Mensen met dementie stranden misschien zonder taal, zonder verstaanbare gedachten, maar niet zonder gevoel. Armoede heb je niet zelf gezocht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mensen met dementie stranden misschien zonder taal, zonder verstaanbare gedachten, maar niet zonder gevoel. Armoede heb je niet zelf gezocht"

Transcriptie

1 s e Mensen met dementie stranden misschien zonder taal, zonder verstaanbare gedachten, maar niet zonder gevoel. dixit Nathalie Carpentier, schrijfster 30 september: Nationale actie tegen armoede en ongelijkheid Waarom zou je meedoen aan een actie tegen armoede en ongelijkheid? Visie vroeg het aan de organisaties van de christelijke arbeidersbeweging en aan het Netwerk tegen Armoede, die deelnemen aan de nationale manifestatie op 30 september. Zij willen het signaal geven dat mensen met minder kansen niet in de kou mogen blijven staan. Armoede heb je niet zelf gezocht 24 Lees meer op pagina 7 Layla Aerts Regio Mechelen Vrijdag 21 september 2012 krant over samenleving gezondheid werk Gemeenteraadsverkiezingen Visie brengt op pagina 3 een verkiezingsreeks over de thema s waarbij het ACW lokaal actief betrokken is: welzijn, mobiliteit, armoede, leefmilieu, werk en wonen. Deze week: Armoede (3/6). 3 Een dag op pad met kraamzorg 5 ACW, ACV, Ziekenzorg CM, Okra, Femma en kwb komen samen met de armoedeorganisaties op straat. Zij hebben structurele eisen: ze willen toereikende uitkeringen en pensioenen en een betere toegang tot rechten, diensten en werk voor mensen in armoede. Elk van de organisaties is sterk betrokken bij het armoedeprobleem. Zij ontmoeten elk op hun eigen werkterrein mensen die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Geen extraatjes Elke maand moeten rondkomen met een invaliditeitsuitkering is niet vanzelfsprekend, vertelt Jos. Dat ik mijn kinderen niet hetzelfde heb kunnen geven als andere mensen, valt me moeilijk. Mathilde kan steeds minder doen met haar pensioen. Alle extraatjes zijn een probleem. Ik ging vroeger naar de avondschool en ik deed dat heel graag. Maar het inschrijvingsgeld is te hoog. 600 euro per maand Ook alleenstaande moeders hebben het niet makkelijk. Gisteren moest ik bij de slager mijn schaamtegevoel overwinnen om een week uitstel van betaling te vragen, bekent een vrouw anoniem. Christiaan kijkt dan weer bang naar de toekomst. Ik ga volgend jaar met pensioen. Een kleine 600 euro ga ik maar krijgen. Als ze nog snoeien in de pensioenen, dan raak ik dik in de problemen. Waardig loon ACW-voorzitter Patrick Develtere maakt zich zorgen. Als ik ga tanken, denk ik: één volle tank kost meer dan je verdient door een dag te werken aan het minimumloon of meer dan twee dagen leefloon. De voorzitter van vakbond ACV, Marc Leemans, vindt kwalitatief werk met een goede, correcte verloning de beste dam tegen armoede. Sterk signaal Peter Heirman, woordvoerder van het Netwerk tegen Armoede, is blij dat vakbonden, mutualiteiten en sociale bewegingen mee actie voeren. Zo geven we een sterk signaal, net voor de gemeenteraadsverkiezingen en de Vlaamse en federale begrotingsbesprekingen. En wat de gewone man kan doen? Mee op straat komen. Iedereen moet beseffen dat armoede bestaat en dat het geen keuze is. Armoede heb je niet zelf gezocht. Het is iets dat iedereen kan overkomen. jaargang 68 visie nummer 24 afgiftekantoor brussel x p volgend nummer op 28 september 2012 Griet Verhoeyen Nationale actie op 30 september, 13 tot 16 uur op het Poelaertplein Lees meer op pagina 9 Gratis rechtsbijstand voor ACV-leden Bij een geschil op het werk kun je bij het ACV terecht. Werknemers van Philips Turnhout wachten bang af Regionieuws

2 2 onze samenleving ver WOORD Mensen die verrassen ING Wat me de voorbije weken kippenvel bezorgde Voor elke Brugse huisdeur staat papier en karton voor de ophaling. Op één doos lees ik: Dank je wel, vuilnisman. In gesprek met Swa: Mijn grootouders waren arm. Mijn ouders waren arm. En ook ik was arm van in mijn wieg. Ik heb een opleiding tot ervaringsdeskundige gevolgd en heb nu werk. Wellicht denk jij nu dat ik aan de armoede ontsnapt ben. Maar dat is niet zo. Ik moet nog altijd knokken. Als je arm bent, mis je niet alleen centen. Je mist ook persoonlijke contacten met mensen die je als gelijkwaardig zien. Een passagier wordt misselijk op de trein naar Brussel. Hij verontschuldigt zich bij de medependelaars. Ge moet u daar niet voor excuseren. Dat kan iedereen overkomen, zegt de man naast mij. Papieren zakdoekjes, een flesje water, muntjes: iedereen schiet toe. Het voorval leidt zelfs tot een fijn gesprek. Sanne Bloemink, succesvolle Nederlandse journaliste in New York, schrijft over haar eenzaamheid. Je ziet wel veel mensen, maar je spreekt met niemand over hoe je je voelt. We moeten misschien niet op zoek gaan naar geluk, maar wel naar meer verbondenheid. Jong en oud zitten rond de terraskachel op straat. Een buurvrouw vraagt waar de gitaar en de liedjes zijn van vroeger. De buurman zet een ontroerend lied in over een verliefde cowboy. De kinderen zetten grote ogen op. Mensen die elkaar ondanks of voorbij alle individualisme nog altijd nodig hebben. Mensen die elkaar nog altijd kunnen verrassen. Dat wil ik koesteren. Griet Verhoeyen Okra: Week van het trefpunt (24-28 september) We willen goesting geven om mee te doen In de Week van het trefpunt kun je als 55-plusser van leuke activiteiten proeven. Want dan zetten Okra-trefpunten hun seniorenvereniging in de kijker. Hoogtepunt is dinsdag 25 september: dan wordt overal in Vlaanderen gestapt, getrapt en openbaar vervoer gebruikt. OKRA-trefpunt Sint-Lodewijk nodigt iedereen uit om mee te fietsen op 25 september. Okra zal tijdens de Week van het trefpunt aanwezig zijn in het straatbeeld. Mensen kunnen Okra leren kennen en de sportieve toer op gaan, zegt Frans Beunens, voorzitter van Okra Sport en bestuurslid van trefpunt Sint-Lodewijk (Deerlijk). We willen iedereen goesting geven om mee te wandelen en te fietsen. Er zijn in ons trefpunt al 110 deelnemers. Okra STOPT 25 september is de afsluiter van de campagne Okra mobiel. Met de slogan Okra STOPT heeft de seniorenvereniging twee jaar lang verplaatsingen te voet, met de fiets en het openbaar vervoer aangemoedigd. Ik merk dat ik veranderd ben, zegt Frans enthousiast. Vroeger gebruikte ik ver beeld ing nooit iets anders dan de auto. De laatste vijf jaar doe ik afstanden tot vijf kilometer sowieso te voet of met de fiets. Ook de andere Okra-leden laten meer en meer de auto staan als ze naar activiteiten komen. Groepsgevoel Bovenop het sportieve komen mensen bij Okra voor het sociaal contact. Het is een meerwaarde om bij een groep te horen. Sommigen mensen hebben daar nooit van geproefd. Maar als je niet geproefd hebt, ga je het nooit doen. Griet Verhoeyen Goesting om mee te doen? Visie vrijdag 21 september 2012 knipsels Manifestatie tegen discriminatie zaterdag 29 september, 14 uur Antwerpen, Astridplein (Centraal Station) Mensen van een andere afkomst zijn tot vier maal meer werkloos dan mensen van Belgische afkomst. Wil je dat de overheid het goede voorbeeld geeft en een antiracistisch tewerkstellingsbeleid voert? Kom dan naar de manifestatie tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Of teken een rappel aan de politieke partijen van je gemeente. Prijs voor het religieuze en spirituele boek 2012 In de Maand van de spiritualiteit reikt VUKPP (Vereniging der Uitgevers van de Katholieke Periodieke Pers) prijzen uit voor het beste religieuze en het beste spirituele boek. Voor elke prijs werden drie boeken genomineerd. Stem mee op be/breng-uw-stem-uit Vlaamse Vredesweek van Pax Christi 21 september tot 2 oktober Wachten tot het overkookt? In Syrië gaan de gevechten onverminderd voort. Conflictpreventie is nochtans zestig keer goedkoper dan oorlog en geweld. Pax Christi Vlaanderen roept beleidsmakers dan ook op om massawreedheden geweldloos te helpen voorkomen. Info en acties: tel of Auto s op stal De voorbije week voerde heel Europa in ruim steden actie voor duurzame mobiliteit. In Vlaanderen gaf Autovrije Zondag op 16 september de aftrap: in Brussel en in 20 Vlaamse steden werden auto s uit de centra geweerd. Fietsers en voetgangers palmden voor een dag de straten in. Vandaag roept Car Free Day werknemers en werkgevers op om de autosleur te doorbreken en duurzaam naar het werk te pendelen. Dat kan met de fiets, het openbaar vervoer of via autodelen. Zo kun je de parkeer- en fileproblematiek, en de stress daarbij, aanpakken. Ook vandaag zullen duizenden leerlingen stappen en trappen richting schoolpoort op Strapdag. Meer dan 760 basisscholen doen mee aan deze autovrije schooldag.

