KWALITEITSONDERZOEK MBO. Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (92670)

Transcriptie

1 KWALITEITSONDERZOEK MBO Landstede te Zwolle Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (92670) Definitief Mei 2015

2 BRIN: 01AA Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd: t/m Conceptrapport verzonden op: 13 april 2014 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 13 mei 2015

3

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Conclusie en vervolgtoezicht Conclusie Vervolg Resultaten van het onderzoek Bijlage Bijlage I Normering kwaliteitsgebieden... 17

6

7 1 Inleiding In dit rapport staan de uitkomsten van het kwaliteitsonderzoek, dat de Inspectie van het Onderwijs van tot en met heeft uitgevoerd bij Landstede. Dit onderzoek heeft betrekking op het middelbaar beroepsonderwijs. De inspectie baseert zich op het Toezichtkader bve 2012 en het Addendum 2015 (zie Aanleiding voor dit kwaliteitsonderzoek Tijdens de risico-monitoring die de inspectie jaarlijks uitvoert, bleek er mogelijk sprake te zijn van risico's bij de opleiding Sociaal-maatschappelijk dienstverlening, omdat de opbrengsten in het schooljaar onvoldoende waren. We hebben daarom een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd om vast te stellen of er daadwerkelijk sprake is van tekortkomingen. Het onderzoek bij Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (92670) richtte zich op het onderwijsproces, de examinering en diplomering, de opbrengsten, de kwaliteitsborging en de naleving van wettelijke vereisten. Gebied Opbrengsten Bc-196 Gebied Onderwijsproces, Kwaliteitsborging en Wettelijke vereisten 92670, Sociaalmaatschappelijk dienstverlener Gebied Examinering en diplomering 92670, Sociaalmaatschappelijk dienstverlener Leerweg, niveau, locatie leerweg bol, niveau 4, locatie Fuchsiastraat 1 te Zwolle Tijdens het kwaliteitsonderzoek hebben we informatie over de opleiding geanalyseerd. Op locatie zijn onderwijsactiviteiten geobserveerd, documenten onderzocht en gesprekken gevoerd. Er is gesproken met studenten, docenten, management en directie. In dit rapport starten we met de conclusie van het kwaliteitsonderzoek en geven we aan wat het vervolg is (hoofdstuk 2). Vervolgens is het resultaat van het kwaliteitsonderzoek beschreven (hoofdstuk 3). De normering van de eerste vijf kwaliteitsgebieden is als bijlage opgenomen. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo- Landstede pagina 7 van 18

8

9 2 Conclusie en vervolgtoezicht In dit hoofdstuk staat de conclusie van het kwaliteitsonderzoek en beschrijven we het vervolg. De toelichting op de beoordeling staat in hoofdstuk Conclusie We concluderen dat bij de opleiding Sociaal-maatschappelijk dienstverlening de kwaliteitsgebieden onderwijsproces en examinering en diplomering onvoldoende zijn en het kwaliteitsgebied kwaliteitsborging onvoldoende is. De opbrengsten zijn onvoldoende. De wettelijke vereisten voldoen niet. Bij deze opleiding zullen we vervolgtoezicht uitvoeren, vanwege zeer zwak onderwijs, onvoldoende examenkwaliteit, onvoldoende opbrengsten en niet naleving van de wet op het gebied van kwaliteitsborging (WEB, art ) en praktijkovereenkomst (WEB, art 7.2.8). In onderstaande paragraaf is aangegeven wat het vervolgtoezicht inhoudt. 2.2 Vervolg We voeren bij deze opleiding vervolgtoezicht uit, omdat we niet alle kwaliteitsgebieden als voldoende hebben beoordeeld. Het vervolgtoezicht richt zich op de geconstateerde tekortkomingen binnen de onvoldoende kwaliteitsgebieden en de niet naleving van de wettelijke vereisten. In onderstaand schema is het vervolgtoezicht te lezen. Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (92670) Beoordeling Toezichtvorm Vervolgtoezicht Kwaliteit onderwijsproces is onvoldoende en niveau opbrengsten is onvoldoende (zeer zwak onderwijs)*. Kwaliteit examinering is onvoldoende. Kwaliteitsborging is slecht. Aangepast toezicht vanwege zeer zwak onderwijs*. Aangepast toezicht vanwege onvoldoende examenkwaliteit. Aangepast toezicht vanwege niet naleving van van de WEB. De inspectie meldt het oordeel aan de minister. De instelling ontvangt een waarschuwing. De instelling stelt voor 25 mei 2015 een plan van aanpak op en stuurt dit naar de inspectie. De inspectie geeft een reactie op het plan van aanpak. Circa een jaar na de waarschuwingsbrief volgt een onderzoek naar kwaliteitsverbetering. De inspectie meldt het oordeel aan de minister. De instelling ontvangt een waarschuwing. Na de in de waarschuwingsbrief opgenomen termijn volgt een onderzoek naar kwaliteitsverbetering. Na circa een jaar na vaststellingsdatum van dit rapport volgt een onderzoek naar kwaliteitsborging Bij niet-naleven van wet- Aangepast toezicht Na 3 maanden na vaststelling van Rapport kwaliteitsonderzoek mbo- Landstede pagina 9 van 18

