Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties. Praktische gids voor aannemers

Transcriptie

1 Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties Praktische gids voor aannemers /10 12/2010

2 FEDERALE VERZEKERING steeds in uw buurt Federale Verzekering werd in 1911 opgericht door enkele ondernemers die hun werknemers en hun gezin bijkomend wilden beschermen tegen de bestaansonzekerheid die een arbeidsongeval vaak met zich meebrengt. Op het vlak van de beveiliging van uw inkomen, uw gezin en uw toekomst werd dan ook een zeer gespecialiseerde ervaring opgebouwd. Door de jaren heen breidde het productengamma zich uit tot een brede waaier van alle mogelijke verzekerings- en beleggingsproducten. 60 ADVISEURS EN EEN 30-TAL KANTOREN OM U TE HELPEN Bij Federale Verzekering is de persoon die u raad geeft en uw dossier opvolgt, iemand van Federale Verzekering. Omdat hij deel uitmaakt van onze maatschappij, kent hij de producten door en door. Hij is dus de aangewezen persoon om u te begeleiden en in te lichten. En tegelijkertijd is hij iemand uit uw streek die uw behoeften goed kent. Om een premie te laten berekenen, een bestaande polis aan te passen, de afhandeling van een schadeclaim te regelen of voor alle inlichtingen kunt u steeds terecht bij uw adviseur of in uw regionaal kantoor. Onze mensen zullen u meteen uit de nood helpen. En wanneer zij u een belofte doen, verbinden zij ook de maatschappij, omdat zij integraal deel uitmaken van Federale Verzekering. Een garantie voor de ernst en deskundigheid van onze 60 adviseurs en 30-tal kantoren in heel België. 2

3 Inhoud Preventiemaatregelen bij werken in de ondergrond 4 Specifieke problemen 7 Beschadiging van een ondergrondse installatie 8 Schade van ondergrondse installaties: de te volgen procedure 9 Bent u correct en voldoende verzekerd? 10 3

4 In de loop van de laatste vijftig jaar is de ondergrond van ons land volgestopt me rioleringen, water, elektriciteit, gas, telefoon, data,... Deze liggen niet alleen lang langs kanalen, spoorwegen, zelfs in de velden, kortom overal. Als we bij wijze va is er al veel geluk nodig om geen leiding te raken. Bovendien is het kostenplaatje jaren fel opgelopen. Onder meer het toenemend gebruik van dure glasvezelkabel En, last but not least, is er het toenemend risico van gevolgschade. Hierbij denke van de elektriciteitstoevoer, waardoor een bedrijf of zelfs een volledig industriete deze bedrijven een aanzienlijke schade die niet meer te vergelijken valt met de m Spijtig genoeg moeten we vaststellen dat de Belgische wetgever weinig initiatief heeft genomen om de wildgroei van ondergrondse leidingen aan enige voorwaarden te onderwerpen, de normen inzake ingravingsdiepte en bescherming van leidingen voor elektriciteit- en gastransport niet te na gesproken. Bij een schadegeval zal de rechter steeds gebruik maken van de algemene principes inzake aansprakelijkheid, zoals die in artikel 1382 e.v. van het Burgerlijk Wetboek te lezen zijn: hij die door zijn fout of onachtzaamheid aan iemand anders schade veroorzaakt moet die schade vergoeden. Het beschadigen van een leiding wil voor de rechter dan ook meestal zeggen dat de aannemer onvoldoende maatregelen heeft genomen om dit te voorkomen. Enkel als hij op een onoverwinnelijke manier in dwaling werd gebracht inzake de aanwezigheid of de ligging van de leiding, kan de aannemer op welwillendheid rekenen. Concreet wil dit zeggen dat hij de vergetelheden of vergissingen van de nutsbedrijven zelf, onmogelijk had kunnen achterhalen. Een heel moeilijk tegenbewijs dus. Wat kunt u doen, als aannemer van grond- en wegenwerken en ondergrondse leidingen die dagelijks beroepshalve wordt geconfronteerd met deze problematiek. Hoe kan u uw risico s beperken? Ongetwijfeld kan u het meest doen op het vlak van schadevoorkoming. Maar als er dan toch een schadegeval gebeurt, is het evenzeer belangrijk om te weten wat u precies te doen staat en met welke elementen u rekening moet houden. PREVENTIEMAATREGELEN BIJ WERKEN IN DE ONDERGROND (zowel op openbaar domein als op privaat domein) Administratieve verificatie Stap 1: aanvragen van informatie U bent verplicht de liggingsplannen van ondergrondse kabels en leidingen op te vragen. 1. Vlaams Gewest Het decreet van 14 maart 2008 bepaalt dat een planaanvraag verplicht is bij de uitvoering van grondwerken in het Vlaams Gewest. Dat moet gebeuren via het Kabel- en Leiding Informatie Portaal KLIP ( of via de gekoppelde toepassing Kabelen Leiding Informatie Meldpunt KLIM ( KLIM is gebiedsdekkend voor België, KLIP is daarentegen gebiedsdekkend voor het Vlaams Gewest. Bij het Kabel- en Leiding Informatie Meldpunt KLIM zijn de beheerder van het hoogspanningsnet (Elia) en de beheerders van pijpleidingen (leden van Fetrapi waaronder Fluxys) aangesloten. Bij het Kabel- en Leiding Informatie Portaal KLIP zijn alle andere kabel- en leidingbeheerders aangesloten (distributienetbeheerders, overheden, ). De koppeling tussen het KLIP en het KLIM zorgt ervoor dat de planaanvraag voor werkzaamheden in het Vlaams Gewest via één van deze twee elektronische loketten volstaat. De aanvraag wordt immers automatisch doorgestuurd naar het andere loket. 4

