Feitenboekje. 10 belangrijke feiten over ventilatie met warmterecuperatie

Transcriptie

1 Feitenboekje 10 belangrijke feiten over ventilatie met warmterecuperatie Gezonde lucht is belangrijk. Helaas is een goede en gezonde luchtkwaliteit niet altijd vanzelfsprekend. Door woningen goed te isoleren en luchtdicht te maken komt er geen verse lucht meer naar binnen. Daarom is een goed functionerend ventilatiesysteem van groot belang. In een goed geïsoleerde woning of gebouw is ventilatie met warmterecuperatie, oftewel balansventilatie, een uitstekende methode. Dit type ventilatie zorgt ervoor dat de luchtkwaliteit altijd in orde is in een woning. Het garandeert een aangenaam verse luchtstroom in alle ruimten, onder elke omstandigheid. Daarnaast wordt met deze methode comfort en energiebesparing tot hoog niveau verenigd. Dit document geeft met 10 feiten de essentie van balansventilatie weer, zodat antwoord wordt gegeven op de meest voorkomende vragen en misvattingen worden verhelderd.

2 Ziektepercentage Feit Nº1: Ventilatie is noodzakelijk om tot een gezond binnenklimaat te komen. Wie goed isoleert en juist ventileert, vermindert het warmteverlies, verbetert het comfort en realiseert gezonde lucht en een beter binnenklimaat in huis. Ventileren is absoluut noodzakelijk om vocht, schimmels en gezondheidsklachten te voorkomen. Diverse studies (*1) hebben vastgesteld dat er een aantoonbare relatie is tussen gebrek aan ventilatie en gezondheidsklachten. Dit komt omdat onvoldoende ventilatie leidt tot een hoge luchtvochtigheid waardoor schimmels en mijten de kans krijgen om zich te vermenigvuldigen. Verder kunnen bij onvoldoende ventilatie verontreinigingen zich opbouwen. Belangrijke en mogelijk gevaarlijke stoffen (*2) zijn sigarettenrook, fijn stof en formaldehyde. Deze stoffen zijn voor 80% verantwoordelijke voor alle ziektes die ontstaan ten gevolge van een slecht binnenklimaat. Met balansventilatie wordt de luchtkwaliteit per ruimte gegarandeerd, doordat er altijd een balans is tussen de afgevoerde en toegevoerde verse buitenlucht. Toegevoegde lucht van buiten kan via filters (aan de bron) worden gefilterd. Uit onderzoek (*3) blijkt tevens dat met toepassing van systeem D het aantal micro-organismen in de toevoerlucht altijd lager is dan in de buiten- en binnenlucht. Dit geldt in een bepaalde mate ook voor systeem C. Met balansventilatie bestaat bovendien de mogelijkheid om extra filters toe te passen die de lucht zuiveren zoals fijnstoffilters voorstofdeeltjes < 1µm (0,001mm), pollenfilter en actieve koolfilters. Ziektepercentage ten opzichte van een gebouw zonder ventilatie 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, ,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 Hoeveelheid ventilatie [luchtwisseling per uur] Figuur 1: Er is een relatie tussen ventilatie en een gezond binnenklimaat.

3 Feit Nº2: Ventilatie met warmterecuperatie garandeert altijd een optimale luchtkwaliteit. In geval van mechanische ventilatie met raamroosters (type C) zal bij harde winddruk op de woning een overdruk aan de loefzijde en een onderdruk aan de lijzijde ontstaan. Dit heeft tot gevolg dat er aan de windzijde een overmatige ventilatie ontstaat. Dit kan ongewenst zijn (denk maar aan kou in de winter). Aan de andere kant van het huis ontstaat een verlaagde ventilatie of gaat de lucht zelfs van binnen naar buiten. Er wordt dan ook geadviseerd om bij harde wind de roosters aan de windzijde te sluiten. Maar dan komt daar weinig verse lucht naar binnen. Met type C ventilatie wordt vaak lucht in de badkamer afgezogen. De verse lucht komt daardoor via de raamroosters in de slaapkamers de woning binnen en stroomt onder de deuren naar de badkamer. De luchtafzuiging in de badkamer is dus de Figuur 2: Ventilatie met raamroosters kan tot ongewenste effecten leiden, bijvoorbeeld bij harde wind. drijvende kracht achter de ventilatie in de slaapkamers. Maar als een raam in de badkamer opengezet wordt zal alle verse lucht via het open raam de woning binnenkomen. De slaapkamers zullen dan nauwelijks meer verse lucht krijgen. Ventilatie met warmterecuperatie biedt in tegenstelling tot bovenstaand een constante, ongehinderde toevoer van verse lucht in elke ruimte in de woning, ongeacht de (externe) omstandigheid.

