Nederlandse norm. NEN 5643 (nl) Radioactiviteitsmetingen - Monsterneming van vis en visserijproducten Preview

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 5643 (nl) Radioactiviteitsmetingen - Monsterneming van vis en visserijproducten Radioactivity measurements - Sampling of fish and fishing products Vervangt NVN 5643:1993; NEN 5643:2007 Ontw. ICS ; februari 2009

2 Normcommissie "Radioactiviteitsmetingen" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Termen en definities Beginsel Toestellen en hulpmiddelen Werkwijze Algemene richtlijnen voor de monsterneming Monsterneming Samenstelling van mengmonsters en laboratoriummonsters Verpakking, verzegeling en verdere behandeling Verslag...6 Bijlage A (informatief) Verslag behorende bij monsters genomen volgens NEN Bijlage B (informatief) Percentages eetbare gedeelten van vis, schaal- en weekdieren...8 Bibliografie

4 Voorwoord Deze norm beschrijft methoden voor de monsterneming van vis en visserijproducten voor radioactiviteitsmetingen. NEN 5643:2009 Radioactiviteitsmetingen Monsterneming van vis en visserijproducten vervangt NVN 5643:1993. Wijzigingen ten opzichte van NVN 5643:1993 zijn: a) de verwijzingen en de literatuur zijn geactualiseerd; b) de tekst is geactualiseerd; c) de titel is aangepast, dit was 'Radioactiviteitsmetingen Monsterneming van vis, visserijproducten en landslakken'. NEN 5643 is opgesteld in het kader van het project Normstar. Dit project heeft als doelstelling het normaliseren van meetmethoden van straling en radioactiviteit voor informatiesystemen voor kernongevallen. Aan deze genormaliseerde meetmethoden is een grote behoefte, enerzijds vanwege de controle op vastgestelde of nog vast te stellen grenswaarden, anderzijds ter vergelijking van betrouwbare en vergelijkbare meetresultaten. De norm is gebaseerd op bestaande binnenlandse en buitenlandse normen. De norm maakt deel uit van een reeks van normen en praktijkrichtlijnen voor de monsterneming, de monstervoorbereiding en de meting van radioactiviteit. Deze methoden zijn in het kader van het Nationaal Plan Kernongevallenbestrijding (NPK) opgesteld. 2

5 Radioactiviteitsmetingen Monsterneming van vis en visserijproducten 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm beschrijft methoden voor de monsterneming van vis en visserijproducten voor radioactiviteitsmetingen. De norm is bedoeld om te worden toegepast op het onderzoek van zowel zout- als zoetwatervis en visserijproducten zoals schaaldieren en weekdieren evenals diepvriesvis, vismeel en gerookte vis voor radioactiviteitsmetingen. Deze norm is ook van toepassing op landslakken. De monsters kunnen voor diverse radioactiviteitsmetingen worden gebruikt, eventueel na monstervoorbereiding volgens NVN De beschreven methode is geschikt voor ongevalssituaties, maar kan ook voor achtergrondbewaking worden toegepast. OPMERKING De besmetting van vis geschiedt rechtstreeks, door opname vanuit het water, of indirect, via de voedselketen. Belangrijke nucliden zijn bijvoorbeeld 134 Cs, 137 Cs, 60 Co en 210 Po. 2 Termen en definities Voor de toepassing van deze norm gelden de volgende termen en definities. 2.1 greep hoeveelheid materiaal die in één handeling uit een partij is genomen, maar voor analyse wordt samengevoegd met andere grepen tot een mengmonster 2.2 laboratoriummonster hoeveelheid voor onderzoek bestemd gehomogeniseerd mengmonster in de vorm en toestand waarin het is afgeleverd bij het laboratorium OPMERKING Het gehele laboratoriummonster of een gedeelte hiervan wordt gebruikt voor de analyse. 2.3 mengmonster hoeveelheid materiaal die ontstaat doordat verschillende grepen worden samengevoegd, waarbij de identiteit van de oorspronkelijke grepen door menging verloren is gegaan 2.4 partij hoeveelheid van een product die een eenheid vormt en waarvan wordt aangenomen dat ze uniforme kenmerken bezit 3 Beginsel Monsters worden genomen die representatief voor de bemonsterde partij worden geacht. Een partij wordt bemonsterd door een aantal grepen te nemen. Hoe het aantal grepen moet worden bepaald is in deze norm beschreven. Uit de samenvoeging van deze grepen ontstaat een mengmonster, waaruit ten minste twee laboratoriummonsters worden bereid. 3

6 4 Toestellen en hulpmiddelen Controleer de hierna genoemde toestellen en hulpmiddelen voor gebruik op goede werking en afwezigheid van storende elementen die het resultaat van de proef kunnen beïnvloeden. 4.1 Kunststof wegwerphandschoenen 4.2 Kunststof zakken, voor eenmalig gebruik OPMERKING Goed sluitende kunststof potten van voldoende inhoud zijn ook toegelaten. 4.3 Zaag, geschikt voor het delen van diepgevroren vis 4.4 Verzegelingsapparatuur 4.5 Weegapparatuur 5 Werkwijze 5.1 Algemene richtlijnen voor de monsterneming Voor monsterneming van vis en visserijproducten is men in het algemeen op het aanbod op de aanvoerplaats, zoals de visafslag, aangewezen. Ook rechtstreekse monsterneming op zee, in viskwekerijen of in binnenwateren is mogelijk. Sorteer de vis of visserijproducten naar soort en neem van elk soort een mengmonster. Elk monster moet ten minste vijf stuks bevatten en voldoende massa hebben, zodat er ten minste twee laboratoriummonsters kunnen worden bereid met elk een massa die zo groot is dat ten minste 1 kg schoongemaakt product kan worden verkregen (zie bijlage B voor het percentage eetbaar gedeelte). Het monster moet zo nauwkeurig mogelijk de gemiddelde samenstelling van de bemonsterde partij weergeven. OPMERKING 1 Soms kan het gewenst zijn om de vis behalve naar soort ook naar grootte te sorteren. Dit in verband met verschillen in besmettingsniveau voor vissen van verschillende leeftijd. OPMERKING 2 Voor enkele producten zal het moeilijk zijn een monster van 2 kg te verkrijgen en mag met minder (bijvoorbeeld kaviaar en oesters) worden volstaan. Gebruik zakken of potten (4.2) om de monsters in te doen. Draag handschoenen (4.1) en neem voor elke monsterneming een nieuw paar handschoenen. Pas op voor besmetting van de buitenkant van de zakken of potten en voorkom kruisbesmetting. 5.2 Monsterneming Neem eenheden of hele stukken als monster. Neem van elke partij die wordt onderzocht een apart monster. Let hierbij op het volgende: neem grepen van zoveel mogelijk gelijke grootte. Een monster moet uit verschillende grepen bestaan. De grootte van de greep is niet nader gedefinieerd: van kleine producten kan dit een handvol zijn, van grotere producten kan één eenheid een greep zijn. Bij grote diepvriesproducten kan het product met een zaag (4.3) worden gedeeld, waarna uit de delen een greep kan worden genomen; neem de grepen, indien praktisch mogelijk, goed gespreid uit de partij. Een zo goed mogelijke spreiding houdt niet alleen in spreiding naar plaats, maar ook naar grootte, kwaliteit of andere zichtbare verschillen binnen de partij; 4

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN 5643:2009 nl Radioactiviteitsmetingen - Monsterneming van vis en visserijproducten Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview