LESMAP. door Ben De Vroey en Rein De Smet toneelgezelschap luxemburg

Transcriptie

1 LESMAP door Ben De Vroey en Rein De Smet toneelgezelschap luxemburg 1

2 luxemburg en Circus Marcel presenteren Fietsen Beste leerkracht Binnenkort ga jij met je klas naar de voorstelling Fietsen van toneelgezelschap luxemburg en Circus Marcel. luxemburg speelt graag en veel schoolvoorstellingen. We geloven in het onderwijs als toeleiding naar theater. We geloven in leerkrachten als enthousiasmerende factor mét pedagogische kwaliteiten. We geven dan ook graag onze ervaring met en goesting voor theater door. Daarom maken we als begeleiding bij elke voorstelling een les- of inspiratiemap. In deze lesmap krijg je enkele tips om je klas voor te bereiden op het circustheaterbezoek (deel 1: vooraf). We geven enkele suggesties om te werken aan theatercodes. Belangrijk! Bij het binnenkomen in de circustent zullen de pisteknechten kaartjes scheuren. Druk de tickets op pagina 6 af en zorg ervoor dat ieder kind een kaartje heeft! Het grootste deel van de lesmap is een voorbereidende circusturnles (deel 2: circus in de turnles). Aan jou om te bepalen welke activiteit(en) je verkiest en hoeveel tijd je eraan kan besteden voor (en eventueel ook na) de voorstelling. De circusturnles hebben we door Ben De Vroey laten opstellen. Ben is turner en acrobaat. Hij is medeoprichter van en lesgever bij Ell Circo d ell Fuego ( een circusschool in Antwerpen-Noord. Ell Circo d ell Fuego organiseert circuslessen voor alle leeftijden, organiseert jaarlijks een grote circusconventie en werkt binnen een sociaal project met kansarme kinderen uit de buurt. Na het theaterbezoek is het zinvol opnieuw tijd te besteden aan de voorstelling en de aangehaalde thema s. In Antwerpen, Dilbeek, Heusden-Zolder en Roeselare kan je naast de voorstelling ook de tentoonstelling van Fietsen bezoeken. Daar zie je de originele tekeningen van Fietsen. Je kunt in je klas opnieuw het verhaal vertellen, vertrekkende van het originele boek van Gregie De Maeyer. Het verhaal, de tekeningen en de geziene voorstelling zijn een mooi vertrekpunt voor een teken- of schilderles. We nodigen alle klassen uit om tekeningen in te sturen (deel 3: tentoonstelling). Aan de slag dus! Geniet van Fietsen voor, tijdens en na de voorstelling! Heb je nog vragen of opmerkingen? Laat het ons weten. Wij horen ook graag reacties (van de kinderen) op de voorstelling! Vriendelijke groet Rein De Smet rein@luxemburgvzw.be luxemburg - toneel voor kinderen en andere nieuwsgierigen - 2

3 1. vooraf 3

4 Spelregels van een theaterbezoek Fietsen is een circustheatervoorstelling. Circus dus. En theater. Kennen de kinderen dat? Vraag in je klas of iemand al naar een theatervoorstelling is geweest. Wat herinnert dat kind zich nog van die ervaring? Hoe moest hij of zij zich gedragen? Laat de kinderen vertellen. Is er al iemand naar het circus geweest? Wat was er allemaal te zien? Wat deden ze zelf? Laat de kinderen vertellen. Vertel de kinderen dat jullie samen naar een voorstelling in een échte circustent gaan. De tent van Circus Marcel ( Een goede voorbereiding op het circustheaterbezoek kan helpen om er een aangename ervaring van te maken zowel voor jou en je leerlingen, als voor de andere kinderen in de tent, de begeleidende leerkrachten en - niet in de laatste plaats - de acteurs en acrobaten. Leg daarom ook volgende spelregels best even uit. - Vergeet niet om vooraf naar het toilet te gaan. - We hebben op voorhand gereserveerd. Dat wil zeggen dat we hebben laten weten dat we naar de voorstelling komen. Daarom hebben we een kaartje* gekregen. - Als we binnengaan tonen we ons kaartje. De circusmeneer of -mevrouw zal het scheuren. Daarna mogen we binnen. - Tijdens de voorstelling blijven we zitten. 4

