Fit en weerbaar de toekomst in

Transcriptie

1 Nota Volksgezondheid , 2014, Duurzaam gezond! Fit en weerbaar de toekomst in Duurzaam Gezond Wordversie definitief 1

2 2

3 Voorwoord 'Als het maar gezond is', is de wens van iedere aanstaande ouder en 'Lang zal je leven', wordt gezongen als er iemand jarig is. Bij een toost uitbrengen horen de woorden op je gezondheid. Gezondheid is iets positiefs, waar je van geniet en wat je koestert. Dit positieve gevoel voor gezondheid deel ik en wil ik de komende vier jaar als wethouder Volksgezondheid uitdragen. In essentie is iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen gezondheid. Utrechters waarvoor dit niet vanzelfsprekend is, wil ik stimuleren de kansen voor een goede gezondheid te pakken door in Utrecht gezonde keuze gemakkelijk te maken. Utrecht profileert zich als mensenrechtenstad. Vanuit die gedachte vind ik dat iedereen recht heeft op een gelijke kans op een goede gezondheid. Ook draag ik vanuit mijn portefeuille actief bij aan de dossiers van mijn collega s om een gezonde fysieke en sociale leefomgeving te creëren. Het aspect gezondheid weegt mee in alle beleidsvoornemens en maatregelen om zo bij te dragen aan een gezonde lucht en een gezonde en veilige leefomgeving. In de stad komt meer groen en het stimuleren van de fiets als vervoermiddel kan een bijdrage leveren aan een gezonde leefstijl en aan het verbeteren van de luchtkwaliteit door minder autogebruik in de stad. Vanuit de ambitie Utrecht als duurzame stad werken we aan een gezond milieu. Het beleidskader Woonstad bevat maatregelen om van Utrecht een stad te maken waar iedereen een passende woning kan vinden in een gezonde, groene, schone en veilige omgeving. Bij de sociale en actievere stad is de komende periode het veilig kunnen opgroeien van onze Utrechtse jeugd tot gezonde, zelfstandige en betrokken burgers een van de prioriteiten. Tijdig signaleren van gezondheidsachterstanden en voorkómen van groter wordende gezondheidsachterstanden is met name bij deze categorie essentieel. Sport en bewegen zijn belangrijk om je fit te voelen. Jong geleerd is ten slotte oud gedaan. Vanuit de portefeuille Volksgezondheid ga ik me richten op het ondersteunen van de bovenstaande beleidsvelden met kennis, kunde en vaardigheden, zowel op inhoud als op proces. Daarnaast heb ik specifieke speerpunten. Als kern van de portefeuille de basistaken bewaken en beschermen van de gezondheid van de Utrechters op een goed niveau uitvoeren. Dat mag de Utrechter van ons als lokale overheid verwachten. Het tweede speerpunt is de aanpak van de gezondheidsachterstanden. De verschillen in gezondheid tussen Utrechters zijn groot. In sommige wijken krijgen mensen twaalf jaar eerder gezondheidsproblemen dan in andere wijken van Utrecht. Dat is onacceptabel. Ik bouw de komende jaren voort op het fundament dat in de gezonde wijk aanpak voor en door Utrechters de afgelopen jaren in de stad is gelegd. De zorgverzekeraar is daarbij een kernpartner. Als derde speerpunt noem ik de integrale aanpak preventie alcohol- en middelenmisbruik bij de jeugd. Zo geeft alcoholgebruik op jonge leeftijd al grote kans op blijvende hersenschade. Dit is bij jongeren en hun ouders onvoldoende bekend. Daarnaast hebben scholen, sportverenigingen, de horecasector, politie en handhaving aangegeven één Utrechtse aanpak te willen om een doorbraak te bewerkstelligen en blijvende schade bij de jeugd te voorkomen. Ik neem deze handschoen graag op en zie voor ons als lokale overheid een coördinerende en stimulerende rol. De kern van gezondheid ligt in fit voelen en weerbaar zijn. Stimuleren van de psychosociale gezondheid is dan ook de rode draad in mijn beleid. Het beleid dat is vormgegeven door en voor de Utrechters en getoetst aan de opvattingen van de maatschappelijke partners die actief zijn in Utrecht. Ik vertrouw erop dat ik door deze aanpak nauw aansluit op de vraag die in de stad leeft. Namens het college van burgemeester en wethouders, Victor Everhardt Wethouder Volksgezondheid 3

4 4

5 Samenvatting Utrecht wil graag een stad zijn van kennis en cultuur. Hiervoor is een goede gezondheid van inwoners een basisvoorwaarde. In Utrecht ervaart 86% van de inwoners zijn gezondheid als (zeer) goed. Dat uit zich in een gezonde (economische) bedrijvigheid, actieve Utrechters die naast school of werk ook als vrijwilliger graag hun handen uit de mouwen steken en veel energie op de thema s duurzaam, groen en gezond. Ambitie Ambitie van Utrecht is een duurzame en gezonde stad te zijn en te blijven. Een stad waarin inwoners zich gezond voelen, gezond zijn en blijven. Een stad waarin gezonde keuzes gemakkelijk zijn, iedereen zijn toekomst in eigen handen kan nemen en waar voor kwetsbare groepen een sociaal vangnet is. Eigen kracht van mensen staat centraal. Waar nodig is er in de buurt een helpende hand op de weg terug naar zelfstandigheid en meedoen. Een brede samenhangende benadering van gezondheid is de basis. Gezondheid zien we als een toestand is van compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en niet alleen de afwezigheid van ziekte of andere gebreken. 1 Samenwerking met Utrechters en publieke en private partners die in Utrecht actief zijn is vanzelfsprekend. De stedelijke gezondheidsdienst heeft de opdracht de gezondheid te bewaken en waar nodig te beschermen en te bevorderen zodat Utrechters zich gezond voelen, zijn en blijven. Aanpak gezondheidsachterstanden, doorbraak op het alcoholdossier zijn samen met de basistaken bewaken en beschermen van de gezondheid de speerpunten. Een goede psychosociale gezondheid is daarbij een noodzakelijke voorwaarde en vormt de rode draad in de nota Volksgezondheid Duurzaam gezond. Fit en weerbaar de toekomst in!. In deze nota laten we zien wat de lokale ambitie voor de portefeuille Volksgezondheid voor de komende vier jaar is en wat de gemeente Utrecht (GG&GD) op zich neemt. Eigen kracht Eigen kracht van mensen is de basis. Mensen dragen de stad en gelukkig is in Utrecht de participatie hoog. Sommige groeperingen en in sommige buurten meer dan in andere kunnen een helpende hand gebruiken. Eerst zijn mensen zelf aan zet. De weg wijzen is dan al vaak voldoende. Mocht dit niet toereikend zijn, dan treffen we aanvullende maatregelen die gericht zijn op zoveel mogelijk zelfstandig functioneren en wonen. Niet iedereen kan zich op eigen kracht staande houden in de samenleving. Mensen kunnen in een uitzichtloze situatie terecht komen, voor een korte of langere periode. In de meest extreme vorm uit zich dat in (dreigend) dakloosheid. Gezondheidsachterstanden De meeste Utrechters voelen zich gezond. De gemeente Utrecht legt de focus op degenen met gezondheidsachterstanden. Uit onderzoek blijkt dat daar waar achterstanden zijn, de gezondheid minder goed is. Op veel leefgebieden is de score ongunstig en stapelen (gezondheids)problemen zich op. Gezondheidsachterstanden zijn hardnekkig. Alleen een consequente, langdurige en gerichte aanpak kan het tij keren. De gemeente wil deze gezondheidsachterstanden aanpakken door een samenhangend vier sporenbeleid: Gezond meedoen, Gezonde leefstijl, Gezonde leefomgeving en Toegankelijke zorg en ondersteuning. In de buurten waar de gezondheidsachterstanden het grootst zijn, gaat de gemeente door met de gezonde wijkaanpak. Bij deze aanpak leveren Utrechters samen met publieke en private partners een bijdrage aan een gezonde fysieke en sociale leefomgeving. De jeugdj heeft de toekomst 1 Definitie van gezondheid, Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO),

