De genetische wereld van kleuren en vachten. Wat gaan we doen? Let op! Marjolein Roosendaal. De wetenschap is volop in ontwikkeling!
|
|
- Johan Koster
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De genetische wereld van kleuren en vachten Marjolein Roosendaal Wat gaan we doen? De basis van de genetica De verschillende vachttypes De kleuren en patronen De wisselwerkingen We zullen dus niet uitweiden over de werking van genen op zich maar concentreren ons alleen op wat de kleurengenen doen en welke neveneffecten er soms kunnen ontstaan. Let op! De wetenschap is volop in ontwikkeling! Dat betekent dat de ontdekking van vandaag de blooper van morgen kan zijn 1
2 Enkele termen Eigenschappen liggen op genen Genen bestaan altijd uit paren van twee Een genenpaar heeft dus twee eigenschappen De plaats van een genenpaar heet locus Wat is een gen? Een gen is een eenheid van erfelijk materiaal Een gen is een onderdeel van een chromosoom Een gen bestaat uit stukjes DNA Alle genen samen bepalen het functioneren van de cellen van het organisme (dier). Ouderdieren Ouderdieren geven beiden van hun genen de helft aan de pups. Die verdeling is willekeurig en niet te beïnvloeden. 2
3 Genen: hoe dan? Of genen zichtbaar zijn hangt af van de andere aanwezige genen: soms verhindert een gen de zichtbaarheid van een ander gen, soms maakt een gen dat juist mogelijk. Er kan ook een modifier zijn: een gen dat zorgt dat een ander gen zich op een afwijkende manier uit. Een modifier heeft alleen een zichtbaar effect als het andere gen aanwezig is. Soorten van vererving Recessief: onderworpen ten opzichte van het andere gen op dezelfde locus Dominant: overheersend ten opzichte van het andere gen op dezelfde locus Intermediair: twee eigenschappen van een locus die tegelijk zichtbaar zijn en mengen Onvolkomen dominant: eigenschappen naast elkaar zichtbaar, een variant van intermediair Dragers Het is belangrijk dragers van recessieve eigenschappen te herkennen Een drager van een recessieve eigenschap is: Een dier dat de eigenschap toont Een dier met een ouder die de eigenschap toont Een dier met een kind dat de eigenschap toont 3
4 Welke pigmenten zijn er? Bij honden kennen we twee pigmentsoorten: Eumelanine, donker pigment. Dit is altijd zwart of bruin Phaeomelanine: licht pigment. Dit is altijd rood of geel. Honden hebben altijd beide soorten pigment maar kunnen niet altijd beide soorten tonen. Welke kleurenloci zijn er? We kennen de volgende loci: A-locus (staat voor Agouti) B-locus (staat voor Black) D-locus (staat voor Dilute) E-locus (staat voor extension) G-locus (staat voor graying) H-locus (staat voor harlekijn) K-locus (staat voor black) M-locus (staat voor merle) S-locus (staat voor solid) T-locus (staat voor ticking) R-locus (staat voor roan) En dan ook nog 4
5 Zijn dat ze? Nee, dat zijn ze niet. Er zijn nog meer loci maar die zijn nog niet vastgesteld. We behandelen die afwijkende kleuren en patronen wel, simpelweg omdat ze wel voorkomen en de manier van vererving bekend is. Belangrijk! Al de genoemde loci vererven onafhankelijk van elkaar! Ze hebben elkaar dus soms nodig om tot uiting te komen maar in de vererving zijn ze nooit gekoppeld. En dan ook nog Er zijn kleuren, er zijn patronen en er is aftekening. Dit zijn onafhankelijke zaken die niet verward moeten worden. Patronen komen voor in alle kleuren. Aftekening kan voorkomen in alle kleuren en in alle patronen. 5
6 We beginnen met vachten Vachten Er bestaan verschillende vachttypes, grofweg de volgende: Langharig en kortharig Bearded en non-bearded Gekruld en ongekruld Langharig en kortharig Langharig is een enkelvoudig recessieve eigenschap. Dat betekent dat een korthaar langhaar kan dragen zonder dat dit zichtbaar is. In volgorde van dominantie: L: korthaar l: langhaar 6
7 Korthaar en langhaar Maar ook: Bearded en non-bearded Bearded betekent: met baard. Het gen voor een baard heeft op de gehele vacht effect. Dat betekent dat een langharige hond een doorgroeiende vacht kan krijgen door het bearded gen. Een kortharige hond krijgt een langere vacht. In volgorde van dominantie: Wh: bearded wh: non-bearded 7
8 Bearded en non-bearded Maar ook: Gekruld en ongekruld Krullen vererven recessief, maar het effect is vaak vergelijkbaar met onvolkomen dominant. Dat wil zeggen dat er waarschijnlijk meerdere genen zijn die dit veroorzaken. Gezien de variatie in krul is dat ook te verwachten. Er is geen code in gebruik voor krulvachten. 8
9 Krulhaar en gladhaar Langhaar en bearded Korthaar en bearded 9
10 Geen haar Haarloosheid vererft enkelvoudig dominant. Het gen is in fokzuivere vorm letaal; dergelijke pups worden niet geboren. In volgorde van dominantie: H: haarloos h: behaard Haarloosheid en verbanden Het enkelvoudig dominante gen voor haarloosheid zien we bij: Mexicaanse naakthond Peruaanse naakthond Chinese naakthond Het is gekoppeld aan gebitsontwikkeling. 10
11 En dan nu Kleuren! A-locus A staat voor agouti, het gaat hier om meerkleurige patronen die een combinatie van donkere en lichte pigmenten zijn. In volgorde van dominantie: Ay: sable (geel, fawn, rood) aw: wolfsgrauw as: zadelaftekening at: tanpoint a: recessief zwart Sable, Ay 11