5 - Het kan donker worden in de tent. Maar het licht gaat altijd terug aan. - Er zal muziek zijn. - Tijdens de voorstelling mag je meestal niet roepen of praten. Soms wel, als het gevraagd wordt. - Tijdens de voorstelling mag je niet eten of drinken. - Als je het leuk vond, mag je op het einde in je handen klappen. * Belangrijk! De pisteknechten zullen bij het binnenkomen kaartjes scheuren. Zorg er daarom voor dat ieder kind een kaartje krijgt. Je kunt de ticketjes afprinten van de volgende pagina. 5

6 6

7 2. circus in de turnles 7

8 Circus In de turnles Inleiding In Fietsen staat het leren fietsen symbool voor het leven zelf. Het is lastig. Het is een kwestie van vallen en opstaan. En vallen. En vallen. En uiteindelijk: doorfietsen. Met deze circusles geven we de kinderen impliciet dezelfde les mee: om iets te leren, moet je het gewoon doen! Het lukt misschien niet van de eerste keer, maar je moet blijven proberen. En je moet niet bang zijn om te vallen. * * * * Tegenwoordig is circus heel populair bij kinderen. Op Ketnet was er het programma Circus ( op de speelplaats zie je steeds vaker diabolo s opduiken, er zijn verschillende circusscholen voor kinderen en (twee)jaarlijkse circusfestivals in België (o.a. Zomer van Antwerpen, Circo Roma in Borgerhout, Circo Paradiso in Heusden-Zolder, Cirque Plus in Brugge, Cirk! in Aalst, het Jeugdcircusfestival tijdens de Gentse Feesten...). Circus in de turnles stimuleert creativiteit en fantasie. Het geeft de mogelijkheid aan àlle kinderen - ongeacht leeftijd, aanleg of achtergrond - om binnen het eigen bereik bewegingskunsten te oefenen, leren en presenteren. Bij het aanleren van circustechnieken is er geen sprake van competitie. Iedereen komt evenveel aan bod, want iedereen kan en mag op z n eigen tempo werken. Ben De Vroey: Wanneer ik een circusles geef, besteed ik vooral veel aandacht aan de inkleding en de sfeerschepping. Ik begin altijd met een leuk verhaal. Daaruit komt dan het opwarmingsspel voort. Probeer de kinderen te prikkelen en gebruik klein circusmateriaal in de opwarming. Ik gebruik tijdens het opwarmingsspel altijd muziek. De kinderen reageren hierop en leven zich volledig in. 8

9 Circusvaardigheden ontwikkelen zowel motorische als sociale vaardigheden. De kinderen moeten vaak samenwerken en iedereen wordt betrokken in de les. Daarnaast worden ze aangemoedigd en bevestigd in datgene wat ze kunnen, waardoor hun zelfvertrouwen groeit. De magie van het circus spreekt kinderen enorm aan, ze kijken er graag naar en worden ook graag bekeken wanneer ze iets speciaal doen. Je kunt dus zeker werken met toonmomentjes tijdens de les. Als een groepje bijvoorbeeld een leuke piramide heeft gemaakt, mogen ze deze tonen aan de rest van de groep. Uiteraard met bijhorend applaus en een buiging van de artiesten. Ben De Vroey: Circus is een heel breed gegeven. Daarom vind ik het zo interessant voor kinderen. Er zijn zoveel vaardigheden die je kan gebruiken. Wanneer er kinderen in de groep zijn die minder vaardig zijn in acrobatie zullen zij misschien wel vaardig zijn met een diabolo of in evenwicht. Zelfs als er kinderen bij zijn waarbij de circustechnieken hen totaal niet liggen kunnen zij zich misschien wel vinden in clownerie of zelfs het decor ontwerpen of muziek maken tijdens de voorstelling. Er is altijd wel iets waar kinderen hun link met het circus vinden. Je moet het hen alleen kunnen aanbieden. Met toonmomenten leer je de kinderen ook kijken en luisteren naar elkaar. Suggestie: In deze lesmap verwerken we circus in de turnles. Maar circus beperkt zich natuurlijk niet tot bewegingskunsten zoals jongleren, evenwicht en acrobatie. Er zijn nog zoveel andere vormen van (bewegings)kunsten die je aan circus kunt linken: muziek componeren en maken, decors verzinnen en bouwen, spreek- en dramaoefeningen rond presentatie Circus is daardoor een heel leuk thema voor een projectweek, waarin verschillende vakgebieden zoals beweging (LO), drama (talen), muziek (MO) en beeldende kunst (PO) samenwerken rond dat ene thema. Voor kinderen is het heel leuk om zich onder te dompelen in de wereld van het circus en die specifieke sfeer na te bootsen. Werk met zijn allen toe naar een toonmoment op een opendeurdag, (groot)ouderdag of schoolfeest. Dames en heren, appelen en peren, boeren en boerinnen het circus gaat beginnen! K Suggesties voor 2 de en 3 de kleuterklas LO Suggesties voor 1 ste en 2 de leerjaar Ter info: Aan het einde van elk onderdeel sommen we op welke ontwikkelingsdoelen aan bod gekomen zijn. 9

