Always look on the bright side of life

Transcriptie

1 Always look on the bright side of life Training van een positieve aandachtbias: effect op angst, depressie en zelfvertrouwen Leone de Voogd Elske Salemink Reinout Wiers Pier Prins Universiteit van Amsterdam

2 Angst en depressie Sterke toename in adolescentie - Hersenontwikkeling - Sociale omgeving aangewezen periode voor preventie Sterke comborbiditeit Richten op overlap in onderliggende processen

3 Aandachtbias Neiging aandacht selectief te richten op negatieve informatie Sterk gerelateerd aan angst en depressie - verschillen in inhoud - verschillen in timing Speelt rol in andere informatieverwerkingsprocessen Impliciet target van CGT neemt ook af na CGT

4 Aandachtbias modificatie (ABM) Onbewuste manipulatie van aandacht Ontwikkeld om causaal verband aan te tonen Eerste studie van MacLeod et al* (2002) Aandacht getraind naar negatieve woorden toe of van negatieve woorden af * MacLeod, C., Rutherford, E., Campbell, L., Ebsworthy, G., & Holker, L. (2002). Selective attention and emotional vulnerability: Assessing the causal basis of their association through the experimental manipulation of attentional bias. Journal of Abnormal Psychology 111,

5 Aandachtbias modificatie (ABM) Dot probe taak: + Gelezen Verloren..

6 Aandachtbias modificatie (ABM) - aandachtbias ontwikkeld in getrainde richting - verschillende emotionele reacties op stresstaak Gemiddelde Mood Scale score Negatieve training Neutrale training Pre-stress Post-stress Gebaseerd op: MacLeod, C., Rutherford, E., Campbell, L., Ebsworthy, G., & Holker, L. (2002). Selective attention and emotional vulnerability: Assessing the causal basis of their association through the experimental manipulation of attentional bias. Journal of Abnormal Psychology 111,

7 Aandachtbias modificatie (ABM) Effect op stressgevoeligheid in gezonde volwassenen en kinderen - prestatie stress /sociale stress /stressvolle video s Effect op angst en depressie symptomen in (sub)klinische groepen - sociale angst, gegeneraliseerde angst, OCD - subjectief + fysiologisch + gedragsmatig - depressie, afhankelijk van ernst Nauwelijks onderzoek bij adolescenten - Rozenman et al*: positief effect bij sociaal angstigen * Rozenman, M., Weersing, V.R., & Amir, N. (2011). A case series of attention modification in clinically anxious youths. Behaviour Research and Therapy 49,

8 Visual search ABM Meeste studies met dot probe taak, maar ook alternatieven Visuel search ABM, Dandeneau et al* Zoeken van positieve informatie : Lachend gezicht tussen afwijzende gezichten Voordelen: - traint positieve aandacht én loslaten van negatieve informatie - aantrekkelijker voor jongeren * Dandeneau, S. D., Baldwin, M. W., Baccus, J. R., Sakellaropoulo, M., & Pruessner, J. C. (2007). Cutting stress of the pass: Reducing vigilance and responsiveness to social threat by manipulating attention. Journal of Personality and Social Psychology 93,

9 Visual search ABM Positief effect op: - aandachtbias - examenstress - competentiegevoelens - zelfvertrouwen - fysiologische stress respons - verkoopcijfers Recent bij angstige kinderen onderzocht (Waters et al*) - minder door clinici gerapporteerde angstsymptomen * Waters, A.M., Pittaway, M., Mogg, K., Bradley, B.P., Pine, D.S., (in press). Attention training towards positive stimuli in clinically anxious children. Developmental Cognitive Neuroscience, doi: /j.dcn

10 Doel van het onderzoek Wat is het effect van visual search ABM op - aandachtbias - angst- en depressiesymptomen - zelfvertrouwen bij ongeselecteerde jongeren? & Hoe ervaren zijn deze training? Achterliggend doel: kan deze training effectief zijn in de preventie van angst en depressie bij jongeren?

