaccins kunnen niet alleen op korte termijn gevaarlijke bijwerkingen hebben (hersenbeschadiging, dood), maar ook op de lange termijn (leukemie, kanker, multiple sclerose, aids,...). 19

20 Orthomoleculaire trends FIOW advies Natuurlijke manieren om je immuunsysteem te verbeteren: Orthotarische voeding volgens de Voedingsdriehoek Faché Vitaminen en mineralen, essentiële vetzuren, essentiële aminozuren Probiotica, bèta-glucanen, colostrum, lactoferrine, knoflook, CoQ10, glutathion, alfa-liponzuur, N-acetylcysteïne, Stress reduceren Voldoende bewegen (maar niet overdrijven) nadat zes kinderen stierven na vaccins tegen meningitis (hersenvliesontsteking) en pneumokokken (longontsteking). De omvang van de schade die door 30 verschillende vaccins werd aangericht bij baby s en peuters werd onthuld door de US Health Department s National Vaccine Injury Compensation Program, die juist haar cijfers voor 2010 uitgegeven heeft. Vorig jaar kreeg deze organisatie klachten voorgelegd van families die geloofden dat een vaccin hun kind had beschadigd of gedood. De meeste gevallen worden nog onderzocht, maar ouders hebben tot nog toe al compensatie gekregen nadat een link tussen het vaccin en de schade werd vastgesteld. Het totale bedrag van de schadevergoeding (110 miljoen dollar) spreekt voor zich. Minstens 1061 kinderen stierven door het toedienen van vaccins. Het gevaarlijkste vaccin blijkt het difterietetanus-pertussis vaccin (in de volksmond kroep-klem-kinkhoest). Dit vaccin kreeg schadeclaims, waaronder 696 sterfgevallen. Het meest opvallende is dat, ondanks de inspanningen van artsen en onderzoekers om de link tussen vaccinatie en autisme te blijven ontkennen, toegegeven werd dat 101 kinderen autisme ontwikkelden als een rechtstreeks gevolg van een vaccin. In de afgelopen 23 jaar heeft de organisatie gevallen van autisme toegeschreven aan vaccinatie. (WF) Referentie: Health Resources and Services Administration. National Vaccine Injury Compensation Program. Statistics Reports. Claims Filed and Compensated or Dismissed by Vaccine April 12, Oncologie FIOW advies Voorkom borstkanker met toereikende vitamine D-waarden, in de eerste plaats door voldoende in de zon te komen en in de tweede plaats door vitamine D3 suppletie van 2000 à 5000 IE per dag (optimale dosis te bepalen aan de hand van bloedanalyse) Info: MN 54. Orthomoleculaire chemopreventie van borstkanker - 30 Walter O.M. Faché ORTHOMOLECULAIRE CHEMOPREVENTIE VAN BORSTKANKER Orthomoleculaire chemotherapie is een revolutionaire troef om borstkanker op een niet-toxische manier preventief en curatief te helpen ondersteunen MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen Publi Media, Laarne België Referenties: 1. American Society of Breast Surgeons (ASBS) 12th Annual Meeting: Abstract Presented April 29, Goodwin PJ, Ennis M, Pritchard KI, Koo J, Hood N. Prognostic effects of 25-hydroxyvitamin D levels in early breast cancer. J Clin Oncol Aug 10;27(23): Borstkankerpatiënten met lage vitamine D-waarden hebben agressievere tumoren ORTHO trends Eerdere onderzoeken toonden al aan dat hoge concentraties vitamine D in het bloed vrouwen beschermen tegen borstkanker. Uit een nieuwe studie blijkt nu ook dat de vitamine D-status van borstkankerpatiënten gelinkt is aan de agressiviteit van de tumor(en) en de prognose. Borstkankerpatiënten met ontoereikende vitamine D-waarden, hebben een grotere kans op agressievere tumoren en hebben een slechtere prognose dan borstkankerpatiënten met voldoende vitamine D. Onderzoekers ontdekten dat een tekort aan vitamine D (<20 ng/ml) geassocieerd is met borstkankertypes met de hoogste mortaliteit (sterftecijfer). Ontoereikende vitamine D bloedwaarden (<30 ng/ml) verhogen bovendien het risico op terugkeer van de kanker. Borstkankerpatiënten hebben over het algemeen een lagere concentratie vitamine D in hun bloed dan gezonde controlepersonen. Het risico om borstkanker te krijgen is 2,5 keer groter wanneer je een tekort aan vitamine D hebt. De resultaten van het onderzoek verklaren ook waarom borstkankerpatiënten met een vitamine D-tekort bijna twee keer zo veel kans hebben op een terugval en 73% meer kans hebben om aan borstkanker te sterven, vergeleken met patiënten met voldoende vitamine D (2). Het is dus uiterst belangrijk dat artsen en oncologen die vrouwen met borstkanker behandelen, de vitamine D-status van hun patiënt nagaan en indien nodig de bloedwaarden verhogen met vitamine D-suppletie. (HM)