10 Voorbereiding Muziek Circus is niet alleen beweging, circus is zeker ook MUZIEK! Wanneer je op zoek gaat naar circusmuziek (bijv. in de bibliotheek), kom je heel snel uit bij de muziek van Cirque du Soleil. Durf wat verder te zoeken en kijk ook eens bij fanfares en zigeunermuziek. Dit soort muziek spreekt kinderen veel meer aan en is frisser en energieker. Deze muziek bevat de chaos van het echte circus! Enkele aanraders: - Fanfare Ciocărlia (Roemeense fanfare): en - Bratch (zigeunermuziek uit de Balkan): - Black cat, white cat (soundtrack van de film van Emir Kusturica) * * * * Materiaal Om in de turnles aan circustechnieken te werken, heb je niet per se specifiek circusmateriaal nodig. De doorsnee turnzaal beschikt over heel wat bruikbaar materiaal: Zweedse bank, sportraam, evenwichtsbalk, turnmatten en valmatten, dik touw, hoepels, ballen, kegels, springtouwen Extra: * Voor jongleren kan je zelf jongleerballetjes maken. Dit is leuk om samen met de kinderen te doen. Benodigd materiaal: - 3 ballonnen per bal - 80 à 100 gram vogelzaad, zand of rijst per bal - een trechter en een schaar Ben De Vroey, Ell Circo d ell Fuego Werkwijze: - Je vult met behulp van de trechter de eerste ballon met zaad/zand/rijst. - Je blijft bijvullen totdat de ballon mooi rond is en 80 à 100 gram weegt. - Je knipt de tip van de ballon. 10

11 - Je knipt de tuitjes van de andere ballonnen. - Je trekt opeenvolgend de geknipte ballonnen over het gat van de vorige. - De laatste ballon bepaalt de kleur van de bal. Een ballon met publiciteit draai je binnenstebuiten. Tip: je kunt in de laatste ballon vooraf gaatjes knippen. Zo krijg je een bal met stippen. * Wil je bij de evenwichtsoefeningen oefenen met de rolla bolla, dan kan je die ook zelf maken. (Dit doe je zelf, niet met de kinderen.) Benodigd materiaal: Rol: - Een buis van pvc (bijv. een gasleidingbuis), hout, metaal of dik karton (bijv. een tapijtrol) van 10 à 15 cm diameter (d) en 35 cm lengte (l). - Een rubberen vel of dun tapijt om rond de cilinder te plakken om het wegglijden te voorkomen. Evenwichtsplank: - Een houten plank met een lengte van 60 à 70 cm, een breedte van 25 à 30 cm en een dikte van 1,8 cm of meer. - Twee latjes met een lengte van 25 à 30 cm en een dikte van 2 à 3 cm. - Eventueel één of twee vellen van rubber of dun tapijt met de afmetingen van de plank. Werkwijze: Circus op school, R. Leper & I. Van Maele 11