12 Sable, Ay Urajiro Urajiro is een schaduweffect in de sable vacht De genen zijn onbekend, maar men gaat uit van een modifier Het komt voor op alle sable (en sable-gerelateerde) patronen Wolfsgrauw, Aw 12
13 Zadel Tanpoint, At Recessief zwart, a 13
14 Mengvormen A-locus staat erom bekend dat de allelen samen kunnen voorkomen en zo mengvormen kunnen tonen B-locus B staat voor Black. Het is verantwoordelijk voor de eumelanine. Dit gen is enkelvoudig dominant. In volgorde van dominantie: B: zwart b: bruin Zwart, B en bruin, b 14
15 D-locus D staat voor dilute, verdunnen. Het is een enkelvoudig recessief gen. In volgorde van dominantie: D: non-dilute d: dilute Dilute is een verdunning die alleen effect heeft op de eumelanine in de vacht. Dilute in zwart en bruin E-locus E staat voor extension. Het gaat hier om een reeks van patronen. In volgorde van dominantie: EM: masker EG: grizzle/domino E: eumelanine komt tot uiting e: eumelanine kan niet tot uiting komen (recessief geel) 15
16 Masker, EM Grizzle of domino, EG Eumelanine, E 16
17 Geen eumelanine, e G-locus G staat voor graying, progressieve vergrijzing. G-locus heeft als belangrijk kenmerk dat het niet in alle vachttypes toont. Graying kan zich alleen uiten bij aanwezigheid van het Wh-gen. Het is enkelvoudig dominant. In volgorde van dominantie: G: graying g: non-graying Graying, G 17
18 Graying in zwart en bruin K-Locus K staat voor black. Het is een gen dat de uiting van andere genen mogelijk of onmogelijk maakt. In volgorde van dominantie: KB: maakt de uiting van eumelanine mogelijk Kbr: tussenvorm, uit zich als brindle KY: maakt de uiting van de patronen van A-locus mogelijk KB, uiting van eumelanine 18
19 KBR, brindle Uiting van A-locus, KY M-locus Merle. Merle is een mutatie die eumelanine verdunt en de pigmentcellen beschadigt. Een eigenschap die fokzuiver risico s met zich meebrengt. Het is enkelvoudig dominant. Dubbel merle fokken is in Nederland niet toegestaan In volgorde van dominantie: M: merle m: non-merle 19
20 Merle, Mm Merle modifiers Harlekijn is de bekendste Merle-modifier. Dit gen is verantwoordelijk voor het specifieke vlekkenpatroon dat we kennen bij de Duitse Dog. Het kan zich alleen samen met Merle tonen. Het is enkelvoudig dominant en ligt op H-locus. We weten dat fokzuiver HH niet voorkomt; het gen is letaal en de pups overlijden in de baarmoeder. In volgorde van dominantie: H: harlekijn h: non-harlekijn Merle met harlekijn en zonder 20
21 en harlekijn Maar er is meer In merle is meer dan we in eerste instantie beseften Catahoula-fokkers hebben in samenwerking met het Duitse laboratorium Biofocus diverse merle-mutaties vast weten te leggen Varianten in merle Sinds kort weten we dat er verschillende varianten zijn in merle. We kennen: Mc cryptic merle Ma a-typische merle M merle en varianten daarvan -> intermediair 21
22 M Ma (pseudo-harlekijn) M Mc MaMa 22
23 MaMc Nooit langer! Belangrijk om te weten is: Dat veel rassen die merle hebben, ook goed andere varianten van merle kunnen dragen Dat er rassen zijn die (zonder dat fokkers dit beseffen) cryptic merle dragen Dat de DNA-staart van M nooit langer kan worden, maar wél korter! Daardoor kan een merle hond cryptic merle nageslacht krijgen Onderzoek Op dit moment wordt er wereldwijd door veel mensen onderzoek gedaan om exact in kaart te brengen hoe het precies zit met de varianten die de merle-mutatie kent Belangstellenden (zowel rassen als particulieren) kunnen zich melden 23
24 S-locus Een buitengewoon ingewikkeld locus. Er kunnen zich diverse mutaties op bevinden die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het bontpatroon. In dit geval zien we: hoe langer de DNA-staart, hoe méér wit en dus hoe minder pigment. Bewezen zijn: S: solid, eenkleurig. SP: bont S, niet bewezen Volgens Little Vinden we op S ook nog: Si: Iers patroon Van Iers patroon is tot nog toe gebleken dat het een van de mutaties is en dus geen apart allel. SW: extreem bont patroon Van extreem bont weten we dat het niet bestaat. Extreem bont is een variant van SP. Solid, S, eenkleurig 24
25 Bont, SP Iers Extreem bont 25
26 T-locus T staat voor ticking, ook bekend als schimmel, spotting, belton (Engelse setter). Het is enkelvoudig dominant. In volgorde van dominantie: T: ticking t: non-ticking Ticking, T Ontwikkeling van ticking 26
27 Ontwikkeling van ticking R-locus Roaning is een patroon dat volgens sommigen een variant is van ticking. Anderen beweren dat het een apart locus is. In volgorde van dominantie: R: roaning r: non-roaning Roan, R 27
28 Ontwikkeling van roan Flecking Flecking is wat we kennen als de typische spots op Dalmatische honden. Flecking is geen ticking: de spots zijn veel groter. Voorlopig gaat men ervan uit dat er een apart gen verantwoordelijk is voor flecking. Het zou enkelvoudig recessief zijn. Flecking 28
29 Flecking Seal Seal is een kleuruiting waarbij de vacht zwart of bruin lijkt, maar bij nadere beschouwing zit er een lichte onderlaag onder. Bij sommige rassen is het erkend als kleur, bij anderen ziet men het liever niet. Waar het genetisch ligt is niet bekend. Waarschijnlijk is het een variant op A-locus maar opvallend genoeg is er 1 x KB nodig om het zichtbaar te maken. Seal 29
