STUDIE 99 OPLEIDINGSPROFIEL. fotografie

Transcriptie

1 STUDIE 99 OPLEIDINGSPROFIEL fotografie

2 OPLEIDINGSPROFIEL fotografie sector studiegebied opleiding optie : audiovisuele productie : industriële wetenschappen & technologie : audiovisuele techniek : fotografie Sectorcommissie hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1998/6356/39 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De VLOR staat in voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

3 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE I N H O U D HOOFDRUBRIEK 1 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces Legitimatie 2 HOOFDRUBRIEK 2 3 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Algemeen Aantal fotografen en fotohandelaars Situering van de vakfotograaf Onderzoek naar de Vormings- en Opleidingsbehoeften 3 voor de Beroepsfotografen Recente studie Werkgelegenheid in het fotobedrijf De Beroepsfotograaf Beroepenstructuur Geraadpleegde bronnen Visie Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen en opties Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Diploma s en getuigschriften Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de 10 opleiding Gelijkaardige opleidingen en diploma s in het buitenland Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Infrastructuur Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de 12 opleiding Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de 12 Opleiding volgens SO-vooropleiding Reële studieduur Globale opbouw van de bestaande lessentabellen Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland Verantwoording van de opleiding 14

4 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL FOTOGRAFIE HOOFDRUBRIEK 3 15 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de opleiding De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding Het beroepsgericht opleidingsprofiel Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen De concrete uitwerking van de vertaalslag Aanvullende gegevens met betrekking tot de opleiding Sleutelkwalificaties De kern van de opleidingsprofiel De maatschappelijk-culturele vorming Relevantie van het opleidingsprofiel voor de herschikking van de 22 kwalificatiestructuur HOOFDRUBRIEK 4 24 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL HOOFDRUBRIEK 5 25 BIBLIOGRAFIE HOOFDRUBRIEK 6 26 MEDEWERKERS BIJLAGEN Bijlage 1: KdG Lessentabel Audiovisuele Techniek optie Fotografie (1C) 27 1 ste jaar 2 de jaar 3 de jaar Bijlage 2: Audiovisuele techniek: optie Fotografie 29

5 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 1 HOOFDRUBRIEK 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied: Opleiding: Optie: Sectorcommissie: industriële wetenschappen en technologie audiovisuele techniek (1 cyclus) fotografie audiovisuele productie 1.2 Opdracht Opdrachtgever Vlor, Overheid Vlaamse Gemeenschap. Opstellen van een Opleidingsprofiel Fotografie afgeleid van het beroepsprofiel met als doelstelling kwaliteitsonderwijs met de nodige basiscompetenties. 1.3 Ontwikkelingsproces Opgesteld volgens handleiding van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. Moeilijkheden/problemen Bij de aanvang ( ) van dit werk was er nog geen Beroepsprofiel Fotografie bekend. Dit werd opgesteld in samenwerking met vertegenwoordigers van Fotoscholen en de Vereniging voor Beroepsfotografen en overgemaakt aan de Vlor ( ). Het beroepsprofiel werd onder voorbehoud van de resultaten van het aan het werkveld gevraagde advies goedgekeurd (1997). Door de evolutie in de technische scholen is er geen kwalitatief onderscheid meer te maken wat betreft het niveau, wel verschillen de gelegde accenten tussen de technische en de artistieke scholen (cfr. vergadering Vlor ). De beroepswereld in brede zin wordt eerder bevolkt door afgestudeerden uit het technisch hoger onderwijs. Suggestie: een brug bouwen tussen de twee benaderingen. Alle vertegenwoordigers van de fotoscholen vinden dat de opleidingstijd te kort is: indien het niet mogelijk is de studieduur te verlengen ligt een alternatieve oplossing misschien in het voorzien van een lange(re) stage.

6 2 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Data vergaderingen: : tussentijds overleg : vergadering : vergadering 2 (audiovisuele opleidingen) : bijkomende vergadering : audiovisueel : vergadering over het Beroepsprofiel : vergadering 3 (De vergaderingen die nodig waren voor het opstellen van het Beroepsprofiel worden hier niet vermeld.) Duur van dit ontwikkelingsproces De voorziene duur moest verlengd worden omdat er eerst een Beroepsprofiel moest worden uitgewerkt. Dit werd mede mogelijk gemaakt door de bijdrage van de Nationale Vereniging voor Beroepsfotografen. Hierna bleek dat men zou kunnen vertrekken van één Beroepsprofiel en dat er voor de verschillende benaderingen (technisch onderwijs en beeldende kunst) een afzonderlijk Opleidingsprofiel moest worden gemaakt (cfr. vergadering ). 1.4 Legitimatie Raad voor Hoger Onderwijs (RHO).

