Implementatie MeLBA Kwintes Activering Flevoland

Transcriptie

1 Implementatie MeLBA Kwintes Activering Flevoland Profielkenmerken voor de arbeidsintegratie van mensen met beperkingen. Adviesrapport In opdracht van: Kwintes Activering Flevoland Hogeschool van Amsterdam, opleiding Ergotherapie Senioradviseur: Anneco van der Toorn Junioradviseurs: Marieke den Boer-de Mos Lianne Moerland Ilker Olgun Jacob Tentua Amsterdam, april 2011

2 In opdracht van: Kwintes Activering Flevoland Hogeschool van Amsterdam, opleiding Ergotherapie Senioradviseur: Anneco van der Toorn Junioradviseurs: Marieke den Boer-de Mos Lianne Moerland Ilker Olgun Jacob Tentua Amsterdam, april 2011 Het copyright is in bezit van de Hogeschool van Amsterdam. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze het zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op andere manier, zonder voorafgaand toestemming van de Hogeschool van Amsterdam.

3 Voorwoord Dit eindproduct in de vorm van een adviesrapport, door ons vieren als projectteam geschreven in het kader van ons afstudeerproject aan de Hogeschool van Amsterdam (HVA) voor de opleiding ergotherapie. Het adviesrapport is tot stand gekomen tijdens de twintig weken durende afstudeerperiode. In deze periode hebben we o.a. literatuurstudie gedaan, verschillende leerwerkbedrijven van Kwintes bezocht, contact gelegd met werkbegeleiders en trajectbegeleiders en zijn er interviews afgenomen bij diverse instellingen die de MELBA al hebben geïmplementeerd. Hieruit zijn een theoretische onderbouwing, een implementatieplan en een adviesrapport voortgekomen. De eindproducten zijn bestemd voor de opdrachtgever en contactpersoon binnen de organisatie Kwintes en voor de seniordocent van de Hogeschool van Amsterdam die dit afstudeerproject heeft begeleid. Tot slot willen we graag van deze gelegenheid gebruik maken om een aantal mensen te bedanken waaronder Martijn Visser, Aad Visser, Koos Snakenborg, Pascale Cult-van Diemen en Kim van Lier van de leerwerkbedrijven (Papier *EN+ Meer en Fiets *EN+ Meer) en het trajectbureau ( Over Drempels ) voor hun enthousiasme, fijne/positieve samenwerking en hun hoeveelheid tijd. Verder gaat onze dank uit naar Maartje Trotz en Janneke Pals-de Jong voor de fijne samenwerking, opbouwende feedback op de producten en tijdsinvestering. Tot slot bedanken wij Anneco van der Toorn; voor haar begeleiding, het lezen van onze producten en het geven van feedback. Wij hebben dit afstudeerproject als zeer leerzaam en interessant ervaren en hebben hier dan ook met veel enthousiasme aan gewerkt. We hopen dan ook dat ons eindproduct het startsein is voor verdere implementatie van de MELBA binnen Kwintes. Marieke den Boer-de Mos Lianne Moerland Ilker Olgun Jacob Tentua Amsterdam, April 2011

4 Inhoudsopgave SAMENVATTING ADVIESRAPPORT... 6 INLEIDING ORGANISATIE KWINTES Activering VISIE PROJECTOPDRACHT PROJECTOPDRACHT VRAAGSTELLING DOELSTELLING PROBLEEMANALYSE HUIDIGE SITUATIE GEWENSTE SITUATIE BELEMMERENDE EN BEVORDERENDE FACTOREN RESULTATEN IMPLEMENTATIE FASEN VAN GROL Ontwikkeling voorstel voor verandering (Oriëntatiefase) Literatuuronderzoek MELBA Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering (Definitiefase) Dossiervorming IDA cursus IVB methode als basis MELBA introductie cursus werkbegeleiding Eisenprofiel MELBA introductiecursus trajectbegeleiding Ontwikkeling, testen en uitvoering van implementatieplan (Realisatiefase) De pilot Werkgroep Capaciteitenprofiel Profielvergelijking gesprekken Evaluatie m.b.t. de pilot CONCLUSIES LITERATUURONDERZOEK MELBA DOSSIERVORMING IDA CURSUS IVB METHODE ALS BASIS MELBA INTRODUCTIECURSUS WERKBEGELEIDERS EISENPROFIEL MELBA INTRODUCTIECURSUS TRAJECTBEGELEIDERS WERKGROEP CAPACITEITENPROFIEL PROFIELVERGELIJKING... 24

5 GESPREKKEN EVALUATIE M.B.T. DE PILOT AANBEVELINGEN AANBEVELINGEN MET BETREKKING TOT DE ORGANISATIE AANBEVELINGEN MET BETREKKING TOT HET TRAJECTBUREAU EN/OF LEERWERKBEDRIJVEN IMPLEMENTATIE VOLGORDE AANBEVELINGEN NAWOORD BEGRIPPENLIJST AFKORTINGENLIJST LITERATUURLIJST BIJLAGEN MELBA KORT SCHEMATISCH OVERZICHT VAN DE MELBA IMPLEMENTATIEMODEL VAN GROL IMPLEMENTATIE OPZET PILOT EVALUATIE PILOT MELBA STELLINGEN LIJST VOORTGANGSRAPPORTAGE... 63

6 Samenvatting adviesrapport Dit adviesrapport is door het projectteam opgesteld in het kader van hun afstudeerproject aan de Hogeschool van Amsterdam (HVA) voor de opleiding ergotherapie. Het vormt het afsluitende en concluderende product van de eerdere verschenen theoretische onderbouwing en beschrijving en verantwoording van het implementatietraject. Dit adviesrapport is opgesteld naar aanleiding van het afstudeerproject Implementatie MELBA Kwintes Activering Flevoland. De achtereenvolgende hoofdstukken gaan in op voor het adviesrapport relevante onderdelen, zoals: De projectopdracht ten aanzien van het afstudeerproject, vraagstelling vanuit de opdrachtgever, de uiteindelijke doelstelling en vanuit de vraag-en doelstelling opgestelde probleemanalyse; De resultaten zoals die zijn getrokken vanuit de pilot; De aanbevelingen over het verdere vervolg na het implementatietraject en de te ondernemen stappen op logische volgorde gerangschikt. De aan het einde van dit rapport benoemde aanbevelingen vormen de uitwerking van de door het projectteam opgestelde doelstelling namelijk: Binnen 20 weken is door gebruik van de profielvergelijking van het capaciteiten- en eisenprofiel van de MELBA vastgesteld/gedocumenteerd welke capaciteiten een deelnemer bezit en welke capaciteiten nodig zijn voor de functies van de leerwerkbedrijven. De traject- en werkbegeleiders gebruiken tijdens het communiceren dezelfde MELBA termen en zelfde MELBA betekenis daarvan om op deze manier een zo goed mogelijke aansluiting t.b.v. de deelnemer te bewerkstelligen. De doelstelling is opgesteld naar aanleiding van de door de opdrachtgever namens Kwintes gestelde vraag/probleemstelling: Ontwerp, in overleg met alle betrokken partijen, een implementatie traject om de MELBA methodiek breder bekend en toepasbaar te maken bij een bepaalde groep begeleiders binnen AC Almere. De voornaamste aanbeveling vanuit het projectteam is het deelnemen aan de cursus van de trajectbegeleiding van het Trajectbureau Over Drempels te Almere en de werkbegeleiding werkzaam op alle leerwerkbedrijven te Almere. Dit is ten behoeve van een verdere implementatie en gecertificeerd gebruik van de MELBA mogelijk te maken. 6

7 Inleiding Voor u ligt het adviesrapport van het project Implementatie MELBA, Activering Kwintes Flevoland. Dit adviesrapport maakt deel uit van de uitwerking van de door de opdrachtgever aan het projectteam gestelde vraagstelling: Ontwerp, in overleg met alle betrokken partijen, een implementatie traject om de MELBA methodiek breder bekend en toepasbaar te maken bij een bepaalde groep begeleiders binnen AC Almere. Het adviesrapport beschrijft de resultaten en conclusies van het project en de aanbevelingen voor het verder implementeren van de MELBA binnen Kwintes Activering Flevoland. In overleg met de opdrachtgever is besloten om een beschrijving van de organisatie Kwintes op te nemen in het adviesrapport. Dit wordt in het eerste hoofdstuk omschreven. In het tweede hoofdstuk komt de projectopdracht met de vraag- en doelstelling aan bod. Vervolgens wordt de probleemanalyse van het project toegelicht in hoofdstuk drie. In hoofdstuk vier komen de resultaten van het project aan bod. Hier wordt aan de hand van de gebruikte methode de resultaten beschreven. Daarna worden de conclusies die hieruit zijn getrokken beschreven in hoofdstuk vijf. De aanbevelingen met verantwoording voor de opdrachtgever worden omschreven in hoofdstuk zes. Tenslotte wordt in hoofdstuk zeven omschreven in welke volgorde deze aanbevelingen het beste kunnen worden uitgevoerd. In de bijlagen vind u achtergrondinformatie van de hoofdstukken die in het adviesrapport aan bod komen. In dit adviesrapport wordt bij opsomming de deelnemer als laatste benoemd. Hiervoor is gekozen naar aanleiding van de doelstelling van het project. Uiteraard staat binnen Kwintes de deelnemer altijd centraal. N.B. Overal in de tekst 'hij' vermeld staat kan ook 'zij' gelezen worden. Daarnaast heeft het projectteam voor de benaming deelnemer gekozen, maar daar kan ook cliënt, klant, etc. gelezen worden. In dit adviesrapport vond het projectteam de benaming deelnemer meer op zijn plaats gezien de specifieke informatie/aanbevelingen voor de organisatie Kwintes. 7

8 1 Organisatie 1.1 Kwintes Kwintes biedt zorg op maat aan een brede cliëntengroep. En zet zich in voor mensen met een sociale of psychiatrische kwetsbaarheid of mensen die zich tijdelijk in een kwetsbare positie bevinden. Het gaat om mensen met een psychiatrische diagnose, (tijdelijke) psychosociale problemen, een hersenbeschadiging, een forensische maatregel, een dubbele diagnose (combinatie van verslaving én een psychiatrische diagnose), slachtoffers van huiselijk geweld, tienermoeders, jong en oud met autisme, zwerfjongeren en dak- of thuislozen. Kwintes biedt onder andere: crisisopvang en vrouwenopvang beschermd en begeleid wonen bemoeizorg dagbesteding en hulp naar werk (Activering) De diensten van Kwintes zijn met name te vinden in de provincies Flevoland, Utrecht en Zuid-Holland. Het project implementatie MELBA, Activering Kwintes Flevoland heeft plaatsgevonden binnen de dienst 'dagbesteding en hulp naar werk' kort gezegd activering. Hieronder is meer over deze dienst te lezen Activering Sterk in de samenleving staan, betekent vaak ook deelnemen aan het sociale leven. Kwintes vindt het belangrijk dat iedereen actief deelneemt aan het sociale leven, omdat het de sociale en economische redzaamheid vergroot. Kwintes biedt volop gelegenheden, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en aan boeiende activiteiten kunnen deelnemen, zich kunnen ontwikkelen en begeleiding krijgen om (weer) deel te nemen aan scholing of het arbeidsproces. Dit kan variëren van: dagactiviteiten hulp naar (vrijwilligers)werk begeleid werk maatjesprojecten cliëntgestuurde initiatieven inloop & service Hierbij wordt er regelmatig samengewerkt met of toegeleid tot andere aanbieders. Daarnaast worden activiteiten verricht die toegang verlenen tot reguliere maatschappelijke voorzieningen 8

