LEIDS JAARBOEKJE 1999

Transcriptie

1

2 LEIDS JAARBOEKJE 1999

3

4 JAARBOEKJE VOOR GESCHIEDENIS EN OUDHEIDKUNDE VAN LEIDEN EN OMSTREKEN 1999 EENENNEGENTIGSTE DEEL GEDRUKT VOOR DE VERENIGING OUD LEIDEN DOOR NAUTILUS LEIDEN

5 COLOFON Zetwerk: Grafaria Leiden Scanwerk: Chromalith Leiden Druk: Nautilus Leiden Bindwerk: Aad Looy bv Katwijk Omslag: Detail van de kaart van Rijnland van 1687, door Jan Jansz. Dou en Steven van Brouckhuysen. Stedelijk Museum De Lakenhal. Tegenover titelpagina: Muurgedicht door Pablo Neruda op de hoek Breestraat/Pieterskerkchoorsteeg, aangebracht door de Stichting Tegen-Beeld in november Foto G. Zuyderhoudt.

6 VOORWOORD Jaargang 91 van het Leids Jaarboekje ligt voor u, met een zeer gevarieerde inhoud. Helaas moesten we vijf in memoriams plaatsen, waarvan de laatste voor Jan Terwen, die van 1973 tot en met 1981 voorzitter van de redactiecommissie was. Op 12 januari 1999 overleed Bauke Leverland, die al sinds 1963 deel uitmaakte van de redactie. Ruim tien jaar fungeerde hij als secretaris, daarna als een zeer gewaardeerd en ijverig redactielid. Dit jaarboekje was het laatste, waaraan hij meewerkte. Negen artikelen zijn hier gebundeld, in tijd variërend van de Middeleeuwen tot in de twintigste eeuw. Gilden en loterijen passeren de revue. De universiteit vormt de achtergrond van een studiereis en een ontspoorde student. Epidemieën in het 19de-eeuwse Leiden worden belicht, evenals de padvinderij of moeten we het scouting noemen en de opvang van joodse vluchtelingen vóór de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar organiseerde Stedelijk Museum De Lakenhal een grote overzichtstentoonstelling over kunst en cultuur in Leiden tussen 1890 en 1940, onder de titel Dageraad van de moderne kunst, In dit kader zijn twee artikelen geplaatst; over Floris Verster en zijn kring en de Katwijkse jaren van Jan Toorop. Als vertrouwde rubrieken zijn weer het bouwhistorisch en archeologisch jaaroverzicht en de bibliografie van Leiden en omgeving opgenomen. Na achttien jaar nam mr. C.H. Goekoop afscheid als burgemeester van Leiden. Voor het frontispice hebben we gezocht naar een passende afbeelding, die het afscheid van Goekoop symboliseert. Niet een portret van de voormalige burgervader, maar een muurgedicht (het 67ste!) van de Stichting Tegen-Beeld. Dit gedicht, geschreven door de Chileense dichter Pablo Neruda en getiteld Testamente II is een gedeelte uit Neruda s Canto Generale, waarin de mythische geschiedenis van Amerika in 320 gedichten en 2000 verzen verwoord wordt. In het bijzijn van de Chileense ambassadeur werd dit gedicht in november 1998 door Cees Goekoop onthuld op de muur van de firma Hunkemöller aan de Pieterskerkchoorsteeg. Een bijzondere hulde aan onze scheidende burgemeester kwam daarbij aan het licht. Bij wijze van grap was door de medewerkers van de Stichting Tegen-Beeld de tekst Cees bedankt in een afwijkende kleur als een soort puzzel door de woorden van Neruda heen te lezen. Binnenkort beleven we de overgang naar een nieuw millennium, met eventuele verrassingen. Zeker is dat het Leids Jaarboekje blijft, dat is stressbestendig! Ingrid W.L. Moerman, voorzitter redactiecommissie 5

