Een digitale bibliotheek van dateringen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Een digitale bibliotheek van dateringen"

Transcriptie

1 Prof.dr. Esther Jansma Senior onderzoeker Paleo-Ecologie, RCE Hoogleraar Dendrochronologie en Paleo-Ecologie, UU Directeur Stichting RING Rowin J. van Lanen, MA Projectmedewerker Stichting RING De internationale doorwerking van een Nederlands initiatief Figuur 1 Gedateerd jaarringpatroon in een eikenhouten plankje (onderdeel van een kastlade). De groeirichting van de boom loopt van links (oudste ringen) naar rechts (jongste ringen). 1 Een digitale bibliotheek van dateringen De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Data Archiving and Networked Services (DANS) hebben met NWO-gelden een internationale digitale bibliotheek ontwikkeld voor ouderdomsbepalingen met behulp van houtonderzoek. Alle in Nederland ontwikkelde jaarringarchieven over het cultureel erfgoed zijn in dit verband gedigitaliseerd en geüniformeerd. Het DCCD, waarin deze gegevens zijn samengebracht, bevat onderzoek aan honderden objecten en vindplaatsen uit de Gouden Eeuw, de Middeleeuwen, de Romeinse Tijd en de Prehistorie. De nieuwe bibliotheek, waar steeds meer wetenschappers in Europa aan bijdragen, is via internet toegankelijk en doorzoekbaar. De jaarringonderzoekers zelf bepalen de toegang tot de wetenschappelijke informatie die hier is opgeslagen. Terug in de tijd Dendrochronologie, ook wel boomtijdkunde genoemd, is een belangrijk hulpmiddel bij de waardering van cultureel erfgoed. Deze methode stelt ons in staat het kalenderjaar te bepalen waarin een boom vroeger is omgehakt. 2 Ook kunnen we ermee bepalen in welk gebied een boom is gegroeid. Dit levert belangrijke informatie op over de ouderdom en betekenis van archeologische vindplaatsen en historische gebouwen, en van mobiel erfgoed zoals schepen, wijnvaten, schilderijen en meubels. Dendrochronologie wordt in Europa al vele decennia toegepast. De eerste dateringen van vindplaatsen en gebouwen werden mogelijk nadat pioniers absoluut gedateerde gemiddelde jaarringkalenders van eiken en andere boomsoorten hadden ontwikkeld, die bruikbaar waren als regionale chronologische referentie. Men maakte deze kalenders door microscopisch of met een handloep opgemeten groeipatronen van levende of net omgezaagde bomen (die een bekende ou- 36

2 Figuur 2 In het verleden was hout een belangrijk constructiemateriaal. Hier enkele voorbeelden van dendrochronologisch bestudeerde objecten (archief Stichting RING). Links: een Romeinse rivierpraam uit Utrecht De Meern 3 ; rechtsboven: detail van Elisabeth-retabel 4, Sint Albertuskerk, Goé (Belgische Ardennen); rechtsonder: Hollands kabinet uit de collectie van het Rijksmuseum. 5 derdom hadden) te vergelijken met de patronen in oudere stukken hout. Door hier steeds ouder hout bij te betrekken, kom men de kalenders steeds verder terug in de tijd uitbouwen. Het predigitale tijdperk De eerste dateringen van cultureel erfgoed gebeurden met de hand en met het blote oog, door getekende grafieken van jaarringpatronen op een lichtbak langs getekende grafieken van gemiddelde referentiekalenders te schuiven. De op papier genoteerde metingen werden in mappen bewaard. Rapportages werden op typemachines geschreven en bleven hooguit bewaard als carbondoorslag. In de jaren 80 deden eenvoudige PC s hun intrede en ontstonden de eerste digitale onderzoeksarchieven. Deze archieven bevatten meet - reeksen, referentiekalenders, correspondentie en rapporten. De digitale dataformaten die werden De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft met het instituut Data Archiving and Networked Services (DANS; KNAW-NWO) en de Universiteit Utrecht een digitale bibliotheek ontwikkeld voor dendrochronologie. Dit doorzoekbare archief bevat meetreeksen en beschrijvingen van hout uit honderden objecten die behoren tot het Cultureel Erfgoed van de Lage landen, opgeslagen in een nieuw digitaal dataformaat voor dendrochronologie, TRiDaS, dat internationaal veel bijval krijgt. De leden van het DCCD houden zelf de regie over de inhoud die ze hebben bijdragen. De nieuwe bibliotheek maakt erfgoedgerelateerd jaarringonderzoek mogelijk op een schaal die voorheen ondenkbaar was. Net als de meertaligheid van het systeem stimuleert dit internationaal gebruik. Daarom sluiten steeds meer organisaties en onderzoekers in Europa zich aan bij deze bibliotheek. Het datamodel en de software van het DCCD worden zelfs tot ver buiten Europa gebruikt. Het DCCD ( Digital Collaboratory for Cultural Dendrochronology ) werd ontwikkeld met subsidies van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschap (NWO), domein Geesteswetenschappen. Alle jaarringlaboratoria in Nederland en België droegen bij aan dit initiatief. gebruikt, kwamen voort uit eerder ontwikkelde ponskaartsystemen. Deze eenvoudige formaten stelden onderzoekers in staat hun metingen digitaal te bewaren met rudimentaire aanvullende informatie ( metadata zoals datering en houtsoort), en ze inclusief deze beschrijvingen weer uit te lezen. De digitale archieven werden indertijd opgeslagen op bijvoorbeeld computertapes en zachte 5.25 inch floppy disks. Voorzichtige modernisering De ICT-ontwikkelingen van de laatste decennia 37

3 Figuur 3 Dendrochronologisch onderzoek van een kastlade met behulp van een handloep. betekenden een verbetering van de digitale mogelijkheden. Bedrijven ontwikkelden voor het vakgebied software en nieuwe digitale dataformaten, waardoor de administratieve mogelijkheden groeiden. Maar de leesbaarheid van oudere dataformaten bleef met de nieuwe software beperkt. En voor laboratoria zonder budget voor automatisering bleek de digitalisering van de oudere archieven onuitvoerbaar te zijn. Het gevolg was dat niemand eigenlijk wist welke gegevens er waren. Daarom werden de bestaande gegevens nog steeds nauwelijks gebruikt voor breder wetenschappelijk onderzoek. Ook waren vroegere ouderdomsbepalingen, waarop we belangrijke interpretaties van ons cultureel erfgoed nog steeds baseren, eigenlijk niet te reproduceren. De dendrochronologie was eigenlijk nog steeds in een waas van geheimzinnigheid gehuld. Zoeken naar oplossingen Daarom heeft de RCE in 2007 geïnventariseerd welke wensen er bij gebruikers en producenten Figuur 4 Schema van de samenstelling van dendrochronologische referentiekalenders. Figuur 5 Voorbeeld van een wat ouder dendrochronologisch archief (Stichting RING). van dendrochronologie leven over digitalisering. 6 Dit onderzoek is uitgevoerd onder erfgoedspecialisten, geowetenschappers, biologen en ICT-ers. Een belangrijk thema was welke specifieke vragen gebruikers en dataproducenten aan een digitaal archief zouden willen stellen. Dit onderzoek leidde tot het concept van een nieuw digitaal model voor dendrochronologische gegevens en metadata. Daarnaast werd een multidisciplinaire onderzoeksagenda en een functioneel ontwerp gemaakt. Deze werden gebruikt in een subsidieaanvraag (NWO) voor de ontwikkeling van een digitale infrastructuur voor dendrochronologie in de Lage Landen. De honorering van deze aanvraag betekende het startschot van een ontwikkeltraject dat vier jaar zou duren. Het DCCD De nieuwe digitale infrastructuur voor den - drochronologie heet Digital Collaboratory for Cultural Dendrochronology, kortweg DCCD. Het hart ervan is het archief zelf, dat bij Data Archiving and Networked Services (DANS) is ondergebracht. 7 De hier opgeslagen gegevens zijn gestructureerd volgens de nieuwe internationale digitale standaard voor dendrochronologie, TRi- DaS. Deze standaard is ontwikkeld dankzij de adviezen van vele specialisten binnen en buiten Europa. De inhoud van het archief kan doorzocht worden op (combinaties van) onder andere houtsoort, locatie, objecttype en ouderdom. Het DCCD dwingt het gebruik van bepaalde beschrijvingen af. Daarom worden onderzochte objecten kerk, schilderij, orgel en onderdelen daarvan toren, paneel door alle deelnemers uniform geregistreerd. Deze beschrijvingen zijn meertalig. Een Nederlandse zoekterm levert in het DCCD ook Engelse, Franse en Duitse resultaten op, en omgekeerd. Onderzoekers kunnen meetreeksen, referentiekalenders, metadata en geassocieerde bestanden zoals onderzoeksrapporten en foto s naar het archief uploaden dankzij twee nieuw ontwikkelde computerprogramma s. Het eerste, TRiCYCLE, is een conversieprogramma voor dendrochronologische meetwaardes. Hiermee kunnen oude meetreeksen bruikbaar worden gemaakt voor het DCCD en kunnen gegevens uit het DCCD naar de oudere formaten geconverteerd worden. Dit laatste is belangrijk omdat veel bestaande dendrochronologische software alleen de oudere formaten ondersteunt. Het tweede programma, TRiDaBASE, dient voor de verrijking van metadata en voor de uitwisseling hiervan met het DCCD. Alle binnen het project ontwikkelde computercode is openbaar. De gedachte daarachter is dat gebruikers de nieuwe software op deze manier kunnen verbeteren. Zulke verbeteringen kunnen natuurlijk door individuele organisaties worden ontwikkeld voor lokaal gebruik. Maar de hoop en 38

