Fietsers vogelvrij. Ajax: vrijwillig langs de lijn. Eric van der Burg: wijkverpleegster terug. Bespaar 250,- met een beetje energie

Transcriptie

1 november 2011 iedere maand gratis MUG houdt je wakker Eric van der Burg: wijkverpleegster terug Ajax: vrijwillig langs de lijn Bespaar 250,- met een beetje energie MUG-wijzer: adressen en tips voor werk, geld en inkomen Fietsers vogelvrij Problemen met uw huurwoning? Gratis eerste huuradvies Problemen met uw uitkering? Gratis afspraak! Huurrecht Woonruimte Advocaat Mr. Patrick Worp Zie ook advertentie op pagina veem advocaten عنکم مشکل قانوني إت صل بنا! Zie ook onze advertentie op pagina 2 Gratis Rechtshulp voor Minima Uitkeringen, Arbeidsrecht en Strafrecht Willering Advocaten Singel 190 Amsterdam -

2 Advertentie n o v e m b e r 2011

3 4 Peter van Straaten Inhoud 6 29 Gladiator Tsjonge! Joep Bertrams Artikelen 6 Pitstop helpt Transvaal aan het werk 7 Allochtonen aan de slag 8 Wat heb ik nu aan m n fiets hangen 11 Hart voor Amsterdam: hard nodig 12 Een nieuw bestaan, dankzij de boerderij 13 Pintje pakken bij De Prael 14 Nieuw-West in zwart-wit 15 Lunchconcerten: muziek die niets kost 19 De lege portemonnee van Eric van der Burg 20 Werken en toch geen cent te makken 28 Franc van Amerongen maakt zich kwaad 31 Op een plankje door de stad 31 Klerenzooi Rubrieken en columns 4-5 De maand MUG, Peter van Straaten & Pieter Hilhorst 6 Gladiator 10 Rondkomen 14 Games 16 Agenda cultuur & politiek 17 Stadspas & Nicolien Mizee 28 Peeters, Sociaal Raadslieden, Juridisch Loket & Ingezonden 29 Joep Bertrams, Betoog & Ombudsman 31 Klerenzooi & Koopwijzer Foto voorpagina: John Melskens mugwijzer Tips en nuttige adressen over werk en inkomen Managers zijn net varkens coming out churches dutch EdiTion erkelijke veroordeling van homoseksualiteit kan rekenen op aandacht n de media. maar hoe zit het met kerken waar homo s en lesbo s wel egelijk welkom zijn? het is de hoogste tijd dat deze kerken uit de st komen en het beeld doorbreken dat kerken en homo-emancipatie genover elkaar staan. eze gids biedt een helder overzicht: de kerkelijke gastvrijheid is emeten aan de hand van de vraag in hoeverre paren van hetzelfde eslacht de mogelijkheid 10hebben om er te trouwen. daarnaast geven terviews met bekende en onbekende Nederlanders een beeld van de rol ie mensen in en rondom de kerk gespeeld hebben bij de emancipatie n homoseksuele mannen en vrouwen in ons land. coming out churches Colofon hoofdredactie en directie: Joop Lahaise. chef de bureau: Marco Bakker. redactie: Charles Braam, Martin Brandwagt, Marten Dijkstra, Toine Graus, Peter van Lieshout, Arjan van Oorsouw, Marcel Schor. eindredactie: Marco Bakker, Jeannet van Leeuwen, Martin Ottens. layout: Eddo Gorter, Gert Meijerink, Jorik Schoemaker (stagiair), Jaap van der Sluijs. beeldredactie: John Melskens. fotografie: Ingrid de Groot, Michel Hobbij, Sandra Hoogeboom, George Maas, John Melskens, Kees Spruijt, Melanie van der Voort. illustraties: Eddo Gorter, Gert Meijerink, Péjo. Gids voor kerk & homo dutch EdiTion kerken komen uit de kast coming out churches dutch EdiTion 14 Energieleverancier switchen 21 aan dit nummer werkten mee: Stefanie Amirkhan, Joep Bertrams, Lotte van den End, Philip Fokker, Edwin Giltay, Pieter Hilhorst, Michiel van Hinsberg, Nicolien Mizee, Lea Nortan, Masja Oosterbroek, Jacques Peeters, Pauline Roffel, Arnoud van Soest (stagiair), Peter van Straaten. webmaster: Jaap van der Sluijs. deadline kopij decembernummer: 14 november. telefoon redactie: redactie@mugweb.nl. secretariaat en distributie: Petra van Bockel, Richard Nadort, Tony Strijbosch, Fred van der Zee. telefoon secretariaat: abonnementen: 29 per jaar (met Stadspas 18). serviceabonnement voor verenigingen 27 en instellingen: 95 (10 exemplaren per maand). adres: Postbus 6259, 1005 EG Amsterdam / Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam. advertenties: Virtúmedia: / info@virtumedia.nl. MUG Magazine en zijn uitgaven van stichting BBU en worden gemaakt door een onafhankelijke redactie, bestaande uit vaste medewerkers en vrijwilligers. MUG is gratis verkrijgbaar op 500 distributiepunten: bibliotheken, buurthuizen, DWI s, scholen, supermarkten, ziekenhuizen en culturele instellingen. oplage deze maand: druk: Dijkman Offset, Diemen. houdt je wakker! Ajax waakt over z n verleden Coming Out Churches is samengesteld door Wielie Elhorst, voorzitter van het LKP de landelijke koepelorganisatie voor kerk en homoseksualiteit, en Tom Mikkers, algemeen secretaris van de Remonstrantse Broederschap. NUr 700; 747 ISBN Gids voor kerk & homo van de redactie Joop Lahaise Oktober was van Libië, de eurocrisis, Occupy en Mauro. De Arabische Lente is nog geen zomer, op z n best het begin van het einde van de winter. Dat geldt ook voor het akkoord over de euro. De crisis bezworen of uitstel van executie? MUG denkt dat er meer moet gebeuren dan hopen op kapitaalinjecties uit China en Brazilië. Het systeem kraakt nog in al zijn voegen. We blijven overgeleverd aan de grillen van een casinoeconomie, in handen van graaiers. De Europese leiders proberen grip te krijgen op een stelsel dat door hen juist is bedacht om met minimale democratische controle tot maximale winst te komen. De Occupy-beweging verwoordt wat menig gewone burger al heel lang vreest, al doet hij er nog zo gretig zelf aan mee. Een welvaart die afhankelijk is van gokkers, zwendelaars die niet door de samenleving, door een democratisch gecontroleerde, echte economie wordt gedragen; kan niet duurzaam zijn. De roep om grip door de politiek klinkt, in kringen van Henk & Ingrid en onder de linkse actievoerders op het Beursplein. Restore democracy is de slogan van Occupy Wall Street. Toevallig was ik eind september in New York en tekende mijn waarnemingen op (zie mugweb.nl). Nu dus ook Occupy Amsterdam en dat was geen verrassing, gezien de staat waarin Europa zich bevindt. Verrassender is het interview van Marco Bakker met professor Bob Smalhout, het geweten van Telegraaf-lezend Nederland, in deze MUG. Hij hekelt de managerscultuur, een van de uitwassen van de casino-economie. Inderdaad, Henk & Ingrid én Occupy zien dezelfde problemen; trekken alleen andere conclusies. Henk & Ingrid dromen van een hutje op de blanke top der duinen, zónder Mauro. MUG rekent liever op restore democracy. n o v e m b e r 2011 Actueel 3

4 de maand mug MUG begint de maand met een overzicht van de vorige. Welke gebeurtenissen, wetswijzigingen of politieke ideetjes raakten uw portemonnee? Wie kwam voor uw belangen op? Waar werd u wijzer van? Wat hielp u aan werk of zorgde ervoor dat u het straks wat beter hebt? En wat staat ons nog te wachten? MUG maakt de balans op. Abvakabo meent gemeente welzijnswerk te steunen Tijdens het tekenen op 26 oktober van een sociaal plan voor overtollige werknemers, als gevolg van aangekondigde bezuinigingen in het welzijnswerk, uitte Ben Hoogendam van Abvakabo FNV felle kritiek op de gemeente:,,vóór ons ligt een verantwoord stuk. De grote belofte hierin is dat welzijnsorganisaties willen voorkomen dat een heleboel werknemers in een uitkering terechtkomen. Probleem is dat die instellingen te weinig geld hebben om dit geheel op eigen kracht te kunnen. We verwachten daarom dat de gemeente en stadsdelen financieel over de brug komen, anders trekken we op naar de Stopera. In het plan ligt de nadruk op het begeleiden van werknemers naar ander werk, in bijvoorbeeld onderwijs of zorg. Een deel zal binnen de organisatie ander werk krijgen. Dit voorjaar kregen welzijnsorganisaties en maatschappelijke dienstverlening een brief van de gemeente met de aankondiging dat de structurele subsidie per 2012 stopt. De precieze omvang van de bezuinigingen is nog niet bekend. Minder WW en WAO, wel meer bijstand en Wajong Het aantal mensen met een wwen een wao-uitkering daalt, zo stelt het kwartaaloverzicht over april-juni 2011 van het UWV. Dat het aantal wao-ers afneemt, is logisch. Na een overgangsperiode van twee jaar werd de regeling in 2006 door de wia vervangen. Alleen wie deze vóór 2004 aanvroeg heeft nog wao. Eind juni 2011 werden er wao-uitkeringen uitgekeerd tegen een half miljoen een jaar eerder. Het aantal ww-ers daalde naar , minder dan een jaar daarvoor. Minder gunstig zijn de cijfers voor jonggehandicapten. Het aantal wajongers stijgt gestaag en was eind juni Dat is meer dan een jaar ervoor. Ook het aantal bijstandsgerechtigden steeg, tot ruim Eerste Kamer: Toch betalen voor verplichte ID-kaart De Eerste Kamer is akkoord met het wetsvoorstel van minister Donner van Binnenlandse Zaken om burgers weer te laten betalen voor de identiteitskaart. Het voorstel werd gesteund door regeringspartijen CDA en VVD en gedoogpartners PVV en SGP. De betalingsplicht gaat met terugwerkende kracht vanaf 22 september in. Eerder bepaalde de Hoge Raad dat de Gemeentewet geen ruimte biedt voor betaling voor een verplicht document. Toen het gratis werd, steeg de vraag en rezen de kosten voor gemeenten de pan uit. Donner greep daarop in. Geen sollicitatieplicht voor ouders met jonge kinderen De steun van de gedoogpartners voor het kabinetsbeleid heeft soms een prijs. Het kabinet wilde ook sollicitatieplicht voor alleenstaande bijstandsouders met kinderen onder de vijf jaar. Dit gaat nu niet door omdat de SGP tegenstribbelde. Alleenstaande bijstandsouders, in de volksmond 'bijstandsmoeders', met jonge kinderen mogen voltijds blijven moederen totdat hun jongste kind zijn vijfde verjaardag viert. Peter van StraAten Uitbuiting bestaat nog maar blijft niet onbestraft Aspergeteelster José Janssen is door de rechtbank in Den Bosch veroordeeld tot twee jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf plus zes maanden voorwaardelijk. Ook moet ze aan schadevergoedingen betalen. De rechtbank vond bewezen dat de vrouw tussen maart en juni 2009 seizoensarbeiders heeft uitgebuit. De arbeiders moesten tien tot twaalf uur per dag, zeven dagen per week asperges steken. Ze waren met meerdere personen gehuisvest in kamers zonder ramen, hadden onhygiënisch sanitair en moesten soms tijdelijk hun paspoort inleveren. Ze kregen alleen een wekelijks voorschot van vijftig euro, minder dan het minimumloon. Dat de vrouw geweld pleegde of daarmee dreigde werd niet bewezen geacht. Mede daarom werd de eis van vier jaar onvoorwaardelijk slechts voor de helft gehonoreerd. Woonbond en HA vechten door via bodemprocedure De Nederlandse Woonbond en de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) verloren op 20 oktober hun kort geding tegen de staat. Een bodemprocedure moet nu duidelijk maken of woningcorporaties en particulieren in populaire gebieden de maximumhuur met 120,- extra mogen verhogen. Van de rechter mag minister Donner (CDA) de gewildheid van een woning opnemen in het puntenstelsel, waarmee de huur in schaarstegebieden als Amsterdam hoger mag worden dan daarbuiten. Woonbond en HA gaan in een bodemprocedure verder met de rechtszaak. Voorzitter Frans Ligtvoet van de HA:,,Wij hadden graag gezien dat de maatregel van Donner met terugwerkende kracht van tafel was gehaald. Nu mogen verhuurders de huren in gemeenten met woningnood fors verhogen, wat ze ook zullen doen. De extra huurverhoging geldt alleen voor nieuwe huurders. Voor zittende huurders stijgt de huur mee met de inflatie. Kamp wil minder bijstandstoerisme naar gemeenten Minister Kamp (VVD) van Sociale Zaken wil bijstandstoerisme tegengaan. Wanneer een gemeente vermoedt dat een werkloze arbeidsmigrant geen verblijfsrecht heeft, moet zij straks eerst de verblijfsstatus controleren. Kamp 4 Actueel n o v e m b e r 2011