7 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 3 HOOFDRUBRIEK 2 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Algemeen Aantal fotografen en fotohandelaars (gegevens NVB/SERV/Marktselect) 1 Vlaanderen Brussel Wallonië Het Rijk Nederland Frankrijk Totaal Situering van de vakfotograaf De huidige vakfotograaf heeft in de meeste gevallen een zelfstandige fotozaak. De activiteiten liggen voornamelijk in de verkoop van producten en diensten, zoals fotoapparatuur en toebehoren; het ontwikkelen en afdrukken van amateurfilms; reportages en studiowerk. 2 Nationale Vereniging voor Beroepsfotografen (NVB) Spastraat 8, 1000 Brussel (tel: 02/ fax: 02/ ) Contactpersonen: Nikki Huts (secretaris), Luc Peeters (voorzitter) Onderzoek naar de Vormings- en Opleidingsbehoeften voor de Beroepsfotografen Studie uitgevoerd door het NCMV (zie NVB) (december 1995) Hierin wordt gesteld: Het beroep van fotograaf heeft de afgelopen jaren inhoudelijk een drastische wijziging ondergaan. De technologische evolutie heeft diepgaand ingegrepen in de uitoefening van het beroep. Bovendien wordt vastgesteld dat het beroep qua uitvoering sterk verschoven is naar gespecialiseerde segmenten. Zo is er o.m. de vaststelling dat de allround beroepsfotograaf heeft plaats gemaakt voor de specialistvakman in één of meerdere onderdelen, met of zonder winkelverkoop. Ook vanwege de productzijde is het aanbod én zeer gevarieerd én zeer gespecialiseerd.. Binnen deze evoluties staat ook de concurrentiele positie van de zelfstandige beroepsfotograaf erg onder druk. Zowel op het vlak van de techniciteit van het beroep als op het vlak van de commercialisering worden zeer hoge eisen gesteld. Dit alles heeft uiteraard gevolgen voor de basisopleiding en de voortgezette vorming Gegevens bekomen via NVB. Uit: De Vakfotograaf van het jaar Studie van de NVB (p. 1). NCMV. Onderzoek naar de vormings- en opleidingsbehoeften voor de Beroepsfotografen. December 1995, p 1

