NIEUW LAND JAARVERSLAG

Transcriptie

1 NIEUW LAND JAARVERSLAG 2013

2 Nieuw Land, waar Flevoland begint. Nieuw Land is een actief en attractief museum, archief en studiecentrum in Flevoland, waar de (ontstaans-)geschiedenis van een unieke provincie wordt verteld.

3 3 Op 28 mei 1932 werd de ruim dertig kilometer lange Afsluitdijk gesloten, de eerste fase van het Zuiderzeeproject. (Fotocollectie Nieuw Land, Directie Wieringermeer; J. Potuyt)

4 4 Excursie van het Genootschap Flevo op 6 september Een drooggelegd stuk van de Noordoostpolder. (Fotocollectie Nieuw Land)

5 NIEUW LAND JAARVERSLAG 2013 INHOUD 5

6 inhoud 6 13 VOORWOORD BIJZONDERE PROJECTEN De Culturele Haven Een zee van land Archeologie Festival De Batavier PUBLIEKSPROGRAMMERING Tentoonstellingen Activiteiten en evenementen MARKETING EN COMMUNICATIE Free publicity Museum van de Maand Marketing dashboard Touroperators Amsterdam Marketing Websites en blogs Sociale media EDUCATIE MuseumJeugdUniversiteit Schoolplaten Programma voor het Hoger Onderwijs Afsluiting Gezocht: Persmuskiet! Weekend van de Wetenschap Wisebits COLLECTIES Analoog en digitaal archiefbeheer Nieuw Land en het E-depot Collectie- c.q. publieksoverzicht Calamiteitenplan Publiekscatalogus Flevolands Geheugen Museale voorwerpen Bibliotheek Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Metamorfoze Particulieren archieven Rijksarchivaris, gemeentearchivaris en waterschapsarchivaris Gemeenschappelijke regelingen Gemeenten en het Waterschap Zuiderzeeland PROVINCIAAL MUSEUMCONSULENT STUDIECENTRUM 75 Jaar Genootschap Flevo Nieuw Land in vogelvlucht. Cultuur Historisch Jaarboek voor Flevoland Steunpunt Archeologie en jonge Monumenten Flevoland (SAMF) International Fieldschool for Maritime Archaeology Flevoland (IFMAF) Wetenschappelijke + voor onderzoek ORGANISATIE 55 BIJLAGEN Bezoekersoverzicht Financiën Schenkingen bibliotheek Vrijwilligers Publicaties Medewerkers

7 voorwoord 7 Voor u ligt het jaarverslag over 2013 van Nieuw Land Erfgoedcentrum (Nieuw Land). Het was een bewogen jaar, waarin we afscheid namen van directeur Arjan Agema, maar ook grote stappen hebben gezet om onze organisatie een bijzondere toekomst te geven. Vele speciale manifestaties kregen waardering en trokken de nodige bezoekers, helaas alleen iets minder dan vorig jaar. Er is een begin gemaakt met een nieuwe opzet van tijdelijke tentoonstellingen, vooral gericht op gezinnen en kinderen. Daarvoor zijn meer Nieuw Landmedewerkers ingezet. Ook werden externe adviseurs bij de opzet betrokken. In gunstige zin viel op dat de deelnemende bestuursorganen tevreden zijn met de kwaliteit van onze dienstverlening. Zij hadden echter wel commentaar op de niet optimale transparantie en snelheid van onze in het bijzonder financiële verantwoording. Wij hebben intussen stappen gezet om hen voortaan inzichtelijker en tijdiger te informeren. We leven nu toe naar het Erfgoedpark Batavialand (werktitel). De afdeling Scheepsarcheologie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Bataviawerf en Nieuw Land zullen samenwerken en als het kan per 1 januari 2015 in één organisatorisch verband gaan werken. Er is een koers uitgezet naar een (inter)nationaal centrum voor Nederlands maritiem erfgoed in combinatie met een toonaangevend expertisecentrum annex attractief themapark over Nederland Waterland. Dit vraagt veel voorbereiding en inspanning, terwijl de winkel tijdens de verbouwing open blijft. Aan ons zal het niet liggen om van Batavialand een succes te maken! Tot slot dank ik onze medewerkers en vrijwilligers van harte voor hun toewijding, inzet en betrokkenheid die zij juist ook in het roerige jaar 2013 lieten zien. Namens het bestuur van Nieuw Land, Pauline Terreehorst, voorzitter