4 verwachting is dat ze ook ten goede zullen komen aan het DCCD en aan het vakgebied in het algemeen. Dendrochronologie new style Nu het project is afgerond, blijken belangrijke voorwaarden te zijn gecreëerd voor een ingrijpende modernisering van erfgoedgericht hout - onderzoek. Voor het eerst werken overheidsorganisaties, bedrijven en universitaire vakgroepen in Nederland en België samen aan de digitale opslag, koppeling en ontsluiting van dendrochronologische gegevens. 8 De projectleden zijn er in geslaagd recent onderzoek volgens de best practices van het DCCD te archiveren. Ook zijn ze begonnen aan de gewenste inhaalslag met de oudere archieven. Nederland loopt hierin voorop. Zo is onderzoek van de vroegere ROB uit de jaren 60 tot begin jaren 90 van de vorige eeuw nu digitaal in te zien. Hetzelfde geldt voor onderzoek uit de jaren 80 en begin jaren 90 aan het toenmalige Instituut voor Prae- en Protohistorie (Universiteit van Amsterdam) en de vroegere Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Ook de archieven van de bedrijven die in de Lage Landen actief zijn, zijn inmiddels digitaal beschikbaar. 9 En de invloed van het project is zelfs nog groter. Het datamodel en de software blijken namelijk tot ver over de grenzen van de Lage Landen te worden gebruikt: in andere delen van Europa, in de Verenigde Staten en Canada, en zelfs in Zuid-Amerika, Azië en Australië. a Figuur 6 Locaties waar de software en/of het datamodel van het DCCD momenteel worden gebruikt. De grootte van de cirkels geeft de intensiteit van het gebruik weer. 10 b Waarom dit succes? Het nieuwe archief is aantrekkelijk voor houtspecialisten omdat zij binnen dit archief de zeggenschap behouden over hun gegevens. Dit betekent dat zij de toegankelijkheid zelf kunnen afstemmen op de wensen van de eigen organisatie en de behoeften van externe partijen. Ook kunnen ze de permissies per onderzoeksproject en per individuele advies- of onderzoeksvraag op elk later moment veranderen. Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk om een scholier die een werkstuk maakt of een student die aan een scriptie werkt tijdelijk rechten te geven op specifieke archiefdelen, en deze rechten na afloop weer te beperken. Deze beheerssystematiek is essentieel voor dendrochronologische bedrijven, voor wie de eigen gegevens waarmee men referentiekalenders bouwt belangrijk economisch kapitaal vertegenwoordigen. Ook is het belangrijk voor universiteiten, waar men gegevens liever niet prijsgeeft voordat de onderzoekers hierover hebben gepubliceerd. Het nieuwe archief krijgt daarnaast ook steun door de mogelijkheid om aan gearchiveerde projecten nieuwe interpretaties en documentatie toe te voegen. Want daardoor is het DCCD een levend archief waarvan de inhoud up-to-date kan worden gehouden. c d Figuur 7 Quickscan van houtherkomst in Nederland door de tijden heen (data: IPP/UvA, ROB en Stichting RING; blauw: natuurlijke vegetatieresten; oranje: cultureel erfgoed). a: Jonge Steentijd, interval v. Chr.; b: Romeinse Tijd; c: Volle Middeleeuwen; d: Gouden Eeuw. De kaartondergrond is gemaakt met de Global Land One-Kilometer Base Elevation (GLOBE) dataset van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA; VS). 39