5 t leidingen van allerhande aard: s wegen, straten en pleinen maar ook n spreken een spade in de grond steken, in geval van beschadiging de laatste s is hiervoor verantwoordelijk. n we bijvoorbeeld aan de onderbreking rrein tijdelijk stilvalt. Hierdoor lijden ateriële schade aan de leiding zelf. Bron: NAVB, Veiligheidsnota s bouwbedrijf, nr. 91, pg. 6 U bent immers verplicht uw werken aan te kondigen aan de kabel- en leidingbeheerders via één van deze sites ten vroegste de veertigste en uiterlijk de twintigste werkdag vóór de aanvang van de grondwerken. Als u minder dan 20 werkdagen op de hoogte werd gebracht van uw opdracht dan mag de minimumtermijn van 20 werkdagen worden overschreden. Uw planaanvraag wordt automatisch verzonden naar alle betrokken kabel- en leidingbeheerders. U ontvangt twee s (één van KLIP en één van KLIM) met een bevestiging van uw planaanvraag en een overzicht van de betrokken kabel- en leidingbeheerders. Vervolgens sturen de betrokken beheerders u de plannen op ofwel krijgt u de mededeling dat er zich geen kabels en leidingen bevinden in de planaanvraagzone. U ontvangt de plannen via de gewone post of per tenzij u de plannen in uitzonderlijke gevallen zelf zou moeten ophalen. Het doorsturen gebeurt evenwel meer en meer digitaal. 2. Waalse Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest Wat betreft het Waalse Gewest en het hoofdstedelijk Gewest Brussel is er voorlopig nog geen sluitende regeling om via elektronische loketten plannen van alle kabel- en leidingbeheerders op te vragen. Het blijft dus noodzakelijk om de betrokken gemeente aan te schrijven om de aanwezige kabel- en leidingbeheerders te kennen. Vervolgens moet u deze beheerders aanschrijven en de plannen van hun leidingen opvragen. Voor de beheerders die zijn aangesloten bij KLIM kan u dit elektronisch via (zie hiervoor punt 1). De werken mogen niet starten als u niet van alle betrokken kabel- en leidingbeheerders informatie heeft ontvangen. Nuttige telefoonnummers: KLIP-helpdesk: (van 09u00 tot 16u00) KLIM-helpdesk: (Nl) alsook (Fr) (van 09u00 tot 17u00) * De informaticatoepassingen rond deze materie evolueren voortdurend. De aanpassing van de teksten en de commentaren van deze brochure gebeurde tot 01 december

