Een kwestie van doorvragen NU OF NOOIT! Examen op je werk. Chiel Hubers: Projectleider. Tec hnisch beroepsonderwijs: HANDIG:

Transcriptie

1 MAGAZIN OVR WRKN N LRN IN D MAALBWRKING VOORJAAR 2013 HANDIG: xamen op je werk Projectleider Chiel Hubers: en kwestie van doorvragen ec hnisch beroepsonderwijs: NU OF NOOI! AQUACO VOLG CURSUS FUNCIONRINGSGSPRKKN Kijk op pagina 24

2

3 ven bellen met General manager Saskia van Dijk-Nije (41) is mede-eigenaar van de Nijdra Group. In het vorige Metaaljournaal stond ze als trotse winnaar van de Femme ech Award 2012, de prijs voor het techniekbedrijf dat vooroploopt in het vinden, binden en boeien van vrouwen. Dag Saskia, hoe waren de reacties op het winnen van de award? We hebben veel positieve aandacht gekregen. Artikelen in de vakbladen en in de regionale pers, felicitaties van collega s op congressen en andere bijeenkomsten n ik heb de prijs laten zien tijdens mijn presentatie op het jaarcongres van de FM CWM, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie. Het is zeker niet onopgemerkt gebleven. n nu sta je ook nog in de op 100 van de Female Business Heroes. Hoe kwam je daarin terecht? Geen idee! Ik dacht, dat vraag ik nog wel. Maar op het podium tijdens de Grand Finale, afgelopen februari, leek me dat niet zo gepast. Wij werden eerste in de categorie Algemeen. r waren veel beauty- en fashionbedrijven, ik denk dat ze niet zo goed wisten wat ze met ons aan moesten, als toeleverancier van precisieonderdelen voor de hightechindustrie. Zijn jullie niet bedolven onder de sollicitatiebrieven van vrouwen? Nou, zo erg was het niet. Maar nu ik erover nadenk: ijdens het boodschappen doen overkomt het me de laatste tijd wel vaak dat iemand tegen me zegt: als je een vacature hebt, wil je dan aan me denken? n dat zijn toevallig allemaal vrouwen. IN DI NUMMR: WAAR SAAN W? Michael van Straalen (Koninklijke Metaalunie) en Leo Hartveld (FNV) over de status van het techniekonderwijs. KNAPP KOPPN Hoezo zesjescultuur? Van deze technische talenten gaan we vast en zeker nog veel meer horen. NU OF NOOI! Het technisch beroepsonderwijs staat volop in de aandacht. n dat moet ook, willen we dat Nederland ook in de toekomst nog meetelt als kenniseconomie. WI IS R BANG... voor het functioneringsgesprek? De medewerkers van Aquaco in lst in elk geval niet, zij volgden een workshop. Waarom span je je in voor meer vrouwen in de techniek? Het gaat me aan het hart dat er over drie jaar een tekort van technici dreigt. Vrouwen kunnen het imago van techniek veranderen en de branche met passie en flair promoten. Dit Metaaljournaal gaat over de toekomst van het techniekonderwijs. Hoe denk jij daarover? echniekonderwijs moet swung blijven houden. Daarom moet het lerarentekort worden aangepakt en het machinepark van de scholen worden geactualiseerd. Om de instroom op peil te houden, zoeken wij scholen zelf op om activiteiten te ontplooien om meisjes én jongens te enthousiasmeren voor techniek. Als bedrijf kun je nu echt niet meer achteroverleunen. 26 HIP HKWRK Met spannende, originele ontwerpen blies Dick Bos de hekwerkfabriek Gelmo Hekwerk in korte tijd een totaal nieuwe adem in. N VRDR... 4 erst 15 Onderwijs 30 De Dialoog 31 Service 35 Puzzel, colofon MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 3

4 RS De Maker Ben van Leeuwen (26) Monteur bij Lo Minck Systemen B.V. Van Winschoten tot Landgraaf monteer ik volautomatische fietskluizen en OV-fietscarrousels. Als mensen op een NS-station een fiets willen huren, kunnen ze met hun OV-chipkaart een kluis openen en een OV-fiets meenemen. De monitoring verzorg ik ook. Wanneer ergens een deur niet goed sluit, krijg ik een melding. In de meeste gevallen zijn de problemen van een afstand op te lossen, maar als het nodig is, ga ik erheen om de storing te verhelpen. Morgen ga ik ook op pad. Ik heb de bus al geladen, zodat ik meteen op weg kan. De meeste dagen werk ik aan de fietskluizen, dat is mijn afdeling, maar ik werk ook aan andere projecten. We ontwikkelen technische productoplossingen voor machines en andere doeleinden zoals volautomatische parkeersystemen of een roterend carrousselfietsenrek. In het weekend zie ik soms ergens mijn fietskluizen staan. Dan denk ik: hé, er branden twee rode lampjes, er zijn vandaag dus twee fietsen verhuurd. Dat vind ik leuk. Door mijn werk help ik mensen om op een onbemand station toch vervoer te krijgen. 4 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

