Een nieuw jaar vol verwachtingen dankzij een unieke kraamzorg

Transcriptie

1 Een nieuw jaar vol verwachtingen dankzij een unieke kraamzorg Bijstand wordt een stuk strenger 6 Re-integratie gaat op de schop 7 Boekmachine print en bindt waar je bij staat 15 Adressen en tips voor werk en inkomen Gratis Rechtshulp voor Minima Uitkeringen, Arbeidsrecht en Strafrecht Willering Advocaten Singel 190 Amsterdam - GRATIS EERSTE HUURADVIES Huurrecht Woonruimte Advocatuur - Voor alle problemen over het huren van woonruimte - Gematigde vaste tarieven - Ook pro-deo zaken Mr. Patrick Worp mail@prworp.nl

2 De Maand MUG Inhoud 5 De wtcg keert uit aan wie het niet nodig heeft en niet aan patiënten die wel op de toelage zijn aangewezen 8/9 Ossel gelooft niet in sprookjes / Raad bezuinigt minder 11 De Nederlandse kraamzorg is uniek in de wereld maar signaleert ook problemen 13 Ubuntu helpt internationaal kinderen van de straat te houden 15 Je eigen boek maken bij het American Book Centre 19 In het Jeanette Noëlhuis wonen Nederlanders en asielzoekers samen 20 Vakbonden maken zich op voor strenge winter 27 André Stuyfersant: Luis Veen is een marathonschaatser met een kleurtje 6 SBS 6 start realityserie jobcoach 10 Voedselbox is niet de voedselbank & Rondkomen 12 Ombudsman & Een verhaal uit de hongerwinter 14 Ramsj & Conservatoriumbands in Pakhus Wilhelmina & Voorleesweek 16 Culturele agenda 17 Islamitische kunst in Nieuwe Kerk 28/29 Wet en Wijzer & Peeters & Bertrams & Mizee & Betoog 31 Klerenzooi & Koopwijzer Foto voorpagina: Sandra Hoogeboom Uitkeringsgerechtigde moet tegenprestatie leveren Er komt een wettelijke plicht voor uitkeringsgerechtigden om als tegenprestatie voor het ontvangen van een uitkering werk te verrichten. Dit regeringsvoorstel werd door een kamermeerderheid van VVD, PVV en CDA aangenomen. Geïnspireerd door het weer van december sprak Mariëtte Hamer (PvdA) sarcastisch van 'verplicht sneeuwruimen'. Staatssecretaris Paul de Krom (VVD) hield het echter op 'klusjes':,,als gemeenten een klusje hebben, waarvoor op dat moment geen mensen beschikbaar zijn, dan kunnen zij een beroep doen op uitkeringsgerechtigden. Hamer hield bezwaren maar echte overtuiging ontbrak. In Rotterdam loopt immers een PvdA-wethouder rond die het niet bezwaarlijk vindt om werkzoekenden bij AH boodschappentassen te laten inpakken. SP-afgevaardigde Sadet Karabulut liet zich in sterkere bewoordingen uit en sprak van 'asociaal beleid' en 'slavernij'. Overigens is het in meer gemeenten al praktijk om werklozen in te zetten bij allerhande klussen in zogeheten WorkFirst-trajecten. Het regeringsvoorstel gaat een stap verder. De Amsterdamse VVD stelde vlak voor de Kerst enthousiast voor om bijstandsgerechtigden gedwongen sneeuw te laten ruimen. Kamer stemt in met samenvoegen uitkeringen Een even krappe meerderheid van de Tweede Kamer als die waarmee het 'verplicht sneeuwruimen' werd aangenomen is akkoord met het samenvoegen van regelingen voor Peter van StraAten MUG begint de nieuwe maand met een overzicht van de vorige. Welke gebeurtenissen, wetswijzigingen of politieke ideetjes raakten uw portemonnee? Wie kwam voor uw belangen op? Waar werd u wijzer van? Wat hielp u aan werk of zorgde ervoor dat u het straks wat beter hebt? MUG maakt de balans op. de onderkant van de arbeidsmarkt. De wajong voor jonggehandicapten en de Wet Sociale Werkvoorziening (wsw) worden samengevoegd met de Wet Werk en Bijstand. De regering ziet overlap en wenst een eenvoudiger regeling, die werkgevers over de streep kan trekken om mensen met een 'vlekje' aan te nemen. Details worden deze maand bekend gemaakt. Ook hier stonden de rechtse regeringspartijen met de PVV tegenover de oppositie. SP- Kamerlid Karabulut tegen staatssecretaris De Krom:,,Het glas is niet half maar helemaal leeg. Het enige wat ik hoor, is dat u het inkomen van mensen achteruit laat gaan, dat u hun cao afpakt en hen onder het minimumloon laat werken. Dat vind ik echt triest. De Krom wierp tegen dat de bereidwilligheid van werkgevers groter wordt.,,zestien grote bedrijven hebben al arbeidsgehandicapten in dienst. Steeds meer bedrijven sluiten zich aan. In de nieuwe regeling, die in 2012 van kracht gaat, gaan werknemers met een arbeidsbeperking bij een gewone werkgever aan de slag. Zij krijgen een inkomen dat voor een deel bestaat uit loon en voor een deel uit een uitkering. Korting partnertoeslag AOW uitgesteld Het plan van de regering om acht procent te korten op de toeslag voor AOW-partners die jonger zijn dan 65 jaar gaat niet in op 1 januari aanstaande. Het kabinetsvoorstel stuitte op verzet in de Eerste Kamer. De Senaat vond unaniem dat betroffen huishoudens te weinig tijd krijgen om zich op de korting voor te bereiden. Minister Kamp van Sociale Zaken gaat nu na of het mogelijk is dat de korting op zijn vroegst pas op 1 juli 2011 ingaat. Verder wil de Senaat dat personen met een inkomen tot ongeveer worden ontzien. In het regeringsvoorstel zouden mensen tot een grens van 110 procent van het wettelijk minimumloon (ongeveer ) hun toeslag houden. Kamp verkeek zich lelijk op de opstelling van de Senaat. De bewindsman verwachte een meerderheid, mede omdat het nog is voorbereid door het vorige kabinet. De fracties van PvdA en ChristenUnie in de Eerste Kamer lieten echter weten zich niet aan het voorstel gebonden te voelen. Persoonsgebonden budget nu weer mogelijk Vanaf 1 januari is het weer mogelijk om een Persoonsgebonden Budget voor zorg (pgb) aan te vragen. Daarmee kunnen mensen die op een wachtlijst staan vanaf 1 januari worden geholpen. In 2011 stelt het kabinet daartoe 350,miljoen extra beschikbaar. Het ministerie gaat wel voorzichtiger uitkeren. Mensen zonder een vaste verblijfplaats en/ of schulden krijgen geen pgb meer, net als cliënten die behandeling in een beschermde omgeving nodig hebben. Dat gaat bijvoorbeeld om licht verstandelijk gehandicapten met gedragsproblemen. Ook de bedragen worden minder. Per Saldo, de pgb-belangenvereniging, heeft scherpe kritiek. De oude regeling was goed afgestemd op de individuele hulpvraag. Het nieuwe 2 Actueel j a n ua r i 2011

3 veel kritiek op het voornemen van de regering om rollators en andere loophulpmiddelen uit het basispakket te halen. De regering heeft besloten dit niet door te laten gaan. Studenten demonstreren op 10 december in Amsterdam, als opmaat naar studentenmanifestaties in het nieuwe jaar. Het kabinet Rutte heeft aangekondigd dat studenten die meer dan één jaar studievertraging oplopen meer collegegeld moeten gaan betalen en hun ov-kaart kwijtraken. Ook krijgt de hogeschool of universiteit een boete van per student, dé garantie op nog meer kwaliteitsverlies in het onderwijs. In Amsterdam werd ook tegen plannen van de UvA geprotesteerd, die de universiteit nog schoolser moeten maken. Foto: John Melskens systeem, in 'zorgzwaartepakketten', is dit totaal niet, aldus Per Saldo. Mensen met een pgb gaan er de komende jaren op achteruit. Vaak moet men het met ruim minder gaan doen per jaar. Mensen met een bovengemiddelde zorgvraag, die zeer intensieve hulp nodig hebben, krijgen nog hardere klappen, vreest Per Saldo. Uitzendbureau's zien verdubbeling arbeidsmigratie De arbeidsmigratie vanuit Oost- Europa verdubbelt de komende jaren, verwacht de Algemene Bond voor Uitzendondernemingen (abu). Nu komen jaarlijks , voornamelijk Poolse werkers naar Nederland. In 2015 worden dat er ruim Dit blijkt uit een enquête. Ruim 90 procent van de uitzendbureaus verwacht fors meer arbeidsmigranten te bemiddelen. Om deze mensen te huisvesten hoopt de abu dat gemeenten dezelfde regels gaan hanteren. Adjunctdirecteur Jurriën Koops:,,Wij hebben strikte afspraken voor de kwaliteit van de huisvesting in onze cao maar elke gemeente hanteert andere regels voor toewijzing, kwaliteit en handhaving. Oost-Europeanen gedragen zich vooralsnog als gastarbeiders. Slechts eenvijfde blijft langer dan een halfjaar. Het actualiteitenprogramma EénVandaag bracht voor de Kerst een item waarin de Rotterdamse wethouder Hamit Karakus (PvdA) de noodklok luidde over de schrijnende huisvesting van gastarbeiders in zijn stad. Huisjesmelkers profiteren: mensen worden in slechte, gehorige, veel te kleine woningen gestapeld. Soms met z'n negenen op een kamer voor 80,- per persoon per week. De brandgevaarlijke pensions waar de eerste generatie Turken en Marokkanen ooit werden ondergebracht zijn terug. Ook worden de Oosteuropese gastarbeiders door malafide uitzendbureaus uitgebuit, stelt Karakus. De Oosteuropeanen werken vaak niet in loondienst maar als zzp-er, tegen een uurtarief van soms 3,50. Zo ontlopen de uitzendbureaus elke cao. Karakus: 'Dit kun je als gemeente niet alleen oplossen.' Uitkeringen stijgen in 2011 minder dan de inflatie Sociale voorzieningen als Bijstand en wwik gaan deze maand met 0,59 procent omhoog. Dat komt door de stijging van het minimumloon, waaraan deze uitkeringen zijn gekoppeld. Het gaat om kleine bedragen. De hoogte van de bijstand zegt weinig over de koopkracht. Het inkomen van een bijstandsgerechtigde wordt ook bepaald door bijvoorbeeld toeslagen, zorgpremies, belastingteruggave, tegemoetkoming voor ziekte of handicap, energie- en ov-tarieven. De verhoging van de uitkeringen is amper genoeg om de inflatie op te vangen. Vanaf 2012 wordt de situatie van Jan Splinter nog onzekerder. Weliswaar handhaaft de regering de koppelingen tussen minimumloon en uitkeringen maar die worden vanaf 2012 anders berekend. Dit zal volgens het Centraal Planbureau een negatief effect hebben op de hoogte. Bij werknemers is de rekensom nog lastiger. Dan komen zaken als de fiscale arbeidskorting en werknemerspremies om de hoek kijken. De vakbonden verwachten een lichte stijging van het netto inkomen, onder meer door een hogere arbeidskorting. Of dit ook tot een hogere koopkracht leidt, is de vraag. Gemeentelijke lasten stijgen, de kinderopvang wordt veel duurder. Wijzigingen in ziektekostenstelsel In het nieuwe jaar worden elf wijzigingen doorgevoerd in het ziektekostenstelsel. De pil en andere anticonceptiemiddelen voor vrouwen boven de 21 jaar verdwijnen uit het basispakket. Ook het trekken van tanden wordt niet langer vergoed evenmin als tandheelkundige zorg voor personen tussen de 18 en 21 jaar. Hulp bij stoppen met roken komt in de basisverzekering. Er was ID-kaart is nog niet gratis maar bezwaar maken kan wel Het hof van s'hertogenbosch heeft bepaald dat gemeenten identiteitskaarten gratis moeten verstrekken. De gemeentes doen dat echter niet totdat de Hoge Raad zich over deze zaak heeft gebogen. Wel kunnen burgers bij het aanschaffen van een id-kaart bezwaar aantekenen. De vereniging van gemeenten heeft hiervoor een modelbezwaarschrift opgesteld. Zie mugweb.nl. Het invullen van zo`n bezwaarschrift is een fluitje van een cent en kan gelijktijdig met de betaling ( 43,89) worden afgegeven. Als de Hoge Raad het eens is met het Gerechtshof, wat volgens juristen naar alle waarschijnlijkheid het geval zal zijn, dan moet de gemeente de leges terugbetalen. Wie geen paspoort heeft en niet van plan is binnen vijf werkdagen een uitkering aan te vragen, van baan te wisselen of binnen de EU te gaan reizen, kan nog best even wachten met het aanschaffen van een id-kaart. Bij verdenking van een strafbaar feit of een bezoekje aan de bank volstaat een rijbewijs ter identificatie. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten/Eerste Kamer op 2 maart mag de id-kaart vijf jaar verlopen zijn. Een gratis idkaart klinkt leuk, de kosten, zo`n tachtig miljoen, moeten hoe dan ook worden opgehoest. Redactioneel Joop Lahaise De MUG-redactie wenst alle lezers een voorspoedig 2011, met als het even kan een leuke baan of studie en nog belangrijker een goede gezondheid en een rijk sociaal leven. Meedoen is ook ons motto. Voor onze lezers met een smalle beurs - en dat zijn er nogal wat in Amsterdam - hopen we dat u niet teveel wordt gepakt door het no nonsense-kabinet Rutte. Maar helaas weten we wel beter. De meeste van u worden wel degelijk gepakt, met gedoogsteun van ene heer Wilders. De kloof tussen rijk en arm wordt almaar groter. Want dat is de filosofie van dit kabinet: wie wil, kan best! Wie een goede job heeft, zal niet klagen. Maar aan de onderkant van de arbeidsmarkt, in sectoren als het onderwijs, cultuur, politie en zorg en onder mensen die - doorgaans buiten hun eigen schuld om - aan een uitkering zijn overgeleverd, wordt het nog meer sappelen. Daarbij krijgt ook nog eens iedereen te maken met bezuinigingen van gemeentewege: minder voorzieningen, hogere lokale lasten. Los van de vraag hoe onvermijdelijk al deze ellende is - economische noodzaak of vooral politieke keuzes - wordt 2011 voor velen geen gemakkelijk jaar. Verslaggevers Martin Brandwagt en Marcel Schor keken alvast in de keuken van re-integratiebedrijf Pantar, dat het straks met zo'n 7,5 miljoen minder moet doen. En de reactie van armoedewethouder Freek Ossel op het volgens zijn critici niet zo effectieve armoedebeleid stemt ook al niet echt vrolijk. Aan de inzet van onze bestuurders ligt het vast niet maar de economie én Den Haag bepalen nu eenmaal de koers. Voor één persoon begint 2011 wel met een opsteker. Peter van Straaten wordt op 8 februari eredoctor van de Universiteit van Leiden. Deze eer valt hem ten deel vanwege 'de uiterst scherpzinnige wijze waarop hij mensen en maatschappelijke verschijnselen observeert en analyseert, en gedrags- en denkprocessen blootlegt'. Zijn tekeningen zijn voer voor psychologen, meldt de RUL. Wij zijn er dan ook enorm trots op dat Peter van Straaten nu alweer een jaar elke maand speciaal voor MUG Magazine een tekening maakt, die links van dit redactioneel zijn vaste plaats heeft. Peter, vanaf deze plek van harte gefeliciteerd met deze erkenning. j a n ua r i 2011 Actueel 3

