Door Yorick de Visser

Transcriptie

1 Door Yorick de Visser Gender en popmuziek 10 juni 2011 Begeleider: Dr. Pauwke Berkers

2 de Visser 2 Inhoud Hoofdstuk 1: Inleiding Introductie Wetenschappelijke relevantie Maatschappelijke relevantie Probleemstelling Onderzoeksopzet In de volgende hoofdstukken... 8 Hoofdstuk 2: Theoretisch kader Introductie Seksesegregatie op de werkplek Seksesegregatie in de popmuziekindustrie 1.4 Carrièremogelijkheden voor vrouwen in de muziekindustrie 1.5 Verwachtingen Hoofdstuk 3: Data en methode Introductie Onderzoeksmethode Steekproef Respondenten Operationalisering Hoofdstuk 4: Analyse en Resultaten Introductie Seksesegregatie Seksetypische functies Competentie Carrièremogelijkheden Hoofdstuk 5: Conclusie Verder onderzoek Reflectie Lijst van geraadpleegde literatuur Bijlagen Vragenlijst Transcripties... 52

3 de Visser 3 Hoofdstuk 1: Inleiding Introductie De stad Rotterdam profileert zichzelf as grootste festivalstad in Nederland en is uitgeroepen tot festivalstad van de wereld ( De stad van Rotterdam investeert in het behouden van dit imago door het produceren van belangrijke culturele evenementen (Richards & Wilson, 2004). Om de Nederlandse populaire muziekindustrie te bestuderen, is deze stad een interessante case om als uitgangspunt te nemen. Voor dit onderzoek worden vrouwen bekeken die binnen de popmuziekindustrie werken en een relatie hebben tot popfestivals. De positie van vrouwen in de populaire muziekindustrie kan vanuit verschillende invalshoeken worden bekeken. Vanuit het oogpunt van artiesten, fans of vanuit de organisatie van het festival. De algemene indruk is dat er naar de popmuziekindustrie weinig onderzoek is gedaan. Onderzoek naar popfestivals in het specifiek is daarbij nog schaarser (Richards & Milestone, 2000). Wat wel blijkt uit deze onderzoeken is dat de muziekindustrie op allerlei gebieden vooral wordt gedomineerd door mannen. In dit onderzoek wordt gekeken naar de gender ongelijkheid tussen mannen en vrouwen binnen popfestivalorganisaties. Wetenschappelijke relevantie Binnen de muziekindustrie werkt er een overgrote meerderheid aan mannen in vergelijking met het aantal vrouwen. Dit is zeer nadrukkelijk te zien binnen recording studios, waar technologie en een sterke mannencultuur vrouwen buitensluit (Negus, 1992: 86). Naast het bestuderen van de recording studios wordt het gedrag en beleving van vrouwelijke artiesten onderzocht die daarom geïnterviewd worden. Dit onderzoek wordt gedaan bij vrouwen werkzaam in verschillende muziekgenres, maar het meeste onderzoek concentreert zich op rock and roll, zoals in de studie

4 de Visser 4 van Cooper en Groce (1990) en Sargent (2009). Verder omvat een groot deel van het onderzoek vrouwelijke consumenten die naar hun voorkeur en hun ervaringen met muziek gevraagd worden (DeNora, 1999). Dit onderzoek probeert er achter te komen of dit fenomeen ook plaatsvindt bij popfestivalorganisaties. Popfestivals zijn namelijk uniek omdat ze minder lang bestaan dan andere takken van de muziekindustrie. Er bestaat nog onduidelijkheid over welke factoren een rol spelen bij het verkrijgen van banen binnen popfestivalorganisaties. Popfestivals vallen namelijk binnen de cultuursector vergeleken met platenmaatschappijen die binnen de commerciële sector vallen. Platenmaatschappijen kunnen daarom makkelijker vergeleken worden met het onderzoek naar seksesegregatie op de werkplek binnen grote bedrijven. Er is echter voor popfestivalorganisaties nog meer inzicht nodig over het tot stand komen van beleid, attitudes, maatschappelijke rolverdeling en aspiraties door en bij de werknemers zelf (Reskin, 1993: 265). Dit onderzoek concentreert zich op de ambities van vrouwen binnen popfestivalorganisaties en de weg waarlangs ze deze realiseren. Door middel van het afnemen van interviews met vrouwen wordt er een ander beeld geschetst dan enquêtes zouden leveren. Vorige onderzoeken benadrukken de ongelijkheid in zijn algemeenheid en in het beleid, maar dit onderzoek probeert uit te vinden of deze ook op individueel niveau door een representatieve groep van 5 werknemers wordt gevoeld. Maatschappelijke relevantie De verhoudingen tussen mannen en vrouwen op de werkplek zijn niet gelijk. Reskin (1993) beschrijft dat vrouwen niet dezelfde soort banen krijgen of willen als mannen en dat dit de sterkste vorm van sekse differentiatie is in de maatschappij. Als vrouwen namelijk in banen

