Programma Beter Benutten Midden- Nederland

Transcriptie

1 Programma Beter Benutten Midden- Nederland Evaluatie maatregel MNBB56: P+R Breukelen tussenmeting januari 2015 Goudappel Coffeng, 27 augustus 2015 UTA233/Okm

2 2 Colofon Dit document is opgesteld door Goudappel Coffeng in opdracht van de Provincie Utrecht in het kader van het Programma Beter Benutten van Midden-Nederland Foto s Goudappel Coffeng UTA233/Okm/ Versie 27 augustus 2015 Niets uit deze rapportage mag worden overgenomen zonder bronvermelding. Aan de inhoud van de rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Eventuele rechthebbenden op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de uitgever.

3 3 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Verantwoording onderzoeksmethodiek 3. De maatregel 4. De resultaten 4.1 Huidig reisgedrag 4.2 Kwaliteit en bereikbaarheid 4.3 Bekendheid en tevredenheid 4.4 Veranderingen in reisgedrag Bijlagen 1 Vragenlijst 2 Betrouwbaarheid resultaten 3 Herkomst en bestemming gebruikers P+R Breukelen 4 Verandering reisgedrag nader uitgesplitst

4 4 Samenvatting In het kader van het programma Beter Benutten worden verschillende maatregelen uitgevoerd in de provincie Utrecht. Op dinsdag 27 januari en donderdag 5 februari zijn reizigers die gebruik maken van het P+R terrein Breukelen ondervraagd over hun reisgedrag. Het betreft een eerste tussenmeting. De eindevaluatie vindt plaats in juni Huidig reisgedrag Meer dan 80% van de reizigers, reist minimaal 1x per week via P+R terrein Breukelen. Het belangrijkste motief voor onderweg zijn is woon-werk. De meeste reizigers vertrekken tussen 7.00 en 8.00 uur vanuit huis. De gemiddelde reistijd van de totale reis ligt tussen de 30 en 60 minuten. Van de automobilisten die in de ochtendspits gebruik maken van van het P+R-terrein Breukelen, reist het merendeel alleen (94%) en reist iedereen verder met de trein. Ruim een derde van de reizigers is afkomstig uit de gemeente Stichtse Vecht. Andere belangrijke herkomstgebieden zijn de gemeente Ronde Venen en de provincie Noord-Holland. De belangrijkste bestemmingsgebieden van de gebruikers van het P+R-terrein zijn de gemeente Utrecht en de gemeente Amsterdam. Bijna driekwart van de automobilisten maakt gebruik van het nieuwe Rijkswaterstaatterrein Merwedeweg (P2). Het terrein bij het busstation (P1) wordt door iets minder dan een kwart van de automobilisten in de ochtendspits gebruikt. Het tijdelijke terrein in de bocht van de Amerlandseweg wordt voornamelijk gebruikt door reizigers die na de drukke ochtendspits aankomen. Kwaliteit en bereikbaarheid De kwaliteit van het P+R-terrein Breukelen wordt gemiddeld met een 7,5 beoordeeld. De nieuwe loopbrug vanaf het nieuwe terrein (P2) wordt zeer hoog gewaardeerd met een gemiddeld rapportcijfer van 8.8. Andere aspecten die positief worden beoordeeld zijn de looproute naar het station (7,8) het aantal parkeerplaatsen (7,7) en de kwaliteit van de verharding (7,5). De prijs van het openbaar vervoer wordt met een 5,7 het minst goed beoordeeld. Andere aspecten die minder goed scoren zijn de sociale veiligheid en de informatievoorziening over overstapmogelijkheden en het (gratis) parkeren. Bekendheid en tevredenheid De maatregel waar gebruikers van het P+R terrein het meest bekend mee zijn, zijn de aanleg van de extra parkeerplaatsen en de nieuwe loopbrug. Deze maatregelen worden ook door bijna alle gebruikers die hiermee bekend zijn gezien als een verbetering. De informatievoorziening over de maatregelen wordt niet door alle gebruikers even positief ervaren. Ruim 40% van de gebruikers vindt zowel de informatievoorziening over de nieuwe loopbrug als over de aanleg van de extra parkeerplaatsen (meer dan) onvoldoende. De geplande promotiecampagne kan hier verandering in brengen. Veranderingen in reisgedrag Als gevolg van het de uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen en de nieuwe loopbrug wordt minder vaak de gehele reis met de auto gemaakt en vaker gekozen voor de combi auto en openbaar vervoer. Op een gemiddelde werkdag worden 23 autoritten minder in de spits gemaakt (ochtend- en avondspits). Kanttekening hierbij is dat de waargenomen gedragsveranderingen gebaseerd zijn op kleine aantallen. De maatregel MNBB56 heeft een directe invloed gehad op de gevonden afname van het aantal autoritten. Omdat het gaat om een tussenmeting slechts 1 maand na uitvoering en in de komende periode nog een aantal aanvullende maatregelen plaatsvinden (promotiecampagne, aanleg P3, verbetering kwaliteit), zal medio juni de eindevaluatie plaatsvinden om het eindeffect te meten.

5 5 Inleiding 1 Binnen het Programma Beter Benutten van Midden-Nederland zijn ruim vijftig maatregelen bedacht om de bereikbaarheid te verbeteren. Deze maatregelen stimuleren slimmer gebruik van de bestaande wegen en/of meer gebruik van het openbaar vervoer, de fiets en de vaarwegen. De maatregelen zijn onderverdeeld in de volgende categorieën: infrastructuurmaatregelen openbaar vervoer maatregelen fietsmaatregelen gedragsbeïnvloedingmaatregelen. Goudappel Coffeng voert de Monitoring & Evaluatie van een aantal gedragsbeïnvloedingmaatregelen uit. Daarbij gaat het in de basis om het in kaart brengen van de gedragsveranderingen van gebruikers van de maatregel door middel van een nameting na oplevering van de maatregel. Voor de maatregel MNBB56 P+R Breukelen heeft een eerste tussenmeting plaatsgevonden op dinsdag 27 januari en donderdag 5 februari In deze rapportage zijn de belangrijkste resultaten van deze meting samengevat. In juni 2015 volgt de eindevaluatie.