6 3. Aandachtspunten U moet heel goed op een aantal punten letten: De opgevraagde plannen moeten steeds aanwezig zijn op de werf en gemakkelijk toegankelijk zijn voor iedereen. Het kan gevaarlijk zijn om u enkel te baseren op de plannen die bijvoorbeeld eerder aan de ontwerpers of het projectbureau werden doorgestuurd. Intussen kan er immers één en ander gewijzigd zijn. Aarzel dus niet om uw aanvraag te hernieuwen als er een lange periode is verstreken tussen de oorspronkelijke aanvraag en de werkelijke aanvang der werken. Weet dat de huisaansluitingen van de abonnees op elektriciteit, kabeltelevisie, aardgas en dergelijke niet zijn aangeduid op de plannen. Enkel als het gaat om werkelijk zeer dringende herstellingswerken, mag u deze uitvoeren na telefonische verwittiging van de belanghebbenden. Dit bericht wordt dan binnen de 24 uur per aangetekend schrijven of tegen ontvangstbewijs bevestigd. Stap 2: bepalen van de theoretische ligging Om een goed overzicht te bekomen van de situatie brengt u alle ontvangen gegevens over op het grondplan van de werken, inclusief de gegevens van de referentiepunten en/of bijzondere punten. Hierbij moet u rekening houden met de eventuele verschillen in schaal en referentiepunten van de diverse kabel- en leidingbeheerders. Indien nodig moet u ook afspraken maken over de werkmethodes en veiligheidsmaatregelen. Dit zal hoe dan ook gebeuren in geval van gastransport. De opdrachtgever zorgt voor het overleg met de nutsbedrijven over: het nemen van bewarende maatregelen voor de leidingen; indien nodig het verplaatsen van leidingen; het buiten spanning stellen van de leidingen. De eventuele kosten hiervan zijn ten laste van de opdrachtgever of de aanvrager. Verificatie op het terrein Stap 3: lokaliseren van de kabels en leidingen op het terrein Allereerst moet u de bestaande ondergrondse leidingen lokaliseren. Dit betekent dat u de werkelijke ligging ervan gaat bepalen, met inbegrip van de huis- en andere aansluitingen die niet zijn aangeduid op de plannen. Deze zult u moeten opvragen bij de abonnees en particulieren. Het gebruik van elektronische detectieapparatuur kan hierbij handig zijn en tijdsbesparend werken. Kijk steeds na of de bovengrondse referentiepunten inmiddels niet verouderd zijn: een aangepast tracé van de weg (verbreed, verlegd, ), nieuwe huisnummers, andere straatnaam, een afgebroken gebouw, enz. Schenk aandacht aan de uitwendige tekens zoals een controleput, een cabine, signalisatieborden, pylonen enz. die op de aanwezigheid van ondergrondse kabels en leidingen kunnen wijzen. Stap 4: handsondering De volgende stap is de handsondering: u moet diverse sonderingsgleuven graven, met telkens een tussenafstand van bijvoorbeeld 50 m in rechte lijn. In geval van kromme tracés moet u deze afstanden echter sterk verminderen. U moet er immers op kunnen vertrouwen dat het resultaat van deze sonderingen geëxtrapoleerd kan worden. Bovendien moet er steeds een sondering gebeuren bij delicate plaatsen, bijvoorbeeld in geval van een kruising van kabels en/of leidingen. Als u de op het plan vermelde kabel of leiding niet vindt op die plaats, moet u de sondering uitbreiden of neemt u contact op met de betrokken kabel- of leidingbeheerder. Houd ook rekening met verlaten kabels en leidingen. Dat zijn kabels en leidingen die niet meer gebruikt worden maar toch in de grond blijven zitten. Ze zijn immers niet (altijd) meer aangeduid op de plannen en kunnen voor verwarring zorgen. Bij gevaarlijke of risicovolle uitgravingen kan het gebruik van zand-zuigwagens aangewezen zijn. Stap 5: continue controle Een voortdurende controle met behulp van vaste referentiepunten is absoluut nodig. Een (tijdelijke) verplaatsing van de gebruikte referentiepunten tijdens de werken komt immers vaak voor. 6

