Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3)

Transcriptie

1 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) Vragenlijst afgenomen in het LISS panel versie 1.0 datum december 2014 auteur Miquelle Marchand T: E: M.Marchand@uvt.nl Postbus 90153, 5000 LE Tilburg Warandelaan 2, Gebouw T, 2e verdieping, kamer T201

2 CentERdata, Tilburg, 2015 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave 1 Projectbeschrijving Inleiding Codeboek Descriptives Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 1/21

4 1 Projectbeschrijving Title: Subjective beliefs and individual risk preferences in a structural model of portfolio choice (part 3) Datafile: lk14a Funding sources: MESS Project Investigator: Benjamin Enke, University of Bonn; Hans-Martin von Gaudecker, University of Bonn, Netspar, and IZA Project description: The central research questions are: 1. To what extent do subjective expectations and individual risk preferences drive portfolio choices? What is the main driver behind many households reluctancy to invest in risky assets? 2. How well can we understand and predict investment behavior when we structurally model the full decision making procedure of an individual? 3. What are the implications of the findings for standard policy evaluation tools such as life-cycle models of savings and investment? The project consists of four questionnaires, administered in August 2013, September 2013, March 2014, and October This codebook is about the third questionnaire, administered in March Sample: panel members who participated in part 2 (jy13a) Selected number of household members: 2,095 (100%) Non-response: 234 (11.2%) Response: 1,861 (88.8%) Complete: 1,857 (88.6%) Incomplete: 4 (0.2%) Date of data collection: March 2014 Titel: Subjective beliefs and individual risk preferences in a structural model of portfolio choice (part 3) Databestand: lk14a Financiering: MESS Project Onderzoeker: Benjamin Enke, University of Bonn; Hans-Martin von Gaudecker, University of Bonn, Netspar en IZA Projectbeschrijving: De centrale onderzoeksvragen zijn: 1. In hoeverre veroorzaken subjectieve verwachtingen en individuele risico voorkeuren portfolio keuzes? Wat is de belangrijkste drijfveer achter de weerstand van veel huishoudens om te investeren in risicovolle bezittingen? 2. Hoe goed kunnen we investeringsgedrag begrijpen en voorspellen als we de volledige besluitvormingsprocedure van een individu structureel modelleren? 3. Wat zijn de implicaties van de bevindingen voor standaard beleidsevaluatie tools, zoals levensloop modellen van sparen en beleggen? Het project bestaat uit vier vragenlijsten, die worden afgenomen in augustus 2013, september 2013, maart 2014 en oktober Dit codeboek hoort bij de eerste vragenlijst, afgenomen in maart Responsoverzicht: panelleden die aan deel 2 hebben deelgenomen (jy13a) Selectie aantal leden huishouden: (100%) Nonrespons: 234 (11,2%) Respons: (88,8%) Compleet: (88,6%) Incompleet: 4 (0,2%) Datum van data verzameling: maart 2014 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 2/21

5 2 Inleiding In maart 2014 is in het LISS panel 1 de vragenlijst Inschattingen voor de toekomst afgenomen. De vragenlijst is voorgelegd aan panelleden en vulden de vragenlijst volledig in (responspercentage 88,6%). De vragenlijst is de derde van vier vragenlijsten over subjectieve verwachtingen en individuele risico voorkeuren bij portfolio keuzes. De andere delen werden afgenomen in augustus 2013, september 2013 en oktober Ingelezen variabelen: Bij sommige introductieschermen en/of vragen werden (voor zover aanwezig) antwoorden uit jx13a en jy13a op het scherm getoond. uit jx13a: jx13a014, jx13a015, jx13a013, jx13a011, jx13a004, jx13a006, jx13a008, jx13a009 jx13a028, jx13a029, jx13a027, jx13a025, jx13a018, jx13a020, jx13a022, jx13a023 uit jy13a: jy13a019, jy13a020, jy13a021 1 Verwijzing naar LISS panel data in tekst: This paper makes use of data of the LISS (Longitudinal Internet Studies for the Social sciences) panel administered by CentERdata (Tilburg University, The Netherlands). Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 3/21