3 Visie vrijdag 21 september 2012 onze samenleving 3 Reeks gemeenteraadsverkiezingen: armoede (3/6) Ontmoetingshuis versterkt mensen in armoede Armoede is er niet alleen in de steden, ook op het platteland is het een realiteit. In Tongeren proberen vrijwilligers van ontmoetingshuis De Nieuwe Volksbond samen met mensen in armoede te wegen op het lokale beleid. De verdoken armoede in dorpen wordt erg onderschat. Rudi Van Beek Werkgroep wonen In tien jaar tijd heeft de vrijwilligersploeg van De Nieuwe Volksbond een duidelijker beeld gekregen van wat armoede is. Armoede heeft veel gezichten en is een web van sociale uitsluiting, weet Fernande. Wij worden elke keer opnieuw geconfronteerd met de rauwe realiteit ervan. Omdat de drempel laag is om naar hier te komen, weten wij goed welke noden er zijn. Wij vangen veel signalen op, maar willen daar ook iets mee doen. Daarom werken wij met de mensen samen aan een lokaal sociaal probleem. De Nieuwe Volksbond is mijn tweede thuis geworden. Nahid Moenees (42) Vrijwilligster Fernande Clerinx (uiterst rechts op de foto): In de Nieuwe Volksbond staat de mens centraal. Je kunt hier anderen ontmoeten en op verhaal komen. Ongeveer tien jaar geleden opende de lokale afdeling van het ACW in Tongeren het ontmoetingshuis De Nieuwe Volksbond. Vrijwilligers en mensen in kansarmoede slaan hier de handen in mekaar tegen sociale uitsluiting. Onze drijfveer was verontwaardiging over zoveel sociaal onrecht in onze gemeente, vertelt vrijwilligster Fernande Clerinx. De gemeente had jarenlang nauwelijks aandacht voor de toenemende armoedeproblematiek. Daarom wilden wij actie ondernemen. En het is enkel door mensen in kansarmoede te ontmoeten, dat je weet wat hun noden zijn. Ontmoeting Drie halve dagen per week houden vrijwilligers het ontmoetingshuis open. Je kunt er iets drinken of de krant lezen. Er is een wassalon, een kledinghoekje en een doucheruimte. Regelmatig worden er computer- en taalopleidingen georganiseerd. Maar het ontmoeten van andere mensen en lotgenoten staat centraal. Met je vragen en problemen kun je terecht bij de vrijwilligers. Er is ook altijd een diëtiste, iemand van het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk en een medewerker van het Huurderssyndicaat aanwezig. Tweede thuis Elke woensdagnamiddag komen Nahid Moenees (42) en haar dochter Tina (7) naar het ontmoetingshuis. Ik leerde De Nieuwe Volksbond kennen via een vriendin, omdat ik computerles wilde volgen, vertelt Nahid. Ik heb geen familie in België en intussen is dit mijn tweede Provincie ondersteunt De Nieuwe Volksbond thuis geworden. De vrijwilligers zijn heel sympathiek en geduldig. Als ik een probleem heb met mijn huurcontract of met de auto, dan kom ik naar hier om te vragen wat ik kan doen. Tina komt graag mee om hier een chocomelk te drinken en te babbelen. Als alleenstaande moeder voel ik mij veel sterker, omdat ik hier altijd terecht kan. De Nieuwe Volksbond kan rekenen op de steun van de provincie Limburg. Wij hebben heel veel respect voor de werking van de Nieuwe Volksbond en voor de vrijwilligers die er, dag in dag uit, het beste van zichzelf geven, zegt gedeputeerde van Welzijn Mieke Ramaekers. Verenigingen zijn ontzettend belangrijk in de strijd tegen armoede. Daarom ondersteunen we het Trefpunt Armoede, de Limburgse koepel van verenigingen waar armen het woord nemen. De Nieuwe Volksbond maakt hier deel van uit. Mensen in armoede ontmoeten er elkaar en vinden steun bij mekaar. Maar het is ook belangrijk dat andere verenigingen aan armoede werken. We hebben kwb dan ook met open armen ontvangen in het provinciehuis voor het Limburgse armoededictee. Ik vind het prachtig als er samengewerkt wordt in de strijd tegen armoede. Op dit moment buigt een werkgroep zich over de woonproblematiek. We gaan een dossier samenstellen voor de beleidsmakers. Verkiezingen Volgens Fernande ligt er nog veel werk op de plank voor de lokale overheid op het vlak van armoedebestrijding. De gemeente heeft jarenlang geen efficiënt sociaal beleid gevoerd en toont nog maar sinds kort interesse in onze werking. Tongeren begint stilaan aandacht te hebben voor sociaal beleid. Hopelijk treedt er na de verkiezingen een gemeentebestuur aan dat van armoedebestrijding een prioriteit maakt en dat De Nieuwe Volksbond als partner respecteert. Leen Grevendonck Middenveld en armen zijn partners voor armoedebestrijding Het OCMW en de gemeente ervaren als eerste zowel de toename als de verandering van armoede, zegt ACW-voorzitter Patrick Develtere. Hun beleid kan een wezenlijk verschil maken. Als eerste stap is het belangrijk dat gemeenten een goed zicht krijgen op de lokale armoede- en sociale problemen. Pas dan kunnen ze een gepast armoedebeleid ontwikkelen. En dat zal steeds moeten gebeuren in samenspraak en samenwerking met het middenveld en de mensen in armoede zelf. Degelijk en betaalbaar wonen is belangrijk in de strijd tegen armoede. ACW pleit ook voor een haalbare energiefactuur.

4 4 post VACATURE CM HR expert compen sation & benefits Onbepaalde duur voltijds Brussel Tijdelijk administratief medewerker HR Zes maanden voltijds Brussel Info: ACV-Openbare Diensten Verantwoordelijke stadsen streekvervoer Oosten West-Vlaanderen Onbepaalde duur voltijds - Gent Solliciteer vóór 30 september. Info: openbarediensten. acv-online.be LBC-NVK Verantwoordelijke secretariaat Brussel Onbepaalde duur - voltijds - Brussel Solliciteer vóór 5 oktober. Info: ACV Nederlandstalige stafmedewerker dienst onderneming Onbepaalde duur - voltijds Brussel Solliciteer vóór 5 oktober. Info: , vacatures@acv-csc.be UW GEDACHT Luizen Ik vond het artikel over de luizen (Visie nr. 22) goed, zeker om het luizenverhaal uit de taboesfeer te halen. Lakens en knuffels wassen of in de diepvries steken is inderdaad meestal niet noodzakelijk. Uitgezonderd bij hardnekkige gevallen. Dan is het aangewezen om naast het behandelen van de haren van alle huisgenoten, ook kussenslopen, lakens, mutsen, sjaals, jassen en knuffels te wassen op 60. Materialen die niet gewassen kunnen worden, kun je gedurende twee weken in een gesloten plastic zak steken of in de diepvriezer plaatsen. Kammen en haarborstels moeten na elk gebruik vijf minuten geweekt worden in water van 60. Het is voor de mensen van preventieve gezondheidszorg zeer moeilijk om juist bij deze hardnekkige gevallen de mensen te overtuigen om al die handelingen te doen, als zij in jullie artikel lezen dat een luis vrij snel uitdroogt. Gerd Gysels, Sint-Niklaas Op bezoek bij Ben X Via de wedstrijd Zoek en Win in dit blad kreeg ik de kans om naar de musical Ben X te gaan kijken. Dank daarvoor. Het was een prachtige opvoering, die me intussen heeft doen nadenken over de strijd van een autistisch kind en de zware zorgen van de ouders. Een aanrader voor wie de musical nog niet bijwoonde! Simone Elst, Meise Tandzorg In het artikel over tandzorg (Visie nr. 23) adviseert tandarts Stefaan Hanson om van jongsafaan regelmatig naar de tandarts te gaan. Maar vanaf de 63ste verjaardag wordt het preventieve mondonderzoek niet meer terugbetaald. Dat vind ik een ontmoedigingsstrategie voor wie de tanden Visie vrijdag 21 september 2012 altijd goed verzorgd heeft. Volgens mij moet het trekken van tanden vanaf 55 jaar niet meer worden vergoed. Dat zou het jaarlijkse preventieve mondonderzoek stimuleren. Denise Van Wassenbergh Hakbijlaanpak in Duitsland Ik heb net acht dagen vakantie doorgebracht in Duitsland en bezocht er Düsseldorf, Wuppertal, Keulen en Mönchengladbach. Hetgeen ik er zag was echt niet om vrolijk van te worden. De gevolgen van de wel zéér radicale politiek van mevrouw Merkel zijn duidelijk overal merkbaar. Massa s daklozen, jongeren van amper twintig jaar die er doelloos bijliepen met een apathische blik in de ogen en een flesje bier in de hand. Zelfs in drukbezochte steden is er enorme winkelleegstand. En toch ook in eigen land gaan veel ministers ervan uit dat de hakbijlaanpak van mevrouw Merkel de enige weg is om uit de economische impasse te geraken. De zwaksten en de meest kwetsbaren in de maatschappij betalen het gelag, terwijl net zij diegenen zijn die vrij gaan van alle schuld. De ware schuldigen verschuilen zich in ivoren torens en misleiden ons met een holle en bedrieglijke retoriek. Een jonge generatie wordt opgeofferd om de economie te redden. Hotels, horecazaken en bioscopen zitten gewoon leeg. Ik heb een weinig hoopgevend toekomstperspectief gezien. Dit was echt geen fijne vakantie! Armoede moeten aanschouwen is nooit leuk. Mevrouw Merkel en haar volgelingen denken er helaas anders over. Theo Antkowiak, Antwerpen Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk. 7 super promoties voor een ontspannen najaar Ravelingen, Oostende Frans Bauer-weekend appartement/studio, oktober met op vrijdag optreden van Frans Bauer in Kursaal Oostende Arcopar-vennoten krijgen 5 % korting op logement Marco Bakker-weekend appartement/studio, oktober met op zondag optreden van Marco Bakker in Kursaal Oostende Info, promoprijzen en reservatie: 059/ , info@ravelingen.be De Kinkhoorn, Oostende Familieweekend aan zee op appartement oktober / 9-11 november/ december 115 euro/persoon (1ste en 2de volwassene), 54 euro (3de volwassene), 39,20 euro (6-11 j), -6 jaar gratis Informeer ook naar onze promomidweken, gastronomische weekends en het sinterklaasweekend. Info: , Duinse Polders, Blankenberge Mini-arrangement aan zee Enkele dagen genieten, zonder franjes, gewoon uitwaaien en gezonde zeelucht opsnuiven, ver weg van de dagelijkse sleur. Voor slechts 105 euro voor leden ACV-CSC Metea, Pasar, kwb, Okra en Femma (lidnummer vereist). 3-6 december, december, december (dansavond op zaterdag), december Info en reservatie: , Sol Cress in Spa Ol Fosse d Outh (Houffalize) Kompas Vakantiewoningen Corsendonk - De Linde, Retie Gastronomische Weekends oktober november 30 november - 2 december Met gastronomisch jachtbanket, geleide wandelingen en muzikale animatie. 194 euro per persoon Domaine Sol Cress Spaloumont 5, 4900 Spa info@solcress.be Halloween 30 oktober tot 2 november Halloweenactiviteiten, illusieshow met Wally Rocking, optreden Mega Mindy en Clown Toto. 4 dagen, ontbijt, avondmaal, kinderbuffet Fossie, zwembad Aqual O, inkom optredens, animatie. Volwassene 199 euro, kind 4-12 jaar 59 euro, kind 0-3 jaar gratis 5 % korting op logement voor Arcopar-vennoten Info en reservatie: , reservation@olfossedouth.com Uitwaaien aan zee Een korte vakantie tussendoor? Dat is met Kompas Vakantiewoningen tussen 1 en 26 oktober bijzonder voordelig. Voor een lang weekend in een ruime Kompas Vakantiewoning voor 4 personen in Westende betaal je maar 94 in plaats van 141 euro. (3 = 2 nachten!) Kies je liever voor een midweek, dan betaal je slechts 141 in plaats van 188 euro. Ook hier een nacht gratis! Info: , Wellnessarrangementen Formule 1: Heerlijk ontspannen in saunacomplex Hezemeer (Laakdal) 2 dagen/1 nacht: 55 euro/persoon (2-persoonskamer), overnachting, ontbijtbuffet, dagkaart Hezemeer. Formule 2: Pure verwennerij bij een schoonheidsspecialiste in Turnhout. 2 dagen/1 nacht: 139,50 euro per persoon (2-persoonskamer), overnachting, ontbijtbuffet, 3,5 uur verwennerij. Info: , info.delinde@ corsendonkhotels.com

