DE RISICO'S VAN FINANCIËLE INSTRUMENTEN
|
|
- Raphaël Lambrechts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Financial accounting Invloed IFRS 7 op kwaliteit risicoverslaggeving DE RISICO'S VAN FINANCIËLE INSTRUMENTEN De maatschappelijke behoefte aan transparante informatie over risico s en het hieraan gerelateerde risicomanagement van ondernemingen neemt toe. De internationale regelgever (IASB) heeft gehoor gegeven aan deze behoefte met de publicatie van IFRS 7. Deze nieuwe standaard, effectief vanaf 1 januari 2007, vereist uitgebreide toelichtingen in het jaarverslag ten aanzien van financiële instrumenten, met een sterke focus op de risico s en beheersingsmaatregelen die hiermee samenhangen. De auteurs bespreken in dit artikel de resultaten van een empirisch onderzoek naar de invloed van IFRS 7 op de kwaliteit van risicoverslaggeving van Europese energiebedrijven. DOOR WILFRED KEVELAM EN RALPH TER HOEVEN Risicoverslaggeving mag zich in de recente jaren steeds meer verheugen in de aanzienlijke belangstelling van wetenschappelijk onderzoek. Zo is onderzocht of er een relatie bestaat tussen de mate van risicoverslaggeving en diverse ondernemingsspecifieke factoren (Linsley en Shrives, 2006). Hieruit blijkt onder andere dat de mate van risicoverslaggeving positief geassocieerd is met de omvang van de onderneming. Andere onderzochte factoren zijn de aanwezigheid van institutionele aandeelhouders en de onafhankelijkheid van de Board of Directors (Abraham en Cox, 2007). Het onderzoek richt zich ook op de leesbaarheid en begrijpelijkheid van de gepubliceerde informatie (Linsley en Lawrence, 2007). Om risicoverslaggeving gedetailleerder te bekijken, wordt er veelal een onderscheid gemaakt in soorten risico s. Een mogelijk onderscheid is dat tussen business risks, internal-control risks en financial risks. Het onderzoek dat we in dit artikel bespreken, gaat in op de laatste categorie risico s. Ten aanzien van deze risico s kan gesteld worden dat er in de recente jaren significante ontwikkelingen hebben plaatsgevonden. Enerzijds zijn financiële risico s fors toegenomen, evenredig aan het aantal toegenomen financiële instrumenten, die bovendien steeds complexer worden. 1 Anderzijds hebben ook risicomanagementtechnieken zich in de laatste jaren sterk ontwikkeld. De internationale regelgever, International Accounting Standards Board (IASB), reageerde op de genoemde ontwikkeling met de invoering van een nieuwe standaard op het gebied van financiële instrumenten. Onder financiële instrumenten vallen zowel primaire financiële instrumenten, zoals handelsvorderingen en -schulden, als derivaten, zoals opties en termijncontracten. IFRS 7 betekent een vervanging en uitbreiding van bestaande toelichtingsvereisten zoals opgenomen in IAS 30 en 32 2, zodat alle toelichtingsvereisten op het gebied van financiële instrumenten nu in één standaard zijn opgenomen. Het juist en volledig toepassen van IFRS 7 vergt een grote inspanning van ondernemingen. De grote vraag is dan ook of de standaard, door de in Europa verplichte invoering enerzijds en door de praktische toepassing anderzijds, daadwerkelijk leidt tot meer inzicht in de risico s voortvloeiende uit financiële instrumenten, en daardoor tot een verbetering van de informatiekwaliteit van risicoverslaggeving. De OKTOBER
2 tweeledigheid in de vraagstelling impliceert dat kwalitatief goede wetgeving niet een op een leidt tot kwalitatief goede verslaggeving. Immers, ook de praktische toepassing van de standaard is hierbij van belang, wat empirisch onderzoek noodzakelijk maakt. In deze bijdrage willen wij de gestelde onderzoeksvraag beantwoorden op basis van empirisch onderzoek naar de jaarverslaggeving over 2006 en 2007 van twintig Europese beursgenoteerde energieondernemingen. Juist voor deze ondernemingen zijn financiële instrumenten van vitaal belang voor een succesvolle bedrijfsvoering. Inhoud van IFRS 7 IFRS 7 beoogt meer transparantie van ondernemingen op het gebied van enerzijds het belang van financiële instrumenten voor de financiële positie en prestatie van de onderneming, en anderzijds over de aard en omvang van de risico s die hieruit voortvloeien. De IASB meent dat de gebruiker van de jaarrekening dergelijke informatie nodig heeft om een economisch juiste beslissing te kunnen nemen. Alle Europese beursgenoteerde ondernemingen zijn vanaf 1 januari 2007 verplicht IFRS 7 toe te passen, ook als het gebruik van financiële instrumenten nihil is. Echter, de mate van informatieverschaffing is afhankelijk van de mate waarin een onderneming financiële instrumenten bezit en gebruikt. Het juist en volledig toepassen van IFRS 7 vergt een grote inspanning van ondernemingen De grootste verandering ten opzichte van eerdere standaarden zijn de uitgebreide toelichtingvereisten ten aanzien van risico s die voortvloeien uit het bezit en gebruik van financiële instrumenten, en hoe de onderneming deze risico s beheerst. Het gaat hierbij om het kredietrisico, het liquiditeitsrisico, marktrisico s en eventuele overige risicoconcentraties. Operationele risico s vallen buiten het bestek van IFRS 7. De vereiste informatie dient zowel kwalitatief als kwantitatief van aard te zijn. Het principe van paragraaf 31 van IFRS 7 vereist dat een onderneming beschrijft aan welke risico s zij wordt blootgesteld en hoe deze risico s zijn ontstaan. Daarnaast dient de onderneming de doelstellingen, grondslagen en procedures van het risicomanagement duidelijk te maken, evenals de gehanteerde methoden voor het meten van het risico. Ook eventuele wijzigingen hierin ten opzichte van de vorige verslagperiode moeten gepubliceerd worden. Naast de hiervoor genoemde kwalitatieve informatie, vereist IFRS 7 ook kwantitatieve informatie. Deze informatie dient een juiste samenvatting te zijn van informatie die intern aan managers op sleutelposities wordt verstrekt. Dit is de zogenaamde management approach die IFRS 7 kent. Door de management approach wordt de gebruiker van de jaarrekening in staat gesteld de risico s vanuit het standpunt van het management te bekijken. Daarnaast kan het kostenbesparend uitwerken, aangezien de informatie toch al voor interne rapportages wordt opgesteld. Het belangrijkste nadeel is het risico dat mogelijk concurrentiegevoelige informatie naar buiten wordt gebracht. De onderneming zal hierin dus een doordachte afweging moeten maken. IFRS 7 biedt een aantal vereisten waaraan minimaal voldaan moet worden om het vereiste inzicht in de risico s te bieden. Deze minimale kwantitatieve vereisten in relatie tot het betreffende risico bespreken we hierna. Kredietrisico. Kredietrisico wordt gedefinieerd als het risico dat de ene partij bij een financieel