8 4 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE In dezelfde studie licht men het begrip attitude toe aan de hand van de volgende tekst: De vormings- en opleidingsbehoeften van de genoemde sectoren omvatten deels een reeks vereisten waaraan de zelfstandige ondernemer en KMO globaal onderhevig zijn, en deels een reeks vereisten welke specifiek tot de kenmerken van het beroep behoren. Naarmate de dimensie van de onderneming kleiner is, worden beide meer met mekaar verweven. Omwille van de complexiteit van het ondernemen en het verwachte adaptatieniveau speelt de ondernemer als persoon hierin een bijzonder belangrijke rol. In de literatuur hanteert men daartoe het begrip attitude. A. De Block (Nationaal Comité ) vermeldt hierin het belang van doorzettingsvermogen, belangstelling en inzicht gekoppeld aan een gevoel voor relativiteit en aanpassingsvermogen. Bovendien stelt de auteur de noodzaak voor beslissingsvermogen, zin voor productiviteit en nauwkeurigheid. Deze attitude wordt vervolledigd met een gerichtheid op handelen en gebruik van informatiebronnen. Aangezien in een KMO het ondernemingshoofd de centrale figuur is van het bedrijf hangt het welslagen van de onderneming derhalve in zeer sterke mate af van zijn/ haar persoonlijke kwaliteiten (Profiel van de geslaagde ondernemer in de KMO - NIVVM ). Het belang dat gehecht wordt aan de kwaliteiten van de ondernemer als persoon vindt men ook terug in diverse pleidooien voor een 'totaal ondernemerschap'. Het betreft hier de compilatie van de algemene (het beheer, de algemene ontwikkeling, de attitude...) en de beroeps, in relatie tot een omgeving (klanten, concurrentie, technologie...) die voortdurend in beweging is. Deze voortdurende beweging houdt in dat een profiel van de ondernemer nooit af is. 4 Uit dezelfde studie willen wij ook de volgende conclusies vermelden: Uit de identificatie van de steekproef (n = 251) blijkt dat deze zowel naar leeftijd van de ondervraagden als naar datum van vestiging erg jong is. Zo is 39% jonger dan 35 jaar en 31% gevestigd sedert Deze structuur laat toe een relatief recente reflex te noteren in verband met opleiding en permanente vorming. (...) Nog uit de identificatie blijkt dat de meerderheid bestaat uit zeer kleinschalige ondernemingen, waarbij 70% geen personeel tewerkstelt. (...) Daarnaast is er de vaststelling dat 23% deze activiteit van beroepsfotograaf uitoefent in bijberoep. De specificiteit van het beroep blijkt verder uit het feit dat 31% de bedrijfswereld als cliënteel heeft en 69% zich richt tot de particulier. Ongeveer 36% van de ondervraagden hebben zich meteen na de opleiding als beroepsfotograaf gevestigd. Nog eens 31% was in een of andere zin actief in de rand van het beroep van beroepsfotograaf. Toch zal men noteren dat 23% voordien in een andere vakrichting actief was. Voorts stelt het onderzoek dat 6 op 10 ondervraagden van huis uit niet vertrouwd zijn met het zelfstandig beroep en zelfs 8 op 10 van huis uit niet vertrouwd zijn met het beroep van fotograaf. In deze context behoeft het weinig verwondering dat 3 op 4 ondervraagden zelf en alleen zijn gestart als beroepsfotograaf. De hoogst genoten basisopleiding ligt erg hoog. Meer dan 1 op 2 ondervraagden voltooiden minstens het niveau hoger onderwijs. Deze opleiding vormt daarbij de voornaamste basisopleiding, gevolgd door het hoger secundair technisch beroeps (20%), het hoger secundair algemeen vormend (10%) en het secundair kunstonderwijs (9%). 4 NCMV. Onderzoek naar de vormings- en opleidingsbehoeften voor de Beroepsfotografen. December 1995, p 12

9 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 5 (...) Overeenkomstig de eigen genoten gemiddeld vrij hoge basisopleiding spreken de ondervraagden ook hun voorkeur uit voor een dergelijke vorming. Bijna 1 op 2 beveelt een niveau hoger onderwijs aan. Nog eens 37% vernoemt het kunstonderwijs. De leertijd en de ondernemersopleiding worden door 15 à 20% aanbevolen. (...) Bevraagd naar de gewenste veranderingen in de opleiding spreekt men vooral over praktijkgebonden thema's: opvoeren van de stage (69%), meer praktijklessen (50%) en een betere uitrusting van het atelier (47%). Verder wordt geopteerd voor een langere duurtijd van de opleiding (36%), betere lessen (35%) en betere lesgevers (35%). (...) Onder de aan te scherpen technische bekwaamheden wordt vooral melding gemaakt van kostprijsberekening (55%), financieel beheer (47%) en verkoopskunde (44%), gevolgd door markt- en klanten (38%), management (34%) en verder boekhouding, werken met personeel, wetgeving en technologie, telkens voor 20 à 25%. (...) Naar aan te scherpen algemene bekwaamheden heeft men het vooral over markt- en klanten (51%), gevolgd door juridische en fiscale kunde (34%) en het aanleren tot zelfstandig handelen (29%). (...) De voornaamste motieven tot de beroepskeuze zijn het eigen baas zijn (50%) en voldoening vinden in het werk (47%), gevolgd door het in praktijk brengen van de opleiding of de hobby (37%), het persoonlijk contact (33%) en het leveren van goede diensten en producten (29%). (...) Als belangrijkste wijzigingen in het beroep erkent men de toegenomen concurrentie (56%), de prijsdumpingen (45%) en de toegenomen technologie (44%), gevolgd door de specialisaties (30%) en de grote investeringen (23%). Met het kunstonderwijs als opleiding erkent men sterker de toegenomen concurrentie, de technologie en de specialisaties. De toegenomen concurrentie en de prijsdumpingen komen sterker dan gemiddeld tot uiting bij degenen met hogere opleiding, de ondervraagden ouder dan 35 jaar en degenen met de particulier als klant. De beroepsfotografen met de bedrijfswereld als klant hebben het meer over de toegenomen technologie en de specialisaties. (...) De einddoelstelling van een opleiding moet zoveel mogelijk aansluiten op de noden van het fotografisch bedrijfsleven. Alhoewel fotografie nog steeds ambachtelijke en artistieke vereisten stelt, is deze beroepssector ook zeker geëvolueerd naar een echte industrie. Dit betekent ook dat de afgestudeerden in meerdere deelsectoren kunnen terechtkomen, m.n. in de beroepsfotografie, de fotohandel en de fotolaboratoria. Ook in nevensectoren als de reprografische branche is werkgelegenheid voor deze afgestudeerden. Ook als zelfstandig ondernemer komt men terecht in één van deze branches. De basisopleiding staat dus voor de uitdaging om een voorbereiding op een breed scala aan beroepsuitoefeningsmogelijkheden te bieden. 5 Aangezien deze interessante studie gericht is op de opleiding kunnen deze gegevens ook gebruikt worden in het volgende onderdeel: 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld. 5 NCMV. Onderzoek naar de vormings- en opleidingsbehoeften voor de Beroepsfotografen. December p