Ontzuren en ontgiften

Ontzuren en ontgiften BODY & MIND M A S S A G E P R A K T I J K Ontzuren en ontgiften Verzuring Verzuring betekent letterlijk het zuurder worden van iets. Ons lichaam is verzuurd als het zuurgehalte, ph-waarde, van ons lichaam

Nadere informatie

Q-Plus. Vlug vermoeid, minder vitaal, snel ziek? Het lichaam vraagt Q-Plus 40 / 240

Q-Plus. Vlug vermoeid, minder vitaal, snel ziek? Het lichaam vraagt Q-Plus 40 / 240 Q-Plus Vlug vermoeid, minder vitaal, snel ziek? Het lichaam vraagt Q-Plus Q-Plus 240 mg: Co-enzym Q10 (240 mg), magnesiumoxide (110 mg) Q-Plus 40 mg: Maltodextrine (200 mg), magnesiumoxide (110 mg), Co-enzym

Nadere informatie

De rol van voeding bij preventie en behandeling van decubitus.

De rol van voeding bij preventie en behandeling van decubitus. KHBO Brugjaar verpleegkunde 1 De rol van voeding bij preventie en behandeling van decubitus. 1 inleiding Decubitus is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Naast het gebruik van drukopheffende lig-en

Nadere informatie

BLESSURE PROTOCOLLEN

BLESSURE PROTOCOLLEN BLESSURE PROTOCOLLEN VOEDING EN SUPPLETIE BIJ DE MEEST VOORKOMENDE BLESSURES BLESSURE PROTOCOLLEN VOEDING EN SUPPLETIE BIJ DE MEEST VOORKOMENDE BLESSURES UITGANGSPUNT BIJ IEDER PROTOCOL IS HET GEBRUIK

Nadere informatie

Een leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?

Een leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Een leven lang vitaal Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Oudste vrouw van de wereld Japanse Misao Okawa, 115 jaar Gemiddelde levensverwachting Mannen en vrouwen in de 20 ste

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Wondzorg Symposium 14 oktober 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of

Nadere informatie

Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband?

Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband? Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband? Bij mensen kan slechts 1 w h i p l a s h a c c i d e n t langdurige pijn en lijden veroorzaken. De anatomie van de hond is fundamenteel gelijk aan

Nadere informatie

Voedingenwondzorg. Hanneke van Beek Diëtist

Voedingenwondzorg. Hanneke van Beek Diëtist Voedingenwondzorg Hanneke van Beek Diëtist 30-1-2018 Disclosure Hanneke van Beek, diëtist Groene Hart Dieetadvies, gelieerd aan het Groene Hart Ziekenhuis Inhoud -Wonden - Doel behandeling - Voedingstoestand

Nadere informatie

Aan het einde van deze workshop weet u: Welke voedingsaspecten belangrijk zij bij de behandeling en preventie van wonden. Wat de gevolgen zijn van de

Aan het einde van deze workshop weet u: Welke voedingsaspecten belangrijk zij bij de behandeling en preventie van wonden. Wat de gevolgen zijn van de (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

Nadere informatie

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, bioflavonoïden, enzymen, aminozuren, plantenextracten, capsule (gelatine), glucosamine 2KCl (schaaldieren).

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, bioflavonoïden, enzymen, aminozuren, plantenextracten, capsule (gelatine), glucosamine 2KCl (schaaldieren). Multi Man 120 tabletten Verkoopprijs 34,95 Multivitaminen en mineralen complex voor de man Geavanceerde multivitaminen en mineralen complex op orthomoleculair basis, speciaal geformuleerd voor de man.