10 en regelgeving. vanwege niet naleving van artikel van de wet, de praktijkovereenkomst voldoet niet. dit rapport volgt een onderzoek naar het herstel. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 10 van 18

11 3 Resultaten van het onderzoek In dit hoofdstuk lichten wij het resultaat van het kwaliteitsonderzoek toe. We geven per gebied aan wat het oordeel is (goed, onvoldoende, voldoende, slecht) en verantwoorden ons hierover. Het oordeel per gebied is gebaseerd op de beoordeling van de onderliggende aspecten. Daarna verantwoorden ons over het oordeel per onderzocht gebied. Het kwaliteitsonderzoek bij de opleiding Sociaal-maatschappelijk dienstverlener, 96270, niveau 4, bol, locatie Zwolle A (Fuchsiastraat 1) heeft geleid tot de volgende oordelen. Kwaliteitsgebied Goed Voldoende Onvoldoende Slecht 1. Onderwijsproces 2. Examinering en diplomering 3. Opbrengsten 4. Kwaliteitsborging 5.Naleving wettelijke vereisten Voldoet niet Kwaliteitsgebied Voldoende Onvoldoende Aspect Gebied 1: Onderwijsproces Programma 1.1 Samenhang 1.2 Maatwerk Leren in de onderwijsinstelling 1.3 Didactisch handelen* 1.4 Leertijd 1.5 Leeromgeving Begeleiding 1.6 Intake & plaatsing 1.7 Studieloopbaanbegeleiding* 1.8 Zorg Leren in de beroepspraktijk 1.9 Beroepspraktijkvorming* Gebied 2: Examinering en diplomering 2.1 Exameninstrumentarium* 2.2 Afname en beoordeling* 2.3 Diplomering* Gebied 3: Opbrengsten 3.1 Rendement Gebied 4: Kwaliteitsborging 4.1 Sturing* 4.2 Beoordeling* 4.3 Verbetering en verankering* 4.4 Dialoog en verantwoording Gebied 5: Naleving wettelijke vereisten 5.1 Naleving wettelijke vereisten De aspecten met een * zijn kernaspecten, zie bijlage I voor normering per gebied. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo- Landstede pagina 11 van 18

