bijdehand Interview met minister Rouvoet De Stelling: Ook mishandelende ouders hebben het beste met hun kind voor

Transcriptie

1 Jaargang 1 Nummer 1 bijdehand Magazine van Bureau Jeugdzorg Gelderland Interview met minister Rouvoet De Stelling: Ook mishandelende ouders hebben het beste met hun kind voor Spoedeisende zorg brengt direct veiligheid 1

2 hans voorwoord 3 reportage spoedeisende zorg 6 interview minister rouvoet 9 kortnieuws 10 maskers af sunny 12 het verhaal van anna en wiebe 15 column 16 partner entréa 19 de stelling Het kind staat centraal Beste lezer, Ik ben bijzonder trots dat dit prachtige blad van Bureau Jeugdzorg Gelderland voor u ligt. Maar niet alleen dat. Ik ben vooral heel blij met de kans die Bijdehand ons geeft ons beter bekend te maken, aan een breed publiek. Want u als medewerker van een zorginstelling, van de politie of van een school, u als huisarts en natuurlijk u als cliënt van ons, weet waarschijnlijk best het een en ander van Bureau Jeugdzorg. Maar wij realiseren ons dat wij zó omvangrijk zijn, dat het lastig is een compleet beeld te krijgen. Dat geldt soms zelfs voor onze eigen medewerkers. Want of het nu vrijwillige hulpverlening, de jeugdbescherming, de kindertelefoon, de jeugdreclassering, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of Spoedeisende zorg is, het is allemaal Bureau Jeugdzorg. En elk op hun eigen specifieke werkterrein, doen de medewerkers van deze onderdelen eigenlijk hetzelfde: het kind bij de hand nemen, op weg naar een betere, veilige toekomst. Hoe dat precies in zijn werk gaat, waar ze mee geconfronteerd worden en de keuzes die ze daarin maken, soms heel moeilijke, leest u in dit blad. Een heel belangrijke taak van Bureau Jeugdzorg, is het doorverwijzen van kinderen naar een instelling of behandelaar, die het kind de zorg kan geven die het nodig heeft. Daarom willen we deze mensen zelf laten vertellen hoe die zorg eruit ziet. En last maar zeker niet least, zijn daar onze cliënten. Om hen gaat het allemaal. In alles wat wij doen, willen wij het belang van het kind centraal stellen. Dat willen we ook in dit blad laten zien. Niet alleen in de verhalen die wij vertellen, maar ook door kinderen zelf hun verhaal te laten vertellen. In elke uitgave vertelt een kind hoe het met Bureau Jeugdzorg in aanraking is gekomen, welke ervaringen het met ons heeft en hoe het nu gaat. Ditzelfde kind prijkt bovendien op de omslag. Niet alleen in ons dagelijkse werk met en voor kinderen willen wij de naam Bijdehand eer aan doen. Wij willen ook u als lezer bij de hand nemen door het brede veld van de jeugdzorg in Gelderland. Soms doen we dat op een prikkelende, onverwachte wijze. Daarnaast hoop ik natuurlijk dat u ons altijd bij de hand heeft, via één van onze locaties bij u in de buurt of de vele goede samenwerkingscontacten, maar nu natuurlijk ook met deze papieren uitgave. Ik wil iedereen die zijn bijdrage heeft geleverd aan Bijdehand hartelijk danken en hoop dat het u veel leesplezier zal geven! Met een hartelijke groet, Hans Lomans, Voorzitter Raad van Bestuur Bureau Jeugdzorg Gelderland 2

3 spoedzorg reportage Bij nacht en ontij hulp voor een kind in nood Uit de verhuisdozen puilen autozitjes en maxi cosies. Het is niet bepaald de meest voor de handliggende inventaris van een nieuw kantoor, maar bij de spoedeisende zorg van Bureau Jeugdzorg hoort het tot de standaarduitrusting. Elk telefoontje dat binnenkomt, kan betekenen dat er een kind in acute nood is. De medewerkers moeten dan zo snel mogelijk het kind in veiligheid brengen. Ook als dat betekent dat het kind direct uit huis moet. Dan voel je je soms best een klootzak. Maar het moet gebeuren. 3

4 Wij moeten inschatten of de situatie thuis veilig genoeg is reportage Dag mevrouw. Ik was benieuwd hoe de situatie nu is. Gaat het een beetje met Eline? Spoedeisende zorg medewerker Arjan Mulder ijsbeert met zijn telefoon door het nog amper ingerichte kantoor. Hebben ze haar maag leeggepompt in het ziekenhuis?. Wat denkt u? Kan ze thuis blijven of moeten we haar uit huis plaatsen voor een time-out?. Houdt u mij dan wel op de hoogte van hoe het verder gaat? Een cliënt van gisteravond, legt Arjan even later uit. Eline is net zestien en heeft een zelfmoordpoging gedaan, ze heeft flink wat pillen geslikt. Ze beweert dat ze zwanger is van een man uit het dorp. Ze is verliefd op hem, maar hij wil haar niet. Hij wil alleen maar seks met haar. Ze staat bekend dat ze alles doet voor seks. Het gezin is gelovig en ze heeft zes broers en zussen. Wij moeten nu inschatten of de situatie thuis veilig genoeg is voor haar en het gezin. Als je het mij vraagt zou het verstandig zijn wanneer ze er even uit ging. Weg uit haar omgeving, even tot rust komen. Misschien dat ze bij familie terecht kan. We gaan het de komende dagen eens goed bekijken. Het is rustig op deze zonnige woensdagochtend op het kantoor in Velp. Arjan Mulder en Daphne Bolsenbroek hebben tijd hun administratie bij te werken. En om de verhuisdozen uit te pakken, want ze hebben sinds twee dagen een nieuw kantoor. Arjan heeft vandaag actieve dienst, wat betekent dat hij de deur uit moet als er een melding binnenkomt. Daphne heeft coördinatiedienst en krijgt in principe alle telefoontjes binnen. Je weet hier nooit hoe je dag eruit ziet, vertelt Arjan. Nu zit ik hier rustig, maar dit weekend was ik nog bij een familie in Apeldoorn. De kraamvisite zat binnen en ik stond met zes man politie voor de deur. Voor de geboorte was al besloten dat de baby uit huis moest. Het zijn verslaafde en zwakbegaafde ouders en het is absoluut gevaarlijk de baby daar te laten. Ouders wisten hier niets van. Een kat in het nauw maakt rare sprongen, wie weet vluchten ze of doden ze het kindje. Hoewel je weet dat dit het beste is voor het pasgeboren kindje, blijft zoiets heel lastig te doen. Het is nogal een mededeling: mevrouw, ik kom uw kind halen. De Spoedeisende zorg draait 24-uursdiensten, ook s avonds en in het weekend, voor een gebied dat zich uitstrekt over heel Gelderland. Dan zit je het ene moment met je kinderen in de tuin een ijsje te eten 4

