Voorlopig voorstel voor het Toetsingskader. voor de toetsing van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten van kwaliteit in de zorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorlopig voorstel voor het Toetsingskader. voor de toetsing van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten van kwaliteit in de zorg"

Transcriptie

1 v2 PROJECTGROEP TOETSINGSKADER KWALITEITSINSTITUUT Voorlopig voorstel voor het Toetsingskader voor de toetsing van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten van kwaliteit in de zorg 20 augustus 2012

2 2

3 INHOUD Voorwoord en leeswijzer 5 Toetsingskader (samenvatting) : Criteria voor kwaliteitsstandaarden 7 Criteria voor meetinstrumenten 9 Aanbevelingen in het kort 11 1 Functie en context van het toetsingskader Inleiding De functie van het toetsingskader De context van het toetsingskader 14 2 De kwaliteitscyclus De toepassing van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Positie van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in plaats van professionele standaard Toelichting op normstelling in de omschrijving van kwaliteitsstandaarden 21 3 Kwaliteitsstandaarden Inleiding Richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules Architectuur van de kwaliteitsstandaard Voorwaarden te stellen aan een Hoe komt een kwaliteitsstandaard tot stand? Inhoud van de zorg: de zorgverlening Organisatie van de zorg Meetinstrumenten passend bij de kwaliteitsstandaard Innovatie 29 4 Meetinstrumenten van kwaliteit Inleiding Samenhang tussen data, meetinstrumenten en openbare informatie Van data naar openbare kwaliteitsinformatie: het informatiebeleid Consequentie voor de praktijk: ICT-standaarden zijn noodzakelijk Meetinstrumenten Voorwaarden te stellen aan meetinstrumenten Hoe komt een meetinstrument tot stand? Technische en methodologische voorwaarden 37 5 Criteria voor de beoordeling van kwaliteitsstandaarden 40 NB Verantwoordingsdocument 40 3

4 5.1 Uitgangspunten Procescriteria en productcriteria Gewogen toepassing van de criteria door het Kwaliteitsinstituut Criteria met betrekking tot het proces en de gevolgde procedure Criteria met betrekking tot de opbouw en volledigheid Toelichting op het verantwoordingsdocument bij een kwaliteitsstandaard 43 6 Criteria voor de beoordeling van meetinstrumenten 45 NB Verantwoordingsdocument Uitgangspunt Procedurele criteria Methodologische criteria Toelichting op het verantwoordingsdocument bij een meetinstrument 48 7 Introductie en toepassing van het toetsingskader Introductie van het toetsingskader en noodzaak van praktijktoets Het register van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Functie van het register Start van het register Categorieën van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Implementatie van kwaliteitsstandaarden Operationaliseren van kwaliteitscycli Meerjarenagenda en bekostiging 55 8 Aanbevelingen Waarom een voorlopig voorstel? Eerst een praktijktoets Modulaire opbouw van kwaliteitsstandaarden Multidisciplinaire aanpak Operationaliseren van kwaliteitscycli Start van het register Opneming in het register Accorderen van kwaliteitsstandaarden zonder meetinstrumenten Op termijn een pool van meetinstrumenten in het register Bekostiging van de uitvoering van de meerjarenagenda en jaarplannen Onderhoud van handleidingen, instructies en toetsingskader Twee werkgroepen Het toetsingskader laat ruimte voor een gewogen oordeel 60 Bijlagen 1 Samenstelling van de projectgroep 61 2 Opdracht van de projectgroep 62 3 Matrix voor de opbouw van een kwaliteitsstandaard 65 4 Routekaart voor het ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren 67 5 Verantwoordingsdocument bij een kwaliteitsstandaard 68 6 Verantwoordingsdocument bij een meetinstrument 70 4

5 VOORWOORD EN LEESWIJZER De kern van het rapport wordt gevormd door de hoofdstukken met de criteria voor de beoordeling van kwaliteitsstandaarden (hoofdstuk 5) en meetinstrumenten (hoofdstuk 6). Deze criteria vormen in feite het toetsingskader in strikte zin. Daarom staan ze niet alleen in de betreffende hoofdstukken maar zijn ze ook direct achter dit voorwoord afgedrukt. Direct daarachter staat een verkorte weergave van de aanbevelingen. Het toetsingskader is gepositioneerd als een fundament voor de operationalisering van een kwaliteitscyclus, want kwaliteitscycli vormen de kern van effectief kwaliteitsbeleid. Zo zal het toetsingskader kunnen bijdragen aan de continue verbetering van kwaliteit van zorg door de toepassing van kwaliteitscycli te faciliteren. In het voorstel worden de begrippen kwaliteitsstandaard en meetinstrument gehanteerd in plaats van de term professionele standaard die in het wetsontwerp voor het Kwaliteitsinstituut is geïntroduceerd. Deze term kan verwarring en misverstand oproepen want hij wordt door verschillende en uiteenlopende definities gedekt. In het wetsontwerp is hij onduidelijk beschreven en includeert begrippen met ongelijke functies. Ook suggereert hij ten onrechte een beperking tot professionals en de term wordt nationaal en internationaal niet goed ontvangen. De begrippen kwaliteitsstandaard en meetinstrument dekken de lading en geven goed weer wat in wezen met de term professionele standaard is bedoeld. Zij hebben een essentiële positie in een kwaliteitscyclus. De projectgroep heeft zich niet alleen beraden op het toetsingskader zelf maar ook op de context waarin het zal worden toegepast en de voorwaarden om het kader met succes te introduceren en toe te passen. Daarbij is de relatie met het register en de meerjarenagenda van het Kwaliteitsinstituut van bijzonder belang. De projectgroep heeft de mening van de veldpartijen gepeild in twee consultatiebijeenkomsten met twee breed samengestelde groeperingen. Hun suggesties zijn naar beste kunnen verwerkt in het rapport. Wij danken de deelnemers aan de consultatiebijeenkomsten voor hun inbreng. Het Kwaliteitsinstituut zal binnenkort van start gaan als een jong instituut met een grote ambitie. De projectgroep spreekt de hoop uit dat het toetsingskader en de bijgevoegde aanbevelingen zullen bijdragen aan het realiseren van die ambitie. Projectgroep Toetsingskader Augustus

6 6

7 TOETSINGSKADER (samenvatting) : Criteria voor kwaliteitsstandaarden Voor detaillering en toelichting zie hoofdstuk 5 Criteria voor de beoordeling van kwaliteitsstandaarden. Criteria met betrekking tot het proces en de gevolgde procedure (1) Zijn de relevante veldpartijen betrokken geweest bij de ontwikkeling van de kwaliteitsstandaard? (2) Hebben de betrokken partijen voldoende gelegenheid gekregen naar behoren bij te dragen en is hun bijdrage naar behoren verwerkt? (3) Is de procedure gevolgd conform Richtlijn voor richtlijnen (werkgroep van de Regieraad, maart 2012) of Zorgstandaarden in model (Coördinatieplatform Zorgstandaarden,februari 2010)? (4) Is bij de aanvang van de ontwikkeling of revisie van de kwaliteitsstandaard de autorisatieprocedure helder vastgesteld? (5) Hebben alle betrokken partijen de kwaliteitsstandaard goedgekeurd? Indien dat niet het geval was, wat waren de gronden? (6) Zijn alle betrokken partijen van mening dat de kwaliteitsstandaard geïmplementeerd kan worden in de zorgomgeving waar hij van toepassing is? Criteria met betrekking tot de opbouw en volledigheid van de kwaliteitsstandaard De zorgverlening (7) Is de indicatiestelling voldoende en correct beschreven? (8) Is de beschrijving van het zorgtraject compleet? Daaronder wordt ook begrepen of de betreffende kwaliteitsstandaard, uiteraard afhankelijk van de zorgvraag en zorgvorm of zorgvormen, wijst op een aantal elementen in de zorgverlening, tenminste: - een up to date individueel behandel- of zorgplan met daarin opgenomen de gezondheidsdoelen of gewenste kwaliteit van leven; - een set van afspraken over taken en verantwoordelijkheden op basis van het individuele behandel- of zorgplan; - afspraken over controlemomenten, evaluatiemomenten en overlegmomenten; - duidelijke afspraken over eventueel casemanagement en zelfmanagement; - voldoende aandacht voor doelmatigheid; - explicitering van de doelmatigheidsoverwegingen. 7 (vervolg op volgende bladzijde)

8 (9) Is bij (7) en (8) de instructie in acht genomen die ontleend kan worden aan Richtlijn voor richtlijnen (werkgroep van de Regieraad, maart 2012) en Zorgstandaarden in model (Coördinatieplatform Zorgstandaarden, februari 2010) alsmede andere geaccepteerde instructies voor zover beschikbaar en toepasbaar op de onderhavige kwaliteitsstandaard? (10) Is helder aangegeven van welke variabelen de gegevens (data) elektronisch moeten worden vastgelegd tijdens het zorgproces? Het betreft de data die vereist zijn voor de berekening van de bij de kwaliteitsstandaard behorende proces- en uitkomstindicatoren. De organisatie van het zorgproces (11) Besteedt de betreffende kwaliteitsstandaard voldoende aandacht aan de organisatie van het zorgproces en wordt in dat verband tenminste gewezen op: - de beschikbaarheid van een geïntegreerd dossier dat toegankelijk is voor iedere zorgverlener en de cliënt; - afspraken over de overdracht van informatie, taken en verantwoordelijkheden tussen zorgverleners onderling en ten aanzien van de informele zorgverleners; - inrichting van het kwaliteitsbeleid (kwaliteitscycli) bij de betreffende zorgvraag of zorgvorm of zorgvormen. De bijpassende meetinstrumenten (12) Is helder aangegeven welke meetinstrumenten in het zorgtraject van deze kwaliteitsstandaard worden ingezet? Verantwoordingsdocument (zie Bijlage 5) Bij elke kwaliteitsstandaard die aan het Kwaliteitsinstituut wordt aangeboden om beoordeeld te worden voor opneming in het register wordt een zogeheten verantwoordingsdocument gevoegd. Dat geldt ook voor kwaliteitsstandaarden die na revisie update of onderhoud worden aangeboden. Dit verantwoordingsdocument bevat een systematische bespreking van de criteria die relevant zijn voor de betreffende kwaliteitsstandaard en een systematische beantwoording van de vragen die voorliggen op grond van die criteria. Het wordt ondertekend door elk van de partijen die bij de totstandkoming van de betreffende versie van de kwaliteitsstandaard betrokken zijn geweest. 8