30 Wit en albino Albino ligt bij veel diersoorten op C-locus. Bij honden is daar nooit een mutatie gevonden die verband houdt met wit. Albino honden bestaan dus niet. Er bestaat wel zoiets als witte Dobermann. Dit is een fenomeen dat in een aantal rassen soms opduikt en dat met C-locus te maken zou kunnen hebben. Wit? Verdunning van phaeomelanine De verschillen in kleur die we zien bij recessief geel en rood worden waarschijnlijk veroorzaakt door een apart gen. Momenteel gaat men ervan uit dat het hier I-locus betreft. I staat voor intensiteit. I-locus heeft alleen effect op phaeomelanine, de lichte pigmenten dus. Het heeft geen effect op eumelanine en laat ogen, oogranden en slijmvliezen dus ongemoeid. 30
31 Variaties in phaeomelanine En verder Kunnen we over kleuren en de hieraan gerelateerde zaken nog vele uren doorgaan, maar helaas, dat gaat niet Maar vragen zijn welkom! Dank u wel! 31
De feiten rond driekleur bij de Stabijhoun
De feiten rond driekleur bij de Stabijhoun Er is heel wat te doen rond driekleur bij de stabij, er ligt een ledenvoorstel om driekleur niet langer te diskwalificeren voor de fokkerij. Er zijn voor- en
Nadere informatieVACHTKLEUR EN GENETISCHE ACHTERGROND VAN DE IJSLANDSE HOND Bernard Vortman, Louwke Mandema en Wilma Roem
VACHTKLEUR EN GENETISCHE ACHTERGROND VAN DE IJSLANDSE HOND Bernard Vortman, Louwke Mandema en Wilma Roem Samenvatting De kleur en het patroon van de vacht van de IJslandse hond worden beschreven in samenhang
Nadere informatieVererving Toegepast bij Europese vogels. Door Ben Cretskens
Vererving Toegepast bij Europese vogels Door Ben Cretskens Inhoud Inleiding Mutatie? Lichaam van de vogel Bevruchting Kleuren Verervingen Inleiding Darwin had gelijk! Wetten van Mendel Eigenschappen van
Nadere informatieCaviagenetica. Dit artikel is Jiska Sanders-van Soest, Caviastal Lothlórien en speciaal geschreven voor www.caviarassen.nl
Caviagenetica Dit artikel is Jiska Sanders-van Soest, Caviastal Lothlórien en speciaal geschreven voor www.caviarassen.nl Op deze pagina s ga je wat leren over genetica. Wie voor de eerste keer in aanraking
Nadere informatieKLEURVERERVING KLEURDOMINANTIE BIJ SCHAPEN
KLEURVERERVING Inleiding De kenmerken voor de vachtkleur erft het schaap van beide ouders. Het proces van de vererving ligt besloten in de chromosomen, lange kettingmoleculen met daarin lineair gerangschikte,
Nadere informatie2 Voortplanten met organen Bouw en werking van geslachtsorganen Werking van geslachtshormonen Afsluiting 31
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voortplanten van genen 9 1.1 Genetica 9 1.2 Kruisingen 13 1.3 Crossing-over en mutatie 16 1.4 Erfelijkheid en praktijk 17 1.5 Inteelt en inteeltdepressie 21 1.6 Afsluiting
Nadere informatieNewsletter April 2013
1. Inleiding Met het thema van deze nieuwsbrief willen we ons richten op de fundamenten van het fokken: de basisgenetica. Want of je het nu wil of niet. dit is ook de basis voor een succesvolle fok! Misschien
Nadere informatieBasis erfelijkheid. K.V.K de Koperwiek 1 oktober 2013
Basis erfelijkheid K.V.K de Koperwiek oktober 0 Erfelijkheid Elk levend individu heeft evenveel meegekregen van zijn vader als van zijn moeder. Elk onderdeel vererft onafhankelijk van alle andere Kleur
Nadere informatieDe mythe van de witte Saarlooswolfhond door Johan Berends
De mythe van de witte Saarlooswolfhond door Johan Berends Na jaren van afwezigheid dook onlangs bij de Saarlooswolfhond weer de witte vachtkleur op. Een nogal onverwachte gebeurtenis, want niemand had
Nadere informatiePRAKTISCH MEER OVER ERFELIJKHEID
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH MEER OVER ERFELIJKHEID over houden van huisdieren Heel wat ziekten en aandoeningen bij dieren zijn (helemaal
Nadere informatieAAbb of Aabb = normaal zicht aabb of aabb = retinitis pigmentosa AABB of AABb = retinitis pigmentosa
13. (MC) Retinitis pigmentosa is een erfelijke vorm van blindheid, die kan veroorzaakt worden door een recessief allel (a) op een locus alfa, of door een dominant allel (B) op een andere locus, bèta. Onderstaande
Nadere informatieGenetische achtergrond Kleurvererving en erfelijke ziektes bij Paarden
Genetische achtergrond Kleurvererving en erfelijke ziektes bij Paarden 31 mei 2016 Leanne van de Goor www.vhlgenetics.com Vandaag op de agenda Introductie Algemene uitleg DNA Kleurvererving Erfelijke ziektes,
Nadere informatieOutcross Saarlooswolfhond. De rassen
Outcross Saarlooswolfhond De rassen De zeven Eva s De zeven Eva s zijn gebaseerd op het mtdna, mitochondriaal DNA Dit DNA komt alleen via de moederlijn Zo is de afkomst van een individu te herleiden naar
Nadere informatieGenetische Selectie. Eindwerk: hondenfokker 2 de jaar. Sabine Spiltijns
Genetische Selectie Eindwerk: hondenfokker 2 de jaar Sabine Spiltijns 2010-2011 0 We kunnen aan de hand van een genetische selectie ongeveer voorspellen hoe de puppy s van onze hondjes er gaan uitzien.