5 ON & NU Aanraders Doehet-zelf Dat dit er niet eerder was! en app waarmee je met een instructiefilmpje of foto s aan de wereld kunt laten zien hoe handig of creatief je bent. Of natuurlijk de bijdragen van andere gebruikers van over de hele wereld kunt bekijken. Instructables, gratis voor iphone (binnenkort ook voor Android) Nogal wiedes Lente: hoogste tijd om de bloemetjes buiten te zetten. Wat is er mooier dan dat te doen met handgemaakte gereedschappen van Jaap Sneeboer en Wilma Peelen van familiebedrijf Sneeboer uit Bovenkarspel. Goed voor jarenlang wieden, spitten, scheppen, krabben en planten, want stuk voor stuk gemaakt van de beste materialen. Wel op tijd bestellen, want kwaliteit kost tijd. Kijkje nemen in de keuken van de spadensmit? Zie de film How it s made op De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. n dat heeft invloed op het werk en de werkplek. In oen & Nu vertellen metaalbewerkers over toen en over nu. Deze keer: oud-eigenaar Paul Kokke (74) van Berko over de assemblage van compressoren. ON - In 1959 begon ik na mijn studie Werktuigbouwkunde samen met een monteur een bedrijfje in deze garage achter mijn ouderlijk huis. Met het Berkootje, een handzame compressor voor de bouw, maakte ik een vliegende start. Het assembleren was fysiek zwaar; de compressorblokken waren nog van staal. Het spuiten deed ik s avonds in de tuin, als het niet regende. De compressoren brachten we op een aanhanger naar de klant. We reviseerden ook, en het schuren en leppen van de kleppen van de zuigcompressoren was een vies werkje. De garage was al snel te klein. Ik breidde hem steeds verder uit, tot mijn moeder het welletjes vond. oen heb ik een pand laten bouwen op een naburig industrieterrein. NU - Inmiddels staat mijn zoon om aan het roer van het bedrijf en heb ik een adviserende rol. We hebben 42 werknemers. Was vroeger het assembleren hoofdzaak, nu is dat het installeren, reviseren en onderhouden van persluchtinstallaties. Bijna al het assemblagewerk wordt door grote spelers op de uropese markt gedaan. We hebben drie rijdende werkplaatsen om de compressorstations te installeren, met geavanceerde gereedschappen, meetapparatuur, laptop en printer aan boord. Beuren is er niet meer bij; we werken met kraanbanen, heftrucks en hoogwerkers. De compressorblokken zijn nu van aluminium. We hebben een spuitcabine en het handwerk is over en uit: kapotte onderdelen vervangen we door nieuwe. Voor de monteurs is het werk veel gevarieerder. Installeren, repareren, reviseren, ze doen het allemaal. CURSUS Stress killer De werkdag vliegt voorbij en ondertussen blijven de taken zich maar opstapelen. Komt dit je bekend voor? Meld je dan aan voor de cursus ime management van CB rainingen en Opleidingen. In vier dagdelen van 2,5 uur leer je hoe je efficiënter en met minder stress kunt werken. De cursus kost 695. Meer weten? Kijk op zoek op persoonlijke effectiviteit/timemanagement Goed idee? Heb jij nog een haalbaar en concreet idee op de plank liggen dat kan bijdragen aan een duurzame toekomst? Kom dan snel in actie. ot 31 maart a.s. kun je je op innovatieprijs inschrijven voor de Herman Wijffels Innovatieprijs. De prijs is bedoeld voor innovaties in technieken, diensten, processen, producten en organisatievormen. De winnaar wordt beloond met toegang tot belangrijke netwerken, publiciteit en een geldprijs die helpt om de innovatie verder te ontwikkelen. MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 5