7 VERENIGING OUD LEIDEN OPGERICHT 5 NOVEMBER 1902 door prof. dr. P.J. Blok en mr. dr. J.C. Overvoorde Erepenning der Gemeente Leiden 1952 Erelid: mw. drs. I.W.L. Moerman (1999). Leden van verdienste: dr. W.C. Braat (1966), prof. Th.H. Lunsingh Scheurleer (1974), dr. R.E.O. Ekkart (1986), mw. prof. dr. C.W. Fock (1988), prof. mr. H.W. van Soest (1991) en S.C.H. Leenheer (1995). 6 BESTUUR mr. C.J.D. Waal (1998), voorzitter mw. drs. C.O.C. Portheine-Caudri (1997), secretaris mr. J. Blommers (1994), penningmeester drs. J.F. Dröge (1993) dr. R.A.T. Eekhout (1998) mw. drs. C.C. de Glopper-Zuijderland (1997) drs. R.C.J. van Maanen (1995) dr. J.L.A. van Rijckevorsel (1995) mw. M.E. Veltkamp-Capel (1996) drs. E.T. van der Vlist (1999) Aanmelding van nieuwe leden en ledenadministratie: H.G.A. Schuurmans, Margo Antinkpad 16, 2331 HC Leiden. Oude jaarboekjes zijn verkrijgbaar bij het Gemeentearchief, Boisotkade 2a, 2311 PZ Leiden. Alle overige correspondentie richte men aan het secretariaat, Postbus 917, 2300 AX Leiden.

8 Contributie ƒ 34,00 per jaar, voor jeugdleden tot 25 jaar ƒ 25,00 per jaar. Lidmaatschap voor het leven ƒ 1.000,00. Girorekening: Bankrelatie: Generale Bank, Leiden, rekening nr COMMISSIE VOOR DE REDACTIE VAN HET LEIDS JAARBOEKJE mw. drs. I.W.L. Moerman (1974), voorzitter dr. D.J. Noordam (1979), secretaris (p.a. Doelensteeg 16, 2311 VL Leiden) drs. R.C.J. van Maanen (1987), eindredacteur drs. L.D. Couprie (1989) drs. J.F. Dröge (1985) prof. dr. W. Otterspeer (1985) EXCURSIECOMMISSIE ir. H.C. de Boer, voorzitter mw. drs. A.M.C. Zuyderhoudt-Deelen, secretaris mw. M.R.M. van Vliet-Ahsmann, penningmeester ing. T.W. Mulder H.J.A. Welling JURY VOOR DE OUD-LEIDENPRIJS prof. dr. G.H.M. Posthumus Meyjes, voorzitter mw. mr. L.J. van Soest-Zuurdeeg prof. dr. W. Otterspeer COMMISSIE VOOR DE OUD-LEIDENPENNING dr. J.L.A. van Rijckevorsel, secretaris mw. drs. A. Buurman-Brunsting drs. B.A.M. Rijsbergen ir. A.P.J.M. Verheijen 7

9 BESTUUR VAN DE STICHTING LEIDSE HISTORISCHE PUBLICATIES dr. J.L.A. van Rijckevorsel, voorzitter mw. drs. E.S.S. Sijbranda, penningmeester mw. drs. I.W.L. Moerman drs. E.J. Weterings COMMISSIE VOOR DE LEIDSE HISTORISCHE REEKS drs. P.A.J. Otgaar mr. R.G.M. Peil drs. E.T. van der Vlist drs. E.J. Weterings PROPAGANDACOMMISSIE mw. M.E.P. Aalders mw. E.R. Gibbels mw. drs. C.C. de Glopper-Zuijderland mw. M.G.H. Moens mw. M.J. Spaargaren-van der Reijden VERTEGENWOORDIGERS IN DIVERSE ORGANISATIES Gemeentelijke Monumentencommissie: drs. J.F. Dröge Stichting Molen de Put: mr. ir. L. Barendregt Stichting Industrieel Erfgoed Leiden: mr. ir. L. Barendregt Vereniging Jan van Hout: dr. R.A.T. Eekhout Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg Leiden: mw. T. de Boer-Donia Vrienden van de Meelfabriek: mr. ir. L. Barendregt 8