Nadere informatiezwart atipico woerd Auteur : SCHOLLAERT N.
zwart atipico woerd Auteur : SCHOLLAERT N. Pagina 1 Copyright: Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of voor publicatie doeleinden worden gebruikt zonder voorafgaande
Nadere informatieAls u iets in het bovengenoemde herkent is het extra leuk om iets te leren over de erfelijkheid van konijnen.
Stel u fokt al jaren met de kleurslagen zwart en madagascar, en u heeft nog nooit een andere kleur gefokt. Tot uw grote verbazing ziet u opeens een witte jong in het nestje liggen.. hoe kan dat? Waar komt
Nadere informatieOefenvraagstukken genetica
Oefenvraagstukken genetica Monohybride kruisingen. 50 meerkeuze vragen. OPLOSSEN MET KRUISSINGSSCHEMA!!!!! 1. Poes Kitty met lange haren heeft gepaard met kater Kobus. Zij krijgt zowel kortharige als langharige
Nadere informatieLevel 1. Vul het juiste woord in
Level 1 Vul het juiste woord in Keuze uit: Gen, Allel, Locus, Dominant, Recessief, Co-dominantie, Monohybride kruising, Dihybride kruising, Autosoom, Autosomale overerving, X-chromosomale overerving, Intermediair
Nadere informatieINHOUDSTAFEL. III. Circulatiestelsel. Deel I. ANATOMIE & FYSIOLOGIE. IV. Zenuwstelsel. I. Inleiding. II. Bewegingsstelsel. V. Ademhalingsstelsel
Voorwoord...1 Bibliografie...2 Inhoudstafel...3-16 Deel I. ANATOMIE & FYSIOLOGIE I. Inleiding A. Anatomie...18 1. Definities 2. Opbouw van een organisme B. Fysiologie...18 1. Definitie 2. Homeostase II.
Nadere informatieLevel 1. Vul het juiste woord in
Level 1 Vul het juiste woord in Keuze uit: Gen, Allel, Locus, Dominant, Recessief, Co-dominantie, Monohybride kruising, Dihybride kruising, Autosoom, Autosomale overerving, X-chromosomale overerving, Intermediair
Nadere informatie8,6. Samenvatting door Jasmijn 2032 woorden 9 januari keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie samenvatting hoofdstuk 4 Genetica
Samenvatting door Jasmijn 2032 woorden 9 januari 2018 8,6 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie samenvatting hoofdstuk 4 Genetica 2 Fenotype, genotype en epigenetica Erfelijke
Nadere informatieTobianopatroon Een hengst met tobianopatroon en een merrie met normale kleuring krijgen een veulen met een tobianopatroon Kun je bepalen welke
Tobianopatroon Een hengst met tobianopatroon en een merrie met normale kleuring krijgen een veulen met een tobianopatroon Kun je bepalen welke eigenschap dominant is? Tobianopatroon Een hengst met tobianopatroon
Nadere informatieSZH voor levend erfgoed
SZH voor levend erfgoed Populatiemanagement Infoavond Drentsche Patrijshonden Woudenberg 19 november 2013 Een korte introductie Kor Oldenbroek Myrthe Maurice Van Eijndhoven Wat kunt u vandaag verwachten:
Nadere informatieM ODULE 1 ERFELIJKHEIDSLEER, BASIS. Module 1 Erfelijkheidsleer, basis K. kent de bouw van de cel, zijn functies en de celdeling.
M ODULE 1 ERFELIJKHEIDSLEER, BASIS Module 1 Erfelijkheidsleer, basis K. kent de bouw van de cel, zijn functies en de celdeling K. kent basisprincipes van de genetica K. kent basisterminologie van de genetica
Nadere informatie6,4. Samenvatting door E woorden 6 december keer beoordeeld. Biologie voor jou
Samenvatting door E. 1393 woorden 6 december 2016 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Thema 4: Erfelijkheid 5-HTTPLR gen heeft invloed op de hoeveelheid geluk die je ervaart.