9 (kwartiermaken). Om gebruik te maken van activering is het niet nodig om andere vormen van begeleiding van Kwintes te ontvangen. Andersom is het wel zo dat deelnemers die bij Kwintes wonen of begeleiding krijgen, gestimuleerd worden om een zinvolle daginvulling te vinden visie Kwintes omschrijft hun visie als volgt: Veilig Sterk staan in de samenleving. Niet voor iedereen is dat vanzelfsprekend. Zeker niet wanneer u een sociale of psychiatrische kwetsbaarheid hebt. Of wanneer u tijdelijk in een kwetsbare positie zit. Kwintes is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang. Zij zien het als hun verantwoordelijkheid om deze mensen een veilige plek in de samenleving te bieden. Sterk, stabiel en zelfstandig Kwintes ondersteunt mensen vanuit hun eigen kracht en mogelijkheden, zodat zij zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren. Kwintes werkt klantgericht en slagvaardig. Kwaliteit en veiligheid hebben hoge prioriteit. Kwintes draagt daarmee bij aan de stabiliteit van de samenleving. Betekenisvol De naam Kwintes staat voor oog hebben voor het bijzondere en is afgeleid van het woord kwintessens, dat letterlijk betekent het meest wezenlijke van iets. Kwintes is altijd op zoek naar wat echt belangrijk is Kwintes activering, Disclaimer; Kwintes, World wide web geraadpleegd op om uur. Kwintes organisatie, Disclaimer; Kwintes, World wide web geraadpleegd op om uur. 9

10 2 Projectopdracht In dit hoofdstuk wordt de aanleiding van het project beschreven. Het behandelt de projectopdracht van het projectteam, de vraagstelling van de opdrachtgever en de doelstelling van het project. De MELBA methodiek wordt nader toegelicht in bijlage 12.1 en Projectopdracht Deze projectopdracht is het afstudeerprogramma van vier studenten Ergotherapie van de Hogeschool van Amsterdam. Het afstudeerprogramma omvat twintig aaneengesloten weken. Het doel van een afstudeerprogramma is het methodisch en systematisch één of meer vraagstellingen van een opdrachtgever op grond van ergotherapeutische kennis, vaardigheden en visie te beantwoorden. Dit kan zowel schriftelijk als niet-schriftelijk gepresenteerd worden in een vooraf vastgestelde vorm. Tijdens deze projectopdracht heeft het projectteam de functie van een adviesbureau, met als begeleider een senioradviseur, een docent van de Hogeschool van Amsterdam. 2.2 Vraagstelling De opdrachtgever van het project is werkzaam binnen Kwintes Activering Flevoland en is van beroep ergotherapeut. Binnen Kwintes Activering Flevoland wil men de MELBA methodiek gaan implementeren bij een bepaalde groep werk- en trajectbegeleiders. Daarnaast wil men dat de diverse observatielijsten, rapportages, overdrachtsformulieren, werkplekbeoordelingen, dossiervorming etc. gaan aansluiten bij de MELBA methodiek zodat de kwaliteit van de aangeboden begeleiding en advisering verhoogd wordt. Hieruit is de volgende vraagstelling voor het projectteam vanuit de opdrachtgever geformuleerd: Ontwerp, in overleg met alle betrokken partijen, een implementatie traject om de MELBA methodiek breder bekend en toepasbaar te maken bij een bepaalde groep begeleiders binnen AC Almere. 2.3 Doelstelling Naar aanleiding van de projectopdracht en vraagstelling is de volgende doelstelling voor het project geformuleerd: Binnen 20 weken is door gebruik van de profielvergelijking van het capaciteiten- en eisenprofiel van de MELBA vastgesteld/gedocumenteerd welke capaciteiten een deelnemer bezit en welke capaciteiten nodig zijn voor de functies van de leerwerkbedrijven. De traject- en werkbegeleiders gebruiken tijdens het communiceren dezelfde MELBA termen en zelfde MELBA betekenis daarvan om op deze manier een zo goed mogelijke aansluiting t.b.v. de deelnemer te bewerkstelligen. 10

11 3 Probleemanalyse 3.1 Huidige situatie Werkwijze m.b.t. De MELBA: De trajectbegeleiders werken via de IVB methode, de MELBA zou hier een goede aanvulling bij kunnen zijn. Verder merkten de traject- en werkbegeleiders tijdens de 3-gesprekken met de deelnemer dat ze geen duidelijke punten te bespreken hebben; er is nog geen goede leidraad. De MELBA is hier een mooie aanvulling op, je kunt beter op de arbeidsvaardigheden van een deelnemer inzoomen. Dit kan als leidraad gebruikt worden bij de 3-gesprekken. 3.2 Gewenste situatie Werkwijze m.b.t. De MELBA: Hierbij wil Kwintes de MELBA methodiek implementeren binnen het trajectbureau en de leerwerkbedrijven van Kwintes. Zij zijn van mening dat dit een goede aanvulling is op de huidige methodieken. De trajectbegeleiding die via de IVB werkt, geeft aan dat de MELBA een nog meer duidelijk beeld van een cliënt en de werkplek kan geven dan de IVB. Het is meer gestructureerd en geeft meer handvatten om een cliënt verder te begeleiden en doelen op te stellen. Hierdoor kan de trajectbegeleiding mogelijk sneller en/of een betere plaatsing bieden voor een cliënt. Verder is het een communicatiemiddel die de communicatie kan verbeteren tussen de trajectbegeleiders, de werkbegeleiders en de deelnemers en tussen de trajectbegeleiders en de arbeidsdeskundigen van het UWV. Wenselijk gevolg is dat de toestroom van cliënten van uit het UWV hierdoor zal toenemen. 3.3 Belemmerende en bevorderende factoren Hieronder worden de bevorderende en mogelijk belemmerende factoren beschreven die van invloed zijn bij het behalen van het projectdoel: Bevorderende factoren: De werkbegeleiding heeft na de cursus aangegeven dat de MELBA meer inzicht geeft in de vaardigheden die een functie kan eisen en dat het meer inzicht geeft in (de vaardigheden van) de deelnemer binnen het leerwerkbedrijf. Het is handig om het als leidraad te gebruiken bij het observeren van een deelnemer, om ervoor te zorgen dat je zoveel mogelijk ziet. De trajectbegeleiding geeft aan dat je dieper op de cliënt (vaardigheden van de cliënt) ingaat en je bewuster bent van de specifieke vaardigheden van iemand. Doordat de werkbegeleider en de trajectbegeleider nu naar dezelfde arbeidsvaardigheden kijken met dezelfde betekenis kunnen ze meer inzichtelijk met een cliënt en over zijn arbeidsvaardigheden praten. Alle betrokken medewerkers zijn erg enthousiast, wat de gehele implementatie zal bevorderen. 11

12 De vraag is vanuit Kwintes zelf gekomen. Eventuele nevenkosten worden door Kwintes gedekt. Er is voor het projectteam de mogelijkheid om gebruik te maken van de ruimtes, computers, kopieerapparaten, enz. binnen Kwintes. De extra tijd die Maartje Trotz, de trajectbegeleiders en de werkbegeleiders hebben besteed aan het project. (Mogelijk) belemmerende factoren: De traject- en werkbegeleiders leren een nieuwe methode; nieuwe termen leren, hiermee naar de cliënt leren kijken en met deze termen kunnen overleggen. Gezien het enthousiasme en de betrokkenheid, denkt het projectteam niet dat dit een grote hindernis zal zijn; Ziekte/afwezigheid van de trajectbegeleiders, werkbegeleiders, opdrachtgevers en/of projectteamleden. Tijd. Er zijn 20 weken beschikbaar waarbinnen het gehele project plaatsvindt. Afspraken maken waarbinnen meerdere personen aanwezig moeten zijn. Dit kan hindernissen vormen. Iedereen moet op een bepaalde dag op een bepaalde tijd kunnen. Dit is niet altijd mogelijk i.v.m. andere werkzaamheden/afspraken. Kwintes wil volgens de OCAI meer marktgericht gaan werken en tegelijkertijd hun cliëntgerichte visie behouden. Kwintes wil dus meer marktgericht gaan werken en tegelijk de familiecultuur en de adhocratiecultuur behouden. Dit houdt in dat er veranderingen zullen plaatsvinden, wat in het begin lastig zou kunnen zijn. 12

13 4 Resultaten implementatie In dit hoofdstuk worden de resultaten beschreven van de hieronder doorlopen fasen van het model van Grol (zie bijlage 12.2). Er zijn in de volgende fasen resultaten behaald: Ontwikkeling voorstel voor verandering, analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering, ontwikkeling en selecties van interventies/strategieën, ontwikkeling en testen en uitvoering van implementatieplan. Iedere paragraaf beschrijft welke procedure/werkwijze heeft plaatsgevonden in de betreffende fase en tot welke resultaten/producten dit heeft geleid. Het proces van de implementatie van de MELBA binnen Kwintes is beschreven in bijlagen 12.4 en Fasen van Grol Zoals eerder benoemd in dit adviesrapport bestaat het implementatiemodel van Grol uit een aantal fasen: 0. Planning en voorbereiding 1. Ontwikkeling voorstel voor verandering 2. Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering 3. Probleemanalyse doelgroep en setting 4. Ontwikkeling en selectie van interventies/strategieën 5. Ontwikkeling, testen en uitvoering van implementatieplan 6. (continue) evaluatie en (indien nodig) bijstellen van plan 3 Achter elke fasen volgens het model van Grol wordt beschreven met welke fase deze correspondeert met de fasen vanuit projectmatig werken (oriëntatiefase, definitiefase, ontwerpfase, voorbereidingsfase, realisatiefase en nazorgfase) 4 5, een standaard wijze van projectmatig werken. Dit ter verduidelijking, aangezien de door het projectteam opgestelde fasenverslagen aan de opdrachtgever in deze vorm zijn gehanteerd Ontwikkeling voorstel voor verandering (Oriëntatiefase) Literatuuronderzoek MELBA Procedure/werkwijze In deze fase heeft literatuuronderzoek plaatsgevonden rondom de MELBA o.a. aan de hand van een door het projectteam opgestelde PICO-vraag (zie bijlage 12.3) en een onderzoek naar de betrouwbaarheid en validiteit van de MELBA in Nederland. Dit literatuuronderzoek heeft plaatsgevonden om een duidelijk beeld van de MELBA te verkrijgen en om een wetenschappelijke Grol, R & Wensing, M. (2007). Implementatie; Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. 3 e druk. Reed business (Elsevier); Amsterdam Bos, J. & Harting, E. (2006). Projectmatig creëren 2.0. Scriptum. Kor R., Wijnen G. (2001). 50 checklisten voor project/ en programmamanagement. Kluwer; Deventer. 13

