4 De invloed van de mens op het klimaat

Transcriptie

1 16 WARMING-UP 4 De invloed van de mens op het klimaat LEES HET BEGIN VAN PARAGRAAF 4 EN HET BROEIKASEFFECT. 1 a We beïnvloeden het klimaat op verschillende manieren. Welke twee manieren worden er genoemd in deze paragraaf? het verbranden van fossiele brandstoffen en het halen van veel van onze producten uit andere landen waardoor die omgeving verandert b Welke maatregelen kan een regering nemen om de opwarming van de aarde tegen te gaan? Meerdere antwoorden mogelijk, bijvoorbeeld: huizen beter laten isoleren, schonere motoren van auto s eisen, fabrieken moeten met roetfilters werken. c Noem een voorbeeld van een broeikasgas. CO 2 d Zijn de volgende uitspraken juist of onjuist? I Het natuurlijk broeikaseffect houdt warmte vast die de zon naar de aarde brengt. II Het versterkt broeikaseffect zorgt ervoor dat er extra warmte wordt vastgehouden op aarde. Beide uitspraken zijn juist. Uitspraak I is juist, uitspraak II is onjuist. Uitspraak I is onjuist, uitspraak II is juist. Beide uitspraken zijn onjuist. LEES DE VOETAFDRUK. 2 a Welk gevolg heeft het opwarmen van de aarde voor Nederland? Door de stijgende zeespiegel is er meer kans op overstromingen. b Streep het foute antwoord door: Bedrijven kunnen meewerken aan vermindering van de uitstoot van CO 2 door duurzaam te produceren / duurzaam te consumeren. c Wat wordt er met duurzaam bedoeld? Dat we geen schade aan het milieu aanbrengen of dat we het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoefte te voorzien niet in gevaar brengen. d Kruis de juiste antwoorden aan. De ecologische voetafdruk is per persoon verschillend. kleiner als je met de trein in plaats van met de auto naar je werk gaat. de ruimte die je in Nederland gebruikt om voedsel te laten groeien. voor elke Nederlander ongeveer 1,8 hectare. in rijke landen als Nederland veel te hoog. 3 Bekijk bron 13. a Wat zie je op deze foto? Een actiegroep die protesteert tegen ontbossing. b Waar kan deze foto gemaakt zijn? Omcirkel het juiste antwoord: Rusland Nederland Brazilië c Streep de foute antwoorden door: Bomen nemen zuurstof / CO 2 op en geven zuurstof / CO 2 af. Ze zorgen er dus voor dat er minder / meer broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen. d Hoe draagt ontbossing bij aan het broeikaseffect? Doordat er minder bomen zijn, wordt er ook minder CO 2 omgezet en neemt het versterkte broeikaseffect toe. Ook komt er CO 2 vrij bij ontbossing. 4 Gebruik bron 12 en figuur 9. a Zet de nummers van onderstaande zinnen op de juiste plek in figuur 9: 1 Zonnestralen verwarmen het aardoppervlak. 2 Het aardoppervlak geeft warmte af aan de atmosfeer. 3 Broeikasgassen houden de warmte vast. 4 Zonnestralen gaan door de atmosfeer heen. 5 De warmte wordt tegengehouden door wolken. 6 Warmte ontsnapt naar het heelal. b Welk begrip hoort bij bovenstaande tekst? natuurlijk broeikaseffect c Vul de juiste woorden in. Doordat we fossiele brandstoffen er meer broeikasgassen voorbeeld hiervan is CO 2 om de aarde wordt dus dikker er meer warmte Daardoor stijgt aarde. Dit heet het versterkte broeikaseffect. verbranden, komen in de atmosfeer. Een. De deken waardoor wordt vastgehouden. de temperatuur op

