Uitgewerkte criteria. meest waardevolle houtopstanden. voor. Groene Kaart

Transcriptie

1 Uitgewerkte criteria meest waardevolle houtopstanden voor Groene Kaart

2 Uitgewerkte criteria meest waardevolle houtopstanden Groene Kaart Criteria meest waardevolle houtopstanden: De Groene Kaart is een kaart inclusief een gegevensbestand waarin de meest waardevolle houtopstanden binnen de gemeente Rucphen worden weergegeven. Om te kunnen bepalen wanneer een houtopstand behoort tot de meest waardevolle houtopstanden, is het nodig om hiervoor criteria te hanteren. Bij inventarisatie van de meest waardevolle houtopstanden, kan aan de hand van de criteria getoetst worden of een houtopstand op de Groene Kaart komt. Dit zorgt voor een eenduidige samenstelling van de Groene Kaart. In de navolgende bladen wordt een beschrijving gegeven van de criteria voor de meest waardevolle houtopstanden. Allereerst volgt een blad van algemene criteria. Voldoet de houtopstand bij toetsing niet aan deze algemene criteria, dan komt de houtopstand sowieso niet in aanmerking voor de Groene Kaart. Vervolgens worden de houtopstanden getoetst aan de hand van de specifieke criteria. Voldoet een boom of andere houtopstand aan de algemene én één of meerdere van de specifieke criteria, dan komt de houtopstand in aanmerking voor een plaats op de Groene Kaart.

3 Algemene criteria 1) Voorkomend in (semi)openbare buitenruimte of in eigendom/beheer van publieke instantie: a) Solitaire bomen, lijnvormige boomstructuren, bomengroepen, van de 1 ste of 2 de orde en houtsingels of andere lijnvormige structuren. b) Boomvlakken (bossen, bosplantsoen, bosschages, parken ed). c) Lijnvormige houtopstanden als houtsingels en houtwallen met inheems karakter. 2) Voorkomend op particulier / niet publiek eigendom: a) Solitaire bomen (minimaal 50 jaar) en lijnvormige boomstructuren en bomengroepen (minimaal 30 jaar) van de 1 ste orde, die voorkomen in tuinen of op erven. b) Solitaire bomen (minimaal 30 jaar) en lijnvormige boomstructuren en bomengroepen (minimaal 30 jaar), van de 1 ste orde, die voorkomen in het buitengebied (excl erf of tuin), op landgoederen of buitenplaatsen of bijzondere tuinen en bijzondere erven. c) Boomvlakken (bossen, bosplantsoen, parken, bosschages en boomzones (gebieden die worden gekenmerkt door de grote aanwezigheid van bomen). d) Lijnvormige houtopstanden als houtsingels en houtwallen met inheems karakter, met een minimale leeftijd van 20 jaar. 3) Algemeen (publiek, niet publiek of particulier eigendom): a) Bijzondere bomen qua groeivorm of snoeiwijze, met minimale leeftijd van 30 jaar. De groeivorm of snoeiwijze moet iets zeggen over de plek (relatie). b) Bomen specifiek als groen of bomen aangeduid in een vastgesteld gemeentelijk beleidsplan als Groenstructuurplan, Groenbeleidsplan, Dorpsontwikkelingsplan, Structuurvisie, bestemmingsplan e.d. c) Houtopstanden welke zijn aangebracht of in stand gehouden dienen te worden, ten gevolge van een rechtsverplichting (herplantplicht, bouwvergunning, verkoopovereenkomst, bestemmingsplanprocedure ed). Uitgezonderd 1) Bomen in tuinen of op erven waarvan de (toekomstige) kroonprojectie over de dakgoot van een woning / woonvertrek heen steekt. 2) Houtopstanden met een boomtechnische levensverwachting van minder dan 5 jaar. Definities Tuin: Een private buitenruimte welke direct aan de woning is gelegen en is begrenst door muren, hekwerken, hagen of beplantingen en met een primair doel voor de persoonlijke levenssfeer en gebruiksruimte. Erf: Een buitenruimte in het landelijk gebied welke direct is gelegen rondom de agrarische woning en eventueel bijbehorende bedrijfsopstallen, met aanvullend aan de definitie tuin, een doel tot manoeuvreren en stallen van materiaal en materieel welke behoort tot de directe bedrijfsvoering.