10 6 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Recente studie In een recente sectorstudie Het fotobedrijf, uitgevoerd door het VIZO (Vlaams Instituut voor het Zelfstandig Ondernemen), vinden we de volgende gegevens: Aantal verkooppunten in de fotodetailhandel volgens GfK Het marktonderzoeksbureau GfK heeft begin 1997 een nieuwe structuuranalyse laten uitvoeren voor de fotodetailhandel. GfK neemt enkel verkooppunten in beschouwing die een volledig assortiment fotoproducten verkopen en daar minstens 60% van hun totale omzet uit halen. Evolutie van het aantal verkooppunten in de fotodetailhandel Vlaams Gewest % Waals Gewest % Brussels Gewest % Totaal % +1% +4% Op 1 januari 1997 telde de totale Belgische markt volgens Agfa-Gevaert zaakvoerders in de fotodetailhandelszaken en de zaken gespecialiseerd in beroepsfotografie. Het bepalen van het exact aantal fotodetailhandelaars en het aantal beroepsfotografen is bijna onmogelijk omdat de begrippen beroepsfotograaf en fotodetailhandelaar vaak worden verward. Ten eerste laten sommige fotodetailhandelaars zich als beroepsfotograaf registreren in het handelsregister en vice versa. Daarnaast is er een belangrijk percentage van de fotobedrijven gemengd. Dit wil zeggen dat de ondernemingen in kwestie zowel aan beroepsfotografie doen als een detailhandelsactiviteit hebben Werkgelegenheid in het fotobedrijf Voor het weergeven van de werkgelegenheid in het fotobedrijf baseert de studie van het VIZO zich op de gegevens die beschikbaar zijn voor de kleinhandelszaken in optische en fotografische artikelen (NACEBEL-code ) en de fotostudio s en overige fotografische activiteiten (NACEBEL-code ). Aantal werkgevers NACEBEL-code NACEBEL-code Totaal % /95 Brussels Gewest % Vlaams Gewest % Waals Gewest % Totaal % Aantal werknemers NACEBEL-code NACEBEL-code Totaal % /95 Brussels Gewest % Vlaams Gewest % Waals Gewest % Totaal % 6 VIZO. Sectorstudie Het fotobedrijf p 9-11.