6 H CV VAN... Mark vers (44) cto en mede-eigenaar van KMW-groep Wat doet een cto (chief technology officer)? Ik ben eindverantwoordelijk voor de technologie bij KMW. Wij maken fijnmechanische onderdelen en mechatronische modules en systemen voor de hightechmarkt, zoals de luchtvaart en de medische industrie. Ik kijk hoe de markt zich beweegt en geef leiding aan de engineers. Daarnaast zet ik een afdeling op in de engineering prototyping business. Welke opleidingen heb je gedaan? Ik deed vijf jaar over de mavo, maar kwam daarna goed op stoom. Ik voltooide de mts werktuigbouwkunde en haalde vervolgens mijn lesbevoegdheid mechanische techniek tweede en derde graads aan de pedagogisch technische hogeschool, en het diploma ingenieur werktuigbouwkunde aan de U Delft. Mijn laatste opleiding Master of Business Administration volgde ik aan de ilburg University en de Purdue University in Amerika. Naast mijn studies had ik eigen bedrijfjes, tot ik kinderen kreeg. oen ben ik bij OB gaan werken, waar ik productiemachines en -processen ontwikkelde. Daardoor heb ik veertig patenten op mijn naam staan. en headhunter praatte me Philips binnen, waarna ik de overstap maakte naar toeleverancier KMW. Gaat leren je zo gemakkelijk af? Helemaal niet! Ik ben dyslectisch en heb er hard aan moeten trekken. Maar de wil is al vijftig procent, zeg ik altijd. n gelukkig heeft mijn vader, die leraar was, mijn taalvaardigheid intensief getraind. Hij had al vroeg in het snotje dat ik techneut was. och: een droomcarrière! Wat heeft jou gemotiveerd? Nieuwsgierigheid. Ik ben altijd aan het lezen. Mijn kantoor staat vol boeken over machinebouw en productietechniek. Management by throwing books around, noemen ze dat hier Het is een verrijking om te zien hoe anderen denken, en wat bedacht is te combineren met wat je zelf weet. Geld was nooit de drijvende kracht. Wel: het gevoel van vrijheid als je zelf richting kunt geven. Dat kan als je in de top van een bedrijf werkt. Nog een tip voor carrièrejagers? Kijk waar je goed in bent, en probeer daar héél goed in te worden. Je talent is het fundament van je loopbaan. Hoezo file? Vliegend de files voorbij? Onthoud de naam PAL-V ON! Dit is een uniek nieuw voertuig dat kan rijden als een auto en vliegen als een gyrocopter. De PAL-V ON is ontwikkeld door de Nederlandse bedrijven Spark Design en PAL-V urope NV. Zij vonden een techniek waarbij het toestel zowel op de weg als in de lucht in evenwicht blijft: het zogeheten tilting-systeem. Het PAL-V testexemplaar maakte in het voorjaar van 2012 een geslaagde proefvlucht vanaf het vliegveld Gilze-Rijen. De eerste commerciële uitvoering van het toestel biedt plaats aan twee personen en zou een maximumsnelheid van 180 kilometer per uur halen. Naar verwachting zal de PAL-V ON vanaf 2015 verkrijgbaar zijn. Op vind je filmpjes en meer achtergrondinformatie. D ROBOS KOMN! In de metaalindustrie wordt steeds meer gebruik gemaakt van robots, denk bijvoorbeeld aan de robotarm bij het lassen. Maar heel erg ver gaat dit niet, mensen zijn nog altijd de belangrijkste schakel in de werkprocessen. Als het aan het Robotic Institute van de U Delft ligt, gaat dat veranderen. In dit centrum worden de robots van de toekomst ontwikkeld voor de meest uiteenlopende doeleinden. Het gaat om zelflerende robots, die op fysiek niveau met mensen samenwerken. Wat kunnen deze nieuwe collega s zoal? Nou, gezamenlijk complexe taken uitvoeren zoals observeren, meten en data verzenden, taken overnemen in een productieomgeving en de bedoelingen van mensen leren begrijpen. Overigens, de onderzoekers van het Robotic Institute bedenken hun robots niet alleen, ze bouwen ze ook zelf. Want: Pas als je een concrete robot hebt, zie je wat die kan en niet kan. Voor meer informatie: 6 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

7 Meisjes op bezoek Op 25 april a.s. is het Girlsday, meisjesdag dus. Deze dag heeft niets te maken met shoppen en nagels lakken, maar alles met techniek. Girlsday is een initiatief van VHO om meisjes tussen tien en vijftien jaar kennis te laten maken met bèta, techniek en IC. ijdens Girlsday openen allerlei technische bedrijven, sciencecentra en (hoger) onderwijsinstellingen hun deuren voor meisjes. Zij krijgen er rondleidingen en kunnen zo kennismaken met technische werkzaamheden in de dagelijkse beroepspraktijk. Ook zijn er voor de meisjes interessante activiteiten te doen, zoals robots programmeren, zonnecellen testen, haaien ontleden, klokken lassen, DNA zichtbaar maken, apps ontwerpen, vliegtuigjes in elkaar zetten, camera s bedienen en nog veel meer. OOM IN CIJFRS Gebruik P werknemers bedrijven werknemers bedrijven AANMLDN? Bedrijven die de afgelopen jaren hebben deelgenomen, typeren Girlsday als een heel leuke en nuttige dag. Het wordt als positief ervaren om contacten met scholen in de omgeving te onderhouden en het maatschappelijke engagement dat uit deelname blijkt is goed voor het bedrijfsimago OOM-Regelingen in 2012 Hoe vaak hebben werknemers en werkgevers gebruik gemaakt van de OOM-regelingen in 2012? Persoonlijke rainingstoelage Aantal werknemers dat gebruik maakte van de P: 2012: werknemers, werkzaam bij bedrijven 2011: werknemers, werkzaam bij bedrijven Leerwerkbijdrage Nieuwe BBL-leerlingen waarvoor OOM een bijdrage verstrekte in de scholingskosten: Schooljaar 2011/2012: Schooljaar 2010/2011: Stagevergoeding Aantal stages: Schooljaar 2011/2012: stagiairs bij bedrijven Schooljaar 2010/2011: stagiairs bij bedrijven Uw bedrijf ook aanmelden voor Girlsday? Dat kan tot en met 31 maart 2013 via Ontwikkelbudget In 2012 werd 552 keer aanspraak gemaakt op het Ontwikkelbudget voor een totaalbedrag van (Dit cijfer is nog niet definitief, omdat het resterende Ontwikkelbudget 2012 nog een jaar lang kan worden aangesproken.) In 2011 werd 709 keer aanspraak gemaakt op het Ontwikkelbudget voor een totaalbedrag van Aantal werknemers en werkgevers in de metaalbewerking Januari 2013: werknemers: , werkgevers: Januari 2012: werknemers: , werkgevers: Januari 2011: werknemers: , werkgevers: MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 7