9 TOETSINGSKADER (samenvatting) : Criteria voor meetinstrumenten Voor detaillering en toelichting zie hoofdstuk 6 Criteria voor de beoordeling van meetinstrumenten. Procedurele criteria Procedurele criteria bij kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten (1) Zijn de relevante veldpartijen betrokken geweest bij ontwikkeling van de indicator of vragenlijst en welke partijen zijn dat? (2) Hebben de betrokken partijen voldoende gelegenheid gekregen naar behoren bij te dragen en is hun bijdraag naar behoren verwerkt? (3) Is de autorisatieprocedure helder vastgesteld bij de aanvang van de ontwikkeling van de indicator of vragenlijst? (4) Is de indicator of vragenlijst goedgekeurd door relevante partijen? (5) Zijn alle betrokken partijen van mening dat de indicator of vragenlijst geïmplementeerd kan worden in de zorgomgeving waar hij van toepassing is? Procedurele criteria bij vragenlijsten (in aanvulling op criteria 1 t/m 5) (6) Zijn de relevante veldpartijen het met elkaar eens dat de kwaliteit van zorg en/of de kwaliteit van leven met deze vragenlijst adequaat wordt gemeten? (7) Is er een werkinstructie die aangeeft hoe de vragenlijst moet worden afgenomen? Methodologische criteria Methodologische criteria bij kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten (8) Is het gebruiksdoel van de indicator of vragenlijst helder beschreven? Methodologische criteria bij kwaliteitsindicatoren (in aanvulling op criterium 8) (9) Is helder beschreven voor welke variabele of vraag de indicator is opgesteld en welke ICT-standaard wordt gehanteerd bij de elektronische registratie van de voor deze indicator noodzakelijke data? (10) Is de indicator beschreven in overeenstemming met de inhoudelijke voorwaarden conform het format van de Indicatorstandaard? (11) Voldoet de indicator aan de methodologische voorwaarden zoals beschreven in de Indicatorstandaard? (12) Is de analyse van de indicator naar berekende indicatorwaarde helder geoperationaliseerd? (vervolg op volgende bladzijde) 9

10 Methodologische criteria bij vragenlijsten (in aanvulling op criterium 8) (13) Is de vragenlijst volgens de methodiek van de CQ-index ontwikkeld? (14) Is de vragenlijst niet volgens de methodiek van de CQ-index ontwikkeld en meet hij ervaringen en/of meningen en/of kwaliteit van leven van cliënten op een kwantitatieve manier maar anders dan een CQ-index vragenlijst? Dan gelden de volgende criteria: - de ontwikkeling moet voldoen aan de ontwikkelcriteria van de CQ-index; - het verantwoordingdocument moet een heldere onderbouwing bevatten van de gevolgde methode. (15) Is de vragenlijst niet kwantitatief georiënteerd maar maakt hij gebruik van kwalitatief onderzoek en/of narratieve methoden? Het verantwoordingsdocument moet een heldere toelichting op de gevolgde methode bevatten. (16) Is gedefinieerd over welke cliëntengroep gegevens worden verzameld? (17) Zijn er criteria voor het excluderen van cliënten en zijn de relevante casemix variabelen benoemd? Verantwoordingsdocument (zie Bijlage 6) Bij elk meetinstrument dat aan het Kwaliteitsinstituut wordt aangeboden om beoordeeld te worden voor opneming in het register wordt een zogeheten verantwoordingsdocument gevoegd. Dat geldt ook voor meetinstrumenten die na revisie update of onderhoud worden aangeboden. Dit verantwoordingsdocument bevat een systematische bespreking van de criteria die relevant zijn voor het betreffende meetinstrument en een systematische beantwoording van de vragen die voorliggen op grond van die criteria. Het wordt ondertekend door elk van de partijen die bij de totstandkoming van de betreffende versie van het meetinstrument betrokken zijn geweest. 10

11 AANBEVELINGEN IN HET KORT Voor volledige tekst zie hoofdstuk 8 Aanbevelingen. 1 Waarom een voorlopig voorstel? Eerst een praktijktoets De projectgroep meent dat eerst een praktijktoets van het toetsingskader moet worden uitgevoerd. Op basis van de bevindingen kan worden bekeken of aanpassingen gewenst zijn. Daarom is het voorliggend voorstel voorlopig. 2 Modulaire opbouw van kwaliteitsstandaarden Het is zeer gewenst dat een ontwikkeling wordt ingezet naar een modulaire opbouw van kwaliteitsstandaarden. Dit is een innovatieve ontwikkeling die het onderscheid tussen richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules overbodig zal maken. Het Kwaliteitsinstituut kan het initiatief nemen in samenspraak met het veld een modulaire architectuur te ontwikkelen. 3 Multidisciplinaire aanpak Een kwaliteitsstandaard moet beoordeeld worden op zijn multidisciplinaire aanpak. Dit betekent niet dat er geen plaats meer zou zijn voor een monodisciplinaire kwaliteitsstandaard. Maar het betekent wel dat daarvoor een adequate argumentatie moet worden gegeven. 4 Operationaliseren van kwaliteitscycli Kwaliteitscycli vormen een cruciaal instrument bij de bevordering van de kwaliteit van zorg. Daarom moet het operationaliseren van kwaliteitscycli worden aangemerkt als een voorname taak van het Kwaliteitsinstituut. 5 Start van het register Het register wordt van meet af aan gevuld met bestaande kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die door de beherende instanties bij het Kwaliteitsinstituut worden ingediend. Die instanties ontvangen daartoe een open uitnodiging. De betreffende kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten worden van een markering voorzien waaruit blijkt dat zij nog geen formele toetsing door het Kwaliteitsinstituut hebben ondergaan. 6 Opneming in het register Opneming in het register (via beoordeling door het Kwaliteitsinstituut) verloopt als gevolg van een verplichting van de ontwikkel- of onderhoudsgroep voortvloeiend uit de meerjarenagenda en jaarprogramma s. Daarnaast blijft er plaats voor initiatieven vanuit het veld om een kwaliteitsstandaard of meetinstrument te ontwikkelen en ter beoordeling in te dienen. 7 Accorderen van kwaliteitsstandaarden zonder meetinstrumenten Het Kwaliteitsinstituut wordt geadviseerd voorlopig ook kwaliteitsstandaarden zonder bijpassende meetinstrumenten in overweging te nemen. Indien zij aan de overige criteria voldoen zouden zij geaccordeerd kunnen worden voor opneming in het register, in afwachting van de bijbehorende meetinstrumenten. (vervolg op volgende bladzijde) 11

12 8 Op termijn een pool van meetinstrumenten in het register Het register zal binnen een paar jaar een pool aan goede meetinstrumenten (kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten) bevatten. De ontwikkel- of onderhoudsgroep van een kwaliteitsstandaard zal uit deze pool de meetinstrumenten kunnen kiezen die relevant zijn voor de betreffende kwaliteitsstandaard. 9 Bekostiging van de uitvoering van de meerjarenagenda en jaarplannen Bij de meerjarenagenda en afgeleide jaarplannen moet ook een begroting worden opgesteld met een dekkingsplan. Het moet duidelijk zijn door wie welke kosten worden gedragen. 10 Onderhoud van handleidingen, instructies en het toetsingskader Het Kwaliteitsinstituut is verantwoordelijk voor het onderhoud van de handleidingen en instructies voor het opstellen van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die instrumenteel zijn in het toetsingskader. Dat zijn Richtlijn voor richtlijnen, Zorgstandaarden in model, de Indicatorstandaard en het Handboek CQI Ontwikkeling. Uiteraard is het Kwaliteitsinstituut ook verantwoordelijk voor onderhoud van het toetsingskader zelf. 11 Twee werkgroepen De projectgroep adviseert dat het Kwaliteitinstituut twee werkgroepen instelt. De werkgroep Kwaliteitsstandaarden heeft de modulaire opbouw van kwaliteitsstandaarden als voornaamste aandachtspunt. De werkgroep Meetinstrumenten heeft de beschikbaarheid van een complete en evenwichtige set meetinstrumenten in het register en een vruchtbare toepassing daarvan als voornaamste aandachtspunt. Beide werkgroepen worden belast met onderhoudstaken genoemd in aanbeveling Het toetsingskader laat ruimte voor een gewogen oordeel Het voorgestelde toetsingskader biedt niet voor alle elementen in alle gevallen uitsluitsel. Dat is geen realistische optie en vermoedelijk ook niet wenselijk. Er zijn in het brede zorgveld te veel variabelen en uiteenlopende taakvelden om te passen in een enkelvoudig kader op basis waarvan alle besluiten eenduidig kunnen worden genomen. In het beoordelingsproces van een kwaliteitsstandaard of een meetinstrument is dus vaak plaats voor genuanceerde weging. De verantwoordingsdocumenten zijn essentieel bij de beoordeling. Met het adagium comply or explain bevatten zij een passende toelichting met overwegingen en argumenten op basis waarvan het Kwaliteitsinstituut tot een gewogen oordeel kan komen. 12

