6401 B r e d a ;? * öl. ZEEWETENSCHAPPELIJK INSTITUUT INSTITUT D'ETUDES MARITIMES OOSTENDE OSTENDE. o P E U

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "6401 B r e d a ;? * öl. ZEEWETENSCHAPPELIJK INSTITUUT INSTITUT D'ETUDES MARITIMES OOSTENDE OSTENDE. o P E U"

Transcriptie

1 ZEEWETENSCHAPPELIJK INSTITUUT OOSTENDE INSTITUT D'ETUDES MARITIMES OSTENDE o P E U 6401 B r e d a ;? * öl. ONDERZOEK IN VERBAND MET DE GARNALENVISSERIJ DOOR BEROEPSVISSERS IN 1962 RECHERCHES SUR LA PECHE AUX CREVETTES PAR DES PECHEURS PROFESSIONNELS EN 1962 door par Eugène L E L O U P Directeur Directeur Charles G I L IS Technisch Adjunct Adjoint technique OOSTENDE Zeewezengebouw OSTENDE Zeewezengebouw 1965 (n 1) 1965 (n 1) Studie gepubliceerd m et de steun van de Commissie T.W.O.Z. M inisterie van Landbouw Etude publiée avec l'aide de la Commission T.W.O Z. M inistère de l Agriculture

2 ZEEWETENSCHAPPELIJK INSTITUUT OOSTENDE INSTITUT D ETUDES MARITIMES OSTENDE Instife'! voor onderzoek irsüi'w e L í í: > -V. i. -* L3 eú d i Prinses -»*s.b :î i on Breden# - B elg iu m - iel / ^o s te íí^ ONDERZOEK IN VERBAND MET DE GARNALENVISSERIJ DOOR BEROEPSVISSERS IN 1962 RECHERCHES SUR LA PECHE AUX CREVETTES PAR DES PECHEURS PROFESSIONNELS EN 1962 door par Eugène L E L O U P D irecteur D irecteur Charles G I L I S Technisch A d ju n c t A d jo in t technique OOSTENDE Zeew ezengebouw OSTENDE Zeew ezengebouw 1965 (n 1) 1965 (n 1) Studie gepubliceerd m et de steun van de Commissie T.W.O.Z. M inisterie van Landbouw Etude publiée avec l'aide de la Commission T.W.O.Z. M inistère de l'agriculture

3 ONDERZOEK IN VERBAND MET DE GARNALENVISSERIJ DOOR BEROEPSVISSERS IN I N H O U D S T A F E L Blz. A. I N L E I D I N G...5 B. BEDRIJVIGHEID EN UITKOMSTEN... 7 I. NIEUWPOORTSE KOTTER... 7 II. OOSTENDSE KOTTER. 10 III. ZEEBRUGSE KOTTER C. OPMERKINGEN OVER DE DOOR DE DRIE KOTTERS BEHAALDE UITSLAGEN... 16

4 A. INLEIDING. H et onderzoek h e e ft hoofd za ke lijk to t doei onze kennis w a t de ve rsp re id in g van de garnaal op onze ku s t en de sa m e n ste llin g van de co m m e rcië le vangsten b e tre ft, te volm aken. Dank zij deze onderve rdelin g zijn w ij er to e gekom en de u itg e s tre k th e id van onze garnalenzone nauw keurig te o m schrijven en de bodem s die de om vangrijkste vangsten opleveren b ij benadering te localiseren. H et d a a ro m tre n t v e re is te b e w ijsm a te ria a l kon best door de visse rs zelf w orden verzam eld. D ientengevolge hebben w ij beroep gedaan op d rie schippers, die ons speciaal w erden aanbevolen. Deze hebben dan ook spontaan hun m edew erking toegezegd. Daar zekere inlichtingen ons door de schippers ve r s tre k t van v e rtro u w e lijk e aard zijn, w erd overeengekom en hun namen o f stam boeknum m ers van hun k o tte rs in de te k s t noch in de tabellen van onderhavig verslag te ve r m elden. Ze zijn door de naam van de thuishaven der ko tte r aangeduid. De ve re iste inlichtingen werden op een docum ent, opg e steld onder de vorm van een v ra g e n lijs t, g e form uleerd, dat voor elke reis a fzonderlijk w erd ingevuld. Z ij om vatte n : 1) de visplaats, 2) h e t aantal uren zee, 3) h e t aantal uren vissen, 4) h e t aantal slepen, 5) de tem peratuur van het oppervlakte w ater, 6) het g e w ich t van de garnalenvangst, a) com m erciële garnaal b) pufgarnaal 7) de beknopte inventaris van de bijko m stige vangsten. M e t het oog op de lo ca lisa tie van de vangplaatsen w e rd aan iedere sch ip p e r een kaart van de Belgische kust overhandigd w aarop de garnalenzone in 80 vakken is onderverdeeld, genum m erd van 1 to t 80. leder vak ve r te g e n w o o rd ig t een zeebodem van 2 op 5 m ijle n (fig.). De stu w kra ch t van de drie ko tte rs loopt gevoelig u iteen : N ie u w p o o rt 45 pk, O ostende 80 pk en Zeebrugge 120 pk. Op de O ostendse k o tte r w o rd t de v is s e rij door m iddel van de b o rd e n tre il beoefend ; op de N ieuw poortse en Zeebrugse k o tte rs m et tw e e boom korren te g e lijk, de ene aan stu u rb o o rd, de andere aan bakboord. Deze m ethode sta a t bekend onder de naam van» b o kke nvisserij». De korreboom van de N ieuw poortse k o tte r m eet 7 m en deze van de Zeebrugse 8 m, te rw ijl de bovenpees van de bordentreil van de O ostendse ko tte r 10 m lang is. Daar de v is s e rij m et tw e e boom korren te g e lijk e rtijd w o rd t beoefend, bedraagt de breedte van de afgeschrapte zeebodem 14 m vo o r de N ie u w p o o rtse en 16 m voor de Zeebrugse ko tte r, te rw ijl voor de O ostendse deze breedte op nauw elijks 8 m w o rd t gebracht. ko tte r De d rie k o tte rs gebruiken nylonnetten, de m inim um m aa sw ijd te van deze netten sch o m m e lt tussen 17 en 18 m m, w anneer de maas g e stre kt en nat is. H et w as voorzien d a t h e t onderzoek een ja arcyclus zou o m vatten, gaande van april 1962 to t m aart Echter, w egens m o to rd e fe c t h e e ft de O ostendse k o tte r vanaf septem b e r 1962 zijn a c tiv ite it m oeten stille g g e n. Bovendien, tengevolge van de stren g e w in te r , w e rd de g a rn a le n visse rij in onze kustw a tere n gedurende de d rie e e rste m aanden van 1963 to ta al onderbroken, zodat de cyclus van het onderzoek sle ch ts negen maanden dekt (april to t decem ber 1962). De sch ip p e r van Zeebrugge w as er toegekom en tijd e n s de d rie e e rste m aanden van 1963 nog enkele vangsten te m aken, doch daar ze v e r buiten onze garnalenzone plaats hadden, zijn ze in d it verslag buiten beschouw ing gelaten. 5