4 Specifiek criterium: Beeldbepalend / schoonheid / belevingswaarde Bomen op de voor- of achtergrond kunnen de aandacht trekken. Als de aandacht van het beeld grotendeels naar de boom / houtopstand toe gaat is er sprake van beeldbepalend/schoonheid/belevingswaarde. Bomen worden daarom ook vaak geplant om een straat of gebied karakter te geven. Ook het creëren van een contrast met gebouwen, verhardingen en auto s kan als een vorm van belevingswaarde worden aangemerkt. Dat geldt vaak voor bomen in stedelijk gebied, maar ook wel in het landelijk gebied. Een afzonderlijke boom kan beeldbepalend zijn. Maar ook een bomenrij, laan, bomenstructuur, bomengroep of het aangezicht van een vlak (bijv bos) kan beeldbepalend zijn. Niet van belang is of de houtopstand spontaan opgekomen is of al dan niet voor het doel beeldbepalend/schoonheid/belevingswaarde geplant is. -De boom of houtopstand markeert de plek of omgeving door zijn omvang of groeiwijze. -Verwijderen van de boom of houtopstand wijzigt wezenlijk van het beeld van de omgeving. -De boom of houtopstand geldt als herkenningspunt of oriëntatiepunt. -Voor het buitengebied (excl erven, tuinen en landgoederen) gaat het om een inheemse soort of typisch Rucphens of West-Brabants. -In het stedelijk gebied en in tuinen, erven, buitenplaatsen en landgoederen is het inheemse karakter minder belangrijk, maar geldt meer de relatie met de plek. -Van bomen in normale tuinen of op erven is meer dan de helft zichtbaar vanaf de openbare weg

5 Specifiek criterium: Leefbaarheid Door toepassing van bomen in zijn algemeenheid wordt de leefbaarheid vergroot. Mits goed toegepast. Niet voor niets is in wijken met weinig groen de leefbaarheid vaak slechter (meer criminaliteit, lagere waardering woonomgeving, meer gezondheidsproblemen, minder sociale cohesie, lagere woningwaarde). Ook bomen in tuinen of erven kunnen bijdragen aan een groen karakter van de straat of omgeving, met een positief effect op de leefbaarheid in de openbare buitenruimte Ook kan de leefbaarheid soms specifieker worden aangeduid door speelgelegenheid / speelaanleiding, schaduw / verkoeling, ontmoetingsplaats, verstrooiing van geluid, onttrekken van zicht op lelijke bebouwing of wegen, filter / tegenhouden van fijnstof. Onder leefbaarheid wordt ook de leefbaarheid van de werkomgeving bedoeld. -Verwijderen van de bomen/houtopstand zorgt voor een verschraling van het groene straatbeeld. De straat verliest zijn groene karakter en slaat daarmee door naar een stenig, kil en/of steriel beeld. -Een functie voor speelgelegenheid, schaduw, matigen temperatuurextremen, verkoeling, ontmoetingsplaats, verstrooiing van geluid, onttrekken van zicht op lelijke bebouwing of wegen, filter/tegenhouden van fijnstof e.d. wordt duidelijk beperkt of vervalt bij verwijdering van de bomen / houtopstand.