13 1 FUNCTIE EN CONTEXT VAN HET TOETSINGSKADER 1.1 Inleiding De minister van VWS heeft in april 2012 de Tweede Kamer het wetsontwerp aangeboden waarin ondermeer de oprichting en bevoegdheden van het Kwaliteitsinstituut zijn geregeld. 1 In dit wetsontwerp worden enkele nieuwe elementen beschreven die, in samenhang, moeten leiden tot eenduidige kwaliteitskaders en inzicht in de kwaliteit van zorg en zo zullen bijdragen aan een voortdurende verbetering van de kwaliteit van zorg. In het bijzonder gaat het om de elementen toetsingskader, register en meerjarenagenda. Het toetsingskader dient ter beoordeling van de instrumenten die worden gehanteerd in het proces van kwaliteitsbevordering, namelijk kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten 2. De voorliggende nota bevat een uitgewerkt voorstel voor de inrichting van het toetsingskader met praktisch toepasbare toetsingscriteria voor kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. Deze criteria zijn afgeleid van de publieke belangen die in het wetsontwerp zijn genoemd. De beoogde toepassing van het toetsingskader wordt bezien in relatie tot het register en de meerjarenagenda. Ook worden suggesties aangereikt om een succesvolle en effectieve introductie van het toetsingskader te realiseren. 1.2 De functie van het toetsingskader De kernfunctie van het toetsingskader is te borgen dat de kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die gehanteerd worden in het proces van kwaliteitsbevordering zelf van goede kwaliteit zijn. Dit draagt fundamenteel bij aan de belangrijkste doelstelling van het Kwaliteitsinstituut, namelijk het bevorderen van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Daarom worden kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die voldoen aan de criteria van het toetsingskader opgenomen in het register. Met dit uitgangspunt heeft de functie van het toetsingskader verschillende aspecten. Samenhang Het toetsingskader bevordert een samenhangende ontwikkeling van verschillende kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. Dit betreft de onderlinge afstemming van de beschrijving van goede en doelmatige zorg en de organisatie daarvan met de ontwikkeling van meetinstrumenten en de registratie en elektronische vastlegging van de gegevens die vereist zijn voor de beoogde transparante kwaliteitsinformatie. Borging Het toetsingskader borgt dat de kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die in het register kunnen worden ingeschreven in lijn zijn met de publieke belangen die in het wetsontwerp worden genoemd. Deze borging komt tot uiting in de toetsingscriteria. 1 Wijziging van de Wet cliëntenrechten zorg en andere wetten in verband met de taken en bevoegdheden op het gebied van de kwaliteit van de zorg. Kamerstuk Parlementair jaar 2011/ Kwaliteitsstandaarden zijn richtlijnen (die door het NHG als standaarden worden aangeduid), zorgstandaarden en zorgmodules. Denk bij meetinstrumenten aan kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten. Voor toelichting zie paragraaf Kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in plaats van professionele standaard. 13

14 Toegankelijkheid Het toetsingskader bevordert de ontsluiting en het efficiënt gebruik van kennis over diagnostiek, behandeling, begeleiding, verpleging en verzorging over de disciplines en sectoren heen in samenhang met kennis over de meetinstrumenten. Deze informatie komt immers beschikbaar dankzij de systematische beschrijving van optimale zorgprocessen in kwaliteitsstandaarden. Het komt de beoogde inzichtelijkheid ten goede wanneer de verschillende soorten kwaliteitsstandaarden zo veel mogelijk volgens een zelfde format zijn opgebouwd. Het harmoniseren van een overeenkomstige architectuur van verschillende kwaliteitsstandaarden is een belangrijke functie van het toetsingskader. Voor meetinstrumenten geldt, mutatis mutandis, hetzelfde. Vertrouwen Het toetsingskader en het daaraan gerelateerde register biedt cliënten, zorgverleners, zorginstellingen, verzekeraars en toezichthouders het gerechtvaardigde vertrouwen dat de hierin opgenomen kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten van goede kwaliteit zijn. Instructie en handreiking Het toetsingskader biedt instructie aan diegenen die betrokken zijn bij het ontwikkelen van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten of bij het actualiseren en onderhouden daarvan. De criteria van het toetsingskader geven immers duidelijke aanwijzingen aan welke condities kwaliteitindicatoren en meetinstrumenten moeten voldoen. Het toetsingskader biedt ook een handreiking aan het Kwaliteitinstituut als de beoordelingsinstantie van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten 3. Op basis van de criteria van het toetsingskader kan het Kwaliteitsinstituut besluiten de ingediende kwaliteitsstandaard of meetinstrument in het register op te nemen. 1.3 De context van het toetsingskader Het toetsingskader heeft vanuit het Kwaliteitsinstituut een werkingsfeer naar extern, naar buiten, dus naar de veldpartijen. In de aanloopfase is er ook een intern gerichte werkingssfeer. Deze betreft de effecten die het toetsingskader heeft op de activiteiten en de oriëntatie van andere projectgroepen en CVZ-medewerkers. De externe oriëntatie onderstreept de noodzaak het toetsingskader te introduceren als een wezenlijk onderdeel van de kwaliteitsbevordering. Het aantal bestaande kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten is groot Het toetsingskader wordt geïntroduceerd in een omgeving waarin in veel sectoren een diversiteit aan kwaliteitsstandaarden naar vorm, onderwerp en discipline bestaat. Hetzelfde geldt voor meetinstrumenten. Elk van deze kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten is opgesteld volgens bepaalde principes en methoden 4 waarover de betrokken beroepsgroepen, al dan niet met 3 De beoordeling van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten berust bij de Adviescommissie van het Kwaliteitsinstituut. Het definitieve oordeel berust bij de formele leiding van het Kwaliteitsinstituut. Daarom wordt in dit rapport altijd het Kwaliteitsinstituut genoemd als het gaat om de verantwoordelijke instantie voor de beoordeling van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. 4 Als voorbeeld noemen we het AGREE instrument, Richtlijn voor Richtlijnen en Zorgstandaarden in model. 14

15 betrokkenheid van de cliënten, overeenstemming hebben bereikt. Het toetsingskader komt niet in de plaats van deze principes en methoden. Het toetsingskader werkt aanvullend en, waar nodig, harmoniserend. Langdurende zorg Er zijn ook sectoren, zoals de langdurende zorg, waarin nog weinig kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten zijn ontwikkeld. Bovendien zijn deze doorgaans anders ingericht. Goede zorg in deze sectoren is meestal niet primair gericht op genezing of stabilisatie maar op het compenseren van functionele beperkingen van de cliënt waarbij wonen, welzijn en zorg in samenhang worden geleverd. Goede zorg wordt in die sectoren beschreven aan de hand van de prestaties die de zorgverlener dient te leveren op een tiental domeinen (thema s) zoals woon/leefsituatie, lichamelijk welbevinden, participatie en mentaal welbevinden 5. In wezen verschillen cure en care niet van elkaar als het gaat om het streven naar kwaliteit van zorg. In beide sectoren is kwaliteit van leven een belangrijke uitkomstmaat. In de care sector is kwaliteit van leven echter breder dan alleen de gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven. Immers de (be)handelingen in de care sector zijn vooral gericht op het reguleren of verminderen van beperkingen in het dagelijks leven van mensen en daarmee vooral op het behouden of bevorderen van welzijn. Mede daardoor bevindt de care sector zich in een andere fase wat betreft het wetenschappelijk onderzoek op basis waarvan heldere evidence beschikbaar komt voor de onderbouwing van kwaliteitsstandaarden. Het toetsingskader houdt rekening met het eigen karakter van de care sector. Overigens moeten we het verschil tussen cure en care niet al te absoluut zien, want in de care zitten belangrijke cure-gerichte elementen en vice versa. Kwetsbare ouderen kunnen een aandoening hebben die kan worden verholpen, cliënten in de cure kunnen langdurende zorg nodig hebben. Meer in het algemeen moeten we ons ook realiseren dat kwaliteit van leven weliswaar altijd de voornaamste uitkomstmaat is, maar dat de interpretatie daarvan varieert per sector. Als voorbeeld: in de somatische gezondheidszorg staat herstel van functie bovenaan, in de geestelijke gezondheidszorg gaat het meer om terugvalpreventie, en in de zorg voor mensen met een chronische aandoening staat stabilisatie voorop. Relatie met register en meerjarenagenda De context waarbinnen het toetsingskader wordt toegepast wordt niet alleen getypeerd door de observatie dat er al een groot aantal kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten bestaat maar ook door de relatie met het register en de meerjarenagenda. Met behulp van het toetsingskader wordt beoordeeld of een bepaalde kwaliteitsstandaard of meetinstrument in het register kan worden opgenomen. Het register biedt de onmisbare informatie om een relevante meerjarenagenda op te stellen en de daarvan jaarlijks af te leiden werkprogramma s. De relatie van het toetsingskade met het register en de meerjarenagenda wordt nader besproken in de paragrafen 7.2 Het register van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten, en 7.5 Meerjarenagenda en bekostiging. 5 Per domein (thema) zijn toetsingscriteria opgesteld. Deze zijn terug te vinden in het Toetsingskader voor Verantwoorde zorg dat in 2005 is uitgebracht door Arcares, AVVV, LOC, NVVA, Sting en Z-Org na intensief overleg met IGZ, VWS en ZN. 15

16 2 DE KWALITEITSCYCLUS 2.1 De toepassing van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten dienen geen doel in zichzelf. Zij hebben een functie in het proces van kwaliteitsbevordering. De kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten vervullen een onmisbare functie in de kwaliteitscyclus, en daarin komt de belangrijkste doelstelling van het Kwaliteitsinstituut tot uiting, namelijk het bevorderen van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Voor de realisering van dit doel is een kwaliteitscyclus een belangrijke motor. Om deze motor goed te laten draaien moet de cyclus voorzien worden van onderdelen en instrumenten van goede kwaliteit: de kwaliteitsstandaarden en de meetinstrumenten. Het is de functie van het toetsingskader de kwaliteit van de kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten te faciliteren en te borgen wanneer ze in het register van het Kwaliteitsinstituut worden opgenomen. Wat is de rol van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in de kwaliteitscyclus? De minister wijst in haar brief aan de Tweede Kamer op een dynamisch proces van verbetering. Het is een continu proces van innovatieve praktijk standaardisering zichtbare brede toepassing nieuwe innovaties. In feite beschrijft de minister de kwaliteitscyclus die door Demming is getypeerd als een cyclische opeenvolging van plan do check act (de PDCA-cyclus). Dit kunnen we vertalen naar de kwaliteitscyclus die voor de zorg van toepassing is. - met de kwaliteitsstandaard wordt het plan (ontwerp) vastgelegd; - in het zorgproces wordt het betreffende plan (of: ontwerp) uitgevoerd ( do ); - met de meetinstrumenten wordt het resultaat bepaald ( check ); - gezien het resultaat kan het plan dan wel het zorgproces worden bijgesteld ( act ). 16