5 30 30 Wk. 30 W. H inder Wande\ Heist Zeebrugge f ï Blankenberge Wenduine K adzand Knokke \ Oostende SS Westende Nieuw poort De Panne Dunkerque 5 r 30' 30 ' BELGISCHE GARNALENZONE IN 80 VAKKEN ONDERVERDEELD. Tussen haakjes : h e t aantal reizen voorafgegaan door de b e g in le tte r d e r thuishaven van h e t vaartuig.

6 B. BEDRIJVIGHEID EN UITKOMSTEN. I. NIEUWPOORTSE KOTTER. 1. Bedrijvigheid. (Tabel I) 1) Vangplaatsen. De a c tiv ite it van de N ie u w p o o rtse k o tte r beperkte zich to t 10 vakken. Z ij zijn gelegen tussen Bray-Dunes en M iddelkerke. De num m ers van de d ru k s t b e viste vakken zijn (de c ijfe rs tussen haakjes duiden het aantal herhalingen aan) : 18(40) ; 19(25) ; 26(76) en 2 7 (9 ). 2) Vistuig. Boom kor (B o kke n v is s e rij). 3) Visserij-inspanning. a) aantal uitvaarten : 136 b) aantal uren zee : e) aantal uren vissen : d) aantal uren vissen x pk : TABEL 1. NIEUWPOORTSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de visse rij-insp a n n in g. IV V VI VII VIII IX X XI XII Totaal 1. Aantal uitvaarten Aantal uren zee Aantal uren vissen Aantal uren vissen x pk

7 2. Uitkomsten. 1) Garnalenvangst. (Tabel II) Voor de periode april-decem ber 1962, h e e ft de N ieuw poortse schipper docum enten voor 136 uitvaarten o vergem aakt. Deze 136 uitva a rte n brachten kg garnalen op : kg o f 51,46 % g rote en kg o f 48,54 % onderm aatse garnalen. vo o r h e t geheel van deze d rie maanden. O ver h e t geheel van de negen maanden bere ikte d it percentage 48,54 %. De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur vissen x pk van g ro te garnalen schom m elden tussen 208 g (ju n i) en 489 g (d e ce m b e r). O ver het geheel van de negen maanden w erd d it gem iddelde op 275 g gebracht. H et w as gedurende de maanden augustus, septem b e r en October d a t de kleine garnalen in de vangsten de m eerderheid vorm den m et re s p e c tie v e lijk 70,67, 62,35 en 51,67 % van het m aandelijkse g e w ich t en m et 65,44 % De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur vissen x pk van kleine garnalen schom m elden tussen 55 g (ju ni) en 6 1 9,g (au g u stu s). O ver het geheel van de negen maanden bedroeg d it gem iddelde 259 g. TABEL II. NIEUWPOORTSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de garnalenvangst. IV V VI VII VIII IX X XI XII Totaal 1. Grote garnalen in kg Ondermaatse garnalen in kg Percentage ondermaatse garnalen. 33,86 23,17 21,05 22,94 70,67 62,35 51,67 42,40 35,56 48,54 4. Gemiddelde vangst van grote garnalen per uur vissen x pk in g Gemiddelde vangst van kleine garnalen per uur vissen x pk in g

8 2) Beknopte inventaris van de bijkomstige vangsten. (Tabel III) De m eest aangetroffen soorten In de bijko m stige vangsten van de N ieuw poortse k o tte r zijn : SCHOL Totale vangst : 691 kg, w aarvan 242 kg o f 33,51 % verhandelbare en 449 kg o f 66,49 % onderm aatse. SCHAR Totale vangst : 590 kg, w aarvan 154 kg o f 26, % verhandelbare en 436 kg of 74, % onderm aatse. TONG T otale vangst : kg, w aarvan 959 kg o f 94,86 % verhandelbare en 52 kg o f 5,14 % onderm aatse. ZWEMKRAB T otale vangst : kg. D it schaald ie r h e e ft geen co m m e rcië le w aarde. Daar ze in g ro te hoeveelheden in de b ijk o m s tig e vangsten w o rd t aangetro ffe n, hebben w e het n u ttig geacht deze te verm elden. SCHOL EN SCHAR GEMENGD Totaal g e w ich t : kg. TABEL III. NIEUWPOORTSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de bijko m stige vangsten Maand Schol Schar grote kleine Totaal grote kleine Totaal Schol Schar Tong grote kleine Totaal Zwem krab IV V VI V il VIII IX X XI XII Tot % 33,51 66,49 100, 26, 74, 100, 100, 94,86 5,14 100, 100, 9