instrument haar verplichting niet zal nakomen, waardoor de andere partij een verlies te verwerken krijgt. Een onderneming dient volgens IFRS 7 de maximale kredietblootstelling weer te geven, met een omschrijving van eventueel verkregen onderpanden die ter zekerheid dienen. Wanneer verstrekte kredieten zijn verlopen, dient er een ouderdomsanalyse gepresenteerd te worden met een uitsplitsing van kredieten naar aantal maanden van verloop. Indien het onwaarschijnlijk is dat een onderneming haar geld daadwerkelijk terugkrijgt, kunnen de kredieten worden afgewaardeerd. Ook dit moet uitgebreid worden toegelicht. Een laatste belangrijke verandering die IFRS 7 met zich meebrengt, is dat er een beoordeling van de algemene kredietkwaliteit moet worden gegeven. Dit geeft meer inzicht in de kredietrisico s en vooral of het waarschijnlijk is dat deze kredieten in de toekomst afgewaardeerd moeten worden. De kwaliteit van deze kredieten wordt veelal weergegeven door interne kredietratings, al dan niet gekoppeld aan ratings van externe partijen zoals Standard Poor s en Moody s. Liquiditeitsrisico. Ook omtrent het liquiditeitsrisico, het risico dat een onderneming niet in staat is te voldoen aan haar betalingsverplichtingen voortvloeiende uit financiële instrumenten, dienen uitvoerige toelichtingen te worden opgenomen in het jaarverslag. Het belangrijkste toelichtingvereiste betreft hier een looptijdanalyse van financiële verplichtingen, waarbij de onverdisconteerde, contractuele verplichtingen per tijdvak dienen te worden weergegeven. Onder deze kasstromen vallen niet alleen de rente- en aflossingsbetalingen, maar tevens betalingen die uit hoofde van derivaten zoals swaps, opties en futures verwacht worden (Bout en Ter Hoeven, 2007). 36 OKTOBER 2008
3 Marktrisico s. Tot slot zijn er de marktrisico s. Deze omvatten, maar zijn niet beperkt tot, het valutarisico, het interestrisico en overige prijsrisico s. Bij deze risico s gaat het om mogelijke fluctuaties in de marktwaarde of in de kasstromen van een financieel instrument door schommelingen in marktprijzen. In dit kader wordt door IFRS 7 een gevoeligheidsanalyse vereist voor ieder type marktrisico, waaruit blijkt hoe de resultaten en het eigen vermogen beïnvloed worden door mogelijke veranderingen in de desbetreffende variabele. Deze mogelijke veranderingen moeten redelijkerwijs te verwachten zijn: het gaat hier niet om worst and best case-scenario s. Een onderneming moet aangeven welke methoden en veronderstellingen hierbij gebruikt worden, en welke wijzigingen hierin eventueel hebben plaatsgevonden ten opzichte van de vorige verslaggevingperiode. Als alternatief staat IFRS 7 het ook toe een value at risk-analyse op te stellen. Empirisch jaarrekeningenonderzoek Opzet en methodologie van het onderzoek. Centraal in dit onderzoek, dat is uitgevoerd door een van de auteurs, staat de informatiekwaliteit van risicoverslaggeving. De kwaliteit van informatie is niet eenvoudig te definiëren door de abstracte en subjectieve aard van het concept. Dit impliceert dat ook het meten ervan noodzakelijkerwijs een bepaalde mate van subjectiviteit met zich meebrengt (zie o.a. Knoops, 2001). Immers, in elk onderzoek zullen er keuzes gemaakt moeten worden in zowel de opzet van het onderzoek als de te gebruiken methodologie. In dit onderzoek hebben we gekozen om de kwaliteit van toelichtingen op financiële instrumenten te beoordelen aan de hand van een disclosure index. De informatievereisten van IFRS 7 vormen hierbij de basis. Gezien de arbeidsintensiviteit van de onderzoeksmethode, is het noodzakelijk om de omvang van de disclosure index beperkt te houden. De disclosure index bevat daarom 59 items waarover al dan niet informatie wordt verschaft in het jaarverslag. In de geest van IFRS 7 ligt de focus van de disclosure index op kwantitatieve informatieverschaffing omtrent risicoconcentraties voortvloeiende uit financiële instrumenten. Alle items op de disclosure index kennen dezelfde weging, om zo de aanwezige subjectiviteit te beperken. 3 Figuur 1 geeft de opbouw van de disclosure index weer. De kwaliteit van informatie is niet eenvoudig te definiëren Steekproef. De toepassing van IFRS 7 is onderzocht in de jaarrekeningen 2006 en 2007 van twintig Europese energieondernemingen, om zo de verschillen tussen de jaarverslagen en derhalve de invloed van IFRS 7 te analyseren. Middels een categorisatie in sectoren ( is een overzicht samengesteld van alle Europese energieondernemingen met meer dan vijftig werknemers. Dit heeft geresulteerd in een lijst met ruim tachtig ondernemingen. Uit deze lijst zijn Categorie: Aantal items A. Algemene toelichtingsvereisten 7 B. Toelichtingen ten aanzien van het belang van financiële instrumenten B1. Toelichtingen ten aanzien van de balans 7 B2. Toelichtingen ten aanzien van de resultatenrekening 3 B3. Overige toelichtingen 4 14 C. Toelichtingen ten aanzien van de aard en omvang van risico's C1. Toelichtingen ten aanzien van het kredietrisico 10 C2. Toelichtingen ten aanzien van het liquiditeitsrisico 6 C3. Toelichtingen ten aanzien van marktrisico's 18 C4. Overige toelichtingen ten aanzien van risico's 4 38 Figuur 1 Totaal aantal items op de index: 59 Verdeling kwaliteitscriteria van de disclosure-index OKTOBER
4 willekeurig (at random) twintig ondernemingen geselecteerd, hetgeen ons inziens een representatieve steekproef is. De keuze om het empirisch onderzoek uit te voeren onder jaarrekeningen van ondernemingen uit de energiesector is een logische, aangezien financiële instrumenten van vitaal belang zijn voor deze sector. Sinds de deregulering van Europese energiemarkten in de jaren negentig, hebben ondernemingen in deze sector te maken met zeer volatiele grondstofprijzen, gebaseerd op vraag en aanbod (Van der Kloot Meijburg, 2008). Omvangrijke en zeer gedetailleerde contracten, bijvoorbeeld betreffende de fysieke levering van gas, zijn eerder regel dan uitzondering. Ondernemingen uit deze sector zijn derhalve genoodzaakt grote posities in financiële instrumenten aan te houden, teneinde de financiële risico s die zij lopen te beperken. Onderzoeksresultaten Zoals blijkt uit figuur 2 zijn de scores op de disclosure index in 2007 aanzienlijk hoger dan in Op maar liefst 20 van de 59 items op de checklist werd een significante stijging geconstateerd. Ook steeg het percentage ondernemingen dat de gevraagde informatie inderdaad in het jaarverslag openbaart significant van 48% in 2006 tot 67% in De geselecteerde ondernemingen presenteren meer toelichtingen op financiële instrumenten ten aanzien van de balansposities, de invloed op de resultatenrekening en een aantal overige zaken. Maar de grootste verbetering zit in de