6 Fit zijn is essentieel voor de gezonde ontwikkeling van kinderen en jongeren. Gezonde opvoeding is een beschermende factor. Onder het motto 'jong geleerd is oud gedaan' ligt de prioriteit bij de Utrechtse jeugd (en hun ouders). De gemeente wil dat kinderen en jongeren kunnen opgroeien tot gezonde, betrokken en zelfstandige burgers! De komende periode worden activiteiten om een gezonde leefstijl bij de jeugd te stimuleren gecontinueerd met een focus op gezond gewicht en de preventie van alcoholgebruik. Aandacht voor een gezonde leefstijl en weerbaarheid op school zijn speerpunten. Het jeugdbeleid van de gemeente Utrecht wordt integraal vorm gegeven in het programma Jeugd. De gemeente Utrecht bereidt zich voor op de decentralisatie van de provinciale jeugdzorg (Wet op de jeugdzorg), jeugdbescherming en jeugdreclassering en de jeugd-ggz (Zorgverzekeringswet) en de zorg voor de licht verstandelijke gehandicapten (AWBZ). Ook de nieuwe plannen van de rijksoverheid over passend onderwijs hebben een grote impact binnen het werkveld jeugd onderwijs en zorg. De diensten DMO en GG&GD hebben de opdracht voorstellen te ontwikkelen voor een samenhangende aanpak tegen lagere kosten De portefeuille Volksgezondheid en Jeugd hebben op het terrein van zorg samenhang. De jeugdgezondheidszorg 0 t/m 18 jaar speelt een belangrijke rol als poortwachter voor de hele jeugdzorgketen, naast dat zij opvoed- en opgroeiproblemen signaleert, werkt zij aan het verminderen van schooluitval. Hierdoor wil de gemeente het perspectief op respectievelijk een startkwalificatie dan wel betaald of onbetaald werk vergroten. Zelfredzaamheid vergroten Op basis van het aantal problemen op diverse leefgebieden zijn Utrechters te verdelen in drie categorieën. Het merendeel van de Utrechters is zelfredzaam, actief en heeft een lange levensverwachting. Dit noemen we in deze nota de groene groep. Een deel van de Utrechters is kwetsbaar en heeft een aanzienlijk lagere levensverwachting. Deze groep vormt de oranje groep. Een nog kleiner deel is zeer kwetsbaar en leidt veelal aan gezondheidsproblemen met een chronisch karakter. Dat is de rode groep. Kwetsbare Utrechters (oranje) zijn stabiel en zelfredzaam maar lopen gezondheidsrisico's doordat ze meerdere problemen hebben op verschillende leefgebieden. Dit kunnen lichamelijke beperkingen zijn of psychische problemen, maar ook financiële problemen, een onafgeronde opleiding of wonen in een ongezonde omgeving. Deze Utrechters zijn oververtegenwoordigd in de krachtwijken en in een aantal andere buurten van de stad. We stimuleren dat de zelfredzaamheid toeneemt. De aanpak voor de rode categorie krijgt een samenhangende aanpak vanuit de gemeente Utrecht. Deze aanpak wordt momenteel voorbereid door de diensten DMO en GG&GD. Voor de specifieke groep voormalig dak- en thuislozen ligt de focus op het voorkomen van terugval en dus op duurzaam herstel. Voor andere groeperingen in deze rode categorie ondersteunt een effectief en activerend welzijn gesubsidieerd vanuit de gemeente, de bewoner om verantwoordelijkheid te nemen voor zichzelf en voor anderen, emancipatie én zo nodig hulpverlening op maat. De komende jaren verandert de rolverdeling tussen gemeente en uitvoeringsorganisaties, afhankelijk van de activiteit. Soms is de aanpak stedelijk georganiseerd, soms juist op wijk- of nog kleinschaliger op buurtniveau. Alles gericht om waar nodig hulp snel en in samenhang bij mensen te krijgen, zodat ze weer spoedig zelfstandig verder kunnen. Toegankelijke zorg Voldoende en toegankelijke zorg voor alle inwoners van Utrecht bij fysieke dan wel mentale klachten of ziekte is het uitgangspunt. Ieder mens heeft recht op een gelijke kans op een goede gezondheid. Wijkgezondheidscentra en Centra voor Jeugd en Gezin fungeren als basisvoorziening in de wijk. Bewoners kunnen daar terecht voor informatie en advies en zo nodig preventieve zorg. Naast een goed functionerend aanbod van zorgvoorzieningen zijn organisaties die kritisch meedenken met de gemeente essentieel voor een goed functionerende publieke gezondheidszorg. Zij zorgen ervoor dat de rollen en verantwoordelijkheden scherp en zuiver blijven. Het zorgnetwerk in de stad is een belangrijke basis. De GG&GD blijft ook de komende jaren investeren in het faciliteren van ontmoetingen tussen deze maatschappelijke partners, de gemeente en het bestuur van de stad. 6