7 specifieke problemen Volgens de informatie die ik bekwam, liggen er in die straat helemaal geen ondergrondse leidingen. Dit geeft u nog geen absolute vrijgeleide. Als u uitwendige tekenen waarneemt zoals cabines, toezichtputten, afsluiters zullen er zich hoogstwaarschijnlijk wel degelijk leidingen bevinden. Ook als deze uitwendige tekenen niet aanwezig zijn, bent u verplicht handsonderingen uit te voeren voor u mechanisch kan graven. Bij de sonderingen ontdekte ik een leiding die niet op de plannen staat aangegeven. Als u de beheerder van de leiding kan identificeren moet u hem onmiddellijk contacteren en de plannen vragen. Is de beheerder niet identificeerbaar dan moet u toch alle maatregelen nemen om de leiding niet te beschadigen. Is in het kader van uw werken een beschadiging onvermijdelijk, dan doet u er best aan uw opdrachtgever een vrijwaring van aansprakelijkheid te laten ondertekenen. Ik voer werken uit op een privaat terrein. Moet ik de plannen aanvragen? Ja, de informatieplicht geldt ook op privaat domein. Ook het KLIP-decreet verplicht in Vlaanderen een planaanvraag voor grondwerken op privaat domein. Zelfs als de bouwheer nalaat de aanwezigheid van bepaalde ondergrondse installaties te vermelden, bent u niet vrijgesteld van de verplichting om de plannen vooraf op te vragen, ook al wijst niets op de aanwezigheid van deze installaties. U moet zich hierover informeren bij de bouwheer, best schriftelijk. Als hij niet in staat is om de noodzakelijke informatie te verstrekken, dient u over te gaan tot de nodige opsporingsuitgravingen. Opmerking Bij tijdelijke en mobiele bouwplaatsen bent u verplicht rond de transitzones- en pijpleidingen waardoor gas(achtige) producten worden vervoerd, zones af te bakenen waarbinnen geen werfbarakken en - containers, noch (toren-)kranen worden neergezet. Er mogen evenmin zware voertuigen rijden. De ontvangen plannen zijn rudimentair: ze bevatten geen precieze ligging en zelfs geen diepteligging. Vanaf het ogenblik dat u weet hebt van de aanwezigheid van een ondergrondse installatie moet u die opzoeken. Wel kan u zich laten bijstaan door een vertegenwoordiger van de beheerder. Bij sondering blijkt dat de werkelijke ligging niet overeenstemt met de ligging op de plannen. Ook dit geeft u geen vrijgeleide. U moet de werkelijke ligging precies situeren. Voor alle duidelijkheid: 50 cm afwijking ten opzichte van de juiste aangegeven ligging op de plannen wordt sowieso door de rechtspraak aanvaard. Ik laat de werken uitvoeren door een onderaannemer. Moet ik de plannen aanvragen? In principe niet, het is de aannemer die de werken uitvoert, die de plicht tot onderzoek heeft. Toch moet u opletten voor afwijkende clausules in het contract van onderaanneming, waardoor de onderaannemer zijn eigen verplichtingen contractueel op de hoofdaannemer overdraagt. 7

8 BESCHADIGING ONDERGRONDSE INSTALLATIE: CONVENTIES Voorafgaandelijke opmerking: de ervaring leert dat mondelinge afspraken meestal worden ontkracht en zelfs ontkend Opmerking Assuralia (de Beroepsvereniging der Verzekeringsorganismen) heeft expertiseconventies afgesloten met tal van nutsbedrijven. De bedoeling hiervan is: de oprichting van een Bureau voor de Coördinatie van Expertises (BCE)** waar de schadelijder zich onmiddellijk toe kan wenden om een schade te melden. Op die manier kan de herstelling zo spoedig mogelijk gebeuren en wordt de immateriële gevolgschade voor de gebruikers tot een minimum beperkt. Het spreekt voor zich dat dit in eenieders belang is. het afspreken van regels in verband met de precieze schadebepaling. Deze conventies, waarvan de meeste eveneens door Federale Verzekering werden onderschreven, regelen dus in geen geval de problematiek van de aansprakelijkheidsbepaling. Dat blijft een exclusieve zaak tussen schadelijder en aannemer (en zijn verzekeraar). Wel bevatten deze conventies een type-formulier Minnelijke vaststelling van schade zonder erkenning van aansprakelijkheid (doordrukformulier). Dit formulier speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de aansprakelijkheid. Wanneer de aannemer zijn aansprakelijkheid wenst te betwisten, kan hij zijn opmerkingen in de daarvoor voorbehouden ruimte onderaan het formulier formuleren. Een voorbeeld van dergelijk formulier vindt u achteraan in deze brochure. ** BCE - De Meeüsplantsoen Bruxelles - Tel Wat te doen bij een aardgaslek? Bij gasontsnapping, ten gevolge van bijvoorbeeld het losrukken van een aansluiting of een breuk van een hoofdleiding, moet u: 1. onmiddellijk de gasmaatschappij verwittigen (telefoon: zie plan en/of brief); 2. het gas in de vrije lucht laten ontsnappen; - de gasstraal zo nodig afbuigen in een ongevaarlijke richting; - voorkomen dat het gas in aanpalende gebouwen binnendringt (rioolopeningen afdekken); - een afgerukte buis NOOIT in de grond duwen; - een lekkende buis NOOIT afdekken met grond; 3. - elke open vlam in de nabijheid doven; - zeker geen GSM gebruiken of licht maken in de buurt van het gas; - zeker niet roken; - zeker niet slijpen; 4. bij een brandend gaslek moet u altijd: - de gasvlam laten branden; - de omgeving beveiligen; 5. de plaats afbakenen en nieuwsgierige, niet toegelaten personen en verkeer op afstand houden; 6. toezicht houden op de plaats van het ongeval tot een interventieploeg van de gasmaatschappij ter plaatse is. 8