5 en moet je vervolgens naar een gezin waar vader compleet dronken zijn vrouw en kind in elkaar slaat. Dat is behoorlijk heftig. Het is ook spannend: bij nacht en ontij moet je op pad en je weet nooit zeker wat je aan zult treffen. Gelukkig hebben we korte lijntjes met de politie. Mishandelde of verwaarloosde baby s en peuters, dat vindt Arjan het moeilijkst. Ik heb zelf een kindje in die leeftijd en als je dan ergens een kind tegenkomt dat even oud is, maar een stuk kleiner en ver achter in de ontwikkeling, doet dat pijn. Daphne moet naar een afspraak in de Achterhoek. Dit weekend is Fatima van zestien uit huis geplaatst en vandaag vindt het eerste intakegesprek plaats. Moeder is alleen thuis als Daphne aanbelt. Moeder is goed op de hoogte van wat er met haar dochter aan de hand is. Fatima is vroeger misbruikt en nu als tiener verzeild geraakt in een wereld van loverboys. Niemand mag weten dat haar dochter misbruikt is, want ze is bang voor eerwraak. Even later komt vader thuis. Hij mag van niets weten. Het meisje is voorlopig op een geheime plek geplaatst. Daphne spreekt met de ouders af dat de komende weken wordt bekeken wat ze voor Fatima kunnen doen. Er is een casemanager aangesteld die de familie verder zal helpen. Daphne blijft op de achtergrond aanwezig. Terug in Velp lijkt er een einde gekomen aan de relatief rustige werkdag op kantoor. Een medewerkster van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling komt binnen en vraagt of de Spoedeisende zorg vanmiddag nog een plek wil regelen voor een meisje van tien. Ze is naar haar 90-jarige oma gevlucht, omdat moeder in de war is. Arjan gaat meteen aan de slag. Zo zie je maar. Saai is het hier nooit. Bij nacht en ontij moet je op pad en je weet nooit zeker wat je aan zult treffen Besluit Spoedeisende zorg De Spoedeisende zorg van Bureau Jeugdzorg komt in actie wanneer er een acute situatie is met een baby, kind of puber tot 18 jaar. De melding komt meestal binnen via politie, familie of het consultatiebureau. Als er inderdaad iets aan de hand is, wordt er meteen actie ondernomen. Binnen vier uur is er een Spoedeisende zorg medewerker ter plekke om de situatie te beoordelen en of er een indicatie spoedeisende zorg nodig is. Als er een besluit spoedeisende zorg wordt genomen, wordt er direct een zorgaanbieder uit de regio ingeschakeld. Deze biedt de dag erna al hulp in het gezin. Als het enigszins mogelijk is, blijft het kind thuis. Mocht de situatie echter zo ernstig zijn dat de veiligheid van het kind acuut in gevaar is, dan moet het kind soms meteen uit huis worden geplaatst. Liefst bij familie of vrienden van het gezin, soms op een crisisplek bij een zorgaanbieder. De zorg voor het kind valt hierna onder de verantwoordelijkheid van de zorgaanbieder. Binnen vier weken wordt een eerste analyse gemaakt van de thuissituatie en de problemen. Soms is de crisis binnen die periode opgelost en is er geen verdere hulp nodig. Als er wel verdere hulp nodig is, valt deze daarna onder de verantwoordelijkheid van het regionale Bureau Jeugdzorg. 5

6 andré rouvoet interview In elke uitgave van Bijdehand staat een interview met een persoon die een uitgesproken mening over jeugdzorg heeft. Dit keer is dat André Rouvoet, sinds 22 februari 2007 vice-premier en minister voor Jeugd en Gezin. 6 Foto: Joop van Reeken