7 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenvatting 5 Inhoudsopgave 7 1. Inleiding 9 2. Lokaal volksgezondheidsbeleid Ambities en uitgangspunten Utrechts volksgezondheidsbeleid Gezondheid van de Utrechtse inwoners Volksgezondheidsbeleid Alle Utrechters: bewaken en beschermen gezondheid Kwetsbare Utrechters: bevorderen gezondheid, 23 verminderen van gezondheidsachterstanden 3.3 Zeer kwetsbare Utrechters: tijdelijke intensieve acties Financiën Bijlagen Actieprogramma Evaluatie nota volksgezondheid Projectsamenwerking per partner Wettelijk kader Ontvangen adviezen Afkortingen en begrippen 75 7

8 8

9 1. Inleiding Utrecht wil een duurzame en gezonde stad zijn. Een stad waarin iedereen zijn toekomst in eigen handen kan nemen en waar voor kwetsbare groepen een sociaal vangnet is. Utrecht is een stad met een evenwichtige leeftijdsopbouw. Belangrijk voor zowel jong als oud is zich veilig kunnen bewegen als gezonde, zelfstandige en betrokken burgers. Voor kinderen en jongeren wensen we voldoende ruimte om buiten te spelen en zichzelf te ontwikkelen. Sporten en bewegen zijn daarbij belangrijk voor een gezonde fysieke en mentale ontwikkeling. Gezondheid is een groot goed voor ieder van ons. Het gemeentebestuur van Utrecht wil dat alle Utrechters een gelijke kans hebben op een goede gezondheid. Een goede gezondheidszorg en (jeugd)hulpverlening hoort daarbij. Gezonde lucht, een rustige omgeving, een veilige en groene openbare ruimte in en om de stad dragen hier aan bij. Utrechters melden dat zij last hebben van luchtverontreiniging en geluidshinder en zij hebben te maken met onveilige verkeerssituaties. Utrechters met veel problemen wonen bovendien geconcentreerd in enkele wijken. De gezondheid van Utrechters weegt mee bij het merendeel van de beleidsterreinen van de gemeente Utrecht. Schone lucht verbeteren we door alternatieve schone vervoersmiddelen te stimuleren en toch te zorgen voor een goede bereikbaarheid in en rond Utrecht. Een schone, aantrekkelijke, veilige openbare ruimte met voldoende groen die uitnodigt er in te spelen of recreëren helpt. Balans zoeken tussen de blijvende druk op de schaarse ruimte en de negatieve gevolgen daarvan op de gezondheid van de inwoners, de leefbaarheid in de wijken, de bereikbaarheid van de stad en het behoud van groen in en om de stad, is de kern van de opgave in Utrecht. Gelukkig voelt het merendeel van de Utrechters zich gezond. Uit de Volksgezondheid Monitor Utrecht 2010 blijkt dat jeugd, allochtonen en ook ouderen grotere risico s lopen. Het bewaken, beschermen en bevorderen van hun gezondheid vraagt daarom extra aandacht. Een groen, duurzaam en gezond Utrecht is alleen te verwezenlijken met behulp van de Utrechters zelf en diverse groeperingen en organisaties zoals private ondernemingen die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen. Ook is Utrecht rijk aan onderwijsinstellingen en kennisintensieve bedrijven die zich bezig houden met gezondheid(szorg). Ook zij willen een bijdrage leveren. Zowel voor de ontwikkeling als de uitvoering van de activiteiten zijn betekenisvolle en werkbare verbindingen tussen tal van partners van belang om duurzame verbeteringen aan te brengen. De gemeente stimuleert en faciliteert dit waar nodig en mogelijk. De sterke economie van Utrecht en omgeving helpt om een duurzame en aantrekkelijke regio te zijn. Om dit te behouden zijn economische ontwikkeling, sociale participatie en culturele integratie noodzakelijke voorwaarden. Vanuit volksgezondheidsperspectief zijn de begrippen duurzaam en gezond te koppelen. Een lokale voedselstrategie helpt daarbij. Deze voedselstrategie, gebaseerd op de drie P's: People, Planet, Profit, zal ook een zichtbare bijdrage leveren aan het Olympisch Plan voor 2028 en nog verder weg aan de duurzame aantrekkelijke regio die Utrecht in 2040 wil zijn. Noodzakelijke voorwaarde voor economische ontwikkeling, creativiteit en innovatie is dat Utrechters zich gezond voelen, zijn en blijven. Ook vanuit volksgezondheidsperspectief worden de veranderingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de jeugdzorg nauwlettend gevolgd. De verantwoordelijkheden en taken van de gemeente nemen toe en voorbereidingen daarop zijn nodig. De opgebouwde samenwerking met de zorgverzekeraar en het hechte netwerk met de zorgorganisaties in de stad helpen gaten in de zorg te voorkomen. Het risico hierop bestaat omdat de veranderingen gepaard gaan met bezuinigingen vanuit 9

10 het rijk. Vanuit de portefeuille Volksgezondheid wordt het zorgnetwerk Utrecht gefaciliteerd en wordt waar nodig en gewenst samenhang gecreëerd. Vanuit de portefeuille jeugd spant de gemeente zich in om de jeugdketen snel en goed te laten werken Een sterke informatie- en adviesfunctie, het verbeteren en aanscherpen van de signaleringsfunctie (inclusief het vervolg daarop), het verlenen van lichte opvoedhulp en in complexere situaties de inzet van de jeugdadviesteams zijn daarbij essentieel. Al deze functies zin verenigd in de Centra voor jeugd en gezin. Het jeugdbeleid wordt vormgegeven vanuit de portefeuille jeugd. Deze nota Volksgezondheid beschrijft onze visie, ambities en concrete activiteiten en is tot stand gekomen door actieve participatie van Utrechters en in interactie met maatschappelijke partners. Gezondheid wordt vanuit een breed stedelijk perspectief benaderd. Gezond is meer dan afwezigheid van ziekte en is vanuit het perspectief van de overheid zowel middel als doel. Binnen de gemeente worden dan ook in samenhang keuzes gemaakt op het sociale en fysieke veld. Daarmee bereiken we de gewenste synergie. Hoofdstuk 2 beschrijft de ambities en uitgangspunten van het Utrechtse volksgezondheidsbeleid en de gezondheid van de Utrechtse inwoners op dit moment. In hoofdstuk 3 beschrijven we het beleid en de doelstellingen voor de komende vier jaar. Daarbij maken we onderscheid tussen het beleid voor alle Utrechters, voor kwetsbare Utrechters en voor zeer kwetsbare Utrechters. Hoofdstuk 4 geeft inzicht in de financiën. Het laatste hoofdstuk bevat de bijlagen. De eerste bijlage is het Actieprogramma waarin de acties staan waarmee we de gestelde doelen willen bereiken. Ook is een evaluatie opgenomen, die beschrijft wat er de afgelopen vier jaar is bereikt. Als derde bijlage volgt een overzicht van alle samenwerkingspartners van de gemeente, op het gebied van volksgezondheid. In de vierde bijlage wordt het wettelijk kader geschetst. Dan volgt een overzicht van de adviezen die de gemeente heeft ontvangen over een eerder concept van de nota volksgezondheid. Tot slot is in bijlage 6 een afkortingen- en begrippenlijst opgenomen. 10