6 3 Codeboek Dit codeboek bevat de vragenlijst zoals deze in het LISS panel is afgenomen. De variabelennamen worden vet weergegeven en corresponderen met de namen in de dataset. De routing van de vragenlijst wordt bij de desbetreffende variabele cursief weergegeven. open: antwoordvak; geen limiet aan lengte van het antwoord string: antwoordvak waarbij een maximum aantal karakters kan worden ingevoerd (standaard 255) empty: vraag kan onbeantwoord gelaten worden De range waarbinnen de respondent een antwoord kon geven bij numerieke variabelen is cursief afgebeeld in het codeboek wanneer deze niet zichtbaar was voor de respondent. Wanneer geen grenzen waren gesteld aan de range waarbinnen een antwoord kon vallen, staat dit in het codeboek weergegeven als integer. De zogenoemde fills (variabele tekst) worden tussen rechte haken [] weergegeven. Variabelen tussen accolades {} maken geen deel uit van de dataset, maar de bijbehorende vragen of teksten waren wel onderdeel van de vragenlijst. nomem_encr 2 Nummer van lid huishouden versleuteld lk14a_m Jaar en maand van afname lk14a001 De getoonde beginwaarde van de slider Beleggingsfonds [lk14a023], afhankelijk van de datum van invullen en jy13a019 lk14a002 De getoonde beginwaarde van de slider aandelen Philips [lk14a024], afhankelijk van de datum van invullen en jy13a020 lk14a003 De getoonde beginwaarde van de slider Banktegoed [lk14a025], afhankelijk van jy13a021 berekende variabele lk14a004 De waarde op [28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014] van een investering van 100 euro in de AEX zes maanden geleden. berekening is afhankelijk van datum van invullen: van : ROUND( *100/37.49) van : ROUND( *100/37.49) van : ROUND( *100/37.49) van : ROUND( *100/37.49) 2 Gebruik nomem_encr als key variable bij het mergen van de data met die van andere LISS panel studies uit het LISS Panel Data Archive: Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 4/21

7 berekende variabele lk14a005 De waarde op [28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014] van een investering van 100 euro in aandelen Philips zes maanden geleden. berekening is afhankelijk van datum van invullen: van : ROUND( *100/24.26) van : ROUND( *100/24.26) van : ROUND( *100/24.26) van : ROUND( *100/24.26) berekende variabele lk14a006 De waarde op dit moment van een investering van 100 euro die respondenten moesten verdelen over een investering in een fonds, in aandelen Philips of een storting op een standaard bankrekening zes maanden geleden: lk14a001 + lk14a002 + lk14a003. {intro} Deze vragenlijst gaat over uw verwachtingen van toekomstige gebeurtenissen en wordt afgenomen in opdracht van onderzoekers aan de Universiteit van Bonn in Duitsland. U kunt deze vragenlijst het beste invullen op een desktop computer. De vragenlijst is minder geschikt om in te vullen op een tablet of smartphone. {intro2} Zes maanden geleden hebben we u gevraagd om ons een indicatie te geven van hoe u dacht dat de AEX index (details) zich zou ontwikkelen tot eind augustus Om precies te zijn, hebben we u toen de volgende vraag gesteld: Hoeveel verwacht u dat een investering van 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? Omdat niemand daar iets met zekerheid over kan zeggen, hebben we gevraagd naar uw persoonlijke verwachting. We hebben u een video laten zien waarin is uitgelegd hoe u 100 ballen moest verdelen over verschillende bakken om zo aan te geven welke waarden u het meest waarschijnlijk vond. Hoe zekerder u was van de waarde van de investering over een jaar, hoe meer ballen u in het bijbehorende bakje moest stoppen. details: Het gaat hier in het bijzonder om de ishares AEX UCITS ETF met ISIN IE00B0M62Y33. Dit is een Exchange Traded Fund (ETF) dat tot doel heeft de prestatie van de AEX zo nauwkeurig mogelijk te volgen. De ETF belegt in de onderliggende (fysieke) effecten waar de index uit bestaat. De AEX biedt posities in de 25 meest verhandelde aandelen die op NYSE Euronext Amsterdam zijn genoteerd. De index is een gewogen index op basis van aangepaste free float marktkapitalisatie. De totale kostenratio bedraagt 0.3%. Meer informatie is te vinden op {intro3} Vandaag geven we u de mogelijkheid om uw antwoord te wijzigen, als u dat wilt. We tonen u eerst hoe u de 100 ballen zes maanden geleden verdeeld hebt over de bakken. Daarna vertellen we hoe de AEX veranderd is tussen toen en nu en leggen we uit hoe u uw inschatting kunt wijzigen. Let u er wel op dat als u de verdeling van de ballen wijzigt, dit invloed heeft op het bepalen van de verdiensten over zes maanden vanaf nu. Oftewel, om de uitbetaling te bepalen, kijken we naar uw laatste inschatting. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 5/21