5 de Visser 5 blijven die minder verdienen en over minder autoriteit beschikken dan mannen, wordt de sociale ongelijkheid tussen de seksen behouden (265). Dat vrouwen bereid zijn om onderdeel te worden van en zich aan te passen aan een mannenwereld is dus niet vanzelfsprekend en lost het probleem van seksesegregatie niet zomaar op. De popfestival sector zou, mede gelet op de tijdelijkheid van festival organisaties, wel een mogelijkheid kunnen bieden om meer vrouwen binnen te laten vanwege de flexibiliteit van deze banen, maar dit is geen automatische garantie (Richards & Milestone, 2000). Het nader bestuderen van de dynamiek die speelt voor vrouwen bij het krijgen van een baan en van de uitdagingen die vrouwen tegemoet komen zou meer inzicht kunnen geven over het potentieel van popfestivals als werkgevers die gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen al of niet bevorderen. Hoewel vrouwen steeds meer gevarieerde posities bekleden, moeten ze nog steeds vechten tegen gevestigde werkwijzen (Negus, 1992: 126). De vraag is dus of popfestivals op het gebied van seksesegregatie anders zijn ontwikkeld als jonge tak van de muziekindustrie en als onderdeel van de culturele sector. Bepaalde verwachte trends van seksesegratie die in andere takken van de popmuziekindustrie voorkomen zullen misschien ook hier voorkomen, maar het feit dat de festivalorganisaties bestaan uit samenwerking met veel verschillende takken van de industrie tegelijk biedt misschien een mogelijkheid voor vrouwen om een prominentere rol te spelen.

6 de Visser 6 Probleemstelling De hoofdvraag in dit onderzoekt luidt als volgt: Wat is de mate van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de huidige popmuziekorganisaties en in hoeverre is dit bepalend voor de carrièremogelijkheden van vrouwen binnen deze sector? Het belangrijkste theoretische concept bij deze vraag is dus seksesegregatie op de werkplek. Hierbij is de definitie van Reskin (1993) het meest omvattend: It is a fundamental process in social inequality. The characteristics on which groups are sorted symbolize dominant or subordinate status and become the basis for differential treatment (241). Het concept gaat over alle manieren waarop vrouwen anders behandeld worden in een wereld gedomineerd door mannen. Voor dit onderzoek worden de volgende dimensies geïdentificeerd. Sekstypische functies geven bepaalde banen aan waar een meerderheid van mannen of vrouwen aanwezig zijn. Bepaalde functies sluiten dus impliciet of expliciet vrouwen buiten. Daarbij kan de competentie van de werknemer op verschillende criteria beoordeeld worden en van diverse factoren afhangen. Bij vrouwen zouden deze factoren anders zijn, bijvoorbeeld dat de perceptie van hoe goed ze hun baan doen afhangt van hoe ze er die dag uitzien (Richards & Milestone, 2000). Verder wordt er gekeken naar de carrièremogelijkheden van vrouwen naar en binnen bepaalde functies. Deze mogelijkheden kunnen beïnvloed worden door werkgevers, familiale omstandigheden en eigen ambitie. De machtsverhouding tussen mannen en vrouwen kan zowel bekeken worden binnen een functie als hoe de sekstypische functies gerangschikt zijn.