9 II. OOSTENDSE KOTTER. 1. Bedrijvigheid. (Tabel IV) 1) Vangplaatsen. De a c tiv ite it van de O ostendse k o tte r beperkte zich to t 16 vakken. Ze zijn gelegen vanaf De Panne to t te r hoogte van Knokke. De num m ers van de d ru k s t b e viste vakken zijn (de c ijfe rs tussen haakjes duiden h e t aantal herhalingen aan) : 26(7) ; 34(14) ; 40(30) ; 42(6) en 4 8(15). 2) Vistuig. B ordentreil. 3) Visserij-inspanning. a) aantal u itva a rte n : 36 b) aantal uren zee : 309 e) aantal uren visse n : 220 d) aantal uren visse n x pk : W egens m o to rd e fe c t w e rd de a c tiv ite it in ju li tijd e lijk en vanaf septem b e r to ta al onderbroken. Z ulks ve rk la a rt h e t abnorm ale klein aantal u itva a rte n van de O ostendse ko tte r. TABEL IV. - OOSTENDSE KOTTER Indeling, volgens de maanden, van de visse rij-insp a n n in g. IV V VI VII VIII IX X XI XII Totaal 1. Aantal uitvaarten Aantal uren zee Aantal uren vissen Aantal uren vissen x pk ! 10

10 2. Uitkomsten. 1) Garnalenvangst. (Tabel V) V oor de periode a p ril-septem ber h e e ft de O ostendse schipper docum enten voor 36 uitvaarten ingediend. De garnalenvangst bedroeg kg, w aarvan kg o f 57,58 % verhandelbare en kg o f 42,62 % onderm aatse garnalen. In de maand augustus w aren de jonge garnalen buitengew oon ove rvlo e d ig in de vangsten aanwezig, daar ze m et 78,81 % in de to ta le vangst tussenkw am en, te rw ijl d it percentage sle ch ts 25,74 % bedroeg gedurende de drie overige m aanden en 42,62 % over h e t geheel van de beschouw de periode. De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur vissen x pk van g ro te garnalen w erden g e bracht op 88 g in april en m ei, 68 g in ju n i, 76 g in augustus en v o o r de v ie r maanden op 79 g. De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur vissen x pk van onderm aatse garnalen w e rden g e bracht op 28 g in a p ril, 32 g in m ei, 25 g in ju n i, 282 g in augustus en vo o r het geheel van de v ie r maanden op 59 g. TABEL V. OOSTENDSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de garnalenvangst.. IV V VI VII V III IX X XI XII Totaal 1. Grote garnalen in kg Ondermaatse garnalen in kg Percentage ondermaatse garnalen. 24,24 26,74 27,29 78,81 42,62 4. Gemiddelde vangst van grote garnalen per uur vissen x pk in g Gemiddelde vangst van kleine garnalen per uur vissen x pk in g

11 2) Beknopte inventaris van de bijkomstige vangsten. (Tabel VI) De m eest aangetroffen soorten in de b ijko m stige vangsten van de O ostendse k o tte r zijn : SCHOL Totale vangst : 512 kg, w aarvan 175 kg o f 34,18 % verhandelbare en 337 kg o f 65,82 % onderm aatse. SCHAR Totale vangst : 325 kg, w aarvan 100 kg o f 30,77 % verhandelbare en 225 kg o f 69,23 % onderm aatse. TONG T otale vangst : kg, w aarvan 783 kg o f 62,54 % verhandelbare en 469 kg o f 37,46 % onderm aatse. WIJTING Totale vangst : 517 kg, waarvan 38 kg of 7,35 % ve r handelbare en 479 kg o f 92,65 % onderm aatse. ZWEMKRAB Totale vangst : kg. TABEL VI. OOSTENDSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de bijko m stige vangsten Maand Schol Schar Tong W ijtin g grote kleine Totaal g ro te kleine Totaal grote kleine Totaal grote kleine Totaal Z w em krab IV V VI VIII Tot % 34,18 65,82 100, 30,77 69,23 100, 62,54 37,46 100, 7,35 92,65 100, 100, 12

12 III. ZEEBRUGSE KOTTER. 1. Bedrijvigheid. (Tabel VII) 1) Vangplaatsen. De a c tiv ite it van de Zeebrugse k o tte r beperkte zich to t 21 vakken, strekkende van De Haan to t te r hoogte van W estkapelle. De num m ers van de d rukst beviste vakken zijn (de c ijfe rs tussen haakjes duiden bet aantal herhalingen aan) : 48(9) ; 49(10) ; 50(13) ; 56(8) ; 57(9) ; 58(10) en 6 6(10). 2) Vistuig. 3) Visserij-inspanning. a) aantal uitva a rte n : 80 b) aantal uren op zee : 951 e) aantal uren visse n : 686 d) aantal uren vissen x pk : Boom kor (B okkenvisserij). TABEL VII. - - ZEEBRUGSE KOTTER Indeling, volgens de maanden, van de visse rij-insp a n n in g. IV V VI VII VIII IX X XI XII Totaal 1. Aantal uitvaarten Aantal uren zee , Aantal uren vissen Aantal uren vissen x pk

13 2. Uitkomsten. 1) Garnalenvangst. (Tabel VIII) Het door de Zeebrugse schipper overgem aakte b e w ijsm ateriaal b e tro f 80 uitvaarten. Z ij leverden kg garnalen op, w aarvan kg o f 55,88 % verhandelbare en kg o f 44,12 % onderm aatse garnalen. De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur visse n x pk van verhandelbare garnalen schom m elde tussen 81 g (ju n i) en 262 g (o cto b e r) en vo o r h e t geheel van de negen maanden bedroeg d it gem iddelde 115 g. Evenals in de vangsten van de N ie u w p o o rtse k o tte r w aren de kleine garnalen, tijd e n s de maanden augustus, septem ber en october ste rk vertegenw oordigd m et resp e c tie v e lijk 57,19, 68,92 en 68,22 %. O ver h e t geheel van die drie maanden bereikte hun gem iddelde 62,57 % te gen nauw e lijks 27,45 % vo o r h e t geheel van de negen maanden. De gem iddelde m aandelijkse vangsten per uur visse n x pk van onderm aatse garnalen schom m elde tussen 11 g (a p ril) en 562 g (octo b e r) te rw ijl d it gem iddelde vo o r de negen maanden op 90 g w erd gebracht. TABEL VIII. ZEEBRUGSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de garnalenvangst. IV V VI VII VIII IX X XI XII Totaal 1. Grote garnalen in kg Ondermaatse garnalen in kg Percentage ondermaatse garnalen. 11,40 14,62 17,40 24,41 57,19 68,92 68,22 42,24 31,87 44,12 4. Gemiddelde vangst van grote garnalen per uur vissen x pk in g «5. Gemiddelde vangst van kleine garnalen per uur vissen x pk in g