8 {intro4} Zes maanden geleden hebben we gevraagd wat de waarde zou zijn over een jaar als u op dat moment 100 euro in een fonds zou investeren dat de AEX volgt. Een dergelijke investering stijgt en daalt exact mee met de AEX, na aftrek van vrij lage kosten. We hebben u toen verteld dat de waarde van een dergelijk fonds het volgende zou zijn: waarde na 12 maanden = 100 euro - 0,30 euro (kosten) + verandering in de AEX (positief of negatief) Door uw beste schatting van de waarde over een jaar te geven vergrootte u de kans om 100 euro te verdienen. Als u de betalingsprocedure nog een keer wilt teruglezen, klikt u dan betalingsprocedure. Op het volgende scherm ziet u een overzicht van uw inschatting van een investering van 100 euro in de AEX die u zes maanden geleden gemaakt hebt. Op het scherm daarna leggen we u uit hoe u eventueel uw inschatting kunt wijzigen. betalingsprocedure: De betalingsprocedure is als volgt: Eén op de tien deelnemers wordt willekeurig geselecteerd voor een mogelijke betaling van 100 euro over een jaar. Indien u wordt geselecteerd, wordt uw schatting in deze of in de volgende opdracht vergeleken met de waarde die een investering van 100 euro daadwerkelijk zou hebben gerealiseerd. Hoe dichter uw inschattingen bij deze waarde liggen, hoe hoger uw kansen op een betaling van 100 euro. De precieze procedure hoe uw betaling wordt bepaald is redelijk complex en niet echt van belang. Mocht u desondanks toch de details willen weten, klikt u dan hier. hier: Deze of de volgende schattingsopdracht zal willekeurig voor één op de tien deelnemers worden geselecteerd voor een mogelijke uitbetaling van 100 euro na één jaar. Indien u wordt geselecteerd, zult u het geld ontvangen afhankelijk van (i) hoe dicht uw schattingen lagen bij de werkelijke waarde van de investering en (ii) het resultaat van een willekeurige trekking. Met andere woorden, u zult 100 euro verdienen als het verschil tussen uw schatting en de werkelijke waarde van een investering van 100 euro in de AEX over 12 maanden kleiner is dan een willekeurig getrokken getal, en u zult niets ontvangen als deze afwijking groter is dan dat willekeurig getrokken getal. Bedenk dat de opdracht vereist dat u 100 ballen in 8 bakken plaatst. Eén van deze bakken moet de werkelijke waarde van deze investering over een jaar bevatten. De afwijking van uw schatting met de werkelijkheid wordt als volgt berekend: waar i staat voor het nummer van de bak, Ii een indicator is die 100 bedraagt als de betreffende bak de gerealiseerde waarde bevat en 0 indien dit niet het geval is, en balleni staat voor het aantal ballen dat u in bak i hebt geplaatst. Bijvoorbeeld, stel dat u de volgende schatting hebt gegeven: Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 6/21

9 Stel nu dat de werkelijke waarde van de investering uitkomt op 103,50 euro. Uw afwijking komt in dat geval neer op: Afwijking = (-0)2 + (-11) 2 + (-19) 2 + (-12) 2 + (100-38) 2 + (-11) 2 + (-6) 2 + (-3) 2 = 4636 De maximaal mogelijke afwijking is , wat het geval zou zijn als u alle ballen in één enkele bak plaatst die vervolgens niet de werkelijke waarde blijkt te bevatten. We trekken een willekeurig nummer uit het interval [ ], waarbij elk nummer een gelijke kans heeft om getrokken te worden. Als het willekeurig getrokken nummer groter is dan 4636 (wat met een waarschijnlijkheid van 77% het geval is) ontvangt u 100 euro, en niets als dat niet het geval is. Plaatste u 100 ballen in de bak met de werkelijke waarde, dan ontvangt u gegarandeerd 100 euro. Als deze bak daarentegen de "foute bak" blijkt te zijn, dan is het zeker dat u niets wint. Het beste wat u kunt doen om uw opbrengst te maximaliseren, is om uw inschatting zo nauwkeurig mogelijk te doen. Het onderstaande overzicht is gebaseerd op de ingelezen antwoorden gegeven bij jx13a002-jx13a015 (deel 1). De variabelen die gebruikt zijn om het overzicht te tonen, staan onder de figuur weergegeven op de plaats waar ze bij horen. {overzicht} Dit overzicht geeft aan hoeveel u verwachtte dat een investering van 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn. Hoe zekerder u was van de waarde van de investering over een jaar, hoe meer ballen u in het bijbehorende bakje hebt gestopt. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 7/21