8 INRVIW De rol van bedrijven bij het beroepsonderwijs is van alle tijden 8 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

9 CHNIKONDRWIJS ANNO NU: INSPLN OP D DYNAMIK VAN D MARK Hoe is het gesteld met het techniekonderwijs in Nederland? Leo Hartveld, vice-voorzitter van FNV In Beweging en Michael van Straalen, voorzitter van de Koninklijke Metaalunie geven hun visie. KS ANNMIK D GIR FOO S HANS VAN DN HUVL Wat is er goed aan de manier waarop het techniekonderwijs nu is ingericht? Van Straalen: We hebben in Nederland helder op het netvlies dat we het zonder goed opgeleide technische mensen niet gaan redden. Dit heeft er al toe geleid dat het vorige kabinet de techniek heeft opgenomen in het zogeheten topsectorenbeleid, dat erop gericht is sectoren waarin Nederland wereldwijd uitblinkt, nog sterker te maken. Het huidige kabinet legt met onder andere het echniekpact (zie ook pagina 19, red.) een sterke focus op het opleiden van mensen. Hartveld: r zijn hier heel veel praktijkgerichte opleidingsmogelijkheden. Ook zijn bedrijven bereid te investeren in bijvoorbeeld actuele apparatuur in het onderwijs en zoeken bedrijven en beroepsonderwijs steeds meer toenadering tot elkaar, iknoem bijvoorbeeld de samenwerking tussen roc s en de kenniscentra. Van Straalen: Het onderwijs raakt steeds meer gericht op de arbeidsmarkt in plaats van op de invulling van specifieke vacatures. Op die manier krijg je techneuten met een stevige basis, die breed inzetbaar zijn. Zijn er ook verbeterpunten? Van Straalen: De techniek ontwikkelt zich razendsnel. Dat vraagt om specifieke kennis en vaardigheden bij leerlingen als ze in dienst komen. Het onderwijs kan deze dynamiek nog niet altijd voldoende volgen, en dat is toch noodzakelijk. Roc s zijn de afgelopen jaren sterk gegroeid en beconcurreren elkaar. Daar moeten we van af. en fusieplan zoals in Rotterdam onlangs, tussen Zadkine en Albeda, is goed. Het gaat erom dat er voldoende mensen worden opgeleid in de juiste richtingen. Hartveld: Binnen vijf jaar zijn er tienduizenden vakkrachten nodig in de techniek. Aan de andere kant raken veel mensen hun baan kwijt. Roc s zijn nog totaal niet ingericht op het opleiden of bijscholen van deze mensen. Daar ligt een rol voor de overheid, maar ook voor de sectoren zelf. Van Straalen: Verder mag het technisch bewustzijn nog veel meer worden aangezet. Dat begint al op de basisschool, en moet via het voortgezet onderwijs doorgaan. Op het vmbo en óók op havo- en vwo-scholen. Hartveld: Het gaat erom jongeren te verleiden en hen te laten zien dat een technische opleiding een mooi carrièreperspectief biedt. r wordt al veel gedaan op dit vlak, maar helaas vergen dit soort bewegingen een lange tijdsinvestering. Wat vindt u ervan dat bedrijven een steeds grotere rol vervullen bij het opleiden van leerlingen? Hartveld: Ik vind het van groot belang dat bedrijven flink betrokken zijn bij het onderwijs. Van Straalen: ens. De rol van bedrijven bij het beroepsonderwijs is van alle tijden. We mogen in Nederland trots zijn op onze BOL/BBL. Dat ook bedrijven iemand tot een goede vakman maken vind ik prima, het onderwijs kan eenvoudigweg niet het hele veld afdekken. Hartveld: r kan niet genoeg geïnvesteerd worden in goede praktijkopleiders met didactische vaardigheden. Hiermee valt of staat het hele systeem van werkend leren. Hoe noodzakelijk is het dat bestaande werknemers in de sector zich blijven ontwikkelen? Van Straalen: Ze moeten wel, de ontwikkelingen gaan zo snel dat je als werknemer niet het risico kunt lopen om achterop te raken. r zijn natuurlijk allerlei private vormen van onderwijs die hierop inspringen, maar het zou mooi zijn als ook mbo s en hbo s zich hierop zouden gaan toeleggen. Hoezo zijn zulke scholen in de zomervakantie gesloten? Hartveld: n het is natuurlijk ook nog een uitdaging om de mensen zelf te overtuigen van het belang van bijscholing. Vanuit de FNV zijn daar speciale ambassadeurs voor, die op de werkvloer laten zien dat bijscholen ook leuk kan zijn. MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 9