12 Structuur Teken voor de circuslessen een grote cirkel op de grond. Dit is de circuspiste. Alle circusartiesten komen geregeld bijeen in de cirkel. Jij bent de circusdirecteur, die iedereen bijeenbrengt en feedback geeft. Een circusles mag nooit competitief zijn en een kringgesprek is een vorm van een veilige interactie tussen de kinderen onderling en tussen leerling en leerkracht. 1) De opwarming gebeurt gezamenlijk en begint vanuit een verhaal, waarbij de kinderen de inkleding verzorgen met hun fantasie. 2) De leskern kan in kleine groepjes. De leerkracht doet elke oefening eerst voor. Daarna gaat iedereen aan de slag. Je kunt werken met kijkwijzers (pictogrammen die de oefening uitbeelden, bijv. piramidetekeningen op pagina 31-32), waarmee de leerlingen individueel aan de slag kunnen. Je kunt kiezen voor de formule waarbij iemand een oefening doet, terwijl de rest van de kinderen kijkt Je kunt ook in groep terugkoppelen met onderwijsleergesprekken, waarbij de leerkracht vertelt wat hij in de verschillende groepjes gezien heeft dat goed of minder goed ging. Door vragen te stellen, komen de leerlingen zelf tot inzichten of antwoorden. 3) Het slot van de les is meestal een ontspannend (groeps)spel waar ook weer een verhaal aan te pas komt. 12

13 Opwarming Bij opwarmingsspelen zorg je ervoor dat het hele lichaam opwarmt. Gebruikelijk in circuslessen is een tikspel met een verhaal als intro. Deze spelletjes hebben geen winnaars of verliezers en iedereen warmt evenveel op. Er mag absoluut niemand stilzitten tijdens de opwarming. Door het opwarmingsspel in te leiden met een verhaal, zorg je ervoor dat de kinderen zich echt inleven in het spel. Dit stimuleert hun creativiteit. Je kunt kleine attributen gebruiken zoals petjes of verkleedkleren voor de tikkers of isolatiebuizen om elkaar mee aan te tikken. Hieronder vind je een voorbeeld van een algemeen opwarmingsspel in het thema circus. In de volgende delen geven we ook telkens een opwarmingsspel dat specifiek voorbereidt op de circustechniek die in dat onderdeel aan bod komt. K Tikkertje circus Benodigd materiaal: hoepels Praat met de kinderen over het circus: Wat kom je allemaal tegen in het circus? (bijv. koorddansers, acrobaten, jongleurs, olifanten, vuurspuwers ) In de zaal liggen hoepels verspreid. Dat zijn circustentjes. De kinderen lopen rond en een tikker probeert zoveel mogelijk kinderen aan te tikken. Wie getikt is, gaat naar de dichtstbijzijnde hoepel (circustent) en beeldt een figuur van het circus uit. De circusdirecteur (= leerkracht, ev. samen met nog 1 of 2 kleuters) kan je bevrijden door te raden welke figuur je uitbeeldt. Als het juist is, mag je weer rondlopen. koorddanser olifant Ben De Vroey, Ell Circo d ell Fuego 13

14 LO Tikkertje circus Benodigd materiaal: hoepels + klein materiaal (kegels, tennisballen ) Hetzelfde spel maar dan met klein materiaal in de hoepels. Dit hoeft geen circusmateriaal te zijn. De leerlingen moeten hun fantasie gebruiken om het materiaal zelf te herdefiniëren. Een kegel kan de hoed van een gekke clown zijn, een tennisbal zijn rode neus, met een springtouw heeft de slangenbezweerder een gevaarlijke python Ontwikkelingsdoelen opwarmingsspel K LO 1 Motorische competenties Zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties Lichaams- en bewegingsbeheersing 1.2 De kleuters kunnen de eigen bewegingsbaan stoppen, richten en wijzigen afhankelijk van statische en dynamische objecten: andere bewegers, obstakels, bewegende voorwerpen. 1.6 De kleuters kunnen met een eenvoudig bewegingsantwoord snel reageren op auditieve, visuele en tactiele signalen. Handelend omgaan met betekenisinhouden 1.33 De kleuters tonen in het handelend omgaan met betekenisinhouden een toenemend begrijpen, toepassen en verwoorden van: - spelideeën van kinderspelen; - lichaams-, bewegings-, ruimte- en tijdsbegrippen, facetten van fysische kennis; - voorstellingen (fantasie); - symbolen en hun interpretatie, begrippen. 2 Gezonde en veilige levensstijl 2.3 De kleuters beleven zichtbaar plezier aan fysieke inspanningen. 2.8 De kleuters kunnen eenvoudige verplaatsingsvormen op snelheid uitvoeren. 3 Zelfconcept en het sociaal functioneren 3.6 De kleuters tonen een persoonlijke stijl in spontane expressie. 1 Motorische competenties Zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties Lichaams- en bewegingsbeheersing 1.1 De leerlingen kunnen de motorische basisbewegingen op een voldoend flexibele en verfijnde wijze aanwenden in gevarieerde en complexe bewegingssituaties. Groot-motorische vaardigheden en acties in gevarieerde situaties Spel en sportspelen 1.18 De leerlingen kunnen eenvoudige spelideeën uitvoeren in eenvoudige bewegingsspelen De leerlingen kunnen zich in een spel inleven en hierbij verschillende rollen waarnemen. 2 Gezonde en veilige levensstijl 2.4 De leerlingen kennen het belang van opwarming vóór en tot rust komen na fysieke activiteiten. 14