5 Visie vrijdag 21 september 2012 op uw gezondheid 5 Op stap met kraamzorg Baby in veilige handen Baby wassen, flesjes geven, pampers verversen, eten bereiden, het huis schoonmaken, kleren strijken en om boodschappen gaan, An Meirsman (29) doet het allemaal. Als kraamverzorgende is zij de rots in de branding van jonge mama s en papa s. Dag kleine meid. Je hebt er zin in vandaag. Zullen we jou een badje geven? Als ze An ziet naderen, begint de kleine Noor te lachen. Negen weken oud is ze. Ons eerste kindje, vertelt mama Mieke Verhelst (28) uit Torhout. Samen met An stapt ze naar de badkamer. Mama, doe jij Noors kleertjes maar uit. Ik zal ondertussen het badje vullen. Elke kersverse ouder zal het beamen, de eerste weken na de geboorte komt er ongelooflijk veel op je af. Op zo n moment komt het goed uit dat er kraamzorg bestaat. Wij trokken een dag mee in het spoor van An Meirsman, kraamverzorgende bij Familiehulp. Afwisseling Wat ik allemaal zal doen vandaag? Ik weet het niet, antwoordt An in alle eerlijkheid. Dat is het leuke aan onze job. Elke dag ziet er anders uit. Wij werken op vraag van de ouders. Bij Mieke, de mama van Noor, weet An meteen wat haar te doen staat. Op de tafel ligt een takenlijstje: Noor wassen, de vaatwas leegmaken, de was ophangen, poetsen, strijken en op de baby passen als mama gaat winkelen. Geen probleem als dat allemaal niet lukt, stelt Mieke haar gerust. Wij zijn al ontzettend blij dat jij ons twee keer per week komt helpen in het huishouden. Tips Terwijl Mieke haar dochtertje borstvoeding geeft, begint An de woonkamer schoon te maken. Zeker bij het eerste kindje letten wij erop dat de mama zoveel mogelijk tijd met haar baby kan doorbrengen. En ondertussen geven wij tips over de verzorging. Mieke aarzelt niet om zelf raad te vragen. De eerste weken wou Noor overdag niet slapen. Bij je eerste kindje weet je niet altijd hoe je daarop moet reageren. Je kunt duizend boeken lezen, maar het is altijd beter om iemand over de vloer te krijgen die daar verstand van heeft. An strijkt terwijl Tine en Vic genieten van een mooi moment. Vrolijk Omdat Familiehulp zoveel mogelijk dezelfde kraamverzorgende naar hetzelfde gezin stuurt, ontstaat er snel een band. Wij zijn een luisterend oor, zegt An. De sfeer in gezinnen met een pasgeboren baby is vaak heel vrolijk, maar af en toe merken wij dat mama of papa er wat door zitten. Dan is het onze taak om vertrouwen te geven. Afscheid In Oostkamp gaat An diezelfde dag langs bij Tine Huyghe (31), mama van Vic (tien weken) en Miel (twee jaar). Het is vandaag Het is een fantastisch gevoel als ouders jou hun kindje toevertrouwen. An Meirsman, kraamverzorgende de laatste keer dat ik over de vloer kom. Het zal pijn doen om afscheid te nemen, geeft An toe. Je maakt samen zoveel mooie momenten mee. Mama Tine heeft Miel net naar de kinderopvang gebracht. An paste ondertussen op Vic en deed de strijk. Vic is ons tweede kindje, vertelt Tine. We wisten ongeveer waar we ons aan konden verwachten, maar hebben geen moment getwijfeld om opnieuw een kraamverzorgende te vragen. Met twee kinderen in huis weet je soms niet waar eerst gesprongen. Als An hier is, kan zij zich over één van de kinderen ontfermen. Droomjob An doet niets liever. Een baby in bad steken of een flesje geven, dat is niet werken voor mij, maar genieten. Een kind is het mooiste wat er is in de wereld. Het is een fantastisch gevoel als ouders jou hun zoontje of dochtertje toevertrouwen. Omdat het haar laatste dag is, krijgt An een kleine attentie mee naar huis. Er zit ook doopsuiker bij, zegt Tine. Zo tof, reageert An. Die verzamel ik. Zo weet ik altijd welke kinderen ik ooit een badje gegeven heb. Tot 240 euro tegemoetkoming Voor kraamzorg betaal je een bijdrage die afhankelijk is van je inkomen. CM geeft een tegemoetkoming van maximaal 4 euro per uur kraamzorg. Voorwaarde is wel dat je bij een erkende dienst voor gezinszorg langsgaat. Familiehulp is er daar één van. Je kunt een tegemoetkoming aanvragen voor de periode van drie maanden voor tot drie maanden na de bevalling. Als beide ouders lid zijn van CM komt je ziekenfonds tegemoet voor maximaal zestig uur kraamzorg. (Diensten en voordelen, Skoebidoe) Dieter Herregodts Kraamzorg, dit vind jij ervan Ik vond het zeer aangenaam dat ik de zorg voor mijn kind even kon toevertrouwen aan een ervaren persoon. Dit gaf mij de tijd om tot rust te komen. Katleen, Itterbeek, mama van Louise De kraamverzorgende was steeds bereid om mij met raad en daad bij te staan. Jolien Jacques, Ninove, mama van Senne Kraamzorg is een echte aanrader voor alle (toekomstige) ouders. Ellen Nevens, Ternat, mama van Yilena Door de extra hulp in huis had ik echt de tijd om te bekomen van mijn bevalling en volop te genieten van mijn dochtertje. Julie Mathijs, Ophasselt, mama van Marie Niet alles draait alleen om de baby. De verzorgenden Petra en Peggy hadden ook veel aandacht voor grote zus, voor wie alles veranderde met een kleine baby in huis. Liesbeth Van den Bussche, mama van Iluna en Rune De extra hulp, dat beetje meer tijd voor jezelf die je door hen krijgt en de goede raad zijn voor een kersverse mama goud waard. Griet De Zutter, Hertsberge, mama van Briek en Noor Mijn man en ik wonen allebei ver van onze ouders, dus voor ons was het evident om te kiezen voor kraamzorg. Het vertrouwen was zeer groot, na enkele keren kon ik mijn dochtertje met een gerust hart een uurtje bij de kraamverzorgende achterlaten. Sofie Deloof Varieer met tussendoortjes Een koek mee naar school? Kies voor een droog exemplaar en voorzie ook gezonde tussendoortjes. Een goed gekozen tussendoortje brengt tussen de 100 en 150 kcal aan. Twee tussendoortjes per dag om de honger te stillen tussen twee hoofdmaaltijden zijn voldoende. Producten uit de voedselgroepen groenten, fruit, melk- en graanproducten krijgen de voorkeur. Druiven, partjes appel en peer zijn makkelijk mee te geven naar school. Ook staafjes wortel, kerstomaatjes en radijsjes gaan vlot naar binnen. Wissel af met yoghurt, pudding of melk in een kleine kartonverpakking. Zelfs een belegde boterham gesneden in een driehoekje zorgt voor variatie. Meld bijwerking van geneesmiddel Patiënten die van geneesmiddelen bijwerkingen ondervinden die niet in de bijsluiter staan, kunnen dat voortaan rechtstreeks melden aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). De voorziene fiches daarvoor waren tot voor kort enkel toegankelijk voor artsen, apothekers en tandartsen. Een Europese regelgeving over geneesmiddelenbewaking bepaalt dat die documenten ook beschikbaar moeten zijn voor de patiënten. De meldingsfiche kunt u invullen op de website of opvragen bij FAGG, Afdeling Vigilantie, Eurostation II, Victor Hortaplein 40/40, 1060 Brussel. Gezocht: mensen met een fobie Slaat de schrik je om het hart als je in een vliegtuig stapt? Krijg je een paniekaanval in een drom volk? Raak je verlamd van angst wanneer je een kleine spin ziet? Of durf jij nooit de lift gebruiken? Je bent niet alleen. Heel wat mensen hebben een beklemmende angst die opkomt in een bepaalde situatie. Wij willen er in Visie aandacht aan besteden en zijn daarom op zoek naar lezers die over hun fobie willen getuigen. Wat zijn je ervaringen en hoe probeer jij je angst onder controle te krijgen? Mail voor 1 oktober naar persdienst@cm.be GEZOND IN t kort