14 onderbouwing voor de MELBA te zoeken welke eveneens als argument kan gelden voor het gaan gebruiken van de MELBA in de praktijk. Resultaten/producten Het literatuuronderzoek heeft ertoe geleid dat er twee onderzoeken zijn gevonden: Beoordeling van mogelijkheden tot arbeidsparticipatie van jonggehandicapten door verzekeringsartsen.. Dit onderzoek wordt geleid van door Drs. T. Achterberg; Onderzoek wat ging over de validiteit van de MELBA & Ergo-kit screening (titel onbekend). Dit onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van de Prof Dr. M.H.W. Frings-Dresen. Beide onderzoeken kunnen als relevant voor Kwintes worden genoemd en de positieve resultaten die uit deze onderzoeken naar voren komen, kunnen als extra onderbouwing dienen voor het gebruik van de MELBA in de praktijk Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering (Definitiefase) Dossiervorming Procedure/werkwijze Tijdens deze fase heeft een inventarisatie plaatsgevonden van de wijze van dossiervorming binnen Kwintes. Dit is gedaan door samen met de trajectbegeleiding te inventariseren welke formulieren door het trajectbureau gebruikt worden, op welke manier dit in de software is verwerkt en hoe de letterlijke dossiervorming eruit ziet in papieren vorm per deelnemer. Resultaten/producten De inventarisatie heeft ervoor gezorgd dat het voor het projectteam duidelijk is geworden op welke manier de MELBA in de toekomst zou kunnen worden geïntegreerd in het handelen/dossiervorming van de trajectbegeleiding zonder dat het een grote hoeveelheid extra werk oplevert. Het resultaat voor de pilot is geworden dat er een apart papieren document door het projectteam is opgesteld, wat een voortgangsrapportage n.a.v. de MELBA inhoudt. Het projectteam heeft voor de toekomst gesignaleerd dat, aangezien de MELBA een onderdeel kan uitmaken van de IVB, binnen het Plancare systeem het als apart tabblad zou kunnen worden ingevoegd. Hierbij kan het papieren opgestelde document als begin-opmaak worden gebruikt. De wijze van werken met de MELBA zal moeten uitwijzen wat de meest prettige manier is om volgens de MELBA te rapporteren. 14

15 IDA cursus Procedure/werkwijze Tijdens de tweede fase van het model van Grol heeft het projectteam diverse organisaties benaderd die de MELBA gebruiken en gevraagd naar hun ervaringen en de manier waarop ze de MELBA binnen hun organisatie hebben geïmplementeerd. Na deze inventarisatie ontstond een meer concreet beeld t.a.v. de implementatie van de MELBA als pilot binnen Kwintes. Resultaten/Producten Eén van de organisaties waar een inventarisatie m.b.t. de MELBA is gedaan is MEE IJsseloevers. De contactpersoon van MEE gaf als ervaringsdeskundige van de. MELBA aan als concrete tip/aanvulling dat het gebruik van de IDA als aanvulling op de MELBA door hen als zeer positief wordt ervaren. Argument voor hen om de IDA te gebruiken naast de MELBA was dat de IDA de uitkomsten van specifieke vaardigheden uit de MELBA objectief en (middels diverse tests) meetbaar maakt. Ontwikkeling en selectie van interventies/strategieën (Ontwerpfase/Voorbereidingsfase) IVB methode als basis Procedure/werkwijze In de fase voorafgaand aan de vierde fase van Grol heeft er een zoektocht naar literatuur rondom de IVB plaatsgevonden. Deze zoektocht heeft een kleine algemene hoeveelheid informatie opgeleverd. Als gevolg hiervan heeft aan het begin van de vijfde fase van Grol een ontmoeting met een docent verbonden aan de organisatie Combo Economy plaatsgevonden welke ons de grondbeginselen van de IVB methode heeft uitgelegd. Resultaten/Producten Na dit gesprek en een vervolg zoektocht via Internet en het doornemen van informatie vanuit de opleiding van Combo m.b.t. de IVB methodiek, is het voor projectteam duidelijk geworden dat de IVB methodiek een open, ruim gestructureerd (opgezet aan de hand van een aantal handvatten in de vorm van het vliegwiel ) model welke in combinatie met de MELBA kan worden gebruikt. De IVB methodiek heeft een sterke cliëntgerichte visie welke goed aansluit bij de visie van Kwintes. MELBA is een praktische, sterk gestructureerd en eenvoudig in gebruik instrument wat onderdeel kan uitmaken van het in te vullen vliegwiel volgens de IVB. 15

16 MELBA introductie cursus werkbegeleiding Procedure/werkwijze Het projectteam heeft een interactieve cursus opgezet voor de werkbegeleiders van de leerwerkbedrijven Papier en Meer en Fiets en Meer. De inhoud van de cursus is opgesteld aan de hand van de hand-out van de MELBA uitgereikt door Maartje Trotz. Hierbij is rekening gehouden welke kennis van toepassing is voor de werkbegeleiding in verband met het opstellen van de eisenprofielen van de leerwerkbedrijven die later in de fase gaat plaatsvinden. Het interactieve gedeelte van de cursus bestaat uit videomateriaal en discussiepunten. Resultaten/Producten Kennis m.b.t. de MELBA is overgebracht op de betrokkenen werkbegeleiders. Daarnaast is er draagvlak gecreëerd voor de implementatie van de MELBA binnen Kwintes Activering Flevoland. De cursus heeft er toe geleid dat voor het ontwikkelen en opstellen van de eisenprofielen een basiskennis m.b.t. de MELBA toegepast kon worden door de werkbegeleiders Eisenprofiel Procedure/werkwijze Om de eisenprofielen van de leerwerkbedrijven Fiets en Meer en Papier en Meer te ontwikkelen en op te stellen, zijn er werkbezoeken afgelegd bij de betreffende leerwerkbedrijven. Het projectteam heeft eerst oriënterende gesprekken gevoerd met de werkbegeleiders van de leerwerkbedrijven om de verschillende functies in kaart te brengen en om de tijdsinvestering van de werkbegeleiders in te schatten. Vervolgens heeft het projectteam de functies bij de deelnemers geobserveerd en gesprekken met hun gevoerd over de werkzaamheden die zij uitvoeren. De werkbegeleiders hebben deze daarna toegelicht. Aan de hand van de verzamelde informatie zijn de eisenprofielen opgesteld en de MELBA vaardigheden gescoord. Om de kwaliteit en validiteit te waarborgen van het scoren van de MELBA vaardigheden, zijn deze scores samen met een MELBA gecertificeerde, Maartje Trotz, ingevuld. Samenwerking Het bespreken van de eisenprofielen en de gescoorde MELBA vaardigheden vraagt meer tijdsinvestering voor de werkbegeleiders en Maartje Trotz dan in principe verwacht was. Het gebruik van de termen van de MELBA was nieuw waardoor er in eerste instantie veel tijd nodig was om over de termen te discussiëren. Na verloop van tijd verliep dit beter maar door gebrek aan tijd zijn niet alle functies van de leerwerkbedrijven gescoord samen met Maartje Trotz. Resultaten/producten Voor het leerwerkbedrijf Fiets en Meer zijn samen met Maartje Trotz, de volgende eisenprofielen opgesteld: Eerste monteur Monteur 16

17 Verkoop/administratie/boekhouding Voor het leerwerkbedrijf Papier en Meer zijn samen met Maartje Trotz de volgende eisenprofielen opgesteld, voor de afdeling Administratie: Medewerker Administratief medewerker Medewerker Personeelszaken De functies Senior Administratie en medewerker Receptie zijn door het projectteam gescoord op de vaardigheden, maar niet met Maartje Trotz. Echter zijn deze functies wel toegevoegd bij de overige eisenprofielen van deze afdeling zodat deze functies in een later stadium nog aangepast en ingevuld kunnen worden met een MELBA gecertificeerde. Voor het leerwerkbedrijf Papier en Meer zijn samen met Maartje Trotz de volgende eisenprofielen opgesteld, voor de afdeling Drukkerij: Medewerker Prepress Medewerker Druktechniek Medewerker Afterpress MELBA introductiecursus trajectbegeleiding Procedure/werkwijze Het projectteam heeft een interactieve cursus opgezet voor de twee betrokken trajectbegeleiders van het trajectbureau. Het doel van de MELBA is uitvoerig aan bod gekomen waarbij een link werd gelegd naar het vervolgtraject binnen de leerwerkbedrijven. De trajectbegeleiders werden getraind in de 29 vaardigheden van de MELBA d.m.v. videomateriaal, de officiële MELBA papieren met definities van de vaardigheden en discussies. Er is gekozen om hetzelfde videomateriaal te gebruiken als bij de werkbegeleiders zodat er met de werkbegeleider gezamenlijke herinneringen van de cursussen besproken kunnen worden. Verder hebben de trajectbegeleiders geoefend met het invullen van het capaciteitenprofiel. Hierbij hebben ze de scoringsnormering moeten leren en zijn er discussies geweest over wat de vaardigheden nou precies inhouden en welke score je wanneer toedient. Resultaten/Producten Het resultaat van de cursussen is dat de trajectbegeleiders enthousiast zijn geworden voor het gebruik van de MELBA binnen hun werk. Het doel van de MELBA is duidelijk geworden. De trajectbegeleiders weten het verschil tussen het capaciteiten- en eisenprofiel. Verder hebben ze geoefend met het invullen van het capaciteitenprofiel. 17