14 2) Beknopte inventaris van de bijkomstige vangsten. (Tabel IX) De m eest aangetroffen soorten in de b ijkom stige vangsten van de Zeebrugse k o tte r zijn : SCHOL Totale vangst : kg, w aarvan kg o f 77,77 % verhandelbare en 307 kg o f 22,23 % onderm aatse. SCHAR Totale vangst : 709 kg, waarvan 570 kg of 80,39 % ve r handelbare en 139 kg o f 19,61 % onderm aatse. TONG Totale vangst : kg, w aarvan kg o f 77,18 % verhandelbare en 514 kg o f 22,82 % onderm aatse. WIJTING T otale vangst : kg, w aarvan 821 kg o f 24,55 % verhandelbare en kg o f 75,45 % onderm aatse. ZWEMKRAB Totale vangst : kg. TABEL IX. ZEEBRUGSE KOTTER : Indeling, volgens de maanden, van de b ijkom stige vangsten Maand Schol Schar Tong W ijtin g grote kleine Totaal grote kleine Totaal grote kleine Totaal grote kleine Totaal Z w em krab IV V VI VII ' 258 VIII IX X XI XII Tot % 77,77 22,23 100, 80,39 19,61 100, 77,18 22,82 100, 24,55 75,45 100, 100, 15

15 C. OPMERKINGEN OVER DE DOOR DE DRIE KOTTERS BEHAALDE UITSLAGEN. 1. Uitgestrektheid van de Belgische garnalenzone. Naar de v e rs tre k te in lich tin g e n, w e rd de v is s e rij op garnalen beoefend in een k u s ts tro o k gaande van Bray- Dunes to t te r hoogte van W e stka p elle. Ten W esten van O ostende, v e rw ijd e rt de buite ng re n s van deze stro o k zich to t 5 à 10 m ijle n van de kust en te n O osten van deze stad to t 12 m ijlen. H et gedeelte van deze strook, door de N ie u w p o o rtse k o tte r uitgebaat, is gelegen tu sse n Bray-Dunes en M id- delkerke ; dat door de O ostendse k o tte r tussen De Panne en Knokke en dat door de Zeebrugse k o tte r tussen De Haan en W estkapelle. De ru im te door de O ostendse k o tte r b e v is t lo o p t dus ste rk vo o ru it op de gebieden van de tw e e kotters. 2. Gemiddeld aantal uren zee en uren vissen per uitvaart. Het gem iddelde aantal uren zee en uren vissen per u itvaart bedroeg resp e ctie ve lijk 10 en 8 u b ij de N ieuw p oortse k o tte r; 8 en 6u15 b ij deze van O ostende en 12 en 9 u b ij deze van Zeebrugge. Op te m erken va lt dat de gepresteerde uren per u itva a rt vo o r de Zeebrugse k o tte r gevoelig hoger liggen dan voor de tw ee andere kotters. 3. Uitkomsten. g ro te m eerderheid vorm den m et re s p e c tie v e lijk 56,20, 64,72 en 57,58 % van het totaal gew ich t der garnalenvangst. M e t b e tre kkin g to t de visse rij-insp a n n in g, vertonen de m aandelijkse vangsten dezelfde neiging en bevestigen dat gedurende de maanden augustus to t o ctober, de vangsten van jonge garnalen deze van verhandelbare in dividuen ve r o v e rtre ffe n. A ldus, vo o r h e t geheel van de N ieuw poortse en Zeebrugse vangsten w erden de gem iddelde vangsten per u u r vissen x pk g e bracht op : verhandelbare VIII IX X V lll/x garnalen 157 g 381 g 288 g 238 g onderm aatse garnalen 319 g 607 g 390 g 415 g V oor h e t geheel van de zes ove rig e maanden (april to t ju li en novem ber-decem ber) bedroegen de gem iddelde vangsten p e r uur visse n x pk 157 g voor de verhandelbare en sle ch ts 62 g voor de onderm aatse garnalen. De verdelging van onderm aatse garnalen door de com m ercië le v is s e rij s te lt een zeer e rn stig probleem. Ook zou de studie ervan in nauwe sam enw erking m et de v is sers dienen te w orde n vo o rtg e ze t. Inderdaad, indien men een reglem entering van de garnalenvisserij zou overw e gen, dan zou ze onontb e e rlijke aanw ijzingen kunnen ve r schaffen. 1) Garnalenvangst. 2) Bijkomstige vangsten. Gezien de b e d rijvigh e id van de O ostendse k o tte r sle ch ts g e d e e lte lijk de periode van de w aarnem ingen dekt, w e r den deze uitkom sten buiten beschouw ing gelaten. Bij de to ta le garnalenvangst van de N ieuw poortse kotte r, hetzij kg, kom t het g e w ich t van de onderm aatse garnalen m et kg o f 48,54 % tussen en b ij d it van de Zeebrugse ko tte r, hetzij kg, m et kg o f 44,12 %. In h e t gebied b e v is t door de N ie u w p o o rtse k o tte r w as de p roportie van onderm aatse garnalen dus m e rke lijk hoger dat in dat door de Zeebrugse k o tte r uitgebaat. W at de e vo lu tie van de m aandelijkse vangsten van onderm aatse garnalen b e tre ft, w o rd t va stg este ld d a t in beide gebieden hun verhouding gedurende de maanden a p ril to t ju li e e rder onbeduidend w as en enigszins g ro te r tijd e n s de maanden novem ber en decem ber, te rw ijl ze in de vangsten van augustus, septem ber en october de G edurende de periode april-decem ber 1962, to ta lis e e r den de bijko m stige vangsten door de drie ko tte rs ve r w e z e n lijk t kg : kg o f 20,53 % schol, kg o f 12,91 % schar, kg o f 35,88 % tong en kg of 30,68 % w ijtin g. De in deling van d it g e w ich t, volgens de verhandelbare en onderm aatse individuen, deed zich ais v o lg t voor : verhandelbare ondermaatse schol kg o f 57,70 % kg of 42,30 % schar 824 kg o f 50,74 % 800 kg o f 49,26 % tong kg o f 77,08 % kg o f 22,92 % w ijtin g 859 kg o f 22,25 % kg o f 77,75 % De tong vo rm d e dus de m eest voorkom ende s o o rt in de garnalenvangsten, te rw ijl de ve rd e lg in g van de onderm aatse tongen m et b e tre kkin g to t deze va stg este ld bij de overige soorten ais gering mag w orden beschouwd. 16