6 6 op uw gezondheid Visie vrijdag 21 september 2012 zoek en win Speur je in Visie mee naar het antwoord? Mantelzorg en dementie Geef dementie de schuld, niet Tip: Bloem op kop Oplossing F O Stuur je antwoord voor 1 oktober op een gele briefkaart naar Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin.visie@cm.be. Vermeld welke prijs je wenst: het boek Vroeger was er later van Vera Marynissen (over de laatste maanden van het leven van Paulus, vanaf het overlijden van zijn vrouw), uitg. De Bezige Bij of het voorleesboek met cd Dokter Doppert van Marieke van Hooff & Bas J. de Wit (Dokter Doppert kan alle kwaaltjes meteen genezen maar met de slappe lach weet hij geen raad), uitg. Abimo. Uit de juiste inzendingen worden vijf winnaars geloot. Dementie is niet te genezen, maar als je weet hoe om te gaan met een persoon met dementie, kun je de levenskwaliteit van alle huisgenoten aanzienlijk verbeteren. Dat zeggen Miet Jacobs en Hugo Goedemé van CM Antwerpen. Zij geven al jarenlang lessenreeksen met veel praktische tips voor mantelzorgers. Welke signalen kunnen wijzen op dementie? Miet Jacobs: Ze zijn zeer verschillend. Vergeten wat pas gebeurd is, niet meer weten hoe gewone dingen werken, bijvoorbeeld een telefoon, dingen verloren leggen, uitvluchten zoeken omdat iets niet meer lukt. De diagnose is ook voor artsen niet evident. Wij raden iedereen aan om bij twijfel zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan. Die zal eventueel verwijzen naar een specialist. Een goede diagnose is enorm belangrijk. Daardoor kunnen veel misverstanden uit de weg geruimd worden. Luidt de diagnose dementie, gaan we er niet van uit dat er niets aan te doen is. Hoe je omgaat met een persoon met dementie kan een groot effect hebben op de kwaliteit van het leven van die persoon en zijn omgeving. Daniël Rys gers ondersteuning gebruiken. Daar werken we in onze cursussen en gespreksgroepen aan. Ons uitgangspunt is het respect voor de persoon. En als die persoon je pijn doet, geef dan de dementie de schuld, niet de persoon. Een eenvoudig recept is er niet, maar we proberen de mensen wel een aantal handvatten mee te geven en we oefenen die ook in. Mag je iemand corrigeren als hij iets manifest fout zegt? Miet Jacobs: Een van de basisregels is dat een persoon met dementie altijd gelijk heeft, al moet je dat natuurlijk nuanceren. Spreek hem niet tegen, want dan krijg je onnodige discussie. De kunst bestaat erin om de onderliggende gevoelens te pakken te krijgen en daarop in te gaan. Als hij zegt: ik krijg nooit bezoek, bedoelt hij misschien dat hij zich eenzaam voelt en dat de dag voor hem lang duurt. Het komt erop aan om onbelangrijke dingen te laten schieten en manifeste fouten - hier is vandaag nog nie- Oplossing Visie nr. 22 Jeuk Winnaars Els De Vis (Opwijk), Paula Ghesquiere (Menen), Liesbeth Spelters (Vorselaar), Brand Van Herzeele (Deurne) en Paul Van Poucke (Knesselare). Neem ook deel aan de CM-webquiz op Mantelzorgers hebben het moeilijk met gedragsveranderingen. Hugo Goedemé: Precies. Als de persoon met dementie zijn partner niet meer herkent of hij geeft de partner voortdurend de schuld voor alles wat misloopt, wordt er veel verdriet veroorzaakt. De mantelzorger doet zoveel en heeft het gevoel dat hij er niets voor terugkrijgt. Pas als je weet wat er in het hoofd van een persoon met dementie gebeurt, kun je het veranderd gedrag veel beter begrijpen. Daarbij kunnen mantelzor- Hugo Goedemé en Miet Jacobs: Mantelzorgers moeten ervoor zorgen dat ze er niet alleen voor staan. knipsels Whiplash (h)erkennen Op haar vijftiende congres vraagt vzw Whiplash blijvende (h)erkenning voor de aandoening. De bijeenkomst vindt plaats op 29 september van 10 tot uur in UZA, Wilrijkstraat 10 in Edegem. Je krijgt informatie en kunt workshops volgen. Toegang gratis. Rugproblemen aanpakken Ruggensteun vzw organiseert op 6 oktober om 14 uur een infonamiddag over chronische rugpijn en de nieuwste operatietechnieken. Geïnteresseerden komen samen in Gemeenschapshuis Riderfort, Sportstraat 2 te Ruddervoorde. Toegang gratis. HUIS dokter Hoe geraak ik verlost van schilfertjes? Het begint in de puberteit, en gaat meestal vanzelf over op je vijftigste. Maar waarschijnlijk wil je tussenin liever niet rondlopen met een hoofd vol schilfertjes. Hoe raak je er vanaf? Hoofdroos, of toch iets anders? Het ene schilfertje is het andere niet. Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen hoofdroos en andere aandoeningen, zoals psoriasis of microsporie. Psoriasis herken je aan een wit-zilveren schilfering in combinatie met rode, meestal scherp omrande plekken. Bij microsporie breken de haren gemakkelijk af, waardoor je kale plekken krijgt. Deze schimmelinfectie wordt vaak overgedragen door besmette katten en honden. Naar de huisarts? Denk je dat het gaat om psoriasis of microsporie? Ga dan langs bij je huisarts, hij kan je een gepaste behandeling voorstellen. Verder kunnen schilfertjes ook wijzen op een allergie voor producten om het haar te kleuren of te permanenten, bepaalde shampoos of metalen spelden. In dat geval ontstaan de schilfertjes vrij snel na het gebruik van de boosdoener. Kun je alle voorgaande uitsluiten en heb je toch last van kleine, losse schilfertjes over de hele hoofdhuid? Dan heb je waarschijnlijk hoofdroos. Hoe ontstaat het? Bij hoofdroos vernieuwen de cellen van de hoofdhuid zich twee keer zo snel als normaal. Waarom dit precies gebeurt, is niet duidelijk. Vermoedelijk speelt ook de aanwezigheid van een bepaalde schimmel een rol. Dikwijls gaat hoofdroos samen met een sterkere activiteit van de talgklieren, wat zorgt voor vettiger haar. De problemen beginnen vaak in de puberteit, omdat de talgklieren dan actiever worden. Rond je vijftigste gaat het meestal vanzelf weer over. Alvast iets om naar uit te kijken als je een jaartje ouder wordt. Wat kun je eraan doen? Een wondermiddel om definitief van schilfertjes af te geraken, bestaat helaas niet. Er zit niets anders op dan je haar regelmatig te wassen met een antiroosshampoo. Doe dit om de twee à drie dagen. Meestal duurt het een zestal weken tot de symptomen onder controle zijn. Of je daarna opnieuw last krijgt van schilfertjes, is moeilijk te voorspellen. Sommige mensen zijn er voor een hele tijd van verlost, andere moeten blijven wassen met een antiroosshampoo. Laat de shampoo altijd vijf à tien minuten inwerken, en vergeet niet de gebruiksaanwijzing te lezen. Michiel Callens, preventie-arts CM Tekst: Nele Verheye dehuisdokter Eddy Fliers

7 Visie vrijdag 21 september 2012 op uw gezondheid 7 de persoon mand geweest - tactvol te corrigeren. Een andere basisregel is dat je ontgoocheling en het gevoel van te falen het best vermijdt. Vraag niet aan een persoon met dementie welke dag het vandaag is, maar benoem de dag zelf. Noem zelf de naam van kleinzoon Sam die binnenkomt, zo breng je niemand in verlegenheid. Zeg niet: je hebt al vijf keer hetzelfde gevraagd, maar geef geduldig opnieuw antwoord of leid de persoon af. Dat vergt veel oefening. Hoe hou je het vol als mantelzorger? Hugo Goedemé: Wij zeggen altijd: zorg dat je er niet alleen voor staat. Zorg goed voor jezelf en zoek steun bij de kinderen, vrienden en professionele hulpverleners. CM helpt je uitzoeken wat mogelijk is. Chris Van Hauwaert Een exemplaar van de vernieuwde CM-brochure Als je niet meer weet dat je vergeet kun je gratis bestellen op dmw@cm.be met vermelding van naam en adres, vanaf 24 september telefonisch op Hoe ervaar jij het contact met een persoon met dementie? Laat het ons weten via lezers@visieredactie.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel. WaT Biedt CM? Bij de dienst Maatschappelijk Werk kun je terecht voor zorgbegeleiding. Dat betekent dat de maatschappelijk werker je helpt uitzoeken wat je nodig hebt en hoe je de zorg het best organiseert. Je verneemt welke tegemoetkomingen er zijn en je krijgt zicht op voorzieningen voor tijdelijke opname of dagverzorging. De thuiszorgcentra of regionale dienstencentra van CM organiseren infosessies, cursussen en praatgroepen. Het aanbod verschilt per regio. Op de dienst Oppashulp van CM kun je een beroep doen als je eens weg moet of graag een namiddag voor jezelf hebt. De vrijwillige oppasser zorgt - tegen vergoeding - voor toezicht en gezelschap. Zin om lotgenoten te ontmoeten? De mantelzorgwerking van Zie kenzorg CM heeft oog voor de noden van personen die thuis zorgen voor een persoon met dementie. En zou je er graag eens samen tussenuit kunnen? Ziekenzorg CM biedt vakanties aan voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Meer info in het CM-kantoor in jouw regio of via de website. Eddy Fliers de voorzet Verdwaald in het geheugenpaleis, wat nu? Mensen met dementie zijn steeds meer een schaduw van zichzelf, maar ook weer niet helemaal. Alleen moet je dat als buitenstaander willen zien. Want ook bij hen blijft een essentiële behoefte: de nood aan menselijk contact. Ze stranden misschien zonder taal, zonder verstaanbare gedachten, maar niet zonder gevoel. Dat stelt journaliste Nathalie Carpentier treffend in haar net verschenen boek Verdwaald in het geheugenpaleis. Ze schetst een realistisch en gevoelig verhaal van tien mensen die leven met dementie en hun omgeving. Niet alleen het boek, maar ook de cijfers openen de ogen. De kans dat iemand dementie krijgt, is een op de vijf. Tussen 2010 en 2050 zal het aantal mensen met dementie verdubbelen tot We moeten ons hier dus op voorbereiden. Het dementieplan van Vlaams minister Jo Vandeurzen bevat maatregelen om te werken aan het beeld van mensen met dementie, de diagnose sneller te stellen en het zorgaanbod uit te breiden. En wat als je er zelf mee geconfronteerd wordt? Dan zijn er veel vragen: welke begeleiding kunnen we krijgen? Kunnen we thuis blijven wonen? Is er ondersteuning voor mij als mantelzorger? Gaan we de zorg kunnen betalen? Als ziekenfonds willen wij er op dat moment voor jou staan. Onze maatschappelijk werkers maken je wegwijs in het zorgaanbod en zorgen voor begeleiding en ondersteuning op maat. In complexere situaties zal CM de persoon zelf, de familie en de zorgaanbieders rond de tafel brengen. Recent nog hebben we beslist om een specifieke module rond dementie op te nemen in de basisvorming van onze maatschappelijk werkers. Het doet goed om te horen dat een respectvolle zorg voor mensen met dementie bovenaan de agenda komt. Dankzij de schrijfster, de minister, de zorgaanbieders, de experts, ja zelfs Studio Brussel met zijn Music for Life. Wij nemen mee de handschoen op. Marc Justaert Voorzitter CM Verdwaald in het geheugenpaleis. Hoe te leven met dementie, persoonlijke verhalen van Nathalie Carpentier is uitgegeven door Uitgeverij Vrijdag. Kristien Hemmerechts in de bres voor geestelijke gezondheid We zijn allemaal ontzettend kwetsbaar Hoe gaat het met jou? De kans is groot dat je goed zal antwoorden, ook op dagen dat alles tegenzit. Nochtans is het veel beter om over problemen te praten, zegt auteur Kristien Hemmerechts (57). Als meter van Te Gek!? wil zij het taboe rond geestelijke gezondheid doorbreken. Waarom hebben we het zo moeilijk om over onze gevoelens te praten? Omdat wij in een samenleving leven waarin woorden als hoera, leuk en feestjes goed scoren. Noch tans is er ook veel eenzaamheid en wanhoop. Alleen durft niemand daar mee naar buiten te komen. Je loopt niet graag te koop met je mislukkingen. Maar net door er niet over te praten, vererger je het probleem. Ja, omdat je in een negatieve spiraal terechtkomt. Je denkt dat reacties van mensen het alleen maar moeilijker zullen maken. Maar door met niemand over je problemen te praten, ga je je nog slechter voelen. Voor je het weet beland je in een depressie of krijg je een burn-out. Eén op de vier krijgt in zijn leven ooit met psychische problemen te maken. Ik vond dat cijfer ook heel hoog, maar het volstaat om rondom jou te kijken. Bijna iedereen kent wel een familielid, vriend of collega die er last van heeft. Mijn zus is psychisch ziek. En een vriendin van mij heeft een depressie gehad. Zijn depressies en burn-outs ziektes van deze tijd? Ik weiger mee te gaan in het vroeger was alles beter-verhaal. We zouden vandaag meer psychische problemen hebben omdat de druk om te presteren steeds groter wordt. Ik ben het daar niet mee eens. Natuurlijk leven we niet in gouden tijden. Er zijn veel zaken die fout lopen. Maar we hebben ook nog nooit zoveel mogelijkheden gehad. Deze week kreeg ik de seniorenkalender in de bus. Die stond propvol met laagdrempelige activiteiten. Dat bestond vroeger niet. Als je wil, kun je uit je kot komen. Er zijn vandaag heel veel gelegenheden om sociaal isolement te voorkomen. Te Gek!? wil het taboe rond geestelijke gezondheid doorbreken. Ik sta volledig achter het project. Elke mens is ontzettend kwetsbaar. Iedereen heeft angsten en onzekerheden. Dat is heel normaal. Wees niet bang om daarover te praten. Als je psychische problemen hebt, zoek hulp. Stap naar iemand die je kunt vertrouwen en zeg wat er aan de hand is. Heb je het gevoel dat jullie acties effect hebben? Te Gek!? is er zeker in geslaagd om het onderwerp onder de aandacht te brengen. Kristien Hemmerechts: Niet bang zijn om te praten over je angsten en onzekerheden. Stefan Dewickere Er is nog nooit zoveel geschreven over geestelijke gezondheid als de voorbije jaren. Op televisie zijn documentaires uitgezonden. Maar er is nog veel werk aan de winkel. Want toegegeven, als iemand vraagt hoe het met mij gaat, zal ik meestal goed antwoorden. Ook als ik een slechte dag heb. Dat is verkeerd. We mogen ons geen marsmannetje of -vrouwtje voelen als we eerlijk zeggen dat we niet zo goed in ons vel zitten. Karavaan Te Gek!? Dieter Herregodts Op zondag 30 september trekt de Te Gek!?- karavaan XL door Brussel. De optocht start om uur aan het Noordstation. Vanaf 16 uur zijn er optredens op het Muntplein met Wannes Cappelle, Guy Swinnen, Pieter Embrechts, Marcel Vanthilt en Guido Belcanto. Kristien Hemmerechts presenteert. Dezelfde dag komt ook de vijfde Te Gek!?-cd uit. s Avonds om uur zendt Canvas de documentaire Te Gek!? van de Tour 2 uit. Te Gek!? geniet de steun van CM.