6 6 2 Onderzoeksverantwoording Op dinsdag 27 januari en donderdag 5 februari zijn op het P+R terrein flyers uitgedeeld met een uitnodiging om een vragenlijst in te vullen via internet (zie bijlage 1). De flyers zijn uitgedeeld aan alle aankomende automobilisten tussen 7.00 en uur (dinsdag 27 januari) en tussen en uur (donderdag 5 februari). De flyers zijn uitgedeeld op de parkeerterreinen P1 en P2 (zie figuur 2.1). P3 is nog niet beschikbaar. De bezetting van de terreinen op de onderzoeksdagen staat weergegeven in figuur 2.2 en 2.3. Dinsdag 27 januari, bezetting P+R-terrein P1 100 P uur uur uur uur uur Figuur 2.2: Bezetting P1 en P2, dinsdag 27 januari Donderdag 5 februari, bezetting P+R-terrein P1 P2 overloopterrein P Figuur 2.3: Bezetting P1 en P2, donderdag 5 febrauri Figuur 2.1: P+R-terrein Breukelen Op dinsdag 27 januari zijn 284 flyers uitgedeeld en op donderdag 3 februari 45 flyers. Tijdens het uitdelen van de flyers zijn geen verstorende omstandigheden waargenomen. De weersomstandigheden op beide dagen waren goed en van en naar het P+R Breukelen waren geen problemen met het treinvervoer.

7 7 Meer dan de helft van de respondenten heeft de vragenlijst ingevuld op dezelfde dag dat ze zijn benaderd (figuur 2.4). De gemiddelde invultijd bedroeg 12 minuten. In totaal hebben 84 respondenten de vragenlijst ingevuld. De meting van 27 januari heeft de meeste respondenten opgeleverd, namelijk 93%. De resterende 7% is geworven op 5 februari. Onder de deelnemers zijn 5 kadobonnen twv 25,- verloot. 85% van de respondenten heeft aangegeven hiervoor in aanmerking te willen komen. De prijswinnaars hebben inmiddels bericht gehad meting 27 januari meting 5 februari Figuur 2.4: Verloop van respons in de tijd

8 8 Betrouwbaarheid en representativiteit Voor de selectie van respondenten geldt dat er sprake was van een gestratificeerde, enkelvoudige steekproef waarbij elke respondent gelijke kans had in de steekproef terecht te komen. De doelgroep bestaat uit automobilisten die gebruik maken van het P+R-terrein Breukelen. Voor het bepalen van de doelgroepgrootte is de gemiddelde bezettingsgraad als uitgangspunt genomen. In figuur 2.5 staat het verloop van de bezetting op P1 en P2 op een gemiddelde werkdag in december 2013 weergegeven (bron: provincie Utrecht). Na uur neemt de bezetting af. Op donderdag 5 februari januari stonden om uur 414 auto s geparkeerd (zie ook figuur 2.3). Dit aantal nemen we als uitgangpunt voor de doelgroepgrootte. Uitgaande van een doelpopulatie van 414 en een nettorespons van 84 kunnen uitspraken worden gedaan met een betrouwbaarheidsniveau van 90% en een foutmarge van 8%. Dit betekent dat wanneer dezelfde meting een aantal keren zou worden herhaald, in 90% van de gevallen de resultaten hetzelfde zullen zijn met een nauwkeurigheid van 8% (zie ook bijlage 2). Achtergrondkenmerken respondenten De belangrijkste kenmerken van de respondenten zijn: 59% is man, 41% is vrouw 33% is tussen de 45 en 55 jaar 92% is werkzaam in loondienst of zzp-er 56% maakt deel uit van een 2-persoons huishouden met kinderen, 27% van een 2-persoons huishouden zonder kinderen, 10% is alleenstaand 23% heeft een leaseauto 35% 30% 25% 20% Figuur 2.5: Verloop bezetting gemiddelde werkdag december 2013 (Bron: provincie Utrecht In onderzoekstermen hebben we te maken met een eindige onderzoekspopulatie : als de populatie minder dan onderzoekseenheden bevat, is een kleinere steekproef mogelijk zonder dat de nauwkeurigheid wordt verminderd. 15% 10% 5% 0% <25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar >64 jaar Figuur 2.6: Leeftijdsverdeling respondenten