12 Beschouwing Algemeen De reguliere opleiding Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (bol niveau 4) duurt drie jaar. Studenten onder 21 jaar (reguliere studenten) worden in een driejarige traject geplaatst. Studenten boven de 21 jaar worden in een tweejarige traject (volwassen studenten) geplaatst. Daarnaast zijn er studenten, die al werkzaam zijn in het vakgebied, ruime ervaring en een bepaald niveau hebben, die de opleiding in één jaar afronden. Kenmerkend voor de inrichting van het onderwijs is de vewachte zelfstandigheid van de student, waarbij de verantwoordelijkheid voor het leerproces en de ontwikkeling bij de student ligt. Tijdens het onderzoek is waargenomen dat volwassen studenten hiermee goed kunnen omgaan, maar dat reguliere studenten op meer ondersteuning rekenen. Dit levert frictie op in de verwachtingen tussen docent en student. De arbeidsmarkt voor afgestudeerden is krap. Studenten zien de opleiding dan ook in de meeste gevallen als vooropleiding voor het hbo. Onderwijsproces Het onderwijsproces beoordelen we als onvoldoende. omdat niet voldaan is aan de aspecten leertijd, studieloopbaanbegeleiding en beroepspraktijkvorming. Hieronder behandelen we als eerste de aspecten die als onvoldoende beoordeeld zijn. Vervolgens gaan we beknopt in op de aspecten die voldoende zijn. De leertijd beoordelen we als onvoldoende, omdat de werkdruk onevenwichtig is en de onderwijstijd onvoldoende wordt benut. Reguliere studenten ervaren nauwelijks inspanning tijdens de opleiding, omdat zij het leerprogramma als vrijblijvend interpreteren door de zelfstandigheid die hen is gegeven (niets hoeft, alles mag). De student mag namelijk zelf bepalen welke leerwerkprestaties (lwp s) hij uitvoert, wanneer en of hij die uitvoert, waarbij hij geringe ondersteuning ontvangt. De relatief grote hoeveelheid beschikbare uren voor het uitvoeren van lwp s versterkt het idee van de student. De bedoeling van de opleiding de student juist verantwoordelijkheid te geven voor zijn eigen leerproces lijkt hiermee niet te werken. Voor volwassen studenten is wel evenwichtige werkdruk en voldoende benutting van de onderwijstijd. We kunnen concluderen dat de verwachtingen van de opleiding met betrekking tot de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid beter aansluiten op het functioneren van volwassenen. Daarnaast hebben zij een gecomprimeerd lesrooster met minder beschikbare uren voor lwp s. De studieloopbaanbegeleiding beoordelen we als onvoldoende, omdat er onvoldoende ingegaan wordt op verschillen tussen studenten in opleidingsbehoefte, de begeleiding en de ondersteuning bij het leerproces ontoereikend is. De zelfstandigheid en de eigen verantwoordelijkheid die door de opleiding aan alle studenten wordt gegeven, werkt voor volwassen studenten, maar niet voor reguliere studenten. Van reguliere studenten wordt verwacht dat zij hun leerproces zelf inrichten en zelf bepalen wanneer en hoe zij zich ontwikkelen door middel van leerwerkprestaties en coaching. We zien dat reguliere studenten hier in hun Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 12 van 18