8 8 uw job, ons werk Visie vrijdag 21 september 2012 DEVLOERNieuw bij de vakbond (3/4) Hier zijn 24 uur op 24 mensen aan het werk Begin er maar aan: je collega s verdedigen in een bedrijf van medewerkers in enkele honderden functies, waar 7 dagen op 7 en 24 uur op 24 wel iemand aan het werk is. Het is precies wat Sven Van Lokeren (42) en Carlos Van Hoeymissen (48) doen bij de VRT. Een mediabedrijf is geen doorsnee bedrijf. Bij de VRT zijn er geen sociale verkiezingen zoals in veel andere bedrijven (zie kader). Maar dat wil niet zeggen dat er geen gemotiveerde vakbondsmilitanten aan de slag zijn. Het klinkt misschien ouderwets, maar ik wilde dat doen uit sociaal engagement, bekent Sven (rechts op de foto). Sinds een jaar schuift hij elke week als délégué aan de tafel in het uitvoerend bestuur van ACV- VRT. Sven werkt als aankoper-producer voor buitenlandse fictiereeksen. Ik ga op zoek naar tv-reeksen, evalueer ze en stel ze voor aan onze verschillende zenders. Zit je dan van 9 tot 5 en van maandag tot vrijdag achter een bureau? Je hebt bij de VRT verschillende werkstelsels. Ik zit in het flexsysteem. Ik heb geen minimum aantal uren, ik werk tot het werk gedaan is. Maar ik vind het een heel boeiende job, daar heb ik geen probleem mee. Carlos, cameraman en halftijds ACV-vrijgestelde bij de VRT, vult aan: Ongeveer werknemers zitten in zo n flexibel werkstelsel. Anderen werken met glijdende arbeidstijden. Zij hebben een gemiddelde arbeidsduur van 38 uur per week maar kunnen begin- en einduur van hun werkdag zelf bepalen, binnen bepaalde grenzen. Bepaalde mediaproducties vragen zeer onregelmatige werkuren. Hoe zit het met de arbeidstijd? Carlos: Een derde groep werknemers zit inderdaad in een onregelmatig werkstelsel. Zij werken in het weekend, op avonden, feestdagen En er zijn ook mensen met een gemengd systeem. Sven: Die flexibiliteit is eigen aan een mediabedrijf. Je zit met een bedrijf dat zeven dagen op zeven online is en radio en televisie uitzendt, waar constant mensen aan het werk zijn. Sven, hoe maak je naast die drukke job nog tijd vrij voor je vrijwillige inzet als délégué? Collega s spreken me aan in de wandelgangen. Je moet blijven lezen en dossiers bijhouden. Dat vraagt veel engagement. Maar je haalt voldoening uit vakbondswerk. Je ziet dat je iets kunt veranderen voor collega s. Ook het model van sociaal overleg spreekt me aan. Wij vinden het vooral belangrijk om te overleggen met de werkgever en samen tot oplossingen te komen. Wat is jullie uitdaging voor de toekomst? Carlos: We moeten ons aanpassen aan de Belgische regelgeving voor openbare mediabedrijven. Die nieuwe regels halen veel van onze huidige, eerder gemaakte afspraken overhoop. Sven: De VRT verandert voortdurend. Ik wil meewerken aan een modernere, efficiëntere openbare omroep. Wij zijn er om ervoor te zorgen dat de stem van de collega s daarbij gehoord wordt. Wat mij van het eerste moment bij de VRT ook opviel, is hoe verbonden de werknemers zijn met hun bedrijf. Als het goed gaat met de VRT, gaat het goed met haar werknemers? Sven: En vice versa. Lieve Van den Bulck Sociaal overleg bij VRT De VRT is een media- en overheidsbedrijf. Het sociaal overleg gaat er anders aan toe dan in gewone bedrijven. Vakbonden en directie maken bij de VRT informele afspraken over de arbeidsvoorwaarden, zoals loon, werktijden en organisatie. Samen bekrachtigen ze die afspraken officieel in een basisoverlegcomité (BOC). Er is ook een BOC voor preventie en bescherming. De gemaakte afspraken moeten daarna altijd nog goedgekeurd worden door een sectoraal comité. BELGA Sluiting Ford Genk is gerucht Mijnwerkersconflict in Zuid-Afrika Een wekenlange staking in de platinamijn van het bedrijf Lonmin in Marikana (Zuid- Afrika) is nog steeds niet tot een einde gekomen. De stakers eisten een salarisverhoging tot rand (1 160 euro). Op 16 augustus escaleerde het conflict en doodde de politie 34 stakers. Tijdens recente onderhandelingen met de vakbonden kwamen de werkgevers deels tegemoet aan de looneisen, maar voor de mijnwerkers is dit nog onvoldoende. Bij Ford in Genk heerste deze week ongerustheid over het uitstel van het nieuwe Mondeo-model en een eventuele sluiting van de vestiging. Geruchten in de Amerikaanse pers, relativeert ACV-secretaris Luc Prenen. Wij verwachten dat het hoofdkantoor in Detroit woensdagochtend (eergisteren, red.) de productie van de Mondeo goedkeurt, verduidelijkt Luc Prenen, secretaris bij ACV-Metea Limburg. Dan starten de investeringen voor het nieuwe model volgende maand. De sluiting van de fabriek in Genk is een gerucht in de Amerikaanse pers. Vanwaar dan die ongerustheid over een sluiting van de Genkse vestiging? We kregen vorige week, op een vergadering met de Europese Ford-directie, te horen dat zij het tijdschema voor de Mondeo nog niet konden goedkeuren. De productie wordt met zes maanden uitge- steld, tot oktober Maar die beslissing moet genomen worden in Detroit. Wij dachten dat we in Keulen al zekerheid zouden krijgen. Welke gevolgen heeft het uitstel voor de werknemers? Bij de opstart van de Ford Mondeo zal er in december economische werkloosheid zijn om de productielijn om te bouwen. Een nieuw model betekent wel werkzekerheid erna. De Vlaamse regering heeft trouwens 28 miljoen euro subsidies voorzien voor Ford Genk, die toegekend worden als de investeringen voor het nieuwe model van start gaan. Twee jaar geleden hebben we ook een akkoord afgesloten met de directie: in ruil voor 12 % besparingen garandeerde zij dat er tot eind 2014 werkzekerheid en geen gedwongen ontslagen zouden zijn. (LVDB)

