Indicatorgegevens Naam

Transcriptie

1 Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Situering Beleidsdomein Bekommernis HOEVEELHEID NIET-RECUPEERBAAR HUISHOUDELIJK AFVAL PER INWONER Dit is het totaal gewicht aan restafval per inwoner per jaar of nog genoemd het terminaal te verwijderen afvalstoffen (te storten of verbranden). (Niet selectief ingezameld huishoudelijke afvalstoffen). Dit bestaat uit verschillende afvalstoffen: De totale hoeveelheid aangeboden gemengd huisvuil ingezameld via ophaling. Het niet-recupeerbaar grofvuil afkomstig van huishoudens Het sorteerresidu dat uit het PMD-afval verwijderd wordt Het gemeentevuil bevat volgende te verwijderen afvalstoffen: marktafvalstoffen, straat- en veegvuil, afval van de werking van de gemeentelijke diensten (kantoorafval, kantineafval, kerkhofafval,...), strandafval, afval van recipiënten tegen de bestrijding van zwerfvuil, opruiming van sluikstorten, verontreinigd wegbermmaaisel, gemengd gemeente-afval ingezameld in containers. Het omvat niet (1) riool- en kolkenslib, afval van de afbraak van kunstwerken, wegen, gebouwen, afval van de gemeentelijke werkplaatsen en (2) plantsoenafval en gemeentelijk groenafval en (3) slib van septische putten en (4) reinigingsmateriaal van waterlopen, grachtafval. Kilogram afval per inwoner per jaar (kg/inwoner/jaar) Leefmilieu/Afval Afvalstoffenbeheer Iedereen wordt dagelijks met afval geconfronteerd. Voor de huishoudens houdt het probleem meestal op met het op tijd en stond aan de deur zetten van hun restafval, PMD, glas- en papierafval, of naar het containerpark brengen van hun KGA en grofvuil. Het probleem is echter veel complexer dan dat. Grote hoeveelheden afval moeten opgehaald en verwerkt worden en de uiteindelijke verwijdering van de afvalstoffen (verbranden en storten) brengt tal van milieuproblemen met zich mee (verlies van grondstoffen en energie, emissies naar bodem, water en lucht, ruimtebeslag). In de verschillende opties inzake afvalbeheer is een voorkeursrangorde aangebracht: de ladder van Lansink. Deze rangorde geeft een algemene aanduiding van hun relatieve milieuhygiënische voor- en nadelen: 1. Preventie 2. (product)hergebruik 3. recyclage en compostering 4. verbranden met een hoog energierendement 5. verbranden 6. storten Het voorkomen van afvalstoffen is het belangrijkste doel in het afvalstoffenbeleid, immers wat niet moet verwerkt worden kan ook niet voor problemen zorgen. De afvalstoffen die vervolgens ontstaan, dienen zoveel mogelijk te worden gerecupereerd. Hiermee wordt hergebruik, recyclage en compostering bedoeld. Op die manier blijven producten en grondstoffen binnen de stofkringloop. De afvalstoffen die niet kunnen worden voorkomen of gerecupereerd dienen op de meest milieuvriendelijke manier te worden verwijderd, waarbij het verbranden (met energieterugwinning) de voorkeur verdient boven storten. Relatie tot de SO Situering in het lokaal beleid Gemeentelijke/provinciale beleidsdoelstelling/bron Thema afval Deze indicator geeft een beeld van de hoeveelheid afval die moet gestort of verband worden. De evolutie geeft dan ook duidelijk weer of er meer afval voorkomen, herbruikt of gerecycleerd wordt of niet. De verwerking (storten / verbranden) van het afval betekent niet alleen een grote kost voor het leefmilieu, maar is tevens een zeer grote uitgave voor de gemeente. In het gemeentelijk milieubeleidsplan is één van de doelstellingen dat Westerlo conform het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen (UHA) streeft naar een daling van de restfractie (vnl. grofvuil) en de totale hoeveelheid afval. Binnen het UHA is de doelstelling opgenomen dat tussen 2010 en 2015 de hoeveelheid afval stagneert voor eindverwerking op 150 kg/inwoner. Relatie tot het gewestelijke beleid Indicator op gewestelijk niveau Beleidsdoelstelling op gewestelijk niveau - De hoeveelheid huishoudelijk restafval per inwoner. - De hoeveelheid restafval per inwoner, gemeten op basis van het Vlaamse gemiddelde Langetermijndoelstelling De afvalproductie en de hieraan verbonden milieudruk is teruggedrongen tot een niet te vermijden minimum.