10 IN BLD KNAPP KOPPN Heeft Nederland een zesjescultuur? Niet in het technisch beroepsonderwijs. Wie talent heeft, kan alle kansen krijgen om te groeien en te bloeien. Op naar de top! KS MARLN KAMMINGA FOO S FRANK POPPLAARS De komende jaren verlaten heel wat babyboomers de werkvloer. Dat betekent dat er ruimte vrij komt voor nieuw talent, ook in de metaalsector. r ontstaan steeds meer initiatieven die werk en opleiding en wedstrijd zet talent echt in de spotlights. Dat motiveert in de techniek onder de aandacht brengen, om zo veel mogelijk jongeren kennis te laten maken met de mogelijkheden. Hebben ze eenmaal de keuze gemaakt, dan zijn er kansen te over om hun talenten verder tot bloei te laten komen. IN D SPOLIGHS Harm Nagels, vakdocent elektrotechniek bij ROC Rijnijssel in Arnhem en betrokken bij de Vakkanjerwedstrijden en de World Skills, ziet vele jonge, veelbelovende techneuten langskomen. Sinds 2001 ben ik bij de organisatie van deze wedstrijden betrokken. lke keer weer valt me op hoe jong talent daarvan groeit. Logisch, zo n wedstrijd biedt een prachtig podium, je kunt er echt iets laten zien van jezelf. In een bedrijf ben je meestal een schakel in het grotere geheel, maar hier sta je letterlijk in de spotlights. Dat motiveert. Jongeren die meedoen aan deze wedstrijden ontwikkelen niet alleen hun vaardigheden, maar ook hun kansen. Bedrijven weten precies wie eraan meedoen, zegt Nagels. Ik ben nog steeds verbaasd dat lang niet alle opleidingen deelnemen. Het is leuk en je kunt er veel mee bereiken in je klas. ONVRMOD ALNN Ook op academisch niveau zijn er initiatieven om talent de ruimte te geven. Zo heeft de Hogeschool van Amsterdam bijvoorbeeld het Studium xcellentie-programma. Met bijzondere gastcolleges, opdrachten en projecten krijgen studenten de kans hun onvermoede talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Het programma heeft dan ook geen ingangseisen: alle eersteen tweedejaars mogen deelnemen. Robert den Hoed, lector nergie en Innovatie, vertelt daarover op de website: Als lectoren zijn wij blij met zo n programma. Het stimuleert studenten met talent om een stap verder te zetten. Niks zesjescultuur dus. Voor wie z n kop boven het maaiveld uitsteekt, zijn in ons land heel veel kansen. 10 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

11 Ik hou van werken op de grens van wat technisch mogelijk is DANIËL KARSSN (31) studeerde biomechanical engineering en promoveerde op een rennende robot Met zijn team ontwierp Daniël rennende robot Phides, die als model dient om de menselijke renbeweging te onderzoeken. Ik ben nu tien jaar met dit onderwerp bezig: eerst als bachelor, toen als master en in januari ben ik erop gepromoveerd, vertelt hij. In zijn team zitten mensen met verstand van elektronica, informatica, materialen, elektromotoren en het menselijk bewegingsapparaat. Samen met al die disciplines aan iets werken, dat is mijn drijfveer. Hij houdt van werken op de grens van wat technisch mogelijk is: De elektromotor van Phides kan officieel maar een derde aan van wat wij m laten doen en de metalen veren zijn nauwelijks sterk genoeg voor de krachten die we erop loslaten. Zijn jongensdroom? Uitvinder worden. Die heeft hij ruimschoots waargemaakt. MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 11

12 We gaan voor goud MARLIS HAK (23) masterstudent aerodynamics & wind power, teamleider Nuon Solar eam Marlies heeft haar studie lucht- en ruimtevaarttechniek aan de U in Delft anderhalf jaar opgeschort om het Nuon Solar eam te leiden, dat een zonnewagen maakt voor de World Solar Challenge. Ik vond het altijd al vet en wilde graag een groot project doen tijdens mijn studietijd. Als kind wilde ze arts worden, maar het werd toch techniek. Luchtvaart had haar belangstelling, toch koos ze in eerste instantie voor een studie Werktuigbouwkunde: Ik wilde me breed oriënteren. Maar de luchtvaart bleef trekken: Ik vind het een uitdaging om complexe luchtstromen te begrijpen. n de luchtvaarttechniek is zo elegant, the sky is the limit. och zie ik mezelf straks niet de hele dag nerden met aerodynamica; de operationele kant lijkt me ook wel wat. Maar voorlopig houdt ze de voeten aan de grond; in oktober zal het Nuna-team de 3000 kilometer lange race in Australië afleggen. We gaan weer voor goud. 12 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