18 4.1.3 Ontwikkeling, testen en uitvoering van implementatieplan (Realisatiefase) De pilot 6 Procedure/werkwijze Deze fase verliep volgens het in het eindproduct verantwoording implementatietraject uitvoerig beschreven plan van aanpak. Een korte beschrijving van het plan van aanpak is dat de pilot een periode van vier weken besloeg waarin er voor vier deelnemers een MELBA capaciteitenprofiel werd opgesteld, vervolgens vond de profielvergelijking plaats tussen de betreffende trajectbegeleider, Maartje Trotz en een projectlid, uit de opgestelde profielvergelijking kwamen punten/vaardigheden welke werden meegenomen als aandachtspunten voor de structuur van de 3-gesprekken. De pilot werd afgesloten met een gezamenlijke evaluatie met alle trajectbegeleiders, werkbegeleiders, Maartje Trotz en het projectteam. Onderstaande punten zijn de concrete resultaten van de pilot Werkgroep Procedure/werkwijze In de literatuur wordt beschreven dat het de voorkeur heeft wanneer er projectmatig gewerkt wordt de taken en activiteiten te verdelen binnen een groep. Daarnaast is tijdens overleggen door de opdrachtgever aangegeven dat het van belang is dat er meerdere personen bij de implementatie betrokken moeten zijn om het project te kunnen leiden. Resultaten/Producten Een aanbeveling tot het opzetten van een werkgroep om de implementatie van MELBA binnen Kwintes Activering Flevoland voort te zetten Capaciteitenprofiel Procedure/werkwijze Tijdens de pilot zijn er voor vier deelnemers capaciteitenprofielen opgesteld. Dit werd gedaan door de traject- en werkbegeleider van de te bespreken deelnemer, Maartje Trotz (MELBA gecertificeerde) en één projectlid vanuit het projectteam. De scoring m.b.t. de deelnemer vond plaats in discussievorm tussen m.n. de werk- en trajectbegeleider. De aanwezigheid en inbreng van Maartje Trotz was van belang om de scoring volgens de MELBA vaardigheden als valide en betrouwbaar te laten gelden en om eventueel toelichting te geven op de MELBA vaardigheden. Samenwerking Zowel de trajectbegeleiders als werkbegeleiders hebben in tijdens de gesprekken intensief en aanvullend met elkaar samengewerkt. Er heeft voor langere duur overleg plaatsgevonden om tot overeenstemming te komen over de uiteindelijke scoring m.b.t. de gedeelde deelnemer. Door de gesprekken leerde zowel de trajectbegeleiders als werkbegeleiders samen steeds meer de exacte 6 Bijlage

19 betekenis/uitleg van de 29 vaardigheden. Resultaten/Producten Het gezamenlijk opstellen van de capaciteitenprofielen vraagt in beginsel, een grotere tijdsinvestering Er werd niet alleen gediscussieerd over de vaardigheden van de deelnemer maar ook over wat de bedoeling is van de vaardigheden van de MELBA. De werk- en trajectbegeleider hebben steun aan elkaar om zo een totaalbeeld van de cliënt te kunnen schetsen. De werkbegeleider kan het functioneren van de cliënt op de werkvloer toelichten waarbij de trajectbegeleider goede aanvullingen heeft vanuit andere contactmomenten/situaties (bijv. de thuissituatie) Profielvergelijking Procedure/werkwijze In de tweede week van de pilot hebben de profielvergelijkingen plaatsgevonden. Deze zijn door de trajectbegeleider m.b.v. Maartje Trotz en een projectteamlid ingevuld. De eisen van de functie en de capaciteiten van de deelnemer zijn over elkaar heen gelegd waarbij onder- en overbelasting bij bepaalde vaardigheden zichtbaar werd. De trajectbegeleider heeft vragen opgesteld, m.b.t. de over- en/of onderbelaste vaardigheden, voor de werkbegeleider. De werkbegeleider weet dan ook op welke vaardigheden de deelnemer over- en/of onderbelast wordt en kan hierover nadenken, zodat ze goed voorbereid het 3-gesprek kunnen voeren. Ook zodat beide begeleiders alvast kunnen nadenken over mogelijke oplossingen/doelen/interventies. Resultaten/Producten De trajectbegeleider heeft de werkbegeleider ingelicht over de bevindingen van de profielvergelijking. Er zijn mogelijke oplossingen/doelen/interventies bedacht voor de onder- en/of overbelaste vaardigheden. De profielvergelijking heeft goede bespreekpunten gegeven voor het 3-gesprek, dit zijn zowel vaardigheden die verbeterd kunnen worden als vaardigheden die nu al goed gaan gesprekken Procedure/werkwijze De 3-gesprekken zijn tot stand gekomen naar aanleiding van de vaardigheden die op zijn gevallen bij het maken van de profielvergelijking. De werkbegeleider heeft de deelnemer de MELBA-stellingenlijst 7 laten invullen. De in de MELBA-stellingenlijst genoemde stellingen corresponderen met de 29 vaardigheden van de MELBA. De deelnemer heeft díe stellingen beantwoord waarop uit de profielvergelijking een over- dan wel een onderbelasting kwam. Op deze manier heeft de deelnemer voorgaand aan het 3-gesprek kunnen nadenken over hoe hij zichzelf ziet t.o.v. bepaalde werk gerelateerde vaardigheden in het leerwerkbedrijf. Met de MELBA-stellingenlijst vormde de rode (gespreks)draad van het 3-gesprek en gaf het gesprek zijn vorm en inhoud. Resultaten/Producten 7 Bijlage

20 De traject- en werkbegeleiders en deelnemers gaven aan de 3-gesprekken volgens de MELBA als zeer goed en nuttig te hebben ervaren. De MELBA biedt handvatten om te kunnen discussiëren over vaardigheden gerelateerd aan het werk bij het leerwerkbedrijf van de deelnemer. De volgende samengevatte positieve resultaten (benoemd als resultaat door de traject-en werkbegeleiders en deelnemer) kwamen uit de gevoerde 3-gesprekken: De MELBA (in de vorm van de MELBA-stellingen) biedt handvatten voor het te voeren 3-gesprek. Door de MELBA-stellingenlijst werden de vaardigheden stuk voor stuk effectief en snel doorgenomen. Het voeren van een 3-gesprek zonder deze lijst werd ervaren als niet te doen. Een houvast of bepaalde structuur tijdens het gesprek is zeer wenselijk; De MELBA maakt vaardigheden inzichtelijk en brengt zaken aan het licht die anders niet ter sprake waren gekomen; Een aan de hand van de MELBA gevoerd 3-gesprek was diepgaander en intenser door de concrete gespreksonderwerpen aan de hand van de 29 vaardigheden. De volgende samengevatte aandacht behoevende resultaten kwamen uit de gevoerde 3-gesprekken: Om de functie van de MELBA als discussiemodel te handhaven is het van belang om een luisterende en doorvragende houding richting de deelnemer in het gezamenlijk bespreken van de scores vanuit de MELBA te hanteren. Eventuele aandachtspunten en/of feedback bespreken na de visie van deelnemer te hebben vernomen; Het gebruik van de MELBA-stellingenlijst werd als iets te zwart-wit ervaren door slechts twee keuze mogelijkheden ( waar en niet waar ), er wordt een voorkeur aangegeven voor een derde antwoordmogelijkheid tussen waar en niet waar in Evaluatie m.b.t. de pilot Procedure/werkwijze Ter evaluatie en afsluiting van de pilot heeft het projectteam een evaluatievergadering opgezet voor de trajectbegeleiding en werkbegeleiding. Voorafgaand aan de evaluatievergadering zijn er evaluatievragen opgesteld in de vorm van een digitale enquête 8. De digitale enquête is door alle betrokken traject- en werkbegeleiding ingevuld. Tijdens de evaluatievergadering zijn het verloop en de ervaringen rondom de pilot.m.b.t. de MELBA nogmaals mondeling besproken. Er is op deze manier aan de aanwezigen de gelegenheid geboden de gegeven antwoorden vanuit de enquête eventueel mondeling verder toe te lichten. Resultaten/Producten In bijlage staan de vragen en uitslag van de door de trajectbegeleiding en werkbegeleiding ingevulde digitale enquêtes. De volgende positieve resultaten m.b.t. het werken met de MELBA kwamen uit de mondelinge evaluatie met traject- en werkbegeleiding naar voren: De MELBA vormt een inzichtelijk en visueel instrument wat het werken ermee in de praktijk prettig 8 Bijlage

21 maakt; De MELBA vormt een goede en zinvolle leidraad om aan de hand hiervan een gesprek geconcretiseerd en gestructureerd te laten verlopen; De MELBA toetst de (veelal in gedachten) gedane aannames van de traject- en werkbegeleider m.b.t. de vaardigheden van de deelnemer m.b.t. zijn werk bij het leerwerkbedrijf; Er komt door de MELBA duidelijk naar voren op welk gebied (door en met de deelnemer) aan gewerkt kan worden en aan de hand van de uit de MELBA gekomen punten kunnen gemakkelijk doelen worden opgesteld; De MELBA biedt de mogelijkheid om dieper in te gaan (er wordt ingezoomd ) op wat de deelnemer kan (en hier een bepaalde waarde/cijfer aan geeft) en waar de deelnemer moeite mee heeft. Dit vormt een eyeopener bij deelnemers waar het werkproces bij de leerwerkbedrijven wel goed gaat om nóg beter te worden/presteren waardoor terugkeer naar de maatschappij meer binnen bereik komt; Het gebruik en bespreken van de MELBA-stellingenlijst tijdens het 3-gesprek heeft tot (meer) zelfinzicht en betrokkenheid bij de deelnemer geleid. De deelnemer weet door het bespreken van de MELBA goed waar hij aan toe is. Een voorbeeld hiervan is dat een deelnemer na het gesprek nog meer vertrouwen heeft gekregen om zijn verantwoordelijkheid te nemen toen bleek dat de deelnemer op het punt verantwoordelijkheid werd onderbelast. De volgende aandacht behoevende resultaten m.b.t. het werken met de MELBA kwamen uit de mondelinge evaluatie naar voren: De MELBA vraagt om, zeker in het begin, meer tijdsinvestering in het eigen maken van het werken volgens de MELBA. Het doorlopen van de pilot heeft een eerste aanzet hiertoe gegeven; De MELBA is niet bedoeld om de minpunten (aandachtspunten die negatief door de deelnemer kunnen worden opgevat) van de deelnemer op te sommen tijdens een 3-gesprek, maar dat de gegevens vanuit de MELBA op een bepaalde manier aan de deelnemer dient voor te leggen (manier van voorleggen wisselt per deelnemer); Het gebruik van de MELBA-stellingenlijst vraagt bij sommige deelnemers om meer tekst en uitleg door de werkbegeleider. De deelnemer zijn (cognitieve) niveau en/of ziektebeeld lijken hierin een duidelijke rol te spelen; De MELBA kan confronterend zijn voor de deelnemer, doordat het inzichtelijk maakt waar iemands sterke en zwakke punten liggen. Hiervoor dient een vorm gevonden te worden die gebruikt kan worden tijdens de 3-gesprekken; Uit de pilot bleek de MELBA een goed instrument te zijn voor deelnemers bij wie een stabiel werkproces heerst (bij wie alles gewoon lekker loopt ), dan bij deelnemers die zich op dat moment niet in een stabiel werkproces bevonden. De MELBA kan bij deelnemers met een minder stabiel werkproces worden gebruikt om de positieve vaardigheden te bekrachtigen en daarmee de 21