4 4 Advertentie j a n ua r i 2011

5 Ook met de wtcg zien chronisch zieken en gehandicapten door de bomen het bos niet meer. Foto: Job Janssen Nieuwe regeling voor chronisch zieken werkt niet Martin Brandwagt De tegemoetkomingsregeling voor chronisch zieken en gehandicapten, de wtcg, ingevoerd in januari 2009, is al weer aan revisie toe. Het geld komt niet bij de mensen terecht die er recht op hebben. Twee jaar na invoering van de nieuwe regeling voor chronisch zieken en gehandicapten is één ding duidelijk: de wtcg pakt voor veel mensen niet goed uit. Dat geeft minister Edith Schippers van Volksgezondheid inmiddels volmondig toe: tegemoetkomingen over 2009 komen niet terecht bij de mensen die tot de doelgroep behoren. Op papier leek het zo'n mooie regeling. Als je door een aandoening of handicap kosten maakt die niet door de zorgverzekeraar worden vergoed de zogenaamde meerkosten zou je automatisch een tegemoetkoming krijgen. Deze meerkosten werden vóór 2009 via de tbu-regeling (Tegemoetkoming Buitengewone Uitgaven) vergoed. Daar moest je dan wel een aangiftebiljet Inkomstenbelasting voor invullen. Chronisch zieken en gehandicapten met formulierenvrees maakten er dan ook geen gebruik van. Patiënten liepen daarom inkomsten mis. Mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering van het UWV (WAO, WIA, wajong etc.) kregen hun eerste wtcgtegemoetkoming ( 350,-) al in de zomer van Anderen kregen een algemene Wtcg-tegemoetkoming in november Daarvoor hoefde je niets te doen. Het Centraal Administratiekantoor (CAK) selecteert de ontvangers op basis van gebruikte medicijnen en eigen bijdragen. In theorie dus een goed stelsel, zeker voor deze kwetsbare doelgroep die wel wat anders aan z'n hoofd heeft dan het invullen van aangiftebiljetten. Maar theorie en praktijk willen nog wel eens botsen. Zoals vaker met nieuwe regelingen, blijkt de Wtcg weeffouten te vertonen: de toelagen die twee maanden geleden werden uitbetaald, betroffen de meerkosten over Je moet als arbeidsongeschikte dus wel erg lang op je geld wachten. En de toeslag over de meerkosten van 2010 wordt pas eind 2011 uitgekeerd. Intussen moeten die kosten wel worden betaald. Dat is misschien nog tot daar aan toe, het wordt pas echt vervelend als je helemaal geen toeslag krijgt maar wel kosten hebt gemaakt. Volgens de belangenbehartiger voor chronisch zieken en gehandicapten, de CG-raad in Utrecht zijn er groepen patiënten die helemaal buiten de boot vallen. Dat geldt bijvoorbeeld voor blinden en slechtzienden, die hulpmiddelen gebruiken. Verder blijken de medicijnlijsten om chronisch zieken op te sporen veel te beperkt. Na een meldactie van de CGraad in samenwerking met TNO blijken zowat alle melders (91 procent) die op doktersvoorschrift langdurig medicijnen slikken toch niet voor een toeslag in aanmerking te komen. Oorzaak: ze slikken een net iets te lage dosis. Dat gaat onder meer om mensen met hartkwalen, reuma, spierziekten en zeldzame aandoeningen. En om het nog bonter te maken blijken Wtcg-vergoedingen terecht te komen bij mensen die hun kosten al van de verzekeraar vergoed hebben gekregen. Fatima Ouariachi van Cliëntenbelang Amsterdam kent de verhalen van mensen 'Het wordt patiënten niet makkelijker gemaakt met al die regelingen' die zonder meerkosten toch een Wtcgtegemoetkoming kregen uit de media. Zij vermoedt dat deze mensen ten onrechte hebben gedacht dat ze niet voor de Wtcg in aanmerking kwamen.,,het gaat niet alleen om medicijngebruik en zorggebruik, maar om allerlei meerkosten die een gevolg zijn van ziekte of handicap. Dus dan heb je ook recht op die tegemoetkoming. Op de vraag wat patiënten moeten doen die ondanks meerkosten geen tegemoetkoming hebben gekregen, vindt Ouariachi dat ze in elk geval in actie moeten komen.,,je kunt bezwaar maken tegen het niet ontvangen van een toelage van het CAK. Hoe het CAK bezwaarschriften gaat aanpakken, daar heb ik nog geen zicht op. In Amsterdam bestaat de mogelijkheid voor mensen met een laag inkomen om een beroep te doen op de gemeentelijke regeling voor chronisch zieken en gehandicapten, de atcg. Maar de toelagen hieruit zijn verlaagd vanwege de introductie van de Wtcg. Het wordt er niet makkelijker op met al die regelingen. Het is een enorm bureaucratische toestand. Wie lid is van een patiëntenvereniging of een vakbond wordt wel geïnformeerd, maar ik denk dat heel veel chronisch zieken en gehandicapten niet weten waar ze aan toe zijn. Minister Schippers verwacht de gaten in de Wtcg dit jaar te zullen dichten. In februari 2011 zal ze de Tweede Kamer opnieuw inlichten. 5 achtergrond j a n ua r i 2011 Tegemoetkoming

6 Strengere regels voor mensen in de bijstand Goedenmiddag, spreek ik met Lambiek van Suske en Wiske? Martin Brandwagt De Dienst Werk en Inkomen (DWI) gaat de bijstand strikter uitvoeren. De drempel naar een uitkering wordt hoger, de dienst gaat eerder over tot het korten op de uitkering als een klant onvoldoende meewerkt. Ik...heu, ik...heu heu heu, IEKS! Ik... heu heu heu heu, MILJAAR! heu heu... Heu heu, ik...heu heu heu, IEKS! Ik... heu heu heu heu, MILJAAR! heu heu... D e gemeenteraad nam eind 2010 de Meerjarenbeleidsplannen Inkomen & Armoedebestrijding aan. Die geven aan waar DWI-klanten in Amsterdam in de jaren mee te maken krijgen. Dat is om te beginnen de financiële situatie van de gemeente. Amsterdam moet fors bezuinigen, elke bijstandsgerechtigde minder is dus winst. De maatregelen waar DWI-klanten mee te maken krijgen zijn door de dienst samengevat in een zogenaamde routekaart. Kort samengevat komt de Routekaart neer op 'meer uit, minder in, beter en goedkoper'. Minder mensen in de bijstand betekent onder meer dat klanten die kansrijk zijn op de arbeidsmarkt eerst naar een betaalde baan moeten zoeken. DWI-woordvoerder Jiska Bours:,,Iemand die zich bij ons meldt, krijgt een gesprek. Tijdens dat gesprek inventariseren we of hij kansrijk is. Als dat zo is, krijgt hij twee weken om werk te vinden, dus niet meteen een uitkering. Hij krijgt ook een aantal vacatures mee. Lukt het niet, dan geldt recht op bijstand vanaf Het bankverkeer van bijstandsgerechtigden wordt strenger gecontroleerd. Fotocollage: Eddo Gorter het moment van aanvraag. DWI gaat strenger toezien op de regels van de wwb (Wet Werk en Bijstand). Een bijstandsgerechtigde heeft heel wat verplichtingen, zoals het verschaffen van de juiste inlichtingen over verdiensten en vermogen, deelnemen aan re-integratietrajecten en het accepteren van alle aangeboden arbeid met uitzondering van prostitutie en het leger. Bij het niet voldoen aan een van deze verplichtingen kan een zogeheten 'afstemming' volgen, ofwel verlaging van de uitkering. DWI kondigt aan het beleid voor deze afstemmingen aan te scherpen. Verder zal DWI nog alerter worden op fraude. Dat begint al bij de aanvraag. Handhaving aan de poort, zo luidt het devies. Nieuwe bijstandsaanvragen worden vanaf 2011 ingedeeld in groen standaardprocedure zonder huisbezoek en rood fraudeverleden, strengere procedure en altijd huisbezoek. Het is niet alleen 'kommer en kwel' voor de klanten van de voormalige 'soos'. De ambities zijn groot bij de hoofdstedelijke Dienst voor Werk en Inkomen. In drie jaar tijd wil DWI uitgroeien tot een van de vijf beste sociale diensten van Nederland. De dienstverlening aan de klant moet beter worden. Daartoe zullen procedures en besluiten vaker mondeling worden toegelicht. Woordvoerder Bours:,,We gaan meer focussen op persoonlijk contact met de klant. Mondelinge toelichting kan nu ook al, maar we willen dat gaan intensiveren. Niet iedereen is overtuigd van de goede bedoelingen van de DWI. De Amsterdamse Bijstandsbond uitte vorige maand scherpe kritiek op het project 'extra rechtmatigheid'. Bijstandsklanten met een deeltijdbaan zouden worden opgescheept met onmogelijke eisen betreffende de inlichtingenplicht. Medewerker Piet van der Lende van de Bijstandsbond:,,Mensen worden doorgezaagd over van alles en nog wat. Welke sociale contacten ze hebben, hoe laat ze naar hun werk gaan en weer naar huis. De giroafschriften van de laatste drie maanden worden post voor post gecontroleerd. De routekaart plus toelichting is te vinden op Re-integreren als TV-amusement met effect gorter Ja, laat maar weer Lambiek!!!! Helena Karsten In de reeks realityshows voegt SBS6 iets nieuws toe: de jobcoach. In zes afleveringen worden zes gezinnen aan een betaalde baan geholpen. F airy Jobmother wordt ze genoemd in het gelijknamige Engelse televisieprogramma. In Nederland wordt de serie vanaf 16 februari door SBS6 uitgezonden onder de naam Je leven op de rit en de sprookjes-baanmoeder heet hier gewoon jobcoach. In zeven weken zal zij een gezin, waarvan één of meer leden werkloos zijn, begeleiden bij het vinden van werk. Hierbij wordt de confrontatie niet uit de weg gegaan. De coach komt de hele periode bij het gezin inwonen en ID-TV filmt al hun activiteiten, in opdracht van Jobcoach Hayley Taylor (links), de Engelse Fairy Jobmother SBS6. Redacteur Marije Verwijnen van ID-TV:,,We houden mensen een spiegel voor, confronteren ze met hun eigen, soms zelfdestructieve gedrag.'' Verwijnen vindt de aanwezigheid van een camera bij dit persoonlijke proces geen probleem.,,natuurlijk maken wij een programma voor de kijkcijfers. Maar wij kijken ook hoe we deze mensen het beste kunnen helpen. De macht van de camera is nu eenmaal dat we bij werkgevers binnenkomen. Doel is wel dat het ook echt een baan oplevert.'' Een GGZ-psychiater, die niet met haar naam in de krant wil, heeft bedenkingen:,,mijn eerste gedachte is toch, ze willen smeuïge televisie maken. Dat is hun doelstelling. Mensen helpen komt op de tweede plaats. Ik ben bang dat mensen straks dingen voor de camera bekennen waar ze spijt van krijgen. De gevolgen kunnen wij hier bij de GGZ straks weer opruimen. Exploitatie van menselijk leed, noem ik het.'' Freek Ossel, PvdA-wethouder Armoedebeleid, ziet in de confronterende aanpak van het programma toch ook een positief punt:,,het is goed om onorthodoxe manieren uit te proberen. Elke stimulans om aan werk te komen kan mensen sterker maken.'' Cor Giesbers werkt bij re-integratiebedrijf Pantar. Hij is ervaringsdeskundige:,,eigenlijk was ik afgekeurd maar na een jaar thuiszitten had ik een gesprek met een arbeidsdeskundige. Die vroeg hoe graag ik wilde werken. Heel graag, maar niet bij mijn oude werkgever. Daar kreeg ik al die klachten, zoals rugpijn, waardoor ik thuis kwam te zitten.'' Giesbers benadrukt dat zo'n proces van re-integratie langdurig kan zijn. Verwijnen stelt dat zij niet op zoek is naar 'zware gevallen'. ID-TV zoekt nog deelnemers (géén alleenstaanden) of jelevenopderit@idtv.nl 6 achtergrond j a n ua r i 2011