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

It takes two to tango

It takes two to tango It takes two to tango Voeding & leefstijl bij kanker 19 november 2016 Ilse Kavak-Scholten Inhoud Kanker Ondervoeding Kankercachexie Voedingsadviezen Beweging Feiten en fabels Rol fitnessprofessional Take

Nadere informatie

Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben.

Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben. Nieuwsbrief september 2013 Beste Klant! Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben. Ouderdomskwalen bij de hond: De gemiddelde leeftijd van de hond is onder andere

Nadere informatie

OUDER worden is onvermijdelijk...

OUDER worden is onvermijdelijk... OUDER worden is onvermijdelijk... Maar gewrichten kunnen JONG blijven. Gratis info! Alles over gewrichten... Gewrichtspijn bij honden Ouder worden is onvermijdelijk We willen allemaal dat je hond fit,

Nadere informatie

Medicinale dranken - Chlorophyl

Medicinale dranken - Chlorophyl Medicinale dranken - Chlorophyl Chlorophyl (water) Een wonder van de natuur. Chlorophyl en de balans zuren en base Giffen, schadelijke stoffen en andere milieubelastende stoffen, zoals een onevenwichtige

Nadere informatie

BOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel

BOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel BOTTUMOREN Om beter te kunnen begrijpen wat een bottumor juist is, wordt er in deze brochure meer uitleg gegeven over de normale structuur van het bot. Op die manier krijgt u een beter zicht op wat abnormaal

Nadere informatie

Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips

Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips Vetten 1 Onderwerpen Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips 2 Wat zijn vetten? Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, een van de drie

Nadere informatie

J-ixX. Vrij bewegen met de nieuwe generatie krachtige, natuurlijke producten voor soepele gewrichten en spieren.

J-ixX. Vrij bewegen met de nieuwe generatie krachtige, natuurlijke producten voor soepele gewrichten en spieren. J-ixX Vrij bewegen met de nieuwe generatie krachtige, natuurlijke producten voor soepele gewrichten en spieren. Verleg uw grenzen met J-ixX Vrij bewegen met de nieuwe generatie krachtige, natuurlijke producten

Nadere informatie

1) Rijk aan vitaminen & mineralen. 2) Rijk aan essentiële onverzadigde vetzuren & aminozuren. 3) Bevat krachtige adoptogene eigenschappen voor de huid

1) Rijk aan vitaminen & mineralen. 2) Rijk aan essentiële onverzadigde vetzuren & aminozuren. 3) Bevat krachtige adoptogene eigenschappen voor de huid 1) Rijk aan vitaminen & mineralen 2) Rijk aan essentiële onverzadigde vetzuren & aminozuren 3) Bevat krachtige adoptogene eigenschappen voor de huid 4) Draagt bij tot het behoud van de gezondheid van de

Nadere informatie

ARGI+ Sporten met Forever

ARGI+ Sporten met Forever ARGI+ Sporten met Forever Sporten met de natuurlijke boost van ARGI+ ARGI+ is een uniek supplement voor actieve sporters die hun lichaam dat beetje extra willen geven voor optimale prestaties. ARGI+ heeft

Nadere informatie

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet.

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet. Werkstuk door een scholier 1583 woorden 23 april 2011 4,9 12 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn KANKER: Ik ga vandaag mijn spreekbeurt houden over kanker om twee redenen. De eerste is dat iedereen kanker

Nadere informatie

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, capsule (gelatine), anti-klontermiddel (magnesiumstearaat, siliciumdioxide).