9 3 De maatregel 9 Door de vergroting van de parkeercapaciteit blijft voldoende capaciteit beschikbaar voor parkeren op het knooppunt nu en in de toekomst. De verwachting is dat in 2020 het aantal parkeerders met 240 auto s per dag is gegroeid. In het Uitvoeringsvoorstel staat geen inschatting van het verwachte effect van de maatregel op het aantal autoritten in de spits. In het kader van het programma Beter Benutten worden verschillende maatregelen uitgevoerd in de regio Utrecht. De meting die op dinsdag 27 januari en donderdag 5 februari heeft plaatsgevonden betreft een tussenmeting van de maatregel MNBB56 P+R Breukelen. Het gaat om de realisatie 230 extra parkeerplekken. Op het P+R-terrein Breukelen zijn sinds december 2014 drie parkeerlocaties beschikbaar (zie ook figuur 2.1): - het huidige terrein bij het busstation (P1) - het nieuwe Rijkswaterstaatterrein Merwedeweg (P2) - het tijdelijke terrein in de bocht van de Amerlandseweg Het tijdelijke terrein komt te vervallen als aan de andere zijde van het spoor een nieuw parkeerterrein gereed is (P3). Dit terrein is nu nog niet beschikbaar. Het nieuwe terrein (P2) heeft dankzij een nieuwe voetgangersbrug een korte verbinding met de perrons. Het huidige parkeerterrein achter het busstation (P1) wordt begin 2015 opgeknapt waarbij de invalidenparkeerplaatsen gehandhaafd blijven. In de nieuwe situatie is plaats voor 600 auto s (zie tabel 3.1). Door de herinrichting wordt het stationsgebied aantrekkelijker en sociaal veiliger. De ontwikkeling en uitbreiding van het P+R-terrrein Breukelen moet zorgen voor het terugdringen van de druk op de A2 en het onderliggend wegennet. Voldoende en goede parkeergelegenheid maakt het voor automobilisten die naar Utrecht en Amsterdam willen aantrekkelijk om vanaf de A2 over te stappen op de trein. Ontwikkelingen die in het onderzoeksgebied hebben plaatsgevonden zijn: spitsmijdenproject Galecopperbrug bouwwerkzaamheden P+R-terrein Breukelen nieuwe busdienstregeling (onder andere frequentieverlaging van 4x naar 2x in de daluren) verlaging frequentie trein in de daluren tussen Breukelen en Utrecht Ontwikkelingen die de komende periode plaatsvinden zijn: verbetering kwaliteit verharding parkeerterrein P1 communicatiecampagne P+R Breukelen aanleg P3 in plaats van het tijdelijke terrein verbetering bewegwijzering P+R plaatsing informatieborden met plattegrond looproute naar het treinstation voor maatregel januari 2015 (tijdens tussenmeting) na maatregel (maart 2015) aantal parkeerplaatsen 365 (210 tijdelijk) 176 (P1), 233 (P2) en 166 (tijdelijk) 176 (P1), 233 (P2) en 166 (tijdelijk) Tabel 3.1: Ontwikkeling aantal parkeerplaatsen P+R terrein

10 10 4 De resultaten In dit hoofdstuk staan de resultaten van de tussenmeting beschreven. De resultaten worden beschreven aan de hand van de vier blokken waaruit de enquête is opgebouwd: 1. Huidig reisgedrag 2. Kwaliteit en bereikbaarheid 3. Bekendheid en tevredenheid 4. Veranderingen in reisgedrag Voor de monitoring en evaluatie van het programma Beter Benutten zijn we geïnteresseerd in mogelijke gedragsveranderingen als gevolg van de maatregelen. De gedragsveranderingen worden gemeten via de SUMOmethodiek. De SUMO-methodiek bestaat uit enkele stappen die elkaar logisch opvolgen (figuur 4.1). De stappen uit de SUMO-methodiek maken duidelijk of en hoe het reisgedrag verandert. Hoofdstap Tussenstappen Voorbeeld Achtergrond X Externe omstandigheden Zie verklarende (project) data in uitvoeringsvoorstel MNBB56 P Persoonskenmerken Via enquête achtergrondkenmerken in beeld brengen (leeftijd, geslacht, opleiding, leefstijl) Aanbod A Maatregelen & Communicatie Uitbreidein capaciteit P+R terrein Breukelen en aantal aanvullende maatregelen om het gebied aantrekkelijker en sociaal veiliger te maken zoals een voetgangersbrug en elektrische laadpalen B Aantal mensen bekend met maatregel C Aantal mensen interesse in maatregel D Aantal mensen tevreden over informatie Enquête nameting Enquête nameting Enquête nameting Gewenst gedrag E Aantal dat ingaat op maatregel Op basis van telgegevens is bezettingsgraad P+R terrein bekend Resultaat F Aantal mensen dat maatregel probeert G Aantal mensen dat tevreden is over maatregel H Aantal mensen dat blijvende gedrag aanpast I Effecten van het andere reisgedrag Niet van toepassing Via enquête de tevredenheid van de gebruikers achterhalen Via enquête achterhalen in hoeverre gebruik blijvend of incidenteel is Valt buiten de scope van dit project Figuur 4.1: Invulling SUMO-methodiek maatregel MNBB56 In de enquête is gevraagd naar veranderingen in het reisgedrag tussen nu en een half jaar geleden en mogelijke verklarende factoren hiervoor. Daarmee ontstaat inzicht in de effecten als gevolg van de Beter Benutten maatregel.

11 Huidig reisgedrag na uur tussen uur Frequentie, vertrek- en reistijden Van de automobilisten die in de ochtendspits reizen maakt ruim de helft (55%) 4 of meer dagen per week gebruik van het P+R terrein Breukelen en reist 28% 1 tot 3 dagen per week via het P+R terrein. Daarmee behoort 83% van de gebruikers in de ochtendspits tot de frequente reizigers. De reizigers in de middag zijn allemaal niet-frequente reizigers en maken deze reis vrijwel nooit in de spits. tussen uur tussen uur tussen uur 0% 10% 20% Figuur 4.2: Verdeling vertrektijd gebruikers P+R terrein Breukelen in de ochtendspits 30% 40% 50% Van de frequente reizigers in de ochtendspits was 95% op weg naar het werk. Van de niet-frequente reizigers was bijna de helft (46%) op weg naar het werk en 15% om te gaan winkelen. De meeste reizigers zijn tussen 7.00 en 8.00 uur vertrokken(figuur 4.2). De respondenten is gevraagd naar de reistijd van vertrekadres naar bestemming. Deze gerapporteerde reistijd kan afwijken van de werkelijke reistijd. De totale gerapporteerde reistijd van vertrekadres naar bestemming varieert tussen minder dan 15 minuten en meer dan 90 minuten. De meeste reizigers (33%) hebben een gemiddelde reistijd tussen de 30 en 45 minuten opgegeven (figuur 4.3). Er zijn ook nog relatief veel reizigers met een gerapporteerde reistijd tussen de 60 en 75 minuten (28%). 90 minuten of meer 75 tot 90 minuten 60 tot 75 minuten 45 tot 60 minuten 30 tot 45 minuten 15 tot 30 minuten minder dan 15 minuten 0% 5% 10% Figuur 4.3: Verdeling reistijd gebruikers P+R Breukelen in de ochtendspits 15% 20% 25% 30% 35%