8 NIEUW LAND JAARVERSLAG 2013 BIJZONDERE PROJECTEN

9 bijzondere projecten 9 DE CULTURELE HAVEN kick-off 2013, meerjarig project De Culturele Haven bevordert cultuureducatie in het primair onderwijs. Het is een educatief project, waarin Nieuw Land samenwerkt met drie Flevolandse culturele partners (Centrum voor Kunst en Cultuur De Kubus, Jeugdtheatergezelschap BonteHond, Museum De Paviljoens) en met diverse basisscholen in Flevoland. De Culturele Haven is een doorlopende Flevolandse cultuurleerlijn die specifieke lessen onderling verbindt met andere vakken. Zo ontstaat een samenhangend geheel rond de disciplines erfgoed, theater, muziek en beeldende kunst. Samen met de drie culturele instellingen ontving Nieuw Land van het Fonds voor Cultuurparticipatie en de provincie Flevoland subsidie voor vier jaar. Wat betekent De Culturele Haven in de praktijk? Er komt een website met lessen en activiteiten die de leerkracht direct kan uitvoeren in de nabije omgeving van de school. Ook worden er aanvullende lessen aangeboden op school, gegeven door kunstenaars, wetenschappers en cultuurvakdocenten. Verder biedt De Culturele Haven excursies, speciale activiteiten en een jaarlijkse provinciebrede projectweek. Tot slot voorziet het traject in deskundigheidsbevordering voor leerkrachten, vakdocenten en educatiemedewerkers. Keileem storten (op de voorgrond) en zand opspuiten (foto: K. Maaskant).

10 bijzondere projecten 10 EEN ZEE VAN LAND 26 juli 15 september Ter ere van het vijftigjarig jubileum van Swifterbant richtte Nieuw Land de expositie Een zee van land in op de eerste etage van de Shortgolf in Swifterbant. Hier konden bezoekers zich verdiepen in de opzet van het Zuiderzeeproject, de inrichting van Oostelijk Flevoland en de ontwikkeling van Swifterbant. Een zee van land plaatste drie belangrijke kaarten naast elkaar: een negentiende-eeuwse kaart van de Zuiderzee, het Plan-Lely van 1891 en de provinciekaart van Flevoland. Zo waren in één oogopslag de veranderingen zichtbaar die het voormalige Zuiderzeegebied de laatste twee eeuwen had doorgemaakt. Aan de hand van ontwerpen, schetsen en kaarten werd vervolgens ingegaan op de planning en de inrichting van Oostelijk Flevoland. Foto s en objecten toonden hoe de polder in de praktijk gestalte kreeg: de omvorming van de modderige bodem tot vruchtbare landbouwgrond; de inzet van polderwerkers; landschapsvormgeving en de uitgifte van agrarische bedrijven. Ook was er aandacht voor de vrijetijdsbesteding in Oostelijk Flevoland, de Hanzelijn en de World Jamboree Vanuit het oudheidkundig bodemonderzoek werd gekeken naar de Swifterbantcultuur en de scheepsarcheologie. Een vitrinekast met recente publicaties van Nieuw Land schetste een beeld van de collecties en het onderzoek van Nieuw Land. Op zaterdag 17 augustus werden in de buurt van de Shortgolf demonstraties gegeven met ontginningswerktuigen en oude landbouwmachines. Nieuw Land had hiervoor een aantal machines beschikbaar gesteld, die door enkele enthousiaste Swifterbanters in oude glorie waren hersteld Het plan-lely

11 bijzondere projecten 11 HET ARCHEOLOGIE FESTIVAL 4 en 6 oktober Tijdens Het Archeologie Festival kon een breed publiek zich op een feestelijke manier verdiepen in de archeologie van Flevoland. Het interactieve evenement wierp een aantrekkelijke blik op de archeologie van de Zuiderzeebodem van de prehistorische Swifterbantcultuur, tot aan de vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog. Wat betreft naam, organisatie en invulling was dit festival gestoeld op het Weekend van de Archeologie, dat elke twee jaar in Nijmegen wordt georganiseerd, gelijktijdig met het Romeinenfestival. Op 4 oktober vond de Scholendag plaats, op 6 oktober de Publieksdag. Beide dagen verliepen succesvol. Het Archeologie Festival organiseerde Nieuw Land samen met de Bataviawerf en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, afdeling Scheepsarcheologie. Eerder organiseerden de drie instellingen aan de kust van Lelystad samen de tentoonstelling Schipbreuk (oktober 2011 oktober 2012).