7 Werken bij Pantar. De re-integratiereus levert 7,5 miljoen in, onder meer op begeleiding. Foto: Bettina Neumann/DWI Van participatieplaats naar sociale werkplaats Marcel Schor Van de zestig miljoen bezuiniging op re-integratie moet Pantar 1,5 miljoen opbrengen, plus 6 miljoen rijksbezuiniging. Wie weinig kans op werk maakt, krijgt geen scholing of werkplek meer aangeboden maar Pantar belooft dat wie echt hulp nodig heeft, daar nog steeds op kan rekenen. D e re-integratie gaat op de schop. Pantar, het grootste re-integratiebedrijf in Amsterdam, onder meer belast met de uitvoering van de sociale werkvoorziening en het begeleiden van gesubsidieerde werkers (zoals wiw en id) en bijstandsgerechtigden in een participatietraject, mag daarvan een flink deel voor zijn rekening nemen. De kersverse Pantar-directeur Greet Ritskes schetst de verandering:,,cliënten die bij de Dienst Werk en Inkomen (DWI) aankloppen, kunnen op drie manieren worden geholpen. Iemand die op eigen kracht binnen een half jaar zicht op een baan heeft, wordt aangesproken op eigen kracht en verantwoordelijkheid. Mensen met een te grote afstand tot de arbeidsmarkt gaan vrijwilligerswerk doen. Zij krijgen een 'activeringsaanbod'. Anders dan voorheen, dienen de stadsdelen dat te verzorgen. De overigen komen in een reintegratietraject. We kijken wat zij nodig hebben om binnen een jaar een reguliere baan te vinden. Voor die laatste groep gaat Pantar aan het werk?,,samen met DWI hebben we daarvoor het re-integratiebedrijf RBA, dat de begeleiding op zich neemt. Klanten gaan via DWI of Pantar op traject. Ons accent verschuift van sociale en maatschappelijke activering naar participatie en het verkrijgen van een baan. We gaan de cliënten snel in contact brengen met ons netwerk van werkgevers in de regio Amsterdam. Wij weten welke mensen zij zoeken. Pantar is ook verantwoordelijk voor de uitvoering van de wsw, de regeling voor mensen met een handicap. Wat gaat daar gebeuren?,,door bezuinigingen van het Rijk en de gemeente krijgen we in totaal rond de 7,5 miljoen euro minder geld. Zes miljoen daarvan is een korting van het Rijk.'' Is zo'n bezuinigingsopdracht realistisch?,,wij zijn dat aan het uitwerken, zonder dat sw-ers de dupe worden. Dat doen we door in het eigen vlees te snijden, door bijvoorbeeld een groep sw-ers door twee in plaats van drie mensen te laten begeleiden. En we kijken hoe activiteiten kunnen worden samengevoegd. Zo willen we de afdelingen handel & industrie en dienstverlening laten fuseren omdat daar onderdelen in zitten waar we op toe leggen. Die leveren geen winst op. Pantar heeft die opbrengst, net als elk ander bedrijf, nodig. Hopelijk leidt dat ook tot minder locaties. Al die gebouwen zijn een flinke kostenpost. Een deel van de sw-ers komt op een andere plaats te werken. We doen ons uiterste best om de reorganisatie zonder gedwongen ontslagen te doen. We hopen dat sw-ers geen gevaar lopen. Betekent de landelijke bezuiniging van in totaal 120 miljoen euro op de wsw niet een aanslag op de rechtszekerheid van gehandicapten?,,de wsw is goed geregeld, compleet met een eigen cao. Alle partijen hebben die te respecteren. De gemeenteraad is akkoord met loondispensatie: werkgevers worden straks financieel gecompenseerd voor een lagere arbeidsprestatie door de werknemer. Dat betreft ook mensen zonder een lichamelijke of geestelijke beperking maar wel met een afstand tot de arbeidsmarkt. Doet Pantar nog iets voor deze mensen? wsw mag niet lijden onder bezuiniging van 7,5 miljoen op Pantar,,Jazeker, als ze niet bij een gewone baas terecht kunnen, willen we ze bij onze eigen werkbedrijven (sociale werkplaatsen, red.) plaatsen. Dat gebeurt overigens op vrijwillige basis. Hier leren ze structuur en een vak. We verwachten dat ze samen met sw-ers tot betere bedrijfsresulaten komen. Onze werkbedrijven kunnen daardoor nog beter worden, waardoor we meer opdrachten van ondernemers en de gemeente binnen halen. Dan moet je dus zeker niet alleen aan een plantsoenen- of klussendienst denken. Over klussen gesproken. Het kabinet Rutte wil dat mensen in de bijstand verplicht vrijwilligerwerk gaan doen, zoals sneeuwruimen en koffie rondbrengen in een verzorgingshuis. Zijn er meer klussen te bedenken?,,dat is wat mij betreft vrijwilligerswerk. Ik heb het over werk dat geld oplevert. Cliënten zijn hier om een toegevoegde waarde te leveren. Moet gesubsidieerde arbeid wat u betreft behouden blijven?,,persoonlijk vind ik het heel belangrijk dat mensen werk hebben. Levensgeluk hangt er voor een belangrijk deel vanaf. Een ondernemer zal van nature niet voor de underdog kiezen, dus zul je hem financieel tegemoet moeten komen. Hou het laagdrempelig voor de werkgever. Er zijn nu teveel regelingen. Laten we naar één regeling voor gesubsidieerde arbeid gaan. Pantar heeft ruim cliënten onder zijn hoede. Pantar begeleidt circa mensen naar een indicatie voor sociale werkvoorziening (sw-ers) en ruim ex-gedetineerden, wiw-ers, wwb-ers en id-ers. Zij werken bij zo'n 800 werkgevers in en rond Amsterdam en in de eigen (productie-)bedrijven van Pantar. De wwb-ers werken met behoud van hun DWI-uitkering, waarbij Pantar de plaatsing en begeleiding verzorgt. Doel was altijd om deze mensen een nuttige besteding te geven, met zo mogelijk uitzicht op betaald werk. 7 achtergrond j a n ua r i 2011 Pantar

8 Ambitieus zonder toverstokje Armoedewethouder Freek Ossel in gesprek met een medewerkster van de Voedselbank. Foto: Michel Hobbij Marcel Schor Jos Verdonk Europa heeft Freek Ossel niets te leren als het om armoedebestrijding gaat. En wie denkt dat de Amsterdamse wethouder in vijf jaar de armoede kan halveren, gelooft in sprookjes. Het Europees Jaar tegen Armoede en Sociale Uitsluiting is afgesloten. In Amsterdam was er weinig van dat Europese themajaar te merken. Freek Ossel:,,Ik zeg wel eens, bij ons is het elk jaar het jaar van de armoede. Ieder jaar weer doen we ons best om armoede te voorkomen, te verzachten en mensen verder te helpen. Prima dat Europa een extra aansporing geeft maar ik heb die eerlijk gezegd niet nodig. Freek Ossel (PvdA) is sinds april 2010 wethouder Wonen, Wijken en Armoede. Daarvoor deed hij ook Werk en Inkomen, de portefeuille die nu door Andrée van Es (GroenLinks) wordt vervuld. Met het Europees Jaar van de Armoede hebben de wethouders weinig gedaan; wel werd in februari het Pact van Amsterdam gesloten: een platform voor maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en overheid. Ossel:,,Het idee daarachter is dat de overheid veel kan doen maar dat armoede pas goed bestreden kan worden met de inzet van de hele stad. Het is geen prinitiatief voor een half jaar en dan zien we wel verder, het is echt bouwen! Wij helpen met organiseren en faciliteren maar de inzet komt van organisaties, bedrijven en gewone mensen in de buurten. Dat is het Pact, niet meer en niet minder. Het project staat nog in de kinderschoenen.,,het begin is niet sexy", geeft Ossel toe.,,je gaat bij elkaar zitten en vraagt: Wat doe jij? Wat kunnen we delen en wat kunnen we nog meer doen? Het Pact is geen snel dingetje maar iets wat je zorgvuldig opbouwt. Armoede is niet altijd zichtbaar en er is een groep die moeilijk te bereiken is.,,er zijn mensen die zich schamen voor hun armoede, vooral ouderen. Anderen hebben vrees voor de overheid omdat ze dat vanuit hun cultuur hebben meegekregen. Wij zijn bezig ook deze groepen te bereiken, via maatschappelijke organisaties zoals de voedselbank. Er zou geen voedselbank moeten zijn maar er zijn mensen die 'Bij ons is het elk jaar het jaar van de armoede' even wat extra steun nodig hebben om op adem te komen. Daarom vind ik de voedselbanken een goed initiatief. Wij subsidiëren ze niet maar bieden ze wel steun. In Amsterdam leven huishoudens onder de armoedegrens, die niet over één kam zijn te scheren. Ossel:,,Zo n van die mensen is om lichamelijke, geestelijke of psychische redenen niet in staat om te werken of is te oud. Moeten we die verplicht naar computerles sturen om in de maatschappij terug te kunnen keren? Dat werkt natuurlijk niet. Maar kijk eens naar die andere Daarvan is de helft inmiddels gewoon aan het werk. Denk aan moeders, die hun kinderen opvoeden en de kost verdienen met een baan in de zorg, maar ook zzp ers (zelfstandigen zonder personeel, red.) die het door de crisis nu even moeilijk hebben. Die andere helft van zit op dit moment in de kaartenbakken van collega Andrée van Es. Dat zijn de mensen die binnenkort of in de nabije toekomst aan de slag gaan. Freek Ossel kreeg vorig jaar harde kritiek van partijgenoot Rutger Koopmans, voorzitter van de commissie die op verzoek van de gemeente het armoedebeleid in Amsterdam onderzocht. Koopmans verwijt de wethouder pappen en nathouden. Ossel vindt op zijn beurt dat Koopmans ambitie om de armoede in Amsterdam in vijf jaar te halveren onrealistisch is.,,het is prima om idealen te hebben. Maar als je reëel bent, zie je de crisis en weet je dat er meer mensen werkloos worden. Koopmans' ideaal om de armoede in Amsterdam in vijf jaar te halveren kun je alleen tot beleid maken als dat realistisch is en je daar de instrumenten voor hebt. Ik ga niet over de wereldeconomie en voer niet op landelijk niveau inkomenspolitiek. Als wethouder ga ik voor realistische doelstellingen, waar mensen wat aan hebben. Echte resultaten! En dat doe ik niet door te beloven dat 50 procent over vijf jaar niet meer in armoede leeft. Waar is uw toverstokje?, vraag ik dan. Steun voor ZZP-er Op het armoedebeleid wordt niet bezuinigd, althans niet door Amsterdam. De stad trekt er 66 miljoen euro voor uit. Binnen het beschikbare budget is wel hier en daar geschoven. Een half miljoen extra gaat naar financiële hulp voor werkende armen en kleine zelfstandige ondernemers (zzp-ers). De scholierenvergoeding gaat omhoog, naar ruim zeven miljoen, ten bate van school-, sport- en cultuurdeelname van leerlingen op basisscholen en het voortgezet onderwijs. De gemeente ziet een groter gebruik van deze voorzieningen als speerpunt binnen het armoedebeleid. Dat geldt ook voor het verstrekken van computers en gratis internetaansluitingen voor drie jaar aan kinderen uit minimagezinnen in het voortgezet onderwijs. Ook is extra inspanning toegezegd om meer volwassenen, onder en boven de 65, die 8 achtergrond j a n ua r i 2011