15 Kern De drie grote technieken in het recreatieve circus (= circustechnieken op maat van kinderen en dus met een lage drempel) zijn evenwicht, acrobatie en jongleren. 1. Evenwicht - ton - evenwichtsbal - rolla bolla - kabel/strak koord - slap touw/slappe koord: het touw hangt in een boog (zie foto) Pete Sweet, HH Producties 2. Acrobatie - acro-porté: menselijke piramides (zie foto) - dynamische acrobatie: koprol, radslag, flikflak - luchtacrobatie: trapeze en doek BKO De Kikker, Oudenburg 3. Jongleren - jongleren met balletjes en kegels - diabolo - flower sticks/devil sticks: met twee stokjes een derde stokje manipuleren (zie foto) - bordjes draaien flaghouse.com 15

16 Voorbeelden van niet-recreatieve circustechnieken zijn bascule (een soort wipplank) (foto 1), Russische schommel (foto 2), Chinese paal (foto 3), rou cyr/enkel wiel (foto 4) en rhönrad/duits wiel/dubbel wiel (foto 5). Deze technieken worden aangeleerd in de circushogescholen en beoefend in het hedendaagse circus. Gezelschappen als Hopla circus, Acrobaroef, Cheap Clowns, 7doigts de la main brengen ze in hun voorstellingen. (foto s 1, 3, 4, 5 Cheap Clowns; foto 2 : Circus Marcel Antoinette Chaudron)

17 1. Evenwicht K LO Opwarmingsspel: tikkertje koorddanser Er lopen twee tikkers rond die zoveel mogelijk kinderen proberen te tikken. Wanneer je bent getikt ga je op één been staan en word je een koorddanser. De andere kinderen kunnen je bevrijden door per twee voor jou te komen staan en te applaudisseren. Na het applaus maak je een buiging en kan je weer meespelen. Kern In het circus komt evenwicht veel aan bod. Op de kabel, bal, ton, rolla bolla Vooraleer je over een kabel kan lopen moet je eerst over een balk of omgekeerde Zweedse bank kunnen lopen. 17

18 K Evenwichtsparcours Benodigd materiaal: Zweedse banken, evenwichtsbalk, dik touw. Maak in de turnzaal een evenwichtsparcours volgens onderstaande opstelling: 1. balk 2. Zweedse bank 3. omgekeerde Zweedse bank 4. dik touw op de grond (of lijn op de grond) Ben De Vroey, Ell Circo d ell Fuego Opgelet! Leg zoveel mogelijk matten onder de balk en naast de banken. Dit parcours stappen de kinderen af zonder de grond te raken. Aandachtspunten: - hoofd rechtop houden en recht naar voor kijken, niet naar de voeten. Je mag ook naar het beginpunt van de balk of bank kijken. - Armen zijwaarts (ellebogen hoog) houden om het evenwicht te zoeken. - Rechte rug, schouders en bekken op één lijn. Ben De Vroey, Ell Circo d ell Fuego 18