2 WEER EN KLIMAAT 17 d Bekijk bron 14 en leg uit welke gevolgen het versterkt broeikaseffect heeft voor deze ijsbeer. Doordat de temperatuur hoger wordt, smelt er meer ijs en verdwijnt het leefgebied van de ijsbeer langzaam maar zeker. 5 a Hoeveel oppervlak is er van de aarde tot onze beschikking als we de ruimte eerlijk verdelen? 1,8 hectare b Hoeveel oppervlak gebruikt een Nederlander gemiddeld? 4,5 hectare c Waarvoor gebruiken we deze ruimte? om op te leven, om voedsel op te laten groeien, om energie te produceren, om ons afval te verwerken, enzovoort d Bekijk figuur 10. Wat zie je hier? Een voet trapt dwars door de aarde heen. e Wat probeert de maker van deze cartoon duidelijk te maken? Onze ecologische voetafdruk is zo groot, dat we de aarde kapotmaken. f Wat vind jij, moeten we minder welvarend gaan leven om ervoor te zorgen dat de aarde niet kapot gaat? Verklaar je antwoord. Eigen antwoord 6 Gebruik de kaarten GB 218A / GB 225A / BB 116B. a Hoeveel ton CO 2 stoot een inwoner uit Nederland per jaar uit? 15 ton of meer b Welk werelddeel stoot het minste CO 2 uit? Afrika c Welke landen zijn de grootste vervuilers volgens deze kaart? VS, Canada, Engeland, Nederland en Australië d Wat hebben deze landen met elkaar gemeen? Het zijn allemaal rijke landen. e Hoe kan het dat een klein landje als Nederland ook bij de grootste vervuilers hoort? Omdat het om de uitstoot per inwoner gaat. f Maak de volgende zin af: Hoe rijker meer CO 2 het uitstoot. een land is, hoe g Vind je dat Afrika ook al maatregelen moet nemen om de CO 2 -uitstoot te beperken? Of moeten alleen de rijke landen dat doen? Eigen antwoord figuur 9 figuur 10

3 18 GT WARMING UP 7 Lees de onderstaande tekst. Soja, waar Nederlandse varkens mee vetgemest worden, komt uit Brazilië waar de verbouw van soja enorm is toegenomen. Nederland speelt daarin een centrale rol als Europa s nummer 1 importeur van soja voor onder andere varkensvoer. Neúza Wessner is sojaboerin met ambitie. Ze wil dat haar sojaplantage steeds groter wordt, maar het Xingu indianenreservaat met beschermd bos, vormt een obstakel. De indianen komen klem te zitten door de ontbossing om hen heen waardoor het klimaat droger wordt, en door de giftige stoffen die bij de sojaverbouw gebruikt worden. bron: a Waar komt de soja vandaan? Uit Brazilië. b Waar wordt de soja in Nederland voor gebruikt? Als varkensvoer. c Wat zorgt ervoor dat de sojaplantage niet verder uitgebreid kan worden? Indianen in een indianenreservaat. d Wat is er aan het gebied van de indianen veranderd door de komst van de sojaplantages? Het tropisch regenwoud is gekapt. Daar groeit nu soja. g Vul de volgende zin aan: Deze sojaverbouw is wel / geen voorbeeld van duurzaam produceren omdat: Eigen antwoord 8 Bekijk figuur 11. a Waar gaat deze cartoon over? klimaatverandering b Hoe komt het dat het klimaat warmer wordt? Door het versterkte broeikaseff ect. c Hoe denkt het jongetje over de klimaatverandering? Hij ziet alleen maar voordelen, zoals een langere zomervakantie. d Bedenk zelf een goede titel voor deze cartoon. Eigen antwoord, bijvoorbeeld: kortzichtigheid. e Welke twee gevolgen heeft de sojaverbouw voor de indianen? Het gebied wordt droger en er komt gif in de leefomgeving. f Welk begrip hoort bij de volgende omschrijving: Als wij een karbonade eten van varkens die soja uit Brazilië hebben gegeten, dan gebruiken wij ook een gedeelte van de grond in Brazilië. ecologische voetafdruk figuur 11 KEUZESTOF 9 CHECK THIS OUT! 1 Oriënteren Ga naar Gebruik als zoektermen nos journaal 8 april :00. Gebruik de link van allesgemist.nl. Selecteer 8 april Lees de tekst en bekijk het filmpje van het NOS-journaal. Het onderdeel over de windmolens loopt van 14:45 tot 17:15. 2 Beschrijven a Bij welk Nederlands vissersdorpje wil men een windmolenpark bouwen? Urk b Hoeveel molens zullen er komen? ongeveer 100 c Hoe hoog zijn de windmolens? 200 meter hoog