12 bijzondere projecten 12 DE BATAVIER, VAN NIEUW LAND NAAR NIEUWLAND 14 juni 23 juni Kunstenaar Arjen Boerstra (1967) stond tien dagen in de Nieuwlandpolder (Striperpolder) op Terschelling, op cultureel festival Oerol, met zijn presentatie De Batavier, van Nieuw Land naar Nieuwland. Boerstra startte het project De Batavier in 2012 in een speciaal ingericht atelier in Nieuw Land. De presentatie toonde het plan Boersma, het fictieve plan voor de inpoldering van de Waddenzee. Boerstra ondersteunde zijn voorstellen met de inpolderingsplannen van Lely, Van Diggelen, Teding van Berkhout en Draisma de Vries. De presentatie sneed thema s aan als inpolderen, werelderfgoed, biologische landbouw, energieopwekking en de stijgende zeespiegel. Hoewel Arjen Boerstra met een duidelijke knipoog vertelde over het inpolderen van de Waddenzee, bleken veel bezoekers toch moeite te hebben met het onderwerp. Indringende en serieuze gesprekken waren het gevolg. De Batavier stond fier op de dijk. Regelmatig werd de houten capsule voor een vaartocht op de Waddenzee te water gelaten. Het werd ingezet als werktuig voor visuele metingen die voor de inpoldering noodzakelijk zouden zijn. De presentatie werd dagelijks bezocht door zo n 400 mensen. Arjen Boerstra in de houten capsule De Batavier (Video still: Wim Warrink).

13 NIEUW LAND JAARVERSLAG 2013 PUBLIEKS- PROGRAMMERING

14 publieksprogrammering 14 TENTOONSTELLINGEN In de CENTRALE HAL waren de volgende tijdelijke tentoonstellingen te zien: PATRONEN 10 november mei Patronen startte in 2012 en toonde Flevoland in vier deeltentoonstellingen als een aaneenschakeling van patronen met dijken, greppels en kanalen. WHEN I OPEN MY EYES 8 juni 8 september In deze tentoonstelling was een fotoserie te zien die fotograaf Wout Berger (1941) maakte van het IJsselmeer. Opvallend was de rust die de foto s uitstraalden. Steeds waren dezelfde onderwerpen te zien: het water, de horizon, de lucht. Geen mensen, vaartuigen of vogels. Toch was geen enkele foto identiek. Het gelijknamige fotoboek was gedurende de tentoonstelling te koop in de winkel van Nieuw Land. Foto uit het boek When I Open My Eyes. Foto: Wout Berger. Uitgever: Courtesy galerie Zic Zerp Rotterdam.

15 publieksprogrammering 15 RADIOPRAATJES 12 september 6 oktober In 2013 waren conservator André Geurts en archeologisch medewerker Dick Velthuizen al zes jaar lang wekelijks te gast in het radioprogramma Goedemorgen Flevoland. De tentoonstelling Radiopraatjes toonde de twintig meest opmerkelijke voorwerpen die zij in de uitzending bespraken. Na afloop kreeg een deel van de tentoonstelling een vaste plek in Nieuw Land. Radiopraatjes, André Geurts en Dick Velthuizen. WERELDBURGERS 13 oktober 5 januari 2014 In de tentoonstelling Wereldburgers hoorden, zagen en lazen bezoekers de verhalen van Amsterdammers, Marokkanen en Surinamers die in de jaren zeventig en tachtig naar Lelystad of Almere waren verhuisd om een nieuw leven op te bouwen. Bezoekers werden in de interactieve tentoonstelling uitgedaagd om in een verhalenkast (een telefooncel) hun eigen verhalen te delen op de verhalensite flevolandsgeheugen.nl. Aanleiding voor het project Wereldburgers was het ontbreken van historische bronnen over de komst van deze mensen naar Flevoland. In de geschreven en gedrukte bronnen komen hun verhalen niet voor; film- of fotomateriaal was nauwelijks voorhanden. Om in dit gebrek te voorzien, zijn zo n dertig mensen geïnterviewd en gevraagd om beeldmateriaal af te staan voor het archief van Nieuw Land. Hun verhalen vormden de basis van de expositie en de publicaties op de verhalenwebsite. De interviews zijn gearchiveerd voor vervolgonderzoek. Dansen in de Agora in Lelystad. Beeld uit Wereldburgers.