7 de Visser 7 All deze dimensies spelen een rol in de mate van sekse segregatie binnen een werkplek. Hoe meer sekse segregatie, hoe moeilijker het is voor vrouwen om bepaalde functies te verkrijgen of verder te groeien binnen een organisatie. Onderzoeksopzet Het onderzoek gebruikt de methode van het half gestructureerde interview. Om de mate van sekse segregatie te onderzoeken binnen een popfestival, worden er vijf vrouwen geïnterviewd die binnen de popmuziekindustrie werken verbonden zijn aan popfestivals. Het doel is om een beeld te krijgen van hoe vrouwen zich voelen in een mannenwereld in het jaar 2011, hoe ze met eventuele obstakels omgaan en hoe ze gevorderd zijn in hun carrière. Eerder onderzoek geeft aan dat seksesegregatie sterk is binnen de muziekindustrie. Dit onderzoekt probeert uit te zoeken of dat nog steeds zo is. De onderwerpen die behandeld worden tijdens de interviews zouden deze vragen proberen te antwoorden. De interviews zullen worden getranscribeerd en per onderwerp kwalitatief behandeld worden. Hoe zijn de vrouwen in hun baan terecht gekomen? De manier waarop vrouwen in de popmuziekindustrie terecht komen hoe gemakkelijk of moeilijk het is voor vrouwen om in deze sector te werken. Hoe zijn de vrouwen doorgegroeid in hun functies? Dit onderzoek kijkt naar of vrouwen bepaalde obstakels tegenkomen of bepaalde eigenschappen moeten hebben om te kunnen groeien in hun functie. Wat is de relatie tussen mannen en vrouwen in de organisatie?

8 de Visser 8 Als de popmuziekindustrie een mannenwereld is, dan moeten vrouwen zich misschien op een mannelijke manier gedragen en worden mogelijk minder serieus genomen dan mannen. Op welke criteria worden vrouwen beoordeeld voor het vervullen van de taken van de baan? Hoe vrouwen zichzelf beoordelen en hoe andere hun beoordelen kan een invloed hebben op of vrouwen in de sector willen en blijven werken. Zijn er banen die typisch alleen voor mannen of vrouwen bestemt zijn? De redenen dat vrouwen bepaalde banen hebben kan met beleid te maken hebben, omstandigheden van vrouwen die mannen niet doormaken, of stereotypering. In de volgende hoofdstukken Eerst zal het theoretische kader uiteengezet worden. Hier wordt gekeken naar seksesegregatie op de werkplek en de rol van vrouwen in de muziekindustrie. Vervolgens wordt de onderzoeksmethode uitgewerkt, waarin ook de steekproef bepaald wordt en het interviewschema gedetailleerd wordt. Daarna worden de resultaten besproken per voorbedacht onderwerp. Tot slot volgt er een conclusie, waarin de uiteindelijke verwachtingen aan de hand van de theorie besproken worden in vergelijking met de eigenlijke resultaten. Ook worden hier suggesties gegeven voor verder onderzoek.

9 de Visser 9 Hoofdstuk 2: Theoretisch Kader Introductie Deze thesis beschrijft de rol van vrouwen binnen de popmuziekindustrie en of hierbij sprake is van ongelijkheid op de werkplek. Het lijkt erop dat in de wetenschap vooral onderzoek is gedaan naar de positie van vrouwelijke artiesten, en in veel mindere mate naar vrouwen werkzaam in organisatorische functies binnen deze sector (Richards & Milestone, 2000). Banen in de muziekindustrie worden vooral gedomineerd door mannen. In Engeland bijvoorbeeld stromen mannen door vanuit de rockwereld (Negus, 1992: 60). De combinatie van de dominantie van mannen en de attitudes binnen de rockwereld, waarbij werk en vrijetijdsbesteding ongemerkt in elkaar overgaan, creëren een structuur waarin vrouwen uiteindelijk buitengesloten voelen. Dit komt omdat vrouwen hun werk en hun sociale verantwoordelijkheden duidelijker onderscheiden dan mannen en daarmee rekening wensen te houden (Richards & Milestone, 2000). In een studie over het effect van overwerken op de mogelijkheden van vrouwen op de werkplek binnen Nederlandse organisaties laat zien dat de extra tijdsclaim, waaraan vrouwen in mindere mate willen of kunnen voldoen, een barrière vormt voor het bereiken van gelijkheid voor vrouwen (Echtelt, Glebbeek, Lewis en Lindenberg, 2009 : 209). Dit laat nog niet zien dat het probleem van ongelijkheid op de werkplek hetzelfde is als in Engeland, maar het duidt wel aan dat er organisatorisch gezien een relatie bestaat tussen de structurele factoren die bijdragen aan ongelijkheid. In deze thesis wordt nagegaan of deze vormen van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen ook voorkomen in de Nederlandse popmuziekindustrie. In dit hoofdstuk wordt het theoretisch kader voor dit onderzoek besproken. Eerst wordt de algemene seksesegregatie op de werkplek behandeld. Vervolgens wordt aangegeven wat de rol van vrouwen is in de popmuziekindustrie en welke bijdrage zij kunnen leveren. Daarna