22 deelnemer te bemoedigen/uit te dagen om te gaan groeien in de uitbreiding van vaardigheden. Uit de pilot kwam naar voren dat er nog meer uitvoerig dient te worden gekeken naar het moment waarop de MELBA het best en meest effectief kan worden ingezet. 22

23 5 Conclusies In dit hoofdstuk worden de conclusies beschreven die uit de resultaten zijn gekomen van het gehele implementatietraject. 5.1 Literatuuronderzoek MELBA Conclusie: In dit adviesrapport benoemde recent uitgevoerde/uitvoerende wetenschappelijke onderzoeken hebben een meerwaarde in de ondersteuning van argumentatie naar het UWV dat de MELBA van wetenschappelijke waarde (m.b.t. de validiteit, betrouwbaarheid en standaardisatie) is en mogelijkerwijs in de toekomst, gunningen vanuit het UWV kunnen opleveren. 5.2 Dossiervorming Conclusie: Het verwerken van het aangeleverde papieren document voortgangsrapportage 9 n.a.v. de MELBA in Plancare (binnen het tabblad van de IVB methodiek) is volgens het projectteam een goede en logische aanzet van de praktische invulling van de MELBA binnen de IVB methodiek. 5.3 IDA cursus Conclusie: Het volgen van de IDA cursus als aanvulling op de MELBA cursus is van meerwaarde ten aanzien van de betrouwbaarheid en objectiviteit van de MELBA. 5.4 IVB methode als basis Conclusie: De IVB methodiek moet de basis blijven van de trajectbegeleiders. Het projectteam denkt dat de MELBA een mooie ondersteunding is bij de IVB methodiek. Met de MELBA wordt er dieper op een deelnemer ingezoomd, waardoor je sneller tot specifieke en concrete doelen kan komen met een deelnemer. 5.5 MELBA introductiecursus werkbegeleiders Conclusie: Na het volgen van de cursus die het projectteam heeft gegeven, werden de werkbegeleiders enthousiast om met de MELBA aan de gang te gaan. Toch merkte zij dat ze nog meer baat zouden hebben om de officiële introductie cursus te mogen volgen van de MELBA. 5.6 Eisenprofiel Conclusie: Door het maken van de eisenprofielen hebben de werk- en trajectbegeleiders duidelijker voor ogen wat een bepaalde functie inhoud en welke vaardigheden een deelnemer dient te hebben om deze functie te kunnen vervullen. 9 Bijlage

24 5.7 MELBA introductiecursus trajectbegeleiders Conclusie: Na het volgen van de cursus die het projectteam heeft gegeven, werden de trajectbegeleiders enthousiast om met de MELBA aan de gang te gaan. Toch merkte zij dat ze nog meer baat zouden hebben om de officiële MELBA cursus te mogen volgen. 5.8 Werkgroep Conclusie: Om ervoor te zorgen dat de implementatie van de MELBA binnen Kwintes doorgaat nadat het projectteam vertrokken is, wordt het aanbevolen een werkgroep MELBA op te starten door de mensen die betrokken waren bij de pilot en op cursus gaan. 5.9 Capaciteitenprofiel Conclusie: Het opstellen van de capaciteitenprofielen vraagt in het begin een grote tijdinvestering. Dit omdat de definities van de vaardigheden van de MELBA nog niet paraat zijn bij de betrokkenen. Het gezamenlijk invullen van de capaciteitenprofielen heeft als voordeel dat de werk- en de trajectbegeleider elkaar aanvullen in het functioneren van de deelnemer om op deze wijze, samen met de deelnemer, een totaalbeeld te kunnen schetsen Profielvergelijking Conclusie: Door middel van de profielvergelijking kon de trajectbegeleider duidelijk zien op welke vaardigheden de deelnemer over- en/of onderbelast wordt. Deze punten kunnen besproken worden met de werkbegeleider en de deelnemer. De profielvergelijking geeft dus hele concrete bespreekpunten voor het daaropvolgende 3-gesprek. Zowel de vaardigheden die verbeterd kunnen worden als de vaardigheden die goed gaan kunnen worden besproken gesprekken Conclusies: 1) Om de MELBA de functie als discussiemodel te laten vervullen is het van belang om in het vinden/maken van een structuur voor het 3-gesprek als begeleiding te leren meer mét de deelnemer dan óver de deelnemer te spreken over de scores uit de MELBA; 2) De MELBA maakt dat het 3-gesprek diepgaander en intenser is, door de concrete gesprekspunten. De MELBA brengt zaken aan het licht die anders niet ter sprake waren gekomen Evaluatie m.b.t. de pilot Conclusies: 1) De MELBA blijkt uit de praktijk een diepgaand, gestructureerd, visueel, inzichtelijk en concreet instrument te zijn waarbij aandachtspunten gemakkelijk om te zetten zijn in doelen. Met de MELBA is in de praktijk door de trajectbegeleiding en werkbegeleiding prettig gewerkt; 2) De MELBA vraagt om een op-maatgerichte aanpak in de bespreking van de uitkomsten met de 24

25 deelnemer tijdens het 3-gesprek. Hierin dienen de verschillende (cognitieve) niveaus en/of de beperkingen van de deelnemers mee te worden genomen. 3) Het gebruik van de MELBA heeft geleid tot meer betrokkenheid en zelfinzicht bij de deelnemers. 25

26 6 Aanbevelingen De onderstaande aanbevelingen zijn geschreven naar aanleiding van de alle activiteiten en eindproducten van dit project. Deze aanbevelingen zijn van toepassing op Kwintes Activering Flevoland en hebben betrekking op de organisatie Kwintes, trajectbureau en leerwerkbedrijven. 6.1 Aanbevelingen met betrekking tot de organisatie Aanbeveling 1 Het projectteam is van mening dat de opgestelde formulieren voor de dossiervorming van de MELBA geïntegreerd wordt in Plancare, het door Kwintes gebruikte cliëntregistratiesysteem. Verantwoording: Het integreren van de MELBA in Plancare vergemakkelijkt voor de traject- en werkbegeleiding het werken in het cliëntregistratiesysteem. Zeker omdat het voor Kwintes de visie is steeds meer te gaan met een elektronisch cliëntendossier. De opgestelde formulieren kan binnen Plancare in één dezelfde map geintegreerd worden. Aanbeveling 2 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat minstens twee trajectbegeleiders per regio de officiële MELBA cursus volgen zodat de MELBA succesvol geïmplementeerd kan worden binnen Kwintes. Verantwoording: Het volgen van de officiële MELBA cursus is noodzakelijk voor het kunnen werken volgens de MELBA methode. Als bewijs van deelname aan de cursus volgt namelijk een certificaat welke dienst doet als waarborg voor een betrouwbare toepassing van de MELBA. Het projectteam is van mening dat het essentieel is dat minstens twee trajectbegeleiders in het bezit dienen te komen van een dergelijk certificaat. Hierdoor wordt een groter draagvlak gecreëerd, zorgt het voor continuïteit en maakt het gebruik van de MELBA minder kwetsbaar. Aanbeveling 3 Het projectteam is van mening dat na de officiële MELBA cursus, het volgen van de IDA cursus een sterke aanbeveling heeft. Verantwoording: De IDA is een aanvulling op de MELBA en maakt een aantal vaardigheden van de MELBA meer inzichtelijk en objectief meetbaar door middel van gestandaardiseerde en betrouwbare testen en/of observaties. Met de resultaten vanuit de IDA is het stellen van concrete doelen en interventies op de beoordeelde MELBA vaardigheden eenvoudiger te realiseren. 26

27 Aanbeveling 4 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat alle werkbegeleiders de officiële introductiecursus van de MELBA volgen zodat de MELBA succesvol geïmplementeerd kan worden binnen Kwintes. Verantwoording: Voor de werkbegeleiding kan er door Van Hooff Arbeidskundig Advies een aparte introductiecursus worden aangeboden om de beginselen van de MELBA methodiek aan te dragen. Dit vormt een aanvulling op de al ontvangen, door het projectteam, aangeboden informatie en de manier van werken volgens en met de MELBA. Het projectteam is van mening dat een cursus voor de werkbegeleiding noodzakelijk is ten behoeve van de communicatie met de trajectbegeleiding. Aanbeveling 5 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat er per regio een werkgroep MELBA komt bestaande uit minimaal vijf leden. Verantwoording: Het oprichten van een werkgroep is van belang om de implementatie van de MELBA te plannen en uit te voeren. De werkgroep is een praktische vraagbaak en zorgt voor het praktische uitrollen van de methodiek organisatie breed, etc. Het implementeren van een bepaalde methodiek kost tijd en het projectteam is van mening dat een werkgroep het meest effectief kan zijn omdat de verantwoordelijkheden en taken efficiënt verdeeld worden en omdat de leden expertise hebben van de MELBA. Minimaal vijf leden is essentieel omdat hierdoor taken en activiteiten effectief verdeeld kunnen worden tijdens de implementatie 10. Aanbeveling 6 Het projectteam is van mening dat er een werkgroep Kwintes breed komt bestaande uit afgevaardigden van de werkgroepen uit de verschillende regio s. Verantwoording: Het oprichten van een werkgroep Kwintes breed is van belang om de implementatie van de MELBA te plannen en uit te voeren binnen alle regio s in Flevoland. Hierdoor wordt een groter draagvlak gecreëerd, zorgt het voor continuïteit en maakt het gebruik van de MELBA minder kwetsbaar. Aanbeveling 7 Het projectteam is van mening dat alle betrokkenen voldoende tijd krijgen van Kwintes om te investeren in de implementatie van de MELBA. Verantwoording: Gedurende het project hebben we als projectteam gemerkt dat het tijd en energie vraagt van de medewerkers om een nieuwe methodiek zich eigen te maken. Daarom is het van belang dat de 10 Bos J., Harting E. (2006). Projectmatig creëren 2.0. Scriptum; Schiedam. 27