12 12 Herkomst en bestemming Van de reizigers was 37% afkomstig uit de gemeente Stichtse Vecht (tabel 4.1). Daarnaast was 20% afkomstig uit de gemeente De Ronde Venen en 19% uit de provincie Noord-Holland (oa. Amsterdam, Uithoorn en Haarlem). Van de reizigers was 43% op weg naar de gemeente Utrecht en 33% naar de gemeente Amsterdam (tabel 4.2). Ongeveer 10% had een bestemming ergens anders in de provincie Utrecht. Voor een compleet overzicht van alle herkomsten en bestemmingen zie bijlage 3. Herkomst Aandeel Stichtse Vecht 36,9% De Ronde Venen 20,2% gemeente Utrecht 7,1% provincie Utrecht (overig) 8,3% provincie Noord-Holland 19,0% provincie Zuid-Holland 7,1% Aan de reizigers is ook gevraagd vanuit welke richting ze richting P+R Breukelen zijn gereisd (figuur 4.4). Bijna een derde van de gebruikers (32%) is via de provinciale weg vanaf Kockengen (N401) richting P+R Breukelen gereisd, 30% komt via de A2 vanuit de richting Amsterdam / Vinkeveen en 28% komt via de brug over het Amsterdam-Rijnkanaal. De rest Nederland Tabel 4.1: Herkomst gebruikers P+R Breukelen 1,2% overige 10% komt via de A2 vanuit de richting Utrecht Maarssen. Bestemming Aandeel A2 vanuit richting Utrecht Maarssen de brug over het Amsterdam-Rijnkanaal 10% 28% gemeente Utrecht 42,9% Amsterdam 33,3% provincie Utrecht (overig) 9,5% provincie Zuid-Holland (overig) 7,1% rest Nederland 7,1% Tabel 4.2: Bestemming gebruikers P+R Breukelen de provinciale weg vanaf Kockengen N401 32% A2 vanuit richting Amsterdam, Vinkeveen 30% Figuur 4.4: Richting waaruit gebruikers P+R terrein Breukelen afkomstig zijn

13 13 Gebruik P+R terrein In de ochtendspits maakt bijna drie kwart van de automobilisten (73%) gebruik van het nieuwe Rijkswaterstaatterrein Merwedeweg (P2). Het terrein bij het busstation (P1) wordt door 23% van de automobilisten in de ochtendspits gebruikt. De resterende automobilisten maken gebruik van het tijdelijke terrein in de bocht van de Amerlandseweg. Dit laatste deel van het P+R terrein Breukelen wordt voornamelijk gebruikt door reizigers die na de drukke ochtendspits aankomen december-13 februari-15 Vervoermiddelgebruik Het merendeel van de automobilisten reist alleen richting het P+R terrein (94%) en iedereen reist verder met de trein. Van de gebruikers in de ochtendspits reist 85% altijd via P+R terrein Breukelen en 15% reist dus weleens op een andere manier. Alternatieven zijn de hele reis met de auto, de hele reis met het OV of een combinatie van de fiets en het OV. Ontwikkeling bezettingsgraad Zowel voor als na uitvoering van de maatregel zijn tellingen gehouden van de bezetting op de verschillende parkeerterreinen. In figuur X staat de ontwikkeling van de bezetting voor het totale P+R-terrein per uur weergegeven op een gemiddelde werkdag. Op het drukste uur (13.00 uur) staan er nu bijna 400 auto's geparkeerd. In december 2013 waren dat er 330. Een forse toename die mede als gevolg van de uitbreiding van de capaciteit (zie ook tabel 3.1). In december 2013 was de bezettingsgraad van P1 op het drukste uur bijna 100% (figuur 4.6) en was het rond dit tijdstip dus soms moeilijk om nog een plek te vinden op P1. Door de uitbreiding van de capaciteit is de bezettingsgraad op een gemiddelde werkdag gedaald naar ongever 80%. Op P2 de bezettingsgraad daarentegen licht toegenomen (figuur 4.7). Rond het drukste uur ligt deze nu iets boven de 90%. De bezettingsgraad van het total P+R-terrein ligt op de drukste uren tussen de 65 en 70%. Tweederde van het terrein is dan ongeveer bezet. Het tijdelijke parkeerterrein wordt het minst goed gebruikt. De bezettingsgraad op het drukste uur is 20%. Het terrein wordt vooral als overloopterrein gebruikt :00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 Figuur 4.5: Ontwikkeling bezetting P+R terrein (Bron: Provincie) 100% 80% december-13 februari-15 60% 40% 20% 0% 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 Figuur 4.6: Ontwikkeling bezettingsgraad P1 (Bron: Provincie) 100% 80% december-13 februari-15 60% 40% 20% 0% 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 Figuur 4.7: Ontwikkeling bezettingsgraad P2 (Bron: Provincie)

14 14 Overwegingen gebruik P+R terrein Breukelen Automobilisten die gebruik maken van het P+R terrein Breukelen vinden afstand / snelste manier van reizen de belangrijkste reden om voor deze manier van reizen te kiezen (figuur 4.8). Ook een betrouwbare reistijd (18%, de kosten (11%), goede overstapmogelijkheden (11%) en reiscomfort (12%) worden relatief vaak genoemd. Privacy, weersomstandigheden en het aanzien van het vervoermiddel lijken geen grote invloed te hebben op de keuze om via het P+R terrein Breukelen te reizen. geen alternatief 2% goede overstapmogelijkheden 11% afstand / snelste manier van reizen 30% het weer 1% kosten 11% aanzien van het vervoermiddel in mijn 1% gewoonte in reisgedrag en ritme 4% privacy onafhankelijkheid 1% 3% flexibiliteit 4% reiscomfort 12% milieuoverwegingen 2% betrouwbare reistijd 18% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Figuur 4.8: Overwegingen gebruik P+R terrein Breukelen