16 publieksprogrammering 16 In de Agora in Lelystad wordt de feestelijke Surinaamse Dag gehouden (foto Jan Blom), beeld uit Wereldburgers.

17 publieksprogrammering 17 Kunstexpositie + Vertellende Wereldvrouwen Bij de tentoonstelling werd een expositie georganiseerd met het werk van vier in Flevoland woonachtige kunstenaars. Van 12 oktober tot en met 24 november waren schilderijen te zien van de Braziliaanse beeldend kunstenaar Anna Ferrazzo. Van 27 november tot en met 15 december was er werk te zien van de Surinaamse kunstenaar en beeldend vormgever Robert Borsari en de Amsterdamse fotografe Elsa Blaaser (1949). Van 16 december tot en met 5 januari 2014 sloot de Fin Jari Einiö het programma af. In het kader van het project nodigde Nieuw Land drie Vertellende Wereldvrouwen uit om hun ervaringen te delen over het opbouwen van een nieuw leven in Lelystad, ver van huis. De Braziliaanse Anna Ferrazzo, de Surinaamse Lucia Fer en de Finse Seija Ekman traden drie keer op: 12 oktober tijdens de opening van de tentoonstelling, 17 november en 20 december tijdens de Vriendendag. Wereldburgers was een project van Omroep Flevoland, CMO Flevoland (Centrum Maatschappelijke Ontwikkeling), Vertellende Wereldvrouwen en Nieuw Land. Omroep Flevoland maakte de vijfdelige televisieserie Veranderen in Lelystad. De serie werd uitgezonden eind oktober en werd ook vertoond tijdens de tentoonstelling. Veel activiteiten in de decembermaand waren gelinkt aan dit project, zie Activiteiten en Evenementen. De SCHATKAMER bood plaats aan de volgende tijdelijke tentoonstellingen: DANKZIJ DE DIJKEN 17 november mei Als onderdeel van Patronen toonde deze expositie een overzicht van de verschillende dijken in en rondom de voormalige Zuiderzee vanaf 1000 na Christus tot heden. STANDPUNT FL. DISCUSSIES OVER HET IJSSELMEERGEBIED 15 juni 2 maart 2014 Deze tentoonstelling was samengesteld ter ere van het 75-jarig bestaan van het Genootschap Flevo, waar Nieuw Land het archief van beheert. Deze oudste vereniging van Flevoland werd in 1938 opgericht om de activiteiten te ondersteunen van de Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders. In de jaren vijftig stelde het genootschap de plannen en voornemens voor de inrichting van de Zuidelijke IJsselmeerpolders juist ter discussie. Tegenwoordig maakt de organisatie zich sterk voor het verzamelen en delen van kennis over het IJsselmeergebied. Op vrijdag 14 juni werd de tentoonstelling door de Commissaris van de Koning, Leen Verbeek, officieel geopend.

18 publieksprogrammering 18 In het STUDIECENTRUM werden gedurende het jaar vitrine-exposities ingericht met stukken afkomstig uit de depots van Nieuw Land. De thema s in 2013 waren: + Afsluitdijk 80 jaar (22 november 2012 tot en met 15 januari); + Het nieuwe land (tot en met 1 maart). Naar aanleiding van het verschijnen van het boek Het nieuwe land van Eva Vriend; + Boekbanden uit drie eeuwen (tot en met 16 april); + Beatrix in Nieuw Land: een beeldverslag van de bezoeken die koningin Beatrix bracht aan Nieuw Land, vanaf haar geschiedenis als Poldermuseum (tot en met 22 mei); + Potten en pannen door de tijd heen: vier millennia kookobjecten uit het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten (tot en met 15 juli); + Lang leve de kruik: een groot aantal negentiendeen twintigste-eeuwse kruiken voor alcoholische dranken en bedkruiken (tot en met 9 september); + Restauratie van bodemvondsten: gerestaureerd aardewerk, gevonden in de Noordoostpolder, uit het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten (tot en met 26 november); + Herinneren en herdenken: een verzameling boeken, borden en metalen voorwerpen gemaakt ter ere van de instelling van de provincie Flevoland (tot en met 26 januari 2014). Werkbezoek H.K.H. Prinses Beatrix aan de Noordoostpolder. Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Potuyt Vitrine Studiecentrum

