Inleiding Wat zijn spataderen? Hoe ontstaan spataderen? Wie krijgt spataderen?

Transcriptie

1 Inleiding In deze brochure leest u hoe spataderen ontstaan en wat de klachten en de oorzaken van spataderen (= varices) zijn. Daarnaast staan in de brochure de onderzoeks- en behandelingsmogelijkheden van spataderen in de Ommelander Ziekenhuis Groep, locatie Delfzicht beschreven. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Wat zijn spataderen? Spataderen zijn uitgezette en kronkelige, onder de huid gelegen aderen. Spataderproblemen treden voornamelijk op in de benen. Hier moet het bloed van de tenen via de aderen weer helemaal kunnen terugstromen naar het hart. Om te voorkomen dat het bloed daarbij naar beneden zakt, zijn er kleppen in deze aderen. De meeste spataderproblemen doen zich voor in de oppervlakkige ader, die vrij dicht onder de huid loopt. Hoe ontstaan spataderen? Door verschillende oorzaken kunnen de kleppen in de oppervlakkige ader gaan lekken. Dat kan bijvoorbeeld omdat er te veel druk op de kleppen komt te staan, omdat het bloedvat wijder wordt of omdat de kleppen zelf in aanleg zwak zijn. Als de kleppen lekken, wordt de druk onder die kleppen in de ader groter. Hoe groter de druk, des te wijder het bloedvat, waardoor er meer kleppen bezwijken. Na verloop van tijd worden de gevolgen zichtbaar als spataderen. Wie krijgt spataderen? Eigenlijk kan iedereen spataderen krijgen, maar er zijn mensen die een verhoogde kans hebben op het ontstaan van spataderen, namelijk mensen bij wie het in de familie voorkomt; zwangere vrouwen; mensen die veel en lang moeten staan tijdens hun werk of bezigheden; mensen die in het verleden trombose in een been hebben gehad. Door de trombose kunnen de kleppen beschadigd zijn, waardoor ze kunnen gaan lekken. 1

2 Wat zijn de klachten? Vaak zijn er helemaal geen klachten, maar wordt de aanwezigheid van spataderen als storend of lelijk ervaren. Sommige mensen met spataderen hebben jeuk of pijn of een onrustig gevoel in het onderbeen, soms met krampen. Soms ontstaat er huiduitslag of een verkleuring (bruine vlekken), of er doet zich een aderontsteking of een spataderbloeding voor. In het ergste geval ontstaat een 'open been': dan is er een huidzweer, die maar niet geneest. De chirurgische Spatader polikliniek Onderzoek en behandeling van spataderen vindt in de Ommelander Ziekenhuis Groep, locatie Delfzicht plaats op de spataderpolikliniek. De organisatie van deze polikliniek is erop gericht u zo snel mogelijk te onderzoeken en de eventuele behandeling zo snel mogelijk op het onderzoek te laten volgen. Het gehele traject van verwijzing door uw huisarts tot en met de laatste afspraak na de behandeling door de chirurg duurt in het algemeen circa 12 weken. Voor een afspraak op deze zogenoemde Spatader polikliniek is een verwijzing van uw huisarts nodig. Als wij de door de huisarts gefaxte verwijzing binnen hebben, ontvangt u binnen 2-3 werkdagen een oproep voor een combinatieafspraak. Over het algemeen vindt deze afspraak binnen twee weken na ontvangst van de fax plaats. U gaat dan eerst naar het vaatlaboratorium voor een vaatonderzoek. Aansluitend aan dit onderzoek heeft u vervolgens een afspraak bij de chirurg op de polikliniek Chirurgie. De chirurg stelt de diagnose en bespreekt met u de behandelingsmogelijkheden. Over het algemeen kunt u binnen 4 weken door de chirurg behandeld worden. Ongeveer 6 weken na de behandeling heeft u een controleafspraak. Indien zich geen bijzonderheden voordoen is daarmee het behandeltraject afgerond. Onderzoeken Voorafgaand aan het bezoek aan de chirurg is nader onderzoek gewenst. Dit is een Duplex-onderzoek. Meer informatie over deze onderzoeken kunt u lezen in de Delfzicht folder Vaatonderzoek. Het gaat hierbij om een onderzoek met ultrageluidsgolven, waarbij de chirurg een indruk kan krijgen van de doorgankelijkheid van de bloedvaten, de stroomrichting van het bloed en de functie van de kleppen. Dit onderzoek van de vaten, dat poliklinisch wordt uitgevoerd, is pijnloos en onschadelijk (er wordt géén gebruik gemaakt van röntgenstralen). 2

3 Behandelingsmogelijkheden Spataderen behoeven vanuit medisch oogpunt niet altijd behandeld te worden, over het algemeen vormen ze geen gevaar voor de gezondheid. Soms is er echter, om mogelijke complicaties te voorkomen, een indicatie om wel te behandelen, bijvoorbeeld trombose, bloedingen of open wonden aan het been. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de aandoening en de eventuele bevindingen bij het onderzoek, zijn er verschillende behandelingen mogelijk. Hieronder staan we kort stil bij de behandelmethoden die in het Delfzicht Ziekenhuis worden toegepast. - niet operatieve behandelingen. steunkousen Het uitoefenen van uitwendige druk op de spatader, bijvoorbeeld door het dragen van een elastische kous of het aanbrengen van een verband, kan het teruglekken van het bloed tegengaan. Meestal wordt voor deze behandelingsvorm gekozen als sprake is van spataderen die zijn ontstaan na een trombosebeen, als tijdelijke maatregel bij zwangere vrouwen of als de patiënt niet voor operatie in aanmerking kan komen.. wegspuiten van spataderen (sclerotherapie) Het wegspuiten van spataderen oftewel de sclerotherapie wordt in het Delfzicht Ziekenhuis uitgevoerd door de huidarts. Bij deze behandeling spuit de huidarts met een heel dun naaldje een bepaalde vloeistof in de spatader. Vervolgens bindt hij de ader met een steunkous of drukverband stevig af. Door deze behandeling komt in de ader een reactie op gang. Deze reactie zorgt ervoor dat de ader als het ware dichtplakt. Na verloop van tijd is de spatader veranderd in een litteken en nauwelijks meer te zien. Het lijkt dus of hij is 'weggespoten. Deze therapie wordt meestal toegepast bij restspataderen na een operatieve behandeling of bij kleine spataderen. In het algemeen lukt het niet om de ader met één keer inspuiten van de vloeistof weg te krijgen. De behandeling moet vaak meerdere keren herhaald worden. Voor meer informatie over deze therapie verwijzen wij u naar de huidarts. 3