5 enkele EU-lidstaten voor, waaronder Nederland. Zo'n 18 miljoen Europeanen maken gebruik van door de EU gesubsidieerde voedselbanken. Nederland hoort daar niet bij; de voedselbanken hier ontvangen hooguit lokale subsidie. Met de EU-voedselbanksubsidie is 500 miljoen euro gemoeid. Als dat bedrag wegvalt of minder wordt, zal dat niet alleen in arme Oost-Europese landen als Tjechië worden gevoeld maar ook in rijkere landen als Frankrijk en België. Wat op Wall Street begon, waaierde uit naar alle windstreken. En zo houdt de Occupy-beweging sinds een week of wat het hoofdstedelijke Beursplein bezet. De demonstranten verheffen hun stem tegen bankbonussen, graaiers en het kapitalisme in het algemeen. Niet dat ze Het Systeem daadwerkelijk zullen weten te veranderen, maar sympathiek is het wel. Al denkt de plaatselijke afdeling der VVD daar anders over. Terwijl deze bezoeker zich een kosteloos diner goed liet smaken, werd in Brussel besloten om het Europese Noodfonds uit te breiden tot miljard euro. Op het menu van de aldaar verzamelde regeringsleiders stond ongetwijfeld een ietwat duurdere hap. Foto: John Melskens schrijft dit in een brief aan de gemeente Vaals en de Tweede Kamer. Nu verstrekken gemeenten doorgaans eerst een uitkering en pas naderhand controleert de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) het verblijfsrecht. Het kabinet wil de nieuwe werkwijze volgend jaar verplicht invoeren voor alle gemeenten. Hiervoor moet de Wet Werk en Bijstand worden gewijzigd. De Zuid-Limburgse gemeente Vaals, pal aan de Duitse grens, ondervindt financieel nadeel omdat migranten en mensen uit andere delen van Nederland op een goedkope woning afkomen en vervolgens bijstand aanvragen. Nederlandse gemeenten krijgen van het Rijk een vast bedrag voor de bijstand. Overschrijdingen moeten zelf worden opgevangen. Export van kinderbijslag naar buiten de EU stopt Vanaf 2014 is het ontvangen van kinderbijslag en kindgebonden budget buiten de EU niet meer mogelijk. Het kabinet kondigde dit al eerder aan maar om het uit te voeren moeten enkele sociale zekerheidsverdragen worden aangepast. De meeste kinderbijslag en kindgebonden budget gaat naar Marokko, Turkije, Egypte, de Verenigde Staten en Suriname. Het nieuwe beleid moet een besparing van 3 miljoen euro in 2014 en 6 miljoen in de jaren daarop opleveren. Europa wil af van subsidie voedselbanken Europa wil het subsidiëren van voedselbanken staken. Dit stellen Manifestie op 6 november: Minima verdedigt u! In de Mansveltschool, Karel Doormanstraat 125, vindt zondag 6 november vanaf uur een manifestatie plaats voor minima. Thema is 'verweer, zelfredzaamheid en zelforganisatie'. De manifestatie is een initiatief van de Bijstandsbond, SP, Alliantie voor een Rechtvaardig Amsterdam (ARA), Komitee Marokkaanse Arbeiders Amsterdam (KMAA) en stichting Aknarij. Centraal staat hoe minima zelf concreet hun positie kunnen verbeteren en zich kunnen verweren tegen de naderende bezuinigingen. pieter hilhorst De sterkste schakel Iedereen in de wereld is in zes stappen met elkaar verbonden. Zo luidt de theorie van de six degrees of separation. Hoeveel stappen zouden er dan zitten tussen een werkloze en zijn eventuele werkgever? Als de wereldbevolking in zes stappen met elkaar verbonden zijn, dan moeten hier 3 of 4 stappen genoeg zijn. In het bedrijfsleven wordt deze netwerktheorie steeds vaker gebruikt om personeel te werven. Het eigen personeel wordt aangemoedigd om in het eigen netwerk een collega te zoeken. Vaak krijgt het personeelslid dat daarin slaagt een bonus of een attentie. Dat is veel goedkoper dan het plaatsen van een advertentie. Bovendien weet het eigen personeel de voor- en nadelen van het eigen bedrijf beter te vertellen dan wie ook. Bij sociale diensten is zo n netwerk benadering nog niet gangbaar. Vaak denken medewerkers van de sociale dienst dat hun cliënten geen netwerk hebben. Maar dan begrijpen ze de theorie van de kleine wereld niet. Mensen zijn zo snel met elkaar verbonden omdat ze binnen 1 of 2 stappen een knoop kennen. Iemand die heel veel netwerken aan elkaar verbindt. Daarom ben ik er voorstander van dat elke werkloze liefst bij het eerste gesprek zijn sterkste schakel uit zijn netwerk meeneemt naar de sociale dienst. Het netwerk van die sterkste schakel kan dan worden column gemobiliseerd om iemand aan een baan te helpen. Dat is veel effectiever dan sollicitatiecursussen of ander aanbod uit het trajectencircus. Zo n sterke schakel weet ook veel beter dan een consulent waar een werkloze aan moet werken voor hij aan de slag kan. Het is niet makkelijk om als werkloze je sterkste schakel mee te vragen. Er is een angst de ander te belasten en het is ook niet prettig als een vriend zich opeens overal mee gaat bemoeien. Maar het alternatief is nog erger. Ik heb liever dat een vriend die mij kent zich met mij bemoeit en zich om mij bekommert dan een ambtenaar die mij bureaucratisch verwaarloost of op onzinnige trajecten zet. Pieter Hilhorst is publicist en programmamaker n o v e m b e r 2011 Actueel 5

6 Pitstop is onmisbaar Wat ik gister heb meegemaakt... Tsjonge, jonge jonge! Pitstop Steve Bikoplein 4 Inloopspreekuur: ma en wo Voor een afspraak op andere tijden: Vrijwilligers Jean en Dineke helpen mensen aan het werk. Foto: Ingrid de Groot gorter Wat ik gister heb meegemaakt... Tsjonge, jonge jonge, jonge! Bij participatiecentrum Pitstop in de Transvaalbuurt worden buurtbewoners door enthousiastelingen geholpen aan vrijwilligerswerk en als het even kan aan een reguliere baan. door Charles Braam A an het Steve Bikoplein is iedereen maandag- en woensdagmiddag welkom voor vrijblijvend advies over met name vrijwilligerswerk.,,wat speciaal is aan Pitstop, is dat we ons richten op datgene waar mensen behoefte aan hebben. Aan het woord is Mariska van der Linden, projectleider activering in dienst van welzijnskoepel Dynamo. Ze is verantwoordelijk voor het opzetten en begeleiden van allerlei projecten die te maken hebben met het activeren van mensen. Dat activeren is heel breed: van het achter de geraniums vandaan halen van mensen om ze te motiveren te gaan sporten of naar een koffie-inloop te gaan, tot het helpen van mensen richting vrijwilligerswerk. Naast het inloopspreekuur gaan Van der Linden en de vrijwilligers van Pitstop ook de buurt in om actief te werven.,,het meeste effect bereiken we door naar bijeenkomsten te gaan waar mensen samenkomen die tot de doelgroep behoren, zoals koffieochtenden op scholen en naaiclubjes. We gaan daar dan langs en vragen of mensen nog behoefte hebben aan meer activiteiten in hun leven, of dat ze misschien hulp willen om weer eens aan het werk te gaan. Die hulp kan bestaan uit het zoeken naar geschikte vacatures of het helpen een curriculum vitae te maken. Naast Van der Linden zijn er bij Pitstop vijf vrijwilligers en een stagiaire actief. Sociologiestudente Lotte de Schouwer (24) is een maand geleden begonnen.,,ik kom hier in contact met mensen die ik normaal niet tegenkom. Ik ben student en woon in het centrum. Hier kom ik mensen tegen die buiten mijn eigen kring vallen. Ze gaat zich vooral bezighouden met Duizend en één kracht, een project gericht op het maatschappelijk actief maken in de Nederlandse samenleving van allochtone vrouwen.,,als dit een betaalde baan zou zijn, dan zou ik hier nooit zijn binnengekomen. Maar als vrijwilliger kan ik ervaring op doen die ik later kan gebruiken, aldus Lotte. Dineke Rizzoli (73) woont al veertig jaar in de buurt en vindt het gewoon leuk om betrokken te zijn bij Pitstop.,,Je kunt wat bereiken voor de mensen. Het is fijn om mensen tegen te komen die blij zijn omdat ze zulk leuk werk gevonden hebben en jij hen daarbij geholpen hebt. Dat geeft je een goed gevoel. Officieel werkt Pitstop alleen voor Transvaal, maar mensen van buiten de buurt worden niet weggestuurd. Van der Linden:,,We zijn de activiteiten langzaam aan het uitbreiden naar heel Oost. Ik werk voor Dynamo en ons motto is: Dynamo beweegt tot meedoen. Ons doel is om mensen actief te krijgen om wat te gaan doen, voor zichzelf, voor de buurt. Samen met anderen. Leo Harlaar (53) werkt tweeëneenhalf jaar vrijwillig bij Pitstop. Aanvankelijk als baliemedewerker en in de pr. Nu controleert hij werkplekken op bruikbaarheid voor anderstalige vrijwilligers.,,niemand is erbij gebaat als een vrijwilliger weggestuurd moet worden omdat er problemen met de taal zijn. Daarom gaan we eerst kijken of een eventuele taalachterstand geen probleem oplevert. Hoe de toekomst voor Pitstop er in het licht van de bezuinigingen uit zal zien is onzeker. Er is in ieder geval nog geld tot het einde van 2011 uit de pot voor de wijkaanpak.,,daarna gaan we proberen het in de reguliere dienstverlening van Dynamo op te nemen, maar daarop wordt wel heel sterk bezuinigd. Het project zal zeker niet meer door professionals gerund kunnen worden, maar voor een groot deel op vrijwilligers gaan steunen, zegt Van der Linden. Dat Pitstop onmisbaar is en dus moet blijven bestaan; daar is iedereen het wel over eens vrijwilligers en professionele krachten. Dineke:,,We zijn een leuk, hecht team. Lotte:,,Inderdaad een warm bad.,,vandaar je dikke trui zeker, grapt Leo. Dit is het vijfde deel van zes advertorials, geschreven in opdracht van Stadsdeel Oost. Deze serie geeft een gezicht aan aldaar gevestigde bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen. De nadruk ligt op de balans tussen people, planet en profit. De onderneming in kwestie kan op deze manier werken aan haar imago, nieuwe netwerken aanboren en klantgroepen opdoen. Onderscheidend karakter van het bedrijf en de betrokkenheid van medewerkers staan centraal. De gemeente is gebaat bij betrokken ondernemerschap, omdat hiermee de leefbaarheid van onze stad wordt vergroot. Samen op weg naar een nóg mooier Amsterdam dat is het doel. 6 advertorial n o v e m b e r 2011