4 WEER EN KLIMAAT 19 d Wat vrezen de omwonenden? Dat het gezicht van Urk zal veranderen. e Hoeveel gaat het windmolenpark kosten? 600 miljoen euro f Wat zegt de man die met oud-minister Maria van der Hoeven in gesprek is? Hij is voor windenergie, maar tegen de locatie waar nu de plannen voor op tafel liggen. g Wat hebben de inwoners van Urk gedaan om te protesteren tegen het windmolenpark? Ze hebben handtekeningen verzameld. 3 Verklaren a Waarom worden er windmolens in Nederland gebouwd? Om duurzame energie op te wekken. b Waarom is Urk een goede locatie voor windmolens? Gebruik de atlas. Urk ligt aan het IJsselmeer en de molens kunnen dus veel wind vangen. Deze wind is nodig om de energie op te wekken. 5 Beoordelen a Het doel van de Nederlandse regering is om in procent van de energie op te wekken uit windenergie. In 2009 was dat nog maar 3 procent. De komst van dit windmolenpark zal 0,3 procent extra windenergie opwekken. Vind jij dat het gezicht van Urk belangrijker is of het opwekken van windenergie? Verklaar je antwoord. Eigen antwoord b Op 8 februari 2012 is er besloten dat het windmolenpark er definitief komt. Hoe zou jij het vinden als er bij jou in de buurt opeens een windmolenpark wordt gebouwd? Geef argumenten. Eigen antwoord 4 Beschrijven Bekijk figuur 12. a Figuur 12 laat twee hele verschillende beelden zien van het windmolenpark. Welk beeld zullen de tegenstanders van het windmolenpark gebruiken? figuur 12a b Figuur 12b geeft een beter beeld van de plaatsing van windmolens. Wie gebruikt deze afbeelding? de overheid figuur 12a figuur 12b

5 20 EIGEN OMGEVING Temperatuur en neerslag in de eigen regio Het klimaat is het gemiddelde weer gemeten over een periode van 30 jaar. Per jaar kunnen er echter grote verschillen zijn. Je gaat in deze opdracht onderzoeken hoe groot de verschillen zijn tussen het weer en het klimaat. Je mag kiezen of je de temperatuur of de neerslag gaat onderzoeken. Bij het onderzoek maak je gebruik van het stappenplan. De stappen van onderzoek zijn: 1 het stellen van een onderzoeksvraag met de deelvragen 2 het opstellen van een onderzoeksplan 3 het verzamelen van informatie 4 het verwerken van de informatie 5 het trekken van conclusies 6 het presenteren van de resultaten. Stap 1 Hoofdvraag en deelvragen De hoofdvraag is: Hoe groot was het verschil in de maandelijkse temperatuur of neerslag in mijn regio in vergelijking met het klimaat (het langjarig gemiddelde)? De gegevens die je gebruikt gaan over vorig jaar. Om een antwoord te geven op de hoofdvraag, beantwoord je een aantal deelvragen. Kies de vragen uit de kolom temperatuur of neerslag. Stap 2 Een onderzoeksplan opstellen Voordat je gaat beginnen met het onderzoek is het handig om een planning te maken. Vul daarom de planning onder aan de bladzijde in. Stap 3 Informatie verzamelen Bij dit onderwerp zijn kaarten natuurlijk een hele goede informatiebron. Verzamel deze in bijvoorbeeld een Worddocument. Kopieer en plak daar ook de bron bij waar je die kaart hebt gevonden, zodat je hem altijd weer terug kunt vinden. Zet ook alle andere informatie die je vindt in het document. Zo houd je alles bij elkaar. Veel informatie is te vinden op: (voor informatie over het weer van een bepaald jaar) (voor de klimaatgemiddelden) Het is ook handig om alvast stap 6 door te lezen. Bedenk tijdens het zoeken naar informatie welke vorm van presenteren het best past bij de informatie die jullie hebben gevonden. Deelvraag Temperatuur Neerslag 1 Wat is de gemiddelde temperatuur van de afgelopen 30 jaar in jouw regio? 