De onbekende vijand. 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De onbekende vijand. 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA"

Ferdinand van Loon
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De onbekende vijand 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA 1

2 2

3 Introductie Risico: wat is risico? Risicosoorten Operationeel risico (OR): Definitie, soorten, gevolgen & voorbeelden van debacles Meten van OR (is weten?) Operationeel risicomanagement (ORM) Regelgeving en OR Ethiek & Integriteit Ontwikkelingen in de praktijk (& discussie) 3

& voorbeelden van debacles Meten van OR (is weten?

4 Roger Coenen M.Sc. CFA Senior Consultant Financial Regulation & Risk Management +31(0)

5 Wat is risico? 5

6 En dit is neerwaarts risico 6

7 opwaarts risico 7

8 + Kans Doel of Verwachte Uitkomst Onzekerheid -/- Risico 8

9 + Kans + Kans + Kans -/- Risico -/- Risico -/- Risico 9

10 Rendement Risico 10

11 Beoordelen van risico s omvat het inschatten van: De kans dat een gebeurtenis optreedt De schade van de gebeurtenis in geval dat de gebeurtenis optreedt Risico = kans x gevolg Keuze: welk risico is acceptabel? 11

gebeurtenis in geval dat de gebeurtenis optreedt

12 12

13 Financieel risico Marktrisico Tegenpartij risico (kredietrisico) Liquiditeitsrisico Operationeel risico Event risico (gebeurtenis risico) intern gestuurd Bedrijfsrisico extern gestuurd Denk ook aan reputatierisico! 13

Event risico (gebeurtenis risico) intern gestuurd

14 Definitie, soorten, gevolgen & voorbeelden van debacles 14

15 Definitie: Operationeel risico is het risico van schade als gevolg van: inadequate of falende interne processen, menselijk handelen, systemen, of externe gebeurtenissen 15

16 16

17 17

18 18

19 Firm infrastructure Human resource management Technological development Procurement Inbound logistics Operations Outbound logistics Marketing & Sales Service 19

20 Juridisch / Compliance risico Reputatie risico Firm infrastructure Human resource management Technological development Liquiditeitsrisico Procurement Operationeel risico Kredietrisico Inbound logistics Operations Outbound logistics Marketing & Sales Service Marktrisico 20

Liquiditeitsrisico Procurement Operationeel risico Kredietrisico

21 Juridisch / Compliance risico Reputatie risico Firm infrastructure Human resource management Technological development Liquiditeitsrisico Procurement Operationeel risico Kredietrisico Inbound logistics Operations Outbound logistics Marketing & Sales Service Marktrisico 21

22 Gebeurtenisrisico (intern gestuurd) Bedrijfsrisico (extern gestuurd) Intern Extern 22

23 Buckler-L.., 1989 Melamine in Chinese melk, 2008 Halamid in Olvarit, 1993 Antivries in Oostenrijkse witte, zoete wijn,

24 Interne Fraude Externe Fraude Arbeidsverhoudingen en Veiligheid Klant-, Product- en Marktverhoudingen Beschadiging van Bedrijfsmiddelen Discontinuïteit in Processen en Falen van Systemen Invoer-, Proces- en Uitvoerfouten 24

25 Organisatie IT Systemen en Informatie Menselijk handelen Processen Externe invloeden 25

26 Financiële schade: Direct Financieel Verlies Indirect Financieel Verlies Sancties van Overheid / Regelgevers / Branche Organisaties Klachten van Klanten / Leveranciers / Medewerkers Reputatieschade 26

27 Financiële schade Direct financieel verlies Claims van klanten Verlies als gevolg van fraude Indirect financieel verlies Hogere kosten als gevolg van overwerk, inhuur van extra mensen om achterstanden weg te werken, etc. Hogere verzekeringspremies Gemiste opbrengsten (bv een order misgelopen) Niet financiële schade Gedemotiveerde medewerkers Reputatieschade 27

28 Barings (1995) Lehman (2008) Vestia (2012) KPMG (2014) 28

29 29

30 Tijdstip Organisatie Omvang verlies Oorzaak Transacties 1988 Hammersmith & Fulham $1 miljard Speculeren op rente Renteswaps December 1993 Metallgesellschaft $1,5 miljard Margin call futures (kennisgebrek) December 1994 Orange County $1,6 miljard Speculeren op rente Februari 1995 Barings Bank $1 miljard Fraude handelaar Energie futures Leveraged repo s (short lenen om long te gaan) Aandelen Indexfutures Juni 1995 Sumitomo Bank $1,8 miljard Fraude handelaar Koper futures Juli 1995 Daiwa Bank $1,1 miljard September 1998 LTCM $4 miljard Fraude handelaar (gedurende 11 jaar) Zwaar gefinancierd hedgefund; Roebelcrisis Februari 2002 Allied Irish Bank $700 miljoen Fraude handelaar Januari 2008 Société Générale $7,2 miljard Fraude handelaar December 2008 Bernard Madoff $50 miljard Verkoop posities bank en klanten ter camouflage eigen handels verlies Russische Staatsleningen Forwards en opties op Yen Aandelen indexfutures Fraude en verduistering Piramidespel 30