11 2. Lokaal volksgezondheidsbeleid In dit hoofdstuk staan de ambities en uitgangspunten van het Utrechts volksgezondheidsbeleid. De tweede paragraaf beschrijft de gezondheid van de Utrechtse inwoners op dit moment. Dit baseren we op de in februari 2010 uitgekomen Volksgezondheidsmonitor Utrecht (VMU). De uitkomsten van de VMU zijn richtinggevend voor onze ambities zoals die in de eerste paragraaf zijn beschreven. 2.1 Ambities en uitgangspunten Utrechts volksgezondheidsbeleid Ambities Utrecht wil een gezonde stad zijn waarin inwoners zich gezond voelen, gezond zijn en blijven. Dit willen we bereiken door het bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van alle Utrechters. Voorkomen is beter dan genezen is de basis van ons beleid. We willen gezondheidsbeschermende factoren vergroten en de risicofactoren verkleinen. We pakken gezondheidsachterstanden aan en bewerkstelligen een doorbraak in het voorkomen van alcohol- en middelengebruik door jongeren. Het bevorderen van de psychosociale gezondheid is de rode draad. Bewaken en beschermen van de gezondheid De gemeente Utrecht continueert het bewaken en beschermen van de gezondheid van de Utrechters, waarbij we extra accent leggen op infectieziektebestrijding en bestrijding van tuberculose en het actief opsporen van risicofactoren bij jeugd ter bevordering van gezond opvoeden en opgroeien en om welvaartsziektes te voorkomen. De helft van alle Utrechters heeft één of meer chronische aandoeningen. Welvaartsziektes treden op steeds jongere leeftijd op. Deze chronische ziekten zijn voor de helft vermijdbaar door een gezonde leefstijl. De bestrijding van de effecten van de leefomgeving op de gezondheid van de Utrechters helpt daarbij. Gezondheidsachterstanden Iedere Utrechter heeft recht op een gelijke kans op een goede gezondheid en het terugdringen van gezondheidsachterstanden is een van onze speerpunten. Utrechters met een laag inkomen en opleiding, die veelal aanwijsbaar geconcentreerd wonen in sommige delen van de stad (buurten en wijken) hebben te maken met problemen op meerdere leefgebieden 2. De problematiek van allochtone en autochtone Utrechters met een lage sociaal economische status (SES) werkt aanzienlijke gezondheidsachterstanden in de hand of andersom, de gezondheidsachterstanden geven onvoldoende zicht op een toekomstperspectief bij deze groeperingen. De komende jaren ligt in die buurten waar de gezondheidsachterstand het grootst is, de focus op het terugdringen van gezondheidsachterstanden door de Gezonde Wijk aanpak. Scholen, sociale zaken en werkgelegenheid, stadsontwikkeling, de welzijnsorganisaties en werkers in de eerstelijnsgezondheidszorg zijn daarbij de samenwerkingspartners. Samen met private partners maken we allianties. De zorgverzekeraar is daarbij kernpartner. 2 De volgende leefgebieden worden onderscheiden: lichamelijke gezondheid, psychosociale gezondheid, coping, zorgbehoefte, leefstijl overgewicht/voeding/beweging, leefstijl middelengebruik, fysieke omgeving, sociale omgeving, dagbesteding, financiële situatie, opleiding. 11

12 Voorkomen van alcohol- en middelengebruik door jongeren We bewerkstelligen een doorbraak in het voorkomen van alcohol- en middelengebruik door jongeren tot 16 jaar. Boven de 16 gaan we overmatig gebruik tegen. Jongeren beginnen te jong, gebruiken (met name alcohol) te vaak en te veel. Uit recent onderzoek blijken de negatieve gezondheidseffecten van alcoholgebruik op hersenen, hart, lever en kanker en de duidelijke relatie tussen alcoholmisbruik en agressie en geweld. Gebruik op jonge leeftijd verhoogt de kans op verslaving later. Jongeren en ouders zijn zich onvoldoende bewust van deze risico's. We willen een doorbraak realiseren door de preventie van alcohol- en middelengebruik in samenhang in te zetten op verschillende gebieden: school, ouders, vrije tijd (sport, horeca, welzijnsinstellingen) en supermarkten/verkooppunten. Psychosociaal gezond Mentaal welbevinden is één van de factoren voor een goede gezondheid en kwaliteit van leven. Het helpt om het leven vorm te geven. Veel problemen op diverse leefgebieden komen voort uit psychosociale problematiek zoals angst, depressie en sociaal isolement. Het bevorderen van de psychosociale gezondheid van Utrechters vormt dan ook de rode draad. Verbetering draagt bij aan het functioneren van individuen, gezinnen, buurten, wijken, organisaties, scholen en de stad als geheel. Uitgangspunten We werken met een samenhangende aanpak die aansluit op de vraag van de Utrechters in de wijken en/of buurten. Onze aanpak kenmerkt zich door een hoge participatiegraad van de Utrechters zelf en publieke en veelal ook private partners. Gezondheid is primair ieders eigen verantwoordelijkheid. We gaan daarom uit van de eigen kracht van mensen en zetten waar gewenst of nodig actief in op de weg terug naar zelfstandigheid en meedoen. We benaderen de inwoners met een positieve boodschap. We leggen de verbinding met andere beleidsterreinen. We pakken alleen activiteiten op die niet door partijen in het veld ingevuld kunnen worden. We kiezen voor de faciliterende of zo nodig een coördinerende of regisserende rol. Daarmee sturen we op gezamenlijke doelen, brengen focus aan, zorgen voor samenhang en het voorkomen van dubbelingen en werken we doelmatig en doeltreffend. Het regenboogmodel 3 in figuur 1 geeft deze brede benadering goed weer. Duurzaam en effectief gezondheidsbeleid is niet alleen gericht op zorg en leefstijl, maar ook op een gezonde fysieke en sociale leef- en werkomgeving. De verschillende lagen van de regenboog hangen onlosmakelijk met elkaar samen. Figuur 1. Regenboogmodel 3 Het regenboogmodel is ontwikkeld door Whitehead en Dahlgren in de jaren negentig. Deze bewerkte versie komt uit de oratie Maatschappij als medicijn van Prof dr. K. Stronks uit