2 Wat is de gemiddelde temperatuur per maand volgens de klimaatgegevens in je regio? 3 Wat was de gemiddelde temperatuur in het afgelopen jaar? 4 Wat was de gemiddelde temperatuur per maand in het afgelopen jaar? 5 Was de temperatuur in je regio van het afgelopen jaar hoger of lager dan het klimaatgemiddelde? Hoeveel neerslag viel er gemiddeld in de afgelopen 30 jaar in jouw regio? Wat is de gemiddelde hoeveelheid neerslag per maand volgens de klimaatgegevens in je regio? Hoeveel neerslag viel er afgelopen jaar in je regio? Wat was de gemiddelde hoeveelheid neerslag per maand in het afgelopen jaar? Was de hoeveelheid neerslag in je regio in het afgelopen jaar hoger of lager dan het klimaatgemiddelde? tabel bij stap 1 Wat? Wie (alleen als je samenwerkt)? Wanneer af? Voltooid? (ja / nee) tabel bij stap 2

6 WEER EN KLIMAAT 21 Stap 4 Informatie verwerken De informatie die je hebt gevonden, ga je nu verwerken. De gegevens ga je verdelen over de deelvragen. Daarbij schrijf je korte stukjes tekst, maar doe dat zo veel mogelijk in je eigen woorden!. Stap 5 Conclusies trekken Beantwoord nu eerst de deelvragen en vervolgens de hoofdvraag. Stap 6 Presenteren Je kunt de gevonden informatie op veel verschillende manieren aan de klas presenteren. Kies een van de volgende drie manieren: PowerPoint Prezi een poster Heb je hiervoor overleg gehad met je docent? Weersvoorspellingen in de eigen regio Na elke nieuwsuitzending die je op de televisie ziet of die je op de radio hoort, volgt er een weerbericht. Meestal is dat weerbericht voor de dag zelf of voor de dag erna. Ook kun je op internet opzoeken wat voor weer de dag gaat brengen. Dat is handig, want dan kun je bijvoorbeeld besluiten om die avond te gaan barbecueën. Bij het voorlezen van het nieuwsbericht wordt Nederland vaak in regio s ingedeeld, bijvoorbeeld het midden, het oosten, het zuidwesten. Het weer in Nederland kan namelijk per regio verschillen. De weermannen en weervrouwen hebben niet altijd gelijk. Dan blijkt dat het toch droog blijft, terwijl er een bui was voorspeld, of andersom. Je gaat onderzoeken in hoeverre de voorspellingen afwijken van de werkelijkheid. Hier maak je een verslag van. Bij het onderzoek maak je gebruik van het stappenplan. De stappen van onderzoek zijn: 1 het stellen van een onderzoeksvraag met de deelvragen 2 het opstellen van een onderzoeksplan 3 het verzamelen van informatie 4 het verwerken van de informatie 5 het trekken van conclusies 6 het presenteren van de resultaten. Stap 1 Hoofdvraag en deelvragen De hoofdvraag is: Welke afwijkingen zijn er in jouw regio tussen het weer dat op een bepaalde datum voorspeld werd en de werkelijke situatie? Om een antwoord te geven op de hoofdvraag, staan hieronder deelvragen. Als je die beantwoordt, heb je ook het antwoord op de hoofdvraag. Je maakt deelvragen 1 t/m 7. Daarna kies je of je vraag 8 of 9 maakt. Als je de deelvragen leest, merk je vast dat je niet precies weet hoe je op sommige vragen een antwoord moet geven. In stap 3 wordt uitgelegd hoe je bijvoorbeeld zelf waarnemingen kunt doen en dus een antwoord kunt geven. Deelvragen: 1 In welk gedeelte van het land woon je? 2 Welk weerstation ligt het dichtst bij jouw regio? 3 Welke weerelementen horen er bij een weersvoorspelling? Noem er minstens vier. 4 Op welke datum ga je de waarnemingen doen? 5 Welke voorspellingen van de verschillende weerelementen werden er op televisie of radio gedaan in jouw regio? 6a Hoe verliep de temperatuur in jouw regio volgens jouw waarnemingen? 6b Hoe verliep de temperatuur in jouw regio volgens het weerstation? 7a Hoeveel neerslag viel er in jouw regio volgens jouw waarnemingen? 7b Hoeveel neerslag viel er in jouw regio volgens het weerstation? 8 Wat was de windkracht in jouw regio volgens het weerstation OF 9 Wat was de bewolkingsgraad in jouw regio volgens het weerstation? Stap 2 Een onderzoeksplan opstellen Voordat je met het onderzoek gaat beginnen, is het handig om een planning te maken. Vul daarom de planning in. Deze planning staat in de tabel boven aan de volgende bladzijde. Stap 3 Informatie verzamelen Bij dit onderzoek verzamel je verschillende soorten informatie: 1 de weersvoorspelling op radio of televisie 2 gegevens van meetstations van het KNMI 3 eigen waarnemingen

7 22 EIGEN OMGEVING Wat? Wie (alleen als je samenwerkt)? Wanneer af? Voltooid? (ja / nee) tabel bij stap 2 Ad 1: Beantwoord van tevoren deelvraag 1 en 2. Zo kun je veel gerichter luisteren of kijken. Schrijf op welke voorspellingen er werden gedaan. Schrijf ook op waar je de informatie vandaan hebt gehaald en hoe laat je de voorspelling hebt gehoord. Ad 2: De gegevens van de meetstations van het KNMI haal je van de volgende site: Bepaal van tevoren aan de hand van figuur 13 welk weerstation het dichtst bij jouw woonplaats ligt en dus de beste informatie heeft. en schoon melkpak. Zo maak je je eigen schaduw. Schrijf je meetgegevens in de tabel. Datum Tijd Temperatuur Tijd Temperatuur meteorologisch station KNMI Hoorn (Terschelling) Vlieland Leeuwarden Lauwersoog Nieuw Beerta Eelde De Kooy Wijk aan Zee IJmuiden Schiphol Berkhout Hoek van Holland Rotterdam Cabauw Westdorpe Valkenburg Wilhelminadorp Vlissingen Woensdrecht Stavoren Soesterberg De Bilt Herwijnen Gilze-Rijen 0 50km Lelystad Volkel Eindhoven figuur 13 Meteorologische stations KNMI Marknesse Ell Deelen Maastricht Heino Arcen Hoogeveen Hupsel Twente Ad 3: Je doet zelf waarnemingen van de temperatuur en neerslag. De temperatuur meet je met een thermometer. Hang deze buiten op en doe elk uur een meting. Hang de thermometer niet te dicht bij je huis of in de zon! Dan krijg je geen goede temperatuurmeting. Onder een boom is een goede plek. Heb je geen boom, hang de thermometer dan in een leeg tabel bij stap 3 De neerslag meet je met een regenmeter. Als je die niet hebt, kun je die heel gemakkelijk zelf maken. Ga naar Gebruik de zoektermen: regenmeter maken De regenmeter laat je een hele dag staan, bijvoorbeeld van 8 uur s avonds tot 8 uur s avonds. Je kunt dan de volgende dag aflezen hoeveel neerslag er is gevallen. Stap 4 Informatie verwerken De informatie die je hebt gevonden, ga je nu verwerken. De gegevens ga je indelen per deelvraag. De tekst die je hebt gevonden, gebruik je om een kort verhaal te schrijven in je eigen woorden. De meetgegevens van de temperatuur zet je in een tabel of een grafiek. Stap 5 Conclusies trekken Beantwoord eerst de deelvragen en vervolgens de hoofdvraag.