17 De figuur illustreert het principe van de kwaliteitscyclus, die uiteraard moet worden toegesneden op de context waarin of het niveau waarop hij wordt toegepast. Hieronder volgt een aantal mogelijkheden voor toepassing van de kwaliteitscyclus. Deze opsomming is niet uitputtend bedoeld maar als illustratie van de variatie in toepassingsmogelijkheden. Toepassingsmogelijkheden van de kwaliteitscyclus: enkele voorbeelden - Een kwaliteitscyclus kan worden georganiseerd op werkvloerniveau in het verband van zorgaanbieders (groepspraktijken, maatschappen, zorggroepen, zorginstellingen en dergelijke). Door de informatie afkomstig uit de checkfase van meerdere zorgaanbieders te bundelen kan voor de onderscheiden metingen een benchmark worden verkregen die aan de individuele zorgaanbieder wordt teruggeven als spiegelinformatie aan de hand waarvan zij verbetertrajecten kunnen inzetten. Dit is uiteraard de meest opportune vorm van kwaliteitsbevordering, want deze informatie stimuleert de betreffende zorgaanbieder zelf het initiatief te nemen. - Een kwaliteitscyclus kan worden georganiseerd in het verband van een bepaalde verzameling van bij een bepaalde zorgverzekeraar gecontracteerde zorgaanbieders. - Een kwaliteitscyclus kan worden georganiseerd op landelijke schaal. Daarbij valt te denken aan informatie die aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) moet worden aangeleverd. Een ander voorbeeld van mogelijke toepassing op landelijke schaal betreft de informatie die cliëntenorganisaties kunnen gebruiken in de belangenbehartiging. Ook beroepsgroepen en samenwerkende zorginstellingen kunnen op landelijke schaal kwaliteitscycli organiseren. - Een kwaliteitscyclus kan ook in het verband van een bepaalde beroepsgroep of een bepaalde aandoening worden ingericht. Een goed voorbeeld is de Dutch Surgical Colorectal Audit (DSCA). Dit initiatief van de chirurgen (Nederlandse Vereniging voor Heelkunde) heeft de waarde en de effectiviteit van een dergelijke cyclus onmiskenbaar aangetoond. - Ook kan men zich de organisatie voorstellen van een onderhoudscyclus waarbij niet zozeer de kwaliteitsstandaarden maar de meetinstrumenten periodiek geëvalueerd worden op basis van praktijkervaring, wetenschap en meetuitkomsten. Want niet alleen kwaliteitsstandaarden zijn het uitgangspunt voor een kwaliteitscyclus, ook met meetinstrumenten kan een kwaliteitscyclus worden gestart. In de plan fase worden afspraken gemaakt over welke data (meetresultaten van variabelen) moeten worden vastgelegd. In de do fase vindt de registratie van deze data (variabelen) plaats. Vervolgens worden in de check fase de indicatorwaarden berekend. Om deze kwaliteitscyclus rond te krijgen is de terugkoppeling van de meetresultaten essentieel: in de act fase vindt dus onderhoud plaats aan het betreffende meetinstrument. Het meetresultaat wordt gewogen en meegenomen in een volgende plan fase. Het is duidelijk dat in een dergelijke cyclus andere of aanvullende meetinstrumenten nodig zijn. Overwegingen en aandachtspunten In het verband van de kwaliteitscyclus is plaats voor een aantal overwegingen en aandachtspunten, in willekeurige volgorde. - Met het bovenstaande is geen uitputtende opsomming gegeven van de mogelijke toepassingen van een kwaliteitscyclus. Volstaan is met de aanduiding van een beperkt aantal reële opties. Bij de keuze van toepassingsgebieden (context, niveau) is een voorname 17

18 rol weggelegd voor het veld: de zorgverleners, zorgaanbieders (zorggroepen, zorginstellingen), zorgverzekeraars en uiteraard cliënten. - De cliënten hebben in de context van de kwaliteitscyclus een bijzondere positie. Uiteindelijk zijn zij het voor wie een kwaliteitscyclus wordt ingericht, want het doel daarvan is immers de verbetering van de kwaliteit van zorg. Bij de keuze van meetinstrumenten en bij de communicatie over informatie die uit een kwaliteitscyclus wordt verkregen moet de visie en de inbreng van de cliënten dus zorgvuldig worden betrokken. Dat geldt voor alle soorten zorg, of deze nu acuut, tijdelijk, kortdurend of langdurend is. - Om een kwaliteitscyclus goed te laten draaien is een absolute voorwaarde dat de gegevens die uit de checkfase naar voren komen methodisch zodanig gestandaardiseerd zijn vastgelegd dat zij zich onbetwist voor onderlinge vergelijking lenen zonder aanleiding te zijn voor dispuut over de interpretatie en de betrouwbaarheid van die gegevens. Eenheid van taal, ook elektronisch gehanteerde taal, is vereist om de beoogde landelijke communicatie te doen slagen (zie ook paragraaf 7.3 Noodzaak van informatiestandaarden). - Het is gewenst dat lokale partijen op landelijke schaal met elkaar kunnen communiceren over hun kwaliteit en doelmatigheid. Deze landelijke communicatie is vereist voor het vaststellen van benchmarks en om vergelijkbare openbare kwaliteitsinformatie te genereren. Maar het opent ook mogelijkheden voor kritische gedachtewisseling tussen partijen aan de hand van onafhankelijke bevindingen, hetgeen in beginsel een vruchtbaar uitgangspunt is voor verbetering van de kwaliteit van zorgverlening. Ook hier geldt: eenheid van taal, ook elektronisch gehanteerde taal, is vereist om de beoogde landelijke communicatie te doen slagen (zie ook paragraaf 4.4 Consequentie voor de praktijk: ICTstandaarden zijn noodzakelijk). - Deze nota geeft een voorstel voor de inrichting van het toetsingskader. In het voorgaande is nadrukkelijk naar voren gebracht dat het toetsingskader als voornaamste functie heeft te borgen dat de kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten die in de kwaliteitscyclus worden ingezet zelf van goede kwaliteit zijn. In deze nota worden dus geen uitspraak gedaan over de geschikte omgeving of het niveau voor het inzetten van een kwaliteitscyclus, anders dan enkele suggesties. Het is de verantwoordelijkheid van het Kwaliteitsinstituut om te zijner tijd, in afstemming met de veldpartijen, vast te stellen in welke context en op welk niveau kwaliteitscycli moeten worden georganiseerd. Aan het begin van dit hoofdstuk staat dat de kwaliteitscyclus een belangrijke motor is voor de realisering van de belangrijkste doelstelling van het Kwaliteitsinstituut, namelijk het bevorderen van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Deze doelstelling van continue verbetering wordt fraai geïllustreerd door de kwaliteitscyclus op een opwaartse helling te plaatsen: we moeten omhoog, en terugval wordt voorkomen door de wig onder de cirkel. 18

19 - Uit het voorgaande is duidelijk geworden dat de gegevens die uit de checkfase van de kwaliteitscyclus naar voren komen data, veelal doorberekend naar indicatoren meerdere doelen dienen. Afhankelijk van de gemaakte afspraken kunnen zij dienen (i) de spiegelinformatie met benchmark ten behoeve van de eigen zorggroep of zorginstelling, (ii) de uitvoering van het contract met de zorgverzekeraar, (iii) de verantwoordingsplicht door IGZ opgelegd, en vooral (iv) de transparante informatie die publiek beschikbaar komt, niet in de laatste plaats als keuze-informatie voor de cliënt en dus ter ondersteuning van diens mogelijkheden om zich naar eigen inzicht op zijn mogelijkheden in het zorgproces te oriënteren. 2.2 Positie van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in plaats van professionele standaard De minister heeft in haar visie op het Kwaliteitsinstituut (het Kwaliteitsinstituut) het begrip professionele standaard geïntroduceerd. De projectgroep Toetsingskader heeft besloten deze term niet te gebruiken en te vervangen door kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. Daarbij gelden de volgende overwegingen. Uitgangspunt is dat de term standaard in de context van kwaliteitsbeleid in de gezondheidszorg gekoppeld is aan de beschrijving van een zorgverleningsprocessen met het oogmerk de kwaliteit van dat zorgverleningproces te ondersteunen, te bevorderen en waar mogelijk te verbeteren. Ten eerste is het niet duidelijk wat onder het begrip professionele standaard moet worden verstaan, want er bestaan uiteenlopende definities en omschrijvingen. Zij worden hieronder vermeld. - Het Geneeskundig Woordenboek (Pinkhof, 2006) schrijft: De beste manier van handelen in een specifieke situatie met inachtneming van recente inzichten en evidence, zoals neergelegd in richtlijnen en protocollen van de beroepsgroep dan wel het handelen zoals van een gemiddeld ervaren en bekwame beroepsgenoot in gelijke omstandigheden mag worden verwacht. - Het Handboek Gezondheidsrecht, deel 2 (H. Leenen c.s., 2008) schrijft: Het volgens de inzichten van de medische wetenschap en ervaring zorgvuldig handelen, overeenkomend met wat men mag verwachten van een redelijke bekwaam arts van gelijke (of vergelijkbare) medische categorie in gelijke omstandigheden met middelen die in redelijke verhouding staan tot het concreet behandelingsdoel. - Het plan van aanpak van het CVZ voor de totstandkoming van het Kwaliteitsinstituut (31 oktober 2011) hanteert de omschrijving: Een professionele standaard is de verzamelnaam voor (multidisciplinaire) richtlijnen, protocollen, normen, indicatoren, zorgstandaarden en modulen bij een zorgvraag. - Het wetsontwerp voor het Kwaliteitsinstituut (30 maart 2012) kiest een veel ruimere omschrijving, namelijk (wijziging artikel 1, eerste lid, van de Wet cliëntenrechten zorg, en toevoeging van onderdeel z aan artikel 1 van de Zorgverzekeringswet): professionele standaard: richtlijnen, modules, kwaliteitsindicatoren, normen, zorgstandaarden dan wel organisatiebeschrijvingen die betrekking hebben op het gehele zorgproces of een deel van een specifiek zorgproces en die vastleggen wat noodzakelijk is om vanuit het perspectief van de cliënt goede zorg te verlenen. 19