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, capsule (gelatine), anti-klontermiddel (magnesiumstearaat, siliciumdioxide). Multi Sport 120 Capsules Verkoopprijs 19,95 Multivitaminen en mineralen complex voor de sporter Geavanceerde multi vitaminen en mineralen spectrum op orthomoleculair basis, speciaal geformuleerd voor de

Nadere informatie

Multi Iron 120 tabletten Verkoopprijs 36,95

Multi Iron 120 tabletten Verkoopprijs 36,95 Multi Iron 120 tabletten Verkoopprijs 36,95 Multivitaminen en mineralen complex Geavanceerde multi vitaminen en mineralen spectrum op orthomoleculair basis, extra versterkt op Ijzer. IJzer is een belangrijk

Nadere informatie

Module 2. Wondgenezing

Module 2. Wondgenezing Module 2 Wondgenezing 1 Mechanismen van wondgenezing Definitie van een wond Een wond is per definitie een pathologische toestand waarbij weefsels van elkaar zijn gescheiden en/of vernietigd, en die samengaat

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Hart en vaatziekten bestrijden en voorkomen met vitamine C Een goedkope en effectieve aanpak van hart en vaatziekten is heel goed mogelijk. En dan niet met farmaceutische middelen, die eigenlijk alleen

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Welke noten zijn gezond, onderzoek gezonde vetten Noten zijn gezond en rijk aan gezonde, onverzadigde vetten die je helpen om af te vallen! Eet 20 gram noten per dag voor je gezondheid en krijg daardoor

Nadere informatie

Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek.

Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek. Beste klant, Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek. Voor vragen kan u ons gerust contacteren op het telefoonnummer 052/30.94.14

Nadere informatie

Gezonde Leefstijl: Alcohol

Gezonde Leefstijl: Alcohol Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim

Nadere informatie

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker Kanker Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat veel mensen niet weten wat kanker precies inhoud en ik zelf er ook meer van wil weten omdat mijn oma er in de zomervakantie aan gestorven is. Dat je

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen vitamines en mineralen?

Wat is het verschil tussen vitamines en mineralen? Vitaminen Wat zijn het? Kleine organische (levende natuur) stoffen. Onmisbaar/ noodzakelijk voor groei en ontwikkeling Op vitamine D na, kan ons lichaam geen vitamines maken. Er bestaan 13 vitamines. Oorsprong

Nadere informatie

Meer Fit! Verbeter je microcirculatie!

Meer Fit! Verbeter je microcirculatie! Meer Fit! Verbeter je microcirculatie! E-book over verbeteren van vitaliteit, prestatievermogen en gezondheid. 1 Inleiding Sinds enige tijd ben ik bezig om door het stimuleren van de microcirculatie meer

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen

Nadere informatie

b Sportvoeding en herstel

b Sportvoeding en herstel b Meer dan voeding! b Sportvoeding en herstel Anouska van Meer der dan Zee voeding! & Brenda Frunt Belang gezonde sportvoeding Prestatieverbetering Voldoende energie voor trainingen en wedstrijden Sneller

Nadere informatie

Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon

Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon Noten, rozijnen, gedroogde pruimen en andere gedroogde zuidvruchten bevatten veel gezonde vetten, vezels, vitamines en mineralen. Uit

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.

Nadere informatie

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, bioflavonoïden, enzymen, aminozuren, plantenextracten, capsule (gelatine), glucosamine 2KCl (schaaldieren).

Ingrediënten: Vitaminen, mineralen, bioflavonoïden, enzymen, aminozuren, plantenextracten, capsule (gelatine), glucosamine 2KCl (schaaldieren). Multi Vrouw 120 tabletten Verkoopprijs 34,95 Multivitaminen en mineralen complex voor de vrouw Geavanceerde multivitaminen en mineralen complex op orthomoleculair basis, speciaal geformuleerd voor de vrouw.

Nadere informatie

Anthozym Petrasch. aansterken na ziekte. bij verlies aan vitaliteit. ter bescherming van gezonde cellen en weefsels. stimuleert het immuunsysteem

Anthozym Petrasch. aansterken na ziekte. bij verlies aan vitaliteit. ter bescherming van gezonde cellen en weefsels. stimuleert het immuunsysteem Anthozym Petrasch Geconcentreerd sap van rode bieten en zwarte bessen met rechtsdraaiend melkzuur aansterken na ziekte bij verlies aan vitaliteit ter bescherming van gezonde cellen en weefsels stimuleert

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).