5 Voor dendrochronologen betekent de nieuwe aanpak dat in het laboratorium meer tijd wordt besteed aan de digitale opslag van gegevens. Dit houdt een verandering in van de werkprocessen. Dat men zich hierin kan vinden, komt door de winst in termen van duurzaamheid, onderzoeksmogelijkheden en onderzoeksfinanciering. De sterkste drijfveer voor internationale deelname aan het DCCD is wetenschappelijke nieuwsgierigheid. Het DCCD maakt onderzoek mogelijk op tijdschalen en in ruimtelijke dimensies die voorheen ondenkbaar waren. Een goed voorbeeld van onderzoek aan geïntegreerde archieven is de herkomstbepaling van gedateerd hout. De Romeinen in ons land gebruikten inlandse bomen en hout dat via de Rijn uit het Zuiden werd aangevoerd. In de Volle Middel eeuwen gebruikte men hiernaast ook hout uit Westfalen (grootste aandeel), Wallonië en het Balticum. En in de Gouden Eeuw betrok men het bouwhout daarnaast ook uit Scandinavië. Dit is natuurlijk maar een klein voorbeeld, gericht op ons eigen land. Dergelijke studies kunnen met het DCCD veel breder worden getrokken en ook veel nauwkeuriger a c...een STEEDS LUIDERE ROEP OM OPENBAARHEID VAN ONDER- ZOEKSGEGEVENS WEERKLINKT. OOK DE RCE ZET HIEROP IN... worden uitgevoerd. Dat deze vernieuwing draagvlak heeft, blijkt uit het groeiende aantal deelnemers van het DCCD. Bij de start van het project was de RCE verzekerd van bijdragen uit Nederland, België, Duitsland en Polen. Maar sinds het archief echt functioneert, hebben ook erfgoedonderzoekers in Denemarken, Noord-Ierland, Letland, Litouwen, Oostenrijk, Slovenië, Spanje en de Verenigde Staten zich bij het initiatief aangesloten. 11 En onderzoekers in Frankrijk en Groot Brittannië bereiden zich voor op deelname. Voor de opdrachtgevers van dendrochronologie, zoals overheden (rijk, gemeentes), musea en bedrijven, betekent het DCCD dat men voortaan via internet de resultaten van contractonderzoek kan inzien en de rapportages en meetreeksen op b d elk gewenst moment kan downloaden. In publicaties kan men nu verwijzen naar de DCCD-registratie van het onderzoek, waardoor conclusies op inzichtelijke wijze kunnen worden onderbouwd. Uiteraard kunnen de opdrachtgevers met de onderzoekers afspraken maken over de toegankelijkheid en het hergebruik van gegevens. Zo kunnen zij zich in specifieke gevallen verzekeren van volstrekte openbaarheid bijvoorbeeld na een afgesproken termijn en van wetenschappelijke vervolganalyses. Door de ontwikkeling van het DCCD is hun financiële investering in dateringsonderzoek voortaan ook een investering in duurzaamheid en in breder wetenschappelijk onderzoek naar onder andere houthandel, ontbossing, landschapsdynamiek en klimaatverandering. Openbaarheid van onderzoeksgegevens Er klinkt in ons land een steeds luidere roep om openbaarheid van onderzoeksgegevens. Deze gegevens zijn immers vaak gefinancierd met publieke middelen. De samenleving als geheel moet er dus van kunnen profiteren. Ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zet in op dit ideaal. Het beeld van de onderzoeker in overheidsdienst die zijn gegevens thuis op de PC bewaart, is in dit licht nogal bedenkelijk. Toch komt deze houding voor bij onderzoekers. Daarom moeten we ons afvragen waarom zij hun gegevens willen beschermen. De redenen zijn in hoge mate economisch. Als anderen over deze gegevens publiceren, loopt de onderzoeker zelf belangrijke credits mis. In een tijd dat de competitie om onderzoeksfinanciering groot is, is dat voor veel academici onaanvaardbaar. Nog grotere weerstand bestaat bij bedrijven. Een deel van het onderzoek dat hier plaatsvindt, wordt door de private sector betaald. De roep om openbaarheid glijdt grotendeels langs deze sector af. Albert Heijn geeft zijn consumentenanalyses niet aan de COOP, zo redeneert men. De dendrochronologie kan zich alleen ontwikkelen als overheden, bedrijven en universiteiten samenwerken. En zo n samenwerking is alleen mogelijk wanneer deze partijen elkaars werkelijkheid respecteren. Als alle inhoud in het DCCD openbaar zou zijn, zouden Nederlandse universiteiten en bedrijven hun gegevens daar niet hebben gearchiveerd. En ook internationaal zou het archief mislukt zijn, want buitenlandse overheidsinstellingen en universiteiten zullen hun gegevens niet willen publiceren via de Nederlandse Rijksoverheid. Figuur 8 Deeloverzicht van in het DCCD gearchiveerd materiaal (situatie 18 april 2012); a: archeologie (1567 objecten); b: scheepsarcheologie (282 objecten); c: gebouwen (1993 objecten); d: schilderijen (321 objecten). De discussie over de openbaarheid van onderzoeksgegevens wordt vaak in absolute termen gevoerd. Voorstanders vragen om volledige openheid, tegenstanders om volstrekte geheimhou- 40

6 ding. Met het DCCD heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bewust het midden opgezocht. De nieuwe databibliotheek verzorgt de duurzaamheid en vindbaarheid van gegevens, maar geeft de regie over de inhoud en zichtbaarheid daarvan aan de dataproducenten. Deze combinatie leidt tot een sneeuwbaleffect. Steeds meer onderzoekers melden zich aan bij het archief. Gezien dit succes kan het DCCD mogelijk als voorbeeld dienen voor toekomstige sector- en landsoverschrijdende data-initiatieven van andere erfgoedgerelateerde onderzoeksdisciplines. Best practices Uiteraard is er nog veel werk te doen. Zolang opdrachtgevers van dendrochronologisch onderzoek niet uitdrukkelijk vragen om verduurzaming van de gegevens, blijft archivering voor de onderzoekers een vrijwillige handeling. Sommige organisaties buiten Nederland zien daar vooralsnog van af. Daarom zijn bijvoorbeeld gegevens over het Vroegmiddeleeuwse Dorestad (Wijk bij Duurstede) en de schilderijen van Rembrandt nog altijd niet ontsloten. Om zulk dataverlies in de toekomst te voorkomen, moeten we ervoor zorgen dat nieuw jaarringonderzoek aan nationaal erfgoed verantwoord wordt gearchiveerd. Hopelijk levert het DCCD een bijdrage aan dendrochronologische best practices binnen de Nederlandse erfgoedzorg. Verantwoording De ontwikkeling van het DCCD is mogelijk gemaakt door NWO (domein Geesteswetenschappen) met achtereenvolgens een startsubsidie ( ), een subsidie Investeringen Middelgroot ( ) en een subsidie Internationalisering Geesteswetenschappen ( ). De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Stichting RING, de Universiteit van Cornell (VS), ICT bedrijf Epison Group (VS) en de overige deel - nemers verzorgden aanvullende financiering. De Universiteit Utrecht stelt een Virtueel Kennis Centrum beschikbaar voor DCCD-gerelateerd onderzoek, onderwijs en communicatie. Websites DCCD archief: DCCD projectwebsite: Virtueel Kennis Centrum Dendrochronologie: TRiDaS website (datamodel en software): Literatuur Baillie, M.G.L. (1982). Tree-Ring Dating and Archaeology. London. Bruyn, J., B. Haak, S.H. Levie en P.J.J. van Thiel (red.) (1986). A corpus of Rembrandt paintings. Rembrandt Research Project Foundation, deel 2. Bruyn, J., B. Haak, S.H. Levie, P.J.J. van Thiel, P.J.J. en E. van de Wetering (red.) (1990). A corpus of Rembrandt paintings. Rembrandt Research Project Foundation, deel 3. Jansma, E. (1995). RemembeRINGs. The Development and Application of Local and Regional Tree-Ring Chronologies of Oak for the Purposes of Archaeological and Historical Research in the Netherlands, dissertatie Universiteit van Amsterdam (Nederlandse Archeologische Rapporten 19). Eckstein, D., W. van Es en E. Hollstein (1975). Beitrag zur Datierung der fr hmittelalterlichen Siedlung Dorestad, Holland. Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (BROB) 25, Jansma, E. (2006). Dendrochronologie, Nationale Onderzoeksagenda voor de Archeologie, Hoofdstuk 3 (versie 1.0, geaccepteerd 1 januari 2006). URL: Brewer, P.W., D. Murhpy en E. Jansma (2011). TRiCYCLE: a universal conversion tool for digital tree-ring data. Tree-Ring Research 67(2), Jansma, E. (2010). Preserving tree-ring data: a repository for the Low Countries. In: M. de Groot en M. Wittenberg (red.): Driven by data: exploring the research horizon, Amsterdam University Press/Pallas Publications, Jansma, E., P.W. Brewer en I. Zandhuis (2010). TRiDaS 1.1: the tree-ring data standard. Dendrochronologia 28, Jansma, E., R.J. van Lanen, P.W. Brewer en R. Kramer (in druk), The DCCD: A digital data infrastructure for tree-ring research. Dendrochronologia (2012), /j.dendro Jansma, E., R.J. van Lanen, K. Sturgeon, S. Mohlke en P.W, Brewer (2012). TRiDaBASE, a stand-alone database for storage, analysis and exchange of dendrochronological metadata. Dendrochronologia (in druk, doi: / j.dendro ) Jansma, E. en J.-M.A.W Morel (red.) (2007). Een Romeinse Rijnaak, gevonden in Utrecht-De Meern; resultaten van het onderzoek naar de platbodem De Meern 1, Reeks Archeologische Monumenten 149, Amersfoort. Knibbe, B. (2008). PAST4 - Personal Analysis System for Tree- Ring Research software version 4.5. SCIEM. URL: Rinn, F. (2008). TSAP-Win software. Rinntech, Heidelberg. Wetering, E. van de (red.) (1982, 2005, 2010). A corpus of Rembrandt paintings. Rembrandt Research Project Foundation, delen 1, 4 en 5. Noten 1 Het beeldmateriaal in figuur 1 is afkomstig van de volgende bronnen (publiek domein): 1566, Vernieling in Domkerk Utrecht (Beeldenstorm): wiki/beeldenstorm; 1570, Allerheiligenvloed: Moser, Hans, Flugblatt: Hochwasser der Schelde in Antwerpen am , 1570, Flugblatt, Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, Graphische Sammlung, HB 81l; 1581, Willem van Oranje stadhouder over de 7 provinciën: , Executie Johan van Oldenbarnevelt: , Piet Hein (kopie uit 1629 naar een verloren gegaan origineel uit 1625 van Jan Daemen Cool): , Voor de Slag bij Duins (Reinier Nooms): National Maritime Museum Londen; 1648, Overzichtskaart van de Republiek: Johannes Janssonius, uit diens collectie Belgii Foederati Nova Descriptio, Amsterdam 1658; 1648, De eedaflegging van de Vrede van Munster, 15 mei 1648: 2 Te dateren houtsoorten die we in Nederlands erfgoed terugvinden, zijn eik, beuk, es en iep (loofbomen), en grove den, zilverspar en fijnspar (coniferen). 3 Het dendrochronologisch onderzoek naar deze rivierpraam, De Meern 1, heeft DCCD registratienummers en De onderzoeksresultaten (metadata) kunnen via in het DCCD via zoeken op deze nummers worden ingezien. De zoekterm De Meern 1 levert in het DCCD hiernaast ook resultaten op van onderzoek naar de fysieke context van deze archeologische vondst. 4 Het onderzoek naar dit retabel heeft DCCD registratienummer De onderzoeksresultaten (metadata) kunnen in het DCCD via zoeken op dit nummer worden ingezien. 5 Het onderzoek naar dit kabinetje heeft DCCD registratienummer De onderzoeksresultaten (metadata) kunnen in het DCCD via zoeken op dit nummer worden ingezien. 6 Deze inventarisatie werd mogelijk gemaakt door een startsubsidie Investeringen Middelgroot van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 7 Voor informatie over DANS zie 8 De partijen die in de Lage Landen deelnemen aan het DCCD, zijn voor Nederland de RCE, bedrijf BAAC bv, Stichting RING, Wageningen Universiteit en de Universiteit Utrecht, en voor België de Universiteit van Luik, het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. Ook de Duitse bedrijven Preßler GmbH Planung und Bauforschung en Dendronet, en de Niclaus Copernicus Universiteit in Polen maakt deel uit van de oorspronkelijke projectgroep. 9 Dit zijn BAAC bv (Deventer/Den Bosch), Stichting RING (Amersfoort) en Preßler GmbH Planung und Bauforschung (Gersten am Ems). 10 Schriftelijke mededeling van Dr. Peter W. Brewer, Universiteit van Cornell, april Deze uitbreiding is mede mogelijk dankzij een internationaliseringssubsidie van NWO ( ). Zie het Virtueel Kennis Centrum voor Dendrochronologie op voor meer informatie. 41