20 Ten tweede is het wetsontwerp hierover zelf onduidelijk en wekt verwarring, want de beschrijving van professionele standaard bestaat in het wetsontwerp uit een opsomming van begrippen en processen met uiteenlopende functies. Richtlijnen en zorgstandaarden kunnen worden opgevat als verschillende beschrijvingsvormen van goede en doelmatige zorg en dus als een soort standaard. Organisatiebeschrijvingen zijn niet op te vatten als een standaard. Zij kunnen wel onderdeel zijn van een standaard maar zijn dat zelf niet. Kwaliteitsindicatoren zijn een vorm van meetinstrumenten met een fundamenteel andere functie dan een standaard en kunnen dus niet worden opgevat als een standaard. Wel kunnen zij onderdeel zijn van een standaard. Normen worden in beginsel vastgesteld op basis van gekwantificeerde resultaten en zij dienen op basis daarvan dan ook regelmatig te worden geëvalueerd en eventueel bijgesteld. Zo zijn normen op te vatten als benchmarks, van belang bij de interpretatie van de resultaten van zorgprocessen bepaald met behulp van meetinstrumenten zoals kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten. Uiteraard kunnen normen ook onafhankelijk daarvan worden opgesteld 6. De term module duidt op een deel van een geheel. Hij kan in allerlei omstandigheden worden gebruikt, in en buiten de gezondheidszorg, maar zonder nadere specificatie heeft module geen inhoudelijke betekenis in gezondheidszorgprocessen. Ten derde suggereert het woordje professionele dat professionele standaarden exclusief voor professionals zijn bedoeld. Dat cliënten en andere stakeholders (denk aan verzekeraars, zorginstellingen) evenzeer betrokken kunnen zijn, niet alleen bij het ontwerp, het onderhoud en het gebruik van standaarden maar ook als doelgroep, komt door de toevoeging professionele niet goed tot uitdrukking en lijkt welhaast ontkend te worden. Ten vierde roept de term professionele standaard geen weerklank of herkenning op. Dat geldt voor Nederland, dat geldt ook internationaal. Gezien de ontwikkeling waarin het kwaliteitsbeleid in de gezondheidszorg naar verwachting steeds meer gebruik gaat maken van internationale expertise en ervaring is dit geen te verwaarlozen overweging. Samenvattend is de projectgroep van mening dat de term professionele standaard verwarring en misverstand kan oproepen omdat hij (i) door verschillende en uiteenlopende definities wordt gedekt, (ii) in het wetsontwerp onduidelijk is beschreven omdat hij daar begrippen met ongelijke functies includeert, (iii) een beperking tot professionals suggereert, en (iv) niet alleen nationaal maar ook internationaal niet goed zal worden ontvangen. Kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in plaats van professionele standaard Gezien het voorgaande is de projectgroep van mening dat het begrip professionele standaard beter kan worden vervangen door meer dekkende begrippen, namelijk: - kwaliteitsstandaarden: dit zijn systematische beschrijvingen van zorgtrajecten die bij bepaalde zorgvragen passen. Het gaat dan om richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules, want dit zijn de huidige geformaliseerde en gedefinieerde systematische beschrijvingen van bij bepaalde zorgvragen passende zorgtrajecten of zorgvormen; en - meetinstrumenten van kwaliteit: deze zijn bedoeld om het resultaat van de zorg transparant in beeld te brengen. Hier gaat het om kwaliteitsindicatoren en andere meetinstrumenten zoals gesystematiseerde vragenlijsten. 6 Zie voor een nadere positionering van normen het slot van deze paragraaf. 20

21 Deze termen geven inhoudelijk goed weer wat in wezen onder professionele standaard in het wetsontwerp is bedoeld. Het voorliggende rapport hanteert de volgende omschrijvingen. Kwaliteitsstandaarden De term kwaliteitsstandaard is de verzamelnaam voor landelijk opgestelde richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules. In alle gevallen beschrijft hij waaraan, naar het oordeel van de betrokken veldpartijen, goede en doelmatige zorg behoort te voldoen gegeven een bepaalde zorgvraag. Dat kan tot normstelling leiden. De beschrijving van de organisatie van het zorgproces kan onderdeel zijn van de kwaliteitsstandaard. De bijpassende meetinstrumenten worden aan elke kwaliteitsstandaard toegevoegd. Meetinstrumenten van kwaliteit De term meetinstrument is de verzamelnaam voor landelijk opgestelde kwaliteitsindicatoren en gevalideerde vragenlijsten. Met meetinstrumenten wordt op systematische en reproduceerbare wijze een indicatie gegeven over de kwaliteit van de geleverde zorg door het resultaat van de meting te vergelijken met een eerder gekozen norm Toelichting op normstelling in de omschrijving van kwaliteitsstandaarden In de omschrijving van kwaliteitsstandaarden wordt vermeld: Dat kan tot normstelling leiden. Normen zijn van belang voor de interpretatie van de kwaliteit van geleverde zorg. Eerder is erop gewezen dat normen op twee manieren tot stand kunnen komen. (i) De eerste is dat normen worden vastgesteld op basis van gekwantificeerde resultaten. Voor deze kwantificering worden meetinstrumenten zoals kwaliteitsindicatoren en vragenlijsten gebruikt. Door de resultaten van verschillende zorgaanbieders onderling te vergelijken wordt een benchmark verkregen die gaandeweg tot norm uitgroeit of op basis waarvan een norm kan worden vastgesteld. (ii) De tweede manier om een norm vast te stellen berust niet op gekwantificeerde uitkomsten van de zorgverlening zelf maar op meer of minder onderbouwde keuzen ten aanzien van de zorgverlening. Voorbeelden zijn wachttijden (binnen een bepaalde tijd moet een bepaald soort zorg beschikbaar zijn), bepaalde zorgaanbieders (instellingen, praktijken of zorggroepen) moeten bepaalde faciliteiten bieden, bepaalde informatie moet aan cliënten worden verstrekt, enzovoort. Voor beide soorten normen geldt dat zij regelmatig worden geëvalueerd en eventueel bijgesteld. 21

22 3 KWALITEITSSTANDAARDEN De term kwaliteitsstandaard is de verzamelnaam voor landelijk opgestelde richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules. In alle gevallen beschrijft hij waaraan, naar het oordeel van de betrokken veldpartijen, goede en doelmatige zorg behoort te voldoen gegeven een bepaalde zorgvraag. Dat kan tot normstelling leiden. De beschrijving van de organisatie van het zorgproces kan onderdeel zijn van de kwaliteitsstandaard. De bijpassende meetinstrumenten worden aan elke kwaliteitsstandaard toegevoegd. 3.1 Inleiding Een kwaliteitsstandaard moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om een adequate kwaliteitscyclus mogelijk te maken. Een belangrijke taak van het Kwaliteitsinstituut is te bevorderen, te bewaken en te borgen dat kwaliteitsstandaarden aan die voorwaarden voldoen. Om vast te stellen of een kwaliteitsstandaard aan de voorwaarden voldoet moet een transparante en reproduceerbare methode beschikbaar zijn. Om die te realiseren is een algemeen toepasbaar model opgesteld voor de opbouw van een kwaliteitsstandaard waarvan de voorwaarden zijn afgeleid waaraan een bepaalde kwaliteitsstandaard moet voldoen. Deze voorwaarden worden vertaald naar eisen die door het Kwaliteitsinstituut worden gehanteerd als criteria om te beoordelen of een bepaalde kwaliteitsstandaard aan de voorwaarden voldoet en in het register kan worden opgenomen. Het algemeen toepasbaar model voor de opbouw van een kwaliteitsstandaard wordt in dit hoofdstuk besproken. Van het model wordt verwacht dat het op alle kwaliteitsstandaarden van toepassing is, zowel in de cure als in de care. 3.2 Richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules Er zijn op dit moment drie soorten kwaliteitsstandaarden, namelijk richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules. In de richtlijnen zijn ook weer soorten te onderscheiden: er zijn monodisciplinaire richtlijnen en multidisciplinaire richtlijnen, en sinds kort zijn er ook de zogeheten netwerkrichtlijnen. Klassieke richtlijnen zijn bedoeld als beslissingsondersteuning voor de zorgprofessional. De laatste tijd is een ontwikkeling gaande waarin richtlijnen ook aandacht gaan besteden aan de organisatie van het zorgproces en aan bijpassende kwaliteitsindicatoren. Ook het perspectief van de cliënt wordt toenemend geïntroduceerd 7. Zorgstandaarden beschrijven met het perspectief van de cliënt het complete zorgcontinuüm bij een bepaalde chronische ziekte in een multidisciplinaire aanpak, alsmede de organisatie van het multidisciplinaire zorgproces en de bijpassende kwaliteitsindicatoren 8. Zorgmodules beschrijven de generieke componenten van een zorgstandaard, waarbij generiek betekent dat de betreffende component van het zorgtraject op meer dan één chronische ziekte van toepassing is 6. Het valt buiten het bestek van deze rapportage de overeenkomsten en verschillen tussen de verschillende soorten kwaliteitsstandaarden te bespreken. Wij verwijzen naar de vigerende 7 Richtlijn voor richtlijnen (III), werkgroep van de Regieraad, maart Zorgstandaarden in model. Coördinatieplatform Zorgstandaarden, februari