13 ontwikkeling nog niet aan toe zijn en behoefte hebben aan meer structuur en begeleiding bij de te nemen acties. Een voorbeeld hiervan is de wens tot versnelling. Of een student mag versnellen wordt in overleg tussen student en docent besloten. Hierna wordt de student onvoldoende in het versnellingsproces ondersteund, omdat versnelling zijn eigen verantwoordelijkheid is. Hetzelfde geldt voor de begeleiding bij het nemen van het besluit tot opgaan voor een proeve van bekwaamheid en de begeleiding na het besluit. De leerresultaten en de voortgang van de student kunnen eveneens onvoldoende gevolgd worden door zowel student als docent, omdat deze niet up to date zijn verwerkt in het E-To-systeem. Dit zorgt ervoor dat het voor studenten niet altijd duidelijk is of zij zich voldoende ontwikkelen of voldoende ontwikkeld zijn, omdat zij niet weten waaraan zij zich kunnen spiegelen. De beroepspraktijkvorming beoordelen we als onvoldoende, omdat de opleiding studenten onvoldoende voorbereidt en niet zorgt voor plaatsing. Studenten worden onvoldoende voorgelicht over de omvang van de stage en over wanneer hun stage plaatsvindt. Er wordt mondeling gemonitord of de studenten een stageplaats hebben gevonden, maar zij worden hierbij niet actief geholpen, terwijl de opleiding verantwoordelijk is voor een passende plaatsing. Het kan voorkomen dat een student vertraging oploopt, omdat er geen bpv-plaats is. Dit zorgt voor onrust onder studenten. Ter illustratie: de opleiding heeft in het schooljaar voor het eerst een bpv-periode in het eerste leerjaar ingevoerd. In de praktijk blijkt dat er nu te weinig bpv-plaatsen beschikbaar zijn in deze periode. Naar een alternatief wordt nu ad hoc gezocht. De aspecten samenhang en maatwerk beoordelen we als voldoende. De samenhang voldoet, omdat het programma van de opleiding is afgestemd op het kwalificatiedossier. De onderwijsprogrammering is op de proeven van bekwaamheid gebaseerd. Het proevenboek sluit aan op het kwalificatiedossier. Maatwerk voldoet, omdat het mogelijk is de opleiding die normaliter drie jaar duurt in één of twee jaar te voltooien. Dit geldt voor zowel reguliere als volwassen studenten en is afhankelijk van leeftijd, capaciteiten en werkervaring. In alle gevallen is het mogelijk uiteindelijk ook nog te vertragen. Didactisch handelen en leeromgeving beoordelen we als voldoende. Didactisch handelen voldoet, omdat de lessen gestructureerd zijn, docenten gedurende de lessen beschikbaar zijn voor uitleg en feedback en er tijdens de lessen afwisseling is in praktische oefening en theorie. De leeromgeving is voldoende, omdat de omgangsvormen respectvol zijn en de docent optreedt, indien nodig. Zowel docenten als studenten voelen zich veilig en ervaren een goede sfeer op school. De aspecten intake & plaatsing en zorg beoordelen we als voldoende. Intake & plaatsing voldoet, omdat de intakeprocedure zorgvuldig plaatsvindt. Er wordt tijdens voorlichting en intake een zo breed mogelijk beeld van de opleiding geschetst. Voorafgaand aan de intake worden er filmpjes over het beroep naar de potentiële studenten g d. En er is de mogelijkheid meer over de opleiding te weten te komen tijdens meeloopdagen. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 13 van 18

14 Examinering en diplomering De examinering en diplomering beoordelen we als onvoldoende, omdat niet voldaan is aan zowel het kernaspect afname en beoordeling als het kernaspect diplomering. Het exameninstrumentarium voldoet, omdat het aansluit op de uitstroomeisen en voldoet aan de toetstechnische eisen. De opleiding maakt gebruik van ingekocht examenmateriaal (Prove2Move) dat door de Inspectie als voldoende is beoordeeld. Aandachtspunt in de uitvoering is dat voorafgaand aan examinering het besluit tot examinering niet is gemarkeerd met een go/no go. Dit zorgt ervoor dat het leerproces en het examenproces elkaar lijken te overlappen. Het exameninstrumentarium voor Nederlands en Engels sluit aan op de uitstroomeisen en voldoet aan de toetstechnische eisen. De opleiding maakt gebruik van ingekocht examenmateriaal (Bureau ICE) dat door de Inspectie als voldoende is beoordeeld. De examenprocessen van afname en beoordeling voldoen niet, omdat deze onvoldoende deugdelijk zijn. De opleiding heeft geen zicht of de afname en de beoordeling in de praktijk in alle gevallen gelijkwaardig plaatsvindt. Alle proeven worden afgenomen en beoordeeld door de praktijkbegeleider. Hierdoor is er geen onderscheid tussen opleider en beoordelaar, waardoor er onvoldoende onafhankelijkheid en objectiviteit aanwezig is. Hoewel bij het eindgesprek de bpvbegeleider aanwezig is, telt deze niet mee in de beoordeling. De diplomering voldoet niet, omdat deze onvoldoende deugdelijk en geborgd is. De examencommissie neemt een onvoldoende betrouwbaar besluit tot diplomering en heeft onvoldoende zicht op de inhoudelijke kwaliteit van de examinering als geheel. De examencommissie neemt het besluit tot diplomering middels een checklist, waarbij alleen wordt gecontroleerd of de dossiers compleet zijn. Het examenplan dat leidend is, voldoet echter niet, omdat niet alle onderdelen vermeld op het examenplan geëxamineerd hoeven te worden, hetgeen de examencommissie die het examenplan vaststelt niet geconstateerd heeft. Ook blijkt uit de dossiers dat ingekochte exameninstrumentarium soms gewijzigd wordt ingezet. Deze gewijzigde toetsen zijn echter niet door de examencommissie vastgesteld. Daarnaast constateert de Inspectie slordigheden in beoordeling, verkeerd ingevulde formulieren en doorhalingen in beoordelingen op formulieren. De examencommissie zou de betrokkenen hierop hebben gewezen, maar hiervoor zitten geen bewijzen in de dossiers. Desondanks heeft de examencommissie wel besloten tot diplomering over te gaan. De examencommissie heeft voldoende kennis van alle processen en procedures rondom examinering, maar heeft onvoldoende zicht op de inhoudelijk kwaliteit. Ook is hun oordeel vooral gebaseerd op het feit dat een bedrijf of beoordelaar gecertificeerd is, maar of de beoordeling deskundig en vakinhoudelijk correct is, wordt niet door henzelf geborgd. Daarnaast heeft de commissie geen zicht hoe de beoordeling in de praktijk verloopt en analyseert zij geen resultaat- en beoordelingsgegevens. De examencommissie geeft hierdoor nog onvoldoende invulling aan haar verantwoordelijkheid. Opbrengsten De opbrengsten zijn onvoldoende, omdat het jaarresultaat (63,4 procent) en het diplomaresultaat (65,0 procent) onder de norm liggen. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 14 van 18

15 Voor deze beoordeling, gebaseerd op de BRON-gegevens van schooljaar zijn de resultaten van de bc196, niveau 4 gebruikt. De opleidingen die betrokken zijn bij het bepalen van de opbrengsten zijn: Bc-id: bc196 Niveau: 4 Crebocode:92670 Sociaal-maatschappelijk dienstverlener Kwaliteitsborging De kwaliteitsborging beoordelen we als onvoldoende, omdat niet voldaan is aan de aspecten sturing, beoordeling, verbetering en verankering en dialoog en verantwoording. De sturing beoordelen we als onvoldoende, omdat er onvoldoende specifieke en meetbare doelen voor de opleiding zijn geformuleerd al dan niet gebaseerd op de missie en strategisch beleid van de instelling. Zodoende heeft het opleidingsteam onvoldoende handvatten effectief te sturen op kwaliteit. De beoordeling beoordelen we als onvoldoende, omdat de opleiding niet regelmatig en betrouwbaar de voortgang en de realisatie van de gestelde doelen beoordeelt. Het opleidingsteam monitort in geringe mate zijn eigen doelen, gebruikt daarbij nauwelijks kwantitatieve gegevens en analyseert de beschikbare informatie niet voldoende diepgaand. Hierdoor bestaat het risico dat ingezette verbeteringen onvoldoende adequaat zijn. De verbetering en verankering beoordelen we als onvoldoende, omdat de opleiding onvoldoende verbetermaatregelen neemt die passen bij de uitkomsten van de beoordelingen in het licht van de gestelde doelen. Verbeteringen waaraan de opleiding werkt sluiten niet altijd aan op de oorzaken van de kwaliteitstekorten en/of doelen van de organisatie. Daarnaast heeft het team onvoldoende zicht op het effect van de verbeteringen, waardoor het wederom niet duidelijk is of de doorgevoerde veranderingen tot het gewenste resultaat leiden. De dialoog en verantwoording beoordelen we als onvoldoende, omdat er een onvoldoende werkende dialoog over de kwaliteit met interne en externe belanghebbenden plaatsvindt. Een structurele formele dialoog met studenten, waarvan de uitkomsten leiden tot verbetering van het onderwijs of organisatie, wordt niet gevoerd. Regelmatig wordt het werkveld geïnformeerd over ontwikkelingen, maar het werkveld wordt niet of nauwelijks betrokken bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Wettelijke vereisten De opleiding voldoet niet aan de onderzochte wettelijke eisen, omdat is vastgesteld dat de bepaling op het gebied van beroepspraktijkvorming niet is nageleefd. De praktijkovereenkomst voldoet niet aan de gestelde eisen in artikel Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 15 van 18