10 jx13a014 jx13a015 jx13a013 jx13a011 jx13a004 jx13a006 jx13a008 jx13a009 {intro5} Op het vorige scherm zag u uw verdeling voor de AEX. Op dit moment [(28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014)] is een investering van 100 euro in de AEX (die zes maanden geleden gedaan is) [lk14a004 3 ] euro waard. U krijgt de mogelijkheid om uw inschatting voor de komende zes maanden aan te passen als u dat wilt. Op het volgende scherm kunt u de 100 ballen herverdelen over de bakken door op de (+) en (-) te klikken onder iedere bak. Als u op de (-) klikt onder een bak gaat er één bal uit die bak en wordt bovenaan geplaatst. Door op een (+) te klikken onder een bepaalde bak, plaatst u één bal terug in die bak. Als u een bal in een andere bak wilt plaatsen, moet u dus éérst een bal uit een bak halen door op een (-) te klikken en pas daarna kunt u op de (+) klikken onder een andere bak. Probeer uw beste schatting te geven van de waarde van de AEX over zes maanden. lk14a007 lk14a014 Op dit moment is een investering van 100 euro in de AEX, die zes maanden geleden gedaan is [lk14a004 4 ] euro waard. Hoeveel denkt u dat deze investering over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? Hoe zekerder u bent van de waarde van de investering over een jaar, hoe meer ballen u in het bijbehorende bakje moet stoppen. U kunt de 100 ballen herverdelen door op de (+) en (-) te klikken onder iedere bak. Als u op de (-) klikt onder een bak gaat er één bal uit die bak en wordt bovenaan geplaatst. Door op een (+) te klikken onder een bepaalde bak, plaatst u één bal terug in die bak. 3 De waarde van de AEX werd iedere week op vrijdag opnieuw bepaald (28 feb, 7 mrt, 14 mrt, 21 mrt) via De getoonde waarde was een afronding van de formule: (opgezochte waarde AEX*100/37.49) 4 De waarde van de AEX werd iedere week op vrijdag opnieuw bepaald (28 feb, 7 mrt, 14 mrt, 21 mrt) via De getoonde waarde was een afronding van de formule: (opgezochte waarde AEX*100/37.49) Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 8/21

11 lk14a007 lk14a008 lk14a009 lk14a010 lk14a011 lk14a012 lk14a013 lk14a014 {intro6} We hebben u zes maanden geleden ook gevraagd om de waarde te schatten die een investering van 100 euro in aandelen Philips N.V. eind augustus 2014 zou hebben. We willen u nu de kans geven om ook deze inschatting te wijzigen als u wilt. Letterlijk hebben we u toen gevraagd: Als u vandaag voor 100 euro aandelen Philips N.V. zou aanschaffen (details), hebt u over één jaar de volgende som geld: waarde over een jaar = 100 euro + uitgekeerd dividend + verandering in aandelenkoers Philips (positief of negatief) U kon tot 100 euro verdienen, waarbij u uw kansen daarop vergrootte door uw verwachting zo nauwkeurig mogelijk te formuleren. De betalingsprocedure is dezelfde als bij de AEX. Dus, als u de verdeling van de ballen wilt wijzigen, heeft dit invloed op het bepalen van de verdiensten over zes maanden vanaf nu. Oftewel, om de uitbetaling te bepalen, kijken we naar uw laatst gemaakte inschatting. Als u de betalingsprocedure nog een keer wilt teruglezen, klikt u dan betalingsprocedure. details: Om precies te zijn gaat het om een investering van 100 euro in aandelen Koninklijke Philips N.V. met ISIN NL , verhandeld op de Amsterdamse aandelenbeurs." betalingsprocedure: De betalingsprocedure is als volgt: Eén op de tien deelnemers wordt willekeurig geselecteerd voor een mogelijke betaling van 100 euro over een jaar. Indien u wordt geselecteerd, wordt uw schatting in deze of in de volgende opdracht vergeleken met de waarde die een investering van 100 euro daadwerkelijk zou hebben gerealiseerd. Hoe dichter uw inschattingen bij deze waarde liggen, hoe hoger uw kansen op een betaling van 100 euro. De precieze procedure hoe uw betaling wordt bepaald is redelijk complex en niet echt van belang. Mocht u desondanks toch de details willen weten, klikt u dan hier. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 9/21