9 De gemeenteraad stemt over herverdeling van het armoedebudget. Foto: John Melskens Raad bezuinigt 13 miljoen minder op de stad Martin Brandwagt Marcel Schor Gratis naar de OBA met Stadspas, het meidenwerk, AT5, het Gespuis, de Rechtswinkel én het Zeemanshuis zijn gered. De raad neemt en de raad geeft. De Amsterdamse gemeenteraad stemde in december over de begroting voor De zware bezuinigingsopgave voorspelde een loodzware ten koste van bijzondere bijstand langer dan drie jaar onder de armoedegrens leven, te bereiken. Wie in een schuldhulptraject belandt, wordt verplicht zijn inkomen te laten beheren. Er is geld vrijgemaakt voor het digitaliseren van de Stadspas, waardoor een groter aanbod mogelijk wordt. Bovendien gaat er meer geld naar het Pact van Amsterdam. Dit is een samenwerkingsverband tegen armoede van de gemeente, het bedrijfsleven en het maatschappelijk middenveld (niet overheidsorganisaties die actief zijn in het bestrijden van armoede). De andere kant van de medaille is dat op de Regelingen Bijzondere Bijstand (rbb) flink wordt bezuinigd (van bijna zes miljoen naar een kleine vier miljoen). Hieronder vallen toeslagen aan éénoudergezinnen, extra bijdrage voor buitengewone ziektekosten, de vangnetregeling voor het onderhoud van jongeren en de tegemoetkoming in verhuiskosten of de eerste inrichting van een woning. Met dat laatste lijkt armoedewethouder Freek Ossel tegemoet te komen aan de kritiek van oud-bankier Rutger Koopman, die vindt dat het armoedebeleid teveel stoelde op 'pappen en nathouden'. Toch blijft de kern van het Amsterdamse armoedebeleid het verlichten van armoede via vooral inkomensondersteuning. De voorzieningen en financiële regelingen uit het armoedebeleid zijn bedoeld voor alle Amsterdammers met een inkomen tot 110 procent van het wettelijk sociaal minimum. Dat zijn naast mensen in de bijstand of een andere uitkering ook Amsterdammers in loondienst en zzp-ers, de groeiende groep van werkende armen. Armer ASW moet nu ook huiseigenaren ondersteunen,vergadering en menig hoofdstedelijke organisatie hield zijn hart vast. Na het optrekken van de kruitdampen viel de schade alleszins mee, al was dat te danken aan een Houdini-achtige begrotingstruc.,,het slaat helemaal nergens op! Zo'n uitgebreid amendement, met zoveel elementen er in. Ik ben het met sommige heel erg eens, met andere weer niet. Moet ik nu vóór of tegen stemmen? En dan de financiële dekking. Je grabbelt bij elkaar wat je wilt behouden, rekent uit wat het kost en dat trek je gewoon van een belangrijke dekkingspost af. Ja, dan heb ik ook nog wel een paar wensen'', mopperde een verbolgen D66-fractievoorzitter Gerolf Bouwmeester vanaf de oppositiebank. De begroting wordt wel gezien als de belangrijkste gemeenteraadsvergadering van het jaar. Hét moment om aan de stad te geven en te nemen. Ook wethouder Financiën Lodewijk Asscher was niet blij met het amendement van PvdA, VVD en GroenLinks. Hier en daar werd zelfs gesproken van een tegenbegroting, hoogst ongebruikelijk voor collegepartijen. Het amendement, een wijzigingsvoorstel op een besluit van het bestuur, haalde 13 miljoen euro af van de zogeheten frictiekosten. Dat is een pot van 40 miljoen die de gemeente nodig heeft om reorganisaties door te voeren. Met hun amendement deelden de collegepartijen cadeautjes uit aan favoriete instellingen, een kerstcadeau van 13 miljoen. De kritiek van de oppositie was dan ook stevig maar omdat de collegepartijen nu eenmaal een meerderheid in de raad hebben werd het amendement aangenomen. Goed nieuws voor jongerencentrum Het Gespuis, dat zijn subsidie van behoudt. Ook tevreden gezichten bij de stadszender AT5. Zij krijgen de komende jaren 4,25 miljoen subsidie. Een greep uit andere organisaties die gered zijn: Rechtswinkel, Mozeshuis, Streetcornerwork, afhaalpunt auto's, Steenen Hoofd, City Marketing, Nowhere en Chebba (het meidenwerk, waar MUG Magazine van vorige maand over schreef). De belangrijkste besluiten op een rijtje: Gratis lidmaatschap van de Openbare Bibliotheek blijft voor Stadspas-houders behouden, dankzij een SP-motie. Wat niet is uitgegeven aan Blijf aan de bal-banen gaat naar Pantar, met dank aan PvdA en GroenLinks. De raad wil dat cliënten van DWI, die dat kunnen, zelf de regie over hun re-integratietraject houden. Er moet meer rekening worden gehouden met hun wensen. De Opstapper wordt in zijn huidige vorm stopgezet. Wel wordt nog bekeken of het project door vrijwilligers kan worden voortgezet. Niet geïmponeerd door de afgang van het Holland-bid stemde de raad tegen een amendement om af te zien van pogingen de Olympische Spelen naar Amsterdam te halen. Naast huurders krijgen huiseigenaren, op verzoek van de VVD, ondersteuning van de Wijksteunpunten Wonen (ASW) bij conflicten met huurders. Meer werk voor het Amsterdams Steunpunt Wonen, dat evengoed wordt opgezadeld met een bezuiniging van De bezuiniging op het schoolzwemmen voor speciaal onderwijs gaat niet door. De raad nam unaniem een motie van de PvdA, GroenLinks en SP aan, die stelt dat topambtenaren van de gemeente niet meer mogen verdienen dan een wethouder. Tot slot een hardverwarmend amendement over een prachtige Amsterdamse traditie: het welzijn van zeelieden. Ruwe zeebonken blijken wel degelijk behoefte te hebben aan maatschappelijk werk. Dankzij de raadsleden Van der Pligt (SP), Shahsavari (CDA) en Frijda (Red Amsterdam) behoudt de stichting Zeemanswelvaren haar subsidie. j a n ua r i 2011 achtergrond 9

10 Voedselbox voegt daad bij het woord Martin Brandwagt Ze zijn erg gesteld op hun zelfstandigheid, de vrijwilligers van de Voedselbox in Geuzenveld- Slotermeer. Met de Amsterdamse Voedselbank willen ze niet geassocieerd worden. En van slap geouwehoer houden ze al helemaal niet. Ze steken liever de handen uit de mouwen. Ans Schagen laat de inhoud van een voedselbox zien: Foto: Ingrid de Groot A ns Schagen en Ellie Salamone, twee kloeke dames van gevorderde leeftijd, zitten in een bescheiden bedrijfspand in Amsterdam-Geuzenveld. Na een leven van hard werken hebben ze een nieuwe missie gevonden. Ans Schagen voert het woord:,,het begon allemaal acht jaar geleden. We kregen een folder in de bus over de afbraak van onze woningen in de Burgemeester Roëllstraat. Meteen hebben we een bewonerscomité opgericht en veel acties gevoerd. We hoorden toen ook dat er kinderen met een lege maag naar school gingen. Dat vonden we zo n schande dat we een stichting hebben opgericht. Van woningcorporatie Far West en het stadsdeel kregen we wat subsidie en zijn aan de slag gegaan. Overigens, onze woningen staan er nog steeds. De naam Voedselbox roept associaties op met de Amsterdamse Voedselbank maar daar hebben Schagen en Salamone niets mee te maken. Schagen:,,Zij delen eens per week levensmiddelen uit 'We vinden het heel belangrijk dat klanten leren budgetteren' en doen ook vers voedsel en fruit in hun pakket. Dat doen wij nooit. Wij delen eens per maand uit, in de derde week van de maand als bij veel klanten het einde van het budget in zicht is. In ons pakket zit alleen voedsel dat langer houdbaar is zoals rijst, pasta, olie, suiker en dergelijke. We nemen ook geen voedsel van mensen aan. Dat kopen we zelf. De Voedselbox is bedoeld als een tijdelijke oplossing, benadrukken de dames, al zijn er veel klanten die over een langere periode een beroep op hen moeten doen. Schagen:,,We werken nauw samen met Impuls (welzijnsorganisatie in Nieuw-West, red.). Zij sturen klanten naar ons toe, dat kunnen zij beter dan wij. De voedselpakketten zijn hoogstens bedoeld voor één of twee maanden. Binnen die periode moet er een oplossing worden gevonden, bijvoorbeeld door de schuldhulpverlening. Klanten moeten leren budgetteren zodat ze niet na een paar maanden weer terugvallen. Maar je kunt mensen moeilijk wekenlang zonder voedsel en geld op een bijstandsuitkering laten wachten. We hebben hier gezinnen met kinderen die elke maand geld tekort komen. Die helpen we ook wat langer. Daarnaast delen we noodpakketten uit. Merken de dames dat de armoede in Nederland toeneemt, zoals de statistieken aangeven? Schagen en Salamone knikken. Schagen:,,Vroeger gingen veel klanten minstens één keer per jaar op vakantie. Nu gaan ze helemaal niet meer. Schulden zijn het grootste probleem. Postorderbedrijven zoals Otto en Wehkamp zien we vaak voorbijkomen in de papieren. Na een goede financiële periode gaat er iets mis, ze raken werkloos of komen in een echtscheiding terecht, en dan gaat het snel. Als je negen weken op een uitkering moet wachten, is intussen je gas en licht afgesloten. Sluiten ze je weer aan, moet je een boete betalen. Salamone:,,We zien veel schaamte bij de klanten. Mensen geven niet snel toe dat ze in de problemen zitten. Doorzettingsvermogen heb je zeker nodig als je een organisatie als de Voedselbox wilt opzetten, zo wordt uit het verhaal van de dames wel duidelijk. In het algemeen zijn ze niet zo enthousiast over het ambtelijke apparaat. Schagen:,,De bureaucratie vind ik heel vervelend. Ik ben nogal recht voor z'n raap, dat bevalt ze niet altijd zo. Er wordt ontzettend veel gepraat, je hebt de ene bijeenkomst na de andere. Daar heb ik meer dan genoeg van. Ik ga ook niet meer naar die armoedeconferenties. Praten, praten, maar intussen gebeurt er niets. ik wil wat doen! RONDKOMEN Lezers vertellen hoe zij de maand doorkomen met weinig geld Een jaar later Tamara Smit (29) leeft met haar zoontje Sebastiaan (3). MUGMagazine sprak haar een jaar geleden. Tamara:,,Ik voel me nu geweldig en het is een tijd geleden dat ik dat kon zeggen. Door het gesprek dat ik in januari met jullie had, is het balletje gaan rollen. Voor het eerst ben ik na gaan denken hoe ik met mijn inkomen omga. Met behoud van mijn wia-uitkering (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen), ben ik twee dagen in de week gaan werken. Ook ben ik gezonder en bewuster gaan leven. Sinds Koninginnedag heb ik geen sigaret meer gerookt. Dat scheelt me 140,- per maand en daardoor kon ik voor 35,- per maand lid worden van een sportschool. Verder heb ik via stichting Doras mijn financiën beter op orde gekregen. Ik heb een cursus budgettering gevolgd en een aanvraag voor de wsnp (Wet Schuldsane- 'Ik heb veel gehuild en snakte vaak naar een sigaret' ring Natuurlijke Personen) gedaan. Op 24 september jl. moest ik in verband met deze aanvraag bij de rechter voorkomen. Dat was best heftig. Ik heb er de hele nacht niet van kunnen slapen. Na een pittig gesprek met de rechter werd ik tot de schuldhulpverlening toegelaten. Die wordt uitgevoerd door de Plangroep Solutions. Zij begeleiden me bij het beheren van mijn budget en zorgen ervoor dat ik mijn huishouden weer onder controle krijg. Ze beheren je inkomen, betalen de vaste lasten en storten één keer per week je leefgeld. Wat er aan geld overblijft, wordt voor je gespaard. Het klinkt nu alsof het heel gemakkelijk ging maar dat was het niet. Ik heb veel gehuild en snakte vaak naar een sigaret. Het helpt als ik naar mijn zoontje kijk en hem hoor lachen en zie spelen. Hoe clichématig het ook mag klinken: ik zou het fijn vinden, als hij later trots is op zijn moeder. Lea Nortan 10 achtergrond j a n ua r i 2011