23 definities en omschrijvingen van de verschillende soorten kwaliteitsstandaarden. Wel wordt hier opgemerkt dat er een veelheid aan gerelateerde begrippen is die alle, als kwaliteitsinstrument, van belang zijn voor het kwaliteitsbeleid. Daarmee dreigt onduidelijkheid over hun betekenis en beoogde inhoud. Zulke onduidelijkheid moet worden vermeden, de overeenkomsten en verschillen en de onderlinge verbanden moeten helder in kaart worden gebracht. Er is behoefte aan een transparante en zo eenvoudig mogelijke systematiek die een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden faciliteert voor het opstellen en onderhouden van de kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. De kans is groot dat gevestigde opvattingen daartoe enigszins genuanceerd moeten worden, maar de voorspelling is gerechtvaardigd dat het goed mogelijk is de visies te laten convergeren naar een integrale opstelling die voor alle disciplines aanvaardbaar is in het belang van de cliënt. Het ligt voor de hand dat het Kwaliteitsinstituut het initiatief neemt om in samenspraak met professionals en cliënten tot zo n integrale opstelling te komen. Langdurende zorg in bijzonder positie 9 De langdurende zorg, de care: een belangrijke omgeving voor de verpleging en verzorging 10, verkeert in een bijzondere positie waar het de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden betreft. Dit is eerder uiteengezet in paragraaf 1.3 De context van het toetsingskader. Bij de langdurende zorg gaat het met name om de sectoren gehandicaptenzorg 11, langdurende GGZ en ouderenzorg. In deze sectoren zijn de activiteiten om tot kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten te komen minder medisch en meer hulpverlenend van aard en daardoor minder geordend dan in de omgeving van de huisartsen en de medisch specialisten. De kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten in de care zijn meestal anders ingericht, want goede zorg is daar niet primair gericht op genezing of stabilisatie maar op het compenseren van functionele beperkingen van de cliënt waarbij wonen, welzijn en zorg in samenhang worden geleverd. Daarom houdt het toetsingskader rekening met het eigen karakter van de care sector. 3.3 Architectuur van de kwaliteitsstandaard Er wordt gestreefd naar één toetsingskader voor alle kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten. Dat betekent dat er behoefte is aan één model dat alle soorten standaarden accommodeert. Het toetsingskader stimuleert dat kwaliteitsstandaarden een vergelijkbare vorm en volledigheid nastreven. Zij zijn daardoor onderling beter te vergelijken, wat een systematische en reproduceerbare toetsing vereenvoudigt. 9 De bijzondere positie van de langdurende zorg waar het de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden betreft wordt geïllustreerd door de publicaties vermeld in de volgende twee noten. 10 Kwaliteitsdocument Verpleging, Verzorging en Zorg Thuis Uitgave van LOC Zeggenschap in zorg, Zorgverzekeraars Nederland en de Inspectie voor de Gezondheidszorg, april 2012, Mei 11 Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, Visiedocument. Ontwikkeld door: cliëntenorganisaties (FvO, CG-raad, LFB), zorgaanbieders (VGN), beroepsorganisaties (NVO, NIP, NVAVG, V&VN, Phorza), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). Uitgave Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), Utrecht, vernieuwd in 2012, publicatienummer:

Toetsingskader. Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen. Van goede zorg verzekerd

Toetsingskader. Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen. Van goede zorg verzekerd Toetsingskader Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen Van goede zorg verzekerd 2 Het Toetsingskader voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen Het Toetsingskader voor

Nadere informatie

Toetsingskader. Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen. Van goede zorg verzekerd

Toetsingskader. Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen. Van goede zorg verzekerd Toetsingskader Voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen Van goede zorg verzekerd 2 Het Toetsingskader voor beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen Het Toetsingskader voor

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Gehandicaptenzorg

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Gehandicaptenzorg Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Kwaliteit meetbaar maken en verantwoorden

Kwaliteit meetbaar maken en verantwoorden Kwaliteit meetbaar maken en verantwoorden Inspectie voor de Gezondheidszorg drs. Jenneke van Veen Algemene leden vergadering VGN 27 juni 2006 Hoofdinspecteur Verpleging en chronische zorg www.igz.nl WAT

Nadere informatie

Toetsingskader. Voor de langdurige zorg. Van goede zorg verzekerd

Toetsingskader. Voor de langdurige zorg. Van goede zorg verzekerd Toetsingskader Voor de langdurige zorg Van goede zorg verzekerd 2 Het Toetsingskader voor de langdurige zorg Het Toetsingskader voor de langdurige zorg 3 Wat is het Toetsingskader? Het Toetsingskader is

Nadere informatie

1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Addendum bij kwaliteitskader verpleeghuiszorg voor langdurige zorg thuis met een Wlz-indicatie

1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Addendum bij kwaliteitskader verpleeghuiszorg voor langdurige zorg thuis met een Wlz-indicatie Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Zorgstandaarden en ketenzorg : integrale zorg voor chronisch zieken

Zorgstandaarden en ketenzorg : integrale zorg voor chronisch zieken Zorgstandaarden en ketenzorg : integrale zorg voor chronisch zieken Masterclass Eerstelijns Bestuurders 15 oktober 2010, Tulip Inn, Amersfoort Reinout van Schilfgaarde Kenmerken zorgstandaard Ziekte met

Nadere informatie

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform

Nadere informatie

Addendum ondersteuning Kwaliteitsinstituut. bij Programma Kwaliteit van Zorg: Versnellen, verbreden, vernieuwen

Addendum ondersteuning Kwaliteitsinstituut. bij Programma Kwaliteit van Zorg: Versnellen, verbreden, vernieuwen Addendum ondersteuning Kwaliteitsinstituut bij Programma Kwaliteit van Zorg: Versnellen, verbreden, vernieuwen December 2012 1. Inleiding In de algemene programmatekst Kwaliteit van Zorg zijn drie programmalijnen

Nadere informatie

1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Seksualiteit en seksueel misbruik (deel 1,2,3) Sturen op aanpak seksueel misbruik (deel 4)

1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Seksualiteit en seksueel misbruik (deel 1,2,3) Sturen op aanpak seksueel misbruik (deel 4) Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Verklarende woordenlijst

Verklarende woordenlijst Verklarende woordenlijst bij toetsingskader voor instellingen waar mensen verblijven die niet thuis kunnen wonen Utrecht, maart 2017 Behandeling Handelingen en interventies van medische, gedragswetenschappelijke

Nadere informatie

Bouwstenen voor duurzame kwaliteitsinformatie in de zorg

Bouwstenen voor duurzame kwaliteitsinformatie in de zorg Bouwstenen voor duurzame kwaliteitsinformatie in de zorg The long and winding road Wilco Graafmans Nico Rozing Opbouw Het KI in 1 minuut De bouwstenen voor duurzame kwaliteitsinformatie Het duurzame bouwwerk

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Geestelijke Gezondheidszorg en Verslavingszorg (GGZ)

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Geestelijke Gezondheidszorg en Verslavingszorg (GGZ) 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Geestelijke Gezondheidszorg en Verslavingszorg (GGZ) Naam: Monique Strijdonck Organisatie: GGZ Nederland Email: MStrijdonck@ggznederland.nl

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Acute herseninfarct

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Acute herseninfarct Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier kwaliteitsstandaarden. 1 Algemene informatie kwaliteitsstandaard Naam kwaliteitsstandaard

Aanbiedingsformulier kwaliteitsstandaarden. 1 Algemene informatie kwaliteitsstandaard Naam kwaliteitsstandaard kwaliteitsstandaarden Het aanbiedingsformulier kunt u digitaal aanleveren via Register@zinl.nl. De organisaties van cliënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars bieden de informatiestandaard aan. Door

Nadere informatie

» 1 Inhoud. 2 Inleiding Over KIGZ Wie is KIGZ 3.2 Voor wie is KIGZ 3.3 Wat doet KIGZ. 4 KIGZ faciliteert beroepsorganisaties...

» 1 Inhoud. 2 Inleiding Over KIGZ Wie is KIGZ 3.2 Voor wie is KIGZ 3.3 Wat doet KIGZ. 4 KIGZ faciliteert beroepsorganisaties... » 1 Inhoud 2 Inleiding... 5 3 Over KIGZ... 7 3.1 Wie is KIGZ 3.2 Voor wie is KIGZ 3.3 Wat doet KIGZ 4 KIGZ faciliteert beroepsorganisaties... 9 5 Verantwoorde zorg... 10 5.1 Benoemen van kwaliteit 6 Hoe

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. Meetinstrument (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) CQI spoedeisende ambulancezorg.

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. Meetinstrument (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) CQI spoedeisende ambulancezorg. Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of het meetinstrument voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje- Nassau, enz. enz. enz.