12 hier: Deze of de volgende schattingsopdracht zal willekeurig voor één op de tien deelnemers worden geselecteerd voor een mogelijke uitbetaling van 100 euro na één jaar. Indien u wordt geselecteerd, zult u het geld ontvangen afhankelijk van (i) hoe dicht uw schattingen lagen bij de werkelijke waarde van de investering en (ii) het resultaat van een willekeurige trekking. Met andere woorden, u zult 100 euro verdienen als het verschil tussen uw schatting en de werkelijke waarde van een investering van over 12 maanden kleiner is dan een willekeurig getrokken getal, en u zult niets ontvangen als deze afwijking groter is dan dat willekeurig getrokken getal. Bedenk dat de opdracht vereist dat u 100 ballen in 8 bakken plaatst. Eén van deze bakken moet de werkelijke waarde van deze investering over een jaar bevatten. De afwijking van uw schatting met de werkelijkheid wordt als volgt berekend: waar i staat voor het nummer van de bak, Ii een indicator is die 100 bedraagt als de betreffende bak de gerealiseerde waarde bevat en 0 indien dit niet het geval is, en balleni staat voor het aantal ballen dat u in bak i hebt geplaatst. Bijvoorbeeld, stel dat u de volgende schatting hebt gegeven: Stel nu dat de werkelijke waarde van de investering uitkomt op 103,50 euro. Uw afwijking komt in dat geval neer op: Afwijking = (-0)2 + (-11) 2 + (-19) 2 + (-12) 2 + (100-38) 2 + (-11) 2 + (-6) 2 + (-3) 2 = 4636 De maximaal mogelijke afwijking is , wat het geval zou zijn als u alle ballen in één enkele bak plaatst die vervolgens niet de werkelijke waarde blijkt te bevatten. We trekken een willekeurig nummer uit het interval [ ], waarbij elk nummer een gelijke kans heeft om getrokken te worden. Als het willekeurig getrokken nummer groter is dan 4636 (wat met een waarschijnlijkheid van 77% het geval is) ontvangt u 100 euro, en niets als dat niet het geval is. Plaatste u 100 ballen in de bak met de werkelijke waarde, dan ontvangt u gegarandeerd 100 euro. Als deze bak daarentegen de "foute bak" blijkt te zijn, dan is het zeker dat u niets wint. Het beste wat u kunt doen om uw opbrengst te maximaliseren, is om uw inschatting zo nauwkeurig mogelijk te doen. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 10/21

13 {intro7} Op dit moment [(28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014)] is een investering van 100 euro in aandelen Philips, die zes maanden geleden gedaan is [lk14a005 5 ] euro waard. U krijgt op het volgende scherm de mogelijkheid om uw inschatting voor de komende zes maanden aan te passen als u dat wilt. Het herverdelen van de 100 ballen gaat op dezelfde manier als bij de AEX op het vorige scherm. Probeer uw beste schatting te geven van de waarde van aandelen Philips over zes maanden. lk14a015 lk14a022 Op dit moment is een investering van 100 euro in aandelen Philips, die zes maanden geleden gedaan is [lk14a005 6 ] euro waard. Hoeveel denkt u dat deze investering over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? Hoe zekerder u bent van de waarde van de investering over een jaar, hoe meer ballen u in het bijbehorende bakje moet stoppen. U kunt de 100 ballen herverdelen door op de (+) en (-) te klikken onder iedere bak. Als u op de (-) klikt onder een bak gaat er één bal uit die bak en wordt bovenaan geplaatst. Door op een (+) te klikken onder een bepaalde bak, plaatst u één bal terug in die bak. lk14a015 lk14a016 lk14a017 lk14a018 lk14a019 lk14a020 lk14a021 lk14a022 5 De waarde van de aandelen Philips werd iedere week op vrijdag opnieuw bepaald (28 feb, 7 mrt, 14 mrt, 21 mrt) via De getoonde waarde was een afronding van de formule: (opgezochte waarde Philips*100/24.26) 6 De waarde van de aandelen Philips werd iedere week op vrijdag opnieuw bepaald (28 feb, 7 mrt, 14 mrt, 21 mrt) via De getoonde waarde was een afronding van de formule: (opgezochte waarde Philips*100/24.26) Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 11/21