kwantitatieve toelichtingen op de financiële risico's. Gezien het vernieuwende karakter van deze informatie bespreken we deze onderzoeksresultaten in het resterende gedeelte van deze paragraaf nader. Kredietrisico. Volgens verwachting constateren wij met betrekking tot het kredietrisico een forse verbetering van de informatiekwaliteit, doordat er aanzienlijk meer kwantitatieve gegevens in het jaarverslag worden opgenomen. Deze kwantitatieve gegevens zijn eenduidig te interpreteren, waardoor er een juist inzicht verkregen kan worden in het daadwerkelijke kredietrisico. IFRS 7 heeft gezorgd voor een grote verbetering van de informatiekwaliteit met betrekking tot financiële instrumenten Bijna alle onderzochte ondernemingen van 2007 noemen het maximale kredietrisico en geven hierbij de vergelijkende cijfers van het voorgaande jaar. Ook over eventueel verkregen onderpanden wordt in 2007 meer informatie verschaft. Een duidelijke omschrijving van deze onderpanden ontbreekt echter regelmatig. Categorie: Toepassing Toepassing A. Algemene toelichtingvereisten: 84% 89% B. Toelichtingen ten aanzien van het belang van financiële instrumenten B1. Toelichtingen ten aanzien van de balans 51% 71% B2. Toelichtingen ten aanzien van de resultatenrekening 70% 88% B3. Overige toelichtingen 81% 93% C. Toelichtingen ten aanzien van de aard en omvang van risico's C1. Toelichtingen ten aanzien van het kredietrisico 37% 68% C2. Toelichtingen ten aanzien van het liquiditeitsrisico 43% 74% C3. Toelichtingen ten aanzien van de marktrisico s 35% 58% C4. Overige toelichtingen ten aanzien van risico's 4% 0% Figuur 2 Gemiddelde toepassing totaal: 48% 67% Gemiddelde toepassing disclosure-index per categorie 38 OKTOBER 2008
5 Een andere verbetering is het bieden van een beoordeling van de algemene kredietkwaliteit. In 2007 biedt bijna 60% van de onderzochte energieondernemingen een dergelijke beoordeling in de vorm van een kredietrating, terwijl in 2006 dit percentage nog op 30% lag. Een laatste, duidelijke kwaliteitsverbetering laat zich zien in het aanbieden van een ouderdomsanalyse van debiteuren die de betalingstermijn hebben overschreden en waarop niet is afgewaardeerd (past due, not impaired). In 2007 wordt dit overzicht door 85% van de onderzochte ondernemingen geboden. Bij de overige 15% wordt het kredietrisico niet significant geacht. Een voorbeeld van een ouderdomsanalyse wordt gegeven in figuur 3. Liquiditeitsrisico. De belangrijkste nieuwe eis is dat er een looptijdanalyse gepubliceerd moet worden, waarbij de onverdisconteerde kasstromen in tijdsvakken ingedeeld moeten worden. Dit biedt veel belangrijke informatie: het wordt immers inzichtelijk hoe omvangrijk de uitgaande kasstromen zijn en in welke periode deze zullen plaatsvinden. In 2007 is er slechts één onderneming die niet voldoet aan deze eis. Dit betekent dat 95% wel een looptijdanalyse openbaart. Nagenoeg alle ondernemingen publiceren hierbij ook de vergelijkende cijfers en een uitsplitsing tussen primaire en afgeleide financiële instrumenten. In 2006 werd slechts in 25% van de onderzochte ondernemingen een vergelijkbare analyse geboden. Wel werden er in een aantal gevallen looptijdanalyses in een andere vorm opgesteld. Deze bieden echter in mindere mate relevante informatie. Overige marktrisico s. Hoewel verwacht werd dat de energieondernemingen moeite zouden hebben om te voldoen aan de eis van gevoeligheidsanalyses, worden deze toch door een grote meerderheid (ruim 80%) van de onderzochte ondernemingen opgesteld en gepubliceerd. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit dat voor een aantal ondernemingen bepaalde risico s niet significant zijn en dat het opstellen van een gevoeligheidsanalyse voor deze risico s dan ook niet verplicht is. Bij de gevoeligheidsanalyses ten aanzien van het valutarisico is de dollar verreweg de meest gebruikte munteenheid. Fluctuaties van 10-15% van de relevante wisselkoers worden hierbij veelal als redelijk verondersteld. Bij het interestrisico worden fluctuaties variërend van % ( bps) gehanteerd. Opvallend is dat aan de harde, kwantitatieve eisen in grote mate wordt voldaan, terwijl de toelichtingen hierop vaak ontbreken of minimalistisch zijn. Onzes inziens zorgt juist deze aanvullende toelichting ervoor dat de gegevens juist geïnterpreteerd kunnen worden. Een voorbeeld van hoe het wel moet, komt uit het jaarverslag 2007 van British Gas (BG) (zie figuur 4). Vooral bij de gevoeligheidsanalyses zijn toelichtingen op de kwantitatieve informatie bij veel ondernemingen onvoldoende Conclusie Uit het empirische jaarrekeningenonderzoek blijkt dat de jaarverslagen 2006 van Europese energiebedrijven slechts in beperkte mate aan de gevraagde informatievereisten van IFRS 7 voldoen. Hoewel niet verplicht, behoorde het tot de mogelijkheden dat ondernemingen de gevraagde informatie vrijwillig publiceerden. Dit blijkt echter nauwelijks het geval. Geconcludeerd kan worden dat IFRS 7 inderdaad voor een grote verbetering van de informatiekwaliteit met betrekking tot financiële instrumenten heeft gezorgd. De grootste verschillen ten opzichte van de jaarverslagen 2006 zijn te vinden in de kwantitatieve toelichtingvereisten over het kredietrisico, het liquiditeitsrisico en de marktrisico s. Deze kwantitatieve informatie is eenduidig te interpreteren en levert daarom een grote bijdrage aan de informatiekwaliteit. De verbetering van de kwaliteit van risicoverslaggeving en daardoor ook van de informatiekwaliteit van de jaarverslagen 2007 van Europese energiebedrijven is derhalve evident. Carrying amount of other financial receivables past due but not impaired EUR 1, Up to 60 days overdue 1, to 120 days overdue 1, More than 120 days overdue 2, Total 5,737 2,046 Figuur 3 Ouderdomsanalyse (jaarverslag Elia, 2007) OKTOBER
