Een concept voor investeren in Brabant met de kracht van kunst, cultuur en creativiteit

Transcriptie

1 Een concept voor investeren in Brabant met de kracht van kunst, cultuur en creativiteit 1

2 Het voorstel dat voor u ligt, is het resultaat van een intensieve samenwerking binnen BrabantStad. De Provincie Noord-Brabant heeft samen met de vijf BrabantStad steden een antwoord ontwikkeld op het niet doorgaan van de Culturele Hoofdstad. Daarbij is de keuze gemaakt om niet bij de pakken neer te gaan zitten, maar met volle energie vooruit te gaan. We hebben dit antwoord Brabant C gedoopt. In deze presentatie wordt u duidelijk waar deze C allemaal voor staat. Het concept Brabant C is niet gelijk aan BrabantStad. Sterker, Brabant C kan niet bestaan wanneer het zich zou beperken tot deze lokale en regionale overheden. Het concept heeft een groter speelveld nodig, een speelveld dat zich uitstrekt van het lokaal tot internationaal. Het is een speelveld waarbij het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven nadrukkelijk betrokken zijn. Ook in zijn betekenis, zijn opbrengsten is Brabant C niet beperkt tot de vijf BrabantStad-steden, Brabant C is van betekenis voor heel Brabant. Brabant C is Brabant op z n best. 2

3 Verschillende analyses van Brabant geven het aan: Brabant ontwikkelt zich op veel fronten in rap tempo. Domeinen als technologie, kennis en food industrie acteren op het hoogste, internationale niveau. Brabant speelt op veel fronten in de top mee en is een sterke motor voor de Nederlandse economie. Wanneer we naar cultuur in Brabant kijken, zien we een heel ander beeld. Zo gericht op de internationale top als Brabant op andere terreinen is, zo intern gericht is Brabant in veel gevallen met cultuur. Slechts een klein aantal pieken in het Brabantse cultuurlandschap heeft een nationale betekenis. En nog veel minder pieken hebben internationale betekenis. Kortom, de top van het cultuuraanbod in Brabant is bijzonder zwak ontwikkeld. En daarmee mist Brabant veel kansen. Want het ontbreken van een sterke top van het culturele aanbod heeft consequenties. Deze komen onder andere tot uitdrukking in de volgende punten: 1. Brabant heeft moeite om zich met kunst en cultuur nationaal en internationaal sterk te positioneren; de aantrekkingskracht van Brabant heeft daaronder te lijden 2. Brabanders kunnen zich te weinig identificeren met een eigen, inspirerende top; het culturele zelfbewustzijn kan worden versterkt 3. het Brabantse DNA komt nog te weinig tot uitdrukking in de top van het cultuuraanbod 4. Kunst en cultuur missen in veel gevallen nog de kwaliteit en impact om ook het ruimtelijke domein impulsen te geven (van bijvoorbeeld de Spoorzones van de verschillende steden) 3

4 5. Talenten die Brabant vanaf de basis opleidt, verlaten Brabant op grote schaal (er is hier onvoldoende top waar ze terecht kunnen) 6. Er vloeien nauwelijks rijks-cultuurmiddelen naar Brabant (slechts 2 %van de cultuurbegroting, terwijl Brabant 17 % bijdraagt); ook cultuurgeld van de EU en van private fondsen komt onvoldoende in Brabant terecht 7. Bedrijven klagen over het beperkte cultuuraanbod; zij kunnen hun hoger opgeleid kader te weinig aansprekend cultureel aanbod bieden en zien hen naar elders vertrekken Brabant C wil om die reden de top van het Brabantse cultuuraanbod versterken. Niet voor de ontwikkeling van een paar mensen, maar voor de ontwikkeling van heel Brabant. 3

5 Het concept Brabant C draagt bij aan het mozaïek van Brabant. Binnen dit mozaïek heeft elk steentje elke gemeente en elke regio zijn eigen kleur en eigenheid. Het concept ondersteunt deze eigenheid want juist door het verschil tussen de steentjes van het Mozaïek, ontstaat een aantrekkelijke provincie. Elke stad, elke gemeente, levert zijn eigen kwalitatieve bijdrage aan het totale cultuuraanbod van Brabant. Dat doen steden en provincie op basis van de door hen zelf opgestelde profielen. Brabant C werkt in het verlengde van deze profielen. 4

6 Brabant C is ontwikkeld op basis van het DNA van Brabant. Brabant is vooral een provincie van Makers en Vernieuwers. Het is een provincie van Traditie en HighTech; Handen en Hoofd; Ambacht en Kunst. Brabant C heeft het Brabant DNA in zich. Alles wat Brabant C ondersteunt of initieert weerspiegelt dit Brabantse DNA, het DNA van Makers en Vernieuwers. Door dicht bij dit DNA te blijven, versterken we de identiteit en het imago van Brabant. 5