Het VKC Dendrochronology van de UU

Het VKC Dendrochronology van de UU Het VKC Dendrochronology van de UU SURFacademie Seminar Collaboraties voor onderzoekers Esther Jansma (RCE, UU), 26 oktober 2011, Leiden Vragen van SURFacademy Waarom had het team behoefte aan een VKC?

Nadere informatie

Data-notitie DANS versie

Data-notitie DANS versie Data-notitie DANS versie 2.0 10-2-2017 Over DANS DANS Data Archiving and Networked Services, is een instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Nederlandse Organisatie

Nadere informatie

NATIONALE COALITIE DIGITALE DUURZAAMHEID BEGINSELVERKLARING. CONCEPT 4 juni 2007 DE UITDAGING

NATIONALE COALITIE DIGITALE DUURZAAMHEID BEGINSELVERKLARING. CONCEPT 4 juni 2007 DE UITDAGING NATIONALE COALITIE DIGITALE DUURZAAMHEID BEGINSELVERKLARING CONCEPT 4 juni 2007 DE UITDAGING Versterking van de wetenschap en een betere benutting van de resultaten zijn een onmisbare basis, als Nederland

Nadere informatie

Geleerde lessen van zes pilotprojecten Eindrapport Regie in de Cloud -project werkpakket 3

Geleerde lessen van zes pilotprojecten Eindrapport Regie in de Cloud -project werkpakket 3 Ervaringen en aanbevelingen op het gebied van datamanagement Geleerde lessen van zes pilotprojecten Eindrapport Regie in de Cloud -project werkpakket 3 Introductie Onderzoekers in zes pilotprojecten hebben

Nadere informatie

Een Visie op Datamanagement

Een Visie op Datamanagement Een Visie op Ron Dekker Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Persoonlijke noot Eigen ervaringen: goede kennis van de data nodig om alle valkuilen te omzeilen. het is veel werk van een

Nadere informatie

Algemene gebruiksvoorwaarden

Algemene gebruiksvoorwaarden Algemene gebruiksvoorwaarden >>> Algemene gebruiksvoorwaarden Data Archiving and Networked Services (DANS) Postbus 93067 2509 AB Den Haag Anna van Saksenlaan 51 2593 HW Den Haag +31 70 349 44 50 info@dans.knaw.nl

Nadere informatie

Data, tools en infrastructuren Rollen en verantwoordelijkheden

Data, tools en infrastructuren Rollen en verantwoordelijkheden Data, tools en infrastructuren Rollen en verantwoordelijkheden Laurents Sesink Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed Antwerpen, 21 juni 2012 Waarom wetenschappelijke data

Nadere informatie

Geodata: registreren, ontsluiten, archiveren

Geodata: registreren, ontsluiten, archiveren Data Archiving and Networked Services Geodata: registreren, ontsluiten, archiveren Peter Doorn Geonovum-DANS studiedag: 'Digitale duurzaamheid van Geodata', 16 feb 12 DANS is een instituut van KNAW en

Nadere informatie

Project APEx Archives Portal Europe network of excellence

Project APEx Archives Portal Europe network of excellence Project APEx Archives Portal Europe network of excellence Digitale Collectie De Grootste Gemene Deler RCE Amersfoort 5 juni 2013 Stand van zaken Archieven APEx basis gegevens APEx volgt het APEnet project

Nadere informatie

De Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid

De Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid Digitale archivering en samenwerking in Nederland De Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid Inge Angevaare coördinator BOM VL workshop Brussel, 24 april 2009 Ontstaan Eerste gesprekken 2007 vanuit de

Nadere informatie

De Praktijk: licenties van DANS. Heiko Tjalsma Beleidsmedewerker. Seminar Onderzoeksdata SurfAcademy 24 januari 2012

De Praktijk: licenties van DANS. Heiko Tjalsma Beleidsmedewerker. Seminar Onderzoeksdata SurfAcademy 24 januari 2012 Data Archiving and Networked Services De Praktijk: licenties van DANS Heiko Tjalsma Beleidsmedewerker Seminar Onderzoeksdata SurfAcademy 24 januari 2012 DANS is een instituut van KNAW en NWO Wat is DANS?