Nadere informatieOefen Repetitie thema Erfelijkheid
Oefen Repetitie thema Erfelijkheid Als er geen punten bij een vraag staan, dan is die vraag 1 punt waard. Onderdeel A: waar of niet waar? 1. Een zichtbare eigenschap maakt deel uit van het fenotype van
Nadere informatieDoor recombinatie ontstaat een grote vescheidenheid in genotypen binnen een soort. (genetische
Chromosomen bestaan voor een groot deel uit DNA DNA bevat de erfelijke informatie van een organisme. Een gen(ook wel erffactor) is een stukje DNA dat de informatie bevat voor een erfelijke eigenschap(bvb
Nadere informatieDe blauwe kleur is eigenlijk een menging van zwarte met witte wol. Geen enkel dier is hetzelfde.
Blauwe Texelaars Kleur Strikt genomen zijn er in de Texelaar fokkerij de volgende kleurslagen te vinden. Witte schapen, Blauwe Texelaar, Dassenkop Texelaars en Zwarte Texelaars. De fokkerij gaat van dominante
Nadere informatie6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal
Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april 2006 6.7 33 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Erfelijkheidsmateriaal Het menselijk lichaam bestaat uit een veel organen, deze organen
Nadere informatieAlles door elkaar 1. a) b) c) 2. a) b) c) a) b) BIOLOGIE 2017/18 WERKBOEK
Alles door elkaar 1. Van twee erwtenplanten worden nakomelingen verkregen. Hiervan blijken er 28 rode bloemen te dragen en 11 witte bloemen. a) Wat zijn de genotypen van de ouderplanten? b) Welk allel
Nadere informatieSamenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1)
Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1) Samenvatting door CÃ line 1065 woorden 5 juli 2016 5,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie P4 Hoofdstuk 7 1 Uniek Eigenschappen
Nadere informatieHAVO 5 Begrippenlijst Erfelijkheid allel Allelen zijn verschillende vormen van een gen. Zij liggen in homologe chromosomen op precies dezelfde
HAVO 5 Begrippenlijst Erfelijkheid allel Allelen zijn verschillende vormen van een gen. Zij liggen in homologe chromosomen op precies dezelfde plaats. Allelen coderen voor dezelfde eigenschap bijvoorbeeld
Nadere informatieParagraaf Homologe chromosomen
Paragraaf Homologe chromosomen Opbouw: Lees de les op biologielessn.nl over homologe chromosomen goed door. Maak de onderstaande vragen van deze bladzijde. Reproductie vragen: 1. Wat zijn homologe chromosomen?
Nadere informatieCopyright 2008 Pearson Education Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
De meeste organismen hebben een twee sets chromosomen, met daarop informatie voor alle eigenschappen van dat organisme (diploid) Deze erfelijke informatie noemen we het genotype Hoe deze erfelijke informatie
Nadere informatieHet genotype van een individu staat in de chromosomen. Daar staat namelijk de erfelijke informatie in van alle eigenschappen die erfelijk zijn.
Opdracht door een scholier 1105 woorden 13 november 2004 5,9 55 keer beoordeeld Vak Biologie Basis erfelijkheidsleer Ik kan de bouw en functie van chromosomen beschrijven. In de kern van een cel komen
Nadere informatieKleurvererving bij Europese vogels. Geschreven door Ben Cretskens Goedgekeurd door Jack Bloemen Barmsijs-Meeuwen
Kleurvererving bij Europese vogels Geschreven door Ben Cretskens Goedgekeurd door Jack Bloemen Inhoud Soorten vererving Definities Geslachtsgebonden recessief Wat betekent split? Kleuren die geslachtsgebonden
Nadere informatieDialogen voor conceptcartoons. Verband genotype/fenotype, dominant/recessief
Dialogen voor conceptcartoons Verband genotype/fenotype, dominant/recessief 1 Is dit ons kind? (Zie conceptcartoon Horst Wolter op deze site.) Leermoeilijkheid (misconcept): Uiterlijke eigenschappen weerspiegelen
Nadere informatieMonohybride en dihybride kruisingen vmbo-kgt34
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63372 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieStandaard: Mutaties Australische prachtvinken.
Standaard: Mutaties Australische prachtvinken. Uitgave 2012 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 2 Een overzicht van met zekerheid voorkomende mutaties 3 Bruin. 5 Agaat. 6 Geslachtsgebonden ino... 7 Isabel. 8 Opaal.
Nadere informatieBeschikbare DNA-testen voor het vaststellen van monogene afwijkingen. Prof. Dr. Nadine Buys, KULeuven 3 de Vlaamse Fokkerijdag, 26 oktober 2011
Beschikbare DNA-testen voor het vaststellen van monogene afwijkingen Prof. Dr. Nadine Buys, KULeuven 3 de Vlaamse Fokkerijdag, 26 oktober 2011 1 Is het erfelijk? Een aandoening is erfelijk als er een verband
Nadere informatieKleuren bij shetlanders
Informatief Kleuren bij shetlanders Tekst: Annika Groothuis en Karin ten Dam Een goede pony heeft geen kleur, maar een goede pony met een bijzondere kleur wordt alleen maar mooier. Binnen ons stamboek
Nadere informatieErfelijke problemen bij honden los je met fokkerijmaatregelen op! Kor Oldenbroek. Centrum voor Genetische Bronnen (WUR)
Erfelijke problemen bij honden los je met fokkerijmaatregelen op! Kor Oldenbroek Centrum voor Genetische Bronnen (WUR) SG Fairfok, Van Hall, Leeuwarden 11 maart 2015 Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland
Nadere informatieSamenvatting Erfelijkheid Vmbo 3a Biologie voor Jou. Erfelijke informatie ligt in de celkern in de chromosomen. Chromosomen bestaan weer uit DNA.