7 We richten ons op kunst, cultuur en creativiteit binnen het DNA van Brabant. En dat geeft een brede waaier te zien Van ambacht tot kunstenaarschap Van cultureel erfgoed tot dance festival Van fabriek tot museum Van de kunsten tot design Van textiel tot schoenenmode Van jonge talenten tot oude toppers Maar wat we ook ondersteunen, stimuleren of initiëren, het laat Brabant zien. Brabant op zijn best. 6

8 Hiervoor beschreven we wat voor Brabant het ontbreken van een sterke culturele top betekent. Onze ambities liggen dan ook direct in lijn met wat wij constateerden: Met de realisatie van het concept Brabant C willen we dan ook de volgende doelen realiseren: 1. Kunst en Cultuur helpt Brabant beter nationaal en internationaal te positioneren 2. Brabanders ervaren de top van het cultuuraanbod als van ons en ontlenen hier ook identiteit en inspiratie aan 3. Het DNA van Brabant komt sterker tot uitdrukking in de top van het cultuuraanbod 4. Een kwalitatief sterk cultuuraanbod versterkt de ruimtelijke structuren in Brabant (o.a. spoorzones) 5. Creatieve talenten blijven vaker en langer in Brabant; Brabant trekt ook meer talent aan 6. Brabant ontvangt meer rijks-cultuurmiddelen (van 2 % nu naar minimaal 4 % in 2020), ook middelen van EU en private fondsen nemen toe 7. Er is een aantrekkelijker cultuuraanbod gericht op de vraag van het bedrijfsleven en andere organisaties 7

9 Nu we weten welke uitdagingen er voor ons liggen en wat onze doelen zijn, hoe ziet dan het vehikel eruit dat onze doelen kan verwezenlijken? We willen allereerst uiteraard een vehikel dat onze doelen realiseert. We willen ook een constructie die meer is dan een subsidieloket. Daarom wordt straks ook proactief gewerkt. We gaan eropuit, op onderzoek, we verkennen alle hoeken en gaten, op zoek naar partijen en ideeën die Brabant verder brengen. Wat we gaan maken, wordt gedragen door Brabant; het moet van ons zijn. Zonder draagvlak verdampt heel veel van de betekenis van cultuur. Het betekent dat we voor een gezamenlijke opgave staan om de samenleving te betrekken bij cultuur. Mede daarom staat de constructie die wij voorstellen straks open voor alle mogelijke partijen: culturele instellingen, maar ook bedrijven, maatschappelijke organisaties, onderwijs, zorg. Al deze organisaties zijn straks welkom met hun creatieve en culturele projecten. En bij dit alles staan gemeenten en provincie schouder aan schouder. Beiden spreken een commitment uit voor deze gezamenlijke opgave: investeren in de cultuur van Brabant. 8

10 Om onze gezamenlijke doelen te verwezenlijken maken we Brabant C. Brabant C bestaat uit 3 onderdelen: Een community van partijen en individuen die iets willen met cultuur in Brabant en daarin willen investeren Een aanjager die pro-actief projecten opspoort, scout, verbindt en initieert Een fonds dat cultuurprojecten op het hoogste niveau helpt mogelijk te maken 9

11 De basis van Brabant C wordt gedragen door de Brabanders zelf. Brabanders die zich op hun eigen wijze met cultuur verbinden. We creëren daarom als eerste een eigen community met vertegenwoordigers uit de verschillende Brabantse regio s e (misschien wel belangrijker) ook afkomstig uit de verschillende maatschappelijke geledingen (cultuur, bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld én overheid). De community komt terug in de C uit Brabant C. De C staat uiteraard ook voor Cultuur maar kan ook staan voor Club, Crowd. Ook kan de C staan voor Coöperatie, omdat het model waar we aan werken ook aspecten kent van de coöperatieve gedachte. (Brabant is zelfs de bakermat van de Nederlandse coöperatie ) Misschien is de C wel het allermeest de letter die staat voor Commitment. De community van Brabant C zorgt voor interactie en uitwisseling. Via ontmoetingen inspireren mensen (en organisaties) elkaar. Door samen op te trekken, krijgen we dingen voor elkaar. Door de betrokkenheid van de community weten we keer op keer weer hoe cultuur zich tot de samenleving verhoudt. 10