Nadere informatie

Houthandel in Groningen in de 16de en 17de eeuw

Houthandel in Groningen in de 16de en 17de eeuw Houthandel in Groningen in de 16de en 17de eeuw Marta Domínguez Delmás Stichting Ring Nederlands Centrum voor Dendrochronologie Jeroen F. Benders, Rijksuniversiteit Groningen, faculteit der letteren Gert

Nadere informatie

Regeling Datamanagement Universiteit Leiden

Regeling Datamanagement Universiteit Leiden Regeling Datamanagement Universiteit Leiden Aandachtspunten en toelichtingen bij de verschillende artikelen zijn schuin gedrukt. A. Definities en uitgangspunten 1. Deze regeling is bedoeld als universitair

Nadere informatie

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied In Nederland werd in 2014 in totaal 13,3 miljard uitgegeven aan R&D: wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling (de voorlopige cijfers 2015 laten een groei

Nadere informatie

Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur

Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur Actuele relatie met O&O (specifieke opleidingen etc.) De collectie Engelse taal en cultuur richt zich met name op de studenten, docenten en onderzoekers

Nadere informatie

Archeologie in Amsterdam

Archeologie in Amsterdam Archeologie in Amsterdam Archeologie is de studie van samenlevingen, culturen en landschappen door de tijd heen. Fysieke resten van het verleden komen tevoorschijn bij opgravingen, maar worden ook bestudeerd

Nadere informatie

Periodiekenviewer. Jaargangen digitaal inzichtelijk

Periodiekenviewer. Jaargangen digitaal inzichtelijk Periodiekenviewer Jaargangen digitaal inzichtelijk Periodiekenviewer Kranten, tijdschriften, raadsnotulen, archieven en bibliotheek- en bedrijfsarchieven zijn de secondewijzer van de geschiedenis. Hierin

Nadere informatie

PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD. Kwaliteitsverbetering. gegevens in Archis

PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD. Kwaliteitsverbetering. gegevens in Archis PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD Kwaliteitsverbetering gegevens in Archis Februari 2014 Samenvatting 2 Om de kwaliteit van gegevens in Archis-2 te verbeteren is de informatie

Nadere informatie

Goede zorg voor onderzoeksdata, goede data voor zorgonderzoek: de DMP-checklist van ZonMw

Goede zorg voor onderzoeksdata, goede data voor zorgonderzoek: de DMP-checklist van ZonMw Data Archiving and Networked Services Goede zorg voor onderzoeksdata, goede data voor zorgonderzoek: de DMP-checklist van ZonMw Marjan Grootveld Masterclass Research Data Management, 4 april 2014 DANS

Nadere informatie

Nederlandse Gedragswetenschappen Grote Kruistraat 2/1, 9712 TS Groningen. 1. Inleiding

Nederlandse Gedragswetenschappen Grote Kruistraat 2/1, 9712 TS Groningen. 1. Inleiding 1. Inleiding De geschiedenis van de Nederlandse psychologie, pedagogiek en onderwijskunde verdween uit de curricula van Nederlandse universiteiten en waardevol historisch materiaal gerelateerd aan deze

Nadere informatie

XXL Formaten. digitalisering en online presentatie

XXL Formaten. digitalisering en online presentatie XXL Formaten digitalisering en online presentatie Groot, groter, grootst Posters, landkaarten en bouwtekeningen vergeborgen in het depot? Die tijd is voorbij! Deel de grootste schatten van uw collectie

Nadere informatie

Archeologie in Amsterdam

Archeologie in Amsterdam Archeologie in Amsterdam Archeologie is de studie van samenlevingen, culturen en landschappen door de tijd heen. Fysieke resten van het verleden komen tevoorschijn bij opgravingen, maar worden ook bestudeerd

Nadere informatie

1. Beschrijving van de dienst

1. Beschrijving van de dienst 1. Beschrijving van de dienst Een Virtual Research Environment (VRE) is een online omgeving waarin wetenschappers kunnen samenwerken aan een onderzoeksproject. Door gebruik te maken van een VRE kunnen

Nadere informatie

Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014

Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014 Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014 Deze vragenlijst dient om een totaalbeeld te krijgen van de resultaten van de projecten die in 2013/2014 gefinancierd

Nadere informatie

Het digitale informatielandschap van de toekomst. Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland jeanine.tieleman@den.

Het digitale informatielandschap van de toekomst. Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland jeanine.tieleman@den. Het digitale informatielandschap van de toekomst Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland jeanine.tieleman@den.nl Opzet presentatie: Wat is DEN? Digitale informatiemaatschappij

Nadere informatie

BIJLAGE IIwb EISEN AAN ACTOREN KNA WATERBODEMS

BIJLAGE IIwb EISEN AAN ACTOREN KNA WATERBODEMS BIJLAGE IIwb EISEN AAN ACTOREN KNA WATERBODEMS Toelichting In de protocollen BureauonderzoekO, IVO en Opgraven van de KNA is op het niveau van de procestappen en het benoemen van een actor waar mogelijk

Nadere informatie

Datanotitie Meertens Instituut

Datanotitie Meertens Instituut Datanotitie Meertens Instituut februari 2012 Hans Bennis (directeur) Marc Kemps Snijders (hoofd Technische Ontwikkeling) Douwe Zeldenrust (coördinator onderzoekscollecties) I Onderzoeksdata Inleiding Binnen

Nadere informatie

Toekomst voor ons digitaal geheugen

Toekomst voor ons digitaal geheugen Toekomst voor ons digitaal geheugen De nationale verkenning digitale duurzaamheid Inge Angevaare coördinator, Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid ICTU Kennislab, 17 juni 2009 Indeling Algemene introductie

Nadere informatie

TU Delft Library. Een open source. TU Delft Library

TU Delft Library. Een open source. TU Delft Library TU Delft Library Een open source TU Delft Library TU Delft Library Een open source De wereld digitaliseert. Dat geldt dus ook voor een bibliotheek als TU Delft Library. Een steeds groter deel van onze

Nadere informatie

Databank Digitale Dagbladen

Databank Digitale Dagbladen Databank Digitale Dagbladen Astrid Verheusen Projectmanager Afdeling Research & Development Koninklijke Bibliotheek Belemmert het auteursrecht de ontsluiting van de 20 ste eeuw? Vereniging voor Auteursrecht

Nadere informatie

Toelichting op de Algemene gebruiksvoorwaarden

Toelichting op de Algemene gebruiksvoorwaarden Toelichting op de Algemene gebruiksvoorwaarden >>> Toelichting op de Algemene gebruiksvoorwaarden Data Archiving and Networked Services (DANS) Postbus 93067 2509 AB Den Haag Anna van Saksenlaan 51 2593

Nadere informatie

Een gebruikersonderzoek onder (potentiële) gebruikers van een archief voor Nederlandse computergames

Een gebruikersonderzoek onder (potentiële) gebruikers van een archief voor Nederlandse computergames SPELERS IN HET ARCHIEF Een gebruikersonderzoek onder (potentiële) gebruikers van een archief voor Nederlandse computergames Auteur: Jesse de Vos - Uitgevoerd in het kader van het project Game On! gefinancierd

Nadere informatie

Online survey ten behoeve van de Studiemiddag Digitale Duurzaamheid van Geodata

Online survey ten behoeve van de Studiemiddag Digitale Duurzaamheid van Geodata Data Archiving and Networked Services Online survey ten behoeve van de Studiemiddag Digitale Duurzaamheid van Geodata Presentatie resultaten Kees Waterman 16 februari 2012 DANS is een instituut van KNAW

Nadere informatie

XXL Formaten. digitalisering en online presentatie

XXL Formaten. digitalisering en online presentatie XXL Formaten digitalisering en online presentatie Groot, groter, grootst Posters, landkaarten en bouwkaarten opgeborgen in het depot? Die tijd is voorbij! Deel de grootste schatten van uw collectie door