9 SCHADE VAN ONDERGRONDSE INSTALLATIES: de te volgen procedure 1. De schadelijder verwittigen Indien u zijn identiteit kent, doet u er best aan om de schadelijder zo vlug mogelijk te verwittigen. Een vlugge herstelling betekent immers bijna steeds een beperking van de schade. Bovendien is het dan mogelijk om ter plaatse een tegensprekelijke minnelijke vaststelling in te vullen, samen met de schadelijder, en kan u uw eventuele argumenten ter betwisting van uw aansprakelijkheid op dit document vermelden. 2. Invullen van het formulier tegensprekelijke minnelijke vaststelling Als u meent dat uw aansprakelijkheid om een geldige reden kan worden betwist, is het absoluut noodzakelijk dat u de grootste zorg besteedt aan het invullen van dit formulier. Hierbij moet u vooral zeer goed op de schetsen letten. Duid nauwkeurig de ligging van de ondergrondse installaties aan, met vermelding van de diverse afmetingen ten opzichte van vaste referentiepunten. Voorbeelden van interessante opmerkingen: plotse lus zonder enige noodzaak in rechtlijnig tracé, afwijking van 1,5 m ; plotse verticale lus naar boven toe van -1 m naar - 0,30 m zonder enige aanduiding ; leiding niet gevonden na sondering noch na contactname met concessiehouder. Ligt 5 m verwijderd van ligging op plan langs andere kant van de weg ; telefoonaansluiting ingebetonneerd in het voetpad. Meegetrokken bij uitbraak van de tegels ; elektrische leiding bij sondering geraakt op - 0,30m. Probeer dus zo gedetailleerd mogelijke informatie te geven. Vermijd onduidelijke opmerkingen zoals: kabel lag niet zoals op plan ; aansluiting niet op plan vermeld ; elektriciteitskabel niet bedekt ; geen plan ontvangen. 3. Federale Verzekering verwittigen U moet onmiddellijk aangifte doen van het schadegeval en Federale Verzekering een exemplaar van de minnelijke vaststelling meesturen. Weet hierbij dat het beheer van deze schadegevallen enkel op onze hoofdzetel in Brussel gebeurt, door een gespecialiseerde beheerder. Om geen tijd te verliezen, stuurt u uw aangifte rechtstreeks naar onze hoofdzetel. Natuurlijk kan u wel steeds bij uw adviseur of kantoorhouder terecht voor meer informatie. 4. Expertise De conventies voorzien dat de schadelijder, mits hij de identiteit van de aannemer en van diens verzekeraar kent, rechtstreeks aangifte kan doen bij het BCE (zie p.8). Dit betekent dat dit BCE over het algemeen, en afhankelijk van de belangrijkheid van de schade, zelf reeds een expert zal gelasten. Dit neemt echter niet weg dat uzelf de vraag kan stellen om een expert te gelasten. Dit kunt u doen op het ogenblik van de aangifte aan Federale Verzekering en indien u dit nuttig vindt met het oog op een mogelijke betwisting van uw verantwoordelijkheid. Nuttige telefoonnummers: Zware schadegevallen waarbij onmiddellijk maatregelen moeten genomen worden: bel BCE op het nummer Cel Kabels en Leidingen Federale Verzekering: Schaderegeling Als uw aansprakelijkheid niet kan worden betwist, regelen wij de schadevergoeding, na overmaking van de herstellingsfactuur, met de schadelijder mits aftrek van uw contractuele vrijstelling. U wordt hiervan schriftelijk verwittigd en tevens verzocht om uw aandeel rechtstreeks met de schadelijder te regelen. Aarzel niet om enkele foto s te nemen. Deze kunnen uw beweringen stofferen en zullen zeker nuttig zijn als bewijsmateriaal. 9