11 Methode 32 jongeren (16 M, 16 V) jaar (gemiddeld 15,1) 2 sessies ABM (n=16) of placebo controle training (n=16) Metingen: Aandachtsbias: Emotional visual search task Angst/depressie: Revised Child Anxiety and Depression Scale (RCADS) Zelfvertrouwen: Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES) Evaluatie vragenlijst

12 Design Sessie 1 Sessie 2 Voormeting: AB assessment RCADS RSES Training 1 (ABM of Placebo) 1 7 dagen Training 2 (ABM of Placebo) Nameting: AB assessment RCADS RSES Evaluatie

13 ABM training Opdracht: Zoek het blije gezicht! Achtergrond: Boos/verdrietig/angstig 4 blokken van 36 trials +/- 15 minuten Pauzes met feedback (punten)

14 Placebo training Opdracht: Zoek de bloem met 5 blaadjes! Achtergrond: Bloemen met 7 blaadjes 4 blokken van 36 trials +/- 15 minuten Pauzes met feedback (punten)

15 Aandachtbias assessment Twee blokken van 36 trials Zoek het blije gezicht OF Zoek het gezicht met de negatieve emotie Hogere reactietijd voor blije gezichten? negatieve aandachtsbias Blokvolgorde gecounterbalanced Nameting met een nieuwe set gezichten (gecounterbalanced)

16 Analyses AB assessment Incorrecte trials en individuele outliers verwijderd Bias score = RT positieve gezichten RT negatieve gezichten Deelnemers met teveel fouten op EVST geëxcludeerd (n=5). 2 (groep) x 2 (tijd) mixed ANOVA s voor aandachtbias (EVST) en zelfvertrouwen (RSE). 2 (groep) x 2 (tijd) x 6 (subschaal) mixed ANOVA s voor angst/depressie (RCADS)

17 Resultaten aandachtsbias Significante Tijd X Conditie interactie (F (3,23) = , p <.01. Significante afname van aandachtbias in ABM groep (p <.001) * Negatieve aandachtsbias ABM Control T1 T2 * = p <.001

18 Resultaten emotionele maten Sociale angst Significante Tijd X Conditie interactie (F (1,30) = 8.794, p <.01. Significante afname van sociale angst in ABM groep (p <.01). Sociale angst T1 (SD) Sociale angst T2 (SD) ABM groep 9,59(4,64) 7,75(4,54) Controle groep 7,06(3,51) 7,31(3,61) Geen trainingseffecten op andere angststoornissen, depressie of zelfvertrouwen. Geen relatie emotionele maten en aandachtbias.

19 Resultaten evaluatie Geen groepsverschillen op - Moeilijkheidsgraad van de training (gemiddeld niet zo moeilijk) - Leukheid van de training (gemiddeld neutraal) - Verwachtte conditie (iets vaker controle conditie) - Leerervaring (meestal geen) Geen rol van geloof in experimentele conditie in trainingseffecten! Experimentele groep Controle groep Totaal Echte training Neptraining

20 Conclusie Visual search ABM bij adolescenten leidt tot: - Afname negatieve aandachtsbias - Afname van sociale angst Jongeren hebben geleerd: - zich te richten op positieve informatie - negatieve informatie los te laten Vergroot mogelijk gevoelens van sociale acceptatie

21 Implicaties Mogelijk om aandachtsbias te manipuleren bij jongeren met effect op sociale angst. Veelbelovende training voor deze kwetsbare doelgroep - preventie - interventie (zelfstandig of aanvullend) - terugvalpreventie Voordelen: - laagdrempelig - goedkoop - anoniem

22 Discussie - Geen relatie aandachtsbias & angst gevonden - Is AB assessment goede maat? - Komt vermindering angst door aanpassing bias? - Geen effect andere emotionele maten - Meer sessies nodig? - Alleen in interactie met stress?

23 Discussie - Korte onderzoeksperiode - Al effect op dagelijks leven? - Hoe duurzaam is verandering aandachtsbias? - Beperkte motivatie - Vooral veel fouten in ABM groep - Eenvoud versus aantrekkelijkheid

24 Toekomst - Grotere steekproef - Langere follow-up - Stress reactiviteit - Vergroten motivatie - Combinatie met andere vormen van cognitieve training - Combineren en vergelijken met CGT

25 Bedankt voor uw aandacht! Met dank aan: Elske Salemink, Reinout Wiers en Pier Prins ADAPT-lab, afdeling ontwikkelingspsychologie UvA Yola Jansen Elidia de Wilde Jasper Wijnen Bert Molenkamp Leerlingen, ouders en personeel van de deelnemende scholen Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door:

26 Vragen?