7 Dag in dag uit bezig met jeugd en beleid Welk verhaal van een gezin of kind heeft u het afgelopen jaar het meest geraakt? Dat zijn er meerdere geweest. Het gebeurt echt regelmatig dat ik met een brok in mijn keel sta als ik zie en hoor wat kinderen op zo n jonge leeftijd al hebben meegemaakt. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een meisje in een pleeggezin in Twisk. Een dag voor mijn ontmoeting met haar was haar natuurlijke moeder overleden. Het meisje wilde per se bij het werkbezoek aanwezig zijn en mij rondleiden in het huis van haar pleegouders. Zo n klein kind dat in haar korte leven al zoveel ellende heeft meegemaakt en dan nog zo fier rondloopt, dat raakt me diep. Iedere keer weer. Welk vernieuwend project uit de jeugdzorg is u dit jaar het meest bijgebleven? Ik heb meerdere mooie projecten voorbij zien komen. Moeilijk om daar er een uit te pikken. Als ik er dan eentje moet noemen dan eentje uit de Gelderse praktijk. Ik denk dan aan het project waarbij Bureau Jeugdzorg Gelderland afspraken heeft gemaakt met de gemeente Arnhem en de Politie Gelderland-midden om kinderen jonger dan 12 jaar uit de regio Arnhem, die kampen met met opgroei- en opvoedproblemen, vroeg op te sporen en te helpen. Door deze pilot zijn er vorig jaar, naast de reguliere aanmeldingen, 60 kinderen uit de regio Arnhem die hulp hebben gekregen. Prima! Welk vooroordeel over de jeugdzorg zou u voor eens en altijd willen ontzenuwen? Als je de berichtgeving in de media volgt, dan krijg je de indruk dat het in de jeugdzorg vaak maar een rommeltje is, een sector waar fout op fout wordt gestapeld. Dat beeld klopt in mijn ogen totaal niet. In het eerste jaar als minister voor Jeugd en Gezin heb ik veel medewerkers en jongeren gesproken en ik kan niet anders dan concluderen dat de jeugdsector veel kundige, enthousiaste medewerkers in huis heeft. Mensen met het hart op de juiste plek. Van welk vooroordeel over de jeugdzorg heeft u geconstateerd dat het simpelweg klopt? Ik hoor al jarenlang dat er sprake is van bureaucratie in de jeugdzorg. Regels die de werkers in de jeugdzorg belemmeren bij het uitvoeren van hun werk. In het verleden heeft mijn voorganger al eens de jeugdzorgbrigade in het leven geroepen om onnodige bureaucratie aan te pakken. Dat heeft geleid tot het schrappen van wat regeltjes, maar niet genoeg. En wat gaat u daar aan doen? Ik ga samen met de provincies, grootstedelijke regio s en alle andere betrokkenen een nieuwe slag slaan. We kijken daarbij niet alleen naar formele wetgeving, maar ook naar organisatie- en gedragsregels van de instanties zelf. Juist deze regels, zo blijkt uit onderzoek, dragen in hoge mate bij aan de ervaren regeldruk. Als we erin slagen de ervaren regeldruk terug te dringen, krijgt de professional meer ruimte zijn vak goed en met plezier te kunnen uitoefenen en wordt de jongere sneller en beter geholpen. De ambitie is in 2011 de ervaren regeldruk in de jeugdketen voor zowel ouders en kinderen als professionals met 25% terug te dringen. Wij hebben hiertoe een actieplan vermindering ervaren regeldruk opgesteld. Het ministerie werkt aan een landelijke nulmeting naar de ervaren regeldruk en heeft een meldpunt regeldruk voor professionals ingesteld. Professionals kunnen bij dit meldpunt hun ideeën, signalen en suggesties neerleggen. Het meldpunt regel 7

8 interview Jongeren die aanvankelijk boordevol frustratie, boosheid, angst of onzekerheid zitten, langzamerhand weer zien opbloeien, dat is prachtig druk, dat op 28 mei van start is gegaan, is bedoeld voor die professionals die werken in de brede jeugdketen. In de zomer wordt het actieplan aanpak ervaren regeldruk verder aangevuld op basis van de resultaten van de nulmeting en de andere signalen uit het veld. Is uw beeld over de jeugdzorg het afgelopen jaar sterk veranderd? Ik heb als Kamerlid van de ChristenUnie een tijd lang jeugdbeleid in mijn portefeuille gehad, dus ik kende de sector al aardig toen ik aantrad als minister. Maar uiteraard is dat beeld verfijnd nu ik dag in dag uit met jeugd en jeugdbeleid te maken heb. Op welke prestatie van uw Ministerie van Jeugd en Gezin bent u het meest trots? We zijn natuurlijk nog maar een jaar bezig, dus veel beleid dat is ingezet, moet nog tot resultaat komen. Maar als ik één concreet resultaat zou moeten noemen, dan toch het kindgebonden budget: daarmee bieden we een extra, meer rechtvaardige financiële tegemoet koming voor gezinnen door een extra bedrag uit te keren per kind. Dat komt bovenop de oude kindertoeslag, die voor ieder gezin gelijk was, ongeacht het aantal kinderen. en hulp. En als je eenmaal zover bent om hulp te vragen wil je die hulp natuurlijk ook zo snel mogelijk krijgen. Helaas lukt dat lang niet altijd. Daarom is het verkorten van de wachtlijsten ook één van mijn prioriteiten. Als u voor even in de schoenen van een hulpverlener in de jeugdzorg zou staan: welke functie zou u dan ambiëren? Volgens mij vergt iedere functie in de jeugdzorg hele andere talenten dan ikzelf in huis heb! Dus mijn antwoord is: om het even! Waarom? Omdat alle functies van hulpverleners tot hetzelfde moeten leiden, namelijk een verbetering voor de jongere in problemen. Het lijkt me heel lonend daaraan een bijdrage te kunnen leveren. Jongeren die aanvankelijk boordevol frustratie, boosheid, angst of onzekerheid zitten, langzamerhand weer zien opbloeien, dat is prachtig. Stelt u zich nu eens voor dat u in de schoenen van een jongere zou staan, die na veel aarzeling aanklopt bij bureau jeugdzorg: wat verwacht u als jongere? Tsja, als ik daar als nerveuze tiener zou aankloppen, zou ik vooral waarde hechten aan vertrouwen. Ik vind het belangrijk dat jongeren in een vertrouwelijke omgeving hun vragen en problemen met een professional kunnen bespreken. Daar begint het mee. En dan moeten ze natuurlijk kunnen rekenen op een professioneel advies 8

