vws Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 3 juli 2001

Transcriptie

1 vws Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 3 juli 2001 In mijn brief van 19 februari 2001 heb ik u toegezegd dat ik u tijdig voor de derde dinsdag van september over de verdere uitwerking van het plan van aanpak radiotherapie zal informeren. Met deze brief doe ik die toezegging gestand. Vooraf Het rapport «Radiotherapie het tekort: ook uw zorg», dat in november 2000 op mijn verzoek is opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO), de Vereniging Academische Ziekenhuizen (VAZ), de NVZ vereniging van ziekenhuizen (NVZ), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Orde van medisch specialisten is de agenda voor de aanpak van de tekorten en de lange wachttijden in de radiotherapie. De aanzet hiertoe ligt in het planningsbesluit radiotherapie 2000, dat ik eind september 2000 heb vastgesteld. Met brief van 8 januari 2001 heb ik de Voorzitter van de Tweede kamer geïnformeerd over de inhoud en de met het veld gemaakte afspraken rond dit plan van aanpak. Stuurgroep Er is een stuurgroep onder leiding van de plv. directeur curatieve somatische zorg die maandelijks bijeenkomt om de voortgang van de agenda te bewaken. Waar nodig treedt de stuurgroep ook initiërend op. Naast bovennoemde partijen zitten in de stuurgroep ook het College tarieven gezondheidszorg, het College bouw ziekenhuisvoorzieningen en als toehoorder een vertegenwoordiger van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen. Op de agenda staan de volgende onderwerpen: a. versnelling van de bouw van bunkers en de plaatsing van versnellers; b. opleiden extra radiotherapeuten en klinisch fysici; c. vaststellen van aanvaardbare wachttijden voor radiotherapie; d. instroom extra radiotherapeutisch laboranten; e. bedrijfstijdverlenging; f. verwijzing naar het buitenland; g. monitoring van de wachttijden. In het navolgende rapporteer ik u over de stand van zaken op dit moment. Versnelling van de bouw van bunkers en de plaatsing van versnellers In bijlage 1 treft u een tussenrapportage aan die het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op mijn verzoek heeft gemaakt. Ik heb het College bouw eind vorig jaar verzocht zijn deskundigheid en ervaring in te zetten om tot snelle realisatie van de bouwkundige voorzieningen ten behoeve van een uitbreiding van de radiotherapeutische faciliteiten te komen. Het College bouw heeft daarop de centra en ziekenhuizen waaraan de functie radiotherapie is verbonden, verzocht aan te geven in hoeverre en op welke termijn zij in staat zouden zijn tot een versnelde realisatie te komen. De centra en ziekenhuizen hebben op dit verzoek snel en adequaat gereageerd. Per regio zijn er voldoende plannen ingediend. Deze plannen heeft het College bouw op realiseerbaarheid getoetst. Er zijn voorts afspraken gemaakt over de indiening van de verder uitgewerkte plannen. Belangrijk element daarbij is dat de plannen worden vergezeld van een schriftelijke instemming van regionale zorgverzekeraars. Het 1

2 College bouw heeft voorts interne afspraken gemaakt en de eigen procedures aangepast om tot een snelle beoordeling van de plannen te komen. Ook zal het College bouw op een zelfde wijze bij de uitvoering in het vervolgtraject betrokken blijven. Het College bouw constateert in zijn rapport, dat het mogelijk is plannen te realiseren die leiden tot de uitbreiding van de capaciteit aan bestralingsruimten met 41 in de periode tot 2005 en nog eens 10 in de periode Van de 41 ruimten (bunkers c.a.) zullen er tenminste 28 in 2005 in productie kunnen zijn. De overige zullen erin voorzien dat bij vervanging van apparatuur geen productieverlies behoeft op te treden (zgn. wisselbunkers). Als de instellingen hun afspraken nakomen en de lokale zorgverzekeraars meewerken dan kan het College bouw nog in de laatste bestuursvergadering voor de zomer (9 juli a.s.) zijn advies aan mij vaststellen om voor de overgrote meerderheid van de 41 bunkers de vergunning ex WZV