11 Moeder Elife Fatma, vader Mahmut en baby Ayse. Inzet: kraamverzorgster Corinne instrueert. Foto's: Sandra Hoogeboom De kraamzorg is uniek in de wereld Marcel Schor De kraamverzorgster is er om de ouders na de geboorte van een baby met raad en daad bij te staan. Een mannenberoep is het niet. Vrouwen die net zijn bevallen willen niet dat een man hun lichaam controleert. G een beschuit met muisjes om de geboorte van Ayse te vieren. De gasten worden ontvangen met zelfgemaakte cake en wijnbladeren gevuld met rijst en gehakt. Het mannelijk deel van de kraamvisite wordt als eerste bediend, zoals de gewoonte in dit traditioneel Turks-Nederlands gezin voorschrijft. Bij binnenkomst in de etagewoning in Nieuwendam wordt kraamverzorgster Corinne van Montfoort (48) hartelijk ontvangen door moeder Elife Fatma (26), vader Mahmut (31) en de grootouders van Ayse. Oma leest aan de salontafel zachtjes in de Koran, terwijl de flat screen op een Turkse zender staat. Corrine van ACK-Zorgmaat Kraamzorg komt bij iedereen over de vloer: van rijke Amsterdammers in Oud-Zuid tot mensen met een smalle beurs. Corinne wil vader Mahmut actief bij de verzorging van zijn kind betrekken:,,ik probeer hem zo ver te krijgen dat hij de baby in bad doet. Mahmut twijfelt:,,ik heb nog nooit een van mijn kinderen in bad gestopt. Niet omdat ik een man ben maar ik ben bang om een verkeerde beweging te maken. Vrouwen zijn daar handiger in. Ik geloof dat moeders sneller dan vaders leren met een baby om te gaan. Corinne is het daar niet mee eens:,,ik denk dat mannen net zo goed een kind kunnen verzorgen. Voor Mahmut, werkzaam als pompbediende, is de taakverdeling zonneklaar.,,vrouwen doen het huishouden en zorgen voor het kind. Een man hoort te werken. Hij is beter in zwaar werk. Mannen komen er in de kraamzorg in ieder geval niet aan te pas. Alle negentig collega s van Corinne zijn vrouw.,,kraamvrouwen willen liever niet dat een man aan hun lichaam zit, want we controleren op inscheuren van de vagina en kijken mee hoe het met de borstvoeding gaat. Intimiteit tussen kraamverzorgster en baby is niet toegestaan. Corinne:,,Het is beroepsmatig verboden om een baby te knuffelen. Mahmut vindt dat vreemd.,,ik vind het juist prettig als de kraamverzorgster met mijn kind knuffelt. Hoe warmer zij zich opstelt, hoe meer vertrouwen ik in haar heb. Het is toch heel moeilijk om een baby niet te knuffelen? De kraamzorg begeleidt de ouders acht tot tien dagen, waarna ze de baby zelfstandig gaan verzorgen. Tijdens het temperaturen en wegen van Ayse informeert Corinne de ouders:,,houd de baby altijd in zicht en laat haar het eerste half jaar bij jullie in de kamer slapen, wel in een eigen bedje. Baby s vallen makkelijker in slaap in de buurt van mensen, omdat ze geluid lekker vinden. Ze zijn dat gewend in de buik van de moeder. Het is daarom beter om jonge kinderen het eerste half jaar niet in een kinderkamer te leggen. Overigens slaapt Mahmut sinds de geboorte van zijn dochtertje in een aparte kamer.,,ik doe dat om moeder en kind rust te geven. Mijn vrouw geneest dan sneller. Als kraamverzorgster let Corrine goed op:,,ik kijk naar de urine en de ontlasting. Ook houd ik de baby vast om te voelen of met het lichaampje alles in orde is. Haar zorg gaat verder dan de lichamelijke gezondheid van moeder en kind. Als er in een gezin iets niet pluis is, moet ze dit bij de verloskundige melden.,,we zijn alert op kindermishandeling. Ik heb meegemaakt dat een kind van de moeder een tik met een pollepel kreeg. Ik heb haar de lepel afgepakt en uitgelegd dat zoiets niet kan. Mishandelde kinderen klampen zich aan je vast, ze zijn op zoek naar veiligheid. Je ziet de angst in hun ogen. Kindermishandeling komt in alle milieus voor. Iedere kraamverzorgster in Nederland maakt dit helaas wel één of twee keer per jaar mee. 'We zijn ook alert op kindermishandeling' Over Ayse hoeft ze zich geen zorgen te maken. Die is in een warm nest terecht gekomen. Mahmut knuffelt zijn kind zo vaak hij kan en opa en oma praten met trots over hun jongste kleinkind. Van de bevallingen waar Corinne bij betrokken was, is er één die haar helder is bij gebleven.,,in een internetcafé in Caïro keek een aankomende vader mee bij de geboorte van zijn kind in Amsterdam. Achter hem waren mensen gewoon aan het kaarten. Nederlandse kraamzorg is uniek in de wereld. De kraamverzorgster verleent na een bevalling zorg aan huis en geeft informatie over de baby. Bij een thuisbevalling helpt ze de verloskundige. Na de bevalling is de kraamverzorgster minimaal 24 werkuren, verdeeld over acht aaneengesloten dagen, aanwezig om moeder en baby te verzorgen. Ze geeft voorlichting over bijvoorbeeld borstvoeding en beantwoordt vragen van de ouders. Ook doet ze licht huishoudelijk werk. En ze is alert op kindermishandeling. Kraamzorg zit in het basispakket van alle zorgverzekeraars. Er wordt wel een eigen bijdrage van 3,90 per uur gevraagd. Dat wordt soms door een aanvullende verzekering gedekt. j a n ua r i 2010 achtergrond 11

12 ombudsman ombudsman Gemeentelijk ombudsman Ulco van de Pol behandelt klachten van burgers. Wachten, wachten, wachten Een 79-jarige gehandicapte man vroeg in augustus 2007 een Canta, een speciale auto voor mensen met een lichamelijke beperking, bij de dienst Wonen, Zorg en Samenleven aan. De dienst wees de aanvraag af, de man maakte bezwaar en dat mondde uit in een rollercoaster aan juridische procedures. In augustus 2009, kende de dienst uiteindelijk de Canta toe. Er was echter nog één probleempje : de man bezat nog een achttien jaar oude en versleten auto. Die moest hij van de gemeente eerst van de hand doen. Want, zei de gemeente, zo lang u zelf nog een auto heeft, hebt u geen andere auto nodig. Doe de auto weg en u Omslachtige procedure werd gekozen kunt een aanvraag indienen. De levertijd van de Canta is zo'n acht weken, in die tussentijd zou de man dus geen geschikt vervoermiddel hebben. De man startte, ten einde raad, weer een juridische procedure. Tijdens de zitting zei de dienst dat de man als overbrugging maandelijks een taxikostenvergoeding zou krijgen tot de Canta was geleverd. Dat was eind oktober De man deed zijn auto weg en daarmee kon de aanvraagprocedure van start gaan. Het duurde overigens nog bijna vier maanden, tot februari 2010, voordat de man de eerste taxikostenvergoeding kreeg. Op 1 april nee, geen grap werd de auto uiteindelijk geleverd. De inmiddels 82-jarige man heeft de auto niet meer kunnen gebruiken: een maand later overleed hij. Ik vind de houding van de dienst onbegrijpelijk. De dienst stelde zich niet oplossingsgericht op, heeft te weinig rekening gehouden met de situatie van de man en voor een wel heel omslachtige procedure gekozen. Henk Griese (links boven): 'Hongertochten waren zwaar. Het fietsen zonder luchtbanden ging moeizaam.' Foto: Marinochka Barre hongertochten in de polder Marcel Schor In de barre winter van 1944/1945 maakten meer dan Amsterdammers dagelijks hongertochten naar de boeren op het platteland. De zestienjarige Henk Griese was een van die hongertrekkers. I n Zuidoost geniet de alleenstaande Henk Griese (82) al jaren van zijn oude dag. Laconiek vertelt hij zijn verhaal over de hongerwinter van zesenzestig jaar geleden. Griese :,,Ik zorgde ervoor dat ze thuis tijdens de hongerwinter te vreten hadden. Op de fiets reed ik tientallen kilometers door weer en wind naar de boeren in de Wieringermeer voor tarwe en groene erwten. Zonder dat voedsel waren we misschien allemaal kassie wijlen geweest. Het waren lange tochten van wel zeven, acht uur. Ik woonde met mijn ouders, broertje en twee zusjes op de Heimansweg in Noord. Mijn vader was al jaren werkloos en mijn moeder had een baantje in de gaarkeuken. De watersoep die zij meenam had geen enkele voedingswaarde. Ook de voedselbonnen van de moffen waren niet voldoende om van te leven. We hoorden dat bij de boeren in de Wieringermeer genoeg tarwe te krijgen was. Mijn vader kon daar niet naartoe. Hij was ongelooflijk bang om onderweg door de Duitsers te worden aangehouden. Mijn broertje van vijftien had niet de kracht om zo'n lange fietstocht te maken. Ik vond dat ík het moest doen. Mijn ouders hebben mij er nooit op uitgestuurd. Ik was een doordouwer en niet bang. Het avontuur lonkte. Die hongertochten waren zwaar. Fietsen zonder luchtbanden wasbijna niet te doen. In de Beemster lag een laag ijs en de weg was spiegelglad. De moffen hadden die polder gedeeltelijk onder water gezet om luchtlandingen te voorkomen. Ik liep kilometers lang door de berm over sneeuw en ijs. Tegelijkertijd moest ik mijn fiets voortduwen met soms wel 25 kilo tarwe voorop en 25 kilo achterop de bagagedrager. Onderweg liep ik voortdurend het risico dat landverraders in dienst van de Duitsers mijn voedsel afpikten. Gelukkig ben ik zelf nooit aangehouden maar zag wel hoe anderen hun handel moesten afgeven. Misschien kwam het door mijn zwarte uniform met pet. Ik was telegrambesteller bij de PTT, draaide nachtdiensten en was iedere week drie dagen vrij voor de hongertochten. In het begin sliep ik s nachts in hooischuren. Ik heb daar leren neuken. In de schuren sliepen meiden uit een sigarettenfabriek die net als ik op zoek waren naar vreten. Alleen ging het handelen ze minder succesvol af. Voor een beetje tarwe lieten ze zich naaien. Ik heb daar geleerd wat ik moest leren. Na een tijdje vond ik bij een boer in Wieringerwerf een vast adres waar ik kon slapen en warm eten kreeg. Daar vandaan ging ik de 'Met mijn eigen ogen heb ik gezien dat mensen hun handel moesten afgeven' boerderijen langs om te handelen. Uit Amsterdam nam ik mee wat maar voor handen was om te ruilen, van theepotten en carbidlampen tot closet-papier. De boeren werden steenrijk van al die hongertrekkers: ze werden overladen met lakens, juwelen en antiek. In die handel deed ik niet. Tien theepotten leverden me 80 pond tarwe op. Mijn moeder kon daar heel wat broden van maken. Thuis wisten ze dat Henkie wel haalde maar niet maalde. Soms kwam ik met lege handen bij die boeren. Ik heb wat toneel gespeeld om toch aan vreten te komen. Ik vertelde ze dat mijn ouders door de moffen waren opgepakt en dat ik de zorg voor mijn zusjes en broertje had. Meestal kreeg ik dan wel iets. Altijd ging ik er alleen op uit, want dan boek je de meeste winst. Als je met z n tweeën bent zegt de een tijdens het onderhandelen dit, de ander dat. Dan heb je nooit hetzelfde verhaal en dan kreeg je nijd. Ik was zo goed in dat handelen dat ik meer thuis bracht dan we op konden eten. Ik weet nog dat ik in de Jordaan toen voor 40 pond tarwe een paar goede schoenen voor mijn vader heb gekocht. Ik kon het niet langer aanzien dat hij niets behoorlijks aan zijn voeten had. Hongerwinter Amsterdam leed honger in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog. De stad werd afgeknepen van voedselleveranties en brandstof. De winter van 1944/1945 was bovendien streng. Ondervoeding, kou en gebrek aan medicijnen kostte meer dan duizend Amsterdammers het leven. Vooral vrouwen (mannen konden worden opgepakt) ondernamen hongertochten naar boeren in de provincie. 12 achtergrond j a n ua r i 2011

13 Theaterdocente Marieke de Lange tussen straatkinderen in Honduras. Eigen foto Ubuntu Marieke de Lange. Foto: Michel Hobbij Met straatkinderen uit de goot halen Charles Braam Kunst is vaak idealistisch maar Marieke de Lange stelt kunst volledig in dienst van haar idealen: straatkinderen in arme landen een identiteit geven. M arieke de Lange (32) studeerde in 2005 af als theaterdocente.,,bij het maken van theater begin je met niets, je gaat met elkaar een proces aan en uiteindelijk heb je een resultaat dat je met anderen kunt delen. Het gevoel dat je daarvan krijgt, is voor mij het ultieme gevoel van ik leef, ik besta.'' Maar na haar studie stond ze niet te juichen bij het idee op scholen toneellessen te gaan geven voor een groep onwillige pubers.,,ik wilde iets toevoegen, het verschil maken, speciaal voor kinderen.'' Daarom liet ze een langgekoesterde droom in vervulling gaan: een reis naar Afrika.,,Daar heb ik mijn ambities en idealen kunnen combineren. In Namibië mocht ik met veertig schoolkinderen uit een sloppenwijk een theaterstuk maken.'' Voor Marieke de Lange én de kinderen, die nooit eerder iets met toneel te maken hadden gehad, was dat een enorme belevenis. Ze kwam er voor het eerst in aanraking met straatkinderen.,,daar wist ik wel vaag wat van. Op televisie had ik dingen gezien maar dat was het.'' Tijdens haar tweede reis, nu naar Kenia, kwam ze opnieuw in contact met de bedelende, stelende, lijmsnuivende, ongewassen lastposten. Want zo worden ze meestal gezien. Een triest leger van wereldwijd honderd miljoen kanslozen, die de sloppenwijken van zo veel grote steden bevolken, weggeworpen nog voordat hun leven goed en wel is begonnen.,,het zijn er echt gigantisch veel. Je kunt je daar lam door laten slaan maar mij motiveert het juist. Wij willen dat die kinderen weer een menselijk gezicht krijgen en zich weer een kind kunnen voelen.'' Ze noemt Simson, een van de jongens in het Zula II survive-project. Op de vraag wat hij later wilde worden, was zijn ontroerend eerlijke antwoord: 'Een persoon.' Dat zegt veel over hoe die kinderen over zichzelf denken. Marieke:,,Die kinderen willen wij een stem geven, hoorbaar en zichtbaar maken en ondersteunen in hun weg terug naar school. Je kunt een kind niet zomaar van de straat plukken en in de schoolbanken zetten. Daar gaat een heel proces aan vooraf. Die kinderen zijn ontzettend beschadigd, getraumatiseerd. Over het algemeen zijn het ook de meest sensitieve, gevoelige en intelligente kinderen die er zijn, heel ondernemend.'' Kinderen willen vanzelfsprekend graag ergens bij horen. Dat is volgens De Lange een van de redenen waarom er in Honduras en andere Latijns Amerikaanse landen Met toneelspel geeft Ubuntu kinderen het gevoel 'iemand' te zijn zoveel jeugdbendes zijn. Hun manier om te ontsnappen aan de uitzichtloze situatie. Om structuur te geven aan haar plannen voor theatermaken met straatkinderen richtte De Lange in 2006 met vriendin Renske Hofman 'Ubuntu' op.,,ubuntu is een begrip dat ik in Namibië heb geleerd. Een van de meisjes van mijn eerste project zei tegen mij: 'Now you have the true spirit of Ubuntu.'' Ubuntu betekent gemeenschapszin en staat voor wat de organisatie wil bereiken: dat mensen samen ervoor zorgen dat er geen kinderen meer op straat zijn.,,want kinderen horen niet op straat, kinderen horen zich te kunnen ontwikkelen tot sterke individuen, die een bijdrage kunnen leveren aan hun land.'' Dat klinkt allemaal erg idealistisch. Op de vraag of dat nog wel van deze tijd is, antwoordt De Lange:,,Ik denk dat idealisme deel uitmaakt van mensen. En heel veel mensen die dat niet hebben, voelen zich over het algemeen niet erg gelukkig. Ik denk dat iedereen het nodig heeft zich ergens voor in te kunnen zetten, dat je iets voor de wereld kunt betekenen. Op wat voor manier dan ook.'' Ubuntu heeft inmiddels projecten uitgevoerd in Namibië, Kenia en Honduras. Op dit moment loopt er een project in Bandung, op Java, dat speciaal gericht is op meisjes. Een groot probleem in Indonesië is dat veel meisjes al vroeg in de prostitutie belanden.,,we proberen ze te ondersteunen in hun weg uit de prostitutie en te stimuleren om in de schoolbanken te blijven. We willen die kinderen de mogelijkheid bieden zich te ontwikkelen om zich beter over zichzelf te kunnen voelen." Sinds een paar maanden beschikt Ubuntu over twee ambassadeurs, sportjournalist Jack van Gelder en actrice Anna Drijver. Jack van Gelder gaat zich inzetten voor een project met straatkinderen in Oekraïne, waar in 2012 de Europese kampioenschappen voetballen worden gehouden. Drijver werkt mee aan het project in Indonesië en aan een benefietfeest in februari Anna Drijver:,,Het is zonde als kinderen alleen bezig zijn met overleven. Ubuntu geeft straatkinderen een stem en een gezicht, een identiteit. Het meest waardevolle dat een mens bezit.'' Benefietfeest Ubuntu: zondag 13 februari Westergasfabriek, uur 13 mug kunst magazine & cultuur j a n ua r i 2011 Idealen o k t o b e r 2010 achtergrond 13