9 kort nieuws AMK en Spoedeisende zorg verhuisd Wielertocht voor allerarmste kinderen in Brazilië Elk jaar worden er meer meldingen Velp. De telefoonnummers blijven Bureau Jeugdzorg Gelderland orga gedaan van kindermishandeling onveranderd: bij vermoedens van niseerde op 13 juni een wielertocht en neemt het beroep op de jeugd kindermishandeling (ook voor voor haar medewerkers langs al zorg toe. Het Advies- en Meldpunt advies en zo nodig anoniem) kunt haar vestigingen. Deze ruim 200 Kindermishandeling en het team u bellen met: kilometer lange tocht was bedoeld Spoedeisende zorg groeien daar en bij een crisis rond een kind om geld in te zamelen voor het door uit hun jasje. Daarom zijn zij kunt u 24 uur per dag, 7 dagen goede doel: een crèche voor de onlangs verhuisd naar een nieuw per week, Spoedeisende zorg allerarmste kinderen in een favela kantoor, één deur verderop, aan bellen op: (krottenwijk) in Jardim Campinas, de Arnhemsestraatweg 352 in Sao Paolo, Brazilië. Want waar in Nederland de jeugdzorg de laatste van Bureau Jeugdzorg Gelderland jaren nog al eens ter discussie spanden zich daarom in om een zo staat, is er voor de kinderen in de groot mogelijk bedrag bij elkaar te favela's überhaupt geen jeugdzorg fietsen. beschikbaar. O Sal da Terra kan met Meer informatie over de wielertocht een kleine financiële bijdrage echt en het goede doel vind je op verschil maken voor kinderen in de en favela's. Tientallen medewerkers Cliëntenraad zorgt dat stem cliënt gehoord wordt In januari van dit jaar installeerde zien. Inmiddels heeft de cliënten méér duidelijkheid over de rol Meer weten over de Cliënten raad, of Bureau Jeugdzorg Gelderland de raad haar eerste verbeteradvies van contactpersonen van Bureau in contact komen met hen? cliëntenraad. Alle 13 leden van ingediend. In het advies geeft zij Jeugdzorg en andere instanties. De Kijk dan op deze raad zijn cliënt van Bureau antwoord op de vraag Wanneer Raad van Bestuur neemt de advie onder Contact. Jeugdzorg Gelderland. Zij bewaken heb je als cliënt het gevoel dat er zen ter harte en zal deze in de vorm De cliëntenraad is ook bereikbaar de belangen van de cliënten en naar je geluisterd wordt. Een vraag van een pilot in de praktijk brengen. via Cliëntenraad@bjzgelderland.nl adviseren over verbeteringen. De die leeft onder cliënten. Concrete Raad van Bestuur is blij met de aanbevelingen zijn onder meer oprichting van de raad: De leden een verslag van elk gesprek tussen van deze raad houden ons scherp, hulpverlener en cliënt, bereikbaar zodat wij onze kwaliteit kunnen heid van hulpverleners via , verbeteren door steeds het per méér informatie aan cliënten over spectief van onze klanten te blijven de voortgang van hun zaak en 9

10 sunny maskers af Sunny, nu 20 jaar, kwam op zijn 17e in aanraking met de Jeugdreclassering van Bureau Jeugdzorg Gelderland. De kinderrechter kan jeugdigen tussen de 12 en 18 jaar die met de politie in aanraking komen, begeleiding van de Jeugdreclassering opleggen. Doel daarvan is het stoppen en voorkomen van strafbaar gedrag. De Jeugdreclasseerder maakt hierover duidelijke afspraken met de jeugdige en biedt ondersteuning op het gebied van onder meer wonen, scholing, vrienden, vrije tijd en behandeling. Hierbij wordt samengewerkt met voor de jongere belangrijke betrokkenen, zoals de ouders, leerkrachten, leerplichtambtenaar, politie, zorgaanbieders etc. Toen ik 14 was ging het mis. Ik zat midden in de puberteit en in een identiteitscrisis, ook doordat ik geen vader heb. Die miste ik heel erg. Ik ging mijn identiteit op straat zoeken. Ik had een groep vrienden, 25 man, zij waren mijn familie. We waren bijna 24 uur per dag bij elkaar. s Nachts gingen we de straat op, om aan geld te komen. We pleegden berovingen, trokken messen, sloegen mensen in elkaar, we blowden heel veel. Ik deed me voor als heel stoer, ik was Sunny de grote jongen. Maar van binnen voelde ik me klein. Ik wilde dit eigenlijk helemaal niet, had er heel veel last van. Ik was ook snel fucked up ; als er even iets tegen zat kon ik zo maar een enorme woedeaanval krijgen. Toen ik 17 was werd ik opgepakt vanwege een winkeldiefstal en ik heb drie dagen vastgezeten. Het leek wel een eeuwigheid. Ik werd helemaal gek, flipte. Toen ik weer buiten kwam was alles anders. Ik wilde dit niet meer, wilde uit de groep stappen. Maar ik was bang en het voelde als verraad. Ik sloot me thuis op om ze te 10