12 Brabant C Open De community van Brabant C kent twee varianten. Allereerst is er de open variant. En die noemen we voorlopig: Brabant C Open. Een ieder die dat wil en denkt dat hij of zij iets kan bijdragen, kan lid worden van deze community. We beginnen deze open community te bouwen op basis van het netwerk dat reeds rond Culturele Hoofdstad was ontstaan. Brabant C 60 Een tweede variant van de community noemen we voorlopig Brabant C 60. De naam zegt het al: 60 sleutelfiguren uit heel Brabant en afkomstig uit alle mogelijke sectoren worden lid. Het zijn ervaren mensen, knappe koppen, visionairs en creatieven. Zij zetten zich actief, gevraagd en ongevraagd, in voor cultuur in Brabant en voor de doelen van ons project. Deze C 60 vormen de kern van de Open community. Zij dragen zelf ook nieuwe leden aan voor de Open community. De 60 leden van Brabant C 60 komen geregeld in verschillende samenstellingen bijeen. Ze treden ook op als adviseur, als raadgever. 11

13 Aanjager Een tweede ingrediënt van Brabant C wordt gevormd door de functie van aanjager. Uit ervaring is bekend dat een dynamisch cultuursysteem ook prikkels nodig heeft. Het volstaat niet om een subsidieloket te openen en verder maar af te wachten (als een visser op zijn klapstoel langs de het kanaal, starend naar zijn dobber). De functie van aanjager kan binnen de te realiseren constructie meerder vormen aannemen. Deze vormen worden de komende weken nader onderzocht. Een aanjager kan een individu zijn of een aantal individuen, van binnen de toekomstige organisatie of juist van buiten. De functie van aanjager richt zich uiteraard op geconstateerde leemtes ; op die terreinen waar de markt of het veld niet zelf met passende en inspirerende initiatieven komt. Aanjagers gaan dus op pad met een zoekopdracht. Zij gebruiken in hun werk uiteraard het netwerk van de leden van Brabant C Open en Brabant C 60. Mogelijk dat de aanjagers ook gesprekken ( Tafels ) organiseren rondom bepaalde uitdagingen. Daartoe worden dan verschillende mensen van de Brabant C community uitgenodigd om mee te denken en mee te werken aan een oplossing. In een enkel geval kan in de functie van aanjager Brabant C ook zelf een project initiëren. Dat doet Brabant C nadrukkelijk alleen om aan te jagen : het eerste vlammetje voor een feestelijk vuur. De uitvoering legt de Brabant C bij bestaande of nieuwe partijen die de handschoen oppakken. 12

14 12

15 Fonds Het derde ingrediënt van Brabant C is die van een fonds. Dit fonds word gevuld met middelen van de Provincie die voor Culturele Hoofdstad gealloceerd stonden. Het fonds financiert culturele projecten afkomstig vanuit verschillende maatschappelijke geledingen. Van de cultuursector zelf, uit het bedrijfsleven en uit het maatschappelijk middenveld. Die openheid voor alle maatschappelijke geledingen is een unieke karakteristiek van het fonds en maakt ook de verbinding met de Brabanders: het is ons fonds. Het fonds van Brabant C financiert culturele projecten die voldoen aan de door Brabant C opgestelde criteria (nog verder uit te werken). Die criteria liggen uiteraard één op één in het verlengde van de ambities die wij eerder hebben geformuleerd. Dit fonds streeft ernaar om de euro s zo efficiënt en effectief mogelijk te besteden. Deels en daar waar mogelijk is het fonds een revolving fund. Daarom wordt er waar mogelijk geparticipeerd in een project (als aandeelhouder), daar waar het kan worden leningen verstrekt. En daar waar het moet, worden subsidies verstrekt. Met revolving bedoelen we niet exclusief revolving in cash geld (hoewel dat ook een streven blijft). Het Brabant C Fonds kijkt ook naar het ontstaan van andere waarden dan cash geld alleen. Een goed voorbeeld is het leef- en vestigingsklimaat. Het zal veel waarde opleveren, maar is niet meteen in cash uit te drukken. Een tweede waarde die zichtbaar wordt is het brede netwerk en daarmee draagvlak voor cultuur. 13

16 Bij het Brabant C Fonds staat culturele of creatieve projecten centraal. Alle mogelijk organisaties kunnen projecten formuleren en bij het Brabant C Fonds voor ondersteuning indienen: kunstinstellingen, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, bedrijven. Overheden kunnen geen projecten indienen. Het Brabant C Fonds stelt per project middelen beschikbaar voor maximaal 30 procent van de totale financieringsbehoefte. Het fonds verwacht dat de aanvrager(s) zelf ook middelen inleggen of genereren. Daarbij zijn bijdragen van sponsoren en fondsen van belang. Maar bijvoorbeeld ook middelen van de Europese Unie. Het Brabant C Fonds stelt zijn bijdrage in principe afhankelijk van een bijdrage van de lokale gemeente waar het project plaatsvindt. Het fonds verwacht een minimale bijdrage van de betreffende gemeente van 20 procent* van de totale financieringsbehoefte. Op deze manier hebben alle gemeentes in Brabant grote invloed op het financieringsbeleid van het Brabant C Fonds. Zij investeren altijd op projectniveau (in plaats van een algemene bijdrage in het fonds). Zonder bijdrage en de zegen van een gemeente, investeert het Brabant C Fonds niet. Met deze constructie zal er dus nooit een project ondersteund worden, dat de betreffende gemeente niet ziet zitten. Sterker, allen projecten die de goedkeuring van de gemeente hebben, worden ondersteund. 14