14 {intro8} We beginnen nu met het laatste deel van de vragenlijst. Dit onderdeel hebt u zes maanden geleden ook beantwoord. U kon in dit onderdeel echt geld verdienen. U kreeg 100 euro toegewezen die u moest verdelen over investeringen in een fonds (details), aandelen Philips (details) of een storting op een standaard bankrekening (details). Er is u verteld dat aan het eind van het experiment één op de tien personen willekeurig zou worden geselecteerd om de 100 euro te ontvangen en dat de onderzoekers de overeenkomstige investering voor u zouden doen. Na 12 maanden zouden zij het geld voor u uit de investering halen en naar uw rekening overmaken. Dat wil zeggen, indien u één van de geselecteerde deelnemers bent zal CentERdata de 100 euro plus de behaalde winsten of minus de gemaakte verliezen van uw investering namens de onderzoekers naar u overmaken. De investering die u zes maanden geleden gekozen hebt, is op dit moment [lk14a006 7 ] euro waard. Op het volgende scherm kunt u de verdeling van de 100 euro over de drie mogelijke investeringen wijzigen als u wilt. Uw investering zal dan op dezelfde manier herverdeeld worden. Let op, de 100 euro plus de behaalde winsten of minus de gemaakte verliezen van uw investering zal dan gebaseerd zijn op uw laatst gegeven verdeling. Het bedrag dat u kunt herverdelen, hangt af van de huidige waarde van uw investering. Als u de verdeling wilt wijzigen, kunt u de vertikale balken gebruiken. details: Het gaat hier in het bijzonder om de ishares AEX UCITS ETF met ISIN IE00B0M62Y33. Dit is een Exchange Traded Fund (ETF) dat tot doel heeft de prestatie van de AEX zo nauwkeurig mogelijk te volgen. De ETF belegt in de onderliggende (fysieke) effecten waar de index uit bestaat. De AEX biedt posities in de 25 meest verhandelde aandelen die op NYSE Euronext Amsterdam zijn genoteerd. De index is een gewogen index op basis van aangepaste free float marktkapitalisatie. De totale kostenratio bedraagt 0.3%. Meer informatie is te vinden op details: Om precies te zijn gaat het om een investering van 100 euro in aandelen Koninklijke Philips N.V. met ISIN NL , verhandeld op de Amsterdamse aandelenbeurs. details: Om precies te zijn gaat het om gewone bankrekeningen waarvan op ieder moment geld kan worden opgenomen. Dergelijke rekeningen vallen onder de depositogarantie tot euro van de Nederlandse Staat. 7 lk14a006 is de waarde op dit moment van de totale investering die in jy13a gedaan is door de respondent. Deze waarde wordt bepaald door de ingelezen variabelen jy13a019 jy13a020 en jy13a021 en door de waarde van de AEX en aandelen Philips in de week waarin de vragenlijst is ingevuld. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 12/21

15 De getoonde beginwaarden van de onderstaande sliders (lk14a001 lk14a002 lk14a003) hingen af van de investering die in deel 2 (jy13a) gedaan is door de respondent. Deze waarden werden bepaald door de ingelezen variabelen jy13a019 jy13a020 en jy13a021 en door de waarde van de AEX en aandelen Philips in de week waarin de vragenlijst is ingevuld. Voor het banktegoed werd een vast percentage gebruikt. lk14a023 lk14a025 Van de [lk14a006 8 ] euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Denkt u goed na over uw beslissing. Wanneer u wordt geselecteerd voor uitbetaling, zult u daadwerkelijk deze [lk14a006 9 ] euro plus winst of min het verlies van uw investering na 6 maanden (eind september 2014) ontvangen. U kunt de blokjes verplaatsen door ergens anders op de balk te klikken. U moet eerst een blokje naar beneden verplaatsen voordat u een ander blokje omhoog kunt zetten. Als het totaal groen kleurt, kunt u op verder klikken. lk14a026 Hoe hebt u deze vragenlijst ingevuld? Op een... 1 desktop computer/laptop 2 simpc 3 tablet 4 smartphone 5 anders if lk14a026=5 lk14a027 string 8 lk14a006 is de waarde op dit moment van de totale investering die in jy13a gedaan is door de respondent. Deze waarde wordt bepaald door de ingelezen variabelen jy13a019 jy13a020 en jy13a021 en door de waarde van de AEX en aandelen Philips in de week waarin de vragenlijst is ingevuld. 9 lk14a006 is de waarde op dit moment van de totale investering die in jy13a gedaan is door de respondent. Deze waarde wordt bepaald door de ingelezen variabelen jy13a019 jy13a020 en jy13a021 en door de waarde van de AEX en aandelen Philips in de week waarin de vragenlijst is ingevuld. Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 13/21