10 de Visser 10 worden de carrièremogelijkheden van deze vrouwen bezien en obstakels die zij zouden kunnen tegenkomen uitgewerkt. Tot slot worden verwachtingen geformuleerd over de resultaten. Seksesegregatie op de werkplek De sociale ongelijkheid die er bestaat in de popmuziekindustrie heeft te maken met een algemener probleem dat wordt beschreven als seksesegregatie op de werkplek. Segregatie is een proces waarbij minderheden anders behandeld worden en op een andere manier beloond worden dan de dominante groep terwijl de illusie van gelijke behandeling door de laatste in stand gehouden wordt (Reskin, 2003:241-2). Seksesegregatie op de werkplek ontstaat waarbij werk wordt toegewezen op basis van het verschil in sekse. Bovendien komt het door vrouwen en mannen vervullen van verschillende soorten functies meestal voor in combinatie met een geïnstitutionaliseerde sociale afstand tussen mannen en vrouwen. Dit uit zicht door middel van ongelijke invloed op besluitvorming, ongelijke lonen, verschil in loopbanen en beperkte mobiliteit tussen als typisch mannelijk en vrouwelijk aangeduide functies (Reskin, 1984: 2). Invloed werkgever Werkgevers hebben grote invloed op het in stand houden van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werplek. Er bestaan nu wel wetten die discriminerende praktijken illegaal maken voor werkgevers, maar het effect hiervan is dat deze praktijken minder zichtbaar worden (Reskin, 1993: 249). De beloningsstructuur van organisaties die gebaseerd is op verdiensten, brengen discriminerende praktijken met zich mee waarbij het werk van minderheden en vrouwen ondergewaardeerd wordt vergeleken met dat van mannen. Het feit dat de praktijk op verdiensten gebaseerd is, zorgt ervoor dat deze discriminatie onzichtbaar blijft (Castilla, 2008: 1520). Minder

11 de Visser 11 subjectiviteit en het verbeteren van attitudes zouden de ongelijkheid van vrouwen en minderheden moeten inperken (Blasi, Dickerson, Kruse & Schur, 2010: 65). Het opheffen van deze ongelijkheid maakt het noodzakelijk om een bewust beleid hierop te ontwikkelen. Volgens Bielby en Baron (Reskin, 1984) gaat dit proces namelijk niet vanzelf, want demografische factoren, technologische veranderingen en het instellen van quota leiden niet automatisch tot meer gelijkheid. De kans op succes om seksesegregatie terug te dringen lijkt het grootst bij omvangrijke organisaties of organisaties met een relatief groot aantal vrouwelijke medewerkers. Deze organisaties zijn gevoeliger voor externe politieke druk om beleidsveranderingen aan te zetten en door te voeren (52-3). Invalshoek werknemer De interviews zijn er op gericht meer inzicht te krijgen op het al of niet beleven of ondervinden van ongelijkheid van de vrouwelijke medewerkers ten opzichten van de mannelijke medewerkers. De vraag die beantwoordt moet worden is waarom vrouwelijke werknemers volgens hun eigen opvattingen al of niet in een ongelijke positie terecht komen. Binnen bepaalde functies bestaat ongelijkheid, in de vorm van bijvoorbeeld een door mannen gedomineerde werkplek. Daarnaast is het niveau van de functies waarin vrouwen terecht komen vaak lager dan de functies die mannen verwerven, zodat ongelijke machtsverhoudingen in stand worden gehouden. Reskin (1993) geeft aan dat vrouwen functies verwerven die voorheen vooral door mannen gedaan werden, doordat er te weinig aanbod van mannen is ontstaan in die functies. Er moet bovendien wel voldoende aanbod van vrouwen zijn die een opleiding hebben voor dergelijke functies. Daarnaast is de keuze voor bepaalde functies gebaseerd op het verschil in voorkeuren tussen mannen en vrouwen die al tijdens de opvoeding zijn ontstaan (256-7).