6 Op deze conclusie moet echter wel een aantal nuances worden aangebracht. Zo is de bovenstaande conclusie gebaseerd op basis van de door ons gehanteerde kwaliteitscriteria en gekozen onderzoeksmethode. Dit betekent dat een bepaalde mate van subjectiviteit in deze onoverkomelijk is. Uit het onderzoek blijkt verder dat IFRS 7 door de ondernemingen wel heel behoorlijk, maar niet geheel juist en volledig wordt toegepast. In een aantal gevallen worden de risico s en de beheersing van de risico s niet volledig uitgelegd. Ook voldoen sommige ondernemingen niet aan de harde, kwantitatieve informatievereisten. Maar de grootste slag kan gemaakt worden in de toelichtingen op de kwantitatieve informatie. Vooral bij de gevoeligheidsanalyses zijn deze bij veel ondernemingen onvoldoende. In de komende jaren zouden energiebedrijven en, op basis van onze ervaring, ondernemingen in overige sectoren hier meer aandacht aan kunnen besteden, zodat een verdere stijging van de informatiekwaliteit wordt gerealiseerd. Daarnaast zetten wij onze vraagtekens bij de uitwerking van de management approach zoals IFRS 7 die kent. Uit het jaarrekeningenonderzoek blijkt dat veelal wordt voldaan aan de eisen van IFRS 7, maar dat er nauwelijks additionele Sensitivity analysis Financial instruments used by the Group that are affected by market risks primarily comprise cash and cash equivalents, borrowings and derivative contracts. The principal market variables that affect the value of these financial instruments are UK and US interest rates, US Dollar to pound Sterling exchange rates, UK and US gas prices and Japan Crude Cocktail (JCC) prices. The table below illustrates the indicative post-tax effects on the income statement and equity of applying reasonably foreseeable market movements tot the Group s financial instruments at the balance sheet date Business Performance Disposals, remeasurements and impairments Equity Business Performance Disposals, remeasurements and impairments Equity UK interest rates +100 basic points 9 (5) 8 8 (4) 8 UK interest rates +100 basic points (4) 1 (8) (3) 2 (8) US$/UK exchange rate +20 cents (12) (4) (16) (15) (3) (4) UK gas prices + 10 pence/ therm (45) (89) (3) (53) (62) US gas prices + 1US$/mm btu JCC prices + 10US$/bbl (25) The above sensitivity analysis is based on the Group s financial assets, liabilities and hedge designations as at the balance sheet date and indicate the effect of a reasonable increase in each market variable. The effect of a corresponding decrease in these variables is approximately equal and opposite. The following assumptions have been made: (a) the sensitivity includes a full year s change in interest payable and receivable from floating rate borrowings and investments based on the post-swap amounts and composition as at the balance sheet date; (b) fair value changes coming from derivative instruments designated as cash flow or net investment hedges are considered fully effective and are recorded in equity; (c) fair value changes coming from derivative instruments designated as fair value hedges are considered fully effective and entirely offset by adjustments to the underlying hedged item; (d) fair value changes coming from derivatives not in a hedge relationship are recorded in the income statement; (e) fair value changes coming from certain long-term UK gas contracts arise entirely from sensitivity to the two year forward price for UK gas; the long-term gas price assumptions used in the valuation of such contracts are unaffected by reasonably foreseeable movements in UK gas prices. Figuur 4 Gevoeligheidsanalyse (jaarverslag British Gas, 2007) 40 OKTOBER 2008
7 informatie wordt geopenbaard. Volgens IFRS 7 zouden interne rapportages in samengevatte vorm weergegeven dienen te worden in het jaarverslag. Het lijkt of ondernemingen bij het opstellen van de gevraagde informatie meer naar de harde bepalingen van IFRS 7 hebben gekeken, dan daadwerkelijk getracht hebben een juiste samenvatting van de interne rapportages te bieden. ~ Knoops, C.D. (2001), Het meten van de kwaliteit van de financiële verslaggeving; een methodologische beschouwing, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie Vol. 75/10, p ~ Linsley, P.M. en M.J. Lawrence (2007), Risk Reporting by the Largest UK Companies; Readability and Lack of Obfuscation, Accounting, Auditing Accountability Journal Vol. 20/4, p ~ Linsley, P.M. en P.J. Shrives (2006), Risk Reporting: A Study of Risk Disclosures in the Annual Reports of UK Companies, British Accounting Review Vol. 38, p Noten 1. De Amerikaanse 'subprime crisis' kan als een perfecte illustratie van deze ontwikkeling worden beschouwd. Immers, ondoorzichtigheid en complexiteit van financiële (krediet)producten spelen hierin een cruciale rol. 2. IAS 30 biedt vereisten voor informatieverschaffing in de jaarrekening van banken en soortgelijke instellingen. IAS 32 gaat met name dieper in op de presentatie van financiële instrumenten. 3. Ahmed en Courtis (1999) stellen dat ongewogen en 'dichotome disclosure indices' de norm zijn, aangezien zij subjectiviteit minimaliseren. Desondanks is deze stelling in de literatuur aan discussie onderhevig. Literatuur ~ Abraham, S. en P. Cox (2007), Analysing the Determinants of Narrative Risk Information in UK FTSE 100 Annual Reports, British Accounting Review Vol. 39, p ~ Bout, J.L. en R.L. ter Hoeven (2007), Nieuwe verslaggevingregels voor de jaarrekening, Bank- en effectenbedrijf Vol. 56/12, p ~ Kloot Meijburg, M. van der (2008), Beheers de energierisico s, Het Financieele Dagblad. W. (Wilfred) Kevelam MSc (kevelam.wilfred@kpmg.nl) is sinds september werkzaam bij KPMG Accountants te De Meern (Utrecht). Dit artikel is gebaseerd op zijn afstudeerscriptie ter afronding van de Master Accountancy Controlling aan de Rijksuniversiteit Groningen. Prof. dr. R.(Ralph) L. ter Hoeven RA (rterhoeven@deloitte.nl) is partner bij Deloitte en hoogleraar externe verslaggeving aan de Rijksuniversiteit Groningen. De resultaten van het empirisch onderzoek kunt u vinden in de Finance ControlBase. Michael Page, founded 1976 in London, is one of the world s leading professional recruitment consultancies, specializing in the placement of candidates in permanent, contract, temporary and interim positions with clients around the world. The Group operates through 166 offices in 28 countries and employs over employees worldwide. Michael Page Executive Search is a subsidiary of the Michael Page Group, specialised in executive recruitment and selection of leading executives. With a flexible, dynamic methodology, structured by activity sectors, and with consultants who have extensive experience in executive recruitment and selection, Michael Page Executive Search offers a service focused on total client satisfaction for organisations and candidates. Michael Page Executive Search Committed to your Success Specialists in Executive Search 166 offices in 28 countries worldwide
Een gewaarschuwd mens
MASTER THESIS Een gewaarschuwd mens Een empirisch onderzoek naar de invloed van IFRS 7 op de kwaliteit van risicoverslaggeving met betrekking tot financiële instrumenten in de jaarverslaggeving van Europese
Nadere informatieKPMG PROVADA University 5 juni 2018
IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)
Nadere informatieConsultatie vervanging rapportagekader financiële informatie voor non-ifrs-banken. De Nederlandsche Bank
Consultatie vervanging rapportagekader financiële informatie voor non-ifrs-banken De Nederlandsche Bank Consultatie September 2013 Reactie aan CRD@dnb.nl Contactpersonen: Nic van der Ende (n.a.van.der.ende@dnb.nl),