8 WEER EN KLIMAAT 23 Stap 6 Presenteren De antwoorden op je deelvragen en hoofdvraag verwerk je in een verslag. Dat verslag moet aan de volgende eisen voldoen: voorblad inhoudsopgave inleiding beantwoording van de deelvragen conclusie: beantwoording van de hoofdvraag bronnenlijst taakverdeling in foutloos Nederlands geschreven! Ecologische voetafdruk in de eigen regio Per persoon is er 1,8 ha beschikbaar. Wij Nederlanders gebruiken gemiddeld zo n 4,5 ha. Wij gebruiken dus meer ruimte dan er beschikbaar is. Deze getallen zijn maar gemiddelden. In dit onderzoek ga je kijken naar de verschillen in de ecologische voetafdruk tussen twee verschillende wijken in jouw eigen stad of dorp. Stap 1 Hoofdvraag en deelvragen De hoofdvraag is: Welke verschillen zijn er in de ecologische voetafdruk tussen twee verschillende wijken in jouw stad of dorp? Om een antwoord te geven op de hoofdvraag, staat hieronder een aantal deelvragen die je helpen om een antwoord te geven op de hoofdvraag. Deelvragen: 1 Wat is de ecologische voetafdruk? 2 Wat zijn de kenmerken van wijk 1? 3 Wat zijn de kenmerken van wijk 2? 4 Hoe groot is de ecologische voetafdruk in wijk 1? 5 Hoe groot is de ecologische voetafdruk in wijk 2? Stap 2 Een onderzoeksplan opstellen Voordat je gaat beginnen met het onderzoek is het handig om een planning te maken. Gebruik daarvoor de tabel onderaan de bladzijde. Daarnaast is het ook slim om van tevoren te bedenken wat je kunt verwachten. Later kun je dan zien of jouw verwachting ook klopt. Geef daarom antwoord op de volgende vragen. Het antwoord op deze vragen schrijf je op in je schrift. Ik ga onderzoek doen in de wijk... en de wijk... Ik denk dat de ecologische voetafdruk in wijk 1 / wijk 2 het grootst is, omdat Stap 3 Informatie verzamelen Het is handig om alvast stap 6 door te lezen. Bedenk tijdens het zoeken naar informatie welke vorm van presenteren het best past bij de informatie die je hebt gevonden. Eerst ga je onderzoeken wat de ecologische voetafdruk is. Deze informatie schrijf je op in een Word-document. Voor dit onderzoek kies je twee verschillende wijken in je eigen woonplaats. Neem twee wijken die sterk van elkaar verschillen. Vergelijk bijvoorbeeld een wijk waar veel flats staan en een wijk waarin veel vrijstaande huizen staan. Of neem een nieuwbouwwijk en vergelijk deze met het oude centrum. Geef eerst een beschrijving van die twee verschillende wijken, zodat iemand die jouw verhaal leest weet waar het over gaat. Vervolgens ga je kenmerken vergelijken. Je mag zelf kiezen welke kenmerken dat zijn. Denk bijvoorbeeld aan ouderdom van de wijk, de gemiddelde leeftijd van de inwoners van de wijk, het gemiddelde opleidingsniveau van de inwoners van je wijk, enzovoort. Het CBS geeft daar veel informatie over. In beide wijken ga je minimaal vijf mensen interviewen. In totaal interview je dus minstens tien mensen. Met deze interviews kun je de ecologische voetafdruk meten. Spreek de mensen op een nette manier aan. Vertel ook waarom je deze vragen stelt en wat je met de uitkomsten gaat doen. Vraag wel van tevoren of de mensen ook echt in de wijk wonen! De vragen die je stelt, staan op de volgende bladzijde. Wat? Wie (alleen als je samenwerkt)? Wanneer af? Voltooid? (ja / nee) tabel bij stap 2