Nadere informatie

TEAMWORK! Voedingsstoffen werken beter in teamverband. Complexformules van VitOrtho en NOW voor uw gemak

TEAMWORK! Voedingsstoffen werken beter in teamverband. Complexformules van VitOrtho en NOW voor uw gemak TEAMWORK! Voedingsstoffen werken beter in teamverband Complexformules van VitOrtho en NOW voor uw gemak TEAMWORK! Voedingsstoffen werken beter in teamverband Voordelen Slikgemak: alle zinvolle stoffen

Nadere informatie

DE BASIS VOOR EEN VITAAL LEVEN

DE BASIS VOOR EEN VITAAL LEVEN DE BASIS VOOR EEN VITAAL LEVEN ALOE INSPIRED 2016 EEN GEZONDE BASIS. DE DRUKTE VAN HET DAGELIJKS LEVEN MAAKT DAT WE OP HET GEBIED VAN VOEDING SOMS VOOR DE MAKKELIJKSTE WEG GAAN. DE KEUZE VALT DAN SNELLER

Nadere informatie

Omega-3 vetzuren: wat... waarom... waar...

Omega-3 vetzuren: wat... waarom... waar... Omega-3 vetzuren: wat... waarom... waar... Op uw gezondheid! U bent baas over uw eigen lichaam. Gelukkig maar. Dat brengt natuurlijk een zekere verantwoordelijkheid met zich mee. Alles wat u eet en drinkt

Nadere informatie

VAN HARTE WELKOM. Niet vallen maar opstaan. Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink

VAN HARTE WELKOM. Niet vallen maar opstaan. Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink VAN HARTE WELKOM Niet vallen maar opstaan Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink INHOUD PRESENTATIE Definitie Osteoporose en Artrose Osteoporose - oorzaak - gevolg - wat kun je zelf doen? - suppletieadvies

Nadere informatie

SERIE VISIES OP GENEZING: ARTROSE

SERIE VISIES OP GENEZING: ARTROSE SERIE VISIES OP GENEZING: ARTROSE ARTROSE, OORZAKEN EN BEHANDELWIJZEN Inhoud Introductie.... 3 1 Wat is artrose?......... 3-4 2 Wat zijn de oorzaken?... 4 3Behandelingen......5-6 2 Introductie Een overtuiging

Nadere informatie

gezond zwanger met vitamines en mineralen

gezond zwanger met vitamines en mineralen gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen

Nadere informatie

Diabetes & Metabool Syndroom

Diabetes & Metabool Syndroom Diabetes & Metabool Syndroom Omkeerbaar zonder medicijnen Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris Een woordje uitleg...9 1. Situering...11 1.1. Wat is diabetes?...12 1.2. Wat is Metabool

Nadere informatie

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste

De rol van voeding bij wondzorg. Bo Delesie, diëtiste De rol van voeding bij wondzorg Bo Delesie, diëtiste 2 Belang goede voedingstoestand Essentieel voor goede wondheling Ondervoeding = vertraagde wondheling Verkorte duur wondheling Ondervoeding = >risico

Nadere informatie

STIP NIET VAN TOEPASSING. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

STIP NIET VAN TOEPASSING. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven STIP (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Goede voeding. Hans van Kuijk sportarts

Goede voeding. Hans van Kuijk sportarts Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Chronische aandoeningen Hart- en vaatziekten Hoge bloeddruk Diabetes 2 Overgewicht? Relatie met voeding & bewegen? DM2; dramatische

Nadere informatie

Het beste van de beste Omega s

Het beste van de beste Omega s Het beste van de beste Omega s Een nieuwe generatie van Eco-vriendelijke visoliën Wat zijn rtg? Dankzij rtg (r-triglyceride) 70% meer opneembaarheid ivg met andere visoliën 4 sterke nutriënten Gezondheidsbeweringen

Nadere informatie

Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier

Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en

Nadere informatie

NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING

NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS MELATONINE-FORTE MELATONINE-COMPLEX HYDROXYTYROSOL-FORTE MACA 500 MAGNESIUMASCORBAAT POEDER UITGAVE 1-2017 1.MELATONINE Melatonine

Nadere informatie

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken

Nadere informatie

S C H I J F V A N V I J F

S C H I J F V A N V I J F SCHIJF VAN VIJF DE SCHIJF VAN VIJF, GOED VOOR JE LIJF! V o o r i e d e r e e n i s e e n v o e d i n g s k e u z e v a n b e l a n g w a a r a l l e b e n o d i g d e voedingsstoffen in zitten. Dit zijn