Nadere informatieInvestment Management. De COO-agenda
Investment Management De COO-agenda Vijf thema s 1) Markt 2) Wet- en regelgeving 3 5) Rol van de COO 5 3) Operations 4) Technologie 2012 KPMG Accountants N.V., registered with the trade register in the
Nadere informatieMaterieel belang in de jaarrekening. Nationale Verslaggevingsdag 26 juni 2012 Ton Meershoek Hoofd toezicht financiële verslaggeving
Materieel belang in de jaarrekening Nationale Verslaggevingsdag 26 juni 2012 Ton Meershoek Hoofd toezicht financiële verslaggeving Agenda Inleiding Doel van de jaarrekening Wat is materieel belang Wat
Nadere informatieIFRS 15 Disaggregatie van opbrengsten
IFRS 15 Disaggregatie van opbrengsten Ralph ter Hoeven Partner Professional Practice Department +31 (0) 8 8288 1080 +31 (0) 6 2127 2327 rterhoeven@deloitte.nl Dingeman Manschot Director Professional Practice
Nadere informatieResultaten Derde Kwartaal 2015. 27 oktober 2015
Resultaten Derde Kwartaal 2015 27 oktober 2015 Kernpunten derde kwartaal 2015 2 Groeiend aantal klanten 3 Stijgende klanttevredenheid Bron: TNS NIPO. Consumenten Thuis (alle merken), Consumenten Mobiel
Nadere informatieGeconsolideerde verkorte balans
Geconsolideerde verkorte balans ASSETS 30/06/2017 31/12/2016 Non-current assets 389 033 379 187 Goodwill & Intangible assets 303 910 304 088 Property, plant and equipment 67 449 57 099 Deferred tax assets
Nadere informatieHoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever <> begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo
Hoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo zijn opgemaakt (ook onder IFRS) IAS 7 maakt gebruik van cashstroom tabellen,
Nadere informatieFinancial due diligence: Toegevoegde waarde due diligence adviseur bij afrekenmechanismen
Financial due diligence: Toegevoegde waarde due diligence adviseur bij afrekenmechanismen Door: Gijs van Reen Transacties vinden veelal plaats op een 'cash and debt' free basis. Een analyse van de netto
Nadere informatieSpecial nieuwe standaard van Joint Ventures
Special nieuwe standaard van Joint Ventures Audit І Tax І Advisory Nieuwe standaard Joint Ventures Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Joint operations en joint ventures... 3 3. Veranderingen in de verslaggeving
Nadere informatieToelichting op minderheidsbelangen. Toezicht Financiële Verslaggeving
Toelichting op minderheidsbelangen Toezicht Financiële Verslaggeving Oktober 2012 Inhoudsopgave 1 Executive Summary 4 2 Belangrijkste onderzoeksresultaten 7 3 Aanleiding, doelstellingen en populatie 10
Nadere informatieFuture of the Financial Industry
Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too
Nadere informatieInhoud Deze pdf bevat de volgende Engelstalige voorbeeldrapportages van sectie II, deel 3 HRA:
Handleiding Regelgeving Accountancy Engelstalige voorbeeldteksten Inhoud Deze pdf bevat de volgende Engelstalige voorbeeldrapportages van sectie II, deel 3 HRA: 1.1.1.4: Goedkeurende controleverklaring,
Nadere informatieControleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering van Nederlandse Waterschapsbank N.V. Verklaring over de jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2014 van
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
19.12.2015 L 333/97 VERORDENING (EU) 2015/2406 VAN DE COMMISSIE van 18 december 2015 houdende wijziging van Verordening (EG) nr. 1126/2008 tot goedkeuring van bepaalde internationale standaarden voor jaarrekeningen
Nadere informatieDe grote accountancykantoren berichten
René Steen en Auke Jan Hulsker zijn werkzaam bij Sofia Consulting network IFRS 17 INSURANCE CONTRACTS De impact van IFRS 17 op de balans en resultatenrekening van verzekeraars Verzekeraars zijn al jarenlang
Nadere informatieCSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden
CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 25 november 2008 Nederlandse samenvatting door TIER op 5 juli 2011 Onderwijsondersteunende
Nadere informatieWorking capital management. De toenemende druk op Credit Control
Working capital management De toenemende druk op Credit Control Content Introductie (5 slides) Stelling Het dilemma van Credit Control Wat is werk kapitaal Positie Credit Control binnen de onderneming
Nadere informatieFinanciële instrumenten Hedge Accounting. Eric de Weerdt Anne-Claire van den Wall Bake
Financiële instrumenten Hedge Accounting Eric de Weerdt Anne-Claire van den Wall Bake Audit Februari 2012 Agenda Introductie Hedge Accounting 3 Ontwikkelingen verslaggeving financiële instrumenten 6 Voorbeeld
Nadere informatieNummer 8, december 2014. Update IASB publiceert IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers
Nummer 8, december 2014 Update IASB publiceert IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers IASB publiceert IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers Nieuwe regels zijn door de IASB gepubliceerd voor
Nadere informatieWijziging Regeling staten financiële ondernemingen Wft
DNB Wijziging Regeling staten financiële ondernemingen Wft Regeling van de Nederlandsche Bank NV van 10 december 2007, nr. Juza/2007/01900/kve, houdende wijziging van de Regeling staten financiële ondernemingen
Nadere informatieOmzetsprong in 2016 tot EUR 460 mio op jaarbasis Jaarcijfers FNG bekend
Omzetsprong in 2016 tot EUR 460 mio op jaarbasis Jaarcijfers FNG bekend Mechelen/Zoetermeer, 31 mei 2017, 22.00h - FNG N.V. (FNG, Euronext Amsterdam) ("FNG") maakt haar definitieve jaarcijfers bekend die
Nadere informatieClassificatie en waardering van financiële instrumenten onder IFRS 9
Classificatie en waardering van financiële instrumenten onder IFRS 9 IASB stelt voor om IFRS 9 aan te passen In november 2012 heeft de IASB een exposure draft (ED) inzake een wijziging van IFRS 9 (ED/2012/4)
Nadere informatieCOMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN
COMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN CBN-advies 2013/XX Toelichting omtrent het niet-gebruik van de waarderingsgregels op basis van de waarde in het economisch verkeer voor de financiële instrumenten
Nadere informatieBrexit en Wisselkoersrisico s. Wim De Boe FX Corporate Sales
Brexit en Wisselkoersrisico s Wim De Boe FX Corporate Sales 1. Achtergrond Brexit 23 Juni 2016: We re out!! 3 24 Juni 2016: The day after 4 10/06/2013 10/08/2013 10/10/2013 10/12/2013 10/02/2014 10/04/2014
Nadere informatie: Commentaar op nieuwe concept EU-jaarrekeningrichtlijn
Aan Van : Ministerie van Veiligheid en Justitie t.a.v. mevr. mr. drs. N. Hagemans : Raad voor de Jaarverslaggeving Datum : 7 januari 2012 Betreft : Commentaar op nieuwe concept EU-jaarrekeningrichtlijn
Nadere informatieHOE MAAKT U UW WAGENPARK KLAAR VOOR IFRS 16?