2 Plandoelstelling De totale hoeveelheid huishoudelijk afval blijft minstens gelijk of vermindert t.o.v (cf SUP huishoudelijk afval) De productie van huishoudelijk afval blijft meer achter op de groei van de consumptie t.o.v De hoeveelheid definitief verwijderd huishoudelijk afval vermindert tot gemiddeld 150 kg per inwoner op Vlaams niveau en maximaal 180 kg per inwoner op gemeenteniveau In het huidig MINA-plan 4 zijn er geen concrete doelstellingen opgenomen naar het aantal kg per inwoner. Bron -MINA-plan 4 -Uitvoeringsplan Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen Relatie tot het regionale beleid (enkel in te vullen voor gemeentelijke milieubarometer) Indicator op regionaal niveau Wordt opgevolgd op regionaal niveau, werkingsgebied IOK, maar niet op provinciaal niveau Beleidsdoelstelling op regionaal niveau De IOK heeft als doelstelling vanaf de invoering van Diftar maximum 80kg per inwoner te behalen Bron Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen Afvalbeheer Data Dataleverancier Vergelijkbaarheid in de tijd en ruimte Primaire databronnen: Afval: De gemeente, afval-intercommunale of privé-firma die afval inzamelt in opdracht van de gemeente. De primaire dataverzameling gebeurt volgens de standaardprocedures opgelegd door OVAM, die geacht worden nauwkeurig te worden uitgevoerd door of in opdracht van de gemeenten. Inwoners: Bevolkingsregister. Secundaire databron: OVAM centraliseert en coördineert de gegevensverzameling vanuit de verschillende gemeenten en is verantwoordelijk voor de verwerking en publicatie. Zie ook publiek toegankelijke gegevens Databank huishoudelijk afval en jaarverslag van OVAM. Op wordt inderdaad o.m. een databank "huisvuil per gemeente" aangekondigd (cijfers t.e.m. 1998). Het inwonerstal voor jaar x is het aantal inwoners op 1 januari in het jaar x+1, zoals verschenen in het staatsblad. De statistieken bestaan over het algemeen lang genoeg om evoluties in de tijd aan te duiden. Toch moet rekening gehouden wordt met volgende gebeurtenissen die het totale gewicht aan restafval kunnen beïnvloeden: - Begindatum van de selectieve ophaling bracht over het algemeen een sterke daling mee van de hoeveelheid restafval aangeboden door de inwoners. - De selectieve ophaling van groenafval is meestal van een recentere datum en betekent een verdere daling van de hoeveelheid restafval. - De hoeveelheid gemeentevuil binnen de restfractie is sterk afhankelijk van het aantal evenementen, markten, veegbeurten straten,. De intensiteit van deze dienstverlening kan in de tijd sterk variëren. - Wijzigingen in de prijs voor restafval blijkt een evenredig effect te hebben op de hoeveelheid aangeboden restafval. In 2013 merken we voor de eerste maal een stijging op van de hoeveelheid ingezamelde kg per inwoner. Vermoedelijk is dit het gevolg van gewenning aan het DIFTAR systeem. In 2014 gelden weer hogere tarieven wat waarschijnlijk opnieuw voor een daling zal zorgen. - De wijze waarop huishoudelijk afval wordt verwerkt, verschilt naargelang het gaat om selectief of niet selectief ingezameld afval. Al het niet selectief ingezameld afval gaat richting verbrandingsinstallaties en stortplaatsen. De selectieve inzameling van huishoudelijk afval daarentegen heeft tot doel materiaal aan te bieden voor hergebruik, compostering of recyclage, met uitzondering van bv. KGA dat deels ook omwille van een ecologisch verantwoorde verwijdering apart wordt ingezameld. Toch komt een hoeveelheid van het selectief ingezamelde afval niet voor deze verwerkingswijzen in aanmerking, wegens vervuiling door bepaalde componenten. Recent, na de crisis in de voedingsindustrie, wordt voor bepaalde stromen (dierenvoeding en meststof/ bodemverbeteraar) gestreefd naar absolute voorzorg en nulrisico, met als gevolg dat hiervoor