13 Samenhangende aanpak Een brede benadering van gezondheid is de basis van het Utrechtse beleid: gezondheid is meer dan afwezigheid van ziekte. Gezondheid is deels afhankelijk van erfelijke factoren. Daarnaast zijn tal van omgevingsfactoren van invloed op de gezondheid. Gezondheid en welbevinden, wordt positief beïnvloed door het hebben van betaald of onbetaald werk, een opleiding of het uitzicht daarop. Andersom kan een betere (ervaren) gezondheid helpen initiatief en verantwoordelijkheid te nemen. Een gezonde fysieke en sociale leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en sport is samen met een gezonde leefstijl van belang. Voldoende en toegankelijke zorg en ondersteuning als het nodig is, is een basisvoorwaarde. Volksgezondheidsbeleid draagt bij aan het bereiken van doelen op andere beleidsterreinen, zoals onderwijs (voorkomen schooluitval), stadsontwikkeling (gezonde leefomgeving) en sociale zaken (reintegratie). Ontwikkelingen op andere beleidsterreinen zoals sport en bewegen hebben invloed op de volksgezondheid. Alleen een brede en een integrale aanpak gedurende tien tot vijftien jaar en gericht op een aantrekkelijke omgeving waardoor mensen zich uitgenodigd voelen en verleid worden te participeren, werkt. Eigen kracht We gaan uit van de eigen kracht, initiatief en zelfredzaamheid van de Utrechters. Het merendeel van de Utrechters is actief, met hen gaat het goed. Ze voelen zich gezond en doen volop mee. Voor een kwart van de Utrechters is dit minder vanzelfsprekend. Zij kampen met meerdere, samenhangende problemen: op sociaal vlak, op het gebied van gezondheid, inkomen en werk. Soms dreigen zij zelfs helemaal de regie over hun leven kwijt te raken. Zo nodig reikt de overheid de helpende hand. In eerste instantie moeten zij een beroep doen op hun eigen netwerk (civil society). Alleen als het echt nodig is, komt de overheid in actie om op elkaar aansluitende en elkaar versterkende ondersteuning en zorg te bieden met de bedoeling in beperkte tijd weer zelfstandigheid en participatie mogelijk te maken. Door de te verwachten forse ingrepen in de zorg en sociale zekerheid neemt de druk op deze mensen toe. Te denken valt aan de gevolgen van de versobering van het AWBZ-pakket, verhogen van het eigen risico en het beperken van de WW-duur of hoogte. Meedoen Utrecht wil een sociale en actieve stad zijn waarin inwoners zo lang mogelijk naar beste vermogen meedoen. Het gaat om meedoen in de breedste zin van het woord: het volgen van een opleiding, het hebben van een betaalde baan of het verrichten van vrijwilligerswerk. Meedoen is belangrijk voor mensen zelf, je voelt je gezonder. Meedoen is ook belangrijk voor de stad. Het draagt bij aan de leefbaarheid van de stad, en het zorgt ervoor dat de economie blijft draaien en de welvaart op peil blijft. Tegelijkertijd, meedoen gaat beter als je gezond bent en/of je fit voelt. Een goede gezondheid versterkt meedoen, meedoen versterkt een goede gezondheid. Daarmee is gezondheid een doel én een middel. Positieve benadering Uit het Utrechtse onderzoek 'De vitale stem van de Utrechter' (2010) kwam naar voren dat mensen in probleemsituaties bij de dag leven en weinig energie hebben voor verder weg liggende (gezondheids)doelen. We sluiten met ons werk aan bij de leefwereld van deze Utrechters. Een positieve boodschap waarbij de opbrengsten op de korte termijn worden benadrukt, vormt de kern. Samenwerking Uit praktijkervaringen en onderzoek blijkt voor een samenhangende aanpak samenwerking met de Utrechters zelf en de partners in het veld een noodzakelijke voorwaarde. Een aanpak dicht bij en samen met de mensen waar het om gaat heeft zijn meerwaarde bewezen. Dat blijkt uit programma's als Gezonde wijk en Gezond Gewicht Overvecht en het plan van aanpak maatschappelijke opvang. Het convenant 13