10 CORRESPONDENTEN IN RIJNLAND Alkemade: J.W. Kret (1996), Anemonenstraat 1, 2371 GM Roelofarendsveen Alphen aan den Rijn: J.J. Pijpers (1985), Marga Klompéstraat 43, 2401 MG Alphen aan den Rijn Benthuizen: H.M. Smit (1997), Kon. Wilhelminastraat 8, 2731 GD Benthuizen Hazerswoude en Koudekerk: C. Kroon (1987), Rubenslaan 6, 2391 HG Hazerswoude Hillegom: mw. drs. M.C.J. Bultink (1991), Spoorlaan 1, 2182 CN Hillegom Katwijk: A. van der Luijt (1992), Rijnstraat 4, 2223 EE Katwijk Leiderdorp: ing. E. ten Hooven (1985), Burg. Brugplein 1, 2351 NL Leiderdorp Leimuiden en Rijnsaterwoude: E.F. van der Dussen (1997), Boddens Hosangweg 24c, 2481 KZ Woubrugge Liemeer: C.J.N. van der Loo (1995), Plantsoen 15, 2435 XR Zevenhoven Lisse: I.M. Maes (1981), Wagenstraat 45, 2161 ZL Lisse Noordwijk: P.F. Reddingius (1995), Rederijkersplein 17, 2203 GC Noordwijk Noordwijkerhout: P.A. Warmerdam (1992), Victoriberg 132, 2211 DK Noordwijkerhout Oegstgeest: mw. J.J. Kuypers-Pel (1997), Boonstraat 2, 2341 JS Oegstgeest Rijnsburg: S.C.H. Leenheer (1945), Smidstraat 70, 2231 EM Rijnsburg Sassenheim: drs. J.E. van Teijlingen (1991), Kagertuinen 69, 2172 XK Sassenheim Ter Aar en Langeraar: Ph.H. Vonk (1988), Westkanaalweg 74, 2461 EH Ter Aar Valkenburg ZH: J. Portengen (1993), Burg. Lotsystraat 15, 2235 CX Valkenburg ZH Voorhout: E. van der Hoeven (1982), Mauritsstraat 31, 2215 CR Voorhout Voorschoten: J.H.M. Sloof (1984), Leidseweg 343, 2253 JC Voorschoten Warmond: J.G. Schrage (1990), Waagdam 28, 2361 CC Warmond Wassenaar: R. van Lit (1994), Waalsdorperlaan 9, 2244 BM Wassenaar Woubrugge en Hoogmade: E.F. van der Dussen (1996), Boddens Hosangweg 24c, 2481 KZ Woubrugge Zoeterwoude: H.A. van der Post (1998), Verlaatweg 3, 2381 BP Zoeterwoude Kroniekschrijver Leiden: mw. mr. L.J. van Soest-Zuurdeeg, Hofdijck 28, 2341 NC Oegstgeest 9

11 JAARREKENING 1998 VAN DE VERENIGING OUD LEIDEN BATEN- EN LASTENREKENING OVER 1998 Contributies en extra bijdragen ,11 Bedrijfslidmaatschappen 3.500,00 Verkoop boeken etc ,50 Legaten en schenkingen 0, ,61 Kosten Leids Jaarboekje ,43 Bulletin ,74 Kosten bestuur en vereniging ,59 Lezingen, zaalhuur 2.891,83 Bijdragen en lidmaatschappen 911,50 Propaganda en publiciteit 2.163, ,56 Opbrengst effecten ,79 Rente en kosten , , ,43 AF: subsidies ,00 AF: Fonds mr. Annie Versprille 2.500, , ,48 AF: Dotatie Plaquettefonds 2.000,00 AF: Dotatie 100 jaar Oud Leiden , ,00 Overschot ,48 1 Na aftrek van ƒ (4%) rente ten gunste van Fonds mr. Annie Versprille. 10

12 BALANS PER 31 DECEMBER 1998 Bank/giro ,53 Effecten ,05 1 Lening p.m. 2 Bankrente 782,44 Advertenties 0,00 Leids Jaarboekje 8.189,00 Dividendbelasting 592,98 Fonds mr. Annie Versprille ,00 3 Plaquettefonds , jaar Oud Leiden ,00 Subsidies ,00 Crediteuren 2.450,00 Vermogen , , ,00 Specificatie vermogen Saldo ,62 Overschot ,48 Koersresultaat 4.460,82 Vermogen ,92 Subsidies 1998 Leiden in vroeger tijden In de nieuwe stad. Nieuwkomers in Leiden, Boek Thorbecke Graf Marinus van der Lubbe Lakenhal/Swanenburg Orgelpijp Pieterskerk Beurswaarde ƒ Stichting Geschiedschrijving Leiden nominaal ƒ De middelen van dit fonds zijn bestemd om de uitgave te ondersteunen van wetenschappelijke publicaties die betrekking hebben op het verleden van Leiden en omstreken. Aanvragen dienen vergezeld te gaan van een aanbeveling van ten minste één hoogleraar. 4 Waarvan ƒ t.l.v. Fonds mr. Annie Versprille. 11