9 Visie vrijdag 21 september 2012 uw job, ons werk 9 30 september: nationale actie tegen armoede en ongelijkheid Als je honger hebt, kun je geen job zoeken Door werkloosheidsuitkeringen te verlagen, krijg je mensen niet aan het werk, vinden Peter Heirman en Swa Schyvens, woordvoerders van het Netwerk tegen Armoede. Zij weten beter dan welke minister ook wat goed of slecht is voor wie in armoede leeft. Op de nationale actiedag tegen armoede en ongelijkheid op 30 september neemt het Netwerk dan ook een voortrekkersrol op. Het ACV en de hele christelijke arbeidersbeweging onderschrijven de eisen. Rijke Vlamingen worden rijker en het aantal armen neemt toe. Vandaag leeft één op tien Vlamingen in armoede. Voor één van de rijkste regio s ter wereld zijn dat flagrante cijfers, vindt Peter Heirman. Armoede is er altijd wel geweest, maar het was vroeger meer verborgen, vertelt ervaringsdeskundige Swa Schyvens. Eigen schuld, dikke bult kreeg je als verwijt, met schaamte en isolement tot gevolg. Wat maakt armoede vandaag meer zichtbaar en bespreekbaar? Peter: Vandaag verenigen armen zich. De gevoeligheid voor het thema is ook duidelijk toegenomen. Dat komt volgens mij omdat sinds 2008 ook de middenklasse in de klappen van de crisis deelt. Mensen zeggen niet meer: Wij hebben daar niets mee te maken. Het gaat ook over hen. Ondertussen verlaagt de overheid de werkloosheidsuitkeringen. Swa: En dat verkoopt zij als een maatregel om mensen aan het werk te krijgen. Maar werklozen zullen zo nog minder weerbaar worden. Als je honger hebt en voortdurend piekert over hoe je moet rondkomen, dan heb je geen energie om een opleiding te volgen of een job te zoeken. En wat heeft een werkgever liefst? Iemand die met zijn verstand bij zijn werk is? Of iemand die denkt aan de deurwaarder en aan zijn rekeningen? Een van jullie eisen is kwalitatief en duurzaam werk. Peter: Er zijn veel werkende armen in slecht betaalde of tijdelijke jobs. Hiermee raken zij echt niet vooruit. Het extraatje dat zij verdienen (ten opzichte van een werkloosheidsuitkering, red.) gaat op aan vervoer naar het werk. Vaak moeten zij ook nog schulden afbetalen. En wat als de baas enkele dagen te laat betaalt? Zijn hogere uitkeringen voldoende om mensen uit de armoede te halen? Peter: Inkomen is het vertrekpunt. De uitkeringen moeten opgetrokken worden, minstens tot aan de Europese minimumgrens. Swa: Wie arm is, mist vaak de vaardigheden of de veerkracht om z n kinderen op te volgen op school. Wacht je te lang om naar de dokter te gaan, dan word je ernstiger ziek en wordt de behandeling duurder. Een slecht geïsoleerde woning kost meer. Peter: Wij vragen daarom ook dat de over- heid meer investeert in een betere toegang tot rechten en diensten zoals onderwijs, werk, gezondheidszorg en woningen. Waarom zou de overheid haar schaarse middelen hierop inzetten? Peter: Dat de overheid moet besparen is geen argument. De maatschappelijke kost van armoede ligt veel hoger als je niet investeert in de bestrijding ervan. De uitkeringen verlagen is bovendien een slechte keuze. De overheid zou ook de superrijken meer kunnen belasten. Griet Verhoeyen Nationale actie op 30 september, 13 tot 16 uur op het Poelaertplein Meer info: De maatschappelijke kost van armoede ligt veel hoger als je niet investeert in de bestrijding ervan, zeggen Swa Schyvens en Peter Heirman van Netwerk tegen Armoede. de FOCUS Strijd tegen armoede en ongelijkheid = eerlijke fiscaliteit Volgende week, op zondag 30 september, komen duizenden mensen in Brussel samen om stop te zeggen aan groeiende armoede en ongelijkheid. De voorbije dagen werd de actualiteit (eindelijk) ook beheerst door de discussie over eerlijke belastingen. Toeval of niet, het ene hangt nauw samen met het andere. Want we hebben herverdeling via belastingen en sociale zekerheid absoluut nodig om ongelijkheid en armoede te stoppen. Zelfs in het welvarende België maken hoge prijzen voor energie, voeding en een huis het voor alsmaar meer mensen moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen. Zelfs voor wie een baan heeft en gelukkig nog kan rekenen op de index. Ik kan er dan ook niet bij dat sommigen zich hardnekkig blijven verzetten tegen de al maandenlang uitgestoken hand van het ACV om een fiscale New Deal af te sluiten. Redeneer even mee. Werk is de beste garantie om een leefbaar inkomen te verwerven. We stellen echter vast dat de lasten op werknemers én werkgevers hoog zijn. Zo hoog dat arbeid in bepaalde sectoren te duur wordt en banen verdwijnen. Ons voorstel: verlaag die lasten, zodat er meer ademruimte komt voor jobs. Maar daarmee is het verhaal natuur lijk niet rond. Want als we de lasten op arbeid verlagen, waar komt je pensioen dan vandaan, je uitkering als je ziek wordt of je werk verliest, of je kinderbijslag? Tegen over het verlagen van lasten op arbeid om armoede en ongelijkheid in te dijken moeten andere inkomsten voor de sociale zekerheid staan. Gelukkig is daar nog heel wat ruimte. In een eerlijke bijdrage van grote winsten uit aandelen of vermogen. In een doorgedreven strijd tegen fiscale fraude en fiscale constructies. Eerlijke fiscaliteit gaat dus niet over je bescheiden spaarboekje of over je huis, zoals sommige lobbyisten je maar al te graag willen laten geloven. Het gaat over het fundamenteel rechttrekken van een totaal verwrongen situatie die inkomen uit arbeid, onze sociale zekerheid en dus onze samenleving steeds sterker onder druk zet. Dat debat kunnen we niet langer uit de weg gaan. Dat is de inzet van de fiscale New Deal. Eerlijke fiscaliteit gaat niet over je bescheiden spaarboekje of over je huis. Marc Leemans, voorzitter ACV

10 10 uw job, ons werk Visie vrijdag 21 september 2012 vak bondig Toeslag oudere werklozen afgeschaft vóór 55 Oudere werklozen krijgen een anciënniteitstoeslag wanneer ze minstens 20 jaar beroepsverleden hebben. Vroeger werd dat voordeel toegekend vanaf 50 jaar. Sinds 1 september geldt dit enkel vanaf 55 jaar. De nieuwe regel is niet van toepassing op werklozen die de toeslag op 1 september al ontvingen. Welvaartsaanpassing pensioenen Rust- of overlevingspensioenen die in de loop van het jaar 2007 zijn ingegaan, zijn sinds 1 september met 2 % verhoogd. De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) wordt niet verhoogd. De verhoging van het pensioen kan een invloed hebben op de IGO, zodat voor mensen die tegelijkertijd een IGO en pensioen krijgen, de verhoging minder dan 2 % kan zijn. ACV Metea De toekomst van Philips België ziet er slecht uit Elektronicafabrikant Philips wil wereldwijd nog eens banen schrappen, bovenop de aangekondigde in juni. Voor het personeel van Philips Lighting Turnhout is het bang afwachten of er in hun fabriek jobs zullen verdwijnen. De kans is reëel dat Turnhout deelt in de klappen, vrezen de ACV-afgevaardigden. Bert De Deken ACV bouw - industrie & energie Jaarlijkse pensioenfiche en legitimatiekaart bouw Plan Construo is het aanvullend pensioenstelsel van de bouwsector. Het sectoraal pensioenfonds Pensio B stuurt werknemers in de bouw jaarlijks rond 15 oktober een pensioenfiche en legitimatiekaart. De pensioenfiche is een overzicht van de stortingen op je aanvullende pensioenrekening voor het jaar Het bedrag van de stortingen wordt berekend op basis van je loon in 2011, je sectoranciënniteit en het aantal legitimatiekaarten (vorstkaarten). Ook de totale waarde van je rekening, op 31 december 2011, wordt weergegeven. Verder krijg je informatie over je voordelen bij pensioen, wat er moet gebeuren bij overlijden en wat je kunt doen als je de sector verlaat. Je legitimatiekaart is een overzicht van gepresteerde en gelijkgestelde dagen voor Bewaar ze samen met alle vorige kaarten. Op basis van de kaart krijg je een bijkomende werkloosheidsvergoeding gedurende 60 dagen wanneer je volledig of tijdelijk werkloos bent. Het ACV beschikt nu ook over je gegevens, je hoeft de kaart niet meer af te geven. Je legitimatiekaarten bepalen of je recht hebt op vergoedingen bestaanszekerheid, zoals brugpensioen, begeleidende maatregelen, vakantiegeld voor invaliden en promotievergoeding. Heb je vragen? Neem dan contact op met het regionaal beroepsverbond van ACV bouw - industrie & energie of het ACV-dienstencentrum in je buurt. Een week na het aangekondigde banenverlies weten ACV-vakbondsafgevaardigden Sofie Bax, Peter Roes, Greet Boonen, Herman Vervoort en Elly Matthys nog altijd niet of de Philips-vestiging in Turnhout getroffen wordt. Het was via de radio en de krant dat het personeel van Philips Turnhout het extra banenverlies vernam. Vlak voor de beurzen openden op 11 september deelde het topmanagement dat mee aan de pers. In Turnhout wordt onder meer verlichting voor wegen, voetbalstadions en winkels vervaardigd, en het is onder andere in het segment Lighting dat Philips wil besparen. Vandaag (18 september, red.) weten wij nog altijd niet of er banenverlies zal zijn in Turnhout, zegt ACV-délégué Herman Vervoort. Ook de lokale directie weet dat niet. Het nieuws komt hard aan. We Een onjuiste betaling van je loon of een faillissement van je bedrijf: het zijn geschillen waarvoor je bij het ACV terecht kunt. De ACV-rechtsbijstand zorgt voor eerstelijnshulp en gerechtelijke bijstand. Als er een geschil is op de werkvloer, kun je best eerst de vakbondsafvaardiging in je onderneming raadplegen. Soms volstaat het dat de vakbond bemiddelt om het probleem op te lossen. Eerstelijnshulp Een klacht indienen? Ga dan naar het ACV-dienstencentrum in je buurt. Soms behandelt het dienstencentrum je klacht zelf, maar het kan die ook overmaken aan de rechtskundige dienst of aan de ACV-beroepscentrale. onderhandelden nog maar pas over 136 bediendejobs die moeten verdwijnen, een gevolg van de besparingsronde in juni. En nu staan er mogelijks arbeidersplaatsen op de helling. Waarom wil Philips het personeelsbestand zo drastisch afslanken? Herman: Als beursgenoteerd bedrijf staat Philips onder druk van de aandeelhouders om altijd maar meer winst te maken. En dat kun je doen door kosten te besparen, lees: door personeel af te danken. Elly: Wij vragen ons af hoeveel winst Philips Turnhout moet realiseren om het topmanagement in Amsterdam tevreden te stellen. Herman: Verder denken we ook dat Gratis rechtsbijstand voor ACV-leden Rechtsbijstand Als juridische stappen nodig zijn, dan is er voor ACV-leden een kosteloze rechtsbijstand. Als dat wettelijk mogelijk is, wordt je dossier behandeld door een ACV-medewerker. In het andere geval kiest het ACV een advocaat en betaalt het ACV het ereloon. Voorwaarden Voor eerstelijnshulp kun je altijd terecht bij het ACV. Voor gerechtelijke bijstand moet je minstens zes maanden ononderbroken ACV-lid zijn op het ogenblik dat het geschil ontstond. Lees meer in het ACV-reglement Rechtsbijstand, dat je vindt in het ACV-dienstencentrum of op (rubriek Publicaties en documentatie ). Philips niet langer wil investeren in onze vestiging, ook al doet die het financieel goed. Wij maken hier klassieke verlichting voor de vervangingsmarkt. De nieuwere technologieën die in volle opmars zijn, zoals LED, worden in Azië ontwikkeld en geproduceerd. Hoe is de sfeer momenteel in Turnhout? Peter: De sfeer onder de werknemers is gespannen. Het is moeilijk om nog te geloven in de toekomst van Philips in België. In de jaren 80 stelde Philips mensen tewerk in ons land, vandaag nog maar 2 500, waarvan in Turnhout. De helft van alle hallen staat hier leeg. Dat te zien is niet bemoedigend. Welke houding nemen jullie nu aan als vakbond? Peter: Zolang we niet weten of er extra banen verdwijnen, zal de consultatieronde over de 136 bediendejobs nog niet worden afgesloten. En verder kunnen we alleen maar afwachten. En wat als er effectief arbeidersplaatsen verdwijnen? Herman: Dan worden er niet alleen zoveel arbeiders getroffen, maar ook een veelvoud aan gezinnen. Tijdens de vorige herstructurering in 2009 hebben wij nog veel kunnen oplossen met natuurlijke afvloeiingen door het brugpensioen op 52 jaar. Maar nu zijn de regels verstrengd, waardoor onze oudere werknemers niet in aanmerking komen hiervoor. Wij zullen ervoor ijveren dat iedere Philipsmedewerker een gelijke financiële ontslagvergoeding krijgt. Maar laten we hopen dat het zover niet moet komen. Leen Grevendonck