HOE MAAKT U UW WAGENPARK KLAAR VOOR IFRS 16? De IFRS 16. U heeft er hoogstwaarschijnlijk al eens over gehoord of gelezen. De International Financial Reporting Standard 16 (IFRS 16) is de nieuwe leasingstandaard,
Nadere informatie1 Toepasselijke IFRS normen 1. 2 Definities 2 3 Informatie die in de balans moet worden opgenomen 3 4 Onderscheid tussen vlottend en vast 4
Hoofdstuk 3 23/02/2011 - BvV Inhoudstafel 1 Toepasselijke IFRS normen 1 1.1 Referenties 1 1.2 Toepassingsgebied van IAS 1 Presentatie van de jaarrekening 1 2 Definities 2 3 Informatie die in de balans
Nadere informatieRJ-Uiting 2014-3: ontwerp-richtlijn 400 Jaarverslag
RJ-Uiting 2014-3: ontwerp-richtlijn 400 Jaarverslag Ten geleide In de jaareditie 2013 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is hoofdstuk 400 Jaarverslag opgenomen met geringe aanpassingen in de
Nadere informatieThemabijeenkomst Verbonden Partijen. Emmen, 18 februari 2013 Mr. Frank A.H.M. van Attekum Deloitte Consulting B.V.
Themabijeenkomst Verbonden Partijen Emmen, 18 februari 2013 Mr. Frank A.H.M. van Attekum Deloitte Consulting B.V. Agenda Onderwerp Voorstellen, inleiding en verwachtingen Gemeentelijke taken in perspectief
Nadere informatieIn te vullen door de docent: Cijfer: = Slechts hele punten toekennen! 5,4. In te vullen door de student: Naam: Groep: Collegiale toetsing
In te vullen door de docent: Cijfer: = Slechts hele punten toekennen! 5,4 In te vullen door de student: Naam: Studentnummer: Docent: Groep: Collegiale toetsing FN2VS2FE01-1 HEEJM Aanwijzingen: N.B. Lees
Nadere informatieRubriek Verslaggeving en Verslaglegging. Bent u klaar voor 2018?
Rubriek Verslaggeving en Verslaglegging Bent u klaar voor 2018? Rubriek Verslaggeving en Verslaglegging Bent u klaar voor 2018? In de rubriek Verslaggeving en Verslaglegging gaan we deze keer in op aandachtspunten
Nadere informatieRubriek Verslaggeving en Verslaglegging. IFRS nog volop in beweging
Rubriek Verslaggeving en Verslaglegging IFRS nog volop in beweging IFRS nog volop in beweging In de nieuwe rubriek Verslaggeving en Verslaglegging deze keer een update over IFRS standaarden. Hierbij gaan
Nadere informatieThemaonderzoek 2011 Winst per aandeel (IAS 33)
Themaonderzoek 2011 Winst per aandeel (IAS 33) Toezicht Financiële Verslaggeving 27 oktober 2011 Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011
Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)
Nadere informatieCOMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN. Technische nota 2017/XX - Definiëring van EBIT / EBITDA na omzetting van de accounting richtlijn
COMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN Technische nota 2017/XX - Definiëring van EBIT / EBITDA na omzetting van de accounting richtlijn Ontwerp technische nota van 15 maart 2017 1. In hetgeen volgt wenst
Nadere informatieProf dr Philip Wallage 2 JUNI 2010 AMSTERDAM SEMINAR EUMEDION, NIVRA EN VBA
Wat is de feitelijke rol van de accountant ten aanzien van het jaarverslag en elders opgenomen niet financiële informatie? In hoeverre matcht deze rol met de verwachtingen van beleggers? Prof dr Philip
Nadere informatieOpgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond.
Opgaven in Nederlands. Alle opgaven hebben gelijk gewicht. Opgave 1 Gegeven is een kasstroom x = (x 0, x 1,, x n ). Veronderstel dat de contante waarde van deze kasstroom gegeven wordt door P. De bijbehorende
Nadere informatieIT risk management voor Pensioenfondsen
IT risk management voor Pensioenfondsen Cyber Security Event Marc van Luijk Wikash Bansi Rotterdam, 11 Maart 2014 Beheersing IT risico s Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de hele procesketen,
Nadere informatieControleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Nederlandse Waterschapsbank N.V. Verklaring over de jaarrekening 2015
Nadere informatieIFRS 15 Nieuwe regels verwerken opbrengsten
IFRS 15 Nieuwe regels verwerken opbrengsten Ralph ter Hoeven Partner Professional Practice Department +31 (0) 8 8288 1080 +31 (0) 6 2127 2327 rterhoeven@deloitte.nl Dingeman Manschot Director Professional
Nadere informatieNedSense enterprises n.v. AVA. 11 juni 2013
NedSense enterprises n.v. AVA 11 juni 2013 a) Bespreking van het jaarverslag b) Bespreking en vaststelling van de jaarrekening per 31 december 2012 (ter c) Toelichting op het reserverings- en dividendbeleid
Nadere informatieOpen vragen 1. Wat zijn stakeholders van een onderneming?
Vragen hoofdstuk 8: Externe verslaggeving Open vragen 1. Wat zijn stakeholders van een onderneming? Externe verslaggeving is, zoals de naam al aangeeft, gericht op het verschaffen van informatie aan partijen
Nadere informatieFinanciële verslaggeving in beweging. Programma
Financiële verslaggeving in beweging Prof. dr Jos M.J. Blommaert 1 Programma Four key steps Recente ontwikkelingen Voorzieningen als verplichtingen Goodwill en reële waarde Impairmenttoets 2 1 Four key
Nadere informatiePeriode < 5 jaar , ,3 5 jaar < periode < 10 jaar 4 44, ,4 10 jaar < periode < 15 jaar Periode > 15 jaar 1 113, ,0
J A A R V E R S L A G 2 0 1 3 24 Verbonden partijen Voor een toelichting op de remuneratie van de leden van de raad van bestuur en van de raad van commissarissen wordt verwezen naar noot 23. Er is in het
Nadere informatieHoe groot was de appetite voor risk appetite?