13 JAARVERSLAG VAN DE VERENIGING OUD LEIDEN OVER HET JAAR 1998 Samenstelling van het bestuur Tijdens de jaarvergadering trad prof. dr. P.J.F. Obbema af als voorzitter. Zijn functie werd overgenomen door mr. C.J.D. Waal. Mevrouw T. de Boer-Donia droeg de taak van secretaris over aan mevrouw C.O.C. Portheine-Caudri en mevrouw mr. L.J. van Soest-Zuurdeeg verliet eveneens het bestuur: het lezingenprogramma zal voortaan verzorgd worden door dr. R.A.Th. Eekhout. Drs. C.B.A. Smit heeft helaas in de loop van het jaar om gezondheidsredenen zijn functie binnen het bestuur moeten neerleggen. Ledenvergadering De jaarlijkse algemene ledenvergadering is gehouden op 24 maart De jaarverslagen van secretaris en penningmeester werden goedgekeurd, waarna de laatste werd gedechargeerd. Na het aftreden van mr. A.E.G. Mulders uit de kascommissie werd mr. J. Brouwer tot zijn opvolger benoemd. Er werd besloten tot de mogelijkheid van een contributie voor het leven voor een bedrag van ƒ Op advies van de jury werd de Oud Leiden-prijs toegekend aan mevrouw drs. Ruth Krul voor haar artikel: Een tekenmeester tussen ambacht en kunsten. Leden In dit jaar hebben zich ruim honderd nieuwe leden gemeld. Vier pioniers werden lid voor het leven. Vooralsnog blijken de leden onwennig tegenover deze nieuwe mogelijkheid te staan. De Vereniging telt thans meer dan leden. Werkzaamheden van het bestuur Het bestuur is in 1998 zesmaal in vergadering bij elkaar gekomen. Tussentijds hadden frequenter korte bijeenkomsten plaats van het dagelijks bestuur (voorzitter, vicevoorzitter, penningmeester en secretaris) voor het bespreken van lopende zaken. Op initiatief van de voorzitter van Oud Leiden, en na voorstel hiertoe gedaan tijdens de algemene ledenvergadering door mevrouw drs. E. Verheggen, is op 3 augustus 1998 de Stichting Cultureel Platform in het leven geroepen. Het Platform, 12

14 waarbij een twintigtal Leidse culturele organisaties betrokken is, stelt zich ten doel: het bevorderen van uitwisseling van informatie tussen de deelnemende instellingen, de plaatsing van het culturele beleid als volwaardig aandachtspunt op de politieke agenda van Leiden en het stimuleren van het stedelijk debat over culturele kwesties. De aandacht gaat speciaal uit naar gemeentelijke plannen van stadsvernieuwing als het Aalmarktproject, de Meelfabriek, De Lakenhal en kleinere locaties. De ontwikkelingen worden waakzaam gevolgd. De plannen omtrent het naderende eeuwfeest van de Vereniging vormen een vast agendapunt van de bestuursvergaderingen. Leden van het bestuur vertegenwoordigden de Vereniging bij tal van manifestaties, als de festiviteiten rond het afscheid van burgemeester Goekoop, de herdenking van Marinus van der Lubbe e.a. De voorzitter viel de eer te beurt om, samen met burgemeester Goekoop, de nieuwgeplaatste grafsteen van oud-burgemeester jhr. mr. N.C. de Gijselaar op begraafplaats Rhijnhof te onthullen. Schenkingen De Vereniging ontving namens de Stichting Oud Alkemade, uit handen van de heer T. van der Zwet, een serie van 32 foto s (met vijf dubbele), tijdens de bevrijding van Leiden in 1945 genomen door W.F. van Dam uit Leimuiden (thans woonachtig in Oude Wetering). Mevrouw Van der Klink-Zandvliet en mevrouw U. Tam-de Chauffepié schonken de Vereniging een imposante reeks Leidse Jaarboekjes. Tijdens de algemene ledenvergadering schonk de Vereniging aan Museum De Lakenhal een wieg die door de gemeente Leiden in 1928 aangeboden is aan de familie bij de geboorte van de ste inwoner van de stad. Ook schonk de Vereniging een penning, geslagen ter herinnering aan de Stadhuisbrand van 1929 in etui. Propaganda De Vereniging gaf, zoals ieder jaar, acte de présence in de Pieterskerk op de Uitdag (5 september) en tevens in de Burgerzaal van het Stadhuis op de Open Monumentendagen (12 en 13 september). De stand, voorzien van afdrukken van foto s uit de eigen collectie van de Vereniging, trok veel geïnteresseerden. Gedurende het jaar werd de stand op drie verschillende locaties geplaatst: in Schouwenhove en in het St. Elisabeth Gasthuishof te Leiden en in Rustenborch te Oegstgeest. Tweemaal verzorgden bestuursleden ter gelegenheid daarvan ter plaatse lezingen met diapresentaties. Informatie over onze Vereniging kon worden beluisterd in twee radio-interviews: een voor de Leidse Ziekenomroep, en een voor Radio West in het programma Van Alkemade tot Zoeterwoude. De propagandacommissie verleende hand- en spandiensten bij de algemene vergadering en de dieslezing van de Vereniging. Zij zorgde er tevens voor dat de folders 13