11 ontwijken, werd een kluizenaar. Ik vertrouwde niemand, alleen oom Jim, een vaderfiguur voor mij. Inmiddels werd ik ook begeleid door de Jeugdreclassering. Zij hebben mij geholpen met het maken van andere keuzes: school, werk, maar ook met het uit de groep stappen. Ik werd een keer bedreigd door een jongen uit de groep, hij stond met een mes voor de deur. Ik dacht het is nu hij of ik en wilde zelf met een mes naar buiten gaan. Gelukkig heb ik toen Suzanne (begeleider van de Jeugdreclassering, red.) gebeld. We hebben gepraat over hoe het anders kan en we zijn samen aangifte gaan doen bij de politie. De Jeugdreclassering heeft me geleerd wat nuchterder te denken, niet alles met vechten op te lossen. Ze hebben me ook laten onderzoeken en toen bleek dat ik ADHD had. Ik kreeg medicijnen waardoor ik rustiger werd. Al met al denk ik dat ik 40% te danken heb aan de Jeugdreclassering en 60% aan mezelf. Want je moet het toch zelf doen, je moet er wel open voor staan. Ik ben ook andere vrienden gaan opzoeken, mensen met dezelfde interesses als ik. Dat zijn muziek en voetbal. Mensen zeggen altijd dat ik voetballer of artiest moet worden. Ik maak nu mijn eigen hiphop muziek, juist omdat deze muziek een slechte invloed op mij heeft gehad. Het is allemaal bling bling en wapens in die muziek en vrouwen zijn bitches. Ik maak hiphop waarin het gaat over politiek, over derde wereldlanden, identiteit. Ik wil iets meegeven. Daarom heb ik ook een aantal lessen gegeven op middelbare scholen, over mezelf verteld, gediscussieerd, om jongeren te waarschuwen. Ik ben nu mezelf, maak mijn eigen keuzes. In januari ga ik negen maanden naar Amerika, naar een voetbalschool. Want misschien kan ik nog profvoetballer worden. Dat wil ik veel liever dan artiest, want als voetballer heb je nog tijd voor andere dingen. Ik heb zelf geen vader gehad, maar wil dat later wel voor mijn kinderen kunnen zijn. Ook wil ik in Nederland voetbalkampen gaan organiseren. Als me dat allemaal zou lukken, spring ik een gat in de lucht. 11

12 anna het verhaal van BJZ Gelderland biedt momenteel zorg aan zo n kinderen, elk met hun eigen verhaal. Op het moment dat één van onze medewerkers het verhaal binnenstapt, krijgt het een wending. En of dit nu een jeugdbeschermer of -hulpverlener, een medewerker van de Jeugdreclassering, het AMK of de Spoedeisende zorg is, samen met het kind probeert hij of zij er een mooier verhaal van te maken, hopend op een happy ending. Soms lukt dit, soms ook niet. Maar altijd zijn het verhalen die het verdienen verteld te worden. Dit keer het verhaal van Anna, 17 jaar, en Wiebe Zevenbergen, gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Je bent minder enthousiast dan de vorige keer, zegt Wiebe, de gezinsvoogd van de 17-jarige Anna. Anna is net drie weken terug uit Frankrijk, waar ze zeven maanden in een pleeggezin zat. In die zeven maanden veranderde ze van een grijs duifje in een valk, vindt Wiebe. Maar nu heeft Anna even een terugslag. Ik verveel me, zegt ze. En ik heb ook geen zin meer in mijn familie. Haar lip begint te trillen en haar stem breekt. In het eerste contact met mijn moeder ging het meteen al weer mis. 12

13 en wiebe Anna staat al vier jaar onder toezicht van Bureau Jeugdzorg Gelderland, net als haar oudere broer en zus. Haar ouders zijn gescheiden. Tot haar 16e jaar woont Anna bij haar moeder. Hoewel deze het beste met haar voor heeft, krijgt Anna niet wat ze nodig heeft. Ze ervaart geen enkele ruimte, maar een volledige beklemming door haar alles bepalende moeder. Bovendien raakt ze in een loyaliteitsconflict tussen haar beide ouders, die elkaar voortdurend afvallen. Anna kan en wil niet kiezen. Ze zou voor zichzelf willen kiezen, maar heeft al lang geen idee meer wat zij eigenlijk wil. De conflicten stapelen zich op, tot haar moeder roept: Ik wil je hier niet meer hebben, ga maar naar je vader. Anna loopt weg van huis. Crisisopvang Bij haar vader wonen gaat echter ook niet goed en Anna komt in een pleeggezin terecht. Bureau Jeugdzorg beschouwt dit als een tijdelijke oplossing en streeft na dat Anna, zodra dit mogelijk is, terug naar haar moeder gaat. Maar het klikt niet goed met het pleeggezin, dat uit de kennissenkring komt van Anna s vader. Reden voor haar moeder fel tegen te zijn, waardoor Anna opnieuw onder druk komt te staan. Dan weet Anna het zeker, ze wil niet meer terug naar haar moeder. Ze komt terecht in de crisisopvang Jorik, onderdeel van zorginstelling Lindenhout. Bonjour Wiebe: Toen ik op dat moment Anna als cliënt kreeg, ontmoette ik een makkelijk beïnvloedbaar meisje, dat tegen het depressieve aan zat. Zij werd in haar ontwikkeling bedreigd door het contact met haar moeder. Ik heb mezelf toen de vraag gesteld, wat heeft Anna nodig om groot te worden? Het antwoord was dat zij moest loskomen van het systeem waaruit ze komt. We hebben dat heel letterlijk genomen en haar voorgesteld aan het Bonjour project deel te nemen. In het Bonjour project kunnen kinderen voor een periode van zes tot negen maanden naar een Nederlands gastgezin in Frankrijk. Al deze gezinnen hebben daar een eigen bedrijf én een professionele achtergrond in de hulpverlening. Het eerste doel van het project is rust en regelmaat, vertelt Wiebe. In een volledig andere omgeving moeten de kinderen meehelpen in het 13