Nadere informatie

HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE

HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE PUBLICATIES Sophie Vandepontseele Operationeel directrice Hedendaagse Verzamelingen Dag van de Bibliothecaris 17 november 2016 Maatschappelijk belang? HET BELGISCHE UITGEVERSERFGOED

Nadere informatie

Onderdeel: van Gedistribueerde voorzieningen voor duurzame toegang (A.1)

Onderdeel: van Gedistribueerde voorzieningen voor duurzame toegang (A.1) BESCHRIJVING CASE STUDY PROJECT DDS HERLEEFT Onderdeel: van Gedistribueerde voorzieningen voor duurzame toegang (A.1) Dit document bestaat uit twee delen: 1. Project DDS herleeft Beschrijving van het hele

Nadere informatie

Research Data Management

Research Data Management Research Data Management Update Mariëtte van Selm Coördinator RDM-ondersteuning Bibliotheek UvA/HvA 10 november 2015 Waar gaat het over? ( ) the organisation of data, from its entry to the research cycle

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Alle informatie op 1 site. Nieuws Cultuuragenda Beleidsdocumenten Statistische informatie Wetenschappelijke studies Loket voor subsidieaanvragen

Alle informatie op 1 site. Nieuws Cultuuragenda Beleidsdocumenten Statistische informatie Wetenschappelijke studies Loket voor subsidieaanvragen Alle informatie op 1 site Nieuws Cultuuragenda Beleidsdocumenten Statistische informatie Wetenschappelijke studies Loket voor subsidieaanvragen Alle informatie over de Vlaamse Rand De website www.vlaamserand.be

Nadere informatie

Formulier Datamanagementplan

Formulier Datamanagementplan Formulier Datamanagementplan NWO is in 2015 gestart met een pilot Datamanagement. Tijdens deze pilot vraagt NWO onderzoekers met toegekende onderzoeksprojecten onderstaand datamanagementplan in te dienen.

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

Eindrapport gebruikersonderzoek website DEN online

Eindrapport gebruikersonderzoek website DEN online Eindrapport gebruikersonderzoek website DEN online In het najaar van 2011 heeft stichting DEN een onderzoek uitgevoerd naar de gebruiksvriendelijkheid van haar nieuwe website. De resultaten hiervan zijn

Nadere informatie

De Noordzee: een onmetelijk archief, zij het zonder archivaris. Marnix Pieters

De Noordzee: een onmetelijk archief, zij het zonder archivaris. Marnix Pieters De Noordzee: een onmetelijk archief, zij het zonder archivaris Marnix Pieters Eindconferentie SeArch project Gent, 22 november 2016 Inhoudstafel Archief en geen museum: gaat niet om vondsten maar om de

Nadere informatie

BREED Geïntegreerd Interdisciplinair INNOVATIEF

BREED Geïntegreerd Interdisciplinair INNOVATIEF De Faculteit der Geesteswetenschappen van de UvA BREED Geïntegreerd Interdisciplinair INNOVATIEF Geesteswetenschappen Geesteswetenschappen in Amsterdam 1 Voorbeelden van structurele samenwerkingsverbanden

Nadere informatie

Heesch - Beellandstraat

Heesch - Beellandstraat Archeologische Quickscan Heesch - Beellandstraat Gemeente Bernheze 1 Steller Drs. A.A. Kerkhoven Versie Concept 1.0 Projectcode 12110023 Datum 22-11-2012 Opdrachtgever LWM Ewislaan 12 1852 GN Heiloo Uitvoerder

Nadere informatie

MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES IN BELGIË EERSTE RESULTATEN

MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES IN BELGIË EERSTE RESULTATEN MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES IN BELGIË EERSTE RESULTATEN Frederik Heylen Jan Beyers Te gebruiken referentie: HEYLEN F. & BEYERS J. (2016). MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES IN BELGIË: EERSTE RESULTATEN. UNIVERSITEIT

Nadere informatie

Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem

Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem Munten uit de Byzantijnse tijd. Een archeologisch team onder leiding van dr. Eilat Mazar heeft in de buurt van de Tempelberg een

Nadere informatie

REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648

REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 DOCENTENHANDLEIDING BOVENBOUW HAVO/VWO EINDEXAMENRONDLEIDING Eindexamenrondleiding geschiedenis Amsterdam museum Korte informatie Onderwerp: Historische

Nadere informatie

PERIODIEKENVIEWER. Jaargangen digitaal inzichtelijk. World Class Rapid Digitization of Cultural Heritage

PERIODIEKENVIEWER. Jaargangen digitaal inzichtelijk. World Class Rapid Digitization of Cultural Heritage PERIODIEKENVIEWER Jaargangen digitaal inzichtelijk World Class Rapid Digitization of Cultural Heritage Periodiekenviewer Kranten, tijdschriften, raadsnotulen, archieven en bibliotheek- en bedrijfsarchieven

Nadere informatie

Archiefnummer 0273. Inventaris van het RKD-archief van de AFDELING TEKENINGEN 1968-1992. Marcia Zaaijer / Ramses van Bragt

Archiefnummer 0273. Inventaris van het RKD-archief van de AFDELING TEKENINGEN 1968-1992. Marcia Zaaijer / Ramses van Bragt Archiefnummer 0273 Inventaris van het RKD-archief van de AFDELING TEKENINGEN 1968-1992 Marcia Zaaijer / Ramses van Bragt Den Haag 2000 / 2008 INHOUD 1. Inleiding 3 2. Plaatsingslijst 4 2 1. Inleiding Onder

Nadere informatie

Handleiding voor Zotero versie 2.0

Handleiding voor Zotero versie 2.0 Handleiding voor Zotero versie 2.0 Michiel Wolda De handleiding voor Zetero is geschreven voor de lezers van het boek Deskresearch: Informatie selecteren, beoordelen en verwerken: tweede editie (Van Veen

Nadere informatie

Dataveiligheid bij DANS

Dataveiligheid bij DANS Data Archiving and Networked Services Dataveiligheid bij DANS Heiko Tjalsma Beleidsmedewerker DANS SIG Research Data bijeenkomst over dataveiligheid Utrecht 27 november 2013 27-11-2013 DANS is een instituut

Nadere informatie

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek OCLC Contactdag 12 oktober 2017 Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek Jacquelijn Ringersma Wageningen University

Nadere informatie

Digitale cultuur als continuüm

Digitale cultuur als continuüm Digitale cultuur als continuüm Samenvatting Activiteitenplan 2017-2020 Stichting Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) Den Haag, 31 januari 2016 1/5 1. Vooraf Deze samenvatting is gebaseerd op de subsidieaanvraag

Nadere informatie

Gemeente Edam-Volendam Handboek Retrospectieve Vervanging Lopende Voorzieningen WMO / WVG 2018

Gemeente Edam-Volendam Handboek Retrospectieve Vervanging Lopende Voorzieningen WMO / WVG 2018 Gemeente Edam-Volendam Handboek Retrospectieve Vervanging Lopende Voorzieningen WMO / WVG 2018 Vastgesteld: Versie: 1.0 Auteur: Conny van der Laan Inhoud 1. Inleiding...3 2. Reikwijdte van het vervangingsbesluit...3

Nadere informatie

TU Delft Library. Verbinden en verrijken van onderzoek en onderwijs aan de TU Delft

TU Delft Library. Verbinden en verrijken van onderzoek en onderwijs aan de TU Delft TU Delft Library Verbinden en verrijken van onderzoek en onderwijs aan de TU Delft We leven in een wereld, waar tijd en locatie er steeds minder toe doen. We staan 24/7 in contact met de buitenwereld.