7 Arjan van Oorsouw Stichting Traject Bemiddeling Allochtonen (STBA) is een particuliere stichting, speciaal voor migranten. Voorzitter Ethem Emre (48) en zijn rechterhand Ulviye Tekeli (50) begeleiden buitenlanders die in het arbeidsproces tussen wal en schip zijn geraakt: We moeten deze mensen benutten. Ulviye Tekeli en Ethem Emre: Wij zorgen ervoor dat onze dienstverlening de cliënt niets kost. Foto: John Melskens Vertrouw op allochtone experts T ekeli legt uit waarom Emre met haar de stichting in 2004 begon:,,allochtonen konden moeilijk advies op maat krijgen. Vanwege de taalachterstand was het lastig zaken geregeld te krijgen. Wij zijn het Nederlands machtig: laten wij hen de helpende hand bieden door het juiste advies te geven. Iedereen is welkom bij STBA.,,Onze klanten staan ons het liefst uitgebreid in hun eigen taal te woord. Daar is zeker tijd voor. Wij vragen wél door zodat de kern van het probleem duidelijk wordt. Vaak is er sprake van een opeenstapeling van ellende: ontslag wegens fricties met werkgevers, gevolgd door financiële malaise. Tekeli:,,Men komt met één probleem dat ten grondslag ligt aan een moeras van problemen. In plaats van ze van het kastje naar de muur te sturen, verschaffen wij hen inzicht in hun situatie. Bij het tweede gesprek komen ze met twee volle tasjes correspondentie. We ordenen het dossier per instantie en op datum. Dan rijst de vraag: kunnen we zelf helpen of verwijzen we door? Bij doorverwijzing kiezen we een expert uit ons netwerk. Bij de stichting werken zowel vrijwilligers als professionals.,,als een cliënt wordt doorverwezen, gaat er altijd een vrijwilliger mee die weet van de problematiek van de cliënt. Schulden, letselschade, echtscheiding, verblijfsvergunningen: van alles komt op het pad van STBA. Emre:,,We laten mensen niet los tot ze van alle problemen zijn verlost. STBA werkt zonder subsidie. Reden is volgens Emre dat ze vrij willen opereren, onafhankelijk van geldschieters. Tekeli:,,We wilden een kenniscentrum voor alle nationaliteiten. Wij hebben twee bv s onder de mantel van STBA: EM-Reïntegratie en ELFI Letselschade. Als een cliënt wegens ziekteverzuim een conflict heeft met zijn werkgever, kloppen wij als reintegratiebedrijf bij hem of haar aan. Vervolgens betaalt de werkgever ons. Te allen tijde zorgen wij ervoor dat onze dienstverlening de cliënt niets kost. Een cliënt die in de WW zit, moet eerst aan zijn reintegratiecoach vragen of hij een traject in kan. Pas als die het groene licht geeft, kan de cliënt bij ons terecht. Er loopt een project met UWV Amsterdam: mensen die in de ziektewet zitten, komen bij ons. Wij begeleiden hen. Binnen zes maanden laten we ze zien dat er licht is aan het eind van de tunnel. En UWV betaalt ons. Emre snijdt een heikel punt aan:,,na vijftig jaar migratie uit Turkije en Marokko wordt het tijd dat allochtonen hun eigen dienstverlening opzetten. Niet afhankelijk zijn. Onze jeugd is universitair opgeleid. We moeten deze mensen benutten. Onze generatie kan de derde generatie begeleiden. Die weet niet beter, die is hier geboren. De jeugd zit in een spagaat. Wilders roept: wij en zij en de jongeren zitten met vragen. Ze komen niet aan de bak. Ze moeten bij de hand genomen worden, anders gaan ze het criminele pad op. De derde generatie komt niets tekort, maar ook zij komen niet aan banen en hebben weinig carrièremogelijkheden. We laten mensen niet los tot alle problemen zijn opgelost Tekeli:,,De jongste generatie is egocentrisch; ze pakken het leukste van de Turkse cultuur en van de Nederlandse. Dat mixen ze en zo raken ze hun identiteit kwijt. Emre benadrukt dat allochtonen in staat moeten zijn hun eigen werkgelegenheid te creëren, zoals in de zorg.,,er zijn veel thuiszorgorganisaties voor en door allochtonen. Ik stelde voor om in elk ziekenhuis een allochtone zorgconsulent aan te stellen zodat het vertrouwen van allochtonen in Nederlandse ziekenhuizen beter wordt. De PVV veegde dat van tafel. Die stelt: ze zijn hier en ze moeten de taal spreken. Tekeli:,,Ik zie dat Nederlanders niet altijd openstaan voor andere culturen; ik vraag me af of dat zijn wisselwerking heeft op allochtonen. De eerste en tweede generatie hebben soms een laag opleidingsniveau. Ze participeren niet altijd in de Nederlandse samenleving. We moeten openstaan voor elkaar. STBA wil een brug zijn voor migranten. Vaak krijgen allochtonen in Nederland te horen: je moet je aanpassen, dit zijn de regels. Maar moeten werkt niet meer. We proberen hen begrip bij te brengen van de Nederlandse samenleving. Andersom leggen we ook een human resource-manager en een arbeidsdeskundige van het UWV uit waarom onze cliënten hen niet begrijpen. Emre:,,Daar moet je veel voorlichting op loslaten. Gezien de specialisatie van STBA zeer moeilijk plaatsbare gevallen heeft de stichting een vrij hoog slagingspercentage. Tekeli:,,Wij krijgen 45-plussers, ongekwalificeerd, mensen die 30 jaar hard hebben gewerkt en nu zware fysieke beperkingen hebben. Emre:,,Degene die STBA binnenhaalde bij UWV, ging daarmee in tegen zijn collega s. Maar inmiddels hebben we veertig, vijftig cliënten in Amsterdam. Men moet in Nederland vertrouwen krijgen in allochtone professionals. Zie Mugwijzer voor meer informatie over STBA: pagina 25, onder Raad en Daad. n o v e m b e r 2011 achtergrond 7 allochtonen aan de slag m a a r t 2011 achtergrond 7

8 Dat verdomde Kristy Lepley Gabriel. Foto: Ingrid de Groot Frits Abrahams. Foto: Sandra Hoogeboom Marten Dijkstra Arjan van Oorsouw Het fameuze tunneltje onder het Rijks gaat waarschijnlijk nooit meer open voor fietsers. Maar de hoofdstedelijke wielrijder heeft wel andere zorgen aan het hoofd. Op de fiets onze fraaie stad doorkruisend mag je allang blij zijn dat je niet het leven laat door de toenemende verkeersdrukte. D e Fietsersbond wil meer investeringen in het fietsnetwerk. De Amsterdamse afdeling op het WG-Plein is er namelijk zeker van: Amsterdam zit aan zijn tax als het gaat om de beschikbare infrastructuur voor het tweewielerverkeer. Volgens Gerrit Faber, beleidsmedewerker afdeling Amsterdam, is de capaciteit van steeds meer fietspaden te gering.,,de meeste fietspaden hebben een breedte van 1,80 tot 2 meter en dat is op veel plekken niet voldoende. Vooral de Wibautstraat kan wat betreft de herprofilering niet zijn goedkeuring wegdragen.,,daar hebben ze weliswaar nieuwe brede fietspaden aangelegd, maar die zijn niet ingericht voor tweerichtingsverkeer. Daardoor is de kans op botsingen veel groter. Zijn de bakfietsen een toenemend probleem op de fietspaden?,,inderdaad, die bakbeesten zitten vaak veel gewone fietsers in de weg. Het is volgens Faber een dilemma:,,enerzijds willen we het fietsverkeer stimuleren, anderzijds weten we dat de capaciteit steeds meer tekort schiet. In een reactie zegt de politie Amsterdam-Amstelland nog niet te weten hoe zwaar de fietspaden worden belast:,,daar hebben we nog geen cijfers over. Het wordt steeds drukker Kim Hageman houdt ontzettend van haar fiets.,,het is een heel mooie. Maar het wordt wel steeds moeilijker om te fietsen. Arriverend op het Centraal Station der vaderlandse spoorwegen vanuit het relatief rustige Alkmaar in het aanzienlijk rumoeriger Amsterdam, gaat ze langs haar cliënten als thuisbegeleider voor het Leger des Heils. Omdat ze van buiten komt, maar vrijwel elke dag binnen is, kan ze de fietssituatie in de hoofdstad goed beoordelen.,,het wordt steeds drukker. Zeker bij het Centraal Station is het een kluwen van fietsen. Is het onder die omstandigheden dan nog wel leuk om naar Amsterdam te komen, of is de aardigheid er inmiddels vanaf?,,ik kom hier graag hoor! Maar ik merk wel dat ik steeds meer moeite moet doen om prettig te fietsen en dat het daardoor ook moeilijker wordt om op tijd mijn afspraken na te komen. Ik vind de stad zó leuk, maar het wordt steeds moeilijker om er met mijn fiets doorheen te komen. Scooterrijders als cowboys Frits Abrahams is chroniqueur van het Amsterdamse stadsleven, hij wijdt menig cursiefje aan het gedrag van fietsers en scooterrijders in de hoofdstad. De freelance columnist van NRC Handelsblad fietst nog wel door de Amsterdamse straten, maar niet al te vaak meer. Hij gebruikt de fiets alleen om naar Amsterdam-Noord of Zuid te gaan of naar Ouderkerk aan de Amstel. En dan nog het liefst op zondag.,,maar dan moet je wel door Amsterdam. Hij fietst liever niet meer dwars door de stad tenzij het niet anders kan. Waarom niet?,,ik vind het verkeer te onveilig hier. Ik ben een echte voetganger, dus ik loop veel door de stad en zie nogal wat bijnaongelukken gebeuren. Scooters of auto s die rakelings langs fietsers schampen. Het ergste zijn scooters. Automobilisten houden zich over het geheel genomen wel aan de regels. Scooters daarentegen zijn erg gevaarlijk. Ik heb het erger zien worden. Cowboys zijn het, zelfs voor voetgangers, Scooters of auto s die rakelings langs fietsers scheren 8 achtergrond n o v e m b e r 2011

9 verkeer! Kim Hageman. Foto: John Melskens wanneer ze de stoep opschieten. Of scooters komen bij een verkeerslicht dat op rood staat buitenom. Als je dan niet oplet als voetganger, word je omver gereden. Hartstikke gevaarlijk! Wanneer je als fietser je aan de regels houdt en wacht voor het rode licht, heb je kans dat je van achteren een douw krijgt omdat je niet opschiet. Dat alles maakt dat ik mij niet prettig voel als fietser in Amsterdam. Daarom doe ik het zo min mogelijk. Ik vermijd het ook via de Dam te gaan, ik neem liever de gracht. Mijn vrouw fietst nog wel, maar ik ben constant bang dat haar iets overkomt. Ik ben ook altijd bang dat vrienden die zich in het verkeer storten, iets gebeurt. Omdat ik het zo vaak zie gebeuren. Echte ongelukken heb ik genoeg gezien. Vaak zie je mensen half bewusteloos op straat liggen. Je weet nooit precies wat er is gebeurd maar vaak staat verderop een motortuig geparkeerd. En dan voel je wel ongeveer wat er voorgevallen is. Dat zijn vaak ernstige ongevallen. Abrahams heeft het in de dertien jaar dat hij in Amsterdam woont uit de hand zien lopen.,,mensen uit de provincie zeggen wel eens: Amsterdam is onveilig. Dan hebben ze het over de criminaliteit. Tegen hen zeg ik dat mij nog nooit iets is overkomen. Midden in de nacht loop ik van CS naar mijn buurt; ik ben nooit bedreigd, er is mijn vrouw en mij nog nooit iets overkomen. Het enige waar ik me onveilig door voel is dat verdomde verkeer! Ik heb het erger zien worden. Je voelt je vogelvrij... Bijna alle fietsers en scooters rijden door rood. Als je er wat van zegt krijg je scheldwoorden naar je hoofd geslingerd. De politie zou er scherper op moeten letten. Ik was een mammabeer Vanwege de verbouwing van haar huis fietste Kristy Lepley Gabriel maandenlang vanaf de Utrechtsestraat naar de school van haar kinderen in de Chasséstraat in West. Mét haar kroost in de bakfiets.,,ik moest eerst uitvogelen welke route ik het beste kon nemen vanwege de vele bruggetjes in het parcours. En welke route het veiligste was. Destijds kon het flink glad zijn. De bakfiets gleed dan gewoon van de brug af. Andere fietsers hielpen me eroverheen. Als ik s ochtends vroeg aardedonker naar buiten ging, had ik niet eens in de gaten dat het gevroren had. Ik wilde ervaren hoe het was met drie kinderen in de bakfiets, zwanger van mijn vierde. Ik zocht de kortste route met de minste opbrekingen, want die zijn met een bakfiets echt een crime. Ik woog mijn vrijheid af tegen de kosten van de tram. Soms gingen we wel met de tram maar dan kwamen de kinderen te laat op school. Kirsty reed altijd met een onzichtbaar schild om zich heen:,,ik ging niet opzij op een fietspad, mijn medeweggebruikers moesten maar zien hoe ze langs me kwamen. Ik mat me de mammabeermentaliteit aan; het is nogal duidelijk dat ik me met deze enorme bakfiets voortbeweeg. Dit is de enige manier waarop ik mijn kinderen van A naar B kan vervoeren. Ga maar om me heen, dacht ik. Vaak gebruikten fietsers die me voorbij wilden hun fietsbel of riepen onaardige dingen tegen Als je er wat van zegt, krijg je gescheld naar je hoofd geslingerd me. Daar kon ik maar niet aan wennen. Tieners op scooters waren ronduit onbeschoft tegen me. Daar heb ik een dikke huid van gekregen. Alleen voor het verkeer dat ik eventueel hinderde op de Prinsengracht ging ik aan de kant.,,ik heb wel ondervonden dat wanneer ik hulp nodig had, ik het ook kreeg. Soms kwam ik met een van de wielen vast te zitten in het zand van een opbreking. Was ik afhankelijk van anderen om er weer uit te komen. Fietsen met een bakfiets betekent dat je steeds keuzes aan het maken bent in het verkeer. Ik kreeg er steeds meer vertrouwen in en vond de beste route. In die zeven maanden heb ik mijn bakfietsbrevet gehaald! Dat valt dus nog niet mee per tweewieler de stad doorkruisen. Zelfs een van onze meest vitale redacteuren heeft inmiddels de fiets afgezworen. Ofwel hij kletterde met z n bakkes op het plaveisel nabij de Dam, of hij reed met regenachtig weer de tramrails in; bezijden de Stadsschouwburg. Wij herinneren ons evenwel Willem Oltmans, die gekleed in uiterst hip windjack op diens sportief ogend rijwiel moeiteloos versmolt met het hoofdstedelijk verkeer. n o v e m b e r 2011 achtergrond 9 I WANT TO RIDE MY BICYCLE

10 Managers kun je vergelijken met varkens Marco Bakker Je vindt ze overal: in het ziekenhuis, de universiteit en het krantenconcern. Managers. Professor Bob Smalhout is van mening dat deze beroepsgroep duchtig mag worden uitgedund: Management is een ziekte. Er gaat van alles mis in het moderne management, op grote schaal ik hoop dat daar eens inzicht in komt. En het lijkt wel of er geen andere beroepen meer bestaan: lees je personeelsadvertenties, dan blijkt dat voor elke functie een manager wordt gevraagd. Vroeger had je duidelijk omschreven beroepen: je had een boekhouder of een technicus, een inkoper, een accountant. Dat vind je tegenwoordig niet meer terug, alles en iedereen heet nu manager.,,een gewone portier heb je niet meer en een kok is een foodmanager geworden, het is een complete waanzin! Men denkt dat je jezelf met de titel manager kan opwaarderen tot een hoger niveau. Dat is natuurlijk niet zo, maar het Als iemand zegt dat-ie manager is, heb ik er geen idee van wat hij uitvoert. Illustratie: Eddo Gorter Er zijn meer vergadertafels in gebruik dan operatietafels maakt de zaak voortdurend onduidelijker. Als iemand zegt dat-ie manager is, heb ik er geen idee van wat hij uitvoert. De term is veel te breed, zo n dertig jaar geleden hadden we dat woord niet eens. Het bestond wel, maar het werd enkel gebruikt voor bedrijfsleiders op zeer hoog niveau. Voor de rest had iedereen duidelijk omschreven functies.,,vandaag de dag weet je bij de meeste functies echt niet wat het voorstelt. Ik heb het idee dat het kunstmatig onduidelijk wordt gehouden teneinde de buitenwereld niet te laten weten wat de persoon in kwestie uitvoert. En de meeste bedrijven en instellingen lijden in dezen aan een aan een gigantische overhead. Als ik in het algemeen kijk naar ziekenhuizen bijvoorbeeld, dan zijn er meer vergadertafels in gebruik dan operatietafels!,,in lezingen definieer ik management veelal als een ziekte. Je kan een diagnose stellen, het heeft duidelijke symptomen en het is uniform. Net als wanneer je tuberculose hebt: de verschijnselen zijn overal hetzelfde. Of je het nou krijgt in Groningen of Singapore. Het is een infectieziekte die je al kan oplopen door een computerscherm. Een van de eerste symptomen is een ernstige incontinentie, die mensen kunnen niks meer ophouden. Ze laten alles lopen: intentienota s, evaluatieverslagen, functioneringsrapporten noem maar op.,,als medicijn zou ik willen voorschrijven in elk geval allereerst de term management af te schaffen. Bovendien moet een manager, of hoe je ze noemen wilt, uit het eigen bedrijf voortkomen. Als zo iemand maatregelen neemt, ook al zijn die impopulair, dan worden ze in ieder geval gerespecteerd omdat de persoon in kwestie het vak kent. Nu is het zo dat iedereen m een hufter vindt, omdat-ie in de eerste plaats niets van het vak weet en ten tweede er wél iets over te vertellen heeft. Dan heb je geen prestige.,,ik zie voor me dat een manager van de Spoorwegen die jaren lang zorgde dat de lijn Appingedam-Groningen goed liep, wordt aangesteld als hoofd van een operatiekamercomplex. Dat wordt altijd een catastrofe om de simpele reden dat een operatie anders werkt dan een spoorlijn. In zo n geval worden de meest onzinnige besluiten genomen. Dikwijls zijn managers een soort yuppen die niet duidelijk iets presteren. Wat je ziet is dat ze zich als konijnen voortplanten. Als je er een in dienst neemt, heb je binnen een paar maanden de tweede, aan het eind van het jaar zijn het er zes en na vier jaar zijn het er tachtig. Een hele afdeling vol!,,het is eigenlijk hetzelfde als in Animal Farm van George Orwell, de beroemde parodie op het communisme. De dieren op een grote boerderij voelen zich uitgebuit door de boer en z n vrouw. Ze prediken de revolutie en verjagen het boerenechtpaar. Vanaf dat moment gingen ze zelf de boerderij runnen. Alle dieren deden wat, maar voor de varkens was nog geen taak gevonden. Die werden de managers. Ze gingen wonen in het huis van de boer en terroriseerden de dieren. Managers kan je met die varkens vergelijken. Otatibero te nis ad mossitam, volendam fugit, RONDKOMEN Lezers vertellen Lea Nortan hoe zij de maand met weinig geld doorkomen. Ex-tweeverdieners Onno en Wilma (56 en 58) hebben beiden een universitaire opleiding gevolgd. Onno:,,We waren op vakantie toen Wilma een beroerte kreeg. Na tien dagen ziekenhuis vlogen we terug naar Nederland. Een jaar voordat Wilma ziek werd, is het bedrijf waar ze werkte doorverkocht. Toen werden veel oude werknemers op straat gezet, onder wie dus ook Wilma. Ik verdien te veel om een extra uitkering voor haar te krijgen, dus leven we al een paar jaar alleen van mijn salaris. Wilma heeft afasie gekregen, wat te omschrijven valt als: 'moeilijkheden met woordvinding. Ze kan niet goed meer praten, lezen en schrijven. Aan haar rechterzijde is ze verlamd geweest, waardoor ze slecht loopt en haar rechterhand wat stijf staat. Haar begripsvermogen is gelukkig intact gebleven. Maar de hoop om ooit weer tweeverdieners te worden, is zo goed als verdwenen. Als alle vaste lasten zijn afgeschreven, houden we 420,- per maand over om van te leven. Omgerekend is dat 105,- per week. Voorheen met Wilma s salaris erbij hadden we 785,- vrij te besteden. Ook wij moeten nu een gat dichten met het vakantiegeld. Of de teruggave van de belasting gaat helemaal op aan achterstallige rekeningen. Het is fijn dat het PGB (persoonsgebonden budget, red.) bestaat. Het is alleen verdomd lastig dat je overal zelf achter moet komen. Je wordt te vaak van het kastje naar de muur gestuurd. Het PGB scheelt de regering tonnen per jaar. Door het weg te bezuinigen, zullen mensen weer noodgedwongen massaal in verzorgingstehuizen moeten worden opgenomen. Sinds vier maanden gaat Wilma naar een biologische zorgboerderij. Als ze dan weer thuis komt, is ze vrolijk en heeft ze weer eens wat te vertellen. Wilma:,,Het is frusterend om met een beperking te moeten leven. Als ik op de boerderij ben, geniet ik van de dieren en er gebeurt van alles om me heen. Op vrijdag kopen we daar onze versboodschappen. Voor 50,- halen we groente, fruit, kaas, yoghurt, eieren en lams- of rundvlees. Het is wel een stuk duurder, maar je krijgt er de heerlijke en echte smaak voor terug. Lea Nortan 10 achtergrond n o v e m b e r 2011

11 Marcel Schor Voormalig directeur Daphne Grimmelikhuijse hoopt dat Hart voor Amsterdam doorstart. Deze stichting verbond het Amsterdamse bedrijfsleven en goede doelen met elkaar. In deze tijd van bezuinigingen komen steeds meer mensen in de problemen. En juist nu houdt Hart er mee op. Een koepelorganisatie waarin nog meer en beter wordt samengewerkt is hard nodig. Foto: Melanie van der Voort Liefdadigheid bestaat niet O p de lagere school was ik al goed in het koppelen van mensen, vertelt Daphne Grimmelikhuijse (48) geamuseerd. Als directeur van Stichting Hart voor Amsterdam stelde ze deze gave jarenlang ten nutte van het Amsterdamse bedrijfsleven, de gemeente en goede doelen. Eerst organiseerde de stichting vooral corporate events: activiteiten waarbij medewerkers van een bedrijf zich inzetten voor een goed doel, zoals het opknappen van het Bijlmerpark. Later werd Hart voor Amsterdam meer het platform waar veelal grote, beursgenoteerde bedrijven samenwerkten om bijvoorbeeld de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Vorige maand kwam er na veertien jaar een einde aan de stichting. Grimmelikhuijse was al eerder opgestapt vanwege een verschil van inzicht met het bestuur. Ze voelt zich desondanks onverminderd betrokken bij het helpen van kansarme Amsterdammers. Het is haar hartewens dat de stichting haar werk op de een of andere manier kan voortzetten. Waarom is een doorstart nodig?,,steeds meer mensen komen in de problemen. Het is hard nodig dat er een koepelorganisatie ontstaat waarin nog meer en beter wordt samengewerkt. Ik denk dan bijvoorbeeld aan Amsterdam Cares en de Vrijwilligerscentrale. Gelukkig hebben mede door Hart voor Amsterdam veel partijen elkaar wel al gevonden. Lopen initiatieven nu gevaar?,,dat zou kunnen. Ik heb goede hoop dat een aantal initiatieven gewoon doorgaat, zoals Track the Talent, waar het bedrijfsleven scholieren wekelijks een dag voorbereidt op de arbeidsmarkt. Overigens weten bedrijven me nog steeds te vinden. Laatst belde iemand: Ik wil geld doneren aan een goede zaak, waar kan ik dat wegzetten? Ik help dan toch, in mijn eigen tijd. Wat heeft Hart voor Amsterdam bereikt?,,we hebben de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen aan elkaar verbonden om samen mensen in een achterstandspositie te helpen. Mooi voorbeeld is een fantastische actie van NH Hoteles. Elke vier jaar vervangen zij hun meubilair. En wij zetten dat uit door de hele stad, onder andere bij opvangplaatsen van HVO-Querido. Bedrijven speelden eerst vooral de rol van afstandelijke filantroop. Nu zijn ze actiever betrokken bij de samenleving. Ze stellen vrijwillig kennis en kunde ten dienste van het goede doel. Wij hebben deze ontwikkeling gestimuleerd. Een aardig voorbeeld: Engelstalige werknemers van ING en ABN-AMRO helpen VMBOscholieren met Engels. Het taalniveau van die leerlingen stijgt enorm! En bankmedewerkers lichten jongeren voor over inkomsten en uitgaven. Dat voorkomt veel ellende. Is dit een vorm van liefdadigheid?,,nee. Liefdadigheid bestaat wat mij betreft niet. Er is een wederzijds voordeel. Het doen van vrijwilligerswerk geeft werknemers een goed gevoel. Bedrijven weten me nog steeds te vinden Is het belangrijk dat het bedrijfsleven de overheid aanvult?,,ik vind dat die twee elkaar in balans moeten houden. Aan de ene kant is het goed dat we de sociale zekerheid hebben. Maar als bijvoorbeeld blijkt dat onderwijs en bedrijfsleven niet goed op elkaar aansluiten, dan is er aan de andere kant een rol voor particulier initiatief. Wat moet een leerling nou eigenlijk kunnen om bij jou te werken? Mijn verhaal aan scholen is dan: ga als docent achter die kassa zitten, dan weet je hoe het in praktijk werkt. Bedrijven vinden het ontzettend leuk om een docent op stage te krijgen. U heeft overduidelijk hart voor Amsterdammers. Is er een groep die u echt dierbaar is?,,de jongens en meisjes in Nieuw-West vind ik erg leuk. Een bedrijf bood aan om daar een schoolfeest te organiseren. Dat was er vier jaar niet geweest. Ik zag die jongeren dansen in een grote kring: zoveel plezier, zonder een slok alcohol. Die feesten zetten ze in ieder geval voort. Altijd anderen willen helpen, heeft dat niet iets belerends?,,filantropie en echt bijdragen aan de samenleving zijn verschillende dingen. Filantropen geven geld, zonder werkelijke betrokkenheid. Daarentegen vraag ik me af of hulp zin heeft. Willen mensen dit wel? Ik voel me niet ver van de doelgroep af staan. Ik kom zelf uit een arbeidersgezin. Voor mij is het werk van de stichting niet elitair. U werkt nu bij OSA, de vereniging van maatschappelijke ondernemers in de Amsterdamse sociale sector. U koppelt ook hier weer verschillende werelden aan elkaar?,,ja, inderdaad. Als OSA hebben we met de leden uit het welzijnswerk voor het eerst een gezamenlijk sociaal plan gemaakt. Dit ondanks de felle concurrentie tussen de welzijnsinstellingen vanwege alle bezuinigingen. Als vereniging willen we hier een brug slaan: minder concurreren en beter samenwerken. n o v e m b e r 2011 amsterdam 11 betrokken bij de stad m a a r t 2011 achtergrond 11

12 Martin Brandwagt Ingelou en Alain werken als vrijwilliger bij Kinderboerderij de Pijp in Amsterdam-Zuid. Na een turbulent verleden met verslavingen en psychische problemen, zetten ze hier stap voor stap hun leven weer op de rit. Een openhartig gesprek over afkicken in Amsterdam en de heilzaamheid van poepscheppen. Ingelou van Marle en Alain Vincke bloeiden op bij de kinderboerderij. Foto: Ingrid de Groot Dieren zijn makkelijker dan mensen I ngelou van Marle (26) associeer je op het oog niet met verslaving. Ze komt uit Bovenkarspel en maakt een typisch Westfriese indruk: stevig, hoogblond en nuchter in haar taalgebruik. Ook Alain Vincke (36), een Brusselse Vlaming die zestien jaar geleden in Amsterdam neerstreek, lijkt goed in het leven te staan. Maar schijn bedriegt. Allebei krabbelen ze op uit een verleden vol verslavingen en problemen. Ze leerden elkaar kennen in een project voor begeleid wonen, waar verslaafden werken aan hun terugkeer in de reguliere maatschappij. Alain:,,Een eis om daar te kunnen wonen is dat je een dagbesteding hebt. Voor mij werkt deze plek therapeutisch. Als je kopzorgen hebt zoals ik, heb je afleiding nodig. Vroeger werkte ik in de horeca. Dat ging lang goed, maar ik dronk te veel en gebruikte ook wel coke. Na mijn ontslag liep mijn relatie stuk en kreeg ik gezeur met uitkeringen. Ik was verwijtbaar werkloos en kreeg dus geen WW, en ook over bijstand deden ze moeilijk. Met de stress die dat oplevert, kun je niet makkelijk afkicken. Ingelou:,,Ik deed waar ik zin in had. Ik was lastig. Vaak boos, op alles en iedereen. Ik dronk veel en rookte wiet. Het werk hier helpt me echt. Je leert hier nederig te zijn. Op te ruimen wat de dieren laten vallen bijvoorbeeld. Poepscheppen; nederiger kan niet. Het is heerlijk om met dieren te werken. Ze zijn makkelijker dan mensen. Ze accepteren je. Ik vertrouwde niemand, ook mezelf niet. De dieren vertrouwen mij gewoon. Begeleider Gideon den Tex van de kinderboerderij:,,ik zie ze opbloeien. Ze werken twee dagdelen per week. Na hun dienst zijn ze moe. Dan merk je dat ze een verleden hebben, hoe jong ze ook zijn. Verslaving is een ziekte, vindt Ingelou.,,Al vanaf mijn geboorte heb ik last van dwangmatige handelingen. Als kind zat ik uren te gamen. Daarna kwamen de drugs. Dat blowen is het probleem, dacht ik. Maar er zat meer achter: ik kon met mijn emoties niet uit de voeten. Die blinde woede tegen de wereld ben ik nu gelukkig te boven. Alain:,,In de kliniek leerde ik luisteren. Daarvóór wist ik het altijd beter: altijd het hoogste woord, agressief als iemand me tegensprak. Ik moest ook leren om hulp te aanvaarden. Mijn familie zegt dat ik erg veranderd ben. Hoe zien ze hun toekomst nu het traject van een half jaar bijna afgelopen is? Ingelou:,,Ik hoop een gezin te stichten en ik wil mijn kinderen op een gezonde manier opvoeden. Daarvoor moet ik eerst clean zijn. En ik ga terug naar Bovenkarspel. Gelukkig heb ik mijn familie nog. En ik heb nu mensen leren kennen die er voor mij zijn. Alain wil niet te veel naar de toekomst kijken:,,ik leef bij de dag. Eerst gelukkig worden, een sociaal leven krijgen. Twintig jaar onderhield ik alleen mijn verslaving. In de horeca merkte ik dat niet. Dat ik alcoholist was besefte ik niet. Verslaving is een ziekte. Als je dat accepteert, kun je er iets aan doen. De beste tip die ze van lotgenoten kregen, geven ze graag door: accepteer hulp! Ingelou:,,Ik was zó moe van dat eeuwige gevecht met mezelf. Er is volop goede hulp in Amsterdam! Alain:,,Het klinkt misschien gek, maar Amsterdam is een prima stad om af te kicken. maatje van de maand Ik miste iets en dacht: ik doe niets voor een ander, voor de maatschappij! Samira. Foto: Michel Hobbij Waarom doe je dit werk?,,ik doe al langer vrijwilligerswerk. Ik begon ermee tijdens mijn studie sociaal juridische dienstverlening. Ik miste iets en dacht: ik doe niets voor een ander, voor de maatschappij! Na mijn studie wilde ik ermee door en via internet vond ik het Maatjesproject van De Regenboog Groep. Het bevalt me nog steeds uitstekend. Van wie ben je een maatje?,,ik ben nu een jaar het maatje van een Ghanese vrouw met drie kinderen. Zij had vooral steun en orde nodig. Ze heeft last van een taalbarrière, waardoor ze zich te onzeker voelde om hulp te vragen. Veel post gooide ze meteen weg. Hierdoor had ze geen overzicht meer van haar schulden. Ik merkte ook dat ze zich zo schaamde voor haar problemen dat ze aanvankelijk ook tegen mij niet open was over haar situatie. Wat heb je voor haar kunnen doen?,,we zijn samen meteen in actie gekomen. We hebben eerst haar hele administratie geordend. En we zijn bij het Sociaal Raadsliedenwerk (SRW) langs gegaan. In onze relatie hebben deze directe acties een grote rol gespeeld. Zo is ze steeds opener geworden en heeft ze echt geleerd me te vertrouwen. Hierdoor vraagt ze me nu eerder om hulp en kan ze met mijn hulp zelf haar situatie verbeteren. Wat heb je er zelf van geleerd?,,ik heb geleerd om grenzen te stellen: cliënten kunnen gemakkelijk te veel op je gaan leunen en dat is niet goed. Ze moeten het uiteindelijk toch zelf gaan doen. Heb je een gouden tip voor mensen die diep in de schulden zitten?,,je moet hulp zoeken bij officiële instellingen. Ga vooral niet alleen maar naar vrienden of vage kennissen voor hulp. Je kan dan onjuist geïnformeerd worden of, in het ergste geval, zelfs te maken krijgen met fraudeurs. Stefanie Amirkhan Een maatje is een vrijwilliger die Amsterdammers met schulden helpt. Zelf maatje worden? Dat kan! Kijk op Vonkamsterdam.nl of bel achtergrond n o v e m b e r 2011

13 Brouwerij De Prael is één grote familie Toine Graus Brouwerij De Prael is een begrip geworden in Amsterdam. Niet alleen vanwege het bier maar ook door het proeflokaal, de winkel en het restaurant. Sinds kort kan er zelfs getrouwd worden. Minder bekend is dat De Prael drijft op mensen met een psychiatrische achtergrond. Ik werk fulltime, ze noemen me Bart de Brouwer Op misschien wel het mooiste plekje van Amsterdam, aan de Oudezijds Voorburgwal tussen de Oude Kerk en de Zeedijk, zit op nummer 30 Brouwerij De Prael. In de winkel worden bezoekers verwelkomd door twee enthousiaste gastvrouwen. Jamina van Rijn, net begonnen aan haar stage voor de MBO-opleiding maatschappelijke zorg, en Mijke Smits, gids voor de rondleidingen. Zij toont ons een aantal bieren met namen van smartlappenzangers: Johnny, Willeke, Heintje en in dit gure seizoen ook Zwarte Riek: een donker, zwaar stout bier. Smits is al drie jaar vrijwilliger en roemt de sfeer bij het bedrijf:,,het is één grote familie hier. Naast de winkel voert de smalle Suikerbakkersteeg naar een soort achterhuis waar het hart van De Prael klopt: de bierbrouwerij. Vier man zijn er hard aan het werk. Fer Kok, een van de twee oprichters, staat met een grote balk in een meer dan manshoge ketel te roeren. De bostel, het afgewerkte graan, moet eruit. Twee anderen vangen het natte spul op in zakken. Er komt 320 kilo uit. De vierde, Bart Rozendaal, is bezig met de ketel ernaast.,,ik kook de hop, legt hij uit.,,zo gaan de sulfiden eruit en blijft het bitter en het aroma over. Rozendaal heeft nu even geen tijd meer, straks in het proeflokaal kan hij verder praten. Vanuit de brouwerij kijk je door een grote glazen wand het proeflokaal in via een trappetje en gangetjes komen we er. Een verrassing, zo n groot, fraai ingericht grand café. Als je doorloopt naar de uitgang sta je opeens in de Oudezijds Armsteeg. Een groot gezelschap komt binnen. Een bezoek aan het proeflokaal is een populair bedrijfsuitje. Bart Rozendaal komt even uitpuffen.,,ik ben leerling brouwmeester, vertelt hij.,,in 2003 begon ik hier als vrijwilliger, nu ben ik in loondienst. Het ging een tijdje niet zo goed met me. Toen kreeg ik het aanbod om hier te beginnen. Het was nog een klein clubje toen. Ik begon voorzichtig met twee dagen, daarna drie en nu werk ik fulltime. Dat vind ik niet meer dan normaal. Bart de Brouwer noemen ze me. Nu ben ik zo ver dat ik mag experimenteren met het ontwerpen van nieuwe bieren. Bart gaat terug naar de brouwerij. Arno Kooij neemt zijn plaats in. Tien jaar geleden richtte hij de brouwerij op samen met Fer Kok.,,Fer en ik werkten in een activiteitencentrum in Buitenveldert met mensen met psychische problemen. Toevallig hadden we allebei bier brouwen als hobby. Laten we dat bij het activiteitencentrum ook eens een dagje doen, bedachten we. Dat was zo n succes dat we besloten dat we dat vaker moesten doen. De kroon op het werk: het bier is gebotteld. Foto: Ingrid de Groot De combinatie van mensen met een psychiatrische achtergrond en bier brouwen is gebleven. Alleen de schaal waarop is flink veranderd. Er staat nu een installatie waarmee in één keer liter kan worden gebrouwen en De Prael is met 118 medewerkers uitgegroeid tot een middelgroot bedrijf.,,meer dan honderd van onze medewerkers hebben een psychiatrische achtergrond, vertelt Kooij.,,Ze komen bij ons via de GGZ, Mentrum of DWI. De problemen waarmee ze kampen, variëren van burn-out tot schizofrenie. Hier krijgen ze eerlijk werk in de brouwerij. En als ze wat verder zijn, kunnen ze naar een publieksfunctie in de winkel of het proeflokaal. We hebben acht mensen met een indicatie voor een sociale werkplaats. Die zijn feitelijk bij ons in dienst en wij krijgen een loonkostensubsidie. Aan die mensen kun je dus eisen stellen. Vier van hen begeleiden zelf weer anderen. Die wsw-ers zijn de drijvende krachten van ons bedrijf. wsw-ers als drijvende krachten; Kooij haalt maar al te graag bestaande vooroordelen onderuit.,,mensen hebben soms zulke rare ideeën. Mensen met een psychiatrische achtergrond zijn geen schuimbekkende weirdo s waar je niks mee kunt. Integendeel, het zijn prima werknemers. Werk is ook voor deze mensen vreselijk belangrijk. Het levert nieuwe sociale contacten op en het vergroot hun eigenwaarde. We merken dat ze na een tijdje echt hart voor de zaak krijgen. Er bestaat helemaal geen groot verschil met een regulier bedrijf. Ook De Prael wordt bedreigd door de golf van bezuinigingen op de zorg en de sociale werkplaatsen. Hoe moet het bedrijf daar het hoofd aan bieden? Kooij:,,Voorop staat dat we een sociaal bedrijf willen blijven. Maar we zullen meer moeten verdienen om de afnemende subsidies te compenseren en dat kan zeker. We moeten op dit moment al productie aan derden uitbesteden. Maar onze sociale doelstelling beperkt de commerciële. We moeten wel kleinschalig blijven, want we willen alle werknemers van De Prael persoonlijk kennen. n o v e m b e r 2011 kunst & cultuur 13 WSW ers brouwen bier

14 Games Philip Fokker Slopen is het credo Als hoofdpersoon Alec Mason na de begrafenis van zijn vader aankomt op Mars, trekt hij er met zijn broer op uit om schroot te verzamelen. Al snel blijkt dat de EDF (Earth Defense Force), die het op Mars voor het zeggen heeft, met ijzeren hand regeert en de mensen onderwerpt aan een dictatuur. Tegen dit onrecht vechten de mannen en vrouwen van Red Faction, een guerrilla-beweging die probeert de EDF uit de verschillende secties van de rode planeet te verdrijven. Alec komt naar de rode planeet om te werken en niet om in een burgeroorlog te Sluit je aan bij de revolutionairen en bevrijd Mars belanden. Maar zijn broer is al lid van de revolutionairen en denkt daar heel anders over. Aangezien de game een zogenaamde 3rd person, open-world action shooter is, belandt Alec al snel in het conflict en sluit hij zich aan bij de vrijheidsstrijders. De epische muziek en de mooie tussenfilmpjes trekken je als speler het verhaal in, een effect dat wordt versterkt door de gesprekken die je over de walkietalkie met je teamleden voert. Slopen is het credo in deze game, in het begin met een grote hamer, maar al snel door gebouwen en andere zaken op te blazen. Hiermee verdien je salvage die je kunt inruilen voor betere wapens en uitrusting. Aan jou de taak om Mars te helpen bevrijden. Wil je Red Faction: Guerrilla gratis op je Playstation 3 spelen? Stuur dan een mail naar service@mugweb.nl en vertel ons waarom. We verloten één game, beschikbaar gesteld door Media Offer, Van Woustraat 226. Kerken uit de kast keurig in kaart gebracht Edwin Giltay Met een dienst in de kerk Vrijburg in Amsterdam-Zuid werd begin vorige maand gevierd dat homo s hier al vijfentwintig jaar kunnen trouwen. Bij deze gelegenheid werd de gids Coming out Churches gepresenteerd. Ofwel: de kerk komst uit de kast. Precies vijfentwintig jaar geleden werd in Vrijburg het eerste kerkelijke homohuwelijk in Nederland voltrokken. Daarna stelden ook vele andere geloofsgemeenschappen hun deuren open. Coming out Churches vermeldt alle kerken waar partners van gelijk geslacht hun huwelijk kunnen laten zegenen en bevat tevens interviews over dit thema. Wie de kerk associeert met bekrompenheid kwam bedrogen uit tijdens de boekpresentatie in het vrijzinnige godshuis. Jonge mensen die midden in het leven staan, praatten er over liefde en verbinding. Dominee Joost Röselaers ontkrachtte tijdens zijn preek een Geluk was heel gewoon in het oude Nieuw-West Toine Graus Nieuw-West staat in de spotlights. Een jaar geleden opende het Van Eesterenmuseum, waar vooral de baanbrekende architectuur wordt belicht. Nu toont het Stadsarchief Amsterdam het dagelijks leven in de wijk die in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw de belichaming was van de nieuwe tijd. hardnekkig misverstand: het verhaal van Sodom en Gomorra dat eeuwenlang is gebruikt om homo's te veroordelen, blijkt al die tijd verkeerd te zijn uitgelegd. Oorzaak is een onjuiste Bijbelvertaling. Röselaers:,,Het verhaal is door de kerk misbruikt. In werkelijkheid Johan Huizingalaan / hoek Plesmanlaan, 29 januari Foto: Stadsarchief Amsterdam gaat deze passage over mensen die onheil over zichzelf afroepen door niet gastvrij te zijn. Samenstellers van Coming out Churches zijn de predikanten Wielie Elhorst en Tom Mikkers. Hun boek is een soort Michelingids voor kerken:,,zoals een restaurant via stickers op de voordeur communiceert dat de gastvrijheid en het eten subliem zijn, zo hopen wij dat kerken ervoor uitkomen dat de eretitel Coming out Church hen past. Tom Mikkers ontving tijdens de boekpresentatie de J.B.Th Spaanprijs van de gelijknamige stichting, voor de verfrissende manier waarop hij de kerk over het voetlicht brengt. Theoloog David Bos bevestigt de actualiteit van de gids in een interview op het blog Nieuw Wij:,,Tegenwoordig hebben de meeste kerkleden geen flauw idee waar belijdenisgeschriften over gaan. Predestinatie? Gooi maar in m n pet! Wat mensen nu wél weten, is hoe er in hun geloofsgemeenschap wordt gedacht over zaken als seks voor het huwelijk, anticonceptie of homoseksualiteit. Cornelis van Eesteren ontwierp Nieuw-West volgens de principes van Het Nieuwe Bouwen: licht, lucht en ruimte. Nu de wijk de kinderschoenen ontgroeid is, maakte het Stadsarchief Amsterdam een selectie uit het rijke fotobezit van de beginjaren toegankelijk voor publiek in een prachtige expositie. Nu staat niet de destijds revolutionaire architectuur van de wijk centraal, maar het dagelijks leven van de gelukkigen die er een huis kregen. Daarvan getuigen ook de amateurfilmpjes die bewoners van toen aan het archief ter beschikking stelden. Een eerste snelle wandeling langs de foto s en de op de vloer geprojecteerde films geeft een overweldigende indruk van geluk. Moeders, op een van de vele speelplaatsen bij elkaar op een bankje met zicht op de kinderschare. Het gezinnetje dat vanaf het moderne balkon de nieuwe wereld in kijkt. Mensen die zich voor het raam van een modelwoning verdringen. Ze stralen een blijdschap en optimisme uit die niet onderdoet voor de helden van de Russische vijfjarenplannen. Dat welbeghagen is te begrijpen. De eerste paal van Nieuw-West ging op 1 december 1951 de grond in. Op dat moment had Amsterdam een tekort van woningen. De helft van de nieuwe stelletjes woonde noodgedwongen in bij familie. Twintig procent woonde in onderhuur op een zolder of souterrain. Ze moesten jaren wachten op een woning. Kreeg je dan eindelijk de sleutel in handen van je nieuwe ruime flat met douche en balkon, dan kon je je geluk niet op. Amsterdam deed er in die tijd alles aan om de woningnood te bestrijden. In vijftien jaar tijd werden nieuwe woningen opgeleverd, een ongeëvenaarde prestatie. Vooral jonge gezinnen trokken naar Waar fotojournalistiek graag de extravagante kanten van homoseksualiteit in beeld brengt (zie bijvoorbeeld de cover van ons augustusnummer), kiest deze huwelijksgids een andere benadering. Alhier geen stereotype leernichten met ontbloot bovenlichaam of in glitterkostuum geklede drag queens, maar foto s van homoparen in alledaagse situaties. Pride Photo Award, die de foto s ter beschikking stelde, vergroot ter bevordering van de acceptatie de extremen bewust niet uit. Coming out Churches heeft als ondertitel Dutch edition; de samenstellers hopen van harte dat er ook buitenlandse edities uitkomen. Er is echter nog een lange weg te gaan. Voordat homo s in Iran of de Verenigde Arabische Emiraten kunnen trouwen in hun gebedshuis, zijn we ongetwijfeld wel even verder. Coming Out Churches, Dutch edition Wielie Elhorst & Tom Mikkers Uitgeverij Meinema Paperback, 14,90 de nieuwe wijk. En dat is te zien: kinderen, kinderen en nog eens kinderen. De kinderwagen en de autoped lijken de belangrijkste vervoermiddelen. Voor kinderen was Nieuw-West een paradijs. Niet alleen vanwege de nieuw aangelegde speelplekken en pierenbadjes, maar vooral door al die braakliggende terreinen met opgespoten zand uit de Sloterplas. De Ringspoordijk, waar pas decennia later trein en metro zouden rijden, trok als een magneet kinderen aan. Het moet Amsterdammers die vanuit de benauwde binnenstad naar Nieuw- West verhuisden, hebben geduizeld in die zeeën van ruimte. In plaats van de nauwe Kalverstraat, hier brede winkelboulevards, waar de eerste supermarkten hun deuren openden. Glas, staal, beton: de nieuwe tijd was aangebroken. En al die ouders wisten met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat hun kinderen het beter zouden krijgen dan zij. Er is veel veranderd. Nu vreest de meerderheid van de Nederlandse ouders dat hun kinderen het juist moeilijker zullen krijgen dan zijzelf. De nieuwe tijd is de goede oude tijd geworden. Die in het stadsarchief gelukkig is vastgelegd. 14 kunst & cultuur n o v e m b e r 2011

15 Arnoud van Soest Haute cultuur zonder een prijskaartje: omdat iedereen ervan moet kunnen genieten. Sympathieker kan het niet. De gratis lunchconcerten in onder andere het Muziektheater en het Concertgebouw zijn dan ook een hit. En vol is vol, dus kom op tijd. Een gewoon kaartje is vrij duur en dit is gratis. Foto: Michel Hobbij Muzikale twaalfuurtjes voor noppes Frits Vliegenthart is sinds 1998 verantwoordelijk voor de lunchconcerten in de foyer van het Muziektheater, die gemiddeld 180 bezoekers trekken.,,in principe doen we klassiek, soms een beetje jazz. De serie is 22 jaar geleden ontstaan vanuit het balletorkest, dat in kleine samenstelling graag voor publiek wilde spelen. We mochten jarenlang de Boekmanzaal gebruiken, maar sinds kort spelen we in de foyer van het Muziektheater. En dat klinkt werkelijk een stuk beter! Mensen die anders nooit naar het Muziektheater komen, geven we de gelegenheid om een concert bij te wonen. Dat is het idee achter deze serie. Het is dinsdag 12 uur en Jenny (78) uit Amstelveen wacht op haar drie vriendinnen, die net als zij geen lunchconcert overslaan.,,we zijn allemaal weduwe en met zo n lunchconcert ben je er even uit. Vriendin Annelore (78) knikt instemmend.,,ik kom hier vooral omdat het gezellig is. Het is elke keer wat anders. Nee, wat ze spelen maakt me niet uit; ik geniet gewoon van de muziek. Ron uit Westerpark (53) maakt het wel degelijk iets uit.,,ik kom hier vooral omdat ze goede muziek uitkiezen. Vandaag bijvoorbeeld modern klassieke muziek van Poulenc. Of die nog leeft? Nee hoor, hij is érg dood. Ah. De componist blijkt al jaren een tuintje op z'n buik te hebben. Intussen heeft zich een lange rij gevormd en gaan de zaaldeuren open. Het is volle bak, want vandaag speelt er een zeskoppig ensemble van het Nederlands Philharmonisch Orkest. De foyer mag dan niet zo chic zijn als die van het Concertgebouw, het marmer en het roze tapijt zijn ook niet mis. Het ensemble speelt een partijtje opwekkende muziek dat nog het meeste doet denken aan de jazz van Leonard Bernstein. Anneke (53) geniet zichtbaar.,,dit is pas de tweede keer dit seizoen dat ik hier naartoe ga. Een vriendin vertelde me hoe leuk dit is, waarop ik dacht: het zou stom zijn als ik daar niet vaker naartoe ga. De volgende dag bezoeken we het Concertgebouw. De voorlichtster had ons al verteld dat ook hier de lunchconcerten vooral bedoeld zijn om iedereen in staat te stellen een concert in het Concertgebouw mee te maken. Om er in één adem aan toe te voegen dat je wel maar beter bijtijds kunt komen, want vol is vol. En vol is het vaak. Frits (75) is er daarom vroeg bij. Hij wil het grote orgel van het Concertgebouw nu eindelijk wel eens horen.,,ik heb er al zo veel over gehoord. Naast hem op de bank zit Joan uit Oud- West. (,,Nee, mijn leeftijd zeg ik niet, dus dan weet u het wel! ) Ze is hier een trouwe gast.,,je bent er even uit. Een gewoon kaartje is vrij duur en dit is gratis. En deze lunchconcerten zijn van hoog niveau. Joan vertelt dat de concerten vaker in de Je bent er even uit, met zo n lunchconcert Kleine dan in de Grote Zaal plaatsvinden, maar ze heeft nog nooit meegemaakt dat iemand is weggestuurd.,,nou zal dat ook komen doordat ik, omdat ik iets aan mijn been heb, altijd met de lift ga. Dus ik ben snel boven. Over de sfeer tijdens de concerten is ze zeer te spreken.,,het publiek is altijd héél erg enthousiast. Vorige week speelde Lang Lang zó schitterend piano dat het net leek of hij de leiding had, in plaats van de dirigent. Iedereen stond op om te applaudiseren. Het is half één als organist Leo van Doeselaar achter het majestueuze Maarschalkerweerd-orgel kruipt. Aan de zijkant staat een groot scherm waarop we hem in actie zien, want de goede man gaat geheel verscholen achter het orgelklavier. Leo's vingers dansen over de toetsen, zijn benen vliegen over de baspedalen. Stilzitten is er niet bij. Na elk stuk komt hij achter het orgel vandaan om met een enthousiaste buiging te bedanken voor het applaus. Na afloop praten we nog even na met Anna (79). Ze heeft genoten vandaag, en kijkt nu al uit naar woensdag 16 november. Want dan geeft het Koninklijk Concertgebouw Orkest weer een openbare repetitie.,,daar kan ik altijd érg van genieten, ook al duurt het maar een half uur. Daar zit muziek in Naast het Muziektheater en het Concertgebouw organiseert ook het Ignatiushuis lunchconcerten. Meestal treden hier solisten op, soms een duo, trio of kwartet. De zaal met plek voor vijftig bezoekers is doorgaans voor de helft gevuld. De Thomaskerk in Buitenveldert geeft tweewekelijks lunchconcerten. Alle hierboven genoemde concerten beginnen om uur. Overigens verzorgt ook het Conservatorium Amsterdam gratis toegankelijke concerten en niet alleen onder lunchtijd. Concertgebouw: gratis-lunchconcerten Conservatorium Amsterdam: agenda Ignatiushuis: Muziektheater: overige n o v e m b e r 2011 kunst & cultuur 15

16 agenda politiek agenda cultuur VRIJDAG 4 NOVEMBER Vierde Bart Tromp-lezing Historicus Jan Bank over de grote culturele en maatschappelijke veranderingen, teweeggebracht door voortschrijdende ontkerkelijking en ontzuiling. LOCATIE Rode Hoed, Keizersgracht 102 INFO EN RESERVEREN of AANVANG 20:00 TOEGANG 10 student/cjp/stadspas/65+ 7 WOENSDAG 9 NOVEMBER Achter de schermen bij de NAVO Een avond over de NAVO en de rol van Nederland en haar leger binnen deze organisatie. Aan de hand van de inmenging van Nederlandse troepen in Libië. Het publiek speelt vanavond een grote rol en stemt mee over belangrijke beslissingen. LOCATIE De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10 AANVANG 20:30 TOEGANG 8 student/ CJP/Stadspas/65+ 6 WOENSDAG 23 NOVEMBER Que si, que non Deze maand vinden in Spanje verkiezingen plaats. Door de crisis is het land ernstig verzwakt. De socialistische regering heeft het flink voor de kiezen gehad. Blijft zij aan de macht? Chris van der Heijden, Spanjekenner, zet alles op een rijtje. LOCATIE Crea, Turfdraagsterspad 17 AANVANG 19:00 TOEGANG 5 studenten gratis VRIJDAG 25 NOVEMBER Nacht van de rechtsstaat Een keur van politici, beleidsmaker, journalisten, wetenschappers, filosofen en betrokken burgers aan het woord. Met o.a. burgemeester Van der Laan, minister Donner en lastpak Von der Dunk. LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 INFO EN RESERVEREN www,felix.meritis.nl AANVANG 20:00 TOEGANG 10 Do 3 november t/m di 3 januari Afterlife Kunst over de eindbestemming roept vragen op over wat is nadat we zijn gestorven. Veertien kunstenaars zijn hiermee aan de slag gegaan. Eén van de bijzondere bruiklenen is Where does the dust collect itself? van de bekende Chinese kunstenaar Xu Bing. Hij verzamelde stof van het verwoeste World Trade Center in New York. Bings stofinstallatie bezingt de leegte van het boeddhistische Nirwana en verwijst expliciet naar Ground Zero. LOCATIE De Nieuwe Ooster, Kruislaan 124 INFO open di t/m zo 11:00-17:00 TOEGANG 5,50 stadspas 4,50 Vanaf donderdag 3 november Doodeng of doodgewoon De tentoonstelling De dood leeft laat zien hoe nabestaanden wereldwijd met de dood omgaan. Hoe rouwen en herdenken ze: ingehouden of openlijk, sober of uitbundig, privé of massaal? Dit wordt belicht met persoonlijke verhalen, films, objecten en hedendaagse kunst. Tegelijkertijd is de tentoonstelling Afterlife in het Nederlands Uitvaart Museum. Zie boven. LOCATIE Tropenmuseum, Linnaeusstraat 2 info nl open di t/m zo 10:00-17:00 TOEGANG 9 stadspas 2 zaterdag 5 november Museum n8 in Brakke Grond Met fotoexpositie California Dreaming, inburgeringscursus Vlaams door Vlaamse theatergezelschappen, een paneldiscussie over Magnum Photos, een muzikale jam van de Belg Bart Maris, Electrian Barbarian en For The Love of Art Collective van NoLIMIT (A Dam Zuidoost). Een mix van geïmproviseerde muziek, hiphop en live drum n bass (22:00-02:00). Proefsalon met Vlaamse en Mexicaanse hapjes, drankjes, plaatjes en filmpjes. LOCATIE De Brakke Grond, Nes 45 INFO open 19:00-02:00 TOEGANG 20,- met museum n8 ticket in voorverkoop 17,50 zondag 6 november Amsterdam Zuidoost slagwerk Slagwerkers uit verschillende culturen ontmoeten elkaar in het Bijlmer Parktheater. Op deze middag zullen zij hun kwaliteiten ten gehore brengen, waarbij de Indiase tabla en de Surinaamse dholak niet zullen ontbreken. Tabla Pakhawaj Dhool (India); Dholak Nagara - Tazza (Surinaams Hindoestaans); Kawina kwakwabangi (Afro-Surinaams); Djembé ( Afrikaans ); Drums, conga (Westers). locatie Bijlmer Parktheater, Anton de Komplein 240 INFO www. bijlmerparktheater.nl aanvang 15:00 TOEGANG 12,50 STADSPAS 10 1 Do 17/ vr 18 / za 19 november Het Scheve Huis halte 1 Deze try-outs met acteur Frits Lambrechts brengen vrolijk muziektheater over crisis, afbraak en de dood in de (bouw)put. Over ingestorte metro-tunnels, regenten met boter op het hoofd en pogingen om de angst te bezweren. En over de stad Amsterdam, boven en onder de grond. Idee en tekst van Elsbeth Vernout. LOCATIE Betty Asfalt Complex, Nieuwezijds Voorburgwal 282 INFO aanvang 20:30 toegang 12,50 Donderdag 17 november De Kift De Amsterdamse band De Kift maakt nog steeds fanfarepunk, maar op hun negende album Brik werden ook nieuwe dingen uitgeprobeerd. Zo werd veelvuldig gebruik gemaakt van strijkers en zette de band voor het eerst ook samples in. Daarnaast is live een belangrijke rol weggelegd voor het door de band zelf gebouwde draaidrumstel, een soort draaiorgel met een grote trom in de vorm van een olievat en een stofzuiger erin. Het punkelement zit m vooral in de DIY-mentaliteit van De Kift. LOCATIE OCCI InIt, Amstelveenseweg 134 INFO AANVANG 20:30 TOEGANG 7 2 zaterdag 5 november Museumnacht musea openen hun deuren met een vol programma van muziek, mode, film, theater en cocktails. Statige musea waar door middel van de programmering een extra laag overheen wordt gelegd tijdens de museumnacht. Ook theaters, clubs en afterparties zijn tot diep in de nacht te bezoeken. De opening vindt plaats in het Scheepvaartmusem. Locatie divers INFO&kaartverkoop open 19:00-02:00 toegang 20,- voorverkoop museum n8 ticket 17,50 zondag 13 november Ouderwetse verzamelbeurs De Nederlandse Vereniging De Verzamelaar afdeling Amsterdam organiseert een Verzamelbeurs. Voor mensen die bijvoorbeeld oude munten en ander cultuurgoed nog echt willen zien, voelen en ruiken. Te vinden: ansichtkaaren, postzegels, munten, bankbiljetten, telefoonkaarten, poppen, blikken, boeken, modelbouw, servies en curiosa. LOCATIE PuurZuid, Lekstraat 13a INFO / open 10:00-16:00 TOEGANG gratis 2 Donderdag 24 november Mondriaan Kwartet en Janssen Het Mondriaan Kwartet brengt samen met pianist en componist Guus Janssen een hommage aan Piet Mondriaan in 'Red, Yellow & Boogie Woogie'. Tijdens dit concert worden spannende filmprojecties van beroemde Mondriaanschilderijen getoond. Muziek van Anton Webern, Morton Feldman, Jacob van Domselaer en nieuw werk van Guus Janssen. LOCATIE CBK, Oranje Vrijstaatkade 71 INFO aanvang 20:00 TOEGANG 12,50 1 Zaterdag 5 november Lezing rondom de Heilige Familie Ieder jaar in oktober haalt de Nieuwe Kerk een uniek, religieus meesterwerk voor een maand naar Nederland. Dit jaar is dat De Heilige Familie van Rembrandt uit 1645, te zien t/m zondag 13 november. Op 5 november om 15:00 uur belicht professor Henk van Os de conceptualiteit en de iconografie van de Heilige Familie. Lezing gratis toegankelijk met geldig entreebewijs. LOCATIE De Nieuwe Kerk, Dam INFO open dagelijks 10:00-17:00 toegang 5 stadspas 4 Dinsdag 15 november Muziek: Hands Dave Holland, ooit bassist bij Miles Davis, en gitarist Pepe Habichuela spelen pure flamenco, met volle melancholische solo s. Jazz en flamenco lijken op elkaar, beide hebben eigen ritmische codes met daaromheen improvisaties. Miles Davis flirtte al met Spaanse volksmuziek op het legendarische Sketches of Spain. Dave Holland is na Charles Mingus een van de meest gewaardeerde componerende bassisten aller tijden. LocATIE Muziekgebouw, Piet Heinkade 1 INFO nl AANVANG 20:15 TOEGANG (incl. pauzedrankje) 32 jonger dan 30 jaar 10 hele maand november Decenniumfilms Het Stadsarchief verzamelt ook films: van officiële films van de gemeente Amsterdam tot speelfilms waar Amsterdam in voorkomt. Uit dit materiaal zijn voor elk decennium van de twintigste eeuw films samengesteld. In november is de decenniumfilm over de jaren zeventig te zien, aangevuld met een documentaire over de Bijlmer in die tijd. De voorstelling is doorlopend. Er kan in- en uitgelopen worden naar wens. LOCATIE Stadsarchief Amsterdam, Vijzelstraat 32 INFO tijd di t/m vr 10:00-17:00 za/zo 11:00-17:00 TOEGANG gratis 16 kunst & cultuur n o v e m b e r 2011

17 Stadspas aanbiedingen Proef de sfeer in de Amsterdam ArenA! Altijd een kijkje willen nemen achter de schermen van de Amsterdam ArenA en AFC Ajax? Kom dan naar het stadion voor de World of Ajax Inlooptour. Stadspasactie: 1 t/m 30 november Prijs Inlooptour: 12; met de novemberbon gratis. Duur: circa 1 uur. Tijden: ma t/m vr en laatste zondag van de maand 11.00, 12:30, 14:30 en 16:30; za 11:00, 12:15, 13:30, 14:45 en 16:30. Check de website voor de exacte tijden. Locatie: Amsterdam ArenA, Hoofdentree ingang E, Arena Boulevard 1. Meer info: (020) of world.of.ajax@amsterdamarena.nl Met de novemberbon gratis Snapshots kijken in het Van Goghmuseum De tentoonstelling Snapshot. Schilders en fotografie, , laat aan de hand van 220 foto s en 70 schilderijen zien welke rol fotografie speelde in het werk van bekende kunstenaars. Stadspasactie: 1 t/m 30 november Entree: 14, met Stadspas 7; met de novemberbon gratis Adres: Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7 Open: dagelijks van , vr tot Meer info: (020) of Met de novemberbon gratis Theatraal jazzconcert in Theater Bellevue John Buijsman geeft gestalte aan de eigenzinnige Afro-Amerikaanse multi-instrumentalist Roland Kirk ( ). Met teksten van Jules Deelder. Data: dinsdag 29 en woensdag 30 november om Prijs: 18,50; met de novemberbon gratis Reserveren: (020) Adres: Theater Bellevue, Grote Zaal, Leidsekade 90 Meer info: Met de novemberbon gratis Het schets en knutselboek van Sinterklaas Het schets en knutselboek van Sinterklaas is tegen inlevering van de novemberbon gratis af te halen bij verschillende vestigingen van Primera. Stadspasactie: 5 t/m 30 november. Prijs: 12,95; met de novemberbon gratis. Afhalen: verschillende Primera vestigingen Voor informatie over afhaaladressen: klik op uitgeverij Met de novemberbon gratis Gratis! Gratis! Gratis! Gratis! 50% korting op The Messiah van Händel Barokspecialist Pieter Jan Leusink neemt u mee in de geweldige sfeer van Händel s meesterwerk: The Messiah; ingetogen, explosief, devoot en lyrisch. Datum en aanvang: 4 december aanvang Prijs: 60; met de novemberbon 30. Reserveren: ( 1 per gesprek). Kaartverkoop: kassa Concertgebouw (dagelijks van uur). Adres: Concertgebouwplein 2-6. Meer info: Met de novemberbon 30 Terug in de tijd: Amsterdam Nieuw-West Amsterdam Nieuw-West laat de beginjaren van de westelijke tuinsteden zien aan de hand van foto s van beroemde fotografen en ontroerende amateurfilmpjes. Stadspasactie: 1 t/m 30 november Entree: volwassenen 5; kinderen tot 12 jaar gratis, jaar 3; met de Stadspas 3; met de novemberbon gratis. Adres: Stadsarchief Amsterdam, Vijzelstraat 32. Meer info: (020) of Met de novemberbon gratis Gratis naar IDFA Van 16 t/m 27 november staat Amsterdam weer in het teken van het International Documentary Film Festival Amsterdam. Stadspasactie: 16 t/m 27 november Prijs: 10; met de Stadspas 7,50; met de novemberbon gratis Kaartverkoop: bij de festivalkassa's in de IDFA tent op het Rembrandtplein vanaf maandag 14 november van tot en volgende dagen van tot Meer info: vanaf 3 november Met de novemberbon gratis Een must voor iedereen die van tassen houdt Tassenmuseum Hendrikje heeft een collectie van tassen. In november laat kunstenares Petra Hartman haar creaties zien; zoals KISSMYBAG, een tas die verwijst naar de recentelijk overleden Amy Winehouse. Stadspasactie: 1 t/m 30 november Toegang: 7,50; met de Stadspas 6; met de novemberbon gratis Adres: Herengracht 573 Open: dagelijks van Meer info: (020) of Met de novemberbon gratis Gratis! Gratis! Gratis! column Nicolien Mizee Veranderende zeden Kortgeleden las ik een komisch verhaal van Gerald Durrell, een schrijver die in de jaren vijftig wereldroem vergaarde met zijn boek My family and other animals maar die nu een beetje in de vergetelheid geraakt is. In één van de verhalen vertelt Durrell dat hij met een vriendin een pratende papegaai bezorgt bij een priester die in ongenade is gevallen omdat hij zich aan kleine jongetjes uit het kerkkoor vergrepen heeft. Aan één jongetje, of aan het hele koor?, vraagt de ik-figuur grappend. Aan het slot vergrijpt de priester zich opnieuw aan kleine jongens, die hij met behulp van zijn pratende papegaai het huis inlokt. Ook dit slot is duidelijk dolkomisch bedoeld. Vandaag de dag zou geen enkele schrijver op een dergelijke wijze over seksueel misbruik van priesters kunnen schrijven zonder heftige kritiek uit te lokken. Onze zeden zijn veranderd. Ik heb het woordenboek er op nageslagen: 'Zeden: het totaal aan handelingen en opvattingen die iedereen in een gemeenschap fatsoenlijk en goed vindt. Blijkbaar kunnen die zeden snel veranderen. Ik loop hier al een tijd over na te denken en wel naar aanleiding van Cold Case, een Amerikaanse serie waarin misdaden uit het verleden worden opgelost. In negen van de tien afleveringen gaat het om discriminatie: van zwarte mensen, van homoseksuelen, van feministes en kort geleden zelfs over een homoseksuele jongen in een vrouwenlichaam. Het boeiende is dat de all-american cops die de misdaden oplossen geen enkel probleem hebben met al deze vormen van uiterlijk en geaardheid. Sterker nog, het slachtoffer, in zijn eigen tijd gelaakt, is nu de held, de martelaar, en komt aan het slot nog even voorbij in een soort heilig licht. Waren we vroeger dom, bekrompen en streng en zijn we nu beter? En hoe komt het dat we in een relatief heel korte tijd zo anders zijn gaan denken? Zou het in alle opzichten een verbetering zijn, of zit er een kant aan die wij nu nog niet kunnen overzien en waar ze zich over vijftig jaar weer over verbazen? Ik besluit het te vragen aan een vriendin die al een diep eind in de tachtig is.,,jij gaat al een tijdje mee, zeg ik.,,jij hebt nog meegemaakt dat een protestant niet met een katholiek mocht trouwen, hoe vond je dat toen?,,verschrikkelijk!, roept ze.,,afschuwelijk! Ik had een neef die wilde trouwen met een katholiek meisje, een dráma was het! Ik was toen 9 of 10 en ik dacht: als die mensen nou van elkaar houden, wat maakt het dan uit?,,en vrouwen waren in die tijd ondergeschikt aan mannen, ga ik verder. Verder kom ik niet want ze valt me in de rede.,,vreselijk was dat! Mijn ouders hadden een heel slecht huwelijk en ik zei altijd tegen mijn moeder: ga toch weg! Ga op kamers wonen!,,zijn er nou ook dingen die je sléchter vindt geworden?, vraag ik.,,nee, zegt ze gedecideerd.,,zo vrij als de mensen nu mogen denken, heerlijk! De mensen zijn soms wat grof in de mond en dan denk ik, moet dat nou; maar dat is alles. Zou het dan toch waar zijn, lezer, dat er vooruitgang mogelijk is? En waar zal de serie Cold Case dán over gaan? Over de schandalige wijze waarop we groente en fruit bejegenen? Of tafels en stoelen? n o v e m b e r 2011 kunst & cultuur 17