14 Anna veranderde van een duifje in een valk het verhaal van bedrijf, wat hen een zinvolle daginvulling geeft. Daarbij heerst een mentaliteit van niet ouwehoeren, gewoon doen. Daarnaast heeft elk kind persoonlijke leerdoelen, die het samen met een begeleider van het project in Nederland en de gezinsvoogd opstelt. Anna s doelen waren méér opkomen voor zichzelf, leren praten over haar eigen gevoelens en letterlijk en figuurlijk afstand nemen van het gezin van herkomst. Dit laatste overigens niet door zich er volledig voor af te sluiten. Frankrijk is tijdelijk; als je terugkomt, moet je er toch iets mee. Ik heb Anna gezegd hier over na te denken: wat wil je straks, hoe veel, hoe vaak. Een volledig andere Anna Na zeven maanden komt Anna terug. Tijdens het evaluatie gesprek ontmoette ik een volledig andere Anna. Een Anna die veel sterker in haar schoenen stond en die op mijn vraag vertel jij maar wat er nu moet gebeuren, helder verwoordde wat ze wil. Ze wil haar vader eens per twee weken zien en bij haar moeder eens per maand even op de koffie. Heel duidelijk, heel kordaat. En ze had het zelf eerst niet eens in de gaten. Want daarnaast gaf ze aan een sociale vaardigheidstraining te willen waarin ze leert te zeggen wat ze wil. We hebben er hartelijk om gelachen. Pas toen ik zei Dat zit je nu al drie kwartier te doen!, had ze het door. Anna gaat vervolgens naar een fasehuis van Lindenhout, een woning waar ze met drie leeftijdgenoten wordt voorbereid op kamertraining. Ze volgt een opleiding aan het Agrarische Opleidingscentrum. Wiebe: Ik heb het vertrouwen in Anna dat ze zaken op orde kan krijgen. Nu heeft ze nog steun nodig, maar dat is de steun die ouders hun kinderen geven om op eigen benen te kunnen staan. Die kan ze in haar thuissituatie niet krijgen, dus geven wij die vanuit de hulpverlening. Nee zeggen Drie weken later heeft Wiebe een voortgangsgesprek met Anna en gaat het even wat minder met haar. Ze heeft haar vader en haar moeder sinds haar terugkomst uit Frankrijk allebei een keer gezien. In het eerste contact met mijn moeder ging het meteen al weer mis, vertelt ze geëmotioneerd. Als Wiebe vraagt wat er is gebeurd, blijkt dat Anna onder druk van haar moeder een aantal dingen heeft ondertekend waar ze niet achter staat. Ze keek me zo raar aan. En ik was boos op haar, maar kon dat niet laten blijken. Het lukt me niet bij haar. Wiebe: Ben je boos dat je geen nee hebt gezegd? Ja.., zegt Anna. Als je daar nu eens mee stopt. Wat heb je nodig om dat een volgende keer wél te kunnen doen? Anna kijkt even peinzend voor zich uit. Misschien moet ik toch maar weer naar GGNet, zegt ze dan. Ondanks haar recente besluit de psychotherapie die ze daar al eerder volgde te stoppen. Dat lijkt Wiebe een goed idee en hij spreekt met Anna af dat zij zelf belt voor een afspraak met haar psycholoog en hem volgende week op de hoogte brengt van de uitkomst. Wiebe: Je bent nu bijna twee jaar uit huis. Wat er nu gebeurt tussen jou en je moeder, was dat toen ook de reden om weg te gaan? Dat beaamt Anna. Dus eigenlijk is er niet zo veel veranderd, constateert Wiebe. Jouw moeder kunnen we niet veranderen. Hoe zou jij kunnen veranderen? Anna denkt een tijdje na en zegt: Ik wilde bijna weer weg hier. Ver weg van alles zijn. Maar ik heb besloten eerst mijn opleiding af te maken. Daarna wil ik een paar jaar weg. Tot die tijd moet ik afstand houden van haar en niet overal op reageren. Ik ga een andere kant uit Wiebe kan zich daarin vinden en denkt dat dit in combinatie met psychotherapie en een geplande assertiviteitstraining, beide vanuit GGNet, Anna verder gaat helpen. Hij sluit het gesprek af met enkele laatste vragen: Hoe gaat het met Anna over een jaar, waar zit ze, wat heeft ze bereikt? Anna: Ik woon op kamers, ga nog een jaar naar school en werk daarnaast. Wiebe: En het contact met je moeder? Anna: Als het dan nog zo gaat als nu, zet ik daar een punt achter. Wiebe: Wie gaat er veranderen, jij of je moeder? Anna: Ik. Ik ga een andere kant uit, verder met mijn eigen leven. Wiebe: En hoe loopt Anna dan over straat? Kijkt ze naar de stoep, of naar de horizon? Anna hoeft niet na te denken. Naar de horizon, zegt ze met opgeheven kin. 14