af te geven. In de notitie is naast een beschrijving van de resultaten van de werkzaamheden van het College bouw ook een beschouwing opgenomen over de wijze van behoefteberekening en capaciteitsbepaling, alsmede een voorzichtige schatting van de financiële gevolgen. De uitgangspunten bij deze behoefteberekening zijn daarbij door de stuurgroep vastgesteld. Met deze inspanning van het College bouw is het mogelijk gebleken om een aantal plannen eerder te ontwikkelen dan in het rapport «Radiotherapie het tekort ook uw zorg» werd voorzien. Dit resulteert in een groter aantal plannen dan eerder werd voorzien voor de periode Het College bouw stelt overigens in zijn rapportage voor dat de Gezondheidsraad binnenkort nagaat of er aanleiding bestaat voor de langere termijn de uitgangspunten uit 1993 te herzien. Vooralsnog is daar mijns inziens op dit moment geen reden voor. Niettemin zal ik het College zorgverzekeringen vragen dit in zijn evaluatie van het planningsbesluit radiotherapie 2000 expliciet mee te nemen. Opleiden extra radiotherapeuten en klinisch fysici In het rapport «Radiotherapie Het tekort: ook uw zorg!» is becijferd dat op korte termijn het aantal opleidingsplaatsen voor radiotherapeuten met 60 en voor klinisch fysici in de radiotherapie met 15 zou moeten toenemen. Inmiddels heeft de NVRO nagegaan wat in ons land op dit ogenblik maximaal haalbaar is om bij de radiotherapeutische centra de opleidingscapaciteit te verruimen. Men is op het volgende uitgekomen. Bij de opleiding tot radiotherapeut wordt voorshands voor de korte termijn uitgegaan van een uitbreiding met 32 plaatsen. Medio 2001 zullen 10 artsen extra kunnen instromen; in 2002 en 2003 volgen er jaarlijks nog eens 10 plaatsen en in 2004 nog eens 2. Het totaal aantal extra opleidingsplaatsen in het specialisme radiotherapie bedraagt dan 10 in 2001, 20 in 2002, 30 in 2003 en vervolgens structureel 32 vanaf De NVRO onderzoekt thans de mogelijkheden om op andere wijze te voorzien in een voldoende aantal radiotherapeuten voor de komende jaren. De gewenste uitbreiding van 15 opleidingsplaatsen klinisch fysici is in 2001 wel in zijn geheel mogelijk. Ik heb de opleidingsinstituten inmiddels aangeschreven met het verzoek om zo snel mogelijk invulling te geven aan de extra opleidingsmogelijkheden. Het College tarieven gezondheidszorg (CTG) heb ik gevraagd om zoveel mogelijk op maat de benodigde middelen aan de opleidingsbudgetten van de betrokken instellingen toe te voegen. Enige van de opleidingsinstellingen zijn reeds, vooruitlopend op besluitvorming door het CTG, tot werving of aanstelling van op te leiden mensen overgegaan. 2

3 Vaststellen van maximaal aanvaardbare wachttijden voor radiotherapie De NVRO heeft inmiddels maximaal aanvaardbare wachttijden voor de radiotherapie vastgesteld. Men heeft zich daarbij laten leiden door de aanpak bij de treeknormen. In bijlage 2 treft u de normen aan. Instroom extra radiotherapeutisch laboranten Om de instroom van extra radiotherapeutisch laboranten te stimuleren heeft een task force, waarin naast de VAZ, de NVZ en de NVRO ook vertegenwoordigers namens de radiotherapeutisch laboranten zitting hadden, een aantal goede aanbevelingen opgesteld. De task force is door mijn ministerie financieel ondersteund. Gezien de rol van de Sectorfondsen bij de bekostiging van deze gespecialiseerde opleiding is het op dit ogenblik niet op zijn plaats om specifieke middelen vanuit het ministerie te reserveren voor het bevorderen van extra instroom. De VAZ heeft in de loop van 2000 het zogenoemde «Schaarste offensief» ten bedrage van f 30 mln. gedurende 4 jaar ingezet om door een aanzienlijke verruiming van de opleidingsmogelijkheden de tekorten aan te pakken. De academische ziekenhuizen hebben inmiddels tussen de 45 en 60 radiotherapeutisch laboranten extra in opleiding genomen, hetgeen nog kan groeien tot 85 á 120 laboranten. De marge in deze getallen schuilt in de aantallen MBRT-studenten (die in de getallen zijn inbegrepen), waarvoor namelijk méér