16

17 RECHERCHES SUR LA PECHE AUX CREVETTES PAR DES PECHEURS PROFESSIONNELS EN T A B L E D E S M A T I E R E S Page A. I N T R O D U C T I O N...21 B. ACTIVITE ET REALISATIONS I. COTRE DE NIEUPORT II. COTRE D'OSTENDE III COTRE DE ZEEBRUGGE C. REMARQUES SUR LES RESULTATS OBTENUS PAR LES TROIS COTRES

18 A. INTRODUCTION. Le b u t p rincipal de ces recherches é ta it d 'éte n d re nos connaissances au su je t de la d is trib u tio n de la cre v e tte le long de notre côte e t su r la co m p o sitio n des pêches com. Une te lle docum entation ne p o u vait ê tre m ieux fo u rn ie que par les pêcheurs eux-m êmes. Nous avons donc conta cté tro is patrons qui nous avaient été sp é cia le m e n t recom m andés : un de N ieuport, d'o stende e t de Zeebrugge. Ils nous ont spontaném ent prom is leur concours. Com m e certa in s renseignem ents donnés par ces tro is patrons présentaient un caractère con fid en tie l, il fu t convenu que leurs nom s e t les num éros m a tricu le s de leurs c o tre s ne se ra ie n t pas m entionnés dans les te x te s e t les tableaux de ce rapport. Ils sont désignés par le nom du p o rt d attache du bateau. Les renseignem ents requis fu re n t form ulés sur un docum e n t rédigé sous fo rm e de question n a ire e t qui fu t é tabli pour chaque so rtie séparém ent. Ils com prenaient : 1) le lieu de pêche, 2) le nom bre d heures de mer, 3) le nom bre d'heures de pêche, 4) le nom bre de tra its de chalut, 5) la tem pérature de l'eau de surface, 6) le poids des creve tte s pêchées, a) de ta ille com m erciale, b) im m atures, 7) l inventaire som m aire des prises accessoires. En vue de la lo ca lisa tio n des lie u x de pêche, il a été rem is à chaque patron une carte de la côte belge, la zone cre ve ttiè re éta nt divisée en 80 rectangles, num éroté s de 1 à 80, d o n t chacun représente un fond de m er de 2 sur 5 m illes (fig.) Grâce à ce tte d ivisio n en rectangles, il nous a été donné de préciser l'étendue de notre zone cre ve ttiè re et de lo ca lis e r d une m anière plus ou m oins exacte les fonds qui donnent les m eille u rs pêches. La puissance m otrice des tro is cotres d iffè re sensiblem ent : N ie u p o rt 45 C.V., O stende 80 C.V. e t Zeebrugge 120 C.V. Q uant à la pêche, e lle s'e xerce su r le cô tre d O stende au m oyen d'un chalu t c re v e ttie r à plateaux e t su r les c o tre s de N ie u p o rt e t de Zeebrugge avec deux chaluts à gaule, traînés sim u ltaném e n t, l'un à trib o rd e t l'a u tre à bâbord, m éthode désignée sous le nom de «bokkenv is s e rij». La longueur de la gaule des chaluts du côtre de N ieup o rt e s t de 7 m e t de c e lu i de Zeebrugge, de 8 m alors que la longueur de la ralingue de fond du ch a lu t à plateaux em ployé sur le côtre d'o stende m esure 10 m. La pêche s e ffe c tu a n t avec deux chaluts à gaule, la largeur du fond de m er raclé pendant la pêche e s t de 14 m pour le c ô tre de N ie u p o rt e t de 16 m pour celui de Zeebrugge, a lo rs que c e tte largeur a tte in t à peine ± 8 m pour le ch a lu t à plateaux em ployé su r le côtre d'o stende. Les file ts des tro is c o tre s so n t en nylon e t la largeur m inim um des m a ille s é tiré e s e t m ouillé es varie e n tre 17 e t 18 mm. Il é ta it prévu que les recherches c o u v rira ie n t un cycle annuel, a lla n t d 'a v ril 1962 à m ars T ou te fo is, à cause d'ennuis de m oteur, le cô tre d O stende a in te rro m p u son a c tiv ité à p a rtir de septem bre En outre, par su ite de la rig ueur de l h iv e r , la pêche aux creve tte s fu t to ta le m e n t in te rro m p u e dans nos eaux cô tiè re s au cours des tro is p re m ie rs m ois de 1963, de sorte que le cycle de recherches ne couvre que neuf m ois (a v ril à décem bre 1962). Le patron de Zeebrugge é ta it parvenu à fa ire encore quelques pêches au cours des tro is p re m ie rs m ois de 1963 ; com m e e lle s o n t eu lieu en dehors de notre zone c re v e ttiè re, e lle s ne s o n t pas p rises en co nsidération dans ce rapport. 21

19 N. H inder Wk ' W. H inder 'ande. \K a d za n d ^ > - 1' Heist *7 Zeebrugge Blankenberge Oostende M i ddelkerke De Panne Dunkerque 5 r 30' 3 0 ' ZONE CREVETTIERE BELGE SUBDIVISEE EN 80 RECTANGLES. Entre parenthèses : le nom bre de voyages précédé de l in itia le du p o rt d'attache du côtre. 22