15 rené René Knip is werkzaam als teamleider in de regio Noordwest-Veluwe van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Daarnaast geeft René als vaste columnist van Bijdehand elk kwartaal zijn kritische kijk op de jeugdzorg. column Wat doet een naam er eigenlijk toe? "What's in a name?" schreef William Shakespeare in "Romeo and Juliet". Wat doet een naam er eigenlijk toe? Nu kon Shakespeare ongetwijfeld prachtige toneelstukken schrijven, maar veel verstand van het belang van namen had hij niet. De naam waarmee je wordt genoemd is immers je identiteit. En naar je identiteit ga je je gedragen. Zo werkt dat. Bij individuen, maar ook bij organisaties. Het is om die reden dat ik weinig gelukkig ben met de naam Bureau Jeugdzorg. Die naam wekt namelijk verkeerde suggesties op. Ik volg de naam van achter naar voren: Bureau Jeugdzorg. Daar gaat al veel mee mis. Wat mij betreft helpt Bureau Jeugdzorg volop, maar zorgt zij zo min mogelijk voor haar cliënten. Straks gaat de samenleving nog denken dat kinderen onze verantwoordelijkheid zijn en worden ze boos dat wij niet goed voor kinderen zorgen. Maar kinderen zijn natuurlijk primair de verantwoordelijkheid van ouders, de familie en het netwerk daaromheen. En die taak kunnen en moeten wij hen niet afnemen. Bureau Jeugdhulp zou een organisatie moeten zijn die kennis heeft van de opvoeding en ontwikkeling van jeugdigen en met deze kennis ouders, familie en anderen hulp biedt om hun verantwoordelijkheid te nemen. Bureau Jeugdzorg roept de suggestie op dat wij ons alleen bezig houden met de jeugdige. Maar wie een kind of jongere daadwerkelijk wil helpen, biedt vooral hulp aan diegenen met wie dit kind levenslang verbonden is. Hulpverlening die naar ouders luistert, hun vaardigheden vergroot, inzicht biedt in wat hun kind nodig heeft en hen aanspreekt op hun verantwoordelijkheid. Ook als hun kind niet meer bij hen woont. Het standvastig investeren in de relatie tussen ouders, familie en de jongere betaalt zich uit in versterking van het vertrouwen en vermindering van de eenzaamheid van een jongere. Bureau Gezinshulp zou die investering onvermoeibaar moeten doen. Over het eerste deel van de naam ten slotte kan ik kort zijn. Wie zich Bureau noemt, bureaucratiseert. Voor je het weet zit je met allerlei formulieren en registratiesystemen opgescheept. Niet doen dus! En daarom heten we voortaan dus gewoon Gezinshulp. Om aan deze nieuwe naam te wennen, noem ik hem thuis al vast een paar keer hardop. "Het klinkt gewoon heel goed", vertel ik mijn partner, vol trots op mijn idee. "Ja fijn, zo'n mevrouw over de vloer die van aanpakken weet" associeert deze echter onmiddellijk op de nieuwe naam verder: "Ramen zemen en de vloer schrobben terwijl ondertussen op zolder de was staat te draaien." In de minuten daarna probeer ik verwoed mijn idee te redden. Als ik stil val, kijkt mijn partner me begripvol aan. "Je hebt helemaal gelijk", antwoordt ze, "Wat doet de naam er eigenlijk toe?" 15

16 entréa partner 16

17 Het is nooit leuk als je kind in een instelling voor jeugdzorg verblijft. Maar het hoeft niet zo erg te zijn als ouders denken. Entréa is één van de partners van Bureau Jeugdzorg. En daar wordt gewerkt met flexibele zorg. Ouders kunnen best heel veel zelf. Het klinkt nogal heftig: residentiële instelling. Alsof het heel gesloten is. Vroeger was dat ook wel een beetje zo, vertelt Han Heuzen, manager bij Entréa, een organisatie die jeugdzorg en onderwijs biedt en onderzoek doet. Vroeger kreeg een kind standaard 7 keer 24 uur verblijf. Eigenlijk ging het kind dus uit huis. Maar tijden veranderen. De opvang wordt meer flexibel. Kinderen kunnen ook voor twee of drie dagen in de week komen. En dat heeft een boel voordelen: Heuzen: Het belangrijkste voordeel is dat we aansluiten bij de leefwereld van de ouders en het kind. Ouders kunnen heel veel zelf. Ze hebben de verantwoordelijkheid voor hun kind. En waar het moeilijk gaat, vullen wij aan. Dat is een heel ander uitgangspunt dan jaren geleden. Toen nam de zorg de regie volledig over. Tegenwoordig is het streven het kind weer te laten functioneren in zijn eigen situatie. Heuzen: Dat lukt niet altijd, daar moeten we eerlijk in zijn. Maar als je een kind zomaar helemaal weghaalt uit zijn buurt, en weg van zijn vriendjes, dan mist zo n kind na een aantal jaren de aansluiting. Nog een voordeel: Entréa kan meer kinderen opvangen dan voorheen. Want twee parttime kinderen kosten net zoveel tijd als een fulltime kind. Het levert wel meer werk op: meer hulpverleningsplannen, meer schakelen, meer plannen. Maar het resultaat is dan ook positief, vindt Heuzen. We merken dat ouders vaak opgelucht zijn als ze hier binnenkomen. De omgeving is open. En we betrekken ouders er echt bij. Dat sluit helemaal aan bij onze visie dat ouders verantwoordelijk zijn voor hun kind. Als een kind een indicatie van Bureau Jeugdzorg krijgt, kan het doorverwezen worden naar Entréa. Daar gaan ouders, Bureau Jeugdzorg en Entréa samen om de tafel om een hulpverleningsplan op te stellen. Wat is ons doel? En hoe gaan we het aanpakken? Gedragswetenschapper Naomi van Hoven legt uit dat per gezin en per kind wordt beoordeeld aan welke hulp behoefte is. Als een kind hier bijvoorbeeld drie middagen is, kijken we op welke dagen dat voor het gezin en het kind het beste uitkomt. 17

18 Wij willen ervoor zorgen dat ouders hun kind met een gerust hart bij ons achterlaten partner Daarna trekt Bureau Jeugdzorg zich terug. Zij stelt de indicaties, volgt de behandeling maar levert geen concrete zorg. Dat deel neemt bijvoorbeeld Entréa over. Eén van de locaties ligt midden in de bossen van Nijmegen. Op deze plek worden kinderen tussen de vijf en twaalf jaar behandeld die gedragsproblemen, opvoedingsproblemen, of een ontwikkelingsstoornis hebben. Ze moeten bijvoorbeeld leren hoe ze om kunnen gaan met hun emoties, vertelt gedragswetenschapper Ellen te Braake. De kinderen bij Entréa zijn ingedeeld op basis van hun problemen. Elke groep bestaat uit maximaal tien kinderen. Ze krijgen groepsbehandeling, waarin wordt gewerkt aan hun individuele leerdoelen. Van Hoven: We merken dat kinderen beter luisteren en functioneren door de structuur van de groep. Ieder kind leert natuurlijk anders, maar we proberen zo veel mogelijk aan te sluiten bij het dagelijks leven. Daarom gebruiken we spel tijdens de behandeling. Als er iets gebeurt tijdens het spelen, kunnen kinderen daarop meteen worden aangestuurd door een van de pedagogisch medewerkers. Naast de groepsbehandelingen zijn er individuele trainingen en therapieën. Bijvoorbeeld gericht op sociale vaardigheden, of creatieve therapie, speltherapie en psychomotorische therapie. Ook begeleiding van de ouders is altijd onderdeel van de behandeling. Behalve het kind zelf, zijn de ouders erg belangrijk. Heuzen vertelt dat ouders altijd aanwezig zijn bij de evaluatiegesprekken over hun kind. Dat is belangrijk omdat ze de verantwoordelijkheid voor hun eigen kind hebben. Verder worden ouders altijd op de hoogte gehouden als er iets met hun kind is. Van Hoven vindt het contact met ouders een van de leukste uitdagingen in haar werk. Ouders hebben er vaak moeite mee dat hun kind bij ons in behandeling moet en soms zelfs uit huis wordt geplaatst door Bureau Jeugdzorg. Wij willen ervoor zorgen dat ouders hun kind met een gerust hart bij ons achterlaten. 18