31 31

32 Meten is weten? 32

33 1. Risico indicatoren en triggers 2. Incident databases 3. Gefaciliteerde workshops en interviews Kwalitatief 4. Questionnaires 5. Scenario analyse 6. Interne/Externe benchmarking 5 7. Process flow analyse Backward Looking Forward Looking 1 Kwantitatief 33

34 Kans Weinig schade, Hoge kans Veel schade, Hoge kans Weinig schade, Lage kans Veel schade, Lage kans Schade

35 De interne omgeving 35

36 Interne Omgeving Identificeren Feedback / Rapporteren Meten / Beoordelen Beheersingsmaatregelen 36

37 Enterprise Risk Management Framework Ontwikkeld door COSO Commissie Voorziet in definities, principes en raamwerk van ERM Kan toegepast worden in iedere organisatie, maar vereist aanpassing aan onderneming en omstandigheden waarin deze verkeert ERM is a process, effected by an entity s board of directors, management and other personnel, applied in strategy and across the enterprise, designed to identify potential events that may affect the entity, and manage risks to be within its risk appetite, to provide reasonable assurance regarding the achievement of entity objectives 37

38 Interne Omgeving Identificeren Feedback / Rapporteren Meten / Beoordelen Beheersingsmaatregelen ORM is een invulling van ERM voor een specifiek risico gebied 38

39 Toename van de waarde van de onderneming Hoger rendement bij gelijkblijvend risico Lager risico bij gelijkblijvend rendement Verbeteren van de reputatie van de onderneming Bij afnemers, leveranciers, branche organisaties, etc Verbeteren van processen en het procesmanagement Minder fouten, hogere kwaliteit, hogere klanttevredenheid Betere inzet van mensen en middelen Beter management van de prestaties van de onderneming Naar risico gewogen prestatie indicatoren 39

40 Basis voor alle andere componenten van ORM Zonder een goede inrichting van de Interne Omgeving zijn ORM activiteiten gedoemd om te falen Medewerkers in alle lagen van de organisatie spelen een rol in het definiëren, implementeren en onderhouden van de Interne Omgeving Bestuur Commissarissen (indien van toepassing) Risico managers Auditors Overige medewerkers 40

41 Risico management filosofie Risico cultuur Normen en waarden Leiderschapsstijl Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Human resource management 41

42 Risico responses: 4 typen vermijden/reduceren/delen/accepteren 42

43 Risico responses: betekent keuzes maken Kosten en voordelen vaak moeilijk te kwantificeren Is dit reden waarom ORM vaak ondergeschoven kindje is? gebrek aan tastbaarheid/meetbaarheid? Is meten dan toch weten? 43

44 Beheersmaatregelen: Organisatie: functiescheiding, audit, governance IT systemen en informatie: IT governance en maatregelen gericht op vertrouwelijkheid, beschikbaarheid en integriteit van data/informatie Menselijk handelen: screening, HRM, beloning, opleiding Processen: basisstappen invoer-verwerking-uitvoer. Maatregelen gericht op compleet, juist, tijdig Externe invloeden: tijdige detectie, beveiliging, sprinklerinstallatie, calamiteitenplan (communicatie voorkoming reputatieschade) 44

45 Onderdeel van de externe omgeving 45

46 Principles based vs risk based approach in regelgeving (EU vs US) Toegenomen aandacht voor OR Is toegenomen regelgeving een game stopper? Regelgever gaat zich meer met interne organisatie bemoeien 46

47 Intern & Extern 47

48 Wat is ethiek? Intern (bonussen bonuscaps banken NL) Extern: regelgever legt eisen op, maar wie houdt wie in toom? Wie controleert de controleur? Zijn we doorgeslagen qua regelgeving? 3 lines of defense werkt dit? Echte oplossing operationeel risicomanagement ligt binnen bedrijf (cultuur) 48

49 Wat is integriteit? Zorgsector Financiële sector Vrijetijdssector Screening: een motie van wantrouwen? Bent u integer? 49

50 50

51 COO dringt in bestuurskamer binnen van de banken. En wordt betrokken bij veranderingen van banken ORM krijgt momentum als roerganger voor het toevoegen van waarde aan de organisatie Meer investeringen in ORM systemen Herbezinning van benadering, cultuur en systemen van ORM 51

52 52

53 Gaat ook vooral over buikgevoel Als iets te goed is om waar te zijn, dan is het dat meestal ook Zorg voor goede audit trails! Risicomanagement: nog teveel silo denken 53

54 Welke methode / techniek ook gekozen wordt, de juiste cultuur in de organisatie is een randvoorwaarde Een afrekencultuur kan het succesvol implementeren van ORM in de weg staan Openheid en de wil om te leren van fouten zijn kritische succesfactoren bij het implementeren van ORM Fout = Kans om te Leren 54

55 Hoe gaat u om met operationeel risico in uw organisatie? Maar, kun je ooit in control zijn, helemaal? Ik ben integer, jij bent integer De onbekende vijand: Elk bedrijf heeft te maken met operationeel risico Meten is weten? 55

56 Verbeter de wereld, begin bij jezelf 56

57 57

58 58

Vergelijkbare documenten

Programma uur Introductie door de dagvoorzitter

Programma uur Introductie door de dagvoorzitter Programma 14.30-14.35 uur Introductie door de dagvoorzitter 14.35-15.10 uur Prof. Mr. Gerard van Solinge Risico-management: taak, verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid 15.10-15.45 uur Drs. Geomaly