19 publieksprogrammering 19 ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN JANUARI FEBRUARI Tijdens de kerstvakantie waren er activiteiten voor jong en oud. Zo konden kinderen speurtochten doen door het museum en landschappen maken en onderzoeken. Op vrijdag 25 januari startte de cursus Oud Schrift. De cursus liep tot 29 maart. Negen cursisten namen deel aan acht lessen van elk twee uur. In het weekend van 2 en 3 februari waren er tijdens het Themaweekend Watersnoodramp Polygoonjournaals te zien met beelden van de watersnoodramp uit Op zondag 3 februari gaf historicus, journalist en schrijver Eva Vriend een lezing over haar boek Het nieuwe land. Het verhaal van een polder die perfect moest zijn. Het boek vertelt hoe tienduizenden Nederlanders na de Tweede Wereldoorlog droomden van een bestaan als boer in de drooggelegde polders. Voor haar onderzoek werd Eva Vriend geholpen door onderzoekers van Nieuw Land. Zij maakte onder meer gebruik van archieven en oude interviews. Naar aanleiding van het boek werd een compacte presentatie ingericht bij de ingang van Nieuw Land, met foto s en archiefstukken. Ook besteedde de verhalenwebsite flevolandsgeheugen.nl aandacht aan het thema van het boek. In de week van 18 tot en met 22 februari zond Omroep Flevoland Radio in samenwerking met medewerkers van Nieuw Land een kleine serie uitzendingen uit over de Superprovincie (de door de minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plassterk, beoogde samenvoeging van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland). Afleveringen gingen onder meer over Almere als hoofdstad van deze provincie, de identiteit van Flevoland en de herkomst van de bewoners van Lelystad en Almere. Tijdens de voorjaarsvakantie, van 16 tot en met 24 februari, stond de dijk als thema centraal. Kinderen konden kijken naar de handpoppenvoorstelling Moffel en Piertje bouwen een dijk, speuropdrachten doen of bouwen met LEGO -steentjes. Op 17 februari konden ze natuurwetenschappelijke proeven doen in het laboratorium van Proefjeslab. De SchoolTV-activiteiten werden georganiseerd in het kader van Xperiment, een samenwerkingsverband tussen SchoolTV en de Vereniging van Science Centra en Samenwerkende Musea in Wetenschap en Techniek (VSC).

20 publieksprogrammering MAART APRIL MEI In maart startte Nieuw Land de Poldercolleges, een nieuwe publieksactiviteit in samenwerking met Waterschap Zuiderzeeland. Deze colleges maakten het publiek bekend met de dijkbouw en de geschiedenis van Flevoland. De Poldercolleges waren bedoeld voor volwassenen en kinderen en sloten aan op de tijdelijke tentoonstelling Dankzij de dijken. In april was Nieuw Land door de initiatiefnemers van de Museummaanden aangewezen als Museum van de Maand. Daarom organiseerde Nieuw Land de hele maand speciale activiteiten rond het thema Ode aan de Polderpionier. In het weekend van 6 en 7 april werd het landelijke Museumweekend gehouden. Tijdens dit weekend bedroeg de entree slechts één euro. Dit jaar luidde het thema Doe een museum. Op zondag 7 april konden de bezoekers de hand schudden van niemand minder dan Cornelis Lely. Op zaterdag 13 april vertelde polderpionier Siem Meijers over zijn leven en werk in het nieuwe land. Daarnaast was er de Masterclass Dijkbeheer, Nut en Noodzaak, georganiseerd in samenwerking met het Waterschap Zuiderzeeland. Tijdens het paasweekend konden kinderen paaseieren zoeken en Flevolandeieren knutselen. Op woensdag 10 april werd de gevel van Nieuw Land voorzien van een vier bij vier meter grote reproductie van het schilderij De Flevolander. Het felgekleurde schilderij van de bekende kunstenaar en cardioloog Menno Baars werd door Nieuw Land aangekocht. Op woensdag 17 april gaf archeologisch medewerker Dick Velthuizen een rondleiding in het archeologisch depot. De rondleiding was speciaal gericht op kinderen. Zij konden in het depot schatten uit de Zuiderzeebodem ontdekken, zoals kanonskogels, ankers en een echt zwaard. Tijdens de meivakantie, van 27 april tot en met 12 mei, waren er diverse activiteiten. Zo konden kinderen schatgraven, op trippen over drassige grond lopen en de kaart van Flevoland inrichten met LEGO. Met een computerspel kon je als jonge bezoeker dijken en polders bouwen. 25 en 26 mei organiseerde Nieuw Land het Jaren 50 Weekend. Bezoekers konden ontdekken hoe het er in de jaren vijftig aan toe ging in het gezinsleven, het kantoor, de politiek en het leven in de nieuwe polder. Uiteraard kwamen typische jaren 50-thema s aan bod, zoals Hollywood, pettycoats en rock n roll. Een van de hoogtepunten was de huiskamer waarvan het jaren 50-interieur door particulieren in bruikleen was gegeven. Met 700 bezoekers was het een succesvol nieuw publieksevenement. Campagnebeeld Jaren 50 Weekend Jaren 50 Weekend