14 Utrecht gezond! tussen de gemeente Utrecht en Agis Zorgverzekeringen is landelijk een voorbeeld van bestuurlijk commitment als randvoorwaarde voor een effectief actieprogramma. Naast Agis Zorgverzekeringen werkt de gemeente ook samen met andere partijen uit het zorg- en welzijnsveld, zoals zorginstellingen, wijkwelzijnsorganisaties, zelforganisaties, migrantenorganisaties en bewonersorganisaties. Daarnaast werkt de gemeente samen met private partners en gaat daar graag mee verder bijvoorbeeld bij het Gezond Gewicht Programma en het ontwikkelen van een lokale voedselstrategie. Utrechtse bedrijven zijn betrokken bij de stad en hebben baat bij gezonde en vitale medewerkers die vaak in de stad wonen. Onze manier van samenwerken zetten we voort en intensiveren we om nog effectiever te worden. Daarbij pakken we alleen zaken op die van algemeen belang zijn dan wel (gevoelde) meerwaarde hebben voor onze partners in het veld. We kiezen voor het versterken van onze faciliterende rol om partijen in hun kracht te zetten en vervullen als dat nodig is een coördinerende of regisserende rol. Kennisorganisatie De gemeente Utrecht is de stad van kennis en cultuur. Ook de gemeente is een kennisorganisatie. De gemeente Utrecht wil vanuit haar stedelijke gezondheidsdienst haar kennis op het gebied van de volksgezondheid versterken, benutten en delen. De GG&GD gaat door met het werven van externe gelden voor het doen van gezondheidsonderzoek gelieerd aan haar primaire proces en bestendigt dan wel versterkt de samenwerking met de universiteiten in Nederland en in Europa. Verkenning op internationaal vlak kan uitsluitsel geven of samen met de Utrechtse kennisintensieve partijen ook wereldwijd een bijdrage kan worden geleverd. De kennis en kunde van GG&GD-medewerkers wordt overgedragen via de opleidingsrichting voor de artsenspecialisatie Maatschappij en Gezondheid. De GG&GD Utrecht is een erkende opleidingsinrichting en wil die erkenning behouden. De komende vier jaar wordt verkend of deze rol uitgebreid kan worden naar andere medische disciplines. Over en weer kennis delen met partijen in de stad zorgt voor meer kennis en inzicht op wijk- en buurtniveau en sluit aan bij de vraag. Rollen GG&GD De gemeente Utrecht is verantwoordelijk voor de openbare gezondheidszorg in de stad. De GG&GD adviseert het bestuur en formuleert beleidsrichtingen, ontwikkelt volksgezondheidbeleid, bewaakt voor het bestuur de gezondheidsaspecten in gemeentelijke bestuurlijke beslissingen en draagt bij aan de voorbereiding van het gemeentelijke beleid in gelieerde werkvelden. De GG&GD levert deze bijdrages aan gelieerde werkvelden om de gezondheid van de inwoners te bewaken en te beschermen dan wel de gezondheidschade zoveel mogelijk te beperken. Daarnaast is de GG&GD een schakel tussen het beleid en de daadwerkelijke uitvoering. Het gaat hierbij om het vertalen van beleid naar uitvoering, planning en het maken van contractafspraken met partners. De operationalisering en uitwerking van het beleid in GG&GD-activiteiten valt onder de primaat van de politiek. De GG&GD maakt op een aantal onderdelen van het gezondheidsbeleid afspraken met maatschappelijke partners over de uitvoering. Daarbij verschuift de rol van de GG&GD van initiator naar ketenbeheerder. In die rol stuurt de dienst op de verbinding tussen de partijen in de keten, benoemt knelpunten en stuurt aan op oplossingen. De GG&GD ziet erop toe dat contractafspraken met partners worden nagekomen wat betreft kwantiteit, kwaliteit en geld. De uitvoeringsactiviteiten van de GG&GD zijn met name gericht op het bewaken en beschermen van de gezondheid. Denk aan infectieziektebestrijding, bestrijding tuberculose, bestrijding van soa, medische milieukunde, jeugdgezondheidszorg en ook de monitor- en vangnetfunctie. Op elk van die velden spelen vaak maatschappelijke partijen en organisaties een rol als mede-uitvoerder. De GG&GD onderhoudt op zowel operationeel, tactisch als strategisch niveau contacten met de zorgpartners. Permanent moet de 14

15 GG&GD de grens van haar eigen uitvoering bepalen en daarover communiceren. Daarbij heeft de GG&GD de opdracht om initiatieven in samenwerking met zorgpartners inhoud te geven en waar mogelijk te sturen op het inbedden van activiteiten in het zorgveld. Het blijft essentieel bij de start helder te zijn over de rol van de GG&GD: bij het begin (wegvoorbereider) en in de toekomst (ketenbeheerder/control). Ook is het belangrijk om tijdig te bepalen welke GG&GD-activiteiten 'rijp' zijn om naar andere organisaties over te hevelen. Daar waar schaalvoordeel is te behalen werken we samen met collega GGD en. Zo voert de GG&GD Utrecht de tuberculosebestrijding uit voor de hele provincie en geeft de GGD Midden Nederland inhoud aan de Publieke Gezondheid Asielzoekers. Voor rijksgestimuleerde publieke taken zoals seksuele gezondheid en openbare geestelijke gezondheidszorg heeft de GG&GD Utrecht een centrumfunctie voor de regio. Gezien het hoge risicoprofiel dat de gemeente Utrecht heeft, onder andere door hoge concentraties mensen op een beperkte ruimte, participeert de GG&GD actief in de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) die vanuit de Veiligheidsregio wordt georganiseerd. Op regioniveau zijn tussen GG&GD Utrecht en GGD Midden Nederland vergaande afspraken gemaakt op taken waar schaalvoordelen zijn te behalen. We willen een sterke stedelijke GG&GD behouden, met verantwoordelijkheden op regionaal niveau. 2.2 Gezondheid van de Utrechtse inwoners Gezondheidssituatie De Volksgezondheidmonitor Utrecht maakt eens in de vier jaar de staat van de gezondheid van de Utrechters op. In feite is de hoofdconclusie van de VMU anno 2010 dat de grote meerderheid van de Utrechters (86%) de gezondheid als (zeer) goed ervaart. Tegelijkertijd komen in Utrecht, net als in de andere drie grote steden, meer gezondheidsproblemen 4 en de bepalende risicofactoren hiervan voor dan in Nederland als geheel. In enkele wijken en buurten stapelen de gezondheidsproblemen zich op. De opeenstapeling van problemen is gerelateerd aan sociale kwetsbaarheid en sociale uitsluiting. Ze vormen een belangrijke risicofactor voor de gezondheid en maatschappelijke uitval. Specifieke risicogroepen zijn autochtone, Turkse en Marokkaanse Utrechters met een lage opleiding en een laag inkomen. Voor een deel van de Utrechtse jeugd geldt dat ze opgroeit in een omgeving (gezin of wijk) met meerdere risicofactoren, waardoor kinderen al op jonge leeftijd ongezond gedrag vertonen of met (gezondheids)problemen kampen. Gezondheidsachterstanden Uit onderzoek blijkt dat de mensen met een sterkere sociaal economische positie over het algemeen een betere gezondheid hebben. Ze zijn langer vrij van ziektes en hebben een hogere levensverwachting..dit is zichtbaar in figuur 2. Het verschil in gezonde levensverwachting tussen laag- en hoogopgeleiden is gemiddeld 14 jaar, bij mannen is dit gemiddeld zelfs 19 jaar. 4 Het gaat om het voorkomen van chronische ziekten (hart- en vaatziekten, bewegingsapparaat, diabetes, obesitas), psychische aandoeningen (angst en depressie) en het hebben van een ongezonde leefstijl (ongezond eten, te weinig bewegen, roken) 15