3 wordt afgeweken van de ladder van Lansink en de prioriteit voor recyclage. - Andere wijzigingen in het afvalbeleid: voorbeeld promotie van 'gouden afvalkippen',... Dataverzameling en -verwerking wordt door OVAM georganiseerd en gecontroleerd, wat vergelijking tussen de gemeenten in principe perfect mogelijk maakt. Toch moet rekening gehouden worden met volgende factoren vooraleer gemeenten met elkaar te vergelijken: - Net zoals er zich binnen de gemeente verschuivingen in de tijd kunnen voordoen (zie bij vergelijkbaarheid in de tijd), bestaan er tussen de gemeenten belangrijke basisverschillen; - Zoals vermeld in het vigerende Uitvoeringsplan Huishoudelijke afvalstoffen, wordt voor restafval en voor selectief ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen bij een beperkt aantal gemeenten een correctiefactor toegepast voor studenten, toeristen, - Voor zover er geen aparte registratie bij de ophaling gebeurt van het restafval dat niet afkomstig is van particulieren (aparte ophaalronde, geautomatiseerd informatiesysteem) omvat het aantal kg 'huishoudelijk' restafval in de praktijk alle restafvalstoffen die de facto door of in opdracht van gemeenten worden ingezameld. Dit afval is hoofdzakelijk afkomstig van particuliere huishoudens. Maar het kan ook afkomstig zijn uit de publieke ruimte (zwerfvuil, marktvuil, afval van evenementen, ), van kantoren, winkels, landbouwers, etc. voor zover het vergelijkbare afvalstoffen betreft die samen met de huishoudelijke werden ingezameld. - Vooral in plattelandsgemeenten wordt nog veel aan thuisverbranding in open lucht gedaan. Maar ook in steden 'verdwijnt' nog heel wat restafval via zogenaamde allesbranders. Tussen de gemeenten bestaan belangrijke verschillen in intensiteit van de controles op of sensibilisatie rond deze fenomenen. Voor een vergelijking in de tijd zijn de gegevens van de afvalstoffenenquête bruikbaar. Er worden al gegevens verzameld sinds 1981 maar in de jaren '80 gebeurde de afvalstoffenmelding via steekproeven. Er zijn dan ook niet voor alle gemeenten cijfers beschikbaar voor die periode. - De Vlaamse cijfers zijn vergelijkbaar met de Belgische cijfers (het Waalse Gewest werkt ook met een meldingsplicht voor alle gemeenten) en met de cijfers van de Europese lidstaten (zie Eurostat). Bij een Europese vergelijking moet men wel opletten voor de juiste definiëring van 'afval' (zie hieronder bij coherentie). Validiteit Een dalende trend restafval wijst op daling van de noodzaak tot storten of verbranden en dus tot meer duurzaamheid. Storten van afval kan immers leiden tot bodem- en waterverontreiniging met negatieve gevolgen voor mens en natuur. Afvalverbranding wordt vaak geassocieerd met gevaren voor de gezondheid, vooral door de potentiële uitstoot van kankerverwekkende stoffen zoals dioxines. Restafval betekent tevens een aanzienlijke directe kost. Maar een daling van de hoeveelheid restafval, terwijl de totale hoeveelheid afval blijft stijgen, kan betekenen dat afvalproblematiek enkel benaderd wordt via de laagste treden van de verwerkingshiërarchie geïnspireerd op de Ladder van Lansink (zie beschrijving bekommernis). Voor het meest recente jaar ontbreken gegevens voor de fracties textiel, afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) en kringloopafval. Deze fracties worden door OVAM bijgeschat op basis van gemiddelden. In de loop van het jaar worden de exacte gegevens