18 Advertentie n o v e m b e r 2011

19 Martin Brandwagt Wethouder Zorg en Sport Eric van der Burg (VVD) vreest dat de rijksbezuinigingen veel burgers in de hoofdstad zullen treffen, maar hij ziet ook kansen. Zo keert de wijkverpleegster misschien terug. Bijzondere bijstand is echt alleen voor de eerste levensbehoeften. Foto: Melanie van der Voort Korten op pgb is een slechte zaak H et zijn roerige tijden voor de Nederlandse wethouders van Zorg. In Den Haag wordt de ene bezuiniging na de andere aangekondigd. Beperking van het persoonsgebonden budget (PGB), hogere eigen bijdragen voor de psychiatrie, minder vergoedingen uit het basispakket; het is maar een kleine greep uit de maatregelen. Door de verschuiving van de functies begeleiding en dagbesteding van de awbz naar de wmo wordt de gemeente verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de zorg. Eerste vraag aan wethouder Eric van der Burg is of Amsterdam deze nieuwe taken aan kan. Van der Burg:,,Ik denk het wel. Er is een aantal zaken onzeker. Allereerst: hoeveel krijgen we van het rijk om dit alles uit te voeren? Landelijk gaat het ministerie uit van twee à drie miljard euro per jaar. Wij willen graag weten hoeveel Amsterdam hiervan precies krijgt. Ook moet ik een voorbehoud maken wat betreft het aantal klanten dat hier gebruik van gaat maken. De berekeningen zijn gemaakt op basis van 2010, maar de maatregelen gaan pas in 2013 in. Het gaat bij ons om zo n tienduizend personen. Ik vind het goed dat de gemeenten de dagbesteding en begeleiding op zich gaan nemen. Wij doen al heel veel aan dagbesteding. Dus onder voorbehoud zeg ik: we kunnen dit aan. U bent tegen de bezuinigingen op het pgb.,,ik hoop allereerst dat het nog geen gelopen race is. Misschien komt de Tweede Kamer tot inkeer. Ik zie de problemen van de staatssecretaris. Er is veel fraude met het pgb en er zijn onbedoelde neveneffecten, maar de bezuinigingen op het pgb vind ik een slechte zaak. Negentig procent van de pgb s wordt weggesneden, dat is een heel slechte ontwikkeling. We zijn bezig met een eigen Amsterdamse regeling, maar voorlopig is de Kamer aan zet. De Utrechtse politieman Hans Sijpen zegt dat de eigen bijdrage in de psychiatrie zal zorgen voor meer overlast op straat. Deelt u die verwachting?,,ja. Ik ben het eens met de bezuinigingsopdracht van het kabinet en ook de zorg zal hier niet aan kunnen ontkomen. Maar ik denk wel dat als je chronische zorgmijders een hoge eigen bijdrage vraagt, zij zich nog meer van de zorg zullen afwenden. De CG-raad vreest een opeenstapeling van bezuinigingen die vooral chronisch zieken en gehandicapten gaat treffen. Hoe kijkt u daartegen aan?,,bij bezuinigingen wordt de ene groep harder getroffen dan de andere. Logisch: de ene groep maakt meer gebruik van gemeenschappelijke voorzieningen dan de andere. We zijn ons ervan bewust dat chronisch zieken en gehandicapten harder getroffen worden dan gezonde burgers. We gaan hierover met de regering in gesprek, maar ik vrees dat we stapeling niet in alle gevallen kunnen vermijden. Heeft Amsterdam een extra voorziening indien blijkt dat iemand heel zwaar door deze bezuinigingen getroffen wordt? Iets als een noodfonds of bijzondere bijstand?,,nee. Iemand kan thuiszorg krijgen én regelmatig naar het theater gaan. Die krijgt dus op beide punten met bezuinigingen te maken. Of de bibliotheek gaat dicht en het buurthuis sluit. Deze situaties beperken zich niet tot uitkeringsgerechtigden. Bijzondere bijstand is echt alleen voor de eerste levensbehoeften. Dus helaas, hier hebben we geen aparte voorziening voor. Wijkverpleegster komt wellicht terug Deze regering wil dat zorgbehoevende burgers meer in de eigen kring naar oplossingen gaan zoeken. Gaat dat lukken in een individualistisch ingestelde stad als de onze?,,in principe moet je voor jezelf zorgen. Als dat niet kan, dan mag je de samenleving om hulp vragen. In de praktijk werkt het ook vaak zo. Je ziet dat mensen zelf hun problemen oplossen. Iemand met een dementerende echtgenoot verzorgt die eerst zelf. Daarna worden de kinderen ingeschakeld. Pas als het te erg wordt, komt het verzorgingshuis in zicht. Hebben Nederlanders in het verleden te veel op de verzorgingsstaat vertrouwd?,,ja, er is te makkelijk over gedacht. Ik heb een voorbeeld uit de sport. Ik was op een bijeenkomst waar iemand zei: Ik wil gaan hardlopen en de spullen vergoed krijgen. Dan denk ik: maar je kunt zelf toch ook een paar gympen kopen? Mensen moeten in eerste instantie proberen het zelfstandig op te lossen. Als dat echt niet lukt, dan kan er een beroep worden gedaan op de gemeenschap. En de meeste mensen doen dat ook. Er is één categorie die te laat aan de bel trekt. Dat zijn de ouderen. Die kloppen vaak pas aan als het al te laat is. Komt de wijkverpleegster wellicht terug in Amsterdam?,,Ja. Er loopt een proef in Amsterdam- Noord. De eerste resultaten zijn zeer bemoedigend. Onderzoek in Brabant wijst uit dat dit een grote besparing oplevert. Dus dat zie ik wel gebeuren. Een laatste vraag: daklozen klagen veel over dijkverboden en boetes wegens zogeheten doelloos rondhangen. Is Amsterdam nog wel een vrije stad?,,amsterdam is een vrije stad. Maar als je ergens bier drinkt waar het niet mag, riskeer je een boete. Ik weet dat daklozen hierover klagen, maar ze veroorzaken soms wel overlast. Op bepaalde pleinen mag je gewoon geen alcohol drinken. n o v e m b e r 2011 amsterdam 19

20 De nieuwste armen hebben een baan Toine Graus Schrijver Will Tinnemans publiceerde twee jaar terug Onzeker bestaan, een bundel interviews met mensen die ondanks hun baan toch arm zijn. Onlangs schreef hij het vervolg: Voor jou tien anderen, uitbuiting aan de onderkant van arbeidsmarkt. Tinnemans analyseert de opkomst van een nieuwe klasse in Nederland, die van de werkende armen. H et fenomeen werkende armen kennen we uit Amerika. In Nederland hebben we immers uitkeringen en een minimumloon. Hoe kunnen hier dan toch mensen zijn met een baan die in armoede moeten leven? Tinnemans:,,Neem een alleenstaande moeder met een parttime baan van 24 uur met wisselende arbeidstijden. Dat maakt het haar onmogelijk er een tweede baan bij te nemen. Met die 24 uur komt ze onder het bestaansminimum. Ze zou aanvullende bijstand kunnen aanvragen, maar dat is ontzettend lastig en vernederend. Werkende armen zijn vaak alleenstaande vrouwen met een flexbaan. Flexwerken is enorm toegenomen, tussen 1990 en 2005 is het aantal flexwerkers verdubbeld. Tweeëneenhalf miljoen mensen werken als uitzend-, oproep- of invalkracht. De meesten willen liever een vaste baan, maar die krijgen ze niet. Ook het aantal zzp-ers is de laatste jaren hard gegroeid. Eén op de acht zelfstandigen heeft een inkomen onder de armoedegrens. Tot voor kort beschouwden we de uitkeringsgerechtigden als arm. Door het activerend arbeidsmarktbeleid moesten ze aan de slag. Maar het verhaal dat je erop vooruitgaat als je werkt, gaat niet meer op. Meer dan de helft van de mensen die vanuit een uitkering aan het werk gaan, komt niet uit de armoede. Zo groeit ook in Nederland het aantal werkende armen. We hebben er nu tot Met hun gezinsleden erbij gaat het om ruim mensen. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?,,in de jaren tachtig begonnen bedrijven productiewerk op grote schaal over te brengen naar lagelonenlanden. De werkgelegenheid in de industrie nam snel af, terwijl die in de dienstensector groeide. In de industrie waren de vakbonden van oudsher sterk, maar in de dienstverlenende bedrijven was de organisatiegraad heel laag. Zo konden al die mensen die in de schoonmaaksector, de supermarkten, de postbestelling, thuiszorg, beveiliging of catering werk hadden gevonden, geen vuist maken. Dat leidde simpelweg tot uitbuiting, onregelmatig werk op onmogelijke tijden tegen een minimumloon. Vooral de opdrachtgevers die al die diensten inkopen hebben tonnen boter op hun hoofd. Ze kiezen altijd voor de goedkoopste aanbieder, zonder oog voor de werknemers. Dat geldt ook voor overheidsinstellingen. Een lichtpunt vind ik de schoonmaakstaking van vorig jaar. Negen weken hebben de schoonmakers gestaakt. Het resultaat was een loonsverhoging van 3,5 procent. Zit daar de oplossing, kunnen werkende armen door zich te organiseren uit de armoede komen?,,dat kan een deel van de oplossing zijn. Dan moeten de vakbonden wel anders gaan werken. Ze hebben te lang alleen aandacht gehad voor het onderhandelen over de De overheid heeft ook tonnen boter op het hoofd CAO. Veel werkende armen, zoals de zzp ers, vallen niet onder een CAO. Die mensen moet je actief benaderen. FNV Bondgenoten doet nu overigens prima werk in de schoonmaakbranche en in de supermarkten. Maar er is meer nodig. Onze samenleving staat voor een dilemma. We kunnen verder gaan Problemen met uw uitkering? Blijven betalingen uit? Is uw uitkering afgewezen? Is uw uitkering beëindigd? Wordt uw uitkering teruggevorderd? Wordt uw uitkering gekort? Wij bieden deskundige hulp. Cliënten met een inkomen op minimumniveau zijn geen (of zeer weinig) kosten verschuldigd. Het eerste gesprek is altijd gratis. Walker Will Tinnemans: De onderkant is de klos. Foto: Kees Spruijt op de neo-liberale weg, naar nog meer vrije markt. Dan is de onderkant van de samenleving gigantisch de klos. Of we creëren een gecontroleerde vorm van kapitalisme, waarin sociale partners inclusief de staat uitwassen kunnen bestrijden. Helaas zie ik in de politiek verbluffend weinig aandacht voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Ze worden genegeerd en dat leidt tot onvrede. Zouden die mensen niet in opstand kunnen komen zoals laatst in Engeland?,,Dat kan ook in Nederland. Maar ik vrees dat zo n opstand slechts een uitbarsting van woede is, zonder blijvend effect. Ik zie meer perspectief in maatschappelijk verantwoord ondernemen, dat de laatste jaren in de lift zit. Je merkt dat bedrijven gevoelig zijn voor kritiek op de arbeidsomstandigheden Wittensleger a d v o c a t e n Hunzestraat WE Amsterdam T (020) F (020) advocaten@walker wittensleger.nl van de mensen die bijvoorbeeld in India hun producten maken. Fair trade zou ook hier de norm moeten zijn. Consumenten moeten bereid zijn wat meer te betalen voor eerlijk werk. Een moreel appèl op bedrijven en overheidsinstellingen om meer te letten op de arbeidsomstandigheden van de mensen die ze via via inhuren is hard nodig. Een ander lichtpunt is de vergrijzing. Laaggeschoolden worden in de toekomst schaarser, terwijl de vraag naar hun werk toeneemt. Onder zulke omstandigheden kunnen laagopgeleiden eisen stellen. Maar daar kunnen we niet op wachten. Er moet nú iets gebeuren. Jongeren pikken het niet langer dat ze vastzitten in een fuikbaan zonder perspectief. Tegenover de vrijheid van ondernemen staat de plicht om ervoor te zorgen dat mensen onder fatsoenlijke omstandigheden en voor een fatsoenlijk loon zichzelf en eventueel een gezin kunnen onderhouden. Dat geldt zéker in een land waar de overheid mensen de arbeidsmarkt op dwingt omdat ze mét een baan altijd beter af zouden zijn dan zonder. Voor jou tien anderen, uitbuiting aan de onderkant van de arbeidsmarkt Will Tinnemans Uitgeverij Nieuw Amsterdam 128 pagina s, 9,95 20 achtergrond n o v e m b e r 2011