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje- Nassau, enz. enz. enz. AMBTELIJKE VERSIE 6 APRIL Wijziging van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg in verband met het creëren van een bevoegdheid voor Onze Minister om een voorgedragen kwaliteitsstandaard niet in het

Nadere informatie

Partijen betrokken bij het ontwikkelen of onderhouden van deze kwaliteitsstandaard zijn: NVK, NVvP, VKGN, NIP, NPCF, ZN

Partijen betrokken bij het ontwikkelen of onderhouden van deze kwaliteitsstandaard zijn: NVK, NVvP, VKGN, NIP, NPCF, ZN Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft:

Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register? 31-05-2015

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register? 31-05-2015 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Pijler 2: Kerngegevens kwaliteit op cliëntniveau (2A) Naam: Mevrouw R. (Rita) HutModderkolk

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Wijkverpleging

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Wijkverpleging Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) 20151105 Indicatorgids Cataract verslagjaar 2015 ZIN besluit

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) 20151105 Indicatorgids Cataract verslagjaar 2015 ZIN besluit Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier toetst Zorginstituut Nederland of het kwaliteitsproduct voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële rol

Nadere informatie

2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving

2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: ZorgmoduleStoppenmetRoken 2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving 3. Gepland moment van revisie van de kwaliteitsstandaard:

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier 1 > > > >

Aanbiedingsformulier 1 > > > > Aanbiedingsformulier Meetinstrumenten 1.1 Wat is de naam van het meetinstrument? 1.2 Wie is het aanspreekpunt van de indiening voor het meetinstrument? 1.3 Wanneer bieden partijen een herziene versie van

Nadere informatie

Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten

Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Van goede zorg verzekerd 2 Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Inhoudsopgave 1. Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten

Nadere informatie

ZiN en kwaliteitsbeleid

ZiN en kwaliteitsbeleid ZiN en kwaliteitsbeleid Ineen Werkconferentie kwaliteit 24 april 2014 Prof Niek J de Wit, huisarts Lid advies commissie kwaliteit achtergrond Agenda Organisatie ZiN Visie op kwaliteit Kwaliteitsregister

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging, Verzorging en Zorg thuis (VV&T)

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging, Verzorging en Zorg thuis (VV&T) 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging, Verzorging en Zorg thuis (VV&T) Naam: I.Heesbeen Organisatie: ActiZ Email: i.heesbeen@actiz.nl Telefoonnummer:

Nadere informatie

CONSULTATIEDOCUMENT. Toetsingskader kwaliteitsstandaarden. en meetinstrumenten

CONSULTATIEDOCUMENT. Toetsingskader kwaliteitsstandaarden. en meetinstrumenten CONSULTATIEDOCUMENT Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten VOORWOORD Bijgaand treft u het consultatiedocument Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten aan. Dit is in samenspraak

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Verpleeghuiszorg

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Verpleeghuiszorg Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging en Verzorging (WLZ)

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging en Verzorging (WLZ) Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Transmurale zorg hartfalen

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Transmurale zorg hartfalen Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

ontwikkelingen wijkverpleging

ontwikkelingen wijkverpleging De wijkverpleegkundige en haar perspectief 22 september 2017 ontwikkelingen wijkverpleging 1 ontwikkelingen wijkverpleging (vervolg) recente ontwikkelingen erkenning van het belang van de rol van de wijkverpleegkundige

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Kenmerk

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Toetsingskader. Voor zorgverzekeraars. Van goede zorg verzekerd

Toetsingskader. Voor zorgverzekeraars. Van goede zorg verzekerd Toetsingskader Voor zorgverzekeraars Van goede zorg verzekerd 2 Het Toetsingskader voor zorgverzekeraars Het Toetsingskader voor zorgverzekeraars 3 Wat is het Toetsingskader? Het toetsingskader is één

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Beleidsregel Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Beleidsregel Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9953 7 april 2014 Beleidsregel Toetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten Zorginstituut Nederland, Gelet

Nadere informatie

Bevindingen. Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mevrouw drs. E.I. Schippers Postbus EJ DEN HAAG. JtH/RvZ/MK/2014/118

Bevindingen. Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mevrouw drs. E.I. Schippers Postbus EJ DEN HAAG. JtH/RvZ/MK/2014/118 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mevrouw drs. E.I. Schippers Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Datum 1 mei 2015 Onderwerp Regeldruk door de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden en de

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Planning - Copy

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Planning - Copy Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier toetst Zorginstituut Nederland of het kwaliteitsproduct voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële rol

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Meetinstrument Kwaliteitsstatuut ggz

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Meetinstrument Kwaliteitsstatuut ggz Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 29689 Herziening Zorgstelsel 25424 Geestelijke gezondheidszorg Nr. 599 Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Beleidsdocument 2012-2016

Beleidsdocument 2012-2016 Beleidsdocument 2012-2016 uw zorg, onze zorg Inhoudsopgave 1. Voorwoord...3 2. Zorggroep de Bevelanden...4 3. Waar staat Zorggroep de Bevelanden voor (Missie, Visie en Doelstellingen)...4 4. Uitwerking:

Nadere informatie

Toezicht op de toegankelijkheid en kwaliteit van de veteranenzorg met behulp van de CQ-index

Toezicht op de toegankelijkheid en kwaliteit van de veteranenzorg met behulp van de CQ-index 110309.08/03 Toezicht op de toegankelijkheid en kwaliteit van de veteranenzorg met behulp van de CQ-index Inleiding In oktober 2007 is het Landelijk Zorgsysteem Veteranen (LZV) van start gegaan. Het LZV

Nadere informatie

Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie?

Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? Relevante partijen: Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? Van goede zorg verzekerd 2 Relevante partijen: Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? 1. Het Register Het Zorginstituut heeft een

Nadere informatie

Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie?

Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? Relevante partijen: Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? Van goede zorg verzekerd 2 Relevante partijen: Hoe betrekt u uw koepel-/ brancheorganisatie? Relevante partijen: Hoe betrekt u uw koepel-/

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Indicatorenset kraamzorg verslagjaar 2015

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Indicatorenset kraamzorg verslagjaar 2015 Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Kraamzorg

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Kraamzorg 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Kraamzorg Naam: Sandra van Beek / Corina Munts Organisatie: ActiZ / BTN Email: s.van.beek@actiz.nl Telefoonnummer:

Nadere informatie

Oktober Verantwoordelijkheidsverdeling in de zorg

Oktober Verantwoordelijkheidsverdeling in de zorg Oktober 2018 Verantwoordelijkheidsverdeling in de zorg Verantwoordelijkheidsverdeling in de zorg 1. Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (hierna: de inspectie) ziet toe op de naleving van een

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Algemene informatie 1. Naam van de richtlijn: Richtlijn diagnostiek en beleid bij volwassenen met chronische nierschade (CNS) 2. Aanspreekpunt (welke partij?)

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. 2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Gehandicaptenzorg

Aanbiedingsformulier. 2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Gehandicaptenzorg 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2.0 VGN KK GZ patientenversie elke dag beter_omslag VGN KK GZ patienteninfo elke dag beter 2. Zorgvraag/aandoening(en)

Nadere informatie

Verklarende woordenlijst

Verklarende woordenlijst Verklarende woordenlijst bij toetsingskader medicatieveiligheid Utrecht, oktober 2018 Begrip Verklaring Bekwaam en bevoegd Bekwaam zijn houdt in het beschikken over kennis en vaardigheid: kennis over de

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. Meetinstrument (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) CQI planbare ambulancezorg.

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. Meetinstrument (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) CQI planbare ambulancezorg. Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of het meetinstrument voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Indicatorenset Prostaatcarcinoom

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Indicatorenset Prostaatcarcinoom Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging en Verzorging (WLZ)

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging en Verzorging (WLZ) 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Verpleging en Verzorging (WLZ) Naam: I.Heesbeen Organisatie: ActiZ Email: i.heesbeen@actiz.nl Telefoonnummer: 0625034236

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 15 mei 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 15 mei 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Heupprothese

1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Heupprothese 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Heupprothese Naam: Mevrouw S. de Vries Organisatie: Zorgverzekeraars Nederland Email: s.de.vries@zn.nl Telefoonnummer:

Nadere informatie

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register?

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register? Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Handleiding Kwaliteitszorg Medische Vervolgopleidingen

Handleiding Kwaliteitszorg Medische Vervolgopleidingen Handleiding Kwaliteitszorg Medische Vervolgopleidingen Martini Ziekenhuis Groningen/Van Swieten Instituut Ziekenhuisgroep Twente locatie Almelo en Hengelo/ZGT Academie 2013 1 Inleiding Ter bewaking van

Nadere informatie

Cliëntenparticipatie bij het ontwikkelen van kwaliteitsinstrumenten in de zorg

Cliëntenparticipatie bij het ontwikkelen van kwaliteitsinstrumenten in de zorg Cliëntenparticipatie in de zorg VOLLEDIGE Definitiekaart VOLLEDIGE Argumentenkaart VOLLEDIGE Optiekaart Definitiekaart Cliëntenparticipatie Wat is in de zorg en wat zijn de doelen hiervan? Deze kaart biedt

Nadere informatie

Checklist om te komen tot signaalvlaggen bij indicatoren

Checklist om te komen tot signaalvlaggen bij indicatoren 1 Checklist om te komen tot signaalvlaggen bij indicatoren Dr. Marloes Zuidgeest Drs. Johan Visser Drs. Marja Appelman SiRM Strategies in Regulated Markets Nieuwe Uitleg 24 2514 BR Den Haag Den Haag, 18

Nadere informatie

Integrale bekostiging multidisciplinaire zorgverlening chronische aandoeningen (DM type 2, VRM, COPD)

Integrale bekostiging multidisciplinaire zorgverlening chronische aandoeningen (DM type 2, VRM, COPD) BELEIDSREGEL Integrale bekostiging multidisciplinaire zorgverlening chronische aandoeningen (DM type 2, VRM, COPD) Ingevolge artikel 57, eerste lid, aanhef en onder b en c, van de Wet marktordening gezondheidszorg

Nadere informatie

Kwaliteitsstandaard Organisatie van Intensive Care. De kwaliteitsstandaard voor de organisatie van de intensive care in het landelijk Register

Kwaliteitsstandaard Organisatie van Intensive Care. De kwaliteitsstandaard voor de organisatie van de intensive care in het landelijk Register Kwaliteitsstandaard Organisatie van Intensive Care De kwaliteitsstandaard voor de organisatie van de intensive care in het landelijk Register Kwaliteitsstandaard voor de organisatie van de IC Een kwaliteitsstandaard

Nadere informatie

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Organisatie van intensive care

3. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Organisatie van intensive care Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Samenvatting Beleidsplan Kwaliteit 2015-2017

Samenvatting Beleidsplan Kwaliteit 2015-2017 Samenvatting Beleidsplan Kwaliteit 2015-2017 Inleiding De Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) heeft als doel kwaliteitsverbetering te bewerkstelligen bij iedere uroloog ten gunste van iedere patiënt.