28 betrokkenen tijd krijgen om te investeren in het implementeren van de MELBA. Aanbeveling 8 Het projectteam is van mening dat er een begroting en een scholingsplan voor de betrokkenen opgesteld moet worden voor de implementatie van de MELBA binnen Kwintes. Verantwoording: Implementatie van de MELBA binnen Kwintes vraagt een investering die door de organisatie begroot moet worden. Een scholingsplan draagt bij aan faseren van de scholing van betrokkenen. De begroting en scholingsplan kunnen hierdoor op elkaar afgestemd worden. Aanbeveling 9 Op dit moment loopt er een onderzoek over de klinimetrische eigenschappen van het MELBA instrument in Nederland die in 2012 is afgerond. Het projectteam is van mening dat het voor Kwintes van belang is om dit lopend onderzoek in de gaten te houden in verband met het verlenen van gunningen door het UWV. Verantwoording: Na een interview met een arbeidsdeskundige werkzaam bij het UWV Almere, is naar voren gekomen dat binnen het UWV de aanvragen vanuit de dienstverlenende organisatie worden bekeken op basis van evidence based practice en zodoende wordt bepaald aan welke organisatie gunningen worden verleend. 6.2 Aanbevelingen met betrekking tot het trajectbureau en/of leerwerkbedrijven Aanbeveling 10 Het projectteam is van mening dat de trajectbegeleiding de IVB methodiek als basismethodiek gebruikt en dat de MELBA als extra ondersteuning gebruikt gaat worden waarbij je op de arbeidsvaardigheden van de deelnemer inzoomt. Verantwoording: De IVB is een heel open, ruim gestructureerd model welke middels twee vliegwielen zowel de deelnemer als de werkplek/werkgever algemeen in kaart brengt. De MELBA methode brengt de deelnemer en werkplek/werkgever in beeld, maar op een meer specifieke, concretere manier (aan de hand van 29 vaardigheden). De MELBA vormt een aanvulling op de IVB, wanneer er in situaties meer specifieke/concrete handvatten nodig zijn. Aanbeveling 11 Het projectteam is van mening dat de traject- en werkbegeleiding tijdens overleggen over de deelnemer gebruikmaken van de MELBA termen. Verantwoording: De MELBA vereenvoudigt de communicatie als alle partijen dezelfde taal spreken. 28

29 Aanbeveling 12 Het projectteam is van mening dat in het 3-gesprek de volgende punten worden behandeld: aandachtspunten van de profielvergelijking van zowel TB als WB; stellingenlijst deelnemer; doelen/interventies opgesteld i.s.m. de deelnemer a.d.h.v. bovenstaande. Verder moet er nog worden nagedacht door de traject- en werkbegeleiding hoe dit gesprek het meest effectief en cliëntgericht gevormd kan worden. Verantwoording: Het is van belang om deze punten tijdens het 3-gesprek te bespreken omdat alle drie betrokkenen hierdoor hun eigen inbreng hebben. Hierdoor zal er meer informatie en diepgang worden verkregen tijdens deze gesprekken en kunnen er meer concrete doelen en/of interventies samen met de deelnemer, traject- en werkbegeleiding worden afgesproken. Het traject van de deelnemer wordt op deze manier voor alle betrokkenen meetbaar en inzichtelijk. Aan de hand van de gestelde doelen kan duidelijk worden geëvalueerd of deze behaald zijn. De uiteindelijke vorm van het 3-gesprek zal afhankelijk zijn van het niveau van de deelnemer. Daarnaast is het projectteam van mening dat de werk- en trajectbegeleiding hun ervaring en expertise inzetten om de gesprekken op de aansluitende manier vorm te geven voor de deelnemer. Aanbeveling 13 Het projectteam is van mening dat er eisenprofielen ontwikkeld en opgesteld dienen te worden voor alle functies binnen de leerwerkbedrijven. Verantwoording: Het ontwikkelen en opstellen van de eisenprofielen zijn van belang om de capaciteiten van de deelnemer te kunnen vergelijken met de eisen van een functie. Daarbij is het voor de traject- en werkbegeleiding duidelijk wat een bepaalde functie precies inhoudt en welke vaardigheden een deelnemer daarvoor nodig heeft. 29

30 7 Implementatie volgorde aanbevelingen Hieronder staan de aanbevelingen in de door het projectteam geadviseerde volgorde. Deze volgorde kan als leidraad worden gebruikt bij verdere implementatie van de MELBA binnen Kwintes. Onder iedere aanbeveling staat de argumentatie van de verkregen plek vermeld. Aanbeveling 10 Het projectteam is van mening dat de trajectbegeleiding de IVB methodiek als basismethodiek gebruikt en dat de MELBA als extra ondersteuning gebruikt gaat worden waarbij je op de arbeidsvaardigheden van de deelnemer inzoomt. Aanbeveling 10 is de eerste stap omdat van het belang is dat de trajectbegeleiding, te alle tijde, in ogenschouw houdt dat de IVB hun basismethodiek vormt en dat de MELBA hierbinnen een concreet te gebruiken methodiek en instrument is. Aanbeveling 7 Het projectteam is van mening dat alle betrokkenen voldoende tijd krijgen van Kwintes om te investeren in de implementatie van de MELBA. Aanbeveling 7 komt als tweede omdat als voorwaarde de factor tijd geldt voor het verder kunnen implementeren van de MELBA. Een tijdsindicatie voor de betrokkenen bij de implementatie/het gebruik van de MELBA om deze tijd te kunnen besteden aan bijv. scholing, (eerste) gebruik van de MELBA, etc. Het succesvol verder implementeren van de MELBA staat of valt met o.a. de tijdsbesteding hieraan. Aanbeveling 8 Het projectteam is van mening dat er een begroting en een scholingsplan voor de betrokkenen opgesteld moet worden voor de implementatie van de MELBA binnen Kwintes. Aanbeveling 8 is de derde omdat Kwintes de mogelijke kosten en tijd welke nodig zijn voor verdere implementatie dienen op te nemen in de begroting en planning. Dit aspect vormt een voorwaarde om verder te kunnen gaan met de implementatie van de MELBA binnen Kwintes. Aanbeveling 5 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat er een werkgroep MELBA komt bestaande uit tenminste vijf leden. Aanbeveling 5 is de vierde stap richting implementatie en houdt het instellen van een werkgroep MELBA in. Deze werkgroep kan de verdere implementatie leiden en kunnen hierdoor met elkaar overleggen/discussiëren over de MELBA. Het vormen van een dergelijke werkgroep op deze plek in de volgorde zorgt voor het verder efficiënt en effectief kunnen uitrollen van de MELBA als het gaat over de verdere specifieke implementatie en gebruik van de MELBA in de praktijk. 30

31 Aanbeveling 2 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat minstens twee trajectbegeleiders per regio de officiële MELBA cursus volgen zodat de MELBA succesvol geïmplementeerd kan worden binnen Kwintes. Aanbeveling 2 is de vijfde stap richting implementatie en bevat het volgen van de cursus van ten minste twee trajectbegeleiders. Na het vormen van de werkgroep is het scholen van minstens twee trajectbegeleiders om draagvlakvergroting (door o.a. wederzijds overleg) m.b.t. het gebruik van de MELBA tot stand te brengen. Aanbeveling 4 Het projectteam is van mening dat het noodzakelijk is dat alle werkbegeleiders de officiële introductiecursus van de MELBA volgen zodat de MELBA succesvol geïmplementeerd kan worden binnen Kwintes. Aanbeveling 4 is de zesde stap naar het implementeren van de MELBA binnen Kwintes. Nadat de trajectbegeleiders de volledige MELBA cursus hebben gevolgd is het wenselijk dat de werkbegeleiders de introductiecursus volgen. Dit zodat de werkbegeleiders dezelfde taal gaan spreken als de trajectbegeleiding en op dezelfde manier naar een deelnemer kijken en met hem spreken. Aanbeveling 1 Het projectteam is van mening dat de opgestelde formulieren (bijlage 12.7) voor de dossiervorming van de MELBA geïntegreerd wordt in Plancare, het door Kwintes gebruikte cliëntregistratiesysteem. Aanbeveling 1 is de zevende stap naar implementatie en houdt in dat de door het projectteam opgestelde formulieren in Plancare worden toegevoegd zodat de trajectbegeleiding hun, vanuit de MELBA, verkregen bevindingen m.b.t. een deelnemer digitaal kunnen invoeren. De vorming van het elektronisch cliëntendossier hierdoor wordt bevorderd. Aanbeveling 12 Het projectteam is van mening dat er eisenprofielen ontwikkeld en opgesteld dienen te worden voor alle functies binnen de leerwerkbedrijven. Aanbeveling 12 is de achtste stap. Deze stap is belangrijk omdat de werk- en trajectbegeleiding dan duidelijk voor ogen hebben wat een bepaalde functie inhoudt en welke vaardigheden een deelnemer nodig heeft en in welke mate voor een bepaalde functie. De opgestelde eisenprofielen maken het daadwerkelijk gebruik van de MELBA (het scoren van de MELB) mogelijk. 31

32 Aanbeveling Het projectteam is van mening dat in het 3-gesprek de volgende punten 11 behandeld moeten worden: aandachtspunten van de profielvergelijking van zowel TB als WB; stellingenlijst deelnemer; doelen/interventies opgesteld i.s.m. de deelnemer a.d.h.v. bovenstaande. Verder moet er nog worden nagedacht door de traject- en werkbegeleiding hoe dit gesprek het meest effectief en cliëntgericht gevormd kan worden. Aanbeveling 11 is de negende stap in de volgorde van aanbevelingen. Het is belangrijk dat de werkgroep MELBA na gaat denken over hoe ze het 3-gesprek vorm gaan geven waardoor het effectief en cliëntgericht is. Verder dient er nog over de inhoud ervan nagedacht te worden en dienen in ieder geval de uit aanbeveling 11 opgesomde punten besproken te worden. Aanbeveling 6 Het projectteam is van mening dat er een werkgroep Kwintes breed komt bestaande uit afgevaardigden van de werkgroepen uit de verschillende regio's. Als laatste, wanneer de MELBA binnen alle regio's geïmplementeerd is, zal er een werkgroep Kwintes breed komen. Dit zodat er binnen elke regio hetzelfde gewerkt wordt en gezamenlijk overlegd en gediscussieerd kan worden. 32

33 8 Nawoord Als auteurs van dit adviesrapport met als titel implementatie MELBA, Activering Kwintes Flevoland, hebben wij ons twintig weken lang met veel enthousiasme en plezier verdiept in implementatietechnieken, veranderingsprocessen, gedragsverandering, de MELBA, in Kwintes en alle andere facetten die komen kijken bij het project. Het verdiepen in het project heeft steeds meer interesse en nieuwsgierigheid opgewekt bij alle junioradviseurs die deelnamen aan dit afstudeerproject. Door de afwisseling van literatuurstudie, gesprekken met de opdrachtgever, trajectbegeleiders en werkbegeleiders en de werkbezoeken maakte dit project zeer dynamisch waardoor er een nauwe samenwerking ontstond tussen het projectteam, trajectbureau en de twee leerwerkbedrijven; Papier en meer en Fiets en meer. Deze samenwerking resulteerde in een zeer leerzame implementatie van de MELBA. Wij hopen dat u als lezer meer inzicht heeft gekregen in wat de MELBA kan bieden voor Kwintes. Marieke den Boer-de Mos Lianne Moerland Ilker Olgun Jacob Tentua Hogeschool van Amsterdam 33

34 9 Begrippenlijst 3-gesprekken Dit zijn de evaluatiegesprekken tussen de werk- en trajectbegeleider en de cliënt. Adhocratiecultuur Een organisatie die zich richt op externe positionering, gekoppeld aan een grote mate van flexibiliteit en individualiteit. Capaciteitenprofiel Een capaciteitenprofiel in het kader van de MELBA methodiek schetst het vaardigheden niveau van de deelnemer. Databanken Databanken (in dit adviesrapport) zijn databases waar wetenschappelijke artikelen staan. Deelnemer Synoniem voor cliënt, klant, zorgvrager. Eisenprofiel Een eisenprofiel in het kader van de MELBA methodiek schetst de benodigde eisen van vaardigheden voor een bepaalde taak/functie. IDA staat voor Instrumentarium zur Diagnostik von Arbeitsfähigkeiten en is het diagnostische instrument welke gekoppeld is aan en een aanvulling vormt op de MELBA en bestaat uit 14 gestandaardiseerde arbeidstoetsen. Implementatie is de invoering van een nieuw systeem, plan, idee, model, ontwerp, standaard of beleid in een organisatie. IVB methode De Individueel Vraaggerichte Benadering bemiddeld en ondersteund de cliënt tijdens en/of naar het werk. De attitude is er op gericht dat men naast de cliënt gaat staan en hem/haar als het ware door de maatschappij loodst, van feedback voorziet en waar nodig steunt. MELBA-stellingenlijst De MELBA stellingenlijst is een lijst die door de cliënt wordt ingevuld met WAAR en NIET WAAR. De stellingen corresponderen met de vaardigheden van het capaciteitenprofiel. De stellingenlijst geeft inzicht over hoe de cliënt zichzelf inschat in een bepaalde vaardigheid. 34

35 OCAI OCAI staat voor Organizational Culture Assessment Instrument. Dit online instrument meet de bedrijfscultuur van een organisatie. Over- en onderbelaste vaardigheden De over- en onderbelasting komt bij de profielvergelijking naar voren. Er is sprake van een over of onderbelasting wanneer de eisen van de functie en de capaciteiten van cliënt verschillen. Als het werk meer van een vaardigheid vereist dan dat de cliënt daadwerkelijk aankan, dan spreekt men over een overbelasting. En bij een functie waarvan het minder vereist dan dat de cliënt aankan spreekt men over een onderbelasting. PICO PICO is de afkorting van de elementen die een onderzoeksvraag bevat. Het wordt gebruikt als een checklist zodat een vraagstelling geformuleerd kan worden. P= Patiënt of Probleem (wie): beschrijving van de patiënt(en) en/of het probleem, zoals diagnose, leeftijd, geslacht. I= Interventie (wat): beschrijving van de toegepaste en/of onderzochte interventie; C= Co-interventie: eventuele andere (alternatieve) interventie, die vergeleken wordt met de interventie. O=outcome: Dit zijn de resultaten uit het onderzoek van een bepaalde interventie bij een probleem of patiënt. Plancare is het cliëntregistratiesysteem dat Kwintes gebruikt. Profielvergelijking Een profielvergelijking betekent in het kader van de MELBA methodiek dat de capaciteiten van de cliënt en de eisen van de gewenste functie worden vergeleken. Hieruit komt UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen Een publiekrechtelijke organisatie die is belast met de uitvoering van de sociale verzekeringswetten WW, ZW, WAO, WAZ, Wajong, REA en Toeslagenwet en de inning van sociale premies bij werkgevers. 35

36 10 Afkortingenlijst Hieronder zijn de afkortingen uitgeschreven die in het adviesrapport voorkomen. AC Activering IVB Individuele vraaggerichte benadering IDA Instrumentarium zur Diagnostik von Arbeitsfähigkeiten OCAI Organizational Culture Assessment Instrument PICO Person interverention comparison outcome TO Theoretische onderbouwing 36

37 11 Literatuurlijst Beurkens, S., Peppen van, R., Stutterheim, E., Swinkels, R., Wittink, H. (2008). Meten in de praktijk; stappenplan voor het gebruik van meetinstrumenten in de gezondheidzorg. 1 e druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Bos J., Harting E. (2006). Projectmatig creëren 2.0. Scriptum; Schiedam. Coppenhagen R. (2007). Minimal Project Management. Chevigny Uitgevers, Chevigny (FR). Grol, R & Wensing, M. (2007). Implementatie; Effectieve verbetering van de patientenzorg. (derde druk). Reed business (Elsevier); Amsterdam Kuiper, C., Balm, M. (2004). Paramedisch handelen; het ontwikkelen van beroepsattitudes. (Eerste druk). Utrecht; LEMMA B.V. Kor R., Wijnen G. (2001). 50 checklisten voor project/ en programmamanagement. Kluwer; Deventer. Kwintes activering, Disclaimer; Kwintes, World wide web geraadpleegd in december 2010, januari 2011 van Staelens, K. Gryse de, H. World wide web Geraadpleegd in februari 2011 van 37

38 12 Bijlagen 12.1 MELBA 12.2 Kort schematisch overzicht van de MELBA 12.3 Model van Grol 12.4 Implementatie 12.5 Opzet pilot 12.6 Evaluatie pilot 12.7 MELBA-stellingen lijst 12.8 Voortgangsrapportage 38

39 12.1 MELBA In het onderstaande stuk wordt o.a. de oorsprong en ontstaan van de MELBA, wat de MELBA inhoudt en toepassing va de MELBA verder uiteengezet Geschiedenis De MELBA werd in opdracht van het Bundesministeriums für Arbeit und Sozialordnung (Federale ministerie van Arbeid en Sociale Zaken) in Duitsland door de Universiteit van Siegen ontwikkeld en is geschikt om toe te passen bij Disability Management, Vocational Rehabilitation en arbeids(re)integratie in de meest brede zin van het woord. 11 De MELBA is in 1986 ontwikkeld en in 2001 vertaald naar het Nederlands. Daarnaast is de MELBA ook vertaald naar (o.a.) het Engels, Frans, Slowaaks, Japans en Litouws Wat is de MELBA? Algemeen MELBA staat voor Merkmalprofiel zur Eingliederung Leistungsgewandelter und Behinderter. Wat betekent: Kenmerken voor de arbeidsintegratie van mensen met een verminderde prestatie en beperkingen. 12 De MELBA is een methodiek waarmee aan de ene kant de mogelijkheden van een cliënt en aan de andere kant de eisen van een functie in kaart worden gebracht. De MELBA bestaat uit een capaciteiten- en een eisenprofiel. Bij zowel het capaciteiten- als eisenprofiel zijn 29 vaardigheden te scoren d.m.v. een vijfpuntsschaal. 13 Beide profielen kunnen apart van elkaar worden gebruikt en zijn gestandaardiseerd. Doel De MELBA kan in de praktijk voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Hieronder staan enkele doelen waarvoor de MELBA in de praktijk wordt gebruikt: MELBA als basis voor eenduidige, onderlinge communicatie (tussen interne professionals, maar ook met externe partijen); MELBA om behandelingsgerichte capaciteiten van de cliënt mee vast te stellen; MELBA om een geschikte functie voor de cliënt te selecteren; MELBA om werkplekken aan te passen aan de cliënt; MELBA om loondifferentiatie in therapeutische instellingen mee te verkrijgen; MELBA om verantwoording af te leggen aan subsidieverstrekkers; MELBA om trainings-of ontwikkelingsdoelen vast te stellen en (de ontwikkeling ervan) te Trotz; Handout MELBA 13 Philippi & Piels

40 volgen, etc. 14 Toepassing De MELBA wordt door uiteenlopende organisaties gebruikt; van scholen voor speciaal onderwijs en sociale werkvoorzieningen tot jobcoach-organisaties en reïntegratiebedrijven. Voor de MELBA is software ontwikkeld. Certificering De MELBA mag alleen worden gescoord door een gecertificeerde werknemer. Certificering vindt plaats door een tweedaagse cursus te volgen. Om vervolgens de certificering up-to-date te houden is de gecertificeerde verplicht om minimaal eenmaal per drie jaar een themadag bij te wonen (themadagen worden zes keer per jaar gegeven). In de bijlage vindt u een korte samenvatting van de MELBA en informatie rondom scholing m.b.t. de MELBA schematisch weergegeven. Capaciteitenprofiel Het capaciteitenprofiel brengt de capaciteiten van de cliënt in kaart. Dit wordt gedaan door een lijst van 29 vaardigheden (die voor elke functie van toepassing zijn, zoals bijv. concentratie, kritisch beoordelen, contactvaardigheid, etc.) na te gaan en die op een vijfpuntsschaal te scoren. Na het scoren van de 29 vaardigheden komt naar voren over welke vaardigheden de cliënt al beschikt en in welke mate. De profielwaarden (scores op de vijfpuntsschaal) kunnen onder andere worden gescoord door een combinatie van o.a. door gesprekken met diverse betrokkenen te voeren, een intake bij de cliënt zelf af te nemen, door een vragenlijst af te nemen, door arbeidsproeven en psychometrische methodes af te nemen, observatie van het gedrag van de betrokken cliënt tijdens het werk, etc. Met het capaciteitenprofiel is het mogelijk: Mogelijkheden en beperkingen gestandaardiseerd documenteren; Systematisch te communiceren over sterke en zwakke punten met de cliënt zelf, de werkgever of anderen betrokkenen; Trajectadviezen te onderbouwen; Het verloop van een traject volgen; De arbeidsmogelijkheden van een cliënt in verschillende situaties in te schatten; Profielen van verschillende deskundigen te vergelijken van Hooff

41 Eisenprofiel Het eisenprofiel legt de eisen die voor een functie/ taak vereist zijn vast. De opzet van het eisenprofiel is gelijk aan die van het capaciteitenprofiel. Dezelfde 29 vaardigheden worden gebruikt om op een vijfpuntsschaal te scoren welke functie-eisen en in welke mate voor een bepaalde functie/taak vereist zijn. Met het eisenprofiel is het mogelijk: Functie-eisen gestandaardiseerd te documenteren; Systematisch te communiceren over functie-eisen; Verschillende werkplekken met elkaar te kunnen vergelijken; Een functie/taak aanpassen op basis van de gewenste eisenstructuur. 16 Profielvergelijking Door de identieke opzet van het capaciteiten- en eisenprofiel is het mogelijk de MELBA als een soort profielvergelijkingssysteem te gebruiken. De profielvergelijking vindt plaats door het beide profielen op elkaar te leggen en de verschillen en overeenkomsten in scores op te schrijven op het profielvergelijkingsformulier. Op deze manier kan worden vastgesteld bij welke vaardigheden (mogelijkheden) van de persoon overeenstemmen met de eisen van de functie en waar dit niet zo is (zichtbaar maken waar sprake is van onder- of overbelasting). Samengevat biedt de profielvergelijking de volgende mogelijkheden: Te onderzoeken of een bepaalde functie geschikt is voor een bepaalde persoon; Een functie te selecteren die bij de capaciteiten van een persoon past; Vaststellen waardoor er zich problemen voordoen bij het werken in een bepaalde functie; Systematische en gerichte maatregelen te nemen om de cliënt-werkafstemming te verbeteren. 17 Voor de beoordeling van de profielvergelijking is een kwalitatief 18 georiënteerde beoordeling nodig. Kwantitatief 19 georiënteerde uitspraken kunnen namelijk niet plaatsvinden met de MELBA (het is niet mogelijk om kwantitatieve uitspraken te doen, vanwege het niet aanwezig zijn van onderzoeken op dat gebied binnen Nederland). Er dient rekening te worden gehouden met alle beschikbare gegevens van de cliënt. Met o.a. zogenaamde secundaire aspecten zoals bijvoorbeeld het gebruik van medicatie, persoonlijk en professioneel netwerk van de cliënt, manier van omgaan met elkaar binnen een bepaalde arbeidscultuur, leeftijd, gezondheid, mobiliteit, opleiding, vakkennis, zicht op eigen mogelijkheden, houding t.o.v. werk, etc. dienen rekening te worden gehouden in de uiteindelijke matching met eventuele daaropvolgende plaatsing. 16 Van Hooff Van Hooff Betrekking hebbend op de inhoud en kwaliteit 19 Betrekking hebbend op de hoeveelheid 41