afstudeerrichtingen dan de radiotherapeutische mogelijk zijn. Voorts is op dit moment nog lang niet duidelijk of zich voor de door de instellingen opengestelde opleidingsplaatsen voldoende gegadigden zullen aanmelden. Voor het jaar 2001 is dit plan financieel inmiddels geheel gedekt. De gelden lopen dit jaar nog via de sectorfondsen. Ook de NVZ heeft plannen ontwikkeld (het stimuleringsoffensief). Ziekenhuizen en de radiotherapeutische instituten worden de gelegenheid geboden hierop in te tekenen teneinde financiële dekking te verkrijgen van de opleidingskosten. In hoeverre hiervan gebruik wordt gemaakt is nog niet duidelijk. Ik heb inmiddels de sectorfondsen benaderd en hen het rapport van de task force onder de aandacht gebracht. Ik heb hen verzocht zich in het bijzonder ervoor in te spannen dat de opleiding tot radiotherapeutisch laborant snel wordt verruimd. Tevens heb ik een inzet gevraagd van de fondsen op de andere onderwerpen uit het rapport. Op die terreinen hebben de sectorfondsen immers al de nodige ervaring en de task force heeft ook hierover goede aanbevelingen gedaan. Ik acht het overigens gewenst om gezamenlijk met de VAZ, de NVZ en ZN te werken aan de opzet van een nieuw systeem voor financiering van opleidingen voor ziekenhuizen dat per 1 januari 2002 kan gaan starten. Bedrijfstijdverlenging De mogelijkheden van het vergroten van het aantal uren per dag en van het aantal dagen per week dat patiënten worden behandeld zijn op voorhand beperkt; immers in 2000 werden in 80% van de afdelingen reeds 40 uur per week of langer patiënten bestraald en in 40% van de afdelingen zelfs 45 uur per week of langer. In deze uren is de tijd nog niet meegenomen die nodig is om dagelijks de apparatuur op te starten en te controleren en de noodzaak van regelmatige dosimetrie, kwaliteitscontrole en klein onderhoud. Bedrijfstijdverlenging heeft ook consequenties voor andere afdelingen wier medewerking bij radiotherapie noodzakelijk is.. Ook zij moeten op afwijkende tijden aanwezig zijn en gebruik maken van bijvoorbeeld taxi of openbaar vervoer. Hiernaast maken afdelingen radiotherapie gebruik van servicecontracten met leveranciers, waarbij inzet buiten normale werkuren ook niet altijd goed te organiseren blijkt. 3

4 Tenslotte zijn er, gelet op de bouwkundige en technische omstandigheden, grenzen uit het oogpunt van stralingsveiligheid aan het aantal bestralingen dat per dag in een ruimte mogelijk is. Niettemin hebben zowel de VAZ als de NVZ onder de eigen leden een enquête gehouden over de mogelijkheden om bij de radiotherapie tot bedrijfstijdverlenging te komen. Dit heeft het volgende opgeleverd. Op basis van de enquête van NVZ en VAZ waarop 19 van de 21 centra hebben gereageerd is gebleken dat de centra in staat zijn gebleken om nog 70 uur extra bedrijfstijd per week aan te wenden in 2001 via bedrijfstijdverlenging. Verwijzing naar het buitenland Verwijzing naar en behandeling in het buitenland is op zichzelf een optie om de problematiek op dit moment te helpen verlichten. Gezien de reisafstanden, de noodzaak van meerdere behandelingen en de belasting van de patiënt zijn de mogelijkheden echter beperkt. Er is thans een beperkte uitstroom naar België (vooral vanuit Zeeuws Vlaanderen) en een beperkte instroom vanuit Duitsland (vooral naar Nijmegen/Arnhem). In België begint evenwel de spanning tussen aanbod en vraag inmiddels ook te groeien. De NVRO heeft de mogelijkheid van verwijzing naar en behandeling in het buitenland in de eigen vereniging op de agenda geplaatst en zal het belang van deze mogelijkheid onder de leden uitdragen. Ook zullen verzekeraars de komende tijd nadrukkelijker aandacht geven aan de mogelijkheden om een patiënt naar een buitenlandse instelling te verwijzen. Monitoring van de wachttijden Nodig is een continue monitoring van wachttijden en wachtlijsten en van de productie van de radiotherapeutische centra teneinde op termijn vraag en aanbod continu en op gestructureerde wijze te kunnen volgen. Ik heb het College voor zorgverzekeringen