15 Kwaliteit en bereikbaarheid algemeen oordeel P+R Breukelen 7,5 Kwaliteit P+R terrein Breukelen Reizigers die gebruik hebben gemaakt van het P+R terrein Breukelen is gevraagd een algemeen oordeel te geven over het P+R terrein (N=84). Daarnaast is gevraagd rapportcijfers (range 1-10) te geven voor een aantal aspecten, zoals beschikbaarheid, de looproute naar het station en de reisfrequentie van het openbaar vervoer. prijs van het openbaar vervoer 5,7 reisfrequentie van het openbaar vervoer 6,9 de nieuwe loopbrug vanaf het nieuwe terrein (P2) de looproute naar het station 7,8 netheid van het terrein 7,2 sociale veiligheid 6,4 informatie over overstapmogelijkheden 6,2 informatie over het (gratis) parkeren 6,4 de kwaliteit van de verharding (o.a. afwatering, vakindeling) 7,5 het aantal parkeerplaatsen voor auto's 7,7 Figuur 4.9: Beoordeling P+R terrein Breukelen door gebruikers 8,8 Het gemiddelde rapportcijfer voor P+R terrein Breukelen is een 7,5 (zie figuur 4.9). Slechts drie gebruikers hebben een onvoldoende gegeven. Redenen hiervoor waren onveilig gevoel door ontbreken verlichting, opnieuw ingebroken in mijn auto en terrein noordkant moet dringend opgeknapt worden. De nieuwe loopbrug vanaf het nieuwe terrein (P2) wordt zeer hoog gewaardeerd met een gemiddeld rapportcijfer van 8.8. Andere aspecten die positief worden beoordeeld zijn de looproute naar het station (7,8) het aantal parkeerplaatsen (7,7) en de kwaliteit van de verharding (7,5). De prijs van het openbaar vervoer wordt met een 5,7 het minst goed beoordeeld. Andere aspecten die minder goed scoren zijn de sociale veiligheid en de informatievoorziening over overstapmogelijkheden en het (gratis) parkeren. De minder goede score voor sociale veiligheid kan te maken hebben met het feit dat nog niet alle verlichting was aangebracht op moment van meten.

16 Bekendheid en tevredenheid Evaluatie van gedragsmaatregelen volgens de SUMO-methodiek (zie figuur 4.1) betekent dat onder andere in kaart wordt gebracht hoeveel mensen bekend zijn met de te evalueren maatregel en tevreden zijn over de maatregel. Het uiteindelijke doel is om hieruit de mensen te filteren die als gevolg van de maatregel hun reisgedrag (blijvend) hebben aangepast en daarmee bijdragen aan de doelstellingen van het programma Beter Benutten. Het gaat daarbij om structurele veranderingen van frequente reizigers. Bekendheid met maatregelen (figuur 4.10) Gevraagd is in hoeverre gebruikers op de hoogte zijn van de maatregelen die genomen zijn. Dit wordt geïnterpreteerd als bekendheid met. Gebruikers die niet bekend zijn met een maatregel, weten dus bijvoorbeeld niet dat de loopbrug nieuw aangelegd is. De maatregel waar gebruikers van het P+R terrein het meest bekend mee zijn, zijn de aanleg van de extra parkeerplaatsen en de nieuwe loopbrug. Meer dan 60% van de gebruikers is (zeer) goed bekend met deze maatregelen. De extra laadpalen voor elektrische auto s en de Kiss and Ride voorzieningen zijn maatregelen die nog niet gereed waren op moment van meten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de gebruikers van deze maatregelen nauwelijks op de hoogte zijn. Slechts 10 a 15% is (zeer) goed bekend met deze maatregelen. Met het opknappen van het bestaande parkeerterrein zijn de gebruikers ook minder goed bekend. Verbetering door maatregelen (figuur 4.11) Aan de gebruikers die bekend zijn met een bepaalde maatregel, is gevraagd in hoeverre zij deze maatregel een verbetering vinden. De aanleg van het extra P+R terrein en de nieuwe loopbrug wordt bijna door alle gebruikers die hiermee bekend zijn gezien als een verbetering. Van de gebruikers ziet 80% het zelfs als een sterke verbetering. Het plaatsen van extra laadpalen en de Kiss and Ride voorziening wordt niet door iedereen als een verbetering gezien, maar hierbij dient de kanttekening geplaatst te worden dat het hier om een klein aantal gebruikers gaat.

17 17 zeer goed bekend goed bekend enigszins bekend niet bekend totaal niet bekend De inzet van OV-chipapparatuur Inzet van informatiepersoneel op opknappen bestaande parkeerterrein Een tijdelijke looproute van het Verbetering van de tijdelijke Dynamische Reis Informatie op het Kiss and Ride Renovatie van de Sijpesteijnstalling Een (tijdelijke) extra fietsenstalling Een (tijdelijke) extra fietsenstalling laadpalen elektrische auto's Een nieuwe fietsenstalling bij de Een nieuwe fietsenstalling op Een nieuwe fietsenstalling op nieuwe loopbrug 0% 20% 40% 60% 80% 100% Figuur 4.10: Bekendheid met maatregelen Zeer goed bekend Goed bekend Neutraal Niet bekend Totaal niet bekend aanleg extra P+R terrein 0% 20% 40% 60% 80% 100% opknappen bestaande parkeerterrein laadpalen elektrische auto's sterke verbetering verbetering neutraal geen verbetering totaal geen verbetering Kiss and Ride nieuwe loopbrug De inzet van OV- Inzet van informatiepersoneel Een tijdelijke looproute van het Verbetering van de tijdelijke Dynamische Reis Informatie op Renovatie van de Een (tijdelijke) extra Een (tijdelijke) extra Een nieuwe fietsenstalling bij Een nieuwe fietsenstalling op Een nieuwe fietsenstalling op Figuur 4.11: Potentiele verbetering van maatregelen Sterke verbetering Verbetering Neutraal Geen verbetering Totaal geen verbetering aanleg extra P+R terrein 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