13 De combinatie van traditie en nieuwe techniek vind ik prachtig RICHARD GROOJANS (17) tweedejaars werktuigbouwkunde, Nederlands en uropees kampioen CAD-tekenen 2012 Aan de rand van het zwembad zul je Richard s zomers niet vaak treffen: hij besteedt vakantiedagen liever werkend. Ik blijf nogal eens hangen op mijn stageplekken, verklaart hij. Bij VSS Machinebouw bijvoorbeeld, ontwerpt hij mee aan landbouwmachines: Prachtig, die combinatie van traditie en moderne techniek. Neem de ploeg: die bestaat al honderden jaren, maar wordt nog steeds verbeterd. Ondanks het vakantiewerk heeft hij s zomers wel een lekker kleurtje, want al van jongs af aan helpt hij op een boerderij. Superleuk, lekker buiten werken, op de trekker rijden. och ziet hij nog kans naast studie en werk prestigieuze vakwedstrijden te winnen. Vorig jaar werd hij achtereenvolgens Nederlands en uropees kampioen CAD-tekenen; dit jaar gaat hij op voor de World Skills. Nuchter: Dus dat wordt een reisje naar Leipzig in juli. MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 13

14 heorie leren lukte niet, totdat ik de hoogste lasdiploma s ging halen HNRI WS (25) Laskampioen der Lage Landen 2012, werkt bij Neco Staalbouw Boekenwijsheid was niet aan hem besteed, zodoende kwam Henri in het speciaal onderwijs terecht. Op de praktijkschool ontdekte hij de liefde voor techniek: Lekker met je handen werken. Hout- en metaalbewerking, dat vond ik leuk. Maar toen ik kennismaakte met lassen, wist ik wat ik echt wilde. en prachtvak, vindt hij: Het gaat om de fijne motoriek, precies en secuur werken, snappen hoe een smeltbad zich ontwikkelt. Via avondcursussen heeft hij de afgelopen drie jaar MIG/MAG4, IG4 en BMB gehaald: de hoogste lasdiploma s. Daar kwam ook theorie aan te pas, maar dankzij mijn praktijkervaring had ik daar geen moeite meer mee. en docent tipte hem vorig jaar voor de laskampioenschappen. Ik had al eens meegedaan aan de Vakkanjerwedstrijden en dat was me goed bevallen. Leuk om me te meten met andere lassers! 14 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

15 ONDRWIJS xamen op je werkplek Goede redenen om deel te nemen aan xamenservice MI: houden van examens verlaagt kosten. valideren is goed voor de kwaliteit. Samenwerken betekent ook: vóór zijn. leven borgen. voor theorietoetsen uit te werken. reacties op regelgeving en richting Onderwijsinspectie. sfeer halen. Dat is handig: een examen dat helemaal is toegesneden op het werk dat een BBL er al doet, maar dat tegelijkertijd voldoet aan landelijke kwaliteitseisen. n er zitten meer voordelen aan de examens die zijn ontwikkeld binnen de stichting xamenservice MI (Metaal, lektro- en Installatietechniek). KS JOHAN VAN DR OL FOO S ROB OVRMR n het verleden was er gemopper I te horen over de wisselende kwaliteit van mbo-examens in de techniek, zo vertelt interimmanager Joke Steenbruggen van xamenservice MI. Zowel de werkgeversorganisaties als de roc s wilden die kwaliteit verhogen en de examens meer laten aansluiten bij de eisen die het bedrijfsleven stelt. Daarnaast dringt het Ministerie van Onderwijs aan op meer standaardisering. ot dusver kon elke school een eigen invulling geven aan niet altijd even duidelijk omschreven basiseisen. ot slot is er ook een sterke behoefte aan kostenbesparing. ALS VOORBLD DINN Zeventien aangesloten roc s, de werkgeversorganisaties Koninklijke Metaalunie, Uneto-VNI en NVKL en het Consortium Beroepsonderwijs beoordelen binnen xamenservice MI elkaars examens. Bij zo n examen gaat het bij voorkeur om opdrachten die leerlingen al voor hun werkgever moeten uitvoeren. Het examen sluit dus goed aan op het werk dat de leerling doet en bedrijven hebben zo invloed op de kwaliteit van de examinering. en examen dat voldoet aan dertig criteria, wordt door xamenservice geldig verklaard en opgenomen in een examenbank om als voorbeeld te dienen voor andere bedrijven en aangesloten scholen. Die hoeven dus niet opnieuw het wiel uit te vinden, aldus Steenbruggen. n een technisch tekenaar in Maastricht legt daarmee een examen af van dezelfde kwaliteit als iemand in Amsterdam. Met dezelfde eisen waar het gaat om bijvoorbeeld ingewikkeldheid of zelfstandig werken. LAGR KOSN xamenservice MI probeert de kosten zo laag mogelijk te houden door te werken vanuit een netwerk zonder eigen personeel. Aangesloten partijen lenen hun medewerkers eraan uit. De bedoeling is dat uiteindelijk zo n dertig roc s en ook kennisinstituut Kenteq aangesloten zijn. MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 15