20 B. ACTIVITE ET REALISATIONS. I. COTRE DE NIEUPORT. 1. A ctivité. (Tableau I) 1} Lieux de pêche. L 'a c tiv ité du cô tre de N ie u p o rt s 'e s t exercée dans 10 rectangles. Ils so n t situ é s e n tre Bray-Dunes e t M iddel- kerke. Les num éros des rectangles les plus souvent fré quentés so n t (les c h iffre s e n tre parenthèses indiquent le nom bre des fréq u e n ce s) : 18(40) ; 19(25) ; 26(76) et 2 7 (9 ). 3) Effort de pêche. a) nom bre de s o rtie s : 136 b) nom bre d'heures de m er : c) nom bre d heures de pêche : ) Engin de pêche. d) nom bre d'heures de pêche x C.V. : C halut à gaule (B okke n visse rij). TABLEAU I. COTRE DE NIEUPORT : R épartition, d'après les m ois, de l e ffo rt de pêche. IV V VI VII VIII IX X XI XII Total 1. Nombre de sorties Nombre d'heures de mer Nombre d'heures de pêche I 4. Nombre d'heures de pêche x C.V

21 2. Réalisations. 1) Pêche de crevettes. (Tableau II) Pour la période d a v ril à décem bre 1962, le patron de N ieuport a établi des docum ents pour 136 so rtie s. Ces 136 so rtie s ont rapporté kg de creve tte s : kg ou 51,46 % de creve tte s de ta ille vendable et kg ou 48,54 % p e tite s. Pour l ensem ble des neuf m ois, ce pourcentage s 'é le v a it à 48,54 %. La m oyenne des p rises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de c re v e tte s de ta ille co m m e rcia le o s c illa it entre 208 g (ju in ) e t 489 g (dé ce m b re ). Pour l'ensem ble des neuf m ois, la prise m oyenne e st portée à 275 g. Pendant les m ois d août, septem bre e t octobre, les p e tite s c re v e tte s é ta ie n t trè s en m a jo rité dans les pêches avec re sp e ctive m e n t 70,67, 62,35 e t 51,67 % du poids m ensuel e t 65,44 % pour l ensem ble de ces tro is m ois. La m oyenne des prises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de c re v e tte s im m a tu res o s c illa it e n tre 55 g (ju in ) e t 619 g (a o û t). Pour l'ensem ble des neuf m ois, e lle est p o rté e à 259 g. TABLEAU II. COTRE DE NIEUPORT : R épartition, d 'après les m ois, des pêches de crevettes. IV V VI VII V III IX X XI XII Total 1. Crevettes à taille com merciale en kg Crevettes immatures en kg Pourcentage de crevettes immatures. 33,86 23,17 21,05 22,94 70,67 62,35 51,67 42,40 35,56 48,54 4. Prise moyenne de crevettes de taille commerciale par heure de pêche x C.V. en g Prise moyenne de crevettes immatures par heure de pêche x C.V. en g

22 2) Inventaire sommaire des prises accessoires. (Tableau III) Les espèces les plus souve nt signalées dans les pêches accessoires du côtre de N ieuport sont : PLIES Pêche to ta le : 691 kg, dont 242 kg ou 33,51 % de ta ille com m erciale et 449 kg ou 66,49 % d'im m atures. LIMANDES Pêche to ta le : 590 kg, dont 154 kg ou 26, % de ta ille com m erciale e t 436 kg ou 74, % d'im m atures. SOLES Pêche to ta le : kg, d o n t 959 kg ou 94,86 % de ta ille com m erciale e t 52 kg ou 5,14 % d im m atures. CRABES NAGEURS Pêche to ta le : kg. Ce crusta cé e s t sans valeur com m erciale. Etant donné les grandes quantités observées dans les prises accessoires, il e s t jugé u tile de les signaler. PLIES ET LIMANDES MELANGEES Poids to ta l, kg. TABLEAU III. COTRE DE NIEUPORT : R épartition, d'après les m ois, des prises accessoires en kg M ois com Plies non com Total com Lim andes non com Total Plies Lim andes com Soles non com Total C rabes nageurs IV V VI VII VIII IX X XI XII Tot O/ /o 33,51 66,49 100, 26, 7 4, - 100, 100, 94,86 5,14 O o 'I 100, 25

23 II. COTRE D OSTENDE. 1. A ctivité. (Tableau IV) 1) Lieux de pêche. L a c tiv ité du cô tre d'o stende s 'e s t exercée dans 16 rectangles, situ é s e n tre La Panne e t le large de Knocke. Les num éros des rectangles les plus souve nt fréq u e n té s sont (les c h iffre s e n tre paranthèses in d iq u e n t le nom bre des fréquences 26(7) ; 34(14) ; 40(30) ; 4 2(6) e t 48(15). 2) Engin de pêche. C halut à plateaux. 3) Effort de pêche. a) nom bre de so rtie s : 36 b) nom bre d'heures de m er : 309 c) nom bre d'heures de pêche : 220 d) nom bre d heures de pêche x C.V. : A cause de pannes de m oteur, l'a c tiv ité avait été in te r rom pue en ju ille t e t e nsuite to ta le m e n t à p a rtir de septem bre, ce qui explique le nom bre a norm alem ent bas de s o rtie s du côtre ostendais. TABLEAU IV. COTRE D OSTENDE : R épartition, d après les m ois, de l e ffo rt de pêche. IV V VI VII V III IX X X! XII Total 1. Nombre de sorties Nombre d'heures de mer Nombre d'heures de pêche Nombre d'heures de pêche x C.V