18 18 Informatievoorziening over maatregelen (figuur 4.12) Zoals ook al bleek uit de beoordeling van het P+R terrein op diverse aspecten, wordt de informatievoorziening over de maatregelen niet door alle gebruikers even positief ervaren. Ruim 40% van de gebruikers vindt zowel de informatievoorziening over de nieuwe loopbrug als over de aanleg van de extra parkeerplaatsen (meer dan) onvoldoende. Hierbij dient de opmerking geplaatst te worden, dat het hier gaat om een tussenmeting en in de periode maart-juni een promotie campagne gepland staat. meer dan voldoende voldoende neutraal onvoldoende meer dan onvoldoende nieuwe loopbrug aanleg extra P+R terrein 0% 20% 40% 60% 80% 100% Figuur 4.12: Oordeel over informatievoorziening maatregelen

19 4.4 Context: Veranderingen in reisgedrag In deze paragraaf is een overzicht gegeven van de belangrijkste waargenomen veranderingen in het reisgedrag en in welke mate werkgerelateerde en mobiliteitsgerelateerde factoren en de te evalueren Beter Benutten maatregel hieraan hebben bijgedragen. Omdat het uiteindelijk gaat om structurele gedragsveranderingen, zijn alleen de veranderingen in reisgedrag van de frequente reizigers geanalyseerd. 19 effect Beter Benutten maatregelen De reizigers die hun gedrag hebben veranderd kunnen dit om verschillende redenen hebben gedaan. Denk hierbij aan werkgerelateerde factoren (andere baan, andere functie, andere arbeidsvoorwaarden), privé omstandigheden (uitbreiding gezin, verhuizing) of het effect van beleidsmaatregelen. Daarnaast kunnen de aanpassingen in het reisgedrag verschillende richtingen uitgaan. De verandering kan betekenen dat een bijdrage wordt geleverd aan de doelstelling van het progamma Beter Benutten: vermindering van het aantal autoritten in de spits. Maar de verandering kan ook betekenen dat een tegengesteld effect optreedt: een toename van het autogebruik. Ook kan de verandering helemaal geen invloed hebben op het autogebruik: fietsers gaan bijvoorbeeld vaker lopen of omgekeerd. Voor de monitoring & evaluatie van het programma Beter Benutten worden de effecten van de maatregelen uit het programma die hebben bijgedragen aan een vermindering van het aantal autoritten in beeld gebracht. De effecten worden trapsgewijs in beeld gebracht. Eerst wordt een beeld geschetst van alle reizigers die hun reisgedrag hebben aangepast en welke factoren daaraan hebben bijgedragen. Vervolgens worden de reizigers geselecteerd die minder autoritten zijn gaan maken en ten slotte wordt een inschatting van het effect van de maatregel gemaakt.

20 20 Reizigers met gedragsverandering Kenmerken Van de frequentie reizigers (n=19) geeft 20% aan dat zijn of haar reisgedrag het afgelopen half jaar is veranderd. Van de reizigers die zijn of haar gedrag heeft veranderd is 31% tussen de 40 en 45 jaar, 38% van de reizigers met gedragsverandering is vrouw en 77% maakt onderdeel uit van een tweepersoonshuishouden met kinderen. Zie bijlage 4 voor een nadere uitsplitsing van deze groep en een vergelijking met de totale steekproef. Verandering reisgedrag De belangrijkste veranderingen van alle frequente reizigers met een ander reisgedrag zijn: Bijna de helft van de reizigers (46%) is vaker gaan reizen. Het aandeel spitsreizigers is met 15% toegenomen. Bijna de helft van de reizigers (46%) maakte een half jaar geleden minimaal 1 dag per week voor de gehele reis gebruik van de auto. Nu maken zij voor alle reizen gebruik van de combi auto openbaarvervoer en parkeren hun auto op P+R terrein Breukelen. Bijdrage werk- en mobiliteitsgerelateerde factoren Bijna een kwart van de reizigers (23%) geeft aan dat werkgerelateerde factoren hebben bijgedragen aan een ander reisgedrag (figuur 4.13). Van de mobiliteitsgerelateerde factoren hebben files het meest bijgedragen aan een ander reisgedrag. Zowel minder files (28%) als meer files (23%). Minder files leidt ertoe dat meer mensen in de spits zijn gaan reizen. Meer files kan een overweging zijn geweest om de reis niet meer geheel met de auto te maken, maar te kiezen voor een combinatie van auto en openbaar vervoer. Bijdrage maatregelen programma Beter Benutten Reizigers is ook gevraagd in hoeverre verschillende maatregelen in de regio Utrecht hebben bijgedragen aan de verandering in reisgedrag. Het gaat om een klein aantal mensen, maar bijna iedereen geeft aan dat het P+R terrein Breukelen in sterke mate heeft bijgedragen aan de verandering. Dit zijn tevens alle reizigers die nu minder vaak de gehele reis met de auto maken. De overige maatregelen uit het programma Beter Benutten, zoals Spitsmijden, UB/QB-pas en Reisinformatie, hebben voor deze reizigers niet bijgedragen aan een ander reisgedrag. verandering OV-voorzieningen verandering brandstofprijzen geen auto meer beschikbaar meer files (auto) minder files (auto) werkgelelateerde factoren 0% 0% 8% 15% 10% 23% 23% Figuur 4.13: Werk- en mobiliteitsgerelateerde factoren die hebben bijgedragen aan verandering in reisgedrag (respondenten konden meerdere factoren opgeven) 38% 20% 30% 40%