11 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 7 De NACEBEL-code bevat naast de kleinhandelszaken in fotografische artikelen ook de kleinhandelszaken in optische artikelen. In de vorige eeuw werden fotografische producten dikwijls verkocht bij opticiens. Ondanks het feit dat de oorsprong van deze erfenis uit het verleden reeds lang achter ons ligt, is het nog altijd niet mogelijk deze code op te splitsen De Beroepsfotograaf Naast de fotodetailhandelaar is er ook nog de beroepsfotograaf, die niet hoofdzakelijk leeft van de verkoop van toestellen en films of van het verlenen van service (Ontwikkeling & Afwerking). De beroepsfotograaf is actief in de audiovisuele sector en de sector van de beeldende kunst. Een aantal specialisaties kunnen worden onderscheiden (zie 2.11). De markt voor beroepsfotografie - zo blijkt uit een vergelijking met andere landen - beschikt nog over een enorm marktpotentieel. Marketing speelt een zeer belangrijke rol in de bedrijfsvoering van de beroepsfotograaf. 8 Over het aantal actieve beroepsfotografen en de werkgelegenheid vonden wij geen recente gegevens. Een studie hierover dringt zich op Beroepenstructuur Algemeen Fotograaf (polyvalent) Portretfotograaf Reclamefotograaf / Setfotograaf / Foodfotograaf Persfotograaf Modefotograaf Industrieel Fotograaf / Architectuurfotograaf Fotolaborant / Reprograaf Video-operator Bewerker digitale beelden Andere: Medisch Fotograaf, Finishingfotograaf/Kwaliteitscontroleur, Handelsvertegenwoordiger Fotografische Producten en Diensten Geraadpleegde bronnen Indeling in het beroepenveld volgens Handleiding Simona deel II Gegevensbeheer Hulpdatabank Beroepscodes (VDAB), Brussel, 1995 Beroepsprofiel Fotografie Onderzoek naar vormings- en opleidingsbehoeften voor de Beroepsfotografen NCMV. December 1995 VIZO. Sectorstudie Het fotobedrijf, VIZO. Sectorstudie Het fotobedrijf p Ibidem. p

12 8 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Visie De artistieke en ambachtelijke opname zal in de toekomst nog steeds moeten gemaakt worden, de manier waarop en de verwerking ondergaan belangrijke technische veranderingen. Ook op een steeds toenemende en veranderende beeldcultuur moet het fotografieonderwijs inspelen. Onder andere om deze redenen kan men in de Audiovisuele Technieken niet zonder de culturele component. Door de opkomst van het digitale tijdperk kan men het beroep van Fotograaf niet meer beperken tot louter chemische fotografie. De rol van de fotografische film zal in de zeer nabije toekomst afnemen ten voordele van de digitale fotografie. De audiovisuele sector wordt een steeds meer complex geheel van verschillende activiteiten en specialismen. Het samengaan van al deze elementen: het ontwerpen, het maken van foto s, van videobeelden, het integreren van klank, DTP, de sterk opkomende multimediatoepassingen, Internet, de convergentie van fotografie en druk (pre-press) enz.. vraagt om een groeiende polyvalentie en flexibiliteit. Het oude, enge begrip van de Fotograaf moet dan ook herzien worden en opnieuw gesitueerd in een ruimere context. Al deze elementen wijzen erop dat de verschillende hogere opleidingen zouden moeten uitgebreid worden. Om te vermijden dat men zich zou beperken tot een ad hoc beleid, moet er een aangepaste toekomstvisie ontwikkeld worden. Omwille van hun bekwaamheid adequaat te kunnen omgaan met beelden die geënt zijn op de realiteit, zijn de fotografen die zowel technisch als esthetisch gevormd zijn goed geplaatst om Beeldeducatie in toepassing te brengen (en dit zowel in het onderwijs als in een algemeen ruim kader). 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen en opties Volgens het Decreet 9 Studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie Basisopleiding van één cyclus audiovisuele techniek assistentie beeld-geluid-montage cinematografie fotografie 9 Decreet betreffende de hogescholen, 13 juli 1994, bijlage I.

13 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 9 Studiegebied Audiovisuele en Beeldende kunst Basisopleidingen van twee cycli audiovisuele kunst animatie medium beeldende kunst driedimensionale vormgeving fotografie grafische en reclamevormgeving mode-, textiel- en toneelkostuumontwerpen restauratie vrije kunsten productdesign Volgens Inrichtende Macht Hogeschool Antwerpen Departement Audiovisuele en Beeldende Kunst (2 cycli) Mutsaertstraat 31, 2000 Antwerpen tel: 03/ fax: 03/ verantwoordelijke: Jan Carlier Hogeschool Sint-Lukas Beeldende Kunsten afdeling Fotografie (2 cycli) Paleizenstraat 70, 1030 Schaarbeek - Brussel tel: 02/ fax: 02/ verantwoordelijke: Hugo Bal Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Departement Technologie NARAFI Audiovisuele Techniek Fotografie (1 cyclus) Victor Rousseaulaan 75, 1190 Vorst - Brussel tel: 02/ fax: 02/ verantwoordelijken: Erik Heyndrickx, Jan Devijver Hogeschool Gent Departement Academie Vakgroep Fotografie (2 cycli) Jozef Kluyskensstraat 6, 9000 Gent tel: 09/ fax: 09/ verantwoordelijke: Julien Vandevelde Karel de Grote Hogeschool Departement IWT opleiding Audiovisuele Techniek optie Fotografie (1 cyclus) Louis Frarynlaan 30, 2050 Antwerpen tel: 03/ fax: 03/ verantwoordelijke: André Gijsels Katholieke Hogeschool Limburg Departement Audiovisuele en Beeldende Kunst - Optie Fotografie (2 cycli) Weg naar As 50, 3600 Genk tel: 089/ fax: 089/ verantwoordelijke: Paul Schepers Aanverwante studiegebieden, opleidingen en opties 10 Opleiding Grafische Bedrijven in het studiegebied Industriële Wetenschappen en technologie Studiegebied Architectuur Studiegebied Productontwikkeling 10 Decreet betreffende de hogescholen, 13 juli 1994, bijlage I.