14 in de Ramsj Jongens waren het Gerard en Wim zijn twee jonge schrijvers, die vlak na de oorlog aan het begin van hun carrière staan. Volksjongen Gerard kijkt erg tegen Wim op, die gestudeerd heeft. Wim blijkt heel wat zachtaardiger dan de schrijver die we kennen als Willem Frederik Hermans. Zowel Wim als Gerard (Reve) zijn het beroerde literaire klimaat van het naoorlogse Nederland meer dan zat en hebben met iedereen ruzie. Vooral Wim kan zijn uitgever Van Oorschot wel schieten. Hij ontvlucht Nederland door een goed betaald, maar redelijk onzinnig baantje als toezichthouder te accepteren in Canada ('Van hout heb ik, zeker in vergelijking met de Canadezen, die erin zijn opgegroeid, geen zier verstand.') Gerard zit veel in Londen en weigert nog een woord Nederlands te schrijven. Hij wil voortaan in het Gerard en Wim hebben ruzie met iedereen Engels publiceren, ondanks zijn krukkige beheersing van die taal. De twee mannen worden vrienden en schrijven elkaar brieven en ansichtkaarten, die nu zijn verzameld in het boek Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel. Ze roddelen over collega s, spreken liefdevol over hun katten en klagen dat alles zo duur is. Aandoenlijk is het prachtige fotokatern met de voorkanten van de verstuurde ansichtkaarten en veel foto s: de strengogende Wim en de dandy-achtige Gerard. Inmiddels is Gerard keurig getrouwd met dichteres Hanny (Michaelis). Over de tegennatuurlijke geaardheid van Gerard geen woord. Ook Wim geraakt aan de vrouw en die kan het weer uitstekend vinden met Hanny. Maar irritatie bestaat er ook tussen de twee heren. Uiteindelijk is het Hermans die de vriendschap per omgaande post verbreekt. Liefhebbers van het werk van twee van de Grote Drie mogen deze fijne briefwisseling beslist niet missen. (W.F. Hermans en Gerard Reve: Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel 12,50) Jos Verdonk De band Octopussy met zangeres Lisa tijdens het optreden. Foto: Michel Hobbij Muziekstudenten pakken uit Martin Ottens In Café Pakhuis Wilhelmina aan het IJ in het Oostelijk Havengebied staat een goed uitgerust poppodium, waar studenten van het Conservatorium van Amsterdam regelmatig gratis presentaties geven. Het café ademt de sfeer van een kleine, gezellige, beetje ouderwetse undergroundclub, niet in de laatste plaats dankzij de goudgeschilderde pilaren. Achter de grote bar staat Boekenweken, of het nu gaat om volwassenen, kinderen of liefhebbers van het spannende boek duren in dit land altijd een dag of tien. Dat geldt ook voor de jaarlijkse Voorleesdagen, van 19 tot en met 29 januari. Overal in het land gaat de actie van start met het traditionele geen tap, maar worden flesjes bier verkocht, wat de herinnering aan het voormalige kraakpand versterkt. In een kleine ruimte aan de zijkant zitten verstokte rokers opgeborgen achter plexiglas als vissen in een aquarium. Begin december waren hier onder de naam You ve got style zogenaamde free style optredens van zes bands van de opleiding popmuziek van het Conservatorium van Amsterdam. Free style betekent dat de studenten opdracht hebben eigen Voorleesontbijt. Bekende Nederlanders, een prinses, burgemeesters, ministers dan wel mediapersoonlijkheden gaan gewapend met een voorleesboek op bezoek bij peuterspeelzalen, kinderopvangcentra en de groepen 1 en 2 van de basisschool. Een aandachtig gehoor van twee- tot zes-jarigen wordt dan getrakteerd op een smakelijk ontbijtje en op een mooi verhaal met fraaie plaatjes. Dit in het bijzijn van composities te spelen, vrij te zijn. Dit in tegenstelling tot uitvoeringen die gevorderde studenten laten horen. Zij leren om met het materiaal en de stijl van bekende bands vertrouwd te raken en krijgen dan de opdracht om in die stijl eigen composities te maken. Deze avond laten zes bands van tweedejaarsstudenten in sets van een half uur horen wat ze tot nu toe geleerd hebben. Twee van de bands hebben een eigen naam, zij hebben een 'echt' bandje opgericht:,,voor De voorleesactie staat in het teken van dit Prentenboek van het Jaar, bekroond met Gouden Griffel Kinderen leren van voorlezen Peter van Lieshout hun trotse ouders of verzorgers, die vervolgens vriendelijk worden verzocht om, als vaste gewoonte, samen met zoon- of dochterlief het prentenboek ter hand te nemen. Voorlezen is immers van groot belang bij de prille kennismaking met de wereld. En bij het leren omgaan met taal, woorden, begrippen en het beeld dat erbij hoort. Daarvoor komt meer kijken dan alleen maar het voorlezen van een verhaaltje feesten en partijen", legt zangers Lisa van de groep Octopussy uit. Veel docenten zijn aanwezig als bandcoaches. Gewapend met pen en blocnote maken ze hun beoordelingen.,,sinds een paar jaar hebben we een erg leuke opleiding popmuziek op het conservatorium. Als die er was geweest toen ik achttien was, had ik een moord gepleegd om erop te komen, zegt Nico, docent toetsen en een van de bandcoaches. Het niveau van de uitvoeringen ligt erg hoog, de muzikanten zijn allemaal goed op dreef op hun instrument en het geluid in de zaal, door technicus Martin, is kristalhelder. Geen britpop-achtige gitaarbandjes of drummachines, maar het betere handwerk, culminerend in soms prachtige, originele nummers. Onderling sterk verschillend maar wel werkend in een soort experimenteel klinkend rock/popidioom, vallen vooral de sterke vocale partijen op. Zoals zangeres Lisa van Octopussy, de spooky zangeres van Sugarcube en vooral de zeer gevoelige ballades van de zesde band, die een absoluut professioneel peil bereikte. Vrijwel alle bands gebruikten het multifunctionele keyboard, wat gecombineerd met de vele gitaareffecten voor spacy intermezzo s zorgde. 3e en 4e jaars bands treden op 17 en 19 januari in Pakhuis Wilhelmina op. en samen plaatjes kijken. Als voorlezer doe je je best om samen met je kind over het verhaal te praten. Vragen stellen en woordjes en begrippen uitleggen is daarbij het belangrijkst. Rare stemmetjes opzetten juist weer niet. Dat is meer iets voor gladde tekenfilmseries. De voorleesactie van 2011 staat in het teken van het Prentenboek van het Jaar: 'Fiet wil rennen' van Bibi Dumon Tak en Noëlle Smit, tijdens de Kinderboekenweek bekroond met de Gouden Griffel. Voor deze gelegenheid verschijnt een goedkope editie op klein formaat, voor slechts vijf euro en te koop in iedere boekhandel. Als bonus is een dvd met bewegend beeld en geluid toegevoegd. Voorlezer van dienst is in dit geval de acteur Frank Groothof. Eigenlijk neemt dit prentenboek, door een combinatie van beeld, tekst en geluid een voorschotje op de toekomst. Met de komst van de ipad in vele huiskamers en niet te vergeten het digitale schoolbord, zijn veel uitgeverijen van kinderboeken druk doende om hun papieren en kartonnen producten op te sieren met bewegend beeld en geluidseffecten. Daarbij horen ook leuke en leerzame spelletjes en lesjes voor trotse zesjarigen die aan hun eerste lees- en schrijfoefeningen beginnen. Ook de verzamelde bibliotheken roeren de trom en voorzien kindercentra en basisscholen van materiaal. En alle ouders moeten weten dat het lidmaatschap van de bieb voor jongeren tot achttien nog altijd gratis is. En, althans voorlopig, blijft. 14 kunst & cultuur j a n ua r i 2011

15 Literair podium Een boek tot 200 bladzijden, gemaakt door de Espresso Book Machine kost 12,50, bij meerdere exemplaren geldt korting. Foto: The American Bookcentre Espresso Book Machine drukt waar je bij staat Peter van Lieshout Eind november hield de Amerikaanse boekenveteraan Jason Epstein, inmiddels in de 80, trots het Amsterdamse exemplaar van zijn jongste geesteskind ten doop. D e Espresso Book Machine, een wonderlijk ogend apparaat, een combinatie van ICT-technologie en houtje-touwtje uitvindersgeknutsel, is in staat op stel en sprong een boek te drukken en te binden dat de klant graag wil hebben maar via de gewone boekhandel niet of niet meer te krijgen is. Epstein was in zijn jonge jaren de uitvinder van de paperback, de niet gebonden maar gelijmde grotere versie van het pocketboek. Ook was hij gevierd en gezaghebbend uitgever en redacteur van beroemde schrijvers als Vladimir Nabokov, Norman Mailer en Philip Roth. En tevens oprichter en jarenlang hoofdredacteur van The New York Review of Books, op afstand het beste blad over literatuur, wetenschap en politiek. Hij schrijft zelf nog regelmatig, de ene keer over het grote genot van lekker eten (in goed en belezen gezelschap), de andere keer over de toekomst van het boekenvak. Volgens Epstein zal het gedrukte boek niet verdwijnen. Bestsellers voor liefhebbers van spanning en romantiek zullen er altijd wel zijn. Boeken die slechts voor een klein publiek interessant zijn, zoals poëzie, essays, wetenschappelijke uitgaven plus al die ontelbare uitgaven die allang niet meer geleverd kunnen worden omdat een herdruk te kostbaar is, zijn met de komst van de EBM opeens weer op afroep beschikbaar. En goedkoper dan gewoon gedrukte boeken omdat de kosten voor transport Je eigen roman of verzen in drie minuten gedrukt en opslag totaal vervallen en er geen stapels onverkochte en dus verliesbrengende exemplaren overblijven. Volgens Epstein kan de boekhandel van de toekomst met heel wat minder kastruimte toe. Eén (inkijk)exemplaar per titel is voldoende. Bij gebleken belangstelling vervaardigt de EBM in een vloek en een zucht vers van de pers het gewenste boek, dat in geen enkel opzicht verschilt van een ouderwets vervaardigd boek. De EBM is niet goedkoop: ruim een ton in euro's. Maar met een jaarlijkse productie van vijfduizend boeken is de eigenaar al uit de kosten. Geen wonder dat in de Verenigde Staten sommige universiteitsuitgeverijen en private presses, die zich met mooi en exclusief drukwerk op een dito publiek richten, zich al aan de aanschaf hebben gewaagd. In Europa moet het fenomeen nog op gang komen. Pionier is de eerbiedwaardige Londense boekhandel Blackwell's. Op het vasteland van Europa gaat de primeur naar het American Book Center op het Spui. En daar staat hij dan, in volle glorie op de tweede etage. Ook indien niet in gebruik een feest voor het oog. Glimmend metaalwerk, zijkanten en bovenzijde van glas, zodat je kunt zien en misschien begrijpen wat er binnenin allemaal gebeurt. Kort gezegd komt het hier op neer: via de aan de automaat gekoppelde computer pluk je een van ettelijke miljoenen beschikbare boeken van het internet. Na een druk op de knop gaat een vrij kleine, maar supersnelle laserprinter aan de slag. Binnenin de kast gaan rolletjes, wieltjes, pennen en palletjes vervolgens tekeer. De bedrukte pagina's worden tot een compleet boek gestapeld. Een tweede printer, die met kleuren overweg kan, drukt intussen op stevig karton het bijpassende omslag. De rugkant van het boek in wording wordt opgeruwd en van een lijmlaagje voorzien. Het omslag vouwt zich om het binnenwerk en het geheel wordt door een vlijmscherpe mini-guillotine op maat gesneden. De minimale afmeting van het eindproduct is 11,5 x 14 cm, de maximale 18 x 26,5 cm. Omvang? Alles tussen de 60 en 600 bladzijden. Het kant-en klare boek floept na zo'n drie minuten uit zo'n gootje dat we kennen van de pasfoto-automaat op het treinstation. Een boek tot 200 bladzijden kost 12,50, bij meerdere exemplaren geldt korting. De miljoenen beschikbare internetboeken, uiteraard in alle mogelijke talen en van alle mogelijke tijden, zijn voor het merendeel vrij van auteursrechten. Is de auteur nog in leven, of minder dan zeventig jaar geleden overleden, dan moeten de rechten natuurlijk wel worden betaald. De Espresso Boek Machine heeft nog meer in petto. Goed nieuws voor het miljoen Nederlanders dat in zijn of haar vrije tijd bezig is om schrijver te worden. De EBM slikt zonder morren zelfgemaakte pdf-bestanden. Je eigen meesterwerk, familiehistorie, verzamelde gedichten, reisverhalen of kritische beschouwingen over het reilen en zeilen van de wijde wereld in het algemeen, alles is welkom. Mits netjes opgemaakt, zodat elke pagina precies midden op een vel A4 terechtkomt en nauwkeurig gecorrigeerd. De machine van Epstein kan veel, maar niet denken. Een faud geschreven woord? Eigen schuld, dikke bult. Ga anders op zoek naar een (typo) grafisch geschoolde ZZP'er die zich over je manuscript ontfermt. Een ding is echter zeker, EBM-boeken geven geen toegang tot prettige subsidies en werkbeurzen van het Fonds voor de Letteren. Daar eisen ze nog steeds een contract met een erkende, ouderwetse uitgever. 15 kunst & cultuur j a n ua r i 2011 Boekprinter