4 . endoveneuze lasertherapie Endoveneuse lasertherapie is een nieuwe techniek waarbij de chirurg gebruik maakt van een laser. Bij deze lasertherapie wordt een dunne laserdraad in de spatader gebracht en met behulp van laserenergie wordt het bloedvat dichtgemaakt: de laserenergie wordt in het bloedvat omgezet in warmte en beschadigt de wand zodanig dat de ader dichtvalt en er dus geen bloed meer door kan stromen. Uw lichaam ruimt het bloedvat zelf op; het is dus niet nodig om de hele ader uit het been te verwijderen. Deze behandeling is daardoor minder belastend dan strippen (zie hierna Strippen van spataderen) en kan onder plaatselijke verdoving worden uitgevoerd. De littekens zijn kleiner en minder opvallend dan bij een operatieve behandeling. U kunt meteen naar huis en de volgende dag alweer aan het werk. De chirurg zal eerst met geluidsgolven (echo) de te behandelen spatader op het been lokaliseren. Daarna verdooft hij het been op deze plaats. Vervolgens schuift hij via een klein sneetje vaak net onder de knie, de dunne laserdraad naar de spatader. Dan wordt de laserenergie afgegeven om het vat dicht te branden. Tijdens het laseren krijgt u een speciale bril op om uw ogen te beschermen tegen het licht van de laser. U zult gedurende ongeveer 2 minuten een barbecue smaak in uw mond krijgen. Na de ingreep krijgt u een steunkous om het behandelde been en u kunt direct weer lopen. De steunkous moet ervoor zorgen, dat de vorming van bloeduitstortingen beperkt blijft en dat de spataderen worden dichtgedrukt. U kunt kort na de ingreep weer naar huis, maar u mag u niet zelf autorijden of fietsen. Zorgt u daarom voor vervoer naar huis. Het is raadzaam de steunkous de eerste week na de behandeling dag en nacht te dragen en niet af te doen om te douchen en dergelijke. Na deze eerste week hoeft u de kous niet meer te dragen. U kunt uw normale activiteiten meteen na de lasertherapie hervatten, maar vermijdt u de eerste twee weken sportieve activiteiten en hete baden. De eerste 8 dagen kunt u wat milde pijn en tintelingen ervaren op de plaats van de spatader. U krijgt bij uw eerste bezoek aan de chirurg een recept mee voor pijnstilling. Het is de bedoeling dat u deze medicatie meeneemt naar het ziekenhuis wanneer u wordt behandeld door middel van de endoveneuze lasertherapie. Wij adviseren u de eerste 3 dagen de medicatie standaard in te nemen, daarna zo nodig. Mocht de 4

5 medicatie onvoldoende pijnstilling geven, neemt u dan contact op met de polikliniek Chirurgie zodat uw been beoordeeld kan worden. Wanneer u maagklachten heeft, zegt u dit dan tegen de chirurg tijdens uw eerste bezoek aan hem: hij zal u dan een recept voor een andere pijnstiller meegeven. - operatieve vormen van behandeling. het plaatselijk onderbinden van een kleine zijtak Wanneer na onderzoek van de oppervlakkige ader blijkt dat de klep in de lies of de knieholte niet lek is, kan de chirurg met een kleine snede een kleine zijtak van de oppervlakkige ader wegnemen. Deze ingreep wordt in het algemeen onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. Later kunnen eventuele restspataderen op het been door de huidarts worden weggespoten (= sclerotherapie).. strippen of onderbinden van spataderen Wanneer na onderzoek van de oppervlakkige ader blijkt dat meerdere lekke kleppen zijn, zijn er afhankelijk van de situatie twee mogelijkheden: De gehele ader wordt de weggehaald. In de lies wordt de ader plaatselijk onderbonden via een kleine snede. Daarna wordt via een sneetje onder de knie met een speciaal instrument (de zogenoemde stripper) de ader uit het been verwijderd. In het gebied waar de ader heeft gezeten, ontstaat daarna vaak een bloeduitstorting, die in de loop van een aantal weken vanzelf wegtrekt. De ader wordt onderbonden, maar niet weggehaald. Dit zal het geval zijn bij een spatader die zijn oorsprong heeft vanuit de kuitregio. Bij uitgebreide spatadervorming kan de chirurg tijdens dezelfde ingreep de overige uitgezette zijaderen via kleine sneetjes onderhuids verwijderen. Eventuele restanten kunnen later zo nodig worden 'weggespoten (= sclerotherapie). Bij 'open benen' kan het ook voorkomen dat een operatie gewenst is. Dan worden plaatselijke verbindingen tussen het oppervlakkige en diepe adersysteem in