16 lk14a028 lk14a032 NB: Maakt u alstublieft de vragenlijst af totdat u weer bij het beginscherm komt. Pas dan registreert het systeem de vragenlijst als volledig ingevuld. Tot slot. Wat vond u van deze vragenlijst: 1 = beslist niet 5 = beslist wel lk14a028 Vond u het moeilijk om de vragen te beantwoorden? lk14a029 Vond u de vragen duidelijk? lk14a030 Heeft de vragenlijst u aan het denken gezet? lk14a031 Vond u het onderwerp interessant? lk14a032 Vond u het plezierig om de vragen in te vullen? lk14a033 Datum begin vragenlijst lk14a034 Tijd begin vragenlijst lk14a035 Datum einde vragenlijst lk14a036 Tijd einde vragenlijst berekende variabele lk14a037 Duur in seconden Extra datum en tijd variabelen: lk14a038 Datum einde intro1 lk14a039 Tijd einde intro1 lk14a040 Datum einde intro2 lk14a041 Tijd einde intro2 lk14a042 Datum einde intro3 lk14a043 Tijd einde intro3 lk14a044 Datum einde intro4 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 14/21

17 lk14a045 Tijd einde intro4 lk14a046 Datum einde overzicht lk14a047 Tijd einde overzicht lk14a048 Datum einde intro5 lk14a049 Tijd einde intro5 lk14a050 Datum einde lk14a014 lk14a051 Tijd einde lk14a014 lk14a052 Datum einde intro6 lk14a053 Tijd einde intro6 lk14a054 Datum einde intro7 lk14a055 Tijd einde intro7 lk14a056 Datum einde lk14a022 lk14a057 Tijd einde lk14a022 lk14a058 Datum einde intro8 lk14a059 Tijd einde intro8 lk14a060 Datum einde lk14a025 lk14a061 Tijd einde lk14a025 lk14a062 Datum einde lk14a026 lk14a063 Tijd einde lk14a026 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 15/21

18 4 Descriptives N Minimum Maximum Mean Std. Deviation jx13a014 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? 85 euro of minder jx13a015 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 90 en 85 euro jx13a013 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 95 en 90 euro jx13a011 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 100 en 95 euro jx13a004 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 100 en 105 euro jx13a006 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 105 en 110 euro jx13a008 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? tussen 110 en 115 euro jx13a009 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over een jaar waard zal zijn? 115 euro of meer jx13a028 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? 85 euro of minder jx13a029 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 90 en 85 euro ,34 9, ,05 6, ,49 9, ,09 16, ,43 18, ,08 15, ,05 12, ,97 14, ,02 8, ,25 6,905 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 16/21

19 jx13a027 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 95 en 90 euro jx13a025 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 100 en 95 euro jx13a018 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 100 en 105 euro jx13a020 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 105 en 110 euro jx13a022 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? tussen 110 en 115 euro jx13a023 Hoeveel verwacht over een jaar waard zal zijn? 115 euro of meer jy13a019 Van de 100 euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Beleggingsfonds jy13a020 Van de 100 euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Aandelen Philips jy13a021 Van de 100 euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Banktegoed ,96 8, ,78 15, ,76 18, ,96 13, ,73 11, ,33 16, ,02 26, ,96 24, ,01 29,872 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 17/21