Hoe groot was de appetite voor risk appetite? Hoe groot was de appetite voor risk appetite? In 2016 zijn de eerste bestuursverslagen gepubliceerd waarin ondernemingen de nieuwe RJ vereisten ten aanzien
Nadere informatieElektronisch handtekenen in een handomdraai! Het proces in enkele stappen 2017, Deloitte Accountancy
Elektronisch handtekenen in een handomdraai! Het proces in enkele stappen 2017, Deloitte Accountancy Onderteken op elk moment! Waarom elektronisch ondertekenen zo gemakkelijk is Zoals u weet gaat het ondertekenen
Nadere informatieUpdate IASB publiceert Improvements to IFRSs
Update IASB publiceert Improvements to IFRSs Number 9, April 2015 IASB publiceert Improvements to IFRSs In september 2014 zijn wijzigingen gepubliceerd in IFRS ( Annual Improvements to IFRSs 2012-2014
Nadere informatiecopyright DJB International
copyright DJB International copyright DJB International Your Insurance Cy, since 19XX Still going strong copyright DJB International copyright DJB International Directive 2009/138/EC of 25 nov 2009 On
Nadere informatieOnderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016
Onderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016 Eerste inzichten v Rotterdam, december 2016 Inleiding tot deze eerste inzichten Inleiding tot ons onderzoek FinTouch doet 2-jaarlijks onderzoek
Nadere informatieIs systeemgericht toezicht voor een bedrijf van belang? Presentatie BZW Masterclass Veiligheid. Moerdijk, 30 Juni 2011
Is systeemgericht toezicht voor een bedrijf van belang? Presentatie BZW Masterclass Veiligheid Moerdijk, 30 Juni 2011 Annemarie van der Rest Manager Health, Safety and Environmental Affairs Shell Nederland
Nadere informatieIFRS 15 Balanspresentatie
IFRS 15 Balanspresentatie Ralph ter Hoeven Partner Professional Practice Department +31 (0) 8 8288 1080 +31 (0) 6 2127 2327 rterhoeven@deloitte.nl Dingeman Manschot Director Professional Practice Department
Nadere informatieSIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance
FINANCE consulting interim management professionals duurzame relaties met onze opdrachtgevers, gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. OVER FINANCE Finance is een middelgroot
Nadere informatieFinancial yearly report YES-DC 2011
Financial yearly report YES-DC 2011 General meeting of members, February 22 rd 2012 Summary The equity of YES-DC on 2 nd February 2011 was 5.207,57 and we budgeted a difference of about 12,50 less in 2011.
Nadere informatieKleine en micro-rechtspersonen Er worden geen wijzigingen van hoofdstuk B11 Leasing voorgesteld.
RJ Uiting 2019-3: ontwerp-richtlijn 292 Leasing identificeren of een overeenkomst een lease bevat en verschaffen van informatie over leaseovereenkomsten Algemeen In RJ Uiting 2018-3 De verwerking van leases
Nadere informatieRubriek Verslaggeving en Verslaglegging. Het mega project van de IASB
Rubriek Verslaggeving en Verslaglegging Het mega project van de IASB Meerdere malen hebben we in deze rubriek gesproken over allerlei initiatieven van de International Accounting Standards Board (IASB)
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieIFRS 15 Optreden als principaal of als agent?
IFRS 15 Optreden als principaal of als agent? Ralph ter Hoeven Partner Professional Practice Department +31 (0) 8 8288 1080 +31 (0) 6 2127 2327 rterhoeven@deloitte.nl Dingeman Manschot Director Professional
Nadere informatieGOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST
National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE
Nadere informatieAanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016
Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016 Per 1 augustus 2016 voert de beheerder van de Aegon Funds, de AEAM Funds en de Aegon Paraplu 1 Funds, Aegon Investment
Nadere informatieNedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking
Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Financial Investigator Zeist 19 juni 2017 Frans Dooren directeur Agenda Introductie Nedlloyd Pensioenfonds
Nadere informatieImpact of BEPS disruptions on TCF / TRM / Tax Strategy
Impact of BEPS disruptions on TCF / TRM / Tax Strategy Be prepared for the future Herman Huidink & Hans de Jong TCF / TRM Basics (I) Werkstromen Tax Tax risk management & control Tax reporting & compliance
Nadere informatieVERSLAG (2016/C 449/35)
C 449/188 NL Publicatieblad van de Europese Unie 1.12.2016 VERSLAG over de jaarrekening van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden betreffende het begrotingsjaar
Nadere informatieDe rol van de waarde van vastgoed in crisistijd op de verslaggeving van vastgoed ondernemingen
De rol van de waarde van vastgoed in crisistijd op de verslaggeving van vastgoed ondernemingen VBA - Seminar Jef Holland Head of Real Estate Audit Amsterdam Tel. : +31 (0)20-582 4504 E-Mail: jholland@deloitte.nl
Nadere informatieFiguur overgenomen uit Value Based Healthcare prijsinschrijvingsdocumentatie van The Decision institute die hier ook opleidingen voor aanbieden.
De waardebepaling van nieuwe producten en services in de zorg Het beantwoorden van de vraag of nieuwe producten en services in de zorg daadwerkelijk meerwaarde brengen is niet gemakkelijk. Er is een levendige
Nadere informatieA day made of glass. h.p://www.youtube.com/watch? v=6cf7il_ez38
A day made of glass h.p://www.youtube.com/watch? v=6cf7il_ez38 HC5: Finance in Entrepreneurship Blok 3: 2011 Ben White & Arnout Kroezen Agenda 1) Why focus on finance ma.ers? 2) Break Even point 5) Prijs
Nadere informatie98 De Pensioenwereld in 2015
10 98 De Pensioenwereld in 2015 Verslaggeving & communicatie 99 Weloverwogen keuzes nodig voor juiste waardering beleggingen Auteurs: Jacco van Kleef en Lars Mion Pensioenfondsen moeten volgens de verslaggevingsregels
Nadere informatieAan: de aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Lavide Holding N.V.
Aan: de aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Lavide Holding N.V. Grant Thornton Accountants en Adviseurs B.V. De Passage 150 Postbus 71003 1008 BA Amsterdam T 088-676 90 00 F 088-676 90 10
Nadere informatieHeeft IFRS 13 Fair value measurement toegevoegde waarde?
Heeft IFRS 13 Fair value measurement toegevoegde waarde? De recent gepubliceerde IFRS 13 bevat geen nieuwe voorschriften over wanneer reële waarde toegepast moet worden, maar legt uit hoe de reële waarde
Nadere informatieWoningcorporaties & Renterisicomanagement
Aedes Corporatiedag 2012 Woningcorporaties & Renterisicomanagement Rotterdam, World Trade Center 31 mei 2012 Arjan van der Linden Tim Monten Agenda Introductie 5 minuten Renterisico en derivaten 15 minuten
Nadere informatieEumedion symposium Nederland vestigingsland aantrekkelijk voor beleggers én ondernemingen
Eumedion symposium Nederland vestigingsland aantrekkelijk voor beleggers én ondernemingen Belastingen: het dilemma van het betalen van een fair share en de verschillende voorkeuren van aandeelhouders en
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Na raadpleging van de betrokken representatieve organisaties;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 12186 8 juli 2011 Regeling van De Nederlandsche Bank N.V. van 28 juli 2011 tot wijziging van de Regeling staten financiële
Nadere informatieDe impact van automatisering op het Nederlandse onderwijs
De impact van automatisering op het Nederlandse onderwijs Een verkenning op basis van data-analyse Amsterdam, september 2016 Leiden we op tot werkloosheid? De impact van automatisering op het onderwijs
Nadere informatieLaatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011
Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op
Nadere informatieVerslaggeving over kredietrisico's uit beleggingen en vorderingen. Toezicht Financiële Verslaggeving
Verslaggeving over kredietrisico's uit beleggingen en vorderingen Toezicht Financiële Verslaggeving Oktober 2013 Inhoudsopgave 1 Managementsamenvatting 4 2 Aanleiding, doelstellingen en populatie 7 3 Belangrijkste
Nadere informatieAudit Alert 22 De controle van staatsobligaties met landenrisico
Audit Alert 22 De controle van staatsobligaties met landenrisico december 2011 Audit Alert 22 De controle van staatsobligaties met landenrisico 1 Inleiding Binnen de Europese Unie wordt gezocht naar oplossingen
Nadere informatieParticipatieregelingen: beloning of investering?