16 Roel van Marion (28) en heo Mallens (58) erstejaars technische bedrijfskunde (hbo) en eigenaar Staalconstructiebedrijf heo Mallens, Helvoirt heo Mallens, oprichter en eigenaar van het gelijknamige staalconstructiebedrijf, is behoorlijk trots op zijn werknemer Roel van Marion. Die is als een van de eersten afgestudeerd met een eindopdracht van xamenservice MI. Zijn verslag is meteen tot referentieopdracht bestempeld en dient nu als voorbeeld voor andere afstuderende tekenaar/werkvoorbereiders in het land die examen doen op niveau 4. Roel wist niet zo goed wat hij als examenopdracht zou willen doen, zegt Mallens. oen besloten we samen om de uitbreiding van de school Durendael in Oisterwijk te nemen. Daar was hij toch al mee bezig. Roel heeft het zichzelf niet makkelijk gemaakt. Voor het examen was alleen het maken van werktekeningen en de werkvoorbereiding, zoals het bestellen van materialen, verplicht. Maar Roel heeft ook de calculatie en het aansturen van de montage gedaan en dat in zijn verslag beschreven. Dit was een bijzondere klus, vertelt Roel, die examen deed aan het roc van Amsterdam. Op een aula werden twee verdiepingen met klaslokalen gebouwd. Ze steunen op pilaren die dwars door de aula werden aangebracht. De school was nog gewoon in gebruik, waardoor de ruimte beperkt was en bouwmateriaal volgens een strak schema moest worden aangevoerd. Daarbij moest alles snel gebeuren, om het onderwijs niet te veel te hinderen. De klus is in vijf maanden geklaard. Roel heeft ook zijn niveau 2 en 3 bij Mallens gedaan, maar vindt deze manier van examineren een stuk beter. Vroeger moest ik voor een examen soms werkstukken maken die voor het bedrijf niet relevant waren. Dit sluit beter aan op wat ik nu doe. Ook Mallens vindt dat de nieuwe examinering beter aansluit en de kwaliteit ten goede kan komen. Maar ze zullen het lang niet allemaal zo goed doen als Roel. en bijzondere klus, die aansluit op wat ik toch al doe 16 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

17 heo Prins (55) Opleidingsmanager roc Amsterdam heo Prins is opleidingsmanager bij het roc waar Roel van Marion tekenen/werkvoorbereiden niveau 4 deed. Prins werkte ooit zelf in de metaal en staat dagelijks met het bedrijfsleven in contact. Daardoor zie je waar bedrijven tegenaanlopen bij het opleiden en examineren. Hij hield zich vanaf de start bezig met de nieuwe manier van examineren. Naast de betere aansluiting op het bedrijfsleven, de standaardisering en de lagere kosten noemt Prins nog een voordeel van xamenservice MI: een grotere betrokkenheid van docenten. De vroegere examens waren als veel huishoudelijke apparaten: je gebruikt ze, maar weet niet waar al die knopjes voor dienen. Je staat er niet meer bij stil waarom het zo geregeld is. Maar wanneer je samen een examen ontwikkelt, is iedereen vanaf het begin betrokken bij de inhoud en kun je daar kritisch naar blijven kijken. Als een examenopdracht af is, houdt het roc zich niet bezig met de beoordeling ervan. Prins: en bedrijf weet zelf of een product in orde is en aan de klant kan worden geleverd. Wel nemen we de leerling een interview af. Daarin vragen we bijvoorbeeld waarom de opdracht zo is uitgevoerd en wat het resultaat zou zijn geweest als hij andere keuzes had gemaakt. Voor het hele traject, vanaf de keuze van de opdracht tot het afstuderen, is er vanuit het roc een begeleider beschikbaar. Die is aanspreekpunt en kan eventueel ook bij de bedrijven langsgaan om zaken door te spreken. De toespitsing op de huidige werkzaamheden betekent overigens niet dat leerlingen geen andere dingen meer hoeven te leren, benadrukt Prins. We willen toch een brede basis aanbrengen. Je moet breed inzetbaar blijven, zodat je ook bij een andere baas aan de slag kunt. Iedereen is betrokken bij de inhoud van het examen MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 17