16 agenda cultuur 1 Donderdag 6 januari Sonic Soirée Een mini en intieme versie van Sonic Connections, het pop en rockfestival van de Brakke Grond dat jaarlijks plaatsvindt in april. Belgische en Nederlandse bands voordat ze doorbreken bij de grote massa. Met Liesa van der Aa (B), solo, zij is alleen maar klinkt voor twaalf; Case Mayfield (NL) uit Amsterdam met intelligente folk; en Tommigun (B) met passie en nijd, vertaald in broeierige man-vrouw duetten. Locatie Brakke Grond, Nes 43 info aanvang 20:30 toegang online 6 stadspas 4 kassa 8 stadspas 6 Vrijdag 7 en zaterdag 8 januari De Kersentuin van Tsjechov Vanaf januari 2011 vormen Maatschappij Discordia en 't Barre Land in Frascati een repertoireonderneming. Repertoirestukken (stuk, dat tot het vaste repertoire hoort) en toneelstukken, die u al heeft gezien, u kende ze, dacht u, maar u kwam toch en het was anders dan u had gedacht. Locatie Frascati1, Nes 63 info aanvang 20:30 toegang 16 stadspas 12,50 Zondag 9 januari Jazz Juniors en Jazz Kids De Jazz Juniors (11 tot 14 jaar) stonden al eens op het grote North Sea Jazz Festival en waren op televisie te zien bij het Jeugdjournaal, het Klokhuis en De zomer draait door. Ze treden, net als de nog iets jongere, even getalenteerde Jazz Kids (9 tot 11 jaar) op met jazz, blues, swing en bebop muziek. Locatie OBA Theater van t Woord, Oosterdokskade 143 info tijd 16:00-17:30 toegang 5 stadspas 3,75 Maandag 10 t/m 12 januari De Theatertroep: Ik doe alsof Maandag 10: Troepavond, ontmoetingsplek om jongeren uit verschillende kunstdisciplines te inspireren, om 20:00 open inloopavond. In de voorstelling verkijkt de Theatertroep zich op Tsjechow, huilt om Sophocles, discussieert met Brecht, rookt met Rijnders, struikelt over Gogol, vecht met Shakespeare, wacht op Beckett en knuffelt Herzberg. Locatie Ostadetheater, Van Ostadestraat 233d info aanvang 20:30 toegang volw. 11 stadspas 9 studenten 5 2 Vrijdag 14 januari Nieuw Bloed Dat het bloed kruipt waar het (niet) kan gaan, bewijst zangeres/actrice Emmelie Zipson: haar familiegeschiedenis is er een van de Europese unie avant la lettre. Zij heeft (Joods)Russisch, Pools, Oostenrijks en Engels bloed. Met dat internationale mengsel brengt zij een muzikale ontdekkingstocht door haar eigen leven. Locatie Theater De Cameleon, 3e Kostverlorenkade 35 info www. decameleon.nl aanvang 20:30 toegang 15 Zaterdag 15 januari Spin Off Kick Off Deze avond vindt in de Melkweg de kick off van de 10e editie van Spin Off plaats. Spin Off is de nationale battle voor breakers en stand up-dancers. Naast dans zijn er showcases, workshops, lectures, dj s en live-muziek. De middag staat in het teken van de nieuwste generatie Breakkidz. In de theaterzaal is een bijzondere presentatie te zien van het European Laboratory of Hip Hop Dance. Met 1 ticket kunnen de programma s in beide zalen bezocht worden. Locatie Melkweg, Lijnbaansgracht 234a info aanvang Oude Zaal 14:00 Theater 16:00 en 19:00 toegang 7,50 stadspas 5 (lidmaatschap niet verplicht) Ma 17 en woensdag 19 januari Advanced Style Band Night Deze bands vormen het neusje van de zalm van de popopleiding van het Conservatorium van Amsterdam. Het derde en vierde jaar presenteren hun stijlen. In een half jaar bouwen de studenten onder begeleiding een concept uit dat bestaat uit een mix van eigen werk en bestaande nummers. Locatie Café Pakhuis Wilhelmina, Veemkade 576 info www. pakhuiswilhelmina.nl aanvang 20:00 toegang gratis Dinsdag 18 januari Reneé Sanders filmavond Het Joods Historisch Museum organiseert een filmavond waarop het werk van filmmaakster Reneé Sanders centraal staat. Naast de vertoning van drie documentaires van Sanders, chroniqueur van joods Nederland na 1945, wordt ze over haar werk geïnterviewd. Locatie Nederlandse Film en Televisie Academie, Markenplein 1 info aanvang 19:00 toegang inclusief hapje en drinken 12,50 Za 22 januari t/m zo 27 februari Expositie Daily Whisper Eerste solo-expositie van de Belgische kunstenaar Sarah Carlier. In haar foto s en videowerken legt Carlier de ingesleten gewoonten van mensen onder het vergrootglas. Daarbij heeft zij een voorkeur voor milieus waarin een traditionele leefwijze in ere wordt gehouden. Zij neemt de realiteit als uitgangspunt, maar zet deze naar haar eigen hand. Locatie De Brakke Grond, Nes 43 info tijden ma 13:00-18:00 di t/m vr 10:00-20:30 za 13:00-20:30 zo 13:00-17:00 toegang gratis Zondag 30 januari Grachtenfestival Concours De voorronde voor de 9e editie van het Grachtenfestival Conservatorium Concours. Elk conservatorium vaardigt maximaal twee deelnemers af naar de voorronde. een jury kiest vervolgens vijf kandidaten die doorgaan naar de finale. De finale wordt gehouden op zondag 13 maart 2011 in het Muziekgebouw aan 't IJ. Locatie Conservatorium van Amsterdam, Oosterdokskade 151 info aanvang 11:00 toegang gratis t/m zondag 27 februari El Hema In de Beurs van Berlage is de tentoonstelling Reclame/Klassiekers, een ode aan 100 jaar reclame in Nederland. De Arabische El Hema campagne van Mediamatic is geselecteerd als een klassieker en opent daarom een pop-up store op locatie. Opnieuw zijn onder andere T-shirts en chocoladerepen van de Arabische El Hema te koop in de museumwinkel. Locatie Beurs van Berlage, Beursplein 1 info tijd 11:00-17:00 toegang 12,50 stadspas 10 t/m maandag 28 februari Schaatsen op Jaap Eden IJsbanen Er kan volop geschaatst worden op de 400 meter buitenbaan, maar ook in de overdekte ijshal. Met december/januaribon fikse korting op een 10-rittenkaart. Schaatsen huren voor een prijs tussen de 5,50 en 11. Locatie Jaap Eden IJsbanen, Radioweg 64 info nl open 09:20-23:00 prijs 10-rittenkaart volw. 44,50 dec/jan-bon 23 t/m 15 jaar 26 dec/jan/kids-bon 2, Do 13 t/m wo 26 januari Hong Kong Film Panorama Deze zevende jaarlijkse selectie van interessante Hongkong-titels van het afgelopen jaar biedt naast een aantal onbetwiste Hongkong-klassiekers, twee premières: Ashes of Time Redux (1994/2009) van Wong Kar-wai en Reign of Assassins (2010), de epische thriller van Chao Bin-Su en John Woo. Locatie Eye Film Instituut Nederland, Vondelpark 3 info www. eyefilm.nl aanvang 19:00 en 21:30 toegang 8 Wo19 en donderdag 20 januari Ik durf het niet te zeggen, maar... Wat vertellen kinderen uit een kansarme buurt als je hen een podium geeft? Plus twee acteurs, een regisseur, een decor en kostuums. Tien kinderen (tussen 10 en 12 jaar) uit de Indische buurt kregen deze kans. Bij Studio 52nd leerden de kinderen hoe je een toneelstuk moet schrijven. Locatie Tropentheater, Kleine Zaal, Linneuausstraat 2 info www. tropentheater.nl aanvang 19:00 toegang gratis t/m woensdag 16 maart More Real than Reality Een foto-tentoonstelling van de grondlegger van het foto-essay W. Eugene Smith. In de hoogtijdagen van de fotojournalistiek in de jaren vijftig verschenen zijn uitgebreide beeldverhalen met begeleidende teksten in tijdschriften als het Amerikaanse Life. Locatie fotografiemuseum Foam, Keizersgracht 609 info tijden 10:00-18:00 do/vr 10:00-21:00 toegang 8 stadspas 4 16 kunst & cultuur j a n ua r i 2011

17 'Passie voor perfectie' in De Nieuwe Kerk Peter van Lieshout Het betreden van de zeshonderd jaar oude Nieuwe Kerk op de Dam is altijd weer een verrassing van jewelste. Kalligrafie van een leeuw, gesigneerd Ahmed Hilmî, Ottomaans Turkije, inkt en aquarel op papier. D e vormgeving en inrichting van de huidige tentoonstelling, 'Passie voor perfectie', draagt daar veel aan bij. De bijna vijfhonderd stukken tellende keus uit de gigantische kunstverzamelingen van professor Nasser Khalili, in 1945 in Isfahan, Iran, geboren als telg van een joodse kunsthandelaarsfamilie wordt op een wel zeer bijzondere wijze geëxposeerd. De grote vitrinekasten zijn van binnen en buiten bekleed met spiegelglas. Dat maakt het mogelijk om de getoonde objecten van alle kanten te bekijken en bovendien ontstaat er een haast betoverende interactie met weerspiegelde details van de kerk zelf. Af en toe krijg je als kijker lichtjes het gevoel weg te zweven tussen schijn en weerschijn, alsof je plaats hebt genomen op een tiptop functionerend vliegend tapijt. De expositie, die eerder Dubai en Parijs aandeed, toont de fabelachtige techniek van generaties anoniem gebleven ambachtelijke kunstenaars en artistiek bevlogen vaklui. Van eenvoudig gebruiksvoorwerp tot regelrechte pracht en praal. En van meters hoge wandtapijten tot minuscule, prachtig vormgegeven, met edelstenen versierde boordenknoopjes. Het overzicht omvat veertien eeuwen geschiedenis uit de vele verschillende werelden van de Islamitische culturen. Van het huidige Spanje tot het hart van India, van het zuiden van Rusland tot aan het puntje van het Arabisch schiereiland. De opstelling is heel bewust niet geografisch of chronologisch ingedeeld. Er is voor gekozen om de getoonde boeken, tapijten, sieraden, gewaden, huishoudelijke voorwerpen, instrumenten en wapens thematisch te ordenen. Zo ontstaat een kaleidoscopisch complex van deelexposities over schrijven, schilderen, decoreren, bewaren, kleden, pronken en toepassen. En, er komen volop verrassingen aan bod. Vaak wordt gedacht dat in de Islamitische culturen op het afbeelden van mens en dier een streng taboe rust. Dat blijkt in de werkelijkheid een tikje anders te liggen. Goed, het illustreren van de Koran was en is nimmer toegestaan. En in het interieur van de moskee worden figuratieve kunstuitingen ook al niet op prijs gesteld. Maar overal elders, dus buiten de strikt religieuze context, was niets mis met fraaie illustraties, ook van onderwerpen uit de Christelijke bijbel bijvoorbeeld, of uit het leven van Boeddha. De tentoonstelling wordt begeleid door een scala aan ondersteunende activiteiten. Elke zondagmiddag zijn er, voor betalende bezoekers, gratis opstaprondleidingen met uitleg. Melden bij de kassa, want op is op en vol is vol. Op de zaterdagen is het mogelijk om deel te nemen aan een thematische rondleiding, onder leiding van een expert op een bepaald deelgebied, bijvoorbeeld calligrafie of juist sieraden en opsmuk. Op donderdagavonden vindt een reeks bijzondere evenementen plaats. Lezingen, concerten, een modeshow, een diepgravend vraaggesprek met verzamelaar/ mecenas Khalili of een prijswinnende dansvoorstelling. De complete agenda is terug te vinden op en na te lezen in het programmaboekje dat bij de tentoonstelling hoort. De toegangsprijs bedraagt 15,- stadspashouders en CJP'rs 12,-, museumkaartbezitters 3,- en kinderen van 6-15 jaar 11,25 Miniatuurportret van de Qajaarse heerser Fath Ali Shah, 19de eeuw. Hanger in de vorm van een adelaar, Moghul-India, 18de eeuw. j a n ua r i 2011 kunst en cultuur 17