19 Je kunt ook met kleuters evenwichtsoefeningen doen op bal en ton. Sommige kleuters zijn er handiger in dan anderen. Maar het gevoel om op zo n grote ton of bal te staan, is erg leuk voor de kinderen. Opgelet! Laat de kinderen nooit alleen met ton en evenwichtsbal. K LO Ton Benodigd materiaal: ton, turnmatten Als helper hou je de ton met beide handen vast aan de zijrand. Je blijft de ton met losse hand volgen als ze vooruit of achteruit rolt. Je helpt de uitvoerder het evenwicht te regelen door de ton mee onder controle te houden (niet door de persoon zelf vast te houden). Als de uitvoerder het evenwicht verliest, blokkeert de helper de ton en kan de uitvoerder er veilig afspringen zonder dat de ton onderin wegrolt. Circus op school, R. Leper & I. Van Maele Opgelet! Vanaf het 1 ste leerjaar kunnen leerlingen helpen. Jongere kinderen zijn niet sterk genoeg om de ton tegen te houden. Leg de ton vast tussen matten. Om te beginnen, kan je op de ton gaan zitten (zoals in een rolstoel). Zoek al zittend je evenwicht. Duw de ton met je handen vooruit. Om vooruit te rollen, moet je met je handen achteruit duwen. Om op een ton te lopen, gelden dezelfde aandachtspunten als op de evenwichtsbalk en banken. Enkel de manier van opstappen en de staprichting verandert: - Je kruipt op de ton: knie, knie, voet, voet. Wanneer je op de ton staat, ga je meteen goed rechtop staan. - Je stapt met kleine pasjes achteruit zodat de ton zachtjes vooruit rolt. Idee Kids op flickr.com Opgelet! Spring altijd langs voor van de ton, nooit langs achter. Om het moeilijker te maken, kan je met twee naast elkaar op één ton staan (en lopen). 19

20 K LO Evenwichtsbal Benodigd materiaal: evenwichtsbal, autoband, valmat De functie van de helper blijft dezelfde als bij de ton. Leg de evenwichtsbal vast op een autoband. Als dit te makkelijk is, kan je hem op een dikke valmat leggen. De bal gaat wel bewegen, maar echt niet veel. De kinderen hebben wel het gevoel dat ze op een bal stappen. Lopen op een evenwichtsbal gaat volgens hetzelfde principe als de ton. Alleen kan je op een bal nooit stilstaan en moeten de voeten constant in beweging zijn (de pinguïnpas of de tik-tak), anders val je eraf. Opgelet! Spring altijd langs voor van de bal, nooit langs achter. Om het moeilijker te maken, kan je rond je lengteas draaien terwijl je op de bal staat. Idee Kids op flickr.com LO Rolla bolla Benodigd materiaal: rolla bolla (zie pagina 11), klimrek, extra rol Een rolla bolla bestaat uit een plankje en een koker/rol waarop je balanceert. Deze evenwichtsvorm vereist evenwichtsgevoel, reactiesnelheid, concentratie en een paar sterke benen. Om het makkelijker te maken, leg je twee rollen onder één plank. Je kunt kiezen voor de hulp van een partner of de steun van een klimrek. nancy123laura op flickr.com - Leg de plank dwars op de rol zodat de ene zijde van de plank op de vloer, de andere zijde op de rol steunt. - Zorg dat het uiteinde van de rol zichtbaar is. - Ga met gespreide voeten op de plank staan. - Verplaats je plank en gewicht naar opzij zodat je rol in het midden en je plank horizontaal komt. - Zoek je evenwicht door kleine snelle drukbewegingen te maken met de benen. 20

21 Aandachtspunten: - Maak het evenwicht alleen met je benen (enkels en knieën). Armen en romp blijven rustig. - Zak lichtjes door de knieën. - Kijk voor je uit. - Je voeten staan evenwijdig recht naar voor. Ontwikkelingsdoelen evenwicht K 1 Motorische competenties Zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties Complexe ruimte- en tijdsfactoren 1.24 De kleuters kunnen twee of meer opeenvolgende hindernissen nemen De kleuters kunnen zelf actief omgaan met wijzigingen in de lichaamshouding rekening houdend met de omgeving. Lichaams- en bewegingsbeheersing 1.3 De kleuters kunnen het evenwicht behouden in verplaatsingen en bij houdingen op diverse steunvlakken. 1.4 De kleuters kunnen het eigen lichaamsgewicht veilig opvangen door middel van landen en vallen. 3 Zelfconcept en het sociaal functioneren 3.4 De kleuters tonen een rustige aanwezigheid in het eigen lichaam, voelen de eigen grenzen en tonen een vertrouwdheid met de eigenheid van het lichaam De kleuters kunnen binnen een eenvoudige spelvorm één tot twee spelregels opvolgen. LO 1 Motorische competenties Zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties Verantwoord en veilig bewegen 1.2 De leerlingen kunnen veiligheidsafspraken naleven. 1.3 De leerlingen kennen de gevaren en risico's van bewegingssituaties en kunnen deze inschatten en signaleren. Groot-motorische vaardigheden en acties in gevarieerde situaties Variante vormen van basisbewegingen, al dan niet gebruik makend van toestellen 1.9 De leerlingen kunnen balanceren op de grond en over diverse soorten toestellen. 21