16 Figuur 2. Gezondheidservaring en levensverwachting per opleidingsniveau In Utrecht ervaart 86% van de inwoners zijn gezondheid als (zeer) goed. In de Utrechtse wijken en buurten waar de achterstand het grootst is, is de gezondheid van de inwoners minder goed. Op veel leefgebieden is de score ongunstig en stapelen (gezondheids)problemen zich op. In deze wijken wonen verhoudingsgewijs veel laagopgeleide autochtone, Turkse en Marokkaanse Utrechters. Utrechters met een lage opleiding en een laag inkomen scoren op veel gezondheidsindicatoren en determinanten minder goed. Zij hebben een aantoonbare gezondheidsachterstand. Gekoppeld aan de krachtwijkenaanpak heeft de gemeente de ambitie uitgesproken om deze trend de komende jaren te keren door een extra impuls te geven om deze gezondheidsachterstanden gericht aan te pakken. De gezonde wijkaanpak wordt vorm gegeven op basis van het in 2009 afgesloten convenant De Verbinding. Samen met de andere grote gemeenten Den Haag, Rotterdam en Amsterdam en de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt beoogd een doorbraak te realiseren en het tij te keren.. Op basis van het aantal problemen op diverse leefgebieden zijn Utrechters in deze nota verdeeld in drie categorieën. Dit is schematisch weergegeven in figuur 3. Het geeft inzicht in de orde van grootte van de te onderscheiden categorieën, naar zelfredzaamheid en meedoen. De overgangen zijn uiteraard geleidelijker dan dit schematische beeld laat zien. De gemeente Utrecht zet erop in dat het aantal mensen dat zelfredzaam is toeneemt en dat het aantal mensen met meerdere problemen daalt. Om te zorgen dat de kwetsbare groep zelfredzaam blijft en zelf het heft in handen houdt of weer kan nemen, is het belangrijk om te investeren in vroegtijdige signalering van problemen, het versterken van de eigen kracht en het waar mogelijk voorkomen van langdurige afhankelijkheid van zorg en ondersteuning. De focus op het volksgezondheidsbeleid is gericht op de groene en oranje categorie. De activiteiten van de gemeente Utrecht voor de zeer kwetsbaren (rode categorie) zijn de komende jaren vooral gericht op preventie en duurzaam herstel. 16

17 Figuur 3. 3 Aantal Utrechters met weinig tot veel problemen naar zelfredzaamheid en participatie Zelfredzaam Meedoen Weinig tot geen problemen ± Problemen op 4-6 leefgebieden ± Problemen op 7-11 leefgebieden ± Niet zelfredzaam Niet meedoen Ex-dak- en thuisloos, in zorg ± ± Geïndiceerde OGGz doelgroep ± 1,5% bevolking In onderstaande tabel is uitgewerkt wat de verschillende categorieën uit de driehoeksfiguur kenmerkt. Zelfredzaam (Groen) Kwetsbaar (Oranje) Zeer (sociaal) Kwetsbaar (Rood) Stabiel, zelfredzaam en onafhankelijk, maatschappelijk en sociaal actief, hoog percentage mensen dat zijn gezondheid als goed ervaart, meestal gezonde leefstijl, risico's of problemen op drie of minder leefgebieden, lange (gezonde) levensverwachting. Stabiel, nog wel zelfredzaam (of de potentie dat te zijn met een steuntje in de rug), tijdelijk zorgafhankelijk, niet altijd maatschappelijk en sociaal actief, laag percentage van mensen dat zijn gezondheid als goed ervaart, relatief ongezonde leefstijl, risico's of problemen op vier tot zeven leefgebieden. Bepalende factoren zijn: sociaal economische factoren (opleiding en inkomen), maar ook lichamelijke beperkingen en psychische problemen zijn bepalende factoren. Sterk oververtegenwoordigd in de krachtwijken en in een aantal andere buurten van de stad. Kortere (gezonde) levensverwachting. Instabiel, niet zelfredzaam, zorgafhankelijk, maatschappelijk en sociaal weinig of niet actief, een zeer laag percentage (kwart van deze groep) dat zijn gezondheid als goed ervaart, verslavingsproblematiek, risico's of problemen op meer dan zeven leefgebieden, soms geen vaste woon- en verblijfplaats, meervoudige problematiek (soms ook in combinatie met bijv. overlast en criminaliteit). Lage levensverwachting. 17

18 3. Volksgezondheidsbeleid Hier beschrijven we de doelstellingen van de nota Volksgezondheid. Onze ambities en uitgangspunten, de resultaten van de VMU 2010 en het onderzoek De vitale stem van de Utrechter, adviezen en meningen van adviesraden en maatschappelijke partners zijn vertaald in doelstellingen. Die doelstellingen zijn toegespitst per groene, oranje en rode categorie zoals beschreven in hoofdstuk 2, figuur 3. Iedere paragraaf wordt afgesloten met een overzicht van acties die de gemeente (GG&GD) oppakt om een bijdrage te leveren aan het bereiken van de doelstellingen. Deze nota beschrijft de ambities van de gemeente. Maatschappelijke effecten worden echter niet alleen door de gemeente beïnvloed. Utrechters zelf hebben een belangrijke sleutel in handen en ook zaken als een economische crisis, media aandacht voor bepaalde voeding of een sport, een uitbraak van een ziekte of een ramp, maatschappelijke beslissingen op rijksniveau zijn van invloed op de gezondheid van mensen. Daarnaast beïnvloeden maatschappelijke beslissingen op rijksniveau ook het gemeentelijke beleid. De keuze van de actie is gestoeld op het te verwachten maatschappelijk beoogde effect. Interventies waar in de praktijk goede ervaringen mee zijn opgedaan, dan wel waarvan gebleken is dat zij werken of evidence based zijn hebben nadrukkelijk de voorkeur. Een uitgebreide beschrijving is te vinden in het actieprogramma. Om het effect van ons beleid de komende jaren te kunnen volgen, hebben we indicatoren geformuleerd. 18