12 de Visser 12 Deze uitleg manifesteert zich bijvoorbeeld in de segregatie die al bestaat tussen de vroege carrière keuzes van mannen en vrouwen. Mannen waarderen hun competentie in wiskunde namelijk hoger dan vrouwen, en vrouwen hebben dus meer aan extra feedback omdat sociale verwachtingen van hun competentie laag is (Correll, 2001: ). Een veel gehoorde verklaring is dat vrouwen minder geneigd zijn te onderhandelen over hun salaris. Het blijkt echter dat er belangrijke achterliggende factoren zijn. Het is immers het geval dat de vakkeuze van vrouwen en mannen is gebaseerd op een eigen waardebepaling en vroeg bepaalde interesse, wat een invloed heeft op carrièrebeslissingen. Op dezelfde manier vinden vrouwen ook banen die al gedomineerd zijn door vrouwen vanwege doorverwijzingen en ook dankzij de invloed van loonsverwachtingen, die lager zijn dan bij mannen (Sosa & Fernandez, 2005: 898). Gender praktijken Deze bovengenoemde verklaringen hebben betrekking op hoe vrouwen in ongelijke posities komen vergeleken met mannen qua niveau en salaris. Een andere reden waarom vrouwen ongelijkwaardig worden behandeld is dat op de werkplek gender praktijken worden uitgevoerd, die ook de seksesegregatie in stand houden. Gender wordt niet alleen bepaald door statische aspecten als identiteit, sociale status en socialisering, maar ook door interactie tussen mensen, een dynamisch proces waarbij een persoon activiteiten onderneemt die aan het man zijn of vrouw zijn worden gerelateerd. Niet alleen de competentie van wiskundige aanleg bij vrouwen wordt ondergewaardeerd, maar zelfs wordt het werk van vrouwen in zijn algemeenheid als minder belangrijk gezien door de mannen op de werkplek (Martin, 2003: 359). Mannen en vrouwen krijgen nog steeds verschillende soorten banen en mannen krijgen hier ook privileges bij die alleen gebaseerd zijn

13 de Visser 13 op hun sekse, wat laat zien dat seksediscriminatie op de werkplek nog niet verholpen is (Reskin, 1993: 249). Dit heeft een degelijk effect binnen een organisatie waar compensatie gebaseerd is op goede uitkomsten. Het proces dat bepaalt wie een salarisverhoging verdient wordt door een moeilijk zichtbaar vooroordeel beïnvloed, waardoor de loonkloof voor vrouwen en minderheden in stand gehouden wordt (Castilla, 2008: ). Discriminatie op de werkplek bestaat dus nog ondanks de wettelijke maatregelen die zijn genomen om dit tegen te gaan. Vrouwen hebben dus minder kans op functies voor dat hun carrière begint en worden ondergewaardeerd binnen hun carrière. Seksesegregatie in de popmuziekindustrie De muziekindustrie is een wijds begrip. Het varieert van industrie actief in de klassieke muziek en moderne muziek, entertainment, onderwijs, film en televisie en festivals. Dit onderzoek is beperkt tot de popmuziekindustrie. De hedendaagse populaire muziek begon rond de vijftiger jaren met vooral rock and roll toen tieners en jonge mensen meer vrije tijd en besteedbaar inkomen kregen. Platenmaatschappijen richtten zich met specifieke genres op specifieke doelgroepen en fans (Burkholder, Grout & Palisca, 2006: 896). Met betrekking tot de popmuziekindustrie in Nederland gaat het dus om de muziek die hedendaags geproduceerd wordt. In dit onderzoek is verder ingezoomd op de organisaties van popfestivals en poppodia. In het verleden is er vooral onderzoek gedaan naar vrouwen als artiesten, en dan vooral in de rockwereld. Deze mannenwereld is een goed startpunt om een mogelijke indicatie te geven hoe de rol van vrouwen zich heeft ontwikkeld in de rest van de popmuziekindustrie. Voorheen werd daar voornamelijk naar de invloed en bijdrage van mannen gekeken. (Cooper & Groce, 1990: 220-1).