Participatieregelingen: beloning of investering? Participatieregelingen zijn een veel voorkomend instrument om management te binden en te belonen, zowel in corporate- als privateequity-omgevingen. Ondernemingen
Nadere informatieRapport analyse afschrijvingskosten Gemeente Oostzaan. Oostzaan, 22 april 2013
Rapport analyse afschrijvingskosten Gemeente Oostzaan Oostzaan, 22 april 2013 1. Situatieschets De gemeente Oostzaan is permanent bezig met het verbeteren en optimaliseren van haar bedrijfsvoering. Het
Nadere informatiePensioenen - Opvolging van het 2014 onderzoek naar de naleving van de verslaggevingsstandaard. Kwaliteit Accountantscontrole en Verslaggeving
Pensioenen - Opvolging van het 2014 onderzoek naar de naleving van de verslaggevingsstandaard Kwaliteit Accountantscontrole en Verslaggeving Publicatiedatum: 29 oktober 2015 Autoriteit Financiële Markten
Nadere informatieUitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM
Uitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM 5 maart 2014 De Beukenhof Terweeweg 2-4 2341 CR Oegstgeest 071-517 31 88 Security Intelligence Bijeenkomst Corporate IAM On the Internet,
Nadere informatie(Big) Data in het sociaal domein
(Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078
Nadere informatieVoorwoord. Mededelingen Aureus:
Voorwoord Dit is het overzicht van de studiestof Finance. Het betreft hier een overzicht van de verplichte literatuur. Hoofdstuk A tot en met M bestaat uit de verplichte literatuur van het hoofdboek. Dit
Nadere informatieTotaal , ,4
J A A R V E R S L A G 2 0 1 5 Pré des Pêcheurs, Antibes, Frankrijk, winnaar speciale jury prijs EPA 2015 25 Risicomanagement ten aanzien van financiële instrumenten Beleid ten aanzien van financiële risico's
Nadere informatieFinanciële instrumenten
15 Financiële instrumenten 1501 a 1 191 Gekochte callopties d 250 991 Resultaat op callopties - 50 Aan 110 Bank d 300 2 191 Gekochte callopties d 280 d 530 d 250 Aan 991 Resultaat op callopties d 280 3
Nadere informatieOptional client logo (Smaller than Deloitte logo) State of the State
Optional client logo (Smaller than Deloitte logo) State of the State Den Haag 28 maart 2017 State of the State - Presentatie Taxlab 1 plancapaciteit hebben dan de veronderstelde huishoudensgroei. State
Nadere informatieOpleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.
Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 11. Hoofdstuk 1 Treasury 13
Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1 Treasury 13 1.1 Treasurytaken 13 1.1.1 Cash & liquidity management / Financiering 14 1.1.2 Renterisicobeheer 14 1.1.3 Valutarisicobeheer 15 1.1.4 Beheer van prijsrisico
Nadere informatieVERSLAG (2016/C 449/19)
C 449/102 NL Publicatieblad van de Europese Unie 1.12.2016 VERSLAG over de jaarrekening van het Europees Instituut voor gendergelijkheid betreffende het begrotingsjaar 2015 vergezeld van het antwoord van
Nadere informatieBijzondere waardevermindering van activa. Toezicht Financiële Verslaggeving
Bijzondere waardevermindering van activa Toezicht Financiële Verslaggeving Oktober 2012 Inhoudsopgave 1 Executive Summary 4 2 Belangrijkste onderzoeksresultaten 7 3 Aanleiding, doelstelligen en populatie
Nadere informatiebij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven
Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form
Nadere informatieVERSLAG. over de jaarrekening van de Europese Stichting voor opleiding betreffende het begrotingsjaar 2015 vergezeld van het antwoord van de Stichting
C 449/168 NL Publicatieblad van de Europese Unie 1.12.2016 VERSLAG over de jaarrekening van de Europese Stichting voor opleiding betreffende het begrotingsjaar 2015 vergezeld van het antwoord van de Stichting
Nadere informatieAlternatieve financiële prestatie-indicatoren. Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving
Alternatieve financiële prestatie-indicatoren Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving April 2014 Inhoudsopgave 1 Conclusie en samenvatting 4 2 Doelstellingen, onderzoeksopzet en definiëring
Nadere informatieIFRS 15 Alloceren van de transactieprijs
IFRS 15 Alloceren van de transactieprijs Ralph ter Hoeven Partner Professional Practice Department +31 (0) 8 8288 1080 +31 (0) 6 2127 2327 rterhoeven@deloitte.nl Dingeman Manschot Director Professional
Nadere informatieJaarresultaten 2008 DPA Groep DPA Flex Group N.V. buigt in 2 e halfjaar operationeel verlies om in winst ondanks omzetdaling
- Resultaten 2008 - Amsterdam, 6 maart 2009 Jaarresultaten 2008 DPA Groep DPA Flex Group N.V. buigt in 2 e halfjaar operationeel verlies om in winst ondanks omzetdaling DPA Flex Group N.V. heeft in 2008
Nadere informatieOVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008
OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 Instructie Met als doel het studiecurriculum te verbeteren of verduidelijken heeft de faculteit FEB besloten tot aanpassingen in enkele programma s die nu van
Nadere informatieDutch Round Table On Performance Measurement
Dutch Round Table On Performance Measurement 19 maart 2009 Dag programma Dutch Round Table 13:20 GIPS 2010 Mark van Eijk 13:30 Valutahedging Ido de Geus 14:00 Round Table Discussie 14:45 Koffie Break 15:15
Nadere informatieInhoud Noordhoff Uitgevers bv. Antwoorden hoofdstuk 1 2. Antwoorden hoofdstuk 2 3. Antwoorden hoofdstuk 3 4. Antwoorden hoofdstuk 4 5
Inhoud Antwoorden hoofdstuk 1 2 Antwoorden hoofdstuk 2 3 Antwoorden hoofdstuk 3 4 Antwoorden hoofdstuk 4 5 Antwoorden hoofdstuk 5 6 Antwoorden hoofdstuk 6 8 Antwoorden hoofdstuk 7 9 Antwoorden hoofdstuk
Nadere informatie