Nadere informatie

SPIJSVERTERINGSKLACHTEN

SPIJSVERTERINGSKLACHTEN DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat

Nadere informatie

Multiple Sclerose en voeding. Kan 't ook

Multiple Sclerose en voeding. Kan 't ook Multiple Sclerose en voeding Kan 't ook Wie is MS-Anders MS en voeding Het Programma Anders Hoe nu verder Wie is MS-Anders Onafhankelijk, kritisch, open-minded Kwaliteit van leven Regulier én complementair

Nadere informatie

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten. Elk kind wegen bij opname, groeicurve invullen Anamnese : allergie, nierinsufficiëntie, gluten intolerantie, Hoe is zijn eetlust? Is hij vegetariër? Heeft hij pijn? Koolhydraten zijn een belangrijke energieleverancier.

Nadere informatie

Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde. Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen

Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde. Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen Hoge bloeddruk4 Vitale celstoffen ter preventie en ondersteunende therapie Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen

Nadere informatie

Sporten met Forever. aloe-inspired

Sporten met Forever. aloe-inspired NL Sporten met Forever aloe-inspired Sporten met de natuurlijke boost van ARGI+ ARGI+ is een uniek supplement voor actieve sporters die hun lichaam dat beetje extra willen geven voor optimale prestaties.

Nadere informatie

Uitzaaiingen in de wervelkolom

Uitzaaiingen in de wervelkolom Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen

Nadere informatie

Meervoudig Nederlands kampioene atletiek Masters V35 / V40, Nathalie Lotthrinkx.

Meervoudig Nederlands kampioene atletiek Masters V35 / V40, Nathalie Lotthrinkx. Meervoudig Nederlands kampioene atletiek Masters V35 / V40, Nathalie Lotthrinkx. 60meter 200meter 400meter 400meter 400meter horden 800meter Verspringen NK 2014 - indoor NK 2014 NK 2014 NK 2014 - indoor

Nadere informatie

Cosmetica en huidverzorgingsproducten: deze bevatten vaak allerlei chemische bestanddelen zoals geur- en kleurstoffen waar je huid niet tegen kan

Cosmetica en huidverzorgingsproducten: deze bevatten vaak allerlei chemische bestanddelen zoals geur- en kleurstoffen waar je huid niet tegen kan 1 Huidproblemen ontstaan vaak als reactie op een tekort aan vitamines en mineralen, vergiftigingen, oxidatieve stress of ontstekingsprocessen in je lichaam. De belangrijkste oorzaken zijn: Voeding: gluten,

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Stress en depressie, heb jij daar ook last van? langdurige stress en depressieve gevoelens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Men dacht tot voor kort dat depressie veroorzaakt werd door een tekort

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Cholesterol. Alles wat je ooit wilde weten

Cholesterol. Alles wat je ooit wilde weten Cholesterol Alles wat je ooit wilde weten Waar komt cholesterol vandaan? Het overgrote deel van de cholesterol in ons lichaam maakt ons lichaam zélf aan. Eén derde nemen we op via onze voeding. Cholesterol

Nadere informatie

Fig. 0. 1 De Leefstijlacademie

Fig. 0. 1 De Leefstijlacademie Inleiding Wat goed dat je hebt doorgezet naar de volgende cursus! Je wilt dus nog meer te weten komen over hoe je lichaam precies in elkaar zit en hoe het werkt! En dat precies is wat je in deze cursus

Nadere informatie

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA)

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) Versie 2016 1. WAT IS DIRA 1.1 Wat is het? Deficiëntie van de IL-1-receptorantagonist (DIRA) is een zeldzame

Nadere informatie

CALM DIET VOOR DE KAT

CALM DIET VOOR DE KAT Wanneer uw kat last heeft van stress of een stressvolle situatie wordt verwacht, kan uw dierenarts een speciale dieetvoeding voorschrijven. Calm Diet van Royal Canin is speciaal ontwikkeld voor katten

Nadere informatie

Honden worden (nog sterker dan. Vetten

Honden worden (nog sterker dan. Vetten Vetten Honden worden (nog sterker dan katten) van nature aangetrokken tot vetrijke voeding.als de hond weinig aan lichaamsbeweging doet, moet de opname van vetten echter beperkt worden. Als er geen nauwkeurig