15 van Oud Leiden op vaste punten in de stad, maar ook tijdens de juli-manifestatie, Langs Leidse kerken, werden verspreid. In het Leids Nieuwsblad verschenen onder auspiciën van de Vereniging vier artikelen: Nieuwbouw Gemeentearchief geen gemakkelijke bevalling en Kloksteeg 23-25, van kostschool en collegegebouw tot restaurant van mevrouw drs. D. Piazza, en Kijken naar houtskeletten met moer- en kinderbinten en Museumcollectie grotendeels weg achter geheimzinnig hoge gevel van de hand van mevrouw drs. I.W. Lambrechtsen-van Essen. Vijf leden van de Vereniging hebben zich bereid verklaard op te treden als gidsen voor de Dinnersclub bij de viermaal per jaar te houden culinaire wandelingen door Leiden. Subsidies In 1998 heeft de Vereniging voor de volgende publicaties subsidie verleend/gereserveerd: Jaap Moes, Cor Smit, Ed van der Vlist en IJme Woensdregt, In de nieuwe stad. Nieuwkomers in Leiden, (uitgave van de Dirk van Eck-Stichting): ƒ 1.000; Chris Sol, Thorbecke en Leiden. Student, hoogleraar en raadslid ( ): ƒ 2.000; R.E.O. Ekkart, Isaac Claesz. van Swanenburg, , Leidse schilder en burgemeester: ƒ (waarvan ƒ afkomstig uit het Fonds mr. Annie Versprille). Aan het project Leiden in vroeger tijden, gericht op onderzoek van de geschiedenis van Leiden per woonwijk, is een bedrag van ƒ toegezegd. Het comité Marinus van der Lubbe ontving een bijdrage voor de herdenkingsactiviteiten van ƒ Tenslotte adopteerde Oud Leiden een orgelpijp van het orgel in de Pieterskerk voor ƒ Publicaties Het 90ste Leids Jaarboekje is op 9 september aangeboden ten stadhuize, voor het laatst aan burgemeester C.H. Goekoop, hetgeen aan de bijzondere gelegenheid van het verschijnen van dit kroonnummer een weemoedig tintje gaf. Het Mededelingenblad werd in 1998 zesmaal door de secretaris verzorgd. Correspondenten De correspondentenbijeenkomst werd dit jaar gehouden in Noordwijk. De heer P.F. Reddingius ontving de 34 deelnemers aan deze dag in restaurant de Blauwe Gans van de Prominent Inn en verraste de historisch geïnteresseerde bezoekers met een boekje over de familie Van Schie, stichters en eigenaars van dit hotel. Zijn boeiend verhaal over het ontstaan van Noordwijk voerde ons van de Schotse priester Jeroen in 851 tot de ontwikkeling van de badplaats in deze eeuw. Mevrouw drs. A.M. Thijsse sprak vervolgens over publieksparticipatie, een project van de Vereniging Cultureel Erfgoed Zuid-Holland, ter stimulering van de belangstelling 14