21 publieksprogrammering 21 + Een foto uit 1941 van een polderwerker die afscheid neemt van zijn geliefde op een Amsterdamse kade voor zijn vertrek naar de Noordoostpolder (genoemd De Kus); + Een brief uit 12 december 1941, waarin de Joodse Amsterdammer Paul Josef Danby zijn lidmaatschap van Genootschap Flevo opzegt. De Duitse bezetter bepaalde in 1941 dat Joden geen lid meer mochten zijn van organisaties waarvan ook niet-joden lid waren. Op 16 juli 1943 werd Danby samen met zijn echtgenote in Sobibor omgebracht door de nazi s; + De menukaart van het diner dat op 22 april 1892 aan ir. Cornelis Lely werd aangeboden bij zijn vertrek als technisch adviseur van de Zuiderzeevereeniging; + De kaart van het Hoogheemraadschap Zeeburg en Diemerdijk, waarop de percelen zijn aangegeven die belast waren met dijkplicht dan wel waalplicht, vervaardigd door Jan Wandelaar, editie Nieuw Land liet deze kaart een jaar eerder restaureren met steun van de vriendenvereniging Stichting FlevoFonds. De foto uit 1941 werd verkozen tot officiële inzending JULI Tijdens de zomervakantie, van 6 juli tot en met 1 september, werd extra aandacht besteed aan de vaste multimediale presentaties Polderen! Verleden en toekomst van het Zuiderzeeproject en De Watermensen. Deze hadden recentelijk een makeover ondergaan. Zo werden grote vitrines toegevoegd met een museale collectie. AUGUSTUS In augustus hield Nieuw Land de voorverkiezing voor het Stuk van het Jaar, de landelijke verkiezing georganiseerd door de Nederlandse archieven. Via , website, Facebook en Twitter riep Nieuw Land mensen op om te stemmen op hun favoriete archiefstuk. De volgende archiefstukken waren genomineerd: Op maandag 5 augustus startte de International Fieldschool for Maritime Archaeology Flevoland (IFMAF) met de opgraving van een achttiendeeeuws vrachtschip. Ton van Amerongen, wethouder kunst en cultuur van de gemeente Dronten, gaf het startsein op de opgravingssite, een akker in Dronten. Op 17 augustus vond de open dag plaats, die meer dan 700 bezoekers telde. De opgraving werd uitgevoerd door archeologiestudenten van diverse universiteiten, amateurarcheologen van AWN Vereniging van Vrijwilligers in Archeologie, afdeling Flevoland en een team medewerkers van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, afdeling Scheepsarcheologie, Rijksuniversiteit Groningen en Nieuw Land onder begeleiding van bijzonder hoogleraar prof. dr. André van Holk en scheepsarcheoloog drs. Laura Koehler. De Kus, Stuk van het Jaar (foto H. Nieuwenhuis).