Samenvatting Erfelijkheid Vmbo 3a Biologie voor Jou 4.1 Fenotype Genotype = waarneembare eigenschappen van een individu = de erfelijke informatie in het DNA Genotype + milieufactoren = fenotype Erfelijke
Nadere informatie28 Testkruising testkruising = een kruising om te achterhalen of een organisme homozygoot of heterozygoot is. Voorbeeld van een testkruising om te bepalen of een organisme homozygoot of heterozygoot is
Nadere informatieModule Basisgenetica. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Basisgenetica De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Body Bosgra Hans Hilverda
Nadere informatieAntwoorden Biologie Thema 4
Antwoorden Biologie Thema 4 Antwoorden door een scholier 2182 woorden 18 januari 2005 7 433 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Opdracht 1 1 In de chromosomen zit de informatie voor
Nadere informatieVerslag Biologie Drosophila Melanogaste
Verslag Biologie Drosophila Melanogaste Verslag door A. 1772 woorden 3 januari 2013 5,4 5 keer beoordeeld Vak Biologie Alles om ons heen leeft. We leven en planten ons voort. Bij die voortplanting worden
Nadere informatieMogelijke combinaties van genotypen. Mogelijke combinaties van fenotypen. Deze kruising levert 2 X 2 = 4 fenotypen.
Leertaak 8A 1. Bij de mens berust een bruine oogkleur op het dominante allel B. Een blauwe oogkleur berust op het recessieve alle b. Rechtshandigheid berust op het dominante allel H en linkshandigheid
Nadere informatieStandaard: Mutaties Gedomesticeerde Afrikaanse- en Aziatische prachtvinken 2007.
Standaard: Mutaties Gedomesticeerde Afrikaanse- en Aziatische prachtvinken 2007. Uitgave 2007 standaard mut ged afr azi pv.doc Pagina 1 van 22 INDEX Voorwoord 3 Een overzicht van met zekerheid voorkomende
Nadere informatie6,1. Samenvatting door een scholier 1949 woorden 7 februari keer beoordeeld. Biologie voor jou
Samenvatting door een scholier 1949 woorden 7 februari 2011 6,1 46 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1: chromosomen Chromosomen: komen voor in een celkern bevindt zich de
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 3
Samenvatting Biologie Thema 3 Samenvatting door J. 1261 woorden 6 jaar geleden 4,4 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 3,1 chromosomen Een menselijke celkern bestaat uit 46 chromosomen.
Nadere informatieCAC-LIJST Augustus 2013
CAC-LIJST Augustus 2013 Alleen de hierin genoemde rassen en variëteiten zijn erkend door de bij de FNK aangesloten verenigingen. Niet erkende rassen en variëteiten worden voor een kattenshow van een FNK-vereniging
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal recessieve overerving
Klinische Genetica Autosomaal recessieve overerving Klinische Genetica U of uw kind is doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de afspraak legt een klinisch geneticus of een genetisch
Nadere informatieAntwoorden Biologie Thema 4 erfelijkheid
Antwoorden Biologie Thema 4 erfelijkheid Antwoorden door een scholier 1762 woorden 24 januari 2003 7,2 298 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Opdracht 1 1 In de chromosomen zit de informatie
Nadere informatie2. Erfelijkheid en de ziekte van Huntington
2. Erfelijkheid en de ziekte van Huntington Erfelijkheid Erfelijk materiaal in de 46 chromosomen De mens heeft in de kern van elke lichaamscel 46 chromosomen: het gaat om 22 paar lichaamsbepalende chromosomen
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 3 + 4
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 + 4 Samenvatting door een scholier 1472 woorden 23 oktober 2007 6,5 24 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 3 - Genetica Homologe chromosomen
Nadere informatieGenomic revolution : betekenis voor
Genomic revolution : betekenis voor karakterisering, behoud en fokkerij van zeldzame rassen? Jack Windig Centre of Genetic Resources, The Netherlands (CGN) Genomic revolution Genoom Het hele DNA Alle chromosomen
Nadere informatie3 Rundveefokkerij Melkproductiecontrole Selectie Fokwaardeschatting Inseminatieplannnen 69 3.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Veiligheidsvoorschriften 9 1.1 Genen en hun vererving 9 1.2 Genotype en fenotype 14 1.3 Erfelijke gebreken 18 1.4 Genfrequenties 25 1.5 Afsluiting 27 2 Fokmethoden 28 2.1
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 4 Erfelijkheid
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4 Erfelijkheid Samenvatting door een scholier 1431 woorden 17 jaar geleden 6,6 99 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Bas.1 wanneer zijn eigenschappen
Nadere informatie7.1 Genetica. Algemeen overzicht van termen DNA
Hoofdstuk 7 Fokken 7.1 Genetica 7.1.1 Genetische invloeden en leefmilieu invloeden 7.1.2 Het selecteren 7.1.3 Inleiding over inteelt, lijnteelt en een outcross 7.1.4 Verdere diepgang in de materie van
Nadere informatieGenetica. Marvin Tersluijsen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marvin Tersluijsen 08 April 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74428 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBegrippenlijst Biologie DNA
Begrippenlijst Biologie DNA Begrippenlijst door een scholier 1969 woorden 27 juni 2007 7,8 51 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Begrippen Allel: Elk van de genen van een genenpaar
Nadere informatieAVL-nascholing NW02. KU Leuven
Toelichtingen en praktische didactische tips bij de leerplandoelstellingen genetica in het Leerplan D/2017/13.758/009 Aardrijkskunde/Natuurwetenschappen 3 graad kso/tso; sept 2017: Leerplan van het Secundair
Nadere informatieErfelijkheidsschema's deel 1.