16 van de lokale geschiedenis, vooral bij jongeren. Het project heeft in Noordwijk veel succes. Na de verslaggeving van alle aanwezige correspondenten en een heerlijke lunch, bezocht het gezelschap het zeer bezienswaardige Noordwijkse Museum. Vertegenwoordigingen STIEL In het verslagjaar vond een wisseling van de vertegenwoordiging van Oud Leiden in het bestuur van STIEL plaats: de heer dr. T. Dijs trad af en werd opgevolgd door de heer mr. ir. L. Barendregt. De bijeenkomsten van het bestuur werden door de vertegenwoordiger bijgewoond. In het bijzonder nam de vertegenwoordiger deel aan de werkgroep Behoud Meelfabriek. Mede dankzij de inspanningen van deze werkgroep lijken de kansen op een goed toekomstperspectief van de Meelfabriek sterk te zijn gestegen. Op 12 oktober werd de wandelroute, met bijbehorende wandelgids langs Leids industrieel erfgoed, in gebruik genomen. Op 18 december werd het boek Leids Fabrikaat 2, waaraan STIEL samen met Oud Leiden meewerkte, in De Lakenhal ten doop gehouden. Molen de Put In het verslagjaar vond, ten kantore van de voorzitter, op dinsdag 27 oktober de jaarlijkse bijeenkomst van het stichtingsbestuur plaats, die door mr. ir. L. Barendregt, vertegenwoordiger van Oud Leiden in het bestuur, werd bijgewoond. Over het onderhoudswerk, door en op kosten van de gemeente, is het bestuur tevreden. Een probleem vormt de strop om de standerd. Wederom zijn vier nieuwe zeilen voor de molen aangeschaft, een teken dat de molen frequent wordt gebruikt. In de molen wordt nog steeds meel t.b.v. brood gemalen. Op de Nationale Molendag van 9 mei 1998 was de molen, die uiteraard voor het publiek was opengesteld, startpunt van de landelijke fietsdag. Vrienden van de Meelfabriek In het verslagjaar trad de heer mr. ir. L. Barendregt als vertegenwoordiger van de Vereniging Oud Leiden toe tot de Vrienden van de Meelfabriek. Deze toetreding vond zo laat in het jaar plaats, dat omtrent activiteiten thans niets te melden valt. Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg Leiden Het bestuur van de stichting heeft in 1998 gezorgd voor een nieuwe aangepaste folder, met omslagtekening van Hans Borkent. Vanaf april tot en met oktober is de aula de eerste zondagmiddag van de maand opengesteld voor publiek. Het bestuur heeft lezingen en een clavecimbelconcert georganiseerd voor de donateurs. Mevrouw T. de Boer-Donia vertegenwoordigt Oud Leiden in deze stichting. Gemeentelijke Monumentencommissie Bestuurslid van Oud Leiden drs. J.F. Dröge heeft op voordracht van de Vereniging zitting in de gemeentelijke monumentencommissie. Deze kwam in 1998 tot een 15

17 afronding van de monumenteninventarisatie van de binnenstad. Er werden in totaal 289 panden positief beoordeeld, terwijl B & W in 174 gevallen besloten tot plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst. Eind 1998 waren er gemeentelijke monumenten. Het college nam nog geen besluit over de Meelfabriek. In het verslagjaar hield de commissie zich meerdere malen bezig met de herinrichting van de openbare ruimte in het beschermd stadsgezicht. In de Vereniging Jan van Hout wordt Oud Leiden vertegenwoordigd door dr. R.A.Th. Eekhout. De penningmeester en mr. H.J.G. Bruens vertegenwoordigen de Vereniging in de Stichting Geschiedschrijving Leiden. Lezingen De eerste lezing in 1998 was op 20 januari: dr. H. Brinkman over Leidse letteren in de Middeleeuwen (voornamelijk over Jan Phillipsz.), in samenwerking met de Vereniging Jan van Hout. Op 24 maart, aansluitend op de jaarlijkse ledenvergadering, hield dr. H. Meijer een voordracht onder de titel Leidens ontzet, 25 jaar uitreiking van haring en wittebrood. Het was een levendig verhaal over dit unieke traditioneel Leidse evenement: de voorbereiding, de inschrijving en de uitdeling op 3 oktober zelf. Met veel humor werden uitdelers en ontvangers geschetst. De heer Meijer was 25 jaar bestuurslid van de 3 October-Vereeniging en kon zijn relaas met veel persoonlijke herinneringen en anekdotes verrijken. De lezing werd geïllustreerd met dia s. Op 20 augustus sprak ons bestuurslid mevrouw C. de Glopper-Zuijderland voor de Stichting Welzijn Ouderen Oegstgeest over de geschiedenis van Oegstgeest in de 19de en 20ste eeuw. De lezing, die met dia s werd verlevendigd, vond plaats in de ochtend. Dit blijkt zeer gewaardeerd te worden door diegenen voor wie avondlezingen een probleem vormen. Overwogen wordt, deze mogelijkheid vaker aan te bieden. Aan de vooravond van de Open Monumentendag, op 11 september, verzorgde bestuurslid J.F. Dröge in De Lakenhal een lezing over Kappen en kelders van Leidse gebouwen. De volgende dag bestond de mogelijkheid om de voor die gelegenheid opengestelde ruimtes te bezoeken. Op 10 november hield historicus dr. A. van der Lem een voordracht over Huizinga en Leiden. Met dia s werd de bijzondere betekenis van Leiden voor deze beroemde hoogleraar in de algemene geschiedenis tegen de achtergrond van zijn werk toegelicht. Met deze avond vierde Oud Leiden tevens de dies van de Vereniging. Op 25 november hield het oud-bestuurslid C.B.A. Smit een lezing over de geschiedenis van Leiden voor de wijkgemeente van de Marekerk, in Centrum Rosenburch. Op 15 december organiseerde Oud Leiden samen met de Belangstellenden van De Lakenhal een lezing in het Museum. Spreker was dr. R.E.O. Ekkart, die naar aanleiding van de tentoonstelling en het door hem geschreven boek vertelde over de schilder-burgemeester Isaac Claesz. van Swanenburg. Als laatste binnen dit verslagjaar sprak mr. ir. L. Barendregt op 26 januari