14 10 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Diploma s en getuigschriften 11 Gegradueerde in de Audiovisuele Techniek/optie Fotografie (1 cyclus) Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de opleiding Aantal gediplomeerden van tot Technicum / Antwerpen NARAFI/Brussel Totaal Jongens Meisjes Jongens Meisjes Jongens Meisjes Totaal Omschakeling van een 2-jarige opleiding naar een 3-jarige opleiding fotografie beeldvorming Karel de Grote W&K Gelijkaardige opleidingen en diploma s in het buitenland Er zijn op dit ogenblik in W&K en Karel de Grote uitwisselingsprojecten (Erasmus, Socrates en Leonardo) met: Nottingham Trent University, Burton Street, Nottingham NG1 4 BU, Groot- Brittanië Bournemouth & Poole College of Art & Design, Wallisdown, Poole, Dorset BH12 5HH, Groot-Brittanië Dun Laoghaire Institute of Art Design & Technology (DLIADT), DLIADT, Carraiglea Park, Kill Avenue, Dun Laoghaire, Co Dublin, Ireland Dublin Institute of Technology (DIT), Dublin Institute of Technology, Fitzwilliam House 30, Upper Pembroke St., Dublin 2, Ireland Instituto Politécnico do Porto, Rua Dr. Roberto Frias, P-4200 Porto, Portugal De uitwisseling betreft studenten, docenten en programma s Decreet betreffende de hogescholen, 13 juli 1994, bijlage I. Statistisch Jaarboek van het Vlaams Onderwijs , aangevuld met eigen gegevens.

15 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Branche code en omschrijving 3730 fabrikant fotomateriaal & optische instrumenten 4930 foto en filmlabo 6190 Groothandel foto en optische artikelen 6540 Kleinhandel idem 9830 Fotograafreportage 9831 Fotografische studio 9839 Fotografisch atelier Aantallen en spreiding per provincie 13 Aantal Spreiding taalrol Spreiding per provincie Code Totaal NL FR Antw. Bra. Lim O-VL W-VL Totalen Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Antwerpen (2) (1 cyclus + 2 cycli) Brussel (2) (1 cyclus + 2 cycli) Gent (1) (2 cycli) Genk (1) (2 cycli) Infrastructuur studio s, uitgerust met TC, flitsinstallaties (halogeen: KdG) donkere kamer (kleur- en ZW.-labs: vergroters, ontwikkelmachines, ook in schaal) afwerkingsruimten/lab verwerkingstechniek klaslokalen multimedialab lab DTP (KdG) atelier tekenen / zeefdruk (KdG) lab video (KdG) leslokalen media ter ondersteuning van de cursussen 13 Bron: NVB/Marktselect (1994).