16

17 Bijlage Bijlage I Normering kwaliteitsgebieden De normering per gebied is per januari 2015 aangepast (zie het Toezichtkader bve 2012 en het Addendum 2015). De normering heeft betrekking op de toezichtperiode De normen Op basis van het onderzoek spreekt de inspectie oordelen uit waarvoor zij gebruikmaakt van een normering. Deze bestaat uit twee stappen: 1. Een normering per aspect: per aspect wordt een beschrijving gegeven. Indicatoren en portretten zijn daarvoor indicerend en richtinggevend. 2. Een normering per kwaliteitsgebied. Voor de normering van het gebied Onderwijsproces zijn drie kernaspecten benoemd. De kernaspecten zijn: aspect 1.3 Didactisch handelen, aspect 1.7 Studieloopbaanbegeleiding en aspect 1.9 Beroepspraktijkvorming. Normering Onderwijsproces Goed Aan acht van de negen aspecten is voldaan. Aan alle kernaspecten is voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan zeven van de negen aspecten is voldaan. Aan alle kernaspecten is voldaan. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten van deze indicatoren voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan één of meer kernaspecten is niet voldaan. Aan drie tot acht van de aspecten is niet voldaan. Slecht Aan geen van de aspecten is voldaan. Voor de beoordeling van de opbrengsten is gebruikgemaakt van onderstaande norm. Voor een oordeel voldoende moet ten minste aan één van de twee normen zijn voldaan. Normering opbrengsten Niveau Jaarresultaat (%) Diplomaresultaat (%) 1 60,7 45,1 2 56,5 45,2 3 65,3 67,3 4 64,2 67,3 Rapport kwaliteitsonderzoek mbo- Landstede pagina 17 van 18

18 Bij het gebied Examinering en diplomering zijn alle aspecten als kernaspect benoemd. Normering Examinering en diplomering Goed Aan alle drie de aspecten is voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan alle drie de aspecten is voldaan. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan één of twee aspecten is niet voldaan. Slecht Aan geen van de drie aspecten is voldaan. Voor de normering van het gebied Kwaliteitsborging zijn drie kernaspecten benoemd. De kernaspecten zijn 4.1 Sturing, 4.2 Beoordeling en 4.3 Verbetering en verankering. Normering Kwaliteitsborging Goed Aan alle aspecten is voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan alle kernaspecten is voldaan. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan twee of drie aspecten is niet voldaan. Slecht Aan alle vier de aspecten is niet voldaan. Normering Naleving wettelijke vereisten: de instelling of opleiding voldoet niet aan de wettelijke bepalingen indien de inspectie vaststelt dat een van deze bepalingen niet wordt nageleefd. Bij sommige bepalingen vloeit de norm direct uit de wet voort. Voor enkele bepalingen zijn nadere operationaliseringen opgesteld (bijvoorbeeld onderwijstijd). Rapport kwaliteitsonderzoek mbo - Landstede pagina 18 van 18