18 over Salomon van der Paauw, stadsarchitect van Leiden, Met behulp van dia s schetste de spreker het leven en werk van deze eerste officiële stadsarchitect. Excursies De stadswandeling (18 april, 32 deelnemers) stond in het teken van vuurplaatsen. Architect Taco Mulder vertelde over de ontwikkeling van stookplaatsen in de open lucht tot haardsteden in gebouwen. Dat dit soms ware architectonische bouwsels waren, bleek bij de bezichtiging van de schouwen in het Gravensteen (met gotische schoorsteen) en het Gemeenlandshuis van Rijnland, alsmede bij de interessante schouwen in de consistoriekamer van de Pieterskerk, de schoorsteenstoel in het Jean Pesijnshof en de keukenschouw in het pand Rapenburg 16. De fietstocht (25 april, 27 deelnemers) ging naar Voorschoten. In het centrum van het dorp werd door de heer J.H.M. Sloof, correspondent van Oud Leiden, verteld over de historie van wegen, vaart en haven, en van de bewoners met hun middelen van bestaan. Een wandeling rond de kerk en langs diverse panden bracht die geschiedenis verder tot leven. Hierna volgde een indrukwekkende rondleiding door kasteel Duivenvoorde met de nog oorspronkelijke inrichting van diverse vertrekken, de hal met portretten van de familie Van Wassenaer, de bibliotheek, een kabinet met goudleerbehang, het vele zilverwerk, Chinees en Delfts porselein: prachtig! Zeeuws en Belgisch Vlaanderen waren het reisdoel op 5 en 6 juni (53 deelnemers). In Hulst bezocht het gezelschap het raadhuis, de Willibrordusbasiliek en kon men kiezen tussen een stadswandeling met de ruïne van de Waterpoort of het Streekmuseum. Na de lunch in Philippine reisde men verder naar Aardenburg, met de majestueuze St.-Baafs met sarcofagen uit de 14de en 15de eeuw. Men wandelde door het stille St. Anna ter Muiden met de oude dorpskerk en later door Sluis waar de prachtige raadszaal in het Belfort werd bewonderd. Na overnachting in Terneuzen zagen we in Damme het imposante stadhuis van binnen en van buiten. In Huyse De Grote Sterre werd een video vertoond over het leven van Jacob van Maerlant en bezochten we aansluitend het museum. Nabij Lissewege werd op de plek waar ooit een abdij stond, in Hof ter Doest geluncht, in de nabijheid van een graanschuur uit de 13de eeuw. De excursie werd afgesloten met de bezichtiging van het unieke Slot van Laarne, waar we werden rondgeleid langs fraai meubilair, Brusselse wandtapijten en de schitterende zilvercollectie d Allemagne. In Utrecht (18 juli, 49 deelnemers) werden ons in het museum Van Speeldoos tot Pierement speeldozen, buikorgels en andere muziekinstrumenten gedemonstreerd, waarna een boottocht ons langs de beroemde werven voerde en langs de plantsoenen van Zocher. De lunch werd genoten in de oude stempelmakerij van s Rijksmunt. Wandelend ging het naar het Catharijneconvent, met boeiende bijzonderheden uit de geschiedenis van kerken en kloosters. In Gorinchem (29 augustus, 55 deelnemers) werden wij ontvangen in Dit is in Abrahams Schoot, een oude schuilkerk voor katholieken (thans Lutherse kerk). We wandelden langs het Hugo de Groot-poortje, de Dalempoort, molen de Hoop, de sluizen, historische panden en pakhuizen. We bezochten huize Matthijs-Marijke, 17

19 van oorsprong een weeshuis, met zijn regentenkamer en de door Hugo de Groot ontworpen gebrandschilderde ramen, en het oude Tolhuis. s Middags togen we per voetveer naar slot Loevestein, herleefd verleden, en bezichtigden de Schotse Kamer met de beroemde muurschilderingen. In Rotterdam (10 oktober, 53 deelnemers) bezochten we Kralingen-West en het oude waterwingebied. Na de koffie aan de oude haven gingen we over de Erasmusbrug naar woonwijk Kiefhoek uit de jaren twintig, en daarna genoten we aan de moderne Kop van Zuid van het panorama over de rivier nabij het Hotel New York. Via het Boymanskwartier reisden we huiswaarts. Het einde van wederom een boeiend excursieseizoen. 18