9 24 EIGEN OMGEVING 1 Hoeveel zuivel eet u gemiddeld per dag? A 7 bekers/bakjes of meer per dag B 6 bekers/bakjes per dag C 4 bekers/bakjes per dag D 2 bekers/bakjes per dag E Ik eet nooit zuivel. 2 Hoeveel boterhammen met kaas eet u gemiddeld op een dag? A 4 of meer B 3 boterhammen kaas per dag C 2 boterhammen kaas per dag D 1 boterham kaas per dag E Ik eet niet elke dag een boterham met kaas. F Ik eet nooit kaas. 3 Hoe vaak eet u gemiddeld per week vlees? A elke dag B 5 of 6 keer per week C 3 of 4 keer per week D 1 of 2 keer per week E nooit 4 Hoe vaak per week eet u diepvries, kant-en-klaar of voedsel uit blik? A 3 keer per week of meer B 2 keer per week C 1 keer per week D 2 keer per maand E nooit 5 Hoe vaak koopt u nieuwe kleren? A Vaak (Elke maand) B Soms, alleen als het echt nodig is C Als ik nieuwe kleren koop, zijn die meestal tweedehands. 6 Gaat u wel eens met het vliegtuig op vakantie? A meerdere keren per jaar buiten Europa B meerdere keren per jaar binnen Europa C 1 keer per jaar buiten Europa D 1 keer per jaar in Europa E ongeveer eens per 3 jaar binnen Europa F ongeveer eens per 5 jaar binnen Europa G nooit 7 Gaat u wel eens met de auto, bus op trein op vakantie? Neemt u dan: A de auto B de trein of bus 8 Hoe vaak gaat u met de auto, bus of trein op vakantie? A meerdere keren per jaar ver weg (bijv. Spanje of Italië) B meerdere keren per jaar redelijk dichtbij C 1 keer per jaar ver weg D 1 keer per jaar redelijk dichtbij E 1 keer per 3 jaar redelijk dichtbij F 1 keer per 5 jaar redelijk dichtbij G nooit 9 Als u naar school, werk of in uw vrije tijd reist, neemt u dan: A de auto B de trein of bus 10 Hoeveel kilometer reist u in totaal per jaar, naar school, werk of in uw vrije tijd? A meer dan kilometer B tussen en kilometer C tussen en kilometer D tussen en kilometer E tussen en kilometer F minder dan 1000 kilometer G niet 11 Hoeveel uur per dag kijkt u televisie, bent u aan het computeren, aan het gamen en/of met uw mobiel bezig? A 6 uur of meer per dag B ongeveer 5 uur per dag C ongeveer 4 uur per dag D ongeveer 3 uur per dag E ongeveer 2 uur per dag F ongeveer 1 uur of minder per dag G nooit 12 Hoeveel personen wonen in uw huis? A 1 B 2 C 3 D 4 E 5 F 6 G 7 H 8 I 9 13 Hoeveel grote elektrische apparaten, zoals bijvoorbeeld koelkasten, worden er bij u thuis per jaar gekocht? A meer dan 7 B tussen de 5 en 7 C tussen de 3 en 5 D minder dan 3 E nauwelijks of tweedehands 14 Hoeveel boeken, tijdschriften, kranten en ander papier (zoals bijvoorbeeld folders) krijgt u wekelijks thuis in de bus? A meer dan 20 B tussen de 15 en 20 C tussen de 10 en 15 D tussen de 5 en 10 E minder dan 5 15 Heeft u groene stroom in huis? A ja B nee 16 Hoe hoog is uw gas- en elektriciteitsrekening per maand? A hoger dan 225 B tussen de 100 en 225 C tussen de 70 en 100 D tussen de 30 en 70 E lager dan 30 F geen idee 17 Wat is uw leeftijd? Naar:

10 WEER EN KLIMAAT 25 Stap 4 Informatie verwerken De informatie die je hebt gevonden, ga je nu verwerken. De gegevens ga je ordenen per deelvraag. Je gebruikt hierbij de uitkomsten van de interviews. Schrijf korte stukjes tekst. De gegevens van de interviews gebruik je om de ecologische voetafdruk van de mensen die je hebt geïnterviewd te bepalen. Daarvoor ga je naar Met de gegevens die je hebt verzameld, vul je de vragenlijst in. Zo krijg je van elk persoon de ecologische voetafdruk. Maak ook een kaartje waarin je per wijk de gemiddelde voetafdruk laat zien. Stap 5 Conclusies trekken Beantwoord eerst de deelvragen en vervolgens de hoofdvraag. Klopt dit beeld ook met je verwachting die je bij stap 2 hebt opgeschreven? Stap 6 Presenteren Het presenteren van de gevonden informatie aan de klas kan op veel verschillende manieren. Kies voor dit onderzoek uit de volgende drie manieren: PowerPoint Prezi een poster Als je een presentatie maakt, moet je daarin in ieder geval de volgende vragen beantwoorden: Welke verwachting had je voordat je aan het onderzoek begon? Heb je antwoord gegeven op alle deelvragen? Is de hoofdvraag beantwoord? Wat is je conclusie? Klopt die conclusie met je verwachting? Is er een kaart waarop de verschillende wijken zijn aangegeven? Is er een kaart met de ecologische voetafdruk per wijk?