21 21 Reizigers met gewenste gedragsverandering Een bijdrage aan de doelstelling van het programma Beter Benutten wordt geleverd door reizigers die minder autoritten in de spits maken. Dit kan door: - de reis niet meer te maken (thuiswerken) - de reis op een ander tijdstip te maken (buiten de spits) - de reis met een ander vervoermiddel dan de auto te maken Minder autoritten Van de reizigers met een ander reisgedrag is niemand minder vaak gaan reizen, dus hier is geen effect ten aanzien van minder autoritten in de spits. Ander tijdstip Van de reizigers met een ander reisgedrag is 15% op een ander tijdstip gaan reizen, maar deze reizigers zijn juist meer reizen in de spits gaan maken. Dit leidt dus niet tot minder autoritten in de spits. Werkgerelateerde factoren zijn de belangrijkste redenen voor het reizen op een ander tijdstip. Ander vervoermiddel Van de reizigers met een ander reisgedrag maakt bijna de helft (46%) minder vaak de gehele reis met de auto. In plaats daarvan reizen zij nu altijd via P+R Breukelen. De maatregel P+R Breukelen noemen zij als belangrijkste verklaring. Omdat nu minder vaak de gehele reis met de auto wordt gemaakt en alle reizigers in de spits reizen, hebben de veranderingen in reisgedrag een direct effect op het aantal autoritten in de spits. Dit effect is berekend op basis van de reizigers die zijn overgestapt van gehele reis met de auto naar combinatie auto openbaar vervoer. Van de reizigers met een ander reisgedrag maakt bijna de helft minder vaak de gehele reis met de auto in de spits. Zij zorgen dus voor minder autoritten in de spits. Dit is 9% van alle frequente reizigers. Het totaal aantal gebruikers van het P+R terrein in de ochtendspits op een gemiddelde werkdag is 414. Omgerekend naar de totale populatie zijn dus 9% x 414 = 39 reizigers minder met de auto gaan reizen in de spits. Deze reizigers maakten een half jaar geleden gemiddeld 3 ritten per week met de auto. In totaal gaat het dus om een reductie van 117 autoritten per week (3 * 39) in de spitsperiode (ochtend- en avondspits samen). Op een gemiddelde werkdag gaat het dan om 23 minder autoritten in de spits (ochtend- en avondspits). Rekening houdend met de betrouwbaarheidsmarges zal het werkelijke aantal ergens tussen de 20 en 25 liggen. In het uitvoeringsvoorstel staat niet het aantal ingeschatte spitsmijdingen, maar wel dat de maatregel in extra gebruikers per dag heeft opgeleverd. Op basis van de tellingen die voor en na de maatregel zijn gehouden (zie ook figuur 4.5), is het aantal gebruikers op een gemiddelde werkdag met 70 toegenomen. Dit is iets minder dan 30% van het verwachtte aantal in De extra gebruikers zullen echter niet allemaal autospitsmijders zijn. Op basis van de telcijfers kunnen we concluderen dat ongeveer de helft van de gebruikers voor of na de spits aankomt. We nemen daarom aan dat van de extra gebruikers 50% de spits mijdt: 50% * 70 = 35 spitsmijdingen. De eerste tussenmeting laat zien dat op een gemiddelde werkdag 23 minder autoritten worden gemaakt in de spits (ochtend- en avondspits) en dus per dag 23 extra parkeerplaatsen worden gebruikt. Omdat het om een eerste tussenmeting gaat, kunnen we nog niets zeggen over het echte effect. Vooral ook omdat de meting slechts 1 maand na gereedkomen van de maatregel heeft plaatsgevonden en een uitgebreide campagne om het gebruik van het P+R terrein te promoten waarschijnlijk nog tot extra effecten zal leiden. In de eind evaluatie van juni wordt het effect van de campagne meegenomen.

22 22 Hoofdstap Tussenstappen Maatregel MNBB75 Achtergrond X Externe omstandigheden Verklarende (project) data P Persoonskenmerken Belangrijkste kenmerken reizigers: - 59% man, 41% vrouw - 33% tussen de jaar - 92% werkzaam, 8% gepensioneerd - 56% paar met kinderen, 27% paar zonder kinderen - 47% >1 auto, 23% lease auto Aanbod A Maatregelen & Communicatie Uitbreiding aantal parkeerplaatsen P+R-terrein Breukelen en een aantal maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en veiligheid (oa nieuwe loopbrug) B Aantal mensen bekend met maatregel C Aantal mensen interesse in maatregel D Aantal mensen tevreden over informatie Tweederde van de reizigers (67%) is (zeer) goed bekend met de aanleg van de exrta parkeerplaatsen en de nieuwe loopbrug, 14% is enigszins bekend met de maatregel. Niet gemeten in enquête. Van de gebruikers is 20 a 25% tevreden over de informatievoorziening over de nieuwe maatregelen. Gewenst gedrag E Aantal dat ingaat op maatregel Bezettingsgraad parkeerplaatsen in oude situatie (bron: provincie Utrecht) en in de nieuwe situatie (bron: telling bezettingsgraad Goudappel Coffeng (zie hoofdstuk 2). Resultaat F Aantal mensen dat maatregel probeert G Aantal mensen dat tevreden is over maatregel H Aantal mensen dat blijvend gedrag aanpast I Effecten van het andere reisgedrag Alle reizigers hebben gebruik gemaakt van het P+R terrein Breukelen Bijna alle reizigers die bekend zijn met de maatregel zijn tevreden over de aanleg van de extra parkeeplaatsen en de nieuwe loopbrug (98%). 9% (23 minder autoritten in de spitsperiode) met een directe invloed van maatregel MNBB52 P+R terrein Breukelen Valt buiten de scope van dit project

23 23 Bijlage 1 Vragenlijst (als apart pdf-bestand toegevoegd)