42 IDA IDA staat voor Instrumentarium zur Diagnostik von Arbeitsfähigkeiten en is door een werkgroep geleid door Prof. Dr. S. Weinmann van de Universiteit in Siegen ontwikkelt. Het instrument wordt sinds 2002 in Nederland gebruikt. De IDA is het diagnostische instrument welke gekoppeld is aan de MELBA en bestaat uit 14 gestandaardiseerde arbeidstoetsen. Deze arbeidstoetsen bevinden zich, inclusief alle benodigde materialen, in een handzaam koffertje. De IDA schept situaties waarin het gewenste gedrag en vaardigheden van de cliënt worden beoordeeld. Zoals gezegd is het gebruik van de IDA is gekoppeld aan de MELBA, maar andersom geldt dit niet: arbeidsvaardigheden kunnen namelijk op veel verschillende manieren worden geanalyseerd. De IDA meet niet alleen wat een cliënt kan, maar ook hoe hij tot het uiteindelijke resultaat komt. Om met de IDA te mogen werken is een cursus van twee dagen en aanschaf van het toetsmateriaal verplicht Onderzoek Het projectteam heeft, voor de setting waarin het project plaatsvindt, de volgende relevante PICOvraag geformuleerd om de uitkomsten hiervan te beschrijven in de theoretische onderbouwing: Heeft de MELBA een positief effect op de arbeidsrehabilitatie? De termen/woorden waarop in de databanken (CINAHL, PubMed, Picarta, DocOnline) is gezocht zijn de volgende: MELBA; Duitse afkorting van de MELBA voluit geschreven; Nederlandse vertaling van de MELBA voluit geschreven; Arbeidsintegratie; Psychiatrie. Deze zoektocht heeft in de databanken geen relevante artikelen of artikelen die van grote meerwaarde waren opgeleverd. Het projectteam is na de zoektocht n.a.v. de PICO-vraag op zoek gegaan naar informatie m.b.t. de betrouwbaarheid, validiteit en standaardisatie van de MELBA in Nederland (o.a. in de databanken, maar ook is er gezocht in publicaties gepubliceerd door het Coronel instituut voor arbeid en gezondheid). In Duitsland is in 1997 onderzoek gedaan naar de oorspronkelijke Duitse versie van de MELBA en hieruit is gebleken dat de MELBA zowel betrouwbaar, valide als een gestandaardiseerd instrument is (Kleffman et al., 1997). Ter volledigheid/duidelijkheid wil het projectteam nu eerst de termen betrouwbaarheid, validiteit en gestandaardiseerd definiëren. 42

43 Betrouwbaarheid Bij betrouwbaarheid gaat het om de vraag hoe nauwkeurig een meting is. Hoe nauwkeuriger een bepaald meetinstrument functioneert hoe aannemelijker het wordt dat verschillende gebruikers tot een vergelijkbare inschatting komen. Betrouwbaarheid is, in tegenstelling tot validiteit, bij elk onderzoek van belang. 20 Validiteit De algemene definitie van validiteit is de mate waarin het meetinstrument meet wat het beoogt te meten. Of; meet ik wat ik wil meten? Belangrijk bij validiteit is dat de gebruiker van het meetinstrument goed voor ogen heeft wat er precies gemeten dient te worden. 21 Gestandaardiseerd Het begrip standaardisatie houdt in dat waar het over gaat een beschrijving geeft van het minimale niveau van goed handelen. De MELBA wordt als een gestandaardiseerd instrument beschouwd vanwege de volgende voorwaarden: De profielen zijn compatibel, er is daardoor geen transformatieproces nodig; De 29 vaardigheden bieden de mogelijkheid tot het adequaat beschrijven van de capaciteiten, ook als er sprake is van een forse fysieke of psychische beperking of handicap; Alle mogelijke vaardigheden kunnen worden geanalyseerd en beoordeeld; De 29 vaardigheden zijn eenduidig gedefinieerd en leggen daarmee hun betekenis vast; De MELBA biedt mogelijkheid tot kwalitatief onderzoek. In de periode is een pilotstudy gedaan bij het UWV om na te gaan of de MELBA op een uniforme en eenduidige wijze de beschikbare en bestaande informatie rondom jonggehandicapten kon binnenbrengen. De conclusie uit deze pilot was dat de MELBA hier zeker geschikt voor is. Aanbeveling vanuit dit onderzoek was wel om UWV s uit regio s waar wel volgende de MELBA wordt gewerkt, te vergelijken met UWV s uit regio s waar nog niet wordt gewerkt volgens de MELBA. Verder vindt er momenteel van onderzoek plaats met de titel Beoordeling van mogelijkheden tot arbeidsparticipatie van jonggehandicapten door verzekeringsartsen. in o.a. de klinimetrische eigenschappen van de MELBA wordt onderzocht. Na contact te hebben gezocht met onderzoeksleider Drs. T. Achterberg (werkzaam bij het KCVG) met verzoek tot een tussentijdse evaluatie rondom de MELBA, ontvingen we een afwijzend antwoord dat dit op dit moment in het onderzoek, helaas, nog niet mogelijk is. Daarnaast bevindt zich op moment van schrijven van deze theoretische onderbouwing een ander 20 Kuiper & Balm Beurkens, Peppen van, Stutterheim, Swinkels, & Wittink

44 relevant onderzoek under review. Dit onderzoek beschrijft de test-hertest methode van de MELBA en is uitgevoerd binnen een organisatie genaamd Mariasteen te België.. Mariasteen is een West-Vlaamse beschutte werkplaats welke sinds 1963 duurzame arbeid verschaft aan personen met een handicap. 22 Dit onderzoek wordt onder leiding van Prof. Dr. Frings-Dresen uitgevoerd Conclusies Een voorlopige conclusie welke het projectteam kan trekken op basis van de gevonden informatie is is dat de oorspronkelijke Duitse versie van de MELBA zowel betrouwbaar, valide als gestandaardiseerd is. Verdere conclusies m.b.t. de validiteit, betrouwbaarheid en standaardisatie zijn, helaas, nog niet te formuleren. Mogelijkerwijs bieden de resultaten uit de lopende onderzoeken meer duidelijkheid. 22 Staelens& Gryse de 44

45 12.2 Kort schematisch overzicht van de MELBA MeLBA Naam assessment Auteur Jaar uitgave Doel Doelgroep Beschrijving Toepasbaarheid Plaats afname Tijdsduur Afname Certificering Merkmalprofiele zur Eingliedrung Leistungsgewandelter und Behinderter in Arbeit (MELBA) Het assessment is gemaakt in opdracht van het Bundesministeriums für Arbeit und Sozialordnung te Siegen De MELBA is in 1986 ontwikkeld in Duitsland door de Universiteit in Siegen en is in 2001 vertaald naar het Nederlands. De MELBA kan in de praktijk voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Enkele doelen waarvoor de MELBA in de praktijk wordt gebruikt: MELBA als basis voor eenduidige, onderlinge communicatie (tussen interne professionals, maar ook met externe partijen); MELBA om behandelingsgerichte capaciteiten van de cliënt mee vast te stellen; MELBA om een geschikte functie voor de cliënt te selecteren; MELBA om werkplekken aan te passen aan de cliënt; MELBA om loondifferentiatie in therapeutische instellingen mee te verkrijgen; MELBA om verantwoording af te leggen aan subsidieverstrekkers. MELBA om trainings-of ontwikkelingsdoelen vast te stellen en (de ontwikkeling ervan) te volgen, etc. De MELBA is af te nemen bij jongvolwassenen en volwassenen. De MELBA geeft inzicht op 29 vaardigheden die te maken hebben met cognitief functioneren, sociale kenmerken, kenmerken voor de manier van werkuitvoering, communicatieve en psychomotorische kenmerken. De MELBA heeft als meerwaarde dat de vaardigheden van een cliënt kunnen worden vergeleken met de wat er voor een bepaalde taak/functie van iemand wordt verwacht (eisen). Uit deze vergelijking kan worden vastgesteld waar iemand onder- dan wel overbelast dreigt te worden. De MELBA kan in verschillende situatie worden afgenomen. Onbekend. Om betrouwbare MELBA profielen/rapportages op te kunnen stellen dient men een vierdaagse MELBA-cursus te volgen. De cursussen worden gegeven door Van Hooff Arbeidskundig Advies ( Na een 45

46 Software Prijs Validiteit Betrouwbaarheid geslaagde afsluiting van de cursus ontvangt de cursist een certificaat. Om gecertificeerd te blijven dient de gecertificeerde minimaal één keer per jaar deel te nemen aan themadag welke 6x per jaar worden gegeven. Voor het ondersteunend gebruik van de MELBA is speciale software ontworpen tot het gebruik van de profielen opeen digitale manier en is zowel voor organisatie breed gebruik geschikt dan wel voor individueel gebruik. Prijzen certificering: Prijzen voor de cursus kunnen per worden opgevraagd via de site Prijzen software: Vanaf februari 2011 is de nieuwe versie software (MELBA 2.2) verkrijgbaar. Er zijn twee varianten software verkrijgbaar; Software in de stand-alone versie, 529,- (incl. 19%BTW) Software in de multi-user versie, 929,- (inclusief 19% BTW) 23 De validiteit van de oorspronkelijke Duitse versie van de MELBA wordt beschreven in Duitse artikel welke in de literatuurlijst genoemd wordt (Kleffman et al., 1997) Stuk genoemd onder validiteit geldt ook voor de betrouwbaarheid van de MELBA. 23 Prijzen variëren. Afhankelijk van het aantal gebruikers en de benodigde aanvullende modules. Hiervoor verwijzen we naar het bestelformulier op de Duitse site van de MELBA ( 46

47 12.3 Implementatiemodel van Grol 47