22 publieksprogrammering SEPTEMBER OKTOBER Op zaterdag 21 september werd in het Waterschapshuis te Lelystad een groot aantal kaarten geëxposeerd over het Zuiderzeeproject en Flevoland. Dit in het kader van de Dag van de dijk, georganiseerd door Waterschap Zuiderzeeland. Op 23 september werd de jaarlijkse Cornelis Lely Lezing (150 bezoekers) in Nieuw Land uitgesproken door prof. dr. Leo Lucassen onder de titel: Het onbekende land: de selectie van migranten in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Centraal stond selectie. Van migratie in het verre en recente verleden, de massa-immigratie naar Hollandse steden in de zeventiende eeuw, tot de komst van Oost-Europeanen nu. Coreferent Eva Vriend, auteur van Het nieuwe land, vertelde over de selectie van landbouwers in de Noordoostpolder. Op zondag 29 september gaf fysisch antropoloog Maja d Hollosy van de Universiteit van Amsterdam een lezing over haar specialisatie: het maken van driedimensionale gezichtsreconstructies door een combinatie van forensische wetenschap, archeologie, anatomie en boetseerkunst. Oktober was de Maand van de Geschiedenis met het thema Vorst & Volk. Aansluitend op het thema gaf Jutta Chorus op zondag 27 oktober een lezing over haar boek Beatrix, dwars door alle weerstand heen. De Kus, de inzending voor de landelijke verkiezing Stuk van het Jaar, ging in oktober op tournee door de provincie. Begin oktober vond het Archeologie Festival plaats. Het festival werd geopend tijdens de Scholendag op vrijdag 4 oktober, waar zo n 200 leerlingen aan meededen. Op 6 oktober stonden verschillende archeologische activiteiten op het programma bij Nieuw Land, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, afdeling Scheepsarcheologie en de Bataviawerf. Zo mochten bezoekers zelf archeologische vondsten opgraven en spijkers smeden. Ondertussen kregen ze informatie over de scheepswrakken van de Zuiderzee. Op 5 oktober, tijdens het Weekend van de Wetenschap, gaf de archeoloog en pop-up wetenschapper Sjoerd van der Linde een interactieve lezing over zijn ontdekkingen en opgravingen in een jaar oude stad in Palestina. Op donderdag 17 oktober waren de depots van Nieuw Land open. Bezoekers konden gratis rondleidingen krijgen door de archieven, waarbij collectiemedewerkers als gids optraden. Tijdens de herfstvakantie, van 12 tot en met 27 oktober, knutselden kinderen een kroon of volgden ze een hennaworkshop. Dit was gelinkt aan de tentoonstelling Wereldburgers. Op woensdag 23 oktober lanceerde Nieuw Land een nieuw publieksevenement: NachtVolk, een spannende avond met een bijzonder programma. Kinderen van acht jaar en ouder deden een nachtelijke speurtocht. Met een zaklamp baanden ze zich een weg in een donker museum. De avond duurde tot uur en was een groot succes met circa 300 bezoekers. NachtVolk

23 publieksprogrammering NOVEMBER DECEMBER HET HELE JAAR: Op vrijdag 1 november 2013 eindigde De Kus in de verkiezingsstrijd om de titel Stuk van het Jaar op de 16e plaats van de 41 deelnemers. De foto ontving veel aandacht in de landelijke media (waaronder bij Omroep MAX). Hiermee bewees Nieuw Land dat het ondanks zijn jonge leeftijd toch een rijk archief bezit. In november waren er diverse muzikale activiteiten. Men kon muziek maken met handpercussie en drums. Kinderen volgden de workshop Zelf muziek maken, die werd afgesloten met een optreden voor familie en vrienden. In het kader van de tentoonstelling Wereldburgers gaf beeldend kunstenares Anna Ferrazzo de workshop Schilderen is voor iedereen en buikdanseres Yonina een workshop buikdansen. Op zondag 8 december was er de lezing Mens en dier in de Swifterbantcultuur gegeven door Wietske Prummel, oud-medewerkster archeozoölogie van de Rijksuniversiteit Groningen. De organisatie was in handen van de AWN Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie, afdeling Flevoland. De jaarlijkse Vriendendag (120 bezoekers) was een groot succes. Tijdens deze dag werd ook het Cultuur Historisch Jaarboek voor Flevoland 2013 gepresenteerd, getiteld Nieuw Land in vogelvlucht. Tijdens de kerstvakantie, van 21 december tot en met 5 januari 2014, konden bezoekers kerstwensen ophangen aan de kerstboom in de centrale hal. In het Winteratelier hadden ze de mogelijkheid om windlichtjes of kerstballen te maken. Op zondag 22 december was er het MidWinterFeest met muziek, proeverijen en een workshop kerstbal breien. In het teken van Wereldburgers vertelde Lucia Fer op vrijdag 27 december Surinaamse kerst- en winterverhalen bij de boom. Archeologisch Spreekuur Elke eerste vrijdagmiddag van de maand verzorgt de archeologisch medewerker een spreekuur waarin het publiek de gelegenheid krijgt om archeologische vondsten door deskundigen te laten determineren. Getoond werden dit jaar een geslepen stenen bijl gevonden in de jaren veertig bij Kamp Schokland in de Noordoostpolder, een benen vishaak gevonden op eiland De Kreupel in het IJsselmeer en een zilveren hanger gevonden bij Nagele. Hij gaf rondleidingen door het depot en door de tentoonstelling OER! Voorouderspreekuur Elke laatste vrijdag van de maand organiseerde Nieuw Land het Voorouderspreekuur, in samenwerking met de afdeling Flevoland van de Nederlandse Genealogische Vereniging. Bezoekers kunnen dan voor informatie en advies omtrent stamboomonderzoek terecht bij de bestuursleden van de vereniging en het hoofd Collecties & Onderzoek. Radiopraatjes Elke zaterdagochtend bespraken conservator André Geurts en archeologisch medewerker Dick Velthuizen om de beurt een object uit het depot voor het zaterdagochtendmagazine Goedemorgen Flevoland van Omroep Flevoland Radio. Wereldburgers, Vriendendag