18 18 Advertentie j a n ua r i 2011

19 Een huis van gastvrijheid, het Jeannette Noëlhuis Toine Graus Het Jeannette Noëlhuis in de Bijlmer is een unieke leefgemeenschap waarin Nederlanders en asielzoekers samenwonen. Het is één van de vele huizen van gastvrijheid van de Catholic Worker Movement. De warme maaltijd in het Jeannette Noëlhuis voor vaste bewoners en buitenlanders zonder papieren. F rits ter Kuile (48) zit spruitjes schoon te maken in de ruime keuken van het Jeannette Noëlhuis in de Bijlmer. Het huis is vernoemd naar een oud-medewerkster van de Catholic Worker Movement, een pacifistisch anarchistische beweging van radicale christenen. Wat dat betekent wordt duidelijk uit het levensverhaal van Frits. Hij heeft vandaag kookbeurt en dat is geen sinecure. Zo n vijftien mensen krijgen straks een warme maaltijd voorgeschoteld: vijf vaste bewoners en tien buitenlanders zonder papieren die al dan niet uitzicht hebben op een verblijfsvergunning. Frits weigerde ooit dienst en deed ook geen beroep op de Wet Gewetensbezwaren, dus moest hij negen maanden de gevangenis in. Vervolgens woonde hij vijf jaar in een tent bij vliegbasis Woensdrecht om te protesteren tegen de daar te stationeren kruisraketten. Ook daar werd hij regelmatig gearresteerd bij demonstraties. Frits vindt het geen punt:,,van de Catholic Workers zitten er altijd wel een paar in de gevangenis. Bij hen voel ik me thuis. Zijn motief:,,ik doe geen dienst voor een staat die allerlei dingen doet die God verboden heeft." Bij die verboden dingen hoort ook het opsluiten van vluchtelingen die niet beschikken over de vereiste papieren. Daarom houden de mensen van het Noëlhuis al zestien jaar lang elke maand een wake bij het grenshospitium op Schiphol uit protest tegen het opsluiten van asielzoekers. Mattias Brand (24) komt de keuken in en nodigt de bezoeker uit voor een rondleiding door het huis. Mattias studeert antieke godsdiensten in Leiden maar vindt dat niet genoeg:,,de universiteit is een ivoren toren. Als christen wil ik iets betekenen voor mensen in de marge van de samenleving. Hij gaat ons voor door een lange gang met aan weerszijden kamers waar asielzoekers en vaste bewoners door elkaar wonen. Kinderen rennen door de gang.,,kinderen breken de sfeer, zegt Mattias.,,Ze huppelen vrolijk door alles heen. Moeders met kinderen krijgen wel een beetje voorrang in dit huis. Zij zijn de meest kwetsbare groep. Hij staat even stil bij de kapel, een sober ingerichte kamer met een altaartje. Driemaal in de week wordt er gebeden door de vaste bewoners en iedereen die mee wil doen. Aan het eind van de gang is het kantoor, annex loungeruimte. Daar zitten twee vaste bewoners. Liesbeth Glas (46) woont net een maand in het huis na een negenjarig verblijf in Afrika, waar ze als lekenmissionaris werkte.,,door mijn ervaringen in Afrika begrijp ik heel goed dat mensen hun leven wagen om uit de armoede en uitzichtloosheid te ontsnappen. Caroline Walter (20) uit Duitsland besloot om na de middelbare school een jaar iets heel anders te gaan doen voordat ze aan een studie begint. Ze vindt Het Noëlhuis geweldig.,,het mooiste vind ik het als vluchtelingen me hun hele verhaal vertellen, dan heb ik echt hun vertrouwen gewonnen. Mattias legt de doelstelling van het huis uit:,,we willen een gezellig en veilig Problemen met uw uitkering? Blijven betalingen uit? Is uw uitkering afgewezen? Is uw uitkering beëindigd? Wordt uw uitkering teruggevorderd? Wordt uw uitkering gekort? Wij bieden deskundige hulp. Cliënten met een inkomen op minimumniveau zijn geen (of zeer weinig) kosten verschuldigd. Het eerste gesprek is altijd gratis. tehuis bieden aan mensen die door iedereen in de steek zijn gelaten. Asielzoekers die afgewezen zijn, hebben nergens recht op, ze mogen niet werken, niet studeren, niet wonen, niks. Wij bemoeien ons niet met de juridische procedures. De meeste vluchtelingen komen uit oorlogsgebieden en zijn, door het geweld dat ze hebben meegemaakt, getraumatiseerd. Voorwaarde om ze hier op te nemen is enig uitzicht op een legale status of terugkeer naar het eigen land. En of ze kunnen meedraaien met de leefgemeenschap; meehelpen met koken, afwassen en schoonmaken. De kinderen gaan gewoon in de buurt naar school en worden door hun ouders gehaald en gebracht. Zo komen ze ook in contact met de buurt. Elk jaar gaan we met zijn allen een week op vakantie in Zeeland. We huren een huisje en zetten tenten op. Dat is geweldig om mee te maken. Mattias bladert door het jaarverslag van het Noëlhuis. Daarin staat iedereen die in het afgelopen jaar in het huis heeft gewoond. De verblijfsduur varieert van een paar weken tot anderhalf jaar.,,het Noëlhuis is een tijdelijk verblijf, geen eindstation, legt Mattias uit.,,dat levert soms moeilijke situaties op. Vele asielzoekers krijgen geen verblijfsvergunning omdat ze niet de over de vereiste documenten beschikken. Dan mogen ze niet in een asielzoekerscentrum blijven en staan dus op straat. Bij ons zijn ze welkom en krijgen ze alsnog de tijd om de nodige papieren uit hun land van herkomst te achterhalen. Soms lukt het om een verblijfstatus te krijgen. Dan is het groot feest in huize Noël. Maar als het echt niet lukt dan houdt onze gastvrijheid op." Boven het Noëlhuis, in een aparte flat woont oprichter Gerard Moorman (50). Het idee voor een 'huis van de gastvrijheid' kreeg hij in New York waar hij een half jaar werkte in een daklozenopvang van de Catholic Workers. Terug in Nederland kwam hij samen met twee anderen in een grote Bijlmerflat terecht. Ze hadden één kamertje over en dat reserveerden ze voor een gast, een dakloze en later een asielzoeker. Zo begon het en na een aantal verhuizingen, kwamen ze uiteindelijk in de Dantestraat terecht.,,het was geen vantevoren goed uitgedacht project, zegt Moorman.,,Het was gewoon een kwestie van de deur open zetten. Het Jeannette Noëlhuis krijgt geen subsidie en is volledig afhankelijk van giften en donaties. Telefoon: of Walker Wittensleger a d v o c a t e n Hunzestraat WE Amsterdam T (020) F (020) advocaten@walker wittensleger.nl 19 achtergrond j a n ua r i 2011 Vertrouwen

20 Stakende postbodes hebben voor iets minder ontslagen gezorgd maar de strijd is nog niet gestreden. Foto: John Melskens Gevecht om loon en werk is begonnen Marten Dijkstra Met akkoorden bij Albert Heijn en TNT-Post lijkt de kou even uit de lucht. Maar de vakbonden maken zich op voor een strenge winter, want aan de onderkant van de arbeidsmarkt wordt het alleen maar guurder. Postbezorgers, supermarktmedewerkers en schoonmakers vrezen voor hun rechten, hun baan en hun inkomen. Rechts regeert, sociale onrust broeit. De vakbonden lijken te zijn ontwaakt. De ergste klappen bij TNT en Albert Heijn zijn voorkomen maar de bonden bereiden zich voor op een confronterend Niet alleen met TNT, AH en soortgelijke bedrijven maar ook met het kabinet. Rob Marijnissen, bestuurder van FNV Bondgenoten, schroomt niet een stevige waarschuwing te geven, met een ferme uithaal naar de regering Rutte:,,De gemiddelde Amsterdammer gaat dit jaar de pijn in zijn portemonnee voelen. De maatregelen van deze neo-liberale regering komen nu echt door.'' Marijnissen doelt bijvoorbeeld op hogere zorgpremies, een lagere partnertoeslag voor de AOW en inkrimping van het basispakket.,,veel Amsterdammers beseffen nog niet wat op hen afkomt'', denkt Marijnissen.,,Vooral jongeren hebben het zwaar. Als ze geen baan hebben, krijgen ze tot hun 27ste geen bijstand. Ze worden laag betaald, kunnen met moeite aan een vaste baan komen en moeten flexibel werken. Maar voor oudere werknemers is het volgens Marijnissen ook geen rozegeur en maneschijn.,,ook hun inkomen en werkperspectief staan er slecht voor. Marijnissen denkt dat ook zij het neo-liberale beleid gaan merken. Wrang, het is net die generatie, die voorop stond bij de TNTacties eind vorig jaar, als voorbode van een grotere golf van sociale weerbaarheid. Hun banen staan op de tocht. Dat de bonden voor de TNT-ers op de bres zouden springen was niet direct duidelijk. De vakbonden steken de hand in eigen boezem en geven toe dat ze het vorig jaar hebben laten liggen. Met name tijdens de acties rond het optrekken van de pensioengerechtigde leeftijd, afgelopen zomer.,,toen hadden we er moeten staan'', verklaarde een lid van de grootste FNV-bond voor de dienstverlenende sector Abvakabo tijdens een bijeenkomst medio december in Amsterdam-Oost. Maar er lijkt een nieuw elan onder de bonden te ontstaan. Ze beseffen dat het tijd wordt om een harder standpunt in te nemen. TNT, voluit Thomas Nationwide Transport, bekender als de voormalige tante Pos oftewel PTT, leek de trigger. De postmarkt is een vechtmarkt. Kijk naar de beloningen die TNT-concurrenten als DHL Global Mail en Sandd hanteren. Op het forum van org meldt ene 'Stapper' over zijn werkgever Sandd: 'Ik ontvang een vaste wijkvergoeding van minder dan 2,-, een adresvergoeding van 4 cent en een zetvergoeding van 2 cent per poststuk. Bij een gewicht van meer dan 30 kilo krijg ik een herlaadvergoeding van 2,50. Hierbij is nog geen belasting ingehouden! Vandaag heb ik 97 stuks post gesorteerd en bezorgd op 82 adressen. Daar was ik in totaal 2 uur mee kwijt en het heeft me 7,16 opgeleverd: nog geen 4,- per uur. (Ik bezorg in een villawijk, waar de brievenbussen nogal ver Postbezorgen voor minder dan het minimumloon. Dat heet marktwerking. Bonden lijken wakkergeschud. van de straatkant liggen).' Stapper verdient amper de helft van het wettelijke minimumloon voor volwassenen. Postbezorgers zijn niet de enigen die voor een habbekrats hun bed uit komen. Schoonmakers zijn dat allang gewend, verklaart bestuurder Herrie Hoogenboom van FNV Schoonmaak, een uit de kluiten gewassen man met tatoeages.,,wij weten allang hoe moeilijk het is om met zo weinig geld rond te komen. En dan hebben we behoorlijk wat bereikt via eerder afgesloten cao's. Erger is dat onze rechten onder druk staan. Dat er nu heibel is rond TNT verbaast hem niets. Marktwerking is voor TNT het sleutelwoord, terwijl bij de bonden vooral onrust ontstaat over het verlies van sociale rechten. Ze hebben het in 2010 nog voor elkaar gekregen om het postbedrijf te laten inbinden. Elfduizend banen minder wenste TNT, waarvan gedwongen ontslagen. De bonden wisten dat aantal terug te dringen naar Een wapenstilstand. Dat vakbonden hun tanden kunnen laten zien, bewijst de recente cao tussen CNV en Albert Heijn. Er gingen wel stakingen aan vooraf en er volgen waarschijnlijk meer. 20 achtergrond j a n ua r i 2011