20 STATUTEN Op 17 maart 1998 werden nieuwe statuten gepasseerd voor notaris mr. H.M. Karstensvan Halsema, zoals besloten in de algemene ledenvergadering op 4 november Naam en Zetel Artikel 1 De vereniging draagt de naam: Vereniging Oud Leiden. Zij is opgericht op 5 november 1902 en gevestigd te Leiden. Doel Artikel 2 1. De vereniging heeft ten doel het bevorderen van: a. de kennis van en de belangstelling in de geschiedenis van Leiden en omstreken; b. het behoud en herstel der aldaar aanwezige monumenten van geschiedenis en kunst; c. het behoud van voorwerpen, belangrijk voor de plaatselijke geschiedenis en kunstgeschiedenis, en d. al hetgeen daarmee in verband staat, alles in de ruimste zin des woords. 2. Zij tracht dit doel te bereiken door: a. het houden van voordrachten, excursies en tentoonstellingen, het uitgeven van geschriften en het steunen van door anderen ondernomen activiteiten in de geest van de vereniging; b. het steunen van pogingen van het gemeentebestuur van Leiden tot het bijeenbrengen van voorwerpen belangrijk voor de geschiedenis van Leiden en omstreken; c. het verzamelen van gegevens over in Leiden en omgeving nog aanwezige oude gebouwen en historische voorwerpen; d. het in eigendom verwerven van gebouwen of andere onroerende zaken in Leiden en omstreken, welke van belang zijn uit hoofde van kunsthistorische waarde, merkwaardige of geschiedkundige indeling, alsmede van bouwfragmenten, die kunnen dienen bij restauratie van andere gebouwen; e. alle andere wettige middelen die aan het doel bevorderlijk zijn. 19

21 Lidmaatschap Artikel 3 1. De vereniging bestaat uit gewone leden, jongere-leden, bedrijf-leden, leven van verdienste en ereleden. 2. Gewoon lid is de natuurlijke of de rechtspersoon die zich daarvoor bij het bestuur opgeeft en door het bestuur als zodanig tot de vereniging is toegelaten. Ingeval van niet-toelating door het bestuur kan de algemene vergadering alsnog tot toelating besluiten. 3. Jongere-lid is ieder die zich als lid bij het bestuur opgeeft, jonger is dan vijfentwintig jaar, maar ouder is dan achttien jaar en door het bestuur als zodanig tot de vereniging is toegelaten. Ingeval van niet-toelating door het bestuur kan de algemene vergadering alsnog tot toelating besluiten. 4. Bedrijf-lid is een bedrijf of andere instelling, dat/die zich als zodanig bij het bestuur opgeeft en door het bestuur als zodanig tot de vereniging is toegelaten. Ingeval van niet-toelating door het bestuur kan de algemene vergadering alsnog tot toelating besluiten. 5. Lid van verdienste is ieder die daartoe op voorstel van het bestuur door de algemene vergadering is benoemd wegens zijn verdiensten voor de vereniging. 6. Erelid is ieder die daartoe op voorstel van het bestuur door de algemene vergadering is benoemd wegens zeer bijzondere verdiensten voor de vereniging of haar doelstellingen. 7. Naast de hiervoor genoemde leden kent de vereniging aspirant-leden. Aspirant-lid is een natuurlijk persoon jonger dan achttien jaar die zich daarvoor bij het bestuur opgeeft. Aspirant-leden zijn geen leden in de zin van de wet, doch zij hebben behoudens dat zij geen stemrecht hebben, niet tot bestuurder kunnen worden benoemd, noch de bevoegdheid hebben als bedoeld in artikel 11 lid 2 overigens dezelfde rechten en verplichtingen als in de wet en deze statuten aan leden zijn toegekend en opgelegd. Aspirant-leden wordt in het jaar dat zij achttien worden aangeboden jongere-lid te worden. 8. Waar in deze statuten of na te noemen huishoudelijk reglement zonder meer wordt gesproken van lid respectievelijk leden wordt daaronder verstaan zowel een gewoon lid, jongere-lid, bedrijf-lid, lid van verdienste als erelid, respectievelijk zodanige leden. Artikel 4 1. Het lidmaatschap eindigt: a. door de dood van het lid. Is een rechtspersoon lid van de vereniging, dan eindigt haar lidmaatschap wanneer zij ophoudt te bestaan. b. door opzegging van het lid; 20