11 Visie vrijdag 21 september 2012 gewikt & gewogen 11 ZEGT Antibiotica-expert Herman Goossens We slikken nog altijd te veel antibiotica Ondanks campagnes om het af te raden gebruiken wij nog altijd te veel antibiotica. Het verbruik ligt in België een derde hoger dan in Nederland of de Scandinavische landen. En dat is niet zonder gevaar, waarschuwt Herman Goossens. In 2011 kochten 1,7 miljoen CM-leden in de apotheek minstens één doosje antibiotica. Dat aantal blijft al enkele jaren stabiel. Nochtans was het antibioticaverbruik tijdens de eerste jaren van deze eeuw sterk gedaald. Dat was onder meer het resultaat van een spotje op televisie. De jongste jaren merken we dat de campagnes geen effect meer hebben, zegt Herman Goossens, professor medische microbiologie aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Het is de hoogste tijd om een tandje bij te steken. Hoe komt het eigenlijk dat wij zoveel antibiotica gebruiken? Herman Goossens: Antibiotica zijn alleen actief tegen bacteriële infecties, zoals een longontsteking of enkele vormen van keel- en oorontsteking. Zij zorgen ervoor dat de bacteriën zich niet verder kunnen ontwikkelen. Tegen ziektes die veroorzaakt worden door een virus, zoals griep, verkoudheid of acute bronchitis, hebben antibiotica geen enkele zin. Omdat het niet altijd eenvoudig is om vast te stellen of een infectie viraal of bacterieel is, zullen artsen soms voor de zekerheid antibiotica voorschrijven. Eind jaren 90, begin jaren 2000 was België in Europa koploper in het antibioticaverbruik. En dat houdt risico s in? Zeker, antibiotica hebben bijwerkingen als misselijkheid, diarree of hoofdpijn. Maar vooral, als bacteriën vaak met antibiotica in contact komen, dan gaan ze hun Het zal nodig zijn om de komende jaren volop te investeren in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Tegelijkertijd moeten we het verbruik beperken. Herman Goossens, antibiotica-expert vorm aanpassen zodat ze resistent worden. Er ontstaan als het ware nieuwe bacteriën waar antibiotica geen vat meer op hebben. Dat zie je vooral in ziekenhuizen. Gemiddeld krijgt een derde van de patiënten er antibiotica. Door de selectiedruk ontwikkelen zich daar heel sterke bacteriën, de zogenaamde ziekenhuisbacteriën. Volgens de Hoge Gezondheidsraad vormen die een steeds grotere bedreiging. De klassieke MRSA-ziekenhuisbacterie kunnen we re de lijk onder controle houden met een goede handhygiëne. Maar ondertussen is er een nieuwe, veel gevaarlijker variant opgedoken, de CPE-bacterie. Die is heel resistent. Er bestaan nog amper antibiotica om ze te stoppen. Je vindt de bacterie nu al massaal in landen als India of Griekenland, waar het antibioticaverbruik bijzonder hoog is. In India sterven dagelijks mensen aan een infectie waartegen geen behandeling meer mogelijk is. Moeten we ons zorgen maken? Dat is helemaal niet ver van ons bed. Ook in België is de nieuwe ziekenhuisbacterie al opgedoken. Het zal nodig zijn om de komende jaren volop te investeren in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Tegelijkertijd moeten we het verbruik beperken. Wij slikken nog altijd tot een derde meer antibiotica dan de Nederlanders of de Scandinaven. Hoe kunnen we dat doen? Tijdens de eerste jaren van deze eeuw zijn we er dankzij campagnes in geslaagd het antibioticaverbruik met een derde te doen dalen. We zullen op dat vlak een tandje bij moeten steken en ons nog meer op de artsen moeten richten. Als consument moeten we leren aanvaarden dat onze huisarts ons niet altijd met een voorschrift voor een antibioticum naar huis stuurt. Dring er niet op aan als je arts oordeelt dat je beter gewoon uitziekt. Dieter Herregodts?! Kan ik mijn stookoliefactuur gespreid betalen? September is het moment om de stookolietank bij te vullen. Met de huidige prijs van 940 euro voor liter betekent dit een grote hap uit het gezinsbudget. Gezinnen starten best al in het voorjaar met het gespreid betalen van hun stookoliefactuur, zegt Olivier Neirynck van de Belgische Federatie der Brandstoffenhandelaars. In België verwarmen gezinnen met stookolie, maar slechts gezinnen betalen hun mazoutfactuur gespreid. Nochtans is dat interessanter voor de consument, stelt Olivier Neirynck. Een klant die in april start met maandelijkse vooruitbetalingen, heeft bij levering in september het grootste deel of de volledige factuur al betaald. (LG) Gezinnen die gespreid willen betalen, raad ik aan om daarmee te beginnen vanaf april Neem nu alvast contact op met je brandstoffenhandelaar om na te gaan wat je mogelijkheden zijn. Een lijst van brandstofhandelaars die gespreide betalingen aanbieden, vind je op de website van de Federale Overheidsdienst Economie. ( > Consumentenbescherming > Energie > De consument en de energiefactuur > Sociale energiemaatregelen). Ook brandstoffenhandelaars die niet op deze lijst voorkomen, bieden hun klanten soms de mogelijkheid om in schijven te betalen. Wat tweet er in het struikgewas? Visie plukt elke week enkele rake commentaren van de socialenetwerksite. De Tijd De vakbonden zijn verontrust over druppelsgewijze ontslagen bij Fnac. Daphne Timmers, journaliste in Griekenland Hoogste werkloosheid onder Griekse jongeren ooit: 53,4 %! Kan het de rest van Europa wat schelen dat toekomstperspectief jongeren hier 0 is? Oxfam-Sol De grond voor de productie van Europese #biobrandstoffen kan 127 miljoen mensen voeden. Nieuw Oxfamrapport #GROEImee

12 16 uw vrije tijd Visie vrijdag 21 september 2012 CD Radio oorwoud Schudden met uw poep voor de natuur Niet schrikken wanneer je koters straks thuiskomen van school en aankondigen dat ze naar het oerwoud vertrekken. Grote kans namelijk dat ze de liedjes van Radio Oorwoud, een nieuw WWF-project voor scholen, in de praktijk gaan omzetten. Dan weet je maar beter op voorhand dat bekende muzikanten à la Pieter Embrechts Je tuin is een jungle zingen en dat Hannelore Bedert, meter van het project, vol overtuiging voor een swingende Bonobo, bonobo, schudden met uw poep gaat. Zet je schrap voor beestige radio!, waarschuwt Tine Embrechts - ofte Kristien de onuitstaanbaar kwebbelende kwistrien - de jonge luisteraars van Radio Oorwoud van bij het begin. WWF België wilde iets nieuws doen voor kinderen. Reken maar dat ze daarin geslaagd zijn: het resultaat is een originele cd voor de lagere school, starring Koen Wauters met stevige gitaarrock over ijsberen, Kommil Foo met een hilarisch herkenbare song over pinguïnventen en Stijn Meuris in een Bozebomenlied over ontbossing. Maar de drijvende kracht achter Radio Oorwoud is muzikante en zangeres Hannelore Bedert. Voor Radio Oorwoud schreef, zong en producete de West- Vlaamse grappige en geëngageerde kinderliedjes. Dat klinkt zo: Ik laat alles open omdat het niet meer toekan / En ik schild patatten, dat is pas een goed plan / Waarom huilen wolven als ze niet verdrietig zijn? Of nog: Wiebelen, wiebelen, schudden met uw poep / Draaien, draaien als ik bonobo roep! Het was een nieuwe uitdaging om liedjes te schrijven die in de leefwereld van kinderen passen. Hannelore Bedert, zangeres en producer Alex Vanhee Hannelore, waarom wilde je je achter dit WWFproject scharen? Ik vond het enorm plezant om te doen. Het was een nieuwe uitdaging om liedjes te schrijven die in de leefwereld van kinderen passen. We wilden teksten met een educatieve boodschap, maar zonder belerend te zijn. De cd zit al in een schoolpakket, de liedjes moeten dan ook niet nog eens te schools overkomen. Je beslist: ik ga liedjes schrijven over de klimaatopwarming. Hoe kom je verder dan een Laat ons de wereld redden? Ik begon inderdaad met alle clichés op een hoopje. Maar ik heb veel geschrapt, en WWF heeft mij veel info aangereikt over dieren en het klimaat. Wat ik schreef, moest natuurlijk ook juist zijn. Ben je zelf bezig met de klimaatopwarming? Ja. Maar niet genoeg, vind ik. Ik vervoer mijn materiaal naar optredens met een dieselcamionette, dat is één van de meest vervuilende voertuigen. Maar we carpoolen wel met de groep naar repetities en optredens als het kan. Ik heb het vooral gekregen sinds mijn zoontje, nu bijna twee jaar, er is. Heel cliché, maar dan begin je te denken: wat over twintig jaar? Wat wil je met dit project bereiken in de klas? Ik had zelf als kind veel aan de liedjes die tijdens de knutselles op de achtergrond speelden. Hopelijk blijft er iets van de inhoud hangen. Stel dat kinderen tegen hun ma en pa zeggen: met de auto naar de bakker gaan, dat is toch niet zo goed voor het milieu? Dat zou fantastisch zijn. Je zong al een aantal keer voor het goede doel. Waarom neem je daaraan deel? Ik vind: als ik mijn schouders kan zetten onder iets waar ik echt achter sta, zoals dit project of Sing for the Climate (Hannelore zingt op 23 september mee in Brugge, red.), dan klinkt je stem luider. Leerkrachten kunnen een exemplaar van Radio Oorwoud (en bijhorend educatief materiaal) reserveren op Op zaterdag 6 oktober zet de Radio Oorwoud-band (met Hannelore Bedert, Dimitri Leue, Sean Dhondt en Warre Borgmans) de pier van Blankenberge in vuur en vlam tijdens de Beestigste Dag van WWF. Optreden om uur. Lieve Van den Bulck WIN EEN CD Visie mag 5 exemplaren weggeven van Radio Oorwoud met de stemmen en liedjes van Tine en Pieter Embrechts, Nathalie Meskens, Dimitri Leue, Raymond van het Groenewoud, Koen Wauters, Kommil Foo, Sarah Bettens, Véronique Leysen en vele anderen. Antwoord op deze vraag: Vul de tekst van dit liedje uit Radio Oorwoud correct aan: Je tuin is een a. oerwoud - b. jungle - c. bos Radio Oorwoud Doe mee op (klik op Visie-wedstrijd). Of stuur een kaartje met het juiste antwoord naar: ACW Visie, Wedstrijd Oorwoud, Postbus 20, 1031 Brussel. Meedoen kan tot donderdag 20 september. Maand van de Spiritualiteit (oktober) Zingeving en spiritualiteit, is dat iets voor jou? In oktober, uitgeroepen tot de Maand van de Spiritualiteit, kun je in heel Vlaanderen meedoen aan workshops, debatten, gesprekken en andere inspiratievolle activiteiten. MO*-magazine houdt bijvoorbeeld een debat over de zin en onzin van geweldloze actie, er zijn initiaties vrouwelijke meditatie en je kunt meedoen aan Oosterse rust-training Yuanqigong. Alle info en activiteiten op colofon Bezieling, vriendschap, geluk, hoop, liefde, inspiratie waardevol maar nergens te koop. Daarom organiseert SPES de maand van de spiritualiteit, de hele maand oktober Dit jaar draaien de evenementen rond het simpele woordje echt. Wat vind jij echt waardevol? Laat je alvast inspireren op En aarzel vooral niet om op deze site ook je eigen initiatieven posten! Visie is een uitgave van de Koepel van Christelijke Werknemersorganisaties Verantw. Uitg. nat. pag.: Kris Houthuys Hoofdredacteur: Griet Verhoeyen Redactie: Leen Grevendonck Lieve Van den Bulck CM-nieuws: Bram Swaerts ACV-nieuws: Patrick Wirix Vormgeving: Bart Gevaert Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel lezers@visieredactie.be Druk: Corelio Printing, Keerstraat 10, 9420 Erpe-Mere Artikels op de regionale bladzijden (12-15) vallen onder de resp. verantw. uitgevers Visie is ondertekenaar van de Milieu beleids over een komst Papier Vlaanderen en steunt de inspanningen van de Vlaam se re ge ring i.v.m. papierrecuperatie. getting you getting you