Nadere informatie

Trastuzumab (Herceptin )

Trastuzumab (Herceptin ) Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht

dé formule tot een perfect evenwicht dé formule tot een perfect evenwicht Waarom? Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dé formule tot

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Dé formule tot een perfect evenwicht PLUS 2 Waarom? Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Waarom? Dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten

Nadere informatie

zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen

zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen 2 New Care Supplements levert voedingssupplementen die jou kunnen helpen om gezond en fit te blijven Als topsporter

Nadere informatie

zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen

zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen zuiver presteren en het beste uit jezelf halen extra ondersteuning met voedingssupplementen 2 New Care Supplements levert voedingssupplementen die jou kunnen helpen om gezond en fit te blijven Als topsporter

Nadere informatie

BEWAAR ADVIES Donker, afgesloten, koel en buiten bereik van jonge kinderen.

BEWAAR ADVIES Donker, afgesloten, koel en buiten bereik van jonge kinderen. GEBRUIK 3 capsules per dag in te nemen met een glas water. Houdt u aan de aanbevolen dagelijkse dosering. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een

Nadere informatie

Epidurale corticosteroïden injectie lage rug of nek

Epidurale corticosteroïden injectie lage rug of nek Epidurale corticosteroïden injectie lage rug of nek U heeft met uw arts afgesproken dat u voor de pijnklachten in uw rug of nek in aanmerking komt voor een injectie met corticosteroïden. In deze folder

Nadere informatie

WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION

WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION NL 2 WELLNESS CATFOOD Wellness WELLNESS KITTEN WELLNESS ADULT WELLNESS SENSITIVE King Qualifood is een divisie van de firma Natural

Nadere informatie

Domino-effect. Gevolgen van diabetes

Domino-effect. Gevolgen van diabetes Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.

Nadere informatie

Dieetvoeding voor de herstellende hond en kat. Mijn hond of kat is herstellende van een operatie, ziekte of ondervoeding wat nu?

Dieetvoeding voor de herstellende hond en kat. Mijn hond of kat is herstellende van een operatie, ziekte of ondervoeding wat nu? Dieetvoeding voor de herstellende hond en kat Mijn hond of kat is herstellende van een operatie, ziekte of ondervoeding wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding In de periode dat jouw hond of kat

Nadere informatie

Belangrijke functies van vitale celstoffen

Belangrijke functies van vitale celstoffen Vitale celstofsynergieën (de synergie tussen bepaalde vitale stoffen zoals, vitamines en andere micronutriënten) voor de verzorging van de lichaamscellen Hoofdstuk 3 Belangrijke functies van vitale celstoffen

Nadere informatie

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

Bloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Bloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Bloedvergiftiging Informatie voor patiënten F0907-1225 juni 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

Moeten mensen er echt mee leren leven of... zou het ook aan onze voeding kunnen liggen?

Moeten mensen er echt mee leren leven of... zou het ook aan onze voeding kunnen liggen? Darmklachten zijn een steeds vaker voorkomend probleem. Ondanks de toename van het aantal klachten is er nog steeds geen passende oplossing gevonden voor het probleem. In mijn praktijk Detoxenzo kloppen

Nadere informatie

Advies voor het gebruik van voedingssupplementen

Advies voor het gebruik van voedingssupplementen Advies voor het gebruik van voedingssupplementen Aandoening: Beschrijving aandoening: Fibromyalgie Onder Fibromyalgie wordt een reumatische aandoening verstaan, waarbij er sprake is van pijn in spieren

Nadere informatie

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie) COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze

Nadere informatie

Vitamine E Vitamine E draagt bij tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress

Vitamine E Vitamine E draagt bij tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress multihealth complete - vervolg 30 tabletten Functie afzonderlijke ingrediënten: Vitamine E Vitamine E draagt bij tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress Vitamine B1 Thiamine draagt bij tot

Nadere informatie

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen: Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:. Een OPS patiënt. Wat is OPS en klachtenlijst? Oorzaken van OPS. Waar komt dat gif terecht? Natuurlijke ontgifting. Bioresonantie

Nadere informatie

Is intra-articulair hyaluronzuur nuttig bij de behandeling van cuffscheuren in de schouder?