Nadere informatie

Beschermde Rijksmonumenten, 2017

Beschermde Rijksmonumenten, 2017 Indicator 6 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Vanaf de inwerkingtreding van

Nadere informatie

Ben jij klaar voor RDM-ondersteuning?

Ben jij klaar voor RDM-ondersteuning? Bibliotheek RDM Ondersteuning Ben jij klaar voor RDM-ondersteuning? Training van informatiespecialisten bij Bibliotheek UvA Presentatie UKB-werkgroep Research Data Management, 30 april 2015 Mariëtte van

Nadere informatie

Cartesius Eén poort voor historisch geografisch materiaal

Cartesius Eén poort voor historisch geografisch materiaal Cartesius Eén poort voor historisch geografisch materiaal Sint-Niklaas 21 juni 2012 Rink W. Kruk Historische geografische documenten Wat is Cartesius? Wat doet Cartesius? Hoe doet Cartesius het? Inhoud

Nadere informatie

Het Interuniversitair Centrum voor Onderwijswetenschappen De periode nader bekeken

Het Interuniversitair Centrum voor Onderwijswetenschappen De periode nader bekeken Het Interuniversitair Centrum voor Onderwijswetenschappen De periode 2006-2011 nader bekeken Jos Beishuizen Diana Dolmans Jan van Driel Iwan Wopereis Jeroen van Merriënboer Onderwijs Research Dagen 2012,

Nadere informatie

Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale. collecties en archieven. #informatieplan

Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale. collecties en archieven. #informatieplan Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale collecties en archieven #informatieplan Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale collecties

Nadere informatie

Beleidsopties Musea en Erfgoed Antwerpen Cultureel erfgoed is toegankelijk voor een divers publiek én zet aan tot participatie. Het erfgoedaanbod zet aan tot kwaliteitsvolle vrijetijdsbesteding en creativiteit.

Nadere informatie

Historische Vereniging Warder Bedrijfsplan 2011

Historische Vereniging Warder Bedrijfsplan 2011 Historische Warder Bedrijfsplan 2011 februari 2011 1 van 7 samenvatting Op 21 januari is de Historisch Warder opgericht. De vereniging heeft tot doel om: de geschiedenis van Warder vast te leggen en zo

Nadere informatie

Lancering van de DERA

Lancering van de DERA Lancering van de DERA 1 Doelstelling Vergroten maatschappelijke waarde van de collecties van archieven, bibliotheken, musea en andere instellingen ; Door betere (digitale) toegankelijkheid Gerealiseerd

Nadere informatie

ATHENA Access to cultural heritage networks across Europe. Presentatie door Chris Vastenhoud

ATHENA Access to cultural heritage networks across Europe. Presentatie door Chris Vastenhoud ATHENA Access to cultural heritage networks across Europe Presentatie door Chris Vastenhoud INHOUD Introductie Relatie EDL Doelstelling Activiteiten in project Belgische deelnemers Organisatie Planning

Nadere informatie

Hout van het onderzoek aan de Heiligeweg in Krommenie, gemeente Zaanstad (Noord-Holland)

Hout van het onderzoek aan de Heiligeweg in Krommenie, gemeente Zaanstad (Noord-Holland) Hout van het onderzoek aan de Heiligeweg in Krommenie, gemeente Zaanstad (Noord-Holland) RAPPORTNUMMER DATUM AUTEUR 602 JULI 2012 SILKE LANGE Colofon Titel: BIAXiaal 602 Hout van het onderzoek aan de Heiligeweg

Nadere informatie

Hoe selecteer je preserveringstools? Sara van Bussel. Koninklijke Bibliotheek

Hoe selecteer je preserveringstools? Sara van Bussel. Koninklijke Bibliotheek Hoe selecteer je preserveringstools? Sara van Bussel Koninklijke Bibliotheek Hoe selecteer je preserveringstools? Het probleem van digitale duurzaamheid Types digitale preservering Preserveringstools in

Nadere informatie

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 24 Cultureel erfgoed

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 24 Cultureel erfgoed Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Netwerkkaart 24 Cultureel erfgoed 24 Cultureel erfgoed versie 2015 Crisistypen bedreiging van cultureel erfgoed door rampen, onlusten, bezettingen, aanslagen

Nadere informatie

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij.

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. Werkblad Introductie 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 2. PETJE OP, PETJE AF: WAAR OF NIET? Zijn de volgende zinnen

Nadere informatie

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG. Datum Verzoek van Tweede Kamer omtrent twee huwelijksportretten

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG. Datum Verzoek van Tweede Kamer omtrent twee huwelijksportretten >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Media en Creatieve Industrie Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ

Nadere informatie

Van de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon

Van de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon Een huisstijl voor het VIOE Van de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon Tom Lenaerts Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed Inhoudstafel Inleiding: watererfgoed en vis maritiem

Nadere informatie

Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014

Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014 Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014 Deze vragenlijst dient om een totaalbeeld te krijgen van de resultaten van de projecten die in 2013/2014 gefinancierd

Nadere informatie

Het Mobiel Erfgoed Plein

Het Mobiel Erfgoed Plein Het Mobiel Erfgoed Plein 30 april 2017 Mobiele Collectie Nederland Eén van de belangrijkste doelstellingen van de stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) is het verhogen van de zichtbaarheid van mobiel

Nadere informatie

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden

Nadere informatie

Management samenvatting inventarisatie Research support UT. Achtergrond

Management samenvatting inventarisatie Research support UT. Achtergrond Management samenvatting inventarisatie Research support UT Achtergrond Research support omvat alle ondersteuning gedurende het hele onderzoeksproces. Dat wil zeggen van het ontwikkelen van nieuwe ideeën,

Nadere informatie

Juridische uitgangspositie. SURF/NWO, 24 januari 2012 Prof. mr. dr. Madeleine de Cock Buning (UU)

Juridische uitgangspositie. SURF/NWO, 24 januari 2012 Prof. mr. dr. Madeleine de Cock Buning (UU) Juridische uitgangspositie SURF/NWO, 24 januari 2012 Prof. mr. dr. Madeleine de Cock Buning (UU) 1 The Centre for Intellectual Property Law aims at enhancement and dissemination of knowledge about intellectual

Nadere informatie

Integriteit en duurzaamheid in het digitale tijdperk

Integriteit en duurzaamheid in het digitale tijdperk Integriteit en duurzaamheid in het digitale tijdperk Het bewaren, delen, hergebruiken en documenteren van digitale onderzoeksdata door sociologen in Nederland Beau Oldenburg >>> Integriteit en duurzaamheid

Nadere informatie

Toelichting op de licentieovereenkomst van DANS

Toelichting op de licentieovereenkomst van DANS Toelichting op de licentieovereenkomst van DANS >>> Het onderstaande is een toelichting op de licentie-overeenkomst die altijd wordt afgesloten met DANS wanneer een dataset in EASY wordt gedeponeerd. Door

Nadere informatie

Content toevoegen als Etalage admin

Content toevoegen als Etalage admin Content toevoegen als Etalage admin Als Etalage admin kan je drie verschillende soorten content toevoegen/beheren; Kenniswerkplaats Opleidingsonderdeel Opleidingspagina in een instelling In document wordt

Nadere informatie

Subsidiedossier Projectsubsidiereglement van 4 februari 2009 ter versterking van het lokaal cultureel erfgoedveld herziene versie juli 2010

Subsidiedossier Projectsubsidiereglement van 4 februari 2009 ter versterking van het lokaal cultureel erfgoedveld herziene versie juli 2010 Subsidiedossier Projectsubsidiereglement van 4 februari 2009 ter versterking van het lokaal cultureel erfgoedveld herziene versie juli 2010 Binnen het Cultureel-Erfgoedconvenant Land van Waas staat de

Nadere informatie

1.2 Onder welke voorwaarden zou u scans en beschrijvingen van documenten beschikbaar willen stellen via een gezamenlijk platform?