24 NIEUW LAND JAARVERSLAG 2013 MARKETING EN COMMUNICATIE

25 marketing en communicatie 25 De werkzaamheden op het gebied van marketing en communicatie waren gericht op het vergroten van de naamsbekendheid, het verhogen van de bezoekersaantallen en het onder de aandacht brengen van tentoonstellingen, educatieve activiteiten, publicaties en collectie gerelateerde diensten. Om de bekendheid en toegankelijkheid van het archief van Nieuw Land te vergroten werden foto s uit de eigen collectie voor alle promotieuitingen gebruikt. FREE PUBLICITY In de media boekte Nieuw Land zeer goede resultaten. Met diverse middelen (persberichten, advertenties, nieuwsbrieven, enzovoorts) werd 1,3 miljoen euro aan free publicity gegenereerd. Dat is bijna twee keer zoveel als in Er waren opvallend hoge scores qua online bezoek en persaandacht in oktober door NachtVolk, Stuk van het Jaar en het Archeologie Festival. De verkiezing Stuk van het Jaar werd in 2013 voor het eerst gehouden en kreeg veel landelijke aandacht. MUSEUM VAN DE MAAND Stichting Museumkaart en de Bankgiro Loterij introduceerden in 2013 de landelijke Museummaanden om het bezoek aan de Nederlandse musea te bevorderen. Ieder maand stonden 4 musea in de schijnwerpers als Museum van de Maand. In de maand april werd Nieuw Land gekozen als Museum van de Maand. Nieuw Land organiseerde hiervoor een aantal speciale publieksevenementen rond het thema Ode aan de Polderpionier. MARKETING DASHBOARD Sinds augustus wordt er maandelijks een dashboard over het bezoek aan Nieuw Land opgesteld. Het dashboard analyseert de gegevens van de kassa, de Museumkaart, de website en de social media kanalen zodat de marketingstrategie beter op de bezoekers afgestemd kan worden. Met diverse middelen werd 1,3 miljoen euro aan free publicity gegenereerd. TOUROPERATORS In samenwerking met café-restaurant De Cantine zijn nieuwe arrangementen voor bezoekers in groepsverband ontwikkeld. Deze zijn gericht op het aantrekken van groepen bezoekers, met name via touroperators. Hiervoor werd een uitgebreid marketingplan geschreven. AMSTERDAM MARKETING Nieuw Land werd in 2013 zilveren partner van Amsterdam Marketing. Deze stichting is de citymarketingorganisatie van Amsterdam. Lelystad is een van de attracties binnen deze metropool. De ambitie is om deze regio op de kaart te zetten als één van de vijf meest aantrekkelijke metropolen van Europa voor bewoners, bezoekers, bedrijven en beïnvloeders. Nieuw Land heeft in diverse uitgaven van Amsterdam Marketing voor buitenlandse bezoekers geadverteerd.