24 2. Réalisations. 1) Pêche de crevettes. (Tableau V) Les docum ents fournis par le patron d'o stende se rapp o rte n t à 36 so rtie s. dans les pêches au cours des tro is autres m ois d observation e t 42,62 % pour l ensem ble des quatre m ois. La pêche de creve tte s s 'é le va it à kg parm i lesquelles kg ou 57,38 % de creve tte s de ta ille com m erciale e t kg ou 42,62 % d'im m atures. La m oyenne des prises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de c re v e tte s de ta ille com m e rcia le fu t portée à 88 g en a vril e t m ai, à 68 g en ju in, à 76 g en août e t pour l'ensem ble des quatre m ois considérés à 79 g. C 'est au m ois d 'août que les jeunes creve tte s se montra ie n t excessivem ent abondantes dans les pêches, puisq u e lle s in te rve n a ie n t pour 78,81 % dans le poids to ta l, alors que ce pourcentage a tte ig n a it 25,74 % seulem ent La m oyenne des prises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de creve tte s im m atures s é le v a it à 28 g en a vril, à 32 g en m ai, à 25 g en ju in, à 282 g en août e t pour l ensem ble des quatre m ois à 59 g. TABLEAU V. COTRE D OSTENDE R épartition, d'après les m ois, des pêches de crevettes. IV V VI VII VIII IX X XI XII Total 1. Crevettes à taille commerciale en kg Crevettes immatures en kg Pourcentage de crevettes immatures. 24,24 26,74 27,29 78,81 42,62 4. Prise moyenne de crevettes de taille commerciale par heure de pêche x C.V. en g Prise moyenne de crevettes immatures par heure de pêche x C.V. en g

25 2) Inventaire sommaire des prises accessoires. (Tableau VI) Les espèces les plus so u ve nt signalées dans les pêches accessoires du côtre d'o stende sont : PLIES Pêche to ta le : 512 kg, dont 175 kg ou 34,18 % de ta ille com m erciale et 337 kg ou 65,82 % d im m atures. LIMANDES Pêche to ta le : 325 kg, d o n t 100 kg ou 30,77 % de ta ille com m erciale e t 225 kg ou 69,23 % d im m atures. SOLES Pêche to ta le : kg, d o n t 783 kg ou 62,54 % de ta ille com m erciale e t 469 kg ou 37,46 % d im m atures. MERLANS Pêche to ta le : 517 kg, d o n t 38 kg ou 7,35 % de ta ille com m erciale e t 479 kg ou 92,65 % d 'im m atures. CRABES NAGEURS Poids to ta l, kg. TABLEAU VI. COTRE D'OSTENDE : R épartition, d après les m ois, des prises accessoires en kg. Plies Limandes Soles M erlans 1962 M ois c o m non com Total com non com Total com non co m Total com non co m Total Crabes nageurs IV V VI VIII Tot % 34,18 65,82 100, 30,77 69,23 100, 62,54 37,46 100, 7,35 92,65 100, 100, 28

26 III. COTRE DE ZEEBRUGGE. 1. A ctivité. (Tableau V II) 1) Lieux de pêche. L 'a c tiv ité du côtre de Zeebrugge s 'e s t exercée dans 21 rectangles, s'é te n d a n t du Coq jusq u 'a u large de W est- kapelle. Les num éros des recta n g le s les plus souvent fréquenté s s o n t (les c h iffre s e n tre parenthèses indiquent le nom bre des fréq u e n ce s) : 48(9) ; 49(10) ; 50(13) ; 56(8) ; 57(9) ; 58(10) e t 66(10). 2) Engin de pêche. 3) Effort de pêche. a) nom bre de so rtie s : 80 b) nom bre d heures de m er : 951 c) nom bre d'heures de pêche : 686 d) nom bre d heures de pêche x C.V. : C halut à gaule (B okke n visse rij). TABLEAU V II. COTRE DE ZEEBRUGGE : R épartition, d'après les m ois, de l e ffo rt de pêche. IV V VI VII VIII IX X XI XII Total 1. Nombre de sorties Nombre d'heures de mer Nombre d heures de pêche Nombre d'heures de pêche x C.V

27 2. Réalisations. 1) Pêche de crevettes. (Tableau V III) Le patron de Zeebrugge a fo u rn i des renseignem ents concernant 80 so rtie s qui ont rapporté kg de cre ve tte s, parm i lesq u e lle s kg ou 55,88 % de ta ille com m erciale e t kg ou 44,12 % d im m atures. Com me dans les pêches du cô tre de N ieuport, les petite s creve tte s se sont m ontrées excessivem ent abondantes au cours du m ois d août, septem b re e t o ctobre avec respectivem ent 57,19, 68,92 e t 68,22 %. Pour l'ensem ble de ces tro is m ois, le u r pourcentage s é le v a it à 62,57 % e t à se u le m e n t 27,45 % pour l ensem ble des six autres m ois. La m oyenne des prises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de c re v e tte s de ta ille co m m e rcia le o s c illa it entre 81 g (ju in ) e t 262 g (o cto b re ) e t pour l ensem ble des neuf m ois, e lle e s t portée à 115 g. La m oyenne des p rises m ensuelles par heure de pêche x C.V. de c re v e tte s im m a tu res o s c illa it e n tre 11 g (a v ril) e t 562 g (o cto b re ) e t pour l'e n sem b le des neuf m ois, e lle e st portée à 90 g. TABLEAU VIII. COTRE DE ZEEBRUGGE : R épartition, d après les m ois, des pêches de crevettes. IV V VI VII V III IX X XI XII Total 1. Crevettes à taille com merciale en kg Crevettes immatures en kg Pourcentage de crevettes immatures. 11,40 14,62 17,40 24,41 57,19 68,92 68,22 42,24 31,87 44,12 4. Prise moyenne de crevettes de taille com merciale par heure de pêche x C.V. en g Prise moyenne de crevettes immatures par heure de pêche x C.V. en g C