4 Feit Nº3: Bij ventilatie met warmterecuperatie kunnen de ramen gewoon geopend worden, het systeem blijft functioneren. Ventilatie met warmterecuperatie zorgt voor een constante toevoer van verse lucht in een woning. Dit waarborgt een goede luchtkwaliteit in elke ruimte van een huis. In sommige gevallen is het gewenst om nóg meer verse lucht in een ruimte te krijgen, bijvoorbeeld na een feestje of zomaar, omdat het lekker is om in de lente de vogels te horen fluiten. Het raam of een deur in die ruimte kan dan zonder problemen opengezet worden om een verhoogde ventilatie te krijgen. Figuur 3: In een woning met balansventilatie kunnen de ramen gewoon open staan. Het open raam heeft geen enkele nadelige invloed op de werking van het ventilatiesysteem. Hoogstens zal het in de winter wat kouder worden in de betreffende kamer, maar er wordt nog steeds voldoende verse lucht toegevoerd, ook in de rest van de kamers binnenshuis.

5 Feit Nº4: Ventilatie is van invloed op de energierekening. --- Figuur 4: Energiestromen in een woning. Een woning heeft energie nodig om te kunnen functioneren. Dit gaat om elektriciteit voor alle apparatuur en verlichting die we in huis hebben, en om gas (of elektriciteit) voor onze verwarming en ventilatie. Het gas dat we kopen van de leverancier benutten we voor drie verschillende doelen, namelijk; het verzorgen van warm water, het verwarmen van de woning en het verwarmen van de ventilatielucht die binnen komt. Met conventionele ventilatie wordt de helft van het gas dat we kopen gebruikt om de ventilatielucht die binnenkomt op te warmen. Balansventilatie zorgt voor vermindering van het energieverbruik (voor verwarming). Dit betekent bij een gemiddelde woning, een besparing van 250 m 3 (circa 150 euro per jaar). Figuur 5: Energieverliezen in een woning, met balansventilatie wordt het rode deel drastisch verkleind.

6 Feit Nº5: Ventilatie met warmterecuperatie bespaart energie en verdient zichzelf terug. Met ventilatie met warmterecuperatie kan energie worden bespaard. Warmte uit de afvoerlucht wordt voor meer dan 95% weer in de toevoerlucht gebruikt. Bijvoorbeeld als het buiten 0 C en binnen 20 C, dan moet zonder warmterecuperatie de verse lucht 20 C worden verwarmd. Met warmterecuperatie is dit ongeveer 1 C. Het is raadzaam om tijdens het stookseizoen de ramen dicht te houden om warmteverspilling tegen te gaan. Natuurlijk mogen ze wel open. In een nul-energiewoning (*4) is de afgelopen jaren gemeten hoeveel de energiebesparing voor de verwarmingsketel is en hoeveel energie hiervoor verbruikt is door de ventilatoren van de ventilatie-unit. Van een goed ontworpen, goed geïnstalleerd en goed onderhouden ventilatiesysteem is de verhouding tussen elektriciteitsverbruik en bespaarde verwarmingsenergie groot. Bijvoorbeeld in een nul-energiewoning is gemeten dat deze verhouding 1 op 17 is. Dit betekent dat voor iedere kwh die erin gaat er 17 kwh wordt bespaard. Dit betekent dat een balansventilatie-installatie zich ruim terugverdient binnen zijn eigen levensduur. Figuur 6: Uitkomsten van een jaar monitoring van een nul-energiewoning. In het winterseizoen was het elektriciteitsverbruik 199 kwh, terwijl de besparing op de verwarmingsenergie 3465 kwh was.

7 Feit Nº6: Ventilatie met warmterecuperatie zorgt niet voor oververhitting van de woning. Tijdens sommige lente- en herfstdagen, als het buiten kouder is dan binnen, is er geen behoefte aan warmterecuperatie, het is immers dan al warm genoeg. Het balansventilatiesysteem schakelt dan automatisch de warmterecuperatie-functie uit (bypass treedt in werking). De woning wordt dan geventileerd met aangename frisse buitenlucht. In de zomer, als het buiten warmer is dan binnen, wordt de bypass weer gesloten. Omdat nu de binnenlucht wordt gebruikt om de verse lucht af te koelen kan men nu zelfs beter spreken van kouderecuperatie. Hierdoor komt de verse lucht niet binnen als zeer warme lucht (zoals bij systeem C of bij een open raam), maar met een aangename temperatuur die nagenoeg gelijk is aan de binnentemperatuur. Hierdoor zorgt de werking van een balansventilatie dus nooit voor een verdere verwarming van de woning. Het is ook mogelijk om nog een stap verder te gaan. Door toepassing van een koelsysteem kan het ventilatiesysteem de toegevoerde verse lucht zelfs sterk afkoelen. Toepassing van balansventilatie zorgt er dus voor dat de temperatuurverschillen tussen de diverse ruimtes kleiner worden. Figuur 7: Gemeten toevoertemperaturen in de zomer in verschillende omstandigheden.