gevraagd aan de opzet en uitvoering van een dergelijke monitor invulling te geven. Omdat het College bij de evaluatie van het planningsbesluit Radiotherapie 2000 al aandacht dient te besteden aan de toegankelijkheid van radiotherapie, ligt het voor de hand de opzet van deze monitor en de evaluatie te koppelen. Het College voor zorgverzekeringen heeft inmiddels voorstellen in de maak voor de opzet van een landelijk registratiesysteem cq databank van de wachttijden en productie van radiotherapeutische centra. Daarvoor zal een projectplan ontwikkeld worden. Hierop vooruitlopend zal het College voor zorgverzekeringen op korte termijn alvast een nulmeting doen op basis waarvan snel zicht wordt verkregen in de wachttijden en wachtlijsten versus normwachttijd en normwachtlijst voor in principe alle tumorsoorten, waarbij acuut, sub-acuut en overig onderscheiden worden. Deze nulmeting kan vervolgens als basis dienen voor de landelijk op te zetten databank. Hoewel het streven uiteraard is dat deze landelijke databank zo snel mogelijk gerealiseerd wordt, leert de ervaring dat dit in de praktijk enige tijd in beslag kan nemen. Vandaar dat een nulmeting zinvol is om op korte termijn inzicht te krijgen in de stand van de wachttijden en de mogelijke dilemma s bij de registratie zelf. Een op dit terrein deskundig onderzoeksbureau zal worden ingeschakeld om de nulmeting uit te voeren. Het streven is om deze meting voor het eind van dit jaar te laten plaatsvinden. De Stuurgroep zal zich de komende tijd nadrukkelijk met de inhoud en de voortgang van de monitoring bezig gaan houden. 4

5 Ontwikkeling beleidsregels CTG Het CTG zal op basis van de door het College bouw op te stellen normmodellen voor apparatuur dit jaar nog aangepaste beleidsregels voor de investeringen in medische inventarissen vaststellen. Hiermee wordt het mogelijk gemaakt de vervanging en uitbreiding van radiotherapie apparatuur op basis van de huidige eisen en mogelijkheden te realiseren. Bij het CTG liggen thans voorstellen voor voor aangepaste beleidsregels ten behoeve van de kosten van opleidingen van radiotherapeuten en extra klinisch fysici in de academische ziekenhuizen. De sinds 1999 gewijzigde beleidsregels voor de productiekosten geven een adequate en volledige variabele vergoeding voor de bekostiging van de jaarlijkse, met verzekeraars afgesproken, productie. Recent is met instellingen en verzekeraars vastgesteld dat deze DBC-achtige beleidsregel voor wat betreft de productiekosten naar tevredenheid werkt. Slot Dankzij de gezamenlijke inspanning van de betrokkenen bij de radiotherapie zijn er op vele fronten activiteiten in gang gezet om de lange wachttijden en de beperkte productie in de radiotherapie met kracht aan te pakken. Het gaat hierbij om een pakket aan acties die in samenhang moeten worden bezien. Het heeft weinig zin om een groot aantal bunkers en versnellers te plaatsen als er geen gekwalificeerd personeel voor is. Evenmin heeft het veel zin om aanvaardbare wachttijden voor de radiotherapie vast te stellen, wanneer een goede monitoring ontbreekt. In het eerste half jaar waarin onder de hoede van de eerder genoemde stuurgroep is gewerkt, zijn al de nodige stappen gezet. Ik verwacht deze zomer een flink aantal vergunningen voor bouw te kunnen afgeven. Het komend half jaar zal de opleidingscapaciteit flink kunnen groeien. Niettemin is het van belang dat de stuurgroep voorlopig de ontwikkelingen nauwgezet blijft volgen en aansturen, mede gezien de vele spelers in het veld wier medewerking steeds nodig is om de in gang gezette acties ook daadwerkelijk ten uitvoer te brengen. Afgelopen jaar heeft de NVRO terecht de noodklok geluid. De NVRO heeft vervolgens ook intensief eraan bijgedragen dat de radiotherapie weer in de lift zit. Met de gekozen aanpak via een stuurgroep werpen de inspanningen ook hun vruchten af. Deze aanpak werkt goed. Rond de jaarwisseling kunt u een nieuwe rapportage tegemoet zien. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E. Borst-Eilers 5