14 de Visser 14 Seksetypische functies in de popmuziekindustrie De rol van vrouwen binnen de popmuziekindustrie is vrij beperkt. Mannen zien zichzelf als legitieme muziekliefhebbers, terwijl vrouwelijke fans minder serieus genomen worden. Daarbij krijgen vrouwelijke artiesten ook gelimiteerde rollen, die vooral in een seksuele context geplaatst worden. Daardoor worden creatieve banen in de popmuziekindustrie gedomineerd door mannen. (Richards & Milestone, 2000). Vrouwen vervullen vooral administratieve functies, zoals secretaresses of persoonlijke assistenten, terwijl de mannen bezig zijn met het produceren van muziek (Negus, 1992: 58). Dit betekent dat vrouwen weinig invloed hebben op wat voor soort muziek er geproduceerd wordt en welke meningen daarover domineren. Dat wekt dus allerlei vooroordelen op over vrouwen als muziekartiesten en zorgt er ook voor dat deze gemarginaliseerd blijven. Redenen waarom vrouwen buiten de rockwereld blijven zijn vaak oppervlakkig en houden schadelijke stereotypen in stand, bijvoorbeeld dat vrouwen niet zo goed klinken als mannen. Daarbij vinden mannen ook dat vrouwen vooral het onderwerp moeten zijn in hun liederen (Cooper & Groce, 1990: 221). Netwerken in een mannenwereld Dit duidt aan dat de scheiding tussen mannen en vrouwen in de rockwereld een probleem is van verschillende manieren van werken en waarderen wat resulteert in de uitsluiting van vrouwen. De mannelijke rockcultuur is zelfs te vinden in muziekwinkels, zowel grote als specialistenwinkels, waar verschillende stijlen van masculiniteit worden bedreven (Sargent, 2009: 683-4). Het is voor mannen belangrijk om zich te uiten doormiddel van een rock life style waarbij ze een hechte connectie hebben met artiesten en ook invloed hebben als ze nieuwe artiesten vinden (Negus, 1992: 59). De netwerkmogelijkheden zijn voor mannen ook veel groter

15 de Visser 15 vanwege de informaliteit die ze met elkaar kunnen hebben. Vrouwen kunnen zich niet altijd aanvoegen, ook soms om veiligheidsredenen, bij mannenfeestjes en andere evenementen die in de late uren gehouden worden (Richards & Milestone, 2000). De muziekwinkels volgen deze trend ook, waarbij vrouwen ook buitengesloten worden voor bepaalde rollen en andere taken krijgen gebaseerd op het idee dat ze niet even goed geïnformeerd zijn over rockmuziek als de mannen (Sargent, 2009: 684). Het feit dat deze trend te zien is zowel vanuit de productie kant, waar de mannen veel macht hebben, als bij de verkoop, waar de mannen hun kleinere macht toch uitoefenen. Het geeft aan dat in allerlei onderdelen van de popmuziekindustrie, in ieder geval waar rock aanwezig is, deze trend ook voor zou kunnen komen. Deze rockcultuur creëert een omgeving waar vele onregelmatige uren nodig zijn om een netwerk in stand te houden. Voor vrouwen zou dit extra moeilijk zijn als zij kinderen wilden krijgen en verzorgen. Op deze manier ontstaan er dus twee obstakels voor vrouwen om goed te kunnen netwerken, een vereiste voor de meeste creatieve functies in de popmuziekindustrie. Het aanpassen aan de mannenwereld om serieus genomen te worden en een balans vinden tussen werk en privé. Carrièremogelijkheden voor vrouwen in de muziekindustrie Simpelweg meer vrouwen in de muziekindustrie binnen krijgen, op welke manier dan ook, is niet de enige oplossing. Er moeten eerst sociale veranderingen plaatsvinden over welke soort functies voor mannen en vrouwen geschikt zijn. Dit is natuurlijk in vele mate al geprobeerd dankzij de opkomst van feminisme, maar het probleem van seksesegregatie zit blijkbaar nog heel diep in de cultuur van de muziekindustrie vanwege de dominantie van mannen. Het effect van segregatie is belangrijk voor de uitkomsten van een organisatie en niet zomaar het bestaan van diversiteit