8 Feit Nº7: De luchtvochtigheid in een woning is in de winter soms laag, maar niet ten gevolge van de warmterecuperatie. In de winter zit er in de buitenlucht minder vocht als in de binnenlucht. Toevoeren van verse lucht betekent dus het vervangen van vochtige lucht door drogere lucht (ook bij natuurlijke ventilatie, of bij ventilatie met raamroosters). Als er binnen niet voldoende vochtbronnen zijn (koken, douchen, planten) kan het dus zijn dat s winters de binnenlucht droger wordt. Juist met balansventilatie is het mogelijk om hier iets aan te doen. Door toepassing van ventilatie met een enthalpiewisselaar wordt naast warmte zelfs vocht teruggewonnen uit de afvoerlucht, waardoor er veel minder kans is op uitdroging van de binnenlucht. Dit zorgt voor een hoge mate van comfort. Figuur 8: Verse buitenlucht krijgt in een enthalpiewisselaar niet alleen warmte, maar ook vocht uit de afvoerlucht mee. Geur, gassen en verontreinigingen worden voorkomen.

9 Feit Nº8: De geluidsproductie van een balansventilatie - installatie is laag. Elk ventilatiesysteem maakt geluid. Soms komt dit geluid van buiten door een opening in de gevel en soms komt dit geluid door het kanalensysteem waardoor de ventilatielucht stroomt. Dit laatste is bij balansventilatie het geval. Doordat dit geluid zich in de kanalen concentreert, is het geluid zeer goed te dempen met een geluiddemper. Dergelijke dempers worden in alle ventilatiesystemen toegepast. Buitengeluid wordt overigens gedempt in de balansventilatieunit. De bouwregelgeving schrijft voor dat het maximale geluidniveau van een ventilatiesysteem 30 db(a) betreft. Deze wettelijke eis geldt voor alle soorten ventilatiesystemen in nieuwbouwwoningen. Deze eis garandeert dat een ventilatiesysteem niet voor geluidsoverlast kan zorgen in de woon- en slaapkamers.

10 Feit Nº9: Het elektrisch verbruik van een balansventilatie- installatie is laag. Een balansventilatie-installatie zorgt 24 uur per dag voor toevoer van verse buitenlucht in een woning. De installatie verbruikt elektriciteit om twee ventilatoren te laten draaien. Dit verbruik is bij een goed ontworpen, goed geïnstalleerde en goed onderhouden installatie laag. Vergelijking van het elektrisch verbruik met andere langdurig gebruikte apparaten in huis: Figuur 9: Een balansventilatie-installatie verbruikt weinig elektrische energie.

11 Feit Nº10: Ventilatie met warmterecuperatie is de gewoonste zaak van de wereld, nu en in de toekomst. Er zijn al vele duizenden ventilatiesystemen met warmterecuperatie in gebruik. Niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld worden deze systemen toegepast. Er is dan ook niets nieuws aan de toepassing van warmterecuperatie. In nieuwbouwwoningen is de keuze voor balansventilatie voor de hand liggend. Een nieuwbouwwoning is namelijk zo goed geïsoleerd dat er nog maar heel weinig warmte nodig is om de woning comfortabel te houden. Er kan dus een verwarmingsketel of een warmtepomp geïnstalleerd worden met een erg laag vermogen. Juist dan is het heel verstandig om voor balansventilatie te kiezen omdat anders de verwarming te kort schiet als er door (raam)roosters een grote hoeveelheid koude lucht naar binnen komt. Ook bij woningen die voorzien zijn van vloerverwarming of zogenaamde lage temperatuur radiatoren is het noodzakelijk om ventilatie met warmterecuperatie toe te passen. Balansventilatie zorgt er voor dat het verwarmingssysteem snel genoeg kan reageren op de wensen van de gebruiker en op wisselende buitentemperaturen. Bovendien is balansventilatie ideaal in combinatie met warmtepomp of andere duurzame energieconcepten, zodat een woning te allen tijde is voorbereid op de toekomst. Uiteraard is, net als bij andere ventilatiesystemen, onderhoud van groot belang voor een optimale werking van de ventilatie-installatie. Een voorbeeld hiervan is het 2x per jaar vervangen van filters en tweejaarlijks onderhoud (om de 2 jaar) door een in ventilatie gespecialiseerde installateur.

12 Bronnen: bron*1: -Onderzoek naar ventilatie in relatie tot gezondheid en energiegebruik voor een representatieve steekproef van het Nederlandse woningbestand / De Gids, W.F. en P.J.M. Op 't Veld, Proefschrift SBS symptoms and performance of Office Work, RIVM Rapport, gezondheidskundige advieswaarden binnenmilieu, A. Dusseldorp, M. van Bruggen, J. Douwes, P.J.C.M. Janssen, G. Kelfkens, 2004 bron*2: AIVC ; Why we ventilate / Berkely California 2012 bron*3: Centre Scientifique et Technique de Construction bron*4 : Long term monitoring of a demand controlled heat recovery ventilation system with ground heat exchange in a zero-energy building in Groenlo / Cremers, B.E. / 2012.