over deze fracties ingevuld in de databank van OVAM. Het komt voor dat de hoeveelheid afvalstoffen die de gemeenten aan OVAM moeten rapporteren, uitgedrukt worden in m 3. OVAM rekent dit om naar kg op basis van een gemiddeld soortelijk gewicht. Voor het berekenen van de hoeveelheid afval per inwoner worden de inwonersaantallen van 1 januari van het daaropvolgende jaar gebruikt. Complementaire indicatoren Samengestelde indicator die de totale hoeveelheid afval in al zijn componenten analyseert en daarenboven de afvalpreventie probeert te meten: totale hoeveelheid afval, hoeveelheid afval afkomstig van sluikstorten en zwerfvuil, hoeveelheid klein gevaarlijk afval, omzet kringloopcentra, Verontreiniging veroorzaakt door afvalverwerkingsbedrijven. Rapporteringfrequentie Jaarlijkse meting en verwerking van de gegevens. Laatste rapportering 2013 Volgende rapportering 2014 Feitelijke data

4 grofvuil niet-selectief huisvuil niet-selectief totaal grofvuil niet-selectief 32,4 46,9 60,7 56, ,8 61,2 huisvuil niet-selectief , ,8 81,64 72,87 totaal 174,4 149,9 146,1 135,7 128,8 137,44 134, grofvuil niet-selectief 54,45 61,5 39,5 21,9 12 7,76 16,51 15,25 huisvuil niet-selectief 69, ,8 85,8 89,0 56,4 62,09 65,2 totaal 123,95 126,5 107,3 107, ,16 78,6 80,45 Toelichting grofvuil niet-selectief 15,30 15,55 huisvuil niet-selectief 65,98 67,14 totaal 65,98 82,69 Sinds begin 1998 wordt bedrijfsafval apart van het huisvuil opgehaald, vandaar een sterke daling in Een tweede duidelijke daling in 2009 van de hoeveelheid ingezameld grof huisvuil en van de hoeveelheid restafval was te wijten aan de invoering van DIFTAR h-a-h vanaf 1 januari Vanaf 2010 merken we echter een stijging op van 22,5 %. Deze stijging blijft zich verder zetten in Al merken we eerder een stagnering op tegenover Deze stijging kan grotendeels verklaard worden doordat er gewenning aan het Diftarsysteem optreedt bij de burgers. In 2013 zet deze gewenning zich wellicht door en hierdoor kan een verdere stijging verklaard worden. Als maatregel werd vanaf 1 januari 2014 de tarieven aangepast, en dit zowel voor de variabele als voor de vaste kost. De verwachting is Interpretatie van de gegevens Vergelijking met doelstellingen Verklaring Knelpuntenanalyse Oplossing Het realiseren van een reductie van de hoeveelheid restafval tot maximum 150kg. Een groter aanbod en het stimuleren om het afval op een selectieve manier aan te bieden via de huis-aan-huisophaling verkleint de fractie nietrecupereerbaar afval. Sinds mei 1991 werden alle soorten plasticverpakkingen apart ingezameld (tot 2001 gratis, daarna 0,25 per zak). In 2000 werd gestart met de huis-aan-huisinzameling van PMD (tot 2001 gratis, daarna 0,25 euro per zak). De aanpassing van het retributiesysteem speelt echter een zeer belangrijke rol in de daling. Sinds 2003 moet betaald worden (jaarsticker) voor de inzameling van GFT. Vanaf 1998 worden compostvaten verkocht aan 600Bfr./15 euro. Sinds 1998 is er een vaste actie waarbij de mogelijkheid bestaat de GFT-container in te ruilen voor een compostbak of - vat. Sinds 1991 moet tevens betaald worden voor grofvuil en heel wat andere fracties die in het containerpark ingezameld worden. Er wordt nog steeds vrij veel niet-selectief en dus te storten/verbranden afval ingezameld. Uitgebreide, duidelijke en herhaaldelijke sensibiliseringsacties kunnen de bevolking aansporen minder afval te kopen. Ook dient de gemeente haar voorbeeldfunctie te vervullen. Administratief

5 Naam Lien Vangenechten, milieuconsulente Contactgegevens Lien Vangenechten Boerenkrijglaan 61 T: 014/ Datum Definitieve versie 25/03/2014