17 Criteria en Pluspunten Om met het Brabant C Fonds daadwerkelijk de geformuleerde doelen te verwezenlijken, worden twee soorten sturingsinstrumenten ontwikkeld: (harde) criteria en (zachtere) pluspunten. 15

18 Voor het fonds worden criteria geformuleerd. We geven nu op hoofdlijnen een de meest relevante criteria weer. De komende periode worden deze criteria mogelijk verfijnd en aangevuld. Met het fonds financieren we cultuurprojecten. Het belangrijkste criterium waaraan deze cultuurprojecten moeten voldoen, willen ze voor financiering in aanmerkingen komen, is dat zij moeten bijdragen aan het realiseren van de geformuleerde doelen van Brabant C: het versterken van de nationale en internationale positionering van Brabant of het versterken van de Brabantse mozaïek (ontwikkelzones). Uiteraard kan één project ook beide doelen dienen. Een centraal criterium is dat van topkwaliteit. Initiatieven moeten die kwaliteit in zich hebben of moeten die kwaliteit naar Brabant toe trekken. Gerelateerd aan de kwaliteit is het criterium dat stelt dat projecten innovatief moeten zijn. Daarbij gaat het niet altijd om de inhoud of het product, maar het kan ook gaan om de wijze van organiseren en samenwerken of de wijze waarop publiek wordt benaderd. Projecten moeten altijd ook bereikbaar zijn voor de nationale en internationale doelgroepen. Dat betekent dat zij hun marketing en communicatie op orde moeten hebben. Het zelfde geldt voor de fysieke bereikbaarheid (OV) en de afstemming met andere evenementen en lokale horeca. 16

19 Pluspunten Anders dan criteria zijn pluspunten letterlijk wat ze zijn: pluspunten. Hiermee geeft het fonds aan wat belangrijke (deel)aspecten voor een project kunnen zijn. De pluspunten zijn lang niet voor alle denkbare projecten in eenzelfde mate geldig. Zo kan je in sommige projecten misschien beter niet samenwerken' (om op te schieten) terwijl samenwerken een pluspunt kan zijn. Voor een ander project is samenwerken juist weer een voorwaarde voor succes. Het formuleren van Pluspunten voorkomt dat criteria worden aangelegd, die lang niet op alle projecten van toepassing zijn. Het voorkomt starheid bij het toekennen. Bij de verdere ontwikkeling van het Brabant C Fonds worden de pluspunten in definitieve zin geformuleerd. 17

20 Met het samenbrengen van de rol voor de community, de rol voor de aanjager en de rol voor een fonds in Brabant C, heeft BrabantStad iets bijzonders ontwikkeld. In korte tijd zijn de vijf partnersteden en de provincie er in geslaagd om een werkbare formule neer te zetten die een antwoord biedt op de doelen en voorwaarden die wij ons stelden, maar die ook breder toepasbaar is. Brabant C is van ons Brabanders. Het is een relatief simpele formule die iedereen kan begrijpen en waar elke Brabander actief een bijdrage aan kan leveren. Brabant C versterkt de cultuur in Brabant en daarmee de economie en de ruimtelijke structuren, zoals bijvoorbeeld de spoorzones. Het biedt ruimte aan meer dan de cultuursector om innovatieve en creatieve ideeën te realiseren. Het laat bedrijven en instellingen als vanzelf met cultuur samenwerken. 18

21 Onze horizon loopt nu tot In dat jaar zien we dat, met onze investering in cultuur, Brabant sterker op de kaart is gezet. Er is meer kwalitatief cultuuraanbod dan ooit te voren, het trekt meer mensen en die zijn er ook nog eens positiever over. Je merkt dat het cultuursysteem van Brabant blijvend is versterkt. Bedrijven werken meer vanzelfsprekend samen met culturele en creatieve partijen. Spoorzones zijn met behulp van cultuur ontwikkeld dat levendige stedelijke gebieden Er is veel ten goede veranderd sinds die dag dat Brabant geen Culturele Hoofdstad werd. Maar het is nog geen Dus: aan de slag! Brabant C Brabant op z n best 19

22 20