6 Specifiek criterium: Landschappelijke waarde De landschappelijke waarde van bomen of houtopstanden wordt bepaald door de relatie met het oorspronkelijke of gewenste landschapstype, ontginningsgeschiedenis, landgebruik en ondergrond. Landschappelijke waarde hangt daarom ook nauw samen met typische en kenmerkende zaken van het gebied, de gemeente, regio of provincie. Ook speelt het natuurlijke voorkomen (inheems) een belangrijke rol hierbij. Uitheemse beplanting is slechts zelden als landschappelijk te bestempelen. In het buitengebied kan ook aan erfbeplanting of afschermende beplanting van een gebouw landschappelijke waarde worden toegekend. Een solitaire boom in een open landschap kan juist de openheid benadrukken. Landschappelijke waarde kan ook in het stedelijk gebied voorkomen. Bijv. ingepaste landschapselementen of houtopstanden die het landelijke karakter van het dorp verbeelden. Groene dorpsranden zijn vaak ook een landschappelijke kwaliteit. Vaak ligt er bij landschappelijke waarde een relatie met het criterium cultuurhistorisch, beeldbepalend of natuurwaarde. Buitengebied: -Dichte afscherming of verzachtend scherm van bomen/houtopstanden van moderne of massale bebouwing, kassen of andere grote / opvallende objecten in het buitengebied. -Begeleiding van infrastructuren zodat deze passend of herkenbaar deel uitmaken van het landschap. -Houtsingels, (hak)houtwallen, solitaire bomen, bossen, e.d die kenmerkend of versterkend zijn voor het (gewenste, huidige of oorspronkelijke) landschapstype ter plaatse. -Inheems karakter is principieel leidend. -Exoten/uitheemse beplanting of cultivars alleen passend als relatie met gebied als vanouds kenmerkend is (cultuurhistorische waarde). Voorbeelden zijn rode beuken op landgoederen; lanen van Amerikaanse eiken; sparren, dennen en douglassen in bossen. -Leilindes voor oude (boeren)bebouwing. Stedelijk gebied: -Leilindes voor oude (boeren)bebouwing. -Bomenrij welke van buitengebied doorloopt in het dorp. -Groene landschapselementen (solitaire bomen, lijnvormige boomstructuren en houtopstanden, boomvlakken) die in stedelijk uitbreidingsplan zijn terecht gekomen. Algemeen: -De bomen/houtopstand zorgen voor herkenbaarheid en identiteit van het (oorspronkelijke) landschap -Verwijdering van de bomen/houtopstand betekent een verschraling of aantasting van het landschappelijke karakter. -De houtopstand is als zodanig bedoeld opgenomen in een vastgesteld gemeentelijk beleidsplan als bestemmingsplan, landschapsontwikkelingsplan, groenstructuurplan e.d.

7 Specifiek criterium: Natuur-, ecologische- waarde Vele bomen en andere houtopstanden kunnen een onderkomen bieden aan dieren en planten. Soms komen wettelijk beschermde planten of dieren voor op of in bomen of zijn anderszins afhankelijk de invloed van bomen (foerageerroute, oriëntatie, verkoeling ed). Wettelijke bescherming kan soortbescherming als gebiedsbescherming inhouden. Relevante wetgeving kan zijn de Flora en Faunawet en Natuurbeschermingswet. Naast de wettelijke bescherming kan natuurwaarde ook beleidsmatig zijn vastgelegd in Rijks- provinciaal en lokaal beleid. Dit zijn onder andere de ecologische hoofdstructuur, nationale landschappen, ecologische verbindingszones e.d. Naast de wettelijke en beleidsmatige bescherming kunnen bomen ook gewoon een betekenis voor beleving van natuur hebben voor mensen. -De houtopstand is als zodanig bedoeld opgenomen in een vastgesteld gemeentelijk, provinciaal beleidsplan als bestemmingsplan, landschapsontwikkelingsplan, groenstructuurplan e.d. -De houtopstand is van belang voor een wettelijk beschermde soort -De houtopstand is van belang voor natuurbeleving in het stedelijk gebied -De houtopstand is specifiek aangeplant ten behoeve van natuur- / ecologische of natuureducatieve waarde