24 24 Bijlage 2 Betrouwbaarheid resultaten Om ervoor te zorgen dat de resultaten van de meting niet te veel afwijken van de werkelijkheid moet de steekproef groot genoeg zijn. De benodigde steekproefgrootte is afhankelijk van het gewenste betrouwbaarheidsniveau en de gewenste nauwkeurigheid. In veel onderzoeken wordt gekozen voor 95% betrouwbaarheid met een maximale foutmarge van 5%. Voor de evaluatie en monitoring van de maatregelen in de regio Midden-Nederland geldt een minimale betrouwbaarheid van de resultaten van 90% met een maximale foutmarge van 5%. Waar mogelijk wordt gestreefd naar een betrouwbaarheid van 95%. Het onderzoeksdesign van de evaluatie voldoet aan de volgende voorwaarden: Er is sprake van een gestratificeerde streekproef: per maatregel wordt de populatie ingedeeld in groepen (bijvoorbeeld automobilisten, OV-reizigers, fietsers), per deelpopulatie wordt vervolgens een enkelvoudige steekproef getrokken. De streekproef is een representatieve afspiegeling van de in het onderzoek te onderscheiden groepen, dit betekent dat de steekproeftrekking per te onderscheiden groep aselect is (elke respondent heeft een gelijke kans in het onderzoek terecht te komen). Omdat we te maken hebben met een eindige populatie (doelpopulatie is kleiner dan ) wordt de steekproefomvang bepaald met de volgende formule, waarbij de laatste term de zogenaamde eindige populatiecorrectiefactor is: n z 2 p 1 p 2 met p is 0,50 (50%) en ε = 0,05 (5%) en N=414 N ( n N 1) Bij een betrouwbaarheidsniveau van 90% is de z-waarde 1,65 en bedraagt de minimale steekproefomvang 164 respondenten. Aan deze meting hebben 84 respondenten deelgenomen. Met dit aantal is er 90% zekerheid dat de gemeten effecten met een nauwkeurigheid van 8% worden gemeten. Interpretatie onderzoeksresultaten Op basis van de steekproefgrootte en het gewenste betrouwbaarheidsniveau kan de onnauwkeurigheid in de respons worden berekend. Uit de meting blijkt bijvoorbeeld dat 73% van de reizigers gebruik maakt van het parkeerterrein P2. De maximale fout die gemaakt wordt, kan worden berekend met de volgende formule: max fout z p 1 p n In dit voorbeeld (p=73%, n=84, z=1,65) is met 90% betrouwbaarheid zeker dat het aandeel fiets in het voortransport maximaal 8% afwijkt van het werkelijke aandeel in het voortransport. Anders geformuleerd: het aandeel gebruik maakt van P2 zal ergens tussen de 65 en 81% liggen.

25 25 Bijlage 3 Herkomst en bestemming gebruikers P+R Breukelen Herkomst Aandeel (n=84) Stichtse Vecht 36,9% De Ronde Venen 20,2% gemeente Utrecht 7,1% gemeente Woerden 5,9% gemeente Nieuwkoop 4,7% gemeente Uithoorn 4,7% gemeente Haarlem 3,5% gemeente Amsterdam 3,5% gemeente Aalsmeer 2,4% gemeente Amstelveen 2,4% gemeente De Bilt 1,2% gemeente Ijsselstein 1,2% gemeente Wijdemeren 1,2% gemeente Teylingen 1,2% Bestemming Aandeel (n=84) gemeente Utrecht 42,9% gemeente Amsterdam 33,3% gemeente Rotterdam 3,6% gemeente Amersfoort 2,4% gemeente Arnhem 2,4% gemeente Stichtse Vecht 2,4% gemeente Den Haag 2,4% gemeente Veenendaal 2,4% gemeente De Bilt 1,2% gemeente Gouda 1,2% gemeente Leiden 1,2% gemeente Woerden 1,2% Tabel B3.2: Bestemmingsgemeente gebruikers P+R Breukelen gemeente Wormerland 1,2% Tabel B3.1: Herkomstgemeente gebruikers P+R Breukelen

26 26 Bijlage 4 Verandering reisgedrag nader uitgesplitst Van de frequente reizigers heeft 20% aangegeven zijn of haar reisgedrag het afgelopen jaar te hebben veranderd. In tabel B4.1 staan de belangrijkste kenmerken van deze groep veranderaars weergegeven. De veranderaars zijn iets vaker mannen. Ook vinden veranderingen vaker plaats in de leeftijdsgroep 35 tot 45 jaar. In de leeftijdsklasse jaar lijkt de veranderingsbereidheid (of mogelijkheden daartoe) minder groot. Een ander reisgedrag doet zich relatief vaker voor onder paren met kinderen. Tenslotte, het aandeel personen met 1 of meer auto s is onder de groep reizigers met een ander reisgedrag verhoudingsgewijs iets groter dan onder de totale populatie. Geslacht Populatie Veranderaars Man 59% 62% Vrouw 41% 38% Leeftijdsklasse Populatie Veranderaars <25 jaar 3% 0% jaar 15% 0% jaar 23% 46% jaar 33% 31% jaar 18% 23% >64 jaar 8% 0% Samenstelling huishouden Populatie Veranderaars Alleenstaand zonder kinderen 10% 0% Alleenstaand met kinderen 5% 8% Paar zonder kinderen 27% 15% Paar met kinderen 56% 77% Overig 1% 0% Autobezit Populatie Veranderaars Geen auto 1% 0% 1 auto 52% 50% 2 of meer auto s 47% 50% Tabel B4.1:: Achtergrondkenmerken populatie en veranderaars

27 27 Betrokken personen: Goudappel Coffeng Marie-José Olde Kalter (projectleider) Jantine Boxum Edwin Straat Programma Beter Benutten Midden-Nederland Rob Ogink (Rijkswaterstaat Midden-Nederland) Sjaak Doornekamp (provincie Utrecht) Wietse Joustra (provincie Utrecht)