Is intra-articulair hyaluronzuur nuttig bij de behandeling van cuffscheuren in de schouder? Is intra-articulair hyaluronzuur nuttig bij de behandeling van cuffscheuren in de schouder? Dr. P. Verspeelt Fysische geneeskunde en Revalidatie 15 november 2014 Wat is hyaluronzuur? 2 suikermolecules

Nadere informatie

Vernauwing van het wervelkanaal in de nek Neurochirurgische behandeling

Vernauwing van het wervelkanaal in de nek Neurochirurgische behandeling Vernauwing van het wervelkanaal in de nek Neurochirurgische behandeling Er is bij u een vernauwing van het wervelkanaal in de nek geconstateerd. Dit wordt ook wel cervicale stenose genoemd. In deze folder

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

MELATONINE. Het natuurlijke slaapmiddel

MELATONINE. Het natuurlijke slaapmiddel MELATONINE Het natuurlijke slaapmiddel Wat is Melatonine Melatonine is een hormoon dat in de pijnappelklier (epifyse) geproduceerd wordt uit serotonine (neurotransmitter betrokken bij stemming en pijn)

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal

Nadere informatie

Het is in uw eigen belang dat u de folder goed doorleest en de adviezen nauwkeurig opvolgt. Dit om een spoedig herstel te bevorderen.

Het is in uw eigen belang dat u de folder goed doorleest en de adviezen nauwkeurig opvolgt. Dit om een spoedig herstel te bevorderen. D e c u b i t u s Deze folder geeft u informatie over Decubitus, wat u kunt doen om het te voorkomen en hoe het wordt behandeld. Deze folder is bedoeld voor als u geopereerd wordt, of gedurende langere

Nadere informatie

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Standpuntnota van de ENSA Scientific Advisory Committee Inleiding Eiwitten zijn een belangrijke voedingsstof die nodig zijn voor de groei en het herstel

Nadere informatie

Inleiding Wat is artrose De oorzaken van artrose

Inleiding Wat is artrose De oorzaken van artrose Artrose 1237 Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u artrose heeft, een vorm van reuma. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. Vragen over de aandoening zelf en over de behandeling. Maar misschien

Nadere informatie

De gezondheidsvoordelen van Juice Plus+ Omega:

De gezondheidsvoordelen van Juice Plus+ Omega: De gezondheidsvoordelen van Juice Plus+ Omega: John Verhiel (CPG/Vetzuurstofwisseling) www.duurzaamgezond.info De gezondheidsvoordelen van Algen-zaad olie: Algenzaad-olie Ώ3 (EPA/DHA) Bevorderd een gezonde

Nadere informatie

Diabetic. Waarschuwing Het Diabetic dieet is niet geschikt voor pups, teven tijdens dracht en lactatie en honden met een verhoogde energie-behoefte.

Diabetic. Waarschuwing Het Diabetic dieet is niet geschikt voor pups, teven tijdens dracht en lactatie en honden met een verhoogde energie-behoefte. DIABETIC DIET VOOR DE HOND Voeding speelt een belangrijke rol bij de behandeling van diabetes mellitus. Daarom zal uw dierenarts uw hond meestal een speciale dieetvoeding voorschrijven zoals Royal Canin

Nadere informatie

Online nascholingsinstituut voor de gezondheidszorg

Online nascholingsinstituut voor de gezondheidszorg CURSUS VOEDING EN VOEDINGSSUPPLEMENTEN - SAMENVATTING VITAMINEN FUNCTIE KOMT VOOR IN vitamine A (retinol) provitamine A (bètacaroteen) vitamine B1 (thiamine) vitamine B2 (riboflavine) vitamine B3 (niacine)

Nadere informatie

LA GLA AA. Enkelvoudig meervoudig Enzymen Delta-6 desaturase Elongase Delta 5-desaturase

LA GLA AA. Enkelvoudig meervoudig Enzymen Delta-6 desaturase Elongase Delta 5-desaturase Over vetzuren en waar je op moet letten bij het kopen van een olie voor je dier. Irene Rol 30 oktober 2018 LA GLA AA Enkelvoudig meervoudig 3 6 9 Enzymen Delta-6 desaturase Elongase Delta 5-desaturase

Nadere informatie