1.2 Onder welke voorwaarden zou u scans en beschrijvingen van documenten beschikbaar willen stellen via een gezamenlijk platform? Aantal verstuurde enquetes Aantal ingevulde enquetes % responders 71 21 30% 1.2 Onder welke voorwaarden zou u scans en beschrijvingen van documenten beschikbaar willen stellen via een gezamenlijk platform?

Nadere informatie

Binnen het bestek van deze doelstelling is een specifieke actie van de lidstaten en de Commissie voorzien om gezamenlijk:

Binnen het bestek van deze doelstelling is een specifieke actie van de lidstaten en de Commissie voorzien om gezamenlijk: EUROPESE INHOUD IN WERELDWIJDE NETWERKEN COÖRDINATIEMECHANISMEN VOOR DIGITALISATIEPROGRAMMA'S DE BEGINSELEN VAN LUND: CONCLUSIES VAN DE VERGADERING VAN DESKUNDIGEN, LUND, SWEDEN, 4 APRIL 2001 Het eeurope

Nadere informatie

Rapport metadata Voor de gebruikersvoorwaarden zie aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Metadata RCE MIP Objecten

Rapport metadata Voor de gebruikersvoorwaarden zie   aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Metadata RCE MIP Objecten Rapport metadata Voor de gebruikersvoorwaarden zie www.kich.nl, aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Metadata RCE MIP Objecten Metadata Informatie Laatste wijziging 20110628 Naam contactpunt

Nadere informatie

Trainingen Research Data Management

Trainingen Research Data Management Trainingen Research Data Management Masterclass RDM in NL, Maastricht 3 April 2014, Jacquelijn Ringersma Sub-Werkgroep Trainingen RDM Ana van Meegen, Universitaire Bibliotheek VU Fieke Schoots, Universitaire

Nadere informatie

Oogst voor Malta Rapporten van Malta opgravingen beter ontsloten

Oogst voor Malta Rapporten van Malta opgravingen beter ontsloten Programma Kenniskaart Archeologie Oogst voor Malta Rapporten van Malta opgravingen 2007 2013 beter ontsloten April 2014 Project NieuweNOaA-Oogst voor Malta 2 3 Samenvatting 812 rapporten van Malta opgravingen,

Nadere informatie

Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten. Meest innovatieve regio s

Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten. Meest innovatieve regio s Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten Meest innovatieve regio s Het Europese Innovatie Scoreboord op regionaal schaalniveau geeft in 2003 zes regio s aan als de leiders van Europa. Deze zijn

Nadere informatie

Form follows function -Louis Henry Sullivan

Form follows function -Louis Henry Sullivan www.grundsatzlich-it.nl Form follows function -Louis Henry Sullivan Datawarehouse: vorm en functie Ronald Kunenborg licentie: Datawarehouse: vorm en functie Een data warehouse komt voort uit pijn Die pijn

Nadere informatie

Datamanagementplan voor wetenschappelijk onderzoek

Datamanagementplan voor wetenschappelijk onderzoek Datamanagementplan voor wetenschappelijk onderzoek september 2015 Introductie Onderzoeksdata zijn waardevol. Ze spelen een steeds grotere rol in de wetenschap en dienen goed beheerd te worden om hergebruik

Nadere informatie

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Kaart 24 - Cultureel erfgoed 24 Cultureel erfgoed Versie april 2012 crisistypen bedreiging van cultureel erfgoed door rampen, onlusten, bezettingen, aanslagen

Nadere informatie

BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN. Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS.

BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN. Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS. BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS. Waar gaat het om? De praktijk is vaak: 1. Google 2. Type het onderwerp van je PWS 3. Knip en plak erop los Maar: - Zijn

Nadere informatie

Eerlijk de data delen

Eerlijk de data delen Eerlijk de data delen Dit artikel is verschenen in het NRC Handelsblad op zaterdag 10 april 2010 Door: Warna Oosterbaan Dit artikel is in een ingekorte versie opgenomen in de SURFshare publicatie Toegang

Nadere informatie

Vertrouwen in de toekomst - Regeerakkoord oktober 2017

Vertrouwen in de toekomst - Regeerakkoord oktober 2017 Vertrouwen in de toekomst - Regeerakkoord oktober 2017 Monumenten, kunstwerken en archieven willen we beschermen en toegankelijk maken, ook met behulp van digitalisering. Speciale aandacht voor monumentale

Nadere informatie

Dendrochronologisch onderzoek

Dendrochronologisch onderzoek Dendrochronologisch onderzoek 86 BULLETIN KNOB 2OOO~3 voor dit project en voor toekomstige onderzoeksprojecten te analyseren. Enkele chronologieën waren niet direct voor RING beschikbaar BULLETIN KNOB

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Erop of eronder: de strijd om het bodemarchief in drie Vinexlocaties: over archeologische monumentenzorg, ruimtelijke ordening en de kwaliteit van de leefomgeving

Nadere informatie

!!! Een!boost!voor!Cubaanse!culturele!talenten!!

!!! Een!boost!voor!Cubaanse!culturele!talenten!! !!! Een!boost!voor!Cubaanse!culturele!talenten!! Beleidsplan 2015-2016 Inhoud Voorwoord 1.Strategie Kernprincipes en uitgangspunten Statutaire doelstelling Afwezigheid winstoogmerk Bestemming liquidatiesaldo

Nadere informatie

Stappenplan Linked (Open) Data voor Archieven

Stappenplan Linked (Open) Data voor Archieven Stappenplan Linked (Open) Data voor Archieven Contents Inleiding... 2 De stappen... 2 STAP 1: ORIENTATIE... 2 STAP 2: BEPAAL SCOPE... 2 STAP 3: ZOEK PARTNERS... 2 STAP 4: MAAK LINKED DATA... 2 STAP 5:

Nadere informatie

Verkenning haalbaarheid digitalisering erfgoedcollecties

Verkenning haalbaarheid digitalisering erfgoedcollecties Verkenning haalbaarheid digitalisering Wilbert Helmus 19 juni 2017 Reikwijdte verkenning Collectiebeherende instellingen in Zuid-Holland Enquête en diepte-interviews Instellingen die in principe subsidie

Nadere informatie

Een Egyptische collectie in Leiden

Een Egyptische collectie in Leiden Een Egyptische collectie in Leiden Naam: Klas:.. Het Rijksmuseum van Oudheden, de naam zegt het al, toont voorwerpen uit oude tijden. De collectie bestaat uit objecten van beschavingen die vandaag de dag

Nadere informatie

Mijn Stad Mijn Dorp. Resultaten eerste fase. Wendy Oude Nijeweme d Hollosy

Mijn Stad Mijn Dorp. Resultaten eerste fase. Wendy Oude Nijeweme d Hollosy Mijn Stad Mijn Dorp Resultaten eerste fase Wendy Oude Nijeweme d Hollosy lunchbijeenkomst HCO - 26 oktober 2009 1 Inhoud van deze presentatie: Waarom Mijn Stad Mijn Dorp? Resultaten eerste fase (2008-2009)

Nadere informatie

FLANDERS RESEARCH INFORMATION SPACE. researchportal.be

FLANDERS RESEARCH INFORMATION SPACE. researchportal.be FLANDERS RESEARCH INFORMATION SPACE researchportal.be FRIS: EEN SCHAT AAN ONDERZOEKS- GEGEVENS >75.000 onderzoekers >30.000 onderzoeksprojecten >300.000 weten schappelijke publicaties 3 31.000 onderzoeksprojecten.

Nadere informatie