Erfelijkheidsschema's deel 1. Theorie: o Elke cel bevat 2n chromosomen. n = aantal verschillende chromosomen. Bij mensen is n=23 en dus zitten in elke lichaamscel 23 paar (46) chromosomen. Eén deel kreeg
Nadere informatieBasis Katten Genetica - 1
Basis Katten Genetica - 1 Inleiding Alles wat leeft bestaat uit een grote hoeveelheid cellen, die eigenlijk niets anders doen dan voedingsstoffen opnemen en zichzelf in tweeën delen Een cel zou, met enige
Nadere informatieErfelijkheidsleer en populatiegenetica
Erfelijkheidsleer en populatiegenetica Samen Friese paarden fokken Studieclub Fokvereniging Het Friesche Paard Zuid Nederland Gemonde 21 maart 2014 Even voorstellen Wie is Myrthe Maurice Van Eijndhoven
Nadere informatieErfelijkheid. Examen VMBO-GL en TL. biologie CSE GL en TL. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VMBO-GL en TL Erfelijkheid biologie CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 26 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 30 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat
Nadere informatieInteelt en genetische diversiteit van hondenrassen in België
Inteelt en genetische diversiteit van hondenrassen in België 23 februari 2012 Prof. Nadine Buys, Dr. Steven Janssens en lic. Katrien Wijnrocx Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, K.U.Leuven Overzicht Achtergrond:
Nadere informatieBIOLOGIE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.10.1
BIOLOGIE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.10.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieRecessieve basis genen. Recessieve 2- genen combinaties. Recessieve 3- genen combinaties. Recessieve 4- genen combinaties
Recessieve basis genen AA BB CC DD PP = Agouti ( Alles waar GEEN recessieve basis in zit wordt Agouti) aa = Zwart bb = Argente zwartoog (BEA) cc = Albino dd = Opal pp = Argente roodoog uu = Umbrous (verdonkering)
Nadere informatieMendel en Morgan versie 2009-2010
Mendel en Morgan versie 2009-2010 Vragen bij COO over hoofdstuk 14 en 15 van Campbells Biology, 8e druk De vragen in dit COO-programma zijn vaak gebaseerd op random gegenereerde gegevens. Behalve de antwoorden
Nadere informatieKeuzeopdracht Biologie Leertaken Hoofdstuk 5 en 7
Keuzeopdracht Biologie Leertaken Hoofdstuk 5 en 7 Keuzeopdracht door een scholier 1132 woorden 13 april 2004 5,1 32 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Hoofdstuk 5 Leertaak B Bij veel zoogdieren
Nadere informatieDe Pigment Parade Door Lorraine Shelton
De Pigment Parade Door Lorraine Shelton Vertaald door Astrid Straver Van alle vragen die mij over genetica worden gesteld, is het fenomeen van katten met wit het onderwerp dat de meeste mensen aanspreekt.
Nadere informatieSamenvatting Biologie H7 erfelijkheid
Samenvatting Biologie H7 erfelijkheid Samenvatting door een scholier 1875 woorden 23 juni 2016 4,6 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Inhoud Paragraaf 1: Verschillen tussen mensen 2 Begrippen
Nadere informatieCryptorchidie, een bijzondere erfelijke afwijking
Cryptorchidie, een bijzondere erfelijke afwijking Inleiding Ed.J.Gubbels & Janneke Scholten, Genetic Counselling Services, oktober 2009. Cryptorchidie (het niet ingedaald zijn van één of beide testikels)
Nadere informatieDe tabel hieronder geeft de namen (in afkortingen) van een aantal van deze allelen van het MHC.
MHC Het MHC (major histocompatibility complex), vroeger genoemd HLA-systeem, is van belang bij afweerreacties. Voor dit complex heeft elk chromosoom van het zesde chromosomenpaar zes loci (locus = plaats
Nadere informatieOmgaan met inteelt in kleine rassen
Omgaan met inteelt in kleine rassen Piter Bijma, Jack Windig en Sipke-Joost Hiemstra Centrum Genetische bronnen Nederland (CGN) Animal Breeding and Genomics Centre (ABGC) 23 april 2008. Traditionele planten-
Nadere informatieCopyright 2008 Pearson Education Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings
De meeste organismen hebben een twee sets chromosomen, met daarop informatie voor alle eigenschappen van dat organisme (diploid) Deze erfelijke informatie noemen we het genotype Hoe deze erfelijke informatie
Nadere informatieHet gebruik van de DNA- test als selectiemiddel
Het gebruik van de DNA- test als selectiemiddel door Anneke Kuys 2007 DNA staat voor DeoxyriboNucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur). Het bevindt zich in de kern van iedere lichaamscel, namelijk in de chromosomen
Nadere informatieErfelijke ziekten bij rashonden: Hoe los ik dat probleem nou op?
Erfelijke ziekten bij rashonden: Hoe los ik dat probleem nou op? Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren Prof. dr. Jan Rothuizen Departement Geneeskunde van Gezelschapsdieren Faculteit Diergeneeskunde
Nadere informatieWorkshop Patiënten dag 18 mei 2019 Bewegingsstoornissen en erfelijkheid
Genetics 1 Workshop Patiënten dag 18 mei 2019 Bewegingsstoornissen en erfelijkheid Fleur Vansenne/Corien Verschuuren Klinisch genetici UMCG Erfelijkheid 2 Waar denk je aan? Genetics Wat is genetisch onderzoek?