19 mishandeling de stelling Aan de hand van een stelling geven deskundigen en gewone mensen hun visie op een actueel thema in de jeugdzorg. Dit keer is het thema kindermishandeling door ouders. Het aantal meldingen hiervan bij Bureau Jeugdzorg Gelderland neemt jaarlijks toe. Na een geaccepteerde melding stelt het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) van Bureau Jeugdzorg een onderzoek in naar de gezinssituatie van het kind. Blijkt het kind inderdaad in de knel te zitten, dan zorgt het AMK ervoor dat de noodzakelijke hulp in gang wordt gezet, zodat de situatie beter wordt voor het kind. Dat gebeurt zoveel mogelijk in overleg met de ouders. Ook mishandelende ouders hebben het beste voor met hun kind Iwan de Esch, vader van twee zoontjes: Oneens. De ene mishandelende ouder is de andere niet. Er zullen dus ook wel ouders zijn die handelen uit onmacht. Maar ik denk dat er ook echt genoeg verknipte ouders zijn die het slechtste met hun kind voor hebben. Suus Mijland, medewerker Advies- en Meldpunt Kindermishandeling: Eens. Mits ze dat dan ook laten zien. Ofwel door dit gedrag op eigen kracht te veranderen, ofwel door hulp in te roepen. En dan ook wel snel in het proces, niet na een situatie van jarenlange mishandeling. Ik kom in de praktijk veel ouders tegen die mishandelen, maar waar toch sprake is van gevoelens van warmte en liefde voor de kinderen. Mijn instelling is dan wel: warmte en liefde oké, maar vertaalt zich dat ook in juist handelen. Daar gaat het om. Marcel Zadelhof, jeugdbeschermer: Eens: Ik ga uit van het goede in de mens. Ik denk dat elke ouder het beste voor heeft met zijn eigen vlees en bloed. Ik denk dat veel kindermishandeling plaatsvindt uit onvermogen; dat wil niet zeggen dat die ouders niet van hun kind houden. Christian de Vaan, leraar basisschool: Eens. Ik denk het wel. Ik denk dat ze vooral handelen uit onvermogen en frustratie, dat ze niet weten hoe ze het anders kunnen aanpakken. Doordat ze dat niet geleerd hebben, of doordat ze emotioneel minder slim zijn. Jeanette Rutger, psychiater: Eens. In mijn praktijk zie ik veel ouders die onjuiste dingen doen, maar bij de meeste is het toch begrijpelijk dat ze doen wat ze doen. Ze hebben er vaak zelf wel zicht op dat het niet juist is wat ze doen, maar ze handelen uit onvermogen. Ik zeg hiermee niet dat ik hun gedrag goedkeur, ik zeg alleen dat ik niet geloof dat er sprake is van een kwaadaardige opzet. Unna van de Berg, huisarts: Eens. Als je je kind veel te dik laat worden, kun je dat feitelijk ook kindermishandeling noemen. Terwijl die ouders misschien gewoon niet bij machte zijn hun kind goed te leren eten. Maar er is natuurlijk wel een grens. Als je je kind in een kofferbak opsluit, gaat dat uiteraard veel te ver. Ik denk niet dat je dan het beste met je kind voor hebt. 19

20 Bureau Jeugdzorg Gelderland is de toegangspoort tot de jeugdzorg in de provincie Gelderland. Bureau Jeugdzorg beschermt kinderen, zodat zij op een veilige manier kunnen opgroeien. Ouders en kinderen kunnen zelf de hulp van Bureau Jeugdzorg inroepen en dan op vrijwillige basis zorg krijgen. Soms ook, als de veiligheid van kinderen in gevaar is, kan de kinderrechter jeugdzorg opleggen. De vrijwillige jeugdhulpverlening, Spoedeisende zorg, Jeugdbescherming, Jeugdreclassering, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en de Kindertelefoon maken deel uit van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Jaarlijks helpt Bureau Jeugdzorg Gelderland meer dan kinderen en hun ouders en nemen meer dan kinderen contact op met de Kindertelefoon. Colofon Bijdehand is het magazine van Bureau Jeugdzorg Gelderland en verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van Het volgende nummer verschijnt oktober Abonneren Wilt u dit magazine ontvangen? Stuur dan een naar contact@bjzgelderland.nl met uw adresgegevens. 20 Redactie: Rieke Veurink, Cindy Cloin, Stefan Wesselink, Miriam van de Geer. Fotografie: Duncan de Fey. Ontwerp en opmaak: DiepArnhem. Druk: Ascend Arnhem. Redactieadres: Velperweg 75, 6824 HH, Arnhem contact@bjzgelderland.nl