8 Specifiek criterium: Cultuurhistorie Cultuurhistorisch groen zegt iets over het ontstaan van een gebied door menselijk handelen. Hakhoutwallen zijn eeuwen geleden in de oude landbouwontginningen aangeplant voor geriefhout, veekering, schuilgelegenheid en het tegengaan van zandverstuivingen. Zij zorgen er nu voor dat een groot deel van het Rucphense buitengebied zijn identiteit hieraan ontleent. Vele houtwallen hebben om die reden dus een cultuurhistorische waarde. Andere voorbeelden zijn de Rucphense Bossen (aanplant begin 20ste eeuw voor mijnbouwindustrie), knotwilgen langs slootkanten, leilindes voor oude bebouwing enz. Verder kan aanplant van bijvoorbeeld een begeleidende bomenrij langs een oude verbindingsweg of oude turfvaart onderscheidend werken ten opzichte van omliggende (recentere) wegen of watergangen. Op die wijze kan een houtopstand ook cultuurhistorisch waardevol zijn. In het stedelijk gebied zijn pastorietuinen en begraafplaatsen vaak van cultuurhistorische betekenis -De houtopstand zelf is cultuurhistorisch waardevol door gebruiksnut, menselijk handelen of typering van een bepaalde periode of gebeurtenis vanuit het verleden. -De houtopstand werkt ondersteunend of versterkend aan een cultuurhistorisch object of structuur. -De houtopstand of structuur of element waaraan de houtopstand aan verbonden is, is in een vastgesteld landelijk, provinciaal of lokaal plan of kaart cultuurhistorische waarde toegekend. -Houtsingels en houtwallen hebben een inheems karakter. -De houtopstand zegt iets over de ontwikkelingsgeschiedenis van een gebied.

9 Specifiek criterium: Stedenbouwkundige waarde Bomen en houtopstanden kunnen, zeker in de stedelijke omgeving een belangrijke rol spelen in de structurering van de buitenruimte. De houtopstand kan ruimtelijk ondersteunend of versterkend, maar ook ruimtelijk onderscheidend of leidend zijn in de stedenbouwkundige structurering. Voorbeeld van de ondersteunende, versterkende en herkenbare betekenis is een doorlopende bomenrij van de 1 ste orde langs een hoofdweg, en bomen van de 2 de of soms zelfs 3 de orde op woonerven. Een voorbeeld van leidende ruimtelijke structurering is vaak te vinden in wijken die zijn ontworpen op basis van natuurlijke principes, waardoor de groenstructuren dominant zijn ten opzichte van de bebouwings- en wegenstructuren. Een houtopstand kan een verbindende betekenis hebben door een het creëren van een verbinding tussen verschillende woonwijken. Een kenmerkende solitaire boom midden op een plein heeft ook stedenbouwkundige waarde. -De houtopstand draagt bij aan het onderscheidende karakter van een stedenbouwkundig vlak, lijn of punt. (ondersteunend of versterkend aan een hoofdweg, wijk, buurt of plein. -De houtopstand draagt bij aan de verbinding tussen afzonderlijke stedenbouwkundige vlakken, lijnen of punten (bijv. verbindingsroute tussen wijken). -De boom of houtopstand maakt onderdeel uit van een groenstructuur die leidend is voor de stedenbouwkundige opbouw van het gebied. -De houtopstand is herleidbaar als stedenbouwkundig van belang opgenomen in een vastgesteld gemeentelijk beleidsplan (structuurvisie plus, bestemmingsplan, Groenstructuurplan, IDOP e.d.)

10 Specifiek criterium: Overige waarden Soms komt een houtopstand voort uit een opgelegde/overeengekomen verplichting. -aanleg beplanting uit bouwvergunning, -herplantplicht / compensatieplicht uit kapvergunning, -compensatieplicht voortkomende uit natuurwetgeving -instandhoudingsplicht uit verkoopovereenkomst, -instandhoudingsplicht vanuit bestemmingsplan (postitieve bestemming als boom, landschapselement, bos ed.) -aanleg beplanting uit bouwvergunning, -herplantplicht / compensatieplicht uit kapvergunning, -compensatieplicht voortkomende uit natuurwetgeving, -instandhoudingsplicht uit verkoopovereenkomst, -instandhoudingsplicht of positieve bestemming vanuit bestemmingsplan.