28 2) Inventaire sommaire des prises accessoires. (Tableau IX) Les espèces les plus souve nt signalées dans les pêches accessoires du cô tre de Zeebrugge s o n t : PLIES Pêche to ta le : kg, d o n t kg ou 77,77 % de ta ille com m erciale e t 307 kg ou 22,23 % d 'im m atures. LIMANDES Pêche to ta le : 709 kg, d o n t 570 kg ou 80,39 % de taile com m erciale e t 139 kg ou 19,61 % d im m atures. SOLES Pêche to ta le : kg, d o n t kg ou 77,18 % de ta ille com m erciale e t 514 kg ou 22,82 % d im m atures. MERLANS Pêche to ta le : kg, d o n t 821 kg ou 24,55 % de ta ille com m erciale e t kg ou 75,45 % d im m atures. CRABES NAGEURS Poids to ta l, kg. TABLEAU IX. COTRE DE ZEEBRUGGE : R épartition, d'après les m ois, des prises accessoires en kg. Plies Limandes Soles M erlans 1962 M ois com non com Total co m non com Total com non com Total com non com Total C rabes nageurs IV V VI VII VIII IX X XI XII Tot Of /O 77,77 22,23 100, 80,39 19,61 o ,18 22,82 100, 24,55 75,45 100, 100, 31

29 C. REMARQUES SUR LES RESULTATS OBTENUS PAR LES TROIS COTRES. 1. Etendue de la zone exploitée par les crevettiers belges. D après les renseignem ents re c u e illis, la pêche aux cre v e tte s s 'e s t exercée dans une zone c ô tiè re a lla n t de Bray-Dunes jusqu'au large de W e stka p elle. A l O uest d'o stende, la lim ite e x té rie u re de c e tte zone s'é carte de 5 à 10 m ille s de la côte e t à l'e st de c e tte v ille, ju s q u à 12 m illes. La p a rtie de ce tte zone e xp lo ité e par le côtre de Nieu- p o rt est com prise entre Bray-Dunes et M iddelkerke ; celle par le c ô tre d'o stende e n tre La Panne e t Knocke e t c e lle par le côtre de Zeebrugge e n tre Le Coq e t W est- kapelle. Il se fa it donc que l'a ire e xp lo ité e par le cô tre d Ost- ende em piète largem ent su r les régions fréq u e n té es par les deux a utres cotres. 2. Nombres moyens des heures de mer e t des heures de pêche par sortie. Les nom bres m oyens des heures de m er e t de pêche par s o rtie so n t évalués re sp e ctive m e n t à 10 e t 8 h pour le côtre de N ieuport, à 8 e t 6h 15 pour celui d'o stende e t à 12 e t 9 h pour celui de Zeebrugge. A rem arquer que les heures de p re sta tio n s par s o rtie du côtre de Zeebrugge s o n t se n sib le m e n t supérieures à ce lle s des deux a utres cotres. 3. Réalisations. 1) Pêches de crevettes. Com m e l'a c tiv ité du cô tre d'o stende ne couvre que p a rtie lle m e n t la période d o bservations, ces réa lisatio n s ne so n t par prises en co nsidération. Dans la pêche to ta le de cre v e tte s réalisée par le côtre de N ieuport, s o it kg, le poids des im m atures inte rv e n a it pour kg ou 48,54 % e t dans celui de Zeebrugge, s o it kg, pour kg ou 44,12 %. La proportion des jeunes creve tte s é ta it donc notablem ent plus élevée dans les pêches de la région e xploitée par le côtre de N ie u p o rt que dans c e lle e xp lo ité e par celui de Zeebrugge. Quant à l'é v o lu tio n m ensuelle des prises de creve tte s im m atures, e lle m ontre que dans les deux régions leur p ro p o rtio n é ta it p lu tô t négligeable dans les pêches d 'avril à ju ille t e t un peu plus élevée dans celle s de novem bre et décem bre, alors que dans les pêches d août, septem bre e t octobre, e lle s fo rm a ie n t la grande m a jo rité avec re s p e ctive m e n t 56,20, 64,72 e t 57,58 % du poids to ta l de la pêche de c re ve tte s. Les prises m ensuelles par rapport à l'e ffo rt de pêche s u ive n t une m êm e tendance e t co n firm e n t que pendant les m ois d 'août à o ctobre, les prises de jeunes cre ve tte s dépassent de loin celles des creve tte s de ta ille com m erciale. A in s i, pour l'ensem ble des pêches de N ie u p o rt et de Zeebrugge, les prises m oyennes par heure de pêche x C.V. s o n t porté e s à : V III IX X V lll/x creve tte s de ta ille com m erciale 157 g 381 g 288 g 238 g c reve tte s im m atures 319 g 607 g 390 g 415 g Pour l'ensem ble des six a utres m ois (a v ril à ju ille t e t novem bre, d é ce m b re ), les prises m oyennes par heure de pêche x C.V. é ta ie n t p ortées à 157 g pour les cre v e tte s de ta ille com m erciale e t à 62 g seulem ent pour les im m atures. La d e stru ctio n de cre v e tte s im m atures par la pêche com m e rcia le pose un problèm e trè s sé rieu x. A ussi, son étude d e vra it ê tre poursu ivie en co lla b o ra tio n avec les pêcheurs. En e ffe t, si on envisage une ré g le m e n tatio n de la pêche creve ttiè re, elle fournira des indications ind ispensables. 2) Pêches accessoires. Au cours de la période avril-décem bre 1962, les pêches accessoires réa lisée s par les tro is cotre s to ta lis a ie n t kg : kg ou 20,53 % de plies, kg ou 12,91 % de lim andes, kg ou 35,88 % de soles et kg ou 30,68 % de m erlans. La ré p a rtitio n de ce poids, d après les individus de ta ille com m e rcia le e t les im m atures, é ta it com m e s u it : commerciales immatures plies kg ou 57,70 % kg ou 42,30 % lim andes 824 kg ou 50,74 % 800 kg ou 49,26 % soles kg ou 77,08 % kg ou 22,92 % m erlans 859 kg ou 22,25 % kg ou 77,75 % La sole fu t donc de loin l'espèce la plus abondante dans les pêches aux c re v e tte s, a lors que la d e stru ctio n des soles im m atures fu t relative m e n t peu élevée par rappo rt à celle constatée pour les tro is autres espèces. 32

30 G o u w y Oostende