22 2. Jongleren K LO Opwarmingsspel: rommel in het circus Benodigd materiaal: twee Zweedse banken, jongleerballetjes en andere grote en kleine ballen De clowns zijn weer ondeugend. Ze maken rommel, die de andere artiesten snel weer proberen op te ruimen. Er is een grote bak (gemaakt met twee banken) waarin alle jongleerballetjes en grote ballen liggen. Twee kinderen (= clowns) proberen zo snel mogelijk alle ballen uit de bak te werpen, terwijl de andere leden van het circus alle ballen terug in de bak proberen leggen. Als de clowns erin slagen alle ballen uit de bak te werpen, zijn ze gewonnen. Als alle ballen in de bak liggen, zijn de andere circusartiesten gewonnen. 22

23 Kern Jongleren vergt heel veel geduld en coördinatie tussen de twee handen. Voor kleuters is dit nog heel moeilijk. Toch zijn er een aantal oefeningen die ook bij hen deze coördinatie trainen. K Spelen met ballonnen Benodigd materiaal: ballonnen (grote en kleine) Oefening 1 Laat de kinderen verschillende gooi- en vangoefeningen doen met de ballonnen: omhoog gooien en opvangen; per twee naar elkaar gooien en opvangen; in groep een ballon naar elkaar gooien. Oefening 2 De kinderen staan in een kring. De leerkracht gooit een ballon naar een kind dat aan de overkant staat. Het kind neemt de ballon aan en gooit deze naar een ander kind en gaat dan zitten. Wanneer de ballon bij iedereen gepasseerd is, staan de kinderen terug recht. Doe de oefening opnieuw, maar met een ander voorwerp (bijv. rollen met een (evenwichts)bal). K Jongleren met sjaaltjes Benodigd materiaal: sjaaltjes Oefening 1 Elke kleuter heeft een sjaaltje vast en staat verspreid in de zaal. De leerkracht legt de oefeningen steeds uit met een demo en zet dan de kinderen aan het werk met muziek. Als de muziek stopt, gaat iedereen zitten en luisteren de kinderen naar de volgende opdracht. 1: Sjaaltje onderhands opwerpen en terug vangen in hetzelfde hand. Moeilijker: opvangen in het andere hand. 2: Sjaaltje opwerpen, 1 keer in de handen klappen en terug vangen. Moeilijker: 2 of 3 keer in de handen klappen. 3: Sjaaltje opwerpen, de grond tikken en opvangen. Moeilijker: op de grond gaan zitten en opvangen. 4: Sjaaltje opwerpen, halve draai maken en opvangen. Moeilijker: Hele draai maken. 23

24 5: Sjaaltje opwerpen, ogen sluiten en terug opvangen. Moeilijker: ogen heel de tijd sluiten. Oefening 2 De kinderen zetten zich per twee. Het ene kind maakt met zijn lichaam gaten/ringen waardoor je een sjaaltje kan werpen en opvangen. Bijv. Strek je armen voor je uit en vouw je handen in elkaar. Of leg je hand op je hoofd, zodat er naast je hoofd een ring komt. Het andere kind neemt een sjaaltje, gooit het door de ring en vangt het weer op. Daarna keren de rollen om. K Diabolo Benodigd materiaal: diabolo s, bank, kegels, touw, hoepels Voor kleuters is het echte jongleren met diabolo s te moeilijk. Volgende oefening leert hen wel al de diabolo te sturen en te corrigeren. Ze sturen automatisch met hun juiste hand bij. Maak een parcours met touwen, banken, kegels en hoepels. De kinderen leggen hun diabolo op de grond en leggen het parcours af: touwen volgen, op een bank, bochtjes nemen, rond kegeltjes. De kinderen mogen enkel hun stokjes gebruiken om bij te sturen, niet hun handen. LO Jongleren met jongleerballetjes Benodigd materiaal: jongleerballetjes Oefening 1 Zelfde oefening als hierboven, maar met een jongleerballetje Oefening 2 Zelfde oefening als hierboven, maar met een jongleerballetje. Oefening 3 De leerkracht legt uit hoe we het balletje opwerpen (onderhands en in een boogje). De leerkracht gooit het balletje naar de leerling die aan de overkant staat. Deze leerling vangt het balletje en gooit deze naar een andere leerling. Wanneer je het balletje hebt ontvangen, gooi je het verder en ga je zitten. Onthoud goed van wie je het balletje kreeg en naar wie je het hebt geworpen! Wanneer het balletje bij iedereen 24