19 Effectindicatoren Volksgezondheidsbeleid Waarde 2010 Streefwaarde 2014 Aantal wijken waarin de jeugdgezondheidszorg intensief samenwerkt met (voor)scholen neemt toe, met als effect dat risico's en (gezondheids)problemen eerder worden gesignaleerd en opgepakt waardoor problemen minder snel escaleren. De samenwerking met voortgezet onderwijs is in 2014 gehandhaafd Percentage kinderen waarvan de jeugdgezondheidszorg vroegtijdig signaleert of het wel of niet tot de doelgroep vooren vroegschoolse educatie behoort. Op basis van deze indicering kunnen kinderen toegeleid worden naar de vooren vroegschoolse educatie zodat zij voldoende toegerust de schoolloopbaan starten. Onbekend* 100% Percentage kinderen tussen de 12 en 18 jaar dat alcohol gebruikt is in 2014 gedaald. Onbekend** Onbekend ** Percentage inwoners van 19 jaar en ouder met een hoog risico op stemmingsproblemen is in de buurten met een integrale gebiedsaanpak in 2014 gedaald. 13% 11% Percentage inwoners van 19 jaar en ouder dat onvoldoende regie op het eigen leven ervaart is in buurten met een integrale gebiedsaanpak in 2014 gedaald. 16% 14% Percentage inwoners van 19 jaar en ouder met een matig of slecht ervaren gezondheid is in buurten met een integrale gebiedsaanpak in 2014 gedaald. 24% 22,5% Percentage kinderen met overgewicht in groep 2 en 7 van het basisonderwijs is, in de buurten waar sprake is van JOGGinzet, in 2014 gedaald. In Overvecht is in 2014, na de daling van het aantal kinderen met overgewicht in 2010, het niveau gehandhaafd. 25% 20% Percentage inwoners van 19 jaar en ouder dat voldoende beweegt in de wijken met een integrale gebiedsaanpak, is in 2014 toegenomen. 62% 65% Percentage mantelzorgers van 19 jaar en ouder dat de zorg als te zwaar ervaart, is in 2014 gedaald. 18% 16% * Onbekend. Door gefaseerde invoering DD JGZ is de waarde niet te berekenen. ** Nieuwe indicator, waarden op dit moment niet bekend, worden later gepresenteerd. 3.1 Alle Utrechters: bewaken en beschermen gezondheid Wat willen we bereiken? Bijdragen aan een gezonde, sociale en actieve stad. Bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van alle Utrechters. Het gezondheidsbeleid van de gemeente is gericht op het creëren van een gezonde sociale en fysieke omgeving, zodat Utrechters gelijke kansen hebben op het zich gezond voelen, zijn en blijven. Dit doen we door de gezondheid te bewaken, beschermen en te bevorderen. Bij bewaken en beschermen gaat het om bekende GG&GD-taken als infectieziektebestrijding, waaronder naast surveillance ook uitvoering van het rijksvaccinatieprogramma en de reizigersvaccinatie, de tuberculose bestrijding, voorkomen en bestrijden van soa en de signaleringsfunctie van de jeugdgezondheidszorg van 0 t/m 18 jaar. Daarnaast heeft de 19

20 gemeente Utrecht ook een wettelijke taak in de lijkschouw. Verder volgen we de gezondheidstoestand van Utrechters door middel van het systematisch verzamelen van gegevens over gezondheid en ziekte (epidemiologie). Aanvullende gezondheidsenquêtes onder de volwassen bevolking zorgen samen met de gegevens van de zorgverzekeraar voor gespecificeerde wijk- en buurtgezondheidsprofielen. Eens per vier jaar brengt de GG&GD de Volksgezondheid Monitor Utrecht uit. Onze werkwijze is dat activiteiten die door ons gesubsidieerd of uitgevoerd worden zoveel mogelijk begeleid worden met participerend actiebegeleidend onderzoek en/of evaluatieonderzoek. Hierdoor kunnen we eventueel tussentijds bijsturen èn is er zicht op de doelmatig en doeltreffendheid. De onderzoeksresultaten zijn richtinggevend voor ons volksgezondheidbeleid. Bij gezondheidsbescherming gaat het om het opsporen en vroegtijdig onschadelijk maken van gezondheidsbedreigende factoren of risicofactoren, het voorkomen van schadelijke invloeden en het minimaliseren van gezondheidsschade bij het optreden daarvan. Vanwege het risicoprofiel van de gemeente Utrecht is het belangrijk dat we goed voorbereid zijn op een eventuele infectieziekteuitbraak. De grieppandemie in 2009 heeft laten zien dat de gemeente (GG&GD) in staat is adequaat te handelen bij een grote infectieziekte-uitbraak. De GG&GD Utrecht participeert in de piketregeling van de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR), heeft een actueel GGD RampenOpvangPlan (GROP) en neemt regelmatig deel aan crisisoefeningen. Met verbeteringen in de leefomgeving wordt de gezondheid van de Utrechters positief beïnvloed. We streven ernaar om gezondheidsrisico's door luchtverontreiniging, geluidshinder en onveilige situaties zoveel mogelijk te beperken. De gemeente vraagt de GG&GD om vanuit haar expertise authentiek te adviseren over gezondheidsaspecten bij stedelijke ontwikkelingen. De GG&GD participeert zo mogelijk vanaf het begin. Daarmee weegt het gemeentebestuur gezondheidsaspecten expliciet mee in haar besluiten, bijvoorbeeld bij het Masterplan 'Binnenstedelijk bouwen' en het actieplan Luchtkwaliteit. Gezondheidsbevordering betreft de preventieactiviteiten rond leefstijl en gedrag, gezonde leefomgeving en toegankelijkheid en bereikbaarheid van voorzieningen. Daarbij moeten we steeds zoeken naar de balans tussen de blijvende druk op de schaarse ruimte, de bereikbaarheid van de stad en de gezondheid van inwoners en leefbaarheid in buurten. Een groot deel van deze activiteiten is verankerd in de wettelijke taken voor gemeenten op het terrein van volksgezondheid en wordt uitgevoerd in samenwerking met andere partijen. We continueren de succesvol uitgevoerde activiteiten en als het nodig is vernieuwen en/of verbeteren we de aanpak. We gaan door met de basistaken, met reeds gemaakte afspraken met partners, met beproefde pakketten en succesvolle interventies. We investeren in een meerjarige inzet in plaats van wisselende projecten. Dat is solide en duurzaam. Dan zijn we betrouwbaar in de samenwerking en herkenbaar naar de inwoners in de stad. Het voorkomen van schadelijk alcohol- en middelengebruik krijgt de komende jaren extra aandacht. De focus tot 16 jaar ligt op het voorkomen van gebruik. Boven de 16 jaar gaan we overmatig gebruik tegen. Ook ouders worden betrokken. Groepsgerichte activiteiten ter voorkoming en beperking van het gebruik van alcohol en middelen worden aangeboden via scholen, sport, wijkwelzijnsorganisaties, horeca, evenementen en veldwerk. Waar mogelijk wordt aangesloten bij andere leefstijlprojecten en programma's, bijvoorbeeld in het kader van weerbaarheidtrainingen en de Gezonde School. Door in samenhang in te zetten op deze verschillende gebieden, willen we een doorbraak realiseren. Acties zijn: Epidemiologie: gezondheidsinformatie en onderzoek; Forensische geneeskunde: uitvoeren van de gemeentelijke lijkschouwerstaak; 20