10 Uw verzekeringscontract: bent u correct en voldoende verzekerd? Vermeldt uw polis dat u verzekerd bent voor grondwerken, wegenwerken, leggen van ondergrondse leidingen, e.d.? Best even de risicobeschrijving nazien in de polis. Bent u voldoende verzekerd? Een waarborg van bijv ,00 per schadegeval is ongetwijfeld voldoende voor de courante kabelschade maar bij ernstige immateriële gevolgschade (opschorting van de activiteiten van een bedrijf) of zeer dure glasvezelkabels zou dergelijke waarborg wel eens onvoldoende kunnen zijn. Pas uw polis aan. Vraag de mening van uw adviseur of kantoorhouder. Bent u verzekerd voor verzakkingen? Het is niet uitzonderlijk dat verzakkingen van sleuven schade veroorzaken. Bent u verzekerd voor schade na de uitvoering van de werken? Dit is geen overbodige luxe voor de aard van uw werken. Bent u verzekerd als u voor de uitvoering van de werken beroep doet op een onderaannemer en als hoofdaannemer toch om de één of andere reden aansprakelijk wordt gesteld? Als u enige twijfel hebt laat dan uw polis nazien door uw adviseur of kantoorhouder of maak een afspraak op Wacht niet tot u een schadegeval hebt! Bron: NAVB, Veiligheidsnota s bouwbedrijf, nr. 91, pg. 6 10

11 Minnelijke vaststelling van schade zonder erkenning van aansprakelijkheid opgesteld volgens Assuralia-overeenkomst 1. Eigenaar van de beschadigde inrichting: Aard van de werken: In voorkomend geval, diepte van de graafwerken (zie ook schets): Datum (+ uur) van vaststelling van eerste schadesymptomen:... (waarschijnlijk) veroorzaakt op: Aard van het beschadigd net: Elec - Gas - Telecommunicatie - DT - Verkeerssignalisatie - Openb.Verl. (1) Bovengronds Ondergronds (1) Aansluiting - Hoofdleiding (1) Nadere omschrijving: Aard van de schade: Breuk - perforatie - rekking - afrukking - brand (1) Andere: Bescherming van ondergrondse uitrusting: J/N (1) door... in (materie)... Diepte van beschadigde leiding t.o.v. oorspronkelijk peil van terrein voor aanvraag der werken sub 2:...cm 8. Oorzaak: handwerktuig - mechanisch werktuig (1) Plaatnr.:... Andere: Functie, bij voorkeur naam van de persoon die schade toebracht: Werkgever (naam, adres, tel.) van 9: Burgerlijke Aansprakelijkheid-verzekeraar (naam, polisnr.) van 10: Voorzorgsmaatregelen: liggingsplannen ter plaatse: J/N (1) Liggingsplannr.:... Referte: planaflevering:... Sporen van sondering door dwarssleuven: J/N (1) op...meter van schadeplaats (1) Schrappen wat niet past. Horizontale doorsnede. Schets van ligging der inrichting. Afstanden tot gebouwen, boordstenen en/of andere vaste merkpunten. A C B D Verticale doorsnede AB/CD (1). Schets van ligging van de inrichting. Afstanden t.o.v. het oorspronkelijk maaiveld. In tweevoud opgemaakt te... op... Optredend voor 1: Naam:... Handtekening:... Optredend voor 10: Naam:... Handtekening:... Andere dan bovenstaande feiten aangevoerd door partij 1 Andere dan bovenstaande feiten aangevoerd door partij 10 11

12 Maatschappelijke zetel Stoofstraat Brussel - België Tel Fax De Federale Verzekeringen Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen - Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen - Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico s Verzekeringsondernemingen toegelaten volgens codenummers 0345/0346/0087 Nrs RPR Brussel Verantwoordelijke Uitgever: F. Vroman, Stoofstraat 12, 1000 Brussel, België