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje. Foto Je bent zwanger. Het is goed om dan al na te denken over kinderopvang van je kindje.. Foto In de kinderopvang zorgt

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Vrienden, Kameraden, Socialisten, Laat mij beginnen met jullie allemaal een gelukkig en gezond 2017 te wensen. Vandaag zijn we hier niet toevallig in

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes

Nadere informatie

De Zorgmakelaar aan huis. Zonder zorgen thuis blijven wonen

De Zorgmakelaar aan huis. Zonder zorgen thuis blijven wonen De Zorgmakelaar aan huis Zonder zorgen thuis blijven wonen Mijn vrouw en ik kunnen onszelf nog goed uit de slag trekken. Wel organiseert Debbie al wat praktische hulp bij ons thuis waardoor we nu opnieuw

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Publiekstekst Wet investeren in jongeren

Publiekstekst Wet investeren in jongeren Publiekstekst Wet investeren in jongeren Juni 2009 Deze publicatie is gemaakt door Stimulansz in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Stimulansz spreekt haar dank uit aan alle

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Bouwsteen 2: motivatie Waarom kies ik voor de job als onthaalouder?

Bouwsteen 2: motivatie Waarom kies ik voor de job als onthaalouder? Bouwsteen 2: motivatie Waarom kies ik voor de job als onthaalouder? Bij de start als onthaalouder koos je om één of meerdere redenen voor deze job. Dit bepaalt mee wat voor jou belangrijk is in de job.

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Zelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.

Zelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Zelfdoding en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfdoding De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen?

Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? In deze folder vind je een antwoord, en lees je ook bij wie je terecht kan als je over mishandeling of verwaarlozing

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

standpunt noodhulp 18 augustus 2009

standpunt noodhulp 18 augustus 2009 Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen vzw Aromagebouw / Vooruitgangstraat 323 bus 6 (3 de verdieping) / 1030 Brussel / tel. 02-204 06 50 / fax : 02-204 06 59 info@vlaams-netwerk-armoede.be

Nadere informatie

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering!

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Beste vrienden, Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Vooreerst, en vanuit de grond van mijn hart: Bedankt! Bedankt om al weken keihard campagne te voeren. Bedankt voor jullie tijd, energie,

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Kind in Beeld. Kinderopvang

Kind in Beeld. Kinderopvang Kind in Beeld Kinderopvang Inhoud Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje? 4 Waarom breng ik mijn kindje naar de kinderopvang? 6 Hoeveel kost kinderopvang? 8 Legende Prijs Inkomen Kindje Begeleider

Nadere informatie

Kind in Beeld. Kinderopvang

Kind in Beeld. Kinderopvang Kind in Beeld Kinderopvang Inhoud Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje 4 Waarom breng ik mijn kindje naar de kinderopvang 6 Hoeveel kost kinderopvang 8 Legende Prijs Inkomen Kindje Begeleider Dagen

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? boekje-105x105-def.indd 1 30-01-2009 12:05:22 1,2,3,..., 10 stappen boekje-105x105-def.indd 2 30-01-2009 12:05:23 Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven in je hoofd en hebben al heel

Nadere informatie

Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND

Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND Steun elkaar! Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND Wat goed dat je een spreekbeurt, werkstuk of presentatie wilt houden over armoede in Nederland. Dat vinden wij ontzettend fijn. We helpen je graag door meer

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden.

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden. Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl Huiselijk geweld stopt nooit vanzelf Misschien wil je

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER DOSSIER >>> Wat is een DOSSIER goede papa? 42 PSYCHOLOGIES MAGAZINE april 2014 Beter in je vel op het werk Nu de strenge maar afwezige vader definitief heeft afgedaan is het voor papa s zoeken naar een

Nadere informatie

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN INHOUD 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN 7 Verdriet uit je hart en verdriet om je zorgen 11 De belangrijkste relatie is die met jezelf 14 In dankbaarheid ligt geluk

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Light up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent

Light up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Light up your fire voordat burnout toeslaat Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Wat is jouw droom? Vuur - energie Waarden, zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Ruimte voor God - thema 1: Eén ding is nodig! Preek over Lukas 10: Gemeente van Christus,

Ruimte voor God - thema 1: Eén ding is nodig! Preek over Lukas 10: Gemeente van Christus, Ruimte voor God - thema 1: Eén ding is nodig! Preek over Lukas 10:38-42 Gemeente van Christus, Het gaat vanmorgen over Jezus. Dat zal je waarschijnlijk ook niet verrassen. Maar als het gaat over Jezus,

Nadere informatie

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereen die met het gezin in contact komt: maatschappelijk

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 1)

Luisteren: muziek (A2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Kinderen zonder papieren

Kinderen zonder papieren VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

PDS B e l a n g e n v e r e n

PDS B e l a n g e n v e r e n r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Het instappen in de Paranormale Wereld

Het instappen in de Paranormale Wereld Het instappen in de Paranormale Wereld Eerste druk, 2014 2014 Johanna de Vos isbn: 9789048432189 nur: 728 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze

Nadere informatie

Sponsordossier Vakantiekampen

Sponsordossier Vakantiekampen Sponsordossier contact Rodekruisvakanties vzw Sofie Vehent Motstraat 40 2800 Mechelen 015/44 35 11 rodekruisvakanties@rodekruis.be Armoede Wie arm is, heeft het financieel moeilijker dan anderen en leeft

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Jij durft over jouw gevoelens praten. Complimenten geven is voor jou kinderspel. Jij ligt s nachts niet te piekeren. Jij hebt vat op de dingen.

Jij durft over jouw gevoelens praten. Complimenten geven is voor jou kinderspel. Jij ligt s nachts niet te piekeren. Jij hebt vat op de dingen. Jij bent echt een kanjer! Om op te eten! Jij durft over jouw gevoelens praten. Jij hebt een topconditie. Wat zit jouw haar oké! Complimenten geven is voor jou kinderspel. Ik ben jaloers op jouw spierballen.

Nadere informatie

2c nr. 1 zinnen met want en omdat

2c nr. 1 zinnen met want en omdat OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Fit in je Hoofd, Goed in je Vel.

Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Goed in je vel zitten Vandaag: 1) Wat is geestelijk gezond? 2) Fit in je Hoofd en 10 positieve stappen 3) Slot en doel 1) Wat is geestelijk gezond? Wie zich mentaal goed

Nadere informatie

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

Zorg voor een ander begint bij jezelf!

Zorg voor een ander begint bij jezelf! Zorg voor een ander begint bij jezelf! Zelfzorg voor mantelzorgers Zelfzorg Zorg je thuis voor iemand die je dierbaar is? Of voor iemand in je omgeving? Dan ben je waarschijnlijk een mantelzorger. Mantelzorg

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg!

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! leuk en zinvol werk passend bij wat jij kunt gezelligheid met collega s je eigen salaris verdienen Jo Arts, assistent-kok: Van thuis zitten word

Nadere informatie

WIJ en jij Wet investeren in jongeren

WIJ en jij Wet investeren in jongeren Ik heb een WW-uitkering. Krijg ik een werkleeraanbod? Je krijgt pas een werkleeraanbod als je WW-uitkering is afgelopen. Zolang je een WW-uitkering krijgt, geldt voor jou de sollicitatie- en reintegratieplicht

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8.

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8. Roos van Leary Beschrijving Boven-Samen (BS) dominant gedrag: leidend zelfdefinitie: ik ben sterker en beter dan jij; Ik overzie "het" definitie van de ander: jij bent zwak en hulpbehoevend relatiedefinitie:

Nadere informatie

Lesbrief Iedereen betaalt belasting

Lesbrief Iedereen betaalt belasting Lesbrief Iedereen betaalt belasting inleiding Iedereen betaalt belasting» waar komt het geld vandaan?» waar gaat het geld naar toe?» nederland, europa en de wereld» Iedereen betaalt belasting 1 Iedereen

Nadere informatie

Ria Massy. De taart van Tamid

Ria Massy. De taart van Tamid DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training

Nadere informatie

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd?

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven

Nadere informatie

Een nieuwe bank. Lesvoorbereiding Crisis graad 2. Verwondering

Een nieuwe bank. Lesvoorbereiding Crisis graad 2. Verwondering Een nieuwe bank Lesvoorbereiding Crisis graad 2 Voorzie speelgoed - geld, echte kleine muntstukken of print het blad met de centen. Op elk blad staan 100 centen in rijen van 10. Zo kan je gemakkelijk het

Nadere informatie

Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24

Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24 Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24 Als je iets verkeerd doet, verdien je straf. Ja toch? Dat is eerlijk. Er is niemand die nooit iets

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

Vraag: Vraag: Vraag: Vraag: Aapjes, konijntjes en ander lieve beestjes zijn er om:

Vraag: Vraag: Vraag: Vraag: Aapjes, konijntjes en ander lieve beestjes zijn er om: Aapjes, konijntjes en ander lieve beestjes zijn er om: 1) Je cosmetica en medicijnen op uit te proberen. Je wil toch geen prikkende ogen of risico lopen bij de dokter? 2) Niet voor proeven. 3) Ze moeten

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.

Nadere informatie

Veelgestelde vragen Wet WIJ

Veelgestelde vragen Wet WIJ Veelgestelde vragen Wet WIJ Wat is de WIJ? WIJ staat voor Wet investeren in jongeren (WIJ). Deze nieuwe wet gaat in per 1 oktober 2009 en moet ervoor zorgen dat alle jongeren tot 27 jaar een opleiding

Nadere informatie

Kraamzorg Vertrouwd Dichtbij

Kraamzorg Vertrouwd Dichtbij Een kindje op komst Kraamzorg Vertrouwd Dichtbij Zo n kraamverzorgende als Godelieve brengt rust en vertrouwen. We hebben veel van haar geleerd. Een Fijne start Je verwacht een kindje? Gefeliciteerd! Geniet

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Vakantieland of crisisland

Vakantieland of crisisland Vakantieland of crisisland Crisis graad 1 Lesvoorbereiding Projecteer de foto's van Zuid-Europa. Print de 4 tekeningen van kinderen: Dora uit Griekenland, Carlos uit Spanje, Sofia uit Italië, Thomas uit

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

LEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN

LEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN In deze huiswerkopdracht wordt uitgelegd wat leefregels en ik-ben-opvattingen zijn en het belang ervan bij het doorbreken van gewoontepatronen. Een voorbeeld van Marjolijn illustreert hoe leefregels en

Nadere informatie