Nadere informatieII Een nakomelingenkeuring is geen theorie.
II Een nakomelingenkeuring is geen theorie. Inleiding. Binnen een fokkerij die zichzelf serieus neemt is een nakomelingenonderzoek een must. Maar men moet zich goed realiseren waar men mee bezig is of
Nadere informatieEen meesterwerk op pluimveegebied!
Een meesterwerk op pluimveegebied! De auteur heeft meerdere boeken op zijn naam staan die de kleindierhobby verrijken. In feite zijn het stuk voor stuk meesterwerken, om niet te spreken van kunstwerken!
Nadere informatieOplossingen Biologie van 2000
www. Oplossingen Biologie van 2000 Disclaimer: Alle uitwerkingen zijn onder voorbehoud van eventuele fouten. Er is geen enkele aansprakelijkheid bij de auteur van deze documenten. Vraag 1 Om deze vraag
Nadere informatieDe rol van verwantschap in de fokkerij. Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR
De rol van verwantschap in de fokkerij Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR De Boodschap In elk gesloten ras neemt de verwantschap geleidelijk toe Dat is een normaal fenomeen De toename van
Nadere informatieProgressive Retinal Atrophy (PRA)
Progressive Retinal Atrophy (PRA) LEVEN IN HET DONKER Progressieve Retina Atrofie (PRA) is de verzamelnaam voor een groep van erfelijke aandoeningen van het netvleis, die alle ongeneeslijk zijn en uiteindelijk
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: Erfelijkheid 6/29/2013. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Biologie: Erfelijkheid 6/29/2013 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) en studenten van forum http://www.toelatingsexamen-geneeskunde.be
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal dominante overerving
Klinische Genetica Autosomaal dominante overerving Klinische Genetica U bent (of uw kind is) doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de eerste afspraak legt een klinisch geneticus
Nadere informatieGenetische dragerschapsscreening. BeGECS
Genetische dragerschapsscreening BeGECS 2 Genetische dragerschapsscreening 3 1. Inleiding...4 2. Wat en voor wie?...4 3. Gezonde drager van een erfelijke ziekte: wat betekent dat?...5 4. Welke erfelijke
Nadere informatieDe volgende vragen testen je kennis van de meest voorkomende vaktermen in de klassieke genetica. Welk woord ontbreekt in de volgende zinnen?
Populatiegenetica Versie 2006-2007 Vragen bij COO Belangrijke begrippen De volgende vragen testen je kennis van de meest voorkomende vaktermen in de klassieke genetica. Welk woord ontbreekt in de volgende
Nadere informatieFokbeleid van de Gordon Setter Vereniging Nederland
Fokbeleid van de Gordon Setter Vereniging Nederland Opgericht 10 september 2010 Fokbeleid versie: Leden Vergadering 22 mei 2011 Fokbeleid van de Gordon Setter Vereniging Nederland 1. Doelstelling 1.1.
Nadere informatieBrochure Een igene Paspoort: iets voor mij? Leer meer over jouw eigen genen
Brochure Een igene Paspoort: iets voor mij? Leer meer over jouw eigen genen Een igene Paspoort: iets voor mij? De belangrijkste overwegingen en achtergronden op een rijtje Bij igene zijn we gefascineerd
Nadere informatieStandaard: Europese Cultuurvogels
Standaard: Europese Cultuurvogels Mutaties. ECstandaard mutaties.doc Pagina 1 van 29 Inhoud: Inhoud 2 Voorwoord 3 Een overzicht van met zekerheid voorkomende mutaties 4 Bruin 6 Agaat Aganet 7 8 Satinet
Nadere informatieHet fokken in kleine populaties
Het fokken in kleine populaties Kor Oldenbroek Samenwerkingsverband Exmoorpony, Zonnemaire, 20 april 2017 Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland (CGN) Inhoud van de lezing Introductie Wat is erfelijkheid
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie
Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik
Nadere informatieLet er op dat je voor iedere vraag een uitwerking maakt met kruisingsschema en/of berekening.
Week Thema Onderwerp Datum 43 3 Basisstof 1 t/m 4 23/10 28/10 44 3 Basisstof 1 t/m 4 31/10 4/11 45 7/11 11/11 Basisstof 5 t/m 7 bespreken 3 Basisstof 5 t/m 7 bespreken Verrijkingsstof 1 Herhalen en bespreken
Nadere informatieDoor: Norbert Schollaert (B) met medewerking van Henk Meijers (NL) Foto s: Norbert Schollaert, tenzij anders vermeld.
DE MUSKUSEEND ~KLEUREN EN COMBINATIES Foto: D. Sörensen, Zweden. Door: Norbert Schollaert (B) met medewerking van Henk Meijers (NL) Foto s: Norbert Schollaert, tenzij anders vermeld. Omdat er zeer weinig
Nadere informatieGENETIC COUNSELLING SERVICES
GENETIC COUNSELLING SERVICES Ed.J.GUBBELS 10 november 2014 www.gencouns.nl Een gezonde rashond? Ja, het kan een probleem en de oorzaak - erfelijke afwijkingen horen bij het leven - we kunnen niet vermijden
Nadere informatie