Nadere informatie

KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN

KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN Patiënten en cliënten hebben het recht om kwalitatief goede zorg te ontvangen. Daarom stimuleert V&VN verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig

Nadere informatie

Eindrapportage Gehandicaptenzorg. Verslagjaar Eindrapportage Gehandicaptenzorg

Eindrapportage Gehandicaptenzorg. Verslagjaar Eindrapportage Gehandicaptenzorg Eindrapportage Gehandicaptenzorg Verslagjaar Eindrapportage Gehandicaptenzorg Inhoud Inleiding eindrapportage Gehandicaptenzorg... 3 Leeswijzer... 5 Eindrapportage Verstandelijk Gehandicapten... 7 Domein

Nadere informatie

Sámen maken we de zorg steeds beter Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg

Sámen maken we de zorg steeds beter Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Sámen maken we de zorg steeds beter Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017-2022 Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017-2022 Een kwaliteitskader voor zorgaanbieders dat uitgaat van de kwaliteit van bestaan

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport DATUM

Tweede Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport DATUM Tweede Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport DATUM 7 juni 2019 KENMERK B20190607MD BETREFT plenaire behandeling wetsvoorstel 35 087 Geachte

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

AWBZ en tandheelkundige hulp

AWBZ en tandheelkundige hulp CVZ 75/14 ONTWERP Rapport AWBZ en tandheelkundige hulp Op.. april 2003 uitgebracht aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Publicatienummer Uitgave College voor zorgverzekeringen Postbus

Nadere informatie

Model. Zorgleefplan. Verantwoorde zorg. Een korte handreiking voor gebruik

Model. Zorgleefplan. Verantwoorde zorg. Een korte handreiking voor gebruik Model Zorgleefplan Verantwoorde zorg Een korte handreiking voor gebruik De cliënt m Het zorgleefplan als instrument voor Verantwoorde zorg Het model Zorgleefplan Verantwoorde zorg is bestemd voor de medewerkers

Nadere informatie

Afspraken ketenzorgindicatoren in S3

Afspraken ketenzorgindicatoren in S3 Afspraken ketenzorgindicatoren in S3 De nieuwe bekostiging voor huisartsen- en multidisciplinaire zorg voorziet in honorering via drie segmenten (S1, S2 en S3). Segment 3 biedt de mogelijkheid voor het

Nadere informatie

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport > Retouradres Postbus 2518 6401 DA Heerlen Minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport Stadspiateau 1 3521 AZ Utrecht

Nadere informatie

Sámen maken we de zorg steeds beter. Samenvatting Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg

Sámen maken we de zorg steeds beter. Samenvatting Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Sámen maken we de zorg steeds beter Samenvatting Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017-2022 Samenvatting Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017-2022 Een kwaliteitskader voor zorgaanbieders dat uitgaat

Nadere informatie

Inleiding. Pagina 1 van 7

Inleiding. Pagina 1 van 7 Inleiding Het hiernavolgende bevat de resultaten van de in 2013 door de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) uitgevoerde Quick scan naar de standaarden van elektronische informatie-uitwisseling in de

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Kwaliteitsstandaard Levensvragen versie 1, mei 2015

Aanbiedingsformulier. Algemene informatie. 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Kwaliteitsstandaard Levensvragen versie 1, mei 2015 Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek. Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden

Nadere informatie

Kwaliteit van leven en zorg. Van meten naar verbeteren van de ketel

Kwaliteit van leven en zorg. Van meten naar verbeteren van de ketel Kwaliteit van leven en zorg Van meten naar verbeteren van de ketel : Inhoudsopgave 1 Kwaliteit van leven en zorg: van meten naar verbeteren... 3 1.1 Welke instrumenten?... 3 1.2 Belang van breed toepasbare

Nadere informatie

Uniforme Rapportage en Indicatoren voor de kwaliteit van de huisartsenzorg

Uniforme Rapportage en Indicatoren voor de kwaliteit van de huisartsenzorg Uniforme Rapportage en Indicatoren voor de kwaliteit van de huisartsenzorg vrijdag 31 oktober 2008 Uniforme Rapportage en Indicatoren voor de kwaliteit van de huisartsenzorg Versie 1.0 TR. van Althuis,

Nadere informatie

Fysiotherapie bij patiënten met Hart-, Vaat- en / of Longaandoeningen, een blik naar de toekomst

Fysiotherapie bij patiënten met Hart-, Vaat- en / of Longaandoeningen, een blik naar de toekomst Fysiotherapie bij patiënten met Hart-, Vaat- en / of Longaandoeningen, een blik naar de toekomst 24 april 2013, Deventer Leendert Tissink Msc Fysiotherapeut Van Zuilichem / Partners Oud Gastel; Docent

Nadere informatie

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register?

3. Wat is het moment waarop een herziene versie van het meetinstrument wordt aangeboden aan het Register? 1. Wat is de naam van het meetinstrument? (incl. versienummer of jaartal van ontwerp) Indicatorgids Maligne lymfoom Aanbiedingsbrief indicatorensets medische specialistische zorg Naam: Mevrouw (Marilou)

Nadere informatie

Bijlage 5: Model basisset kwaliteitseisen Wmo-ondersteuning voor zeer kwetsbare burgers

Bijlage 5: Model basisset kwaliteitseisen Wmo-ondersteuning voor zeer kwetsbare burgers Bijlage 5: Model basisset kwaliteitseisen Wmo-ondersteuning voor zeer kwetsbare burgers Samenvatting In de Wmo 2015 is geregeld dat er nieuwe taken naar gemeenten gaan. Het gaat om taken die tot 2015 vallen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van de Wet marktordening gezondheidszorg;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van de Wet marktordening gezondheidszorg; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 27141 16 mei 2018 Aanwijzing van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 26 april 2018, kenmerk

Nadere informatie

Wat kan het Kwaliteitsinstituut betekenen voor de langdurige zorg?

Wat kan het Kwaliteitsinstituut betekenen voor de langdurige zorg? Zorginstituut Nederland Wat kan het Kwaliteitsinstituut betekenen voor de langdurige zorg? Zorgverbeteraars in de langdurige zorg 13 november 2014 Angelie van der Aalst, Projectleider Good Practices Overzicht

Nadere informatie

Prof. mr J. Legemaate Hoogleraar gezondheidsrecht AMC/Universiteit van Amsterdam

Prof. mr J. Legemaate Hoogleraar gezondheidsrecht AMC/Universiteit van Amsterdam DE GEVOLGEN VAN HET OPNEMEN VAN PROFESSIONELE STANDAARDEN IN EEN WETTELIJK REGISTER VOOR DE JURIDISCHE BETEKENIS VAN DEZE STANDAARDEN EN VOOR DE JURIDISCHE POSITIE VAN ZORGAANBIEDERS Prof. mr J. Legemaate

Nadere informatie

Juni Erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode (bron: Thesaurus Zorg en Welzijn).

Juni Erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode (bron: Thesaurus Zorg en Welzijn). Toezicht op de ambulante ggz voor cliënten met chronisch psychische aandoeningen Juni 2018 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna: inspectie) ziet toe op de naleving van

Nadere informatie

VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT

VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl info@zinl.nl T +31 (0)20 797 85 55 Contactpersoon drs. A.M. Hopman T +31 (0)20 797 86 01 VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT

Nadere informatie

Protocol gecontroleerde experimenteerruimte GGZ Kwaliteitsstatuut 1. Toelichting experimenteerruimte

Protocol gecontroleerde experimenteerruimte GGZ Kwaliteitsstatuut 1. Toelichting experimenteerruimte Protocol gecontroleerde experimenteerruimte GGZ Kwaliteitsstatuut Het GGZ Kwaliteitsstatuut geeft aan wat aanbieders in de GGZ geregeld moeten hebben op het gebied van kwaliteit en verantwoording om curatieve

Nadere informatie

ROM de antwoorden op de meest gestelde vragen vanuit het cliëntenperspectief

ROM de antwoorden op de meest gestelde vragen vanuit het cliëntenperspectief ROM de antwoorden op de meest gestelde vragen vanuit het cliëntenperspectief GGZ Nederland/LPGGz d.d. 5 oktober 2010 Verantwoording GGZ Nederland en de cliënten-/familieorganisaties LPGGz, LOC werken samen

Nadere informatie

Context Informatiestandaarden

Context Informatiestandaarden Context Informatiestandaarden Inleiding Om zorgverleners in staat te stellen om volgens een kwaliteitsstandaard te werken moeten proces, organisatie en ondersteunende middelen daarop aansluiten. Voor ICT-systemen

Nadere informatie

Zelfmanagement. bij zeldzame aandoeningen. juni 2012. Generiek zorgthema ten behoeve van zorgstandaarden voor zeldzame aandoeningen

Zelfmanagement. bij zeldzame aandoeningen. juni 2012. Generiek zorgthema ten behoeve van zorgstandaarden voor zeldzame aandoeningen bij zeldzame aandoeningen juni 2012 Generiek zorgthema ten behoeve van zorgstandaarden voor zeldzame aandoeningen Auteur: Drs. A.E.R.M. Speijer, VSOP Accordering door: Drs. J. Havers Senior Adviseur Landelijk

Nadere informatie

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Gelet op de artikelen 1, eerste lid, onder g, van de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten ; Besluit: HOOFDSTUK

Nadere informatie

Werkopdracht vierde ontwikkelsessie

Werkopdracht vierde ontwikkelsessie Werkopdracht vierde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?

Nadere informatie

Het Kwaliteitsinstituut: een Nederlands sprookje?

Het Kwaliteitsinstituut: een Nederlands sprookje? 1 Het Kwaliteitsinstituut: een Nederlands sprookje? 22 september 2015 @KwaliteitsInst & @ZiNLActueel Jeroen Poot Er was eens een klein koninkrijk in het noordwesten van Europa waar een systeem van gereguleerde

Nadere informatie

Checklist voor de eerste commentaarronde professionele richtlijnen

Checklist voor de eerste commentaarronde professionele richtlijnen Checklist voor de eerste commentaarronde professionele richtlijnen Mei 2015 1. Betreft het een onderwerp met een incidentie op jaarbasis van minimaal 10 op 100.000 inwoners van Nederland? ga naar 4 ga

Nadere informatie