16 12 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de opleiding Van 1990 tot was het eerste jaar Fotografie gemeenschappelijk met het eerste jaar Film in het NARAFI. KdGf NARAFI Tot. NARAFI 1 ste jaar 2 de jaar 3 de jaar Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de opleiding volgens SO-vooropleiding, ervaring met HO, geslacht, leeftijd en studieresultaten 14 SO-vooropleiding Studiegebied Opleiding HOBU HOBU Gevolgde onderwijsvorm Som studenten totaal IWT AV techn. Algemeen 61 IWT AV techn. Beroeps 3 IWT AV techn. Buitenlands 1 IWT AV techn. Kunst secundair 3 IWT AV techn. Technisch Voor beschikken wij ook nog over de gegevens voor het NARAFI 15 SO-vooropleiding % Algemeen 59,9% Technisch 41,1% Indeling in generatiestudenten en niet-generatiestudenten Optie fotografie Studiegebied HOBU opleiding HOBU generatiestud. niet-gen. Stud. totaal IWT audivisuele techn Onderwijsniveau in het voorgaande jaar van de generatiestudenten Optie fotografie Studiegebied HOBU opleiding HOBU onderwijsniveau vorig jaar Totaal IWT audiovisuele techn. gewoon secundair andere Statistische gegevens Dienst voor Onderwijsontwikkeling (registratie op ). Gegevens verzameld door bibliothecaris John Devos, NARAFI.

17 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 13 Onderwijsniveau in het voorgaande jaar van niet-generatiestudenten 16 Optie fotografie Studiegebied HOBU opleiding HOBU onderwijsniveau vorig jaar Totaal IWT audiovisuele techn. gewoon secundair andere Hobu Universitair onderwijs Voor het NARAFI beschikken wij nog over de volgende gegevens 17 Rechtstreeks HSO Ander HO Bis NARAFI 7 de jaar gewerkt ,1% 39,3% 16,1% 1,8% 1,8% Geslacht KdG NARAFI Totaal Totaal 1 ste jaar M V M V M V Studieresultaten Zie ook: Academiejaar Aantal diploma s M V Totaal Reële studieduur De reële studieduur bedraagt zowel in het NARAFI (Hogeschool voor Wetenschap & Kunst) als in het Technicum (Hogeschool Karel de Grote) 3 jaar Globale opbouw van de bestaande lessentabellen Zie bijlagen Statistische gegevens Dienst voor Onderwijsontwikkeling (registratie op ). Gegevens verzameld door bibliothecaris John Devos, NARAFI.

18 14 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland In oktober 97 bezocht Jan Devijver de uitgewisselde studenten in Nottingham en informeerde zich over de benadering aldaar. Fotografie wordt gezien als een belangrijke component van de Westerse cultuur, die kan gebruikt worden voor het communiceren van zowel feiten als ideeën. In het eerste jaar geeft men een introductie tot de Fotografie: representatie, contemporaine fotografen, geschiedenis. In het tweede jaar behandelt men Documentaire en Kunstfotografie, theorieën betreffende representatie, modernisme en postmodernisme. Het derde jaar dient voor specialisatie en het maken van een eindwerk 18. In grote lijnen is deze studie vergelijkbaar met deze van het NARAFI (W&K) en TECHNICUM (Karel de Grote), er zijn nochtans verschillen: er wordt in Nottingham meer gepraat over de foto s en er worden er minder gerealiseerd. De technische kwaliteit is geen prioriteit zoals in het NARAFI (W&K) en TECHNICUM (Karel de Grote). Het aantal contacturen van de docenten ligt beduidend lager (10 uur tegenover 23 uur in het NARAFI/Karel de Grote: uur). De studenten uit Nottingham vinden dat er in het NARAFI keihard en in groter volume gewerkt wordt. Wat het aantal lectoren betreft is er ook een spectaculair verschil: 25 tegenover 5 in het NARAFI Verantwoording van de opleiding Deze opleiding is nodig omwille van de vraag uit de beroepenwereld en de noden van het fotografisch bedrijfsleven. We verwijzen hierbij naar de opmerkingen en conclusies uit de studie NCMV (NVB) uit Zie ook Visie. Een andere reden is dat er, in deze veranderende maatschappij waar het beeld een steeds grotere plaats inneemt, dringend nood is aan meer Beeldeducatie. Een goede aanzet hiervoor is zeker het Fotografieonderwijs en aanverwante opleidingen Prospectus Nottingham Trent University P. 80. Werkbezoek Jan Devijver aan de Nottingham Trent University (26/ ).

19 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE 15 HOOFDRUBRIEK 3 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de opleiding Audiovisuele Technieken optie Fotografie. 3.2 De globale omschrijving van de opleiding Het doel van de opleiding Fotografie (Audiovisuele Techniek) is het vormen van jonge mensen voor het beroep. De werkvelden van dit beroep zijn - zoals hierboven reeds herhaaldelijk werd aangestipt - zeer uitgebreid, zodat in de opleiding gewerkt wordt met een algemene en gedegen basisopleiding, waarop de verschillende specialisaties kunnen geënt worden. Hiertoe wordt gestreefd naar een algemene en een op het beroep gerichte gespecialiseerde, vervolledigd met aanvullende die van toepassing is in het professionele en bedrijfsleven. Ook in de technische opleidingen wordt de creativiteit gestimuleerd, daar een foto realiseren niet kan gereduceerd worden tot enkel en alleen de technische realisatie ervan. Om dit mogelijk te maken is de opleiding voor een groot deel praktisch gericht. De studenten leren: opnametechniek (kleinbeeld, middenformaat en technische camera) belichtingstechniek zwart-wit en kleurverwerkingstechniek De praktische oefeningen bestrijken gedurende de drie jaar het hele gamma van fotografische disciplines (portret, studio, reportage, pers, industrieel, architectuur,...). Er wordt gestart met een algemene basisopleiding (observeren, opname, studie van het licht, van het materiaal, laboratorium,...). In het TECHNICUM (Karel de Grote) beoefent men in het eerste jaar uitsluitend zwartwitfotografie, terwijl in het NARAFI (W&K) vanaf het begin met zwart-wit en kleur wordt gewerkt. In het TECHNICUM wordt ook in de opleiding Fotografie aandacht besteed aan video. Alle cursussen starten met de basisbegrippen en sluiten aan op de van het secundair onderwijs. Een greep uit het aanbod: fysica, scheikunde, sensitometrie (de leer van de filmgevoeligheid), elektriciteit, elektronica en technologie van de fotografie. Daarbij komt nog algemene culturele vorming: kunstesthetische ontleding en beeldcompositie. Voor het maken van een goede foto is er een noodzakelijk samenspel van creativiteit, techniek en inhoud. Er zijn ook taalvakken en een seminarie in communicatieve vaardigheid.

20 16 O PLEIDINGSPROFIEL F OTOGRAFIE Naast de chemische fotografie wordt steeds meer aandacht besteed aan de digitale beeldbewerking, een van de meest toekomstgerichte technieken. De studenten maken met de toepassingen van de fotografie in wetenschap, industrie en druknijverheid. De realisatie van een zelfgekozen eindwerk bewijst de creativiteit en de beheersing van de techniek: hier kunnen de studenten zich reeds specialiseren naar het beroep toe. Onze filosofie is de studenten zoveel mogelijk een degelijke technische bagage mee te geven, zodat van hier uit - naar de voorkeur en belangstelling van elk - een creatieve bovenbouw kan volgen. Ervaren leraars geven de studenten individuele begeleiding. In de loop van de studieduur verwerven de studenten:, beroepsvaardigheden, attitudes en contextgegevens. 3.3 Het beroepsgericht opleidingsprofiel Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Bij het opstarten van dit werkstuk bleek dat er geen Beroepsprofiel voorhanden was. Daarom werd dan ook eerst een Beroepsprofiel opgesteld. Dit werd besproken in enkele vergaderingen op de Vlaamse Onderwijsraad en er werd contact gezocht met de beroepswereld. Een ideale (en enige?) gesprekspartner bleek de Nationale Vereniging voor Beroepsfotografen, waar reeds heel wat studiemateriaal voorhanden was. Met dit studiemateriaal en na een reeks gesprekken - ook met beroepsfotografen - kwam dan de tekst van het Beroepsprofiel tot stand (1997). De vertegenwoordigers van Fotografieopleidingen Beeldende Kunsten konden zich niet altijd terugvinden in de teksten, daarom werd besloten voor de twee richtingen verder te werken via verschillende Opleidingsprofielen. Hierna kunnen we trachten een gemeenschappelijke lijn te vinden. Ook werd afgesproken de teksten van het Beroepsprofiel te toetsen aan reacties uit de beroepswereld zelf. De enige reactie die ons bereikte kwam van fotograaf Johan Van Becelaere, die voorstelt een aanpassing door te voeren naar Brits model: er wordt gewerkt met verschillende niveaus. Basisopleiding + stage toegang tot het beroep prijsbarema 1 (laagste) Fellow in photography na 1 prijs of 2 nominaties (door een onafhankelijke jury) de fotograaf wordt betaald volgens barema 2 Master in photography na ervaring, prijzen barema 3