16 de Visser 16 (Blasi et al., 2010: 64). De ingebedde structuur wordt niet zomaar ontdaan en ondanks de vorderingen die er gemaakt zijn, blijven traditionele vormen van discriminatie en rolverdeling sterk hangen en hebben mannen nog steeds het grote voordeel (Banks & Milestone, 2010: 86-7). Loopbaanmogelijkheden Ten gevolge van de dominantie van mannen in de muziekindustrie is het dus moeilijk voor vrouwen om in hogere en creatieve functies terecht te komen. Om in de muziekindustrie door te breken, beginnen vrouwen meestal bij een administratieve functie en werken van daaruit omhoog, terwijl mannen deze route bijna nooit nemen. Mannen kunnen gelijk vanuit hun opleiding de industrie in (Richards & Milestone, 2000). Gekoppeld aan het feit dat mannen de functies en de cultuur van de muziekindustrie al domineren, zouden mannen zich ook meer geschikt kunnen vinden dan vrouwen voor de verschillende functies. Volgens Shelley Correll (2001) hebben gender vooroordelen die bestaan over bepaalde functies een invloed op of mannen en vrouwen deze carrières instappen. Hoe meer het maatschappelijke idee bestaat dat mannen beter zijn in een taak, hoe hoger mannen hun eigen competentie in die taak schatten dan vrouwen voor diezelfde taak. Als die taak een vereiste is voor een bepaalde carrière, dan volgen mannen eerder het opwaartse pad van die carrière dan vrouwen en andersom volgt dit ook (1724-5). Beleid vermindering seksesegregatie De muziekindustrie biedt enige flexibiliteit, maar zoals eerder gezegd is, vergen de functies vaak ook ongemakkelijke uren en is een vastere structuur die overwerken beperkt juist voordeliger voor vrouwen. Een mogelijkheid voor vrouwen is ook een parttime baan, maar dit komt met eigen complicaties. Binnen de Europese Unie moeten organisaties goede mogelijkheden bieden

17 de Visser 17 voor kortere werkschema s en kwaliteit parttime posities aanbieden. Hoewel veel vrouwen al parttime werken in EU landen, blijft seksesegregatie sterk aanwezig. Ten opzichte van het verminderen van seksesegregatie kan er nog veel verbeterd worden aan de parttime structuur (Webber & Williams, 2008: 773). In de popmuziekindustrie zijn de functies vooral gericht op evenementen die plaatsvinden op avonden en weekenden. Bijvoorbeeld ticketverkoop, consumptie of bewaking bieden wel parttime mogelijkheden, maar dit zijn geen creatieve functies en blijven onregelmatig. Een voorbeeld van een regelmatige functie is hoofd kassa en deze lijkt zeer geschikt voor het balanceren van werk en privé. Het is echter geen oplossing om voor vrouwen om alleen functies te vervullen die voor de meesten goed uitkomen, want dit zou de seksesegregatie in stand houden. Functies binnen een management team, zoals programmeur of hoofd marketing moeten ook opengesteld worden voor vrouwen. Maar er bestaat nog wel enige hoop. Werk dat gedaan wordt in teamverband en met minder scherp gedefinieerde baangrenzen hebben vrouwen en minderheden meer kans op succes in hun carrière (Kalev, 2009: ). Het is ook het geval dat culturele industrieën bieden wel de mogelijkheid voor vrouwen, in een tijdperk van individualisering, die autonoom en assertief te werk gaan, om carrière te maken in een flexiebel, open, creatief beroep (Banks & Milestone, 2010: 87). De popmuziekindustrie structuur is nog niet uitbundig bestudeerd en welke vorm deze aanneemt zal meer vertellen over de mogelijkheid van vrouwen om succesvol binnen de treden in de muziekindustrie. De organisatie die de machtsverhoudingen en stereotypen het meeste verzwakken binnen de werkstructuur zullen de meeste mogelijkheden bieden voor vrouwen en minderheden (Kalev, 2009: 1628).

18 de Visser 18 Verwachtingen Er wordt in dit onderzoek verwacht dat seksesegregatie op een aantal manieren zich manifesteert. Bepaalde functies zullen worden gedomineerd door vrouwen, wat ook hun toegang tot die functies limiteert. Daarbij zouden vrouwen zich ook vaak vanuit administratieve functies moeten opwerken. Vrouwen zouden zich oncomfortabel en buitengesloten voelen in een mannenwereld. Vrouwen zouden zich ook ondergewaardeerd voelen in hun functie, maar schatten ook hun eigen competentie lager in. Daarbij komt ook dat vrouwen hun eigen competentie lager zullen schatten voor taken die vooral door mannen gedaan worden en hoger schatten voor taken die vooral door vrouwen gedaan worden. Tot slot zullen vrouwen meer persoonlijke obstakels tegenkomen dan mannen om carrière te maken binnen de muziekindustrie, mede te danken aan de mannencultuur. Vrouwen zouden ook de druk voelen die een familie met zich meebrengt, waardoor overwerken of op een ongestructureerde manier minder mogelijkheden bied.