25 gepasseerd is staan de leerlingen terug recht. Nu is het de bedoeling dat het balletje exact het zelfde traject volgt als de eerste keer. Dus je ontvangt van dezelfde en je gooit weer naar dezelfde als de eerste ronde. Moeilijker: 3 balletjes achter elkaar werpen. Dus wanneer je een balletje ontvangt en werpt moet je al terug klaar staan om een volgend balletje te ontvangen. (oog-handcoördinatie) Moeilijkst: Elke leerling heeft een balletje vast. De leerkracht telt af en geeft een signaal, iedereen werpt op dezelfde moment zijn balletje naar zijn partner en ontvangt een balletje van de andere. Tip: op vind je instructiefilmpjes voor de basis van jongleren. En op de Ketnetsite doet Bert van Ell Circo D ell Fuego het je voor: LO Diabolo Benodigd materiaal: diabolo s Jongleren met een diabolo geeft kinderen een heel leuke succeservaring. Eens ze de diabolo kunnen aandrijven en bijsturen is het een kwestie van trucjes bekijken en zelf proberen (kleine instructiefilmpjes op de Ketnetsite: Anke - Anart Island Studios op flickr.com De diabolo aandrijven. 25

26 De diabolo bijsturen. Eerste trucje: opgooien en vangen. Circus op school, R. Leper & I. Van Maele Ontwikkelingsdoelen jongleren K 1 Motorische competenties Groot-motorische en klein-motorische vaardigheden in gevarieerde situaties Klein-motorische vaardigheden 1.29 De kleuters kunnen klein-motorische vaardigheden in verschillende situaties voldoende nauwkeurigheid gedoseerd en ontspannen uitvoeren De kleuters kunnen de functionele grepen gebruiken voor het hanteren van voorwerpen. 26

27 LO 1 Motorische competenties Zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties Voorkeurlichaamszijde, lichaamsopbouw, lichaamsbesef 1.1 De leerlingen kennen hun voorkeurhand en -voet en kunnen deze ook efficiënt gebruiken. Klein-motorische vaardigheden in gevarieerde situaties 1.26 De leerlingen kunnen klein-motorische vaardigheden in verschillende situaties voldoende nauwkeurig gedoseerd en ontspannen uitvoeren De leerlingen kunnen de functionele grepen gedifferentieerd gebruiken voor het hanteren van voorwerpen. 27

28 3. Acrobatie K LO Opwarmingsspel: ontsnapte dieren Benodigd materiaal: lange turnmat of kleine matjes. De dieren zijn uit het circus ontsnapt! De politie is verwittigd en gaat in het park op zoek naar de dieren. Maar de dieren zijn de politie te slim af en vermommen zich in planten. Steek de mat over als circusdier. Als de tikker (= politieagent) komt, vermom je dan snel in een plant. Sammy de Slimme Schildpad verkleedt zich als een paddenstoel. - Steek de mat over op handen en knieën. - Verander snel in een paddenstoel: maak een klein bolletje. 28

29 schildpad paddenstoel Kenny de Knappe Krab vermomt zich als een blaadje. - Steek de mat over in krabbenhouding: op handen en voeten met de rug naar de mat. - Verander in een blad: ga plat op je rug liggen met je armen en benen open. krab blad Alfred het Vrolijke Aapje verandert in een zonnebloem. - Steek de mat over als een aapje: op handen en voeten met je buik naar de mat. - Verander in een zonnebloem door op je knieën te gaan zitten met je armen in de lucht. aapje zonnebloem Ben De Vroey, Ell Circo d ell Fuego 29