20 lk14a001 De getoonde beginwaarde van de slider Beleggingsfonds [lk14a023], afhankelijk van de datum van invullen en jy13a019 lk14a002 De getoonde beginwaarde van de slider aandelen Philips [lk14a024], afhankelijk van de datum van invullen en jy13a020 lk14a003 De getoonde beginwaarde van de slider Banktegoed [lk14a025], afhankelijk van jy13a021 lk14a004 De waarde op dit moment (28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014) van een investering van 100 euro in de AEX zes maanden geleden. lk14a005 De waarde op dit moment (28 februari 2014/7 maart 2014/14 maart 2014/21 maart 2014) van een investering van 100 euro in aandelen Philips zes maanden geleden. lk14a006 De waarde op dit moment van een investering van 100 euro die respondenten moesten verdelen over een investering in een fonds, in aandelen Philips of een storting op een standaard bankrekening zes maanden geleden. lk14a007 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? 85 euro of minder lk14a008 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 90 en 85 euro lk14a009 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 95 en 90 euro ,77 28, ,61 24, ,07 30, ,95 1, ,75 2, ,45 2, ,38 6, ,93 5, ,49 9,030 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 18/21

21 lk14a010 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 100 en 95 euro lk14a011 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 100 en 105 euro lk14a012 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 105 en 110 euro lk14a013 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 110 en 115 euro lk14a014 Hoeveel verwacht 100 euro in de AEX over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? 115 euro of meer lk14a015 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? 85 euro of minder lk14a016 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 90 en 85 euro lk14a017 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 95 en 90 euro lk14a018 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 100 en 95 euro ,53 16, ,80 17, ,81 16, ,57 13, ,50 13, ,06 6, ,91 5, ,52 8, ,70 16,639 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 19/21

22 lk14a019 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 100 en 105 euro lk14a020 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 105 en 110 euro lk14a021 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? tussen 110 en 115 euro lk14a022 Hoeveel verwacht over zes maanden (eind augustus 2014) waard zal zijn? 115 euro of meer lk14a023 Van de [lk14a006] euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Beleggingsfonds lk14a024 Van de [lk14a006] euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Aandelen Philips lk14a025 Van de [lk14a006] euro, hoeveel wilt u investeren in het beleggingsfonds, hoeveel in aandelen Philips en hoeveel in het banktegoed? Banktegoed lk14a026 Hoe hebt u deze vragenlijst ingevuld? Op een... lk14a028 Vond u het moeilijk om de vragen te beantwoorden? lk14a029 Vond u de vragen duidelijk? ,01 18, ,78 16, ,06 10, ,94 12, ,18 27, ,25 23, ,01 28, ,27, ,85 1, ,74 1,187 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 20/21

23 lk14a030 Heeft de vragenlijst u aan het denken gezet? lk14a031 Vond u het onderwerp interessant? lk14a032 Vond u het plezierig om de vragen in te vullen? ,11 1, ,33 1, ,45 1,224 lk14a034 Tijd begin vragenlijst :00:40 23:57:26 15:50:57 4:20:13 lk14a036 Tijd einde vragenlijst :08:03 23:59:15 15:59:24 4:21:48 lk14a037 Duur in seconden , ,148 lk14a039 Tijd einde intro :00:47 23:57:33 15:51:54 4:20:18 lk14a041 Tijd einde intro :01:10 23:59:00 15:53:06 4:20:20 lk14a043 Tijd einde intro :01:29 23:59:47 15:53:34 4:20:09 lk14a045 Tijd einde intro :00:28 23:58:19 15:53:50 4:21:04 lk14a047 Tijd einde overzicht :00:58 23:58:26 15:54:40 4:21:03 lk14a049 Tijd einde intro :01:43 23:58:36 15:55:37 4:21:16 lk14a051 Tijd einde lk14a :01:04 23:58:35 15:56:03 4:21:44 lk14a053 Tijd einde intro :01:27 23:58:37 15:56:13 4:21:39 lk14a055 Tijd einde intro :01:39 23:58:39 15:56:25 4:21:40 lk14a057 Tijd einde lk14a :04:29 23:58:43 15:57:13 4:21:46 lk14a059 Tijd einde intro :05:17 23:58:45 15:57:33 4:21:41 lk14a061 Tijd einde lk14a :07:19 23:58:50 15:58:35 4:21:47 lk14a063 Tijd einde lk14a :07:32 23:58:56 15:58:54 4:21:47 Valid N (listwise) 925 Subjective Beliefs and Individual Risk Preferences in a Structural Model of Portfolio Choice (part 3) 21/21