19 de Visser 19 Hoofdstuk 3: Data en methode Introductie In dit hoofdstuk wordt de onderzoeksopzet beschreven. Allereerst wordt de methode van onderzoek uitgelegd. Voor deze thesis wordt gebruik gemaakt van het halfgestructureerd open interview. Vervolgens wordt beschreven op basis van welke criteria een steekproefkader is gekozen en welke respondenten worden geselecteerd binnen dit kader. Daarna wordt de operationalisering uitgewerkt, waarin het concept van seksesegregatie op de werkplek uiteengezet wordt in dimensies en indicatoren. De dimensies zijn seksetypische functies, competentie beoordeling en carrièremogelijkheden. Tot slot wordt het meetinstrument behandeld. Dit onderdeel betreft onder andere de specifieke vragen van het interview zoals deze zullen worden gesteld aan de respondenten. Onderzoeksmethode Voor dit onderzoek wordt er een halfgestructureerd open interview afgenomen met vijf respondenten. Dit vergt het mondeling stellen van gerichte vragen om zo kwalitatieve data te verzamelen. Er is voor dit onderzoek het interview gekozen omdat de probleemstelling er op gericht is om erachter te komen hoe vrouwen hun eigen positie in de popfestivalorganisatie beleven. Ook is er over proces het proces van seksesegregatie mogelijk nog niet veel nagedacht door de respondenten. Door middel van een interview is het mogelijk om door te vragen en op deze manier diepgang te creëren in de response. Een open interview geeft de kans om ook gevoelige onderwerpen aan te spreken en voor de respondent om zich eerlijk te kunnen uiten. Volgens Baarda, de Goede en van der Meer-Middelburg (1996) zijn open interviews juist goed te gebruiken bij onderwerpen die als taboe kunnen worden gezien. Het open interview

20 de Visser 20 is ook de beste manier om opvattingen en belevingen te onderzoeken. Bovendien zijn popfestivals nog maar weinig onderzocht en zeker seksesegregatie in dit gebied betreft nieuwe problematiek, waar kwalitatief onderzoek dus meer voor de hand ligt dan kwantitatief onderzoek, omdat het de mogelijkheid geeft om het onderwerp verder te exploreren. Vanwege deze criteria wordt er dus gekozen een onderzoeksmethode die in gespreksstijl kwalitatieve data kan opleveren. Verder wordt het open interview gedeeltelijk gestructureerd. Dat wil zeggen dat de onderwerpen en gestructureerde vragen over achtergrondinformatie al vast komen te staan (Baarda et al., 1996). Dit heeft te maken met de mate van deskundigheid van de interviewer en om meetbare resultaten eenvoudiger uit de data te trekken. Deze structuur bevat een topiclijst waarbij voor ieder onderwerp een nieuwe beginvraag wordt gesteld. Deze beginvragen kunnen aangevuld worden en verdere diepgang krijgen doormiddel van het voorbereiden van trefwoorden en het gebruiken van spontaan doorvragen. Steekproef De onderzoekspopulatie bestaat uit werkende vrouwen binnen popfestivals. Het gaat immers om hun eigen beleving en indien er seksesegregatie plaatsvindt, hoe dit zich dan op individueel niveau manifesteert. De organisaties zelf worden niet onderzocht, want het onderzoek is gericht op de kant van de werknemer en niet die van de werkgever. De vrouwen kunnen allerlei soorten posities bekleden. Volgens de theorie zijn er seksetypische functies en op alle lagen kan er seksesegregatie bestaan. Binnen de steekproef vallen dus vrouwen in verschillende fases van hun carrière. Er wordt namelijk ook gekeken naar hoe deze vrouwen in een specifieke functie terecht gekomen zijn en hoe ze eventueel nog verder zouden willen en kunnen doorgroeien.