18 HMA 18 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013

19 ec hnisch beroepsonderwijs: NU OF NOOI! KS ANNMIK D GIR ILLUSRAIS SHAMROCK De laatste tijd is er veel aandacht voor het technisch beroepsonderwijs. Duidelijk is: er moet nu iets gebeuren, anders zal de belangrijke motor achter de Nederlandse economie over niet al te lange tijd tot stilstand komen. Metaaljournaal schetst de toekomst van het technisch beroepsonderwijs, en vraagt een aantal belangrijke mensen in het veld hoe zij ertegenaan kijken. Het kan niemand zijn ontgaan, het dreigend tekort aan technische vakkrachten en de aansluiting van het onderwijs op de behoefte in de praktijk houden de gemoederen flink bezig. Hoe zorgen we ervoor dat deze problemen worden opgelost, zodat Nederland ook in de toekomst blijft meetellen als kenniseconomie? De techniek biedt veel werkgelegenheid en een aantrekkelijk toekomstperspectief voor jongeren op mbo-niveau. och komen te weinig jongeren terecht in een technische functie. Reden voor het Platform Bèta echniek en de MBO Raad om een Verkenningscommissie in te stellen. De Verkennings - commissie heeft vijf belangrijke actiepunten geformuleerd: 1. Het aanbod van technisch onderwijs moet worden afgestemd op wat er nodig is in de regio en mbo-instellingen moeten een beloning krijgen voor het afleveren van technici. 2. In plaats van het huidige, te grote aantal technische mbo-4- opleidingen, moeten er vijf brede technologieopleidingen komen. 3. Bedrijven gaan mee-investeren in het technisch onderwijs. 4. r moeten meer docenten uit het bedrijfsleven voor de klas komen te staan. Ook moeten docenten op bedrijfsstage. 5. Het imago van techniek moet worden verbeterd. CHNIKPAC Het advies van de Verkenningscommissie wordt inmiddels gesteund door een groot aantal maatschappelijke organisaties en bedrijven. Ook de politiek vindt dat bedrijfsleven en onderwijs de handen ineen moeten slaan voor een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en het tegengaan van het tekort aan technisch personeel. Dit voorjaar sluit het kabinet samen met werkgevers, onderwijs en vakbeweging een zogeheten echniekpact. In het echniekpact staan concrete afspraken, waar alle ondertekenaars zich aan moeten houden. Bijvoorbeeld over de concentratie van techniekopleidingen in regio s en de betrokkenheid van bedrijven bij het onderwijs. Denk aan meer en betere stageplekken, MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013 << 19

20 HMA heldere loopbaanperspectieven, zij-instroom van docenten uit het bedrijfsleven, het beschikbaar stellen van moderne apparatuur en een actieve rol voor bedrijven bij het promoten van techniek in het basisonderwijs. GOD BZIG In verschillende regio s zijn er al tal van initiatieven die aansluiten bij de actiepunten van de Verkenningscommissie en het echniekpact. In de regio indhoven bijvoorbeeld doen onderwijs, bedrijfsleven en overheid gezamenlijk voorstellen om het tekort aan personeel aan te pakken. In Groningen is een Skillslab opgezet om leerlingen te laten werken volgens werkmethodes in de technologische omgeving van bedrijven en instellingen, zodat ze een realistische keuze kunnen maken voor een bijpassende mboopleiding. Het roc van Amsterdam gaat zijn technische opleidingen clusteren in drie Portals, waarin gebouwen, machines, vakdocenten en vmbo- en mbo-opleidingen voor een sector zijn samengebracht en geconcentreerd, zodat ze zichtbaar en herkenbaar zijn voor potentiële studenten, voor bedrijven en voor bewoners van de stad. n zo zijn er nog veel meer goede ontwikkelingen gaande, die uiteindelijk moeten zorgen voor een gezonde technische toekomst van Nederland. André van der Leest Beleidssecretaris Onderwijszaken Koninklijke Metaalunie De ontwikkeling van beroepen binnen bedrijven maakt een belangrijke verandering door. In 2020 zie ik twee stromen in het beroepsonderwijs: de opleidingen gekoppeld aan kleine specialistische beroepen en een grote(re) mainstream opleidingsrichting, met een algemeen deel als start en specialisaties ter afsluiting. Door de razendsnelle technologische vooruitgang komen er steeds meer verantwoordelijkheden bij de vakmensen te liggen en moet vakmanschap eigenlijk steeds opnieuw worden gedefinieerd. Ook duurzaamheid wordt belangrijker en automatisering en robots gaan een grotere rol spelen. Scholen kunnen dit allemaal niet bijhouden, dus dat leerlingen op de werkvloer in deze ontwikkelingen worden opgeleid, is belangrijk. In 2020 verwacht ik meer doorgaande schoolloopbanen. Dus van het primair onderwijs via voortgezet en beroepsonderwijs naar hoger onderwijs. Ook zullen werken en leren meer in elkaar overlopen, het zogeheten embedded learning. Hier ligt ook wel een belangrijke uitdaging voor het onderwijs en de docenten. Het is aan hen om de motivatie, de passie en de knowhow bij leerlingen aan te moedigen. Nu gebeurt dat nog te weinig, het basisonderwijs bijvoorbeeld is vooral op taal en rekenen gericht en komt te weinig toe aan het ontwikkelen van andere talenten van leerlingen. n ja, in het beroepsonderwijs mag best meer worden geïnvesteerd door de overheid. Zeker in vergelijking met andere uropese landen gaat er in Nederland weinig geld naar het beroepsonderwijs. Het zou een goed idee zijn om de huidige geldstromen te bekijken en te herdefiniëren. De huidige financiering is voornamelijk gekoppeld aan het aantal leerlingen per school. Zowel het beleid als de financiering van de scholen zou meer gericht moeten zijn op de vraag van het bedrijfsleven. en school moet een leerling perspectief kunnen bieden op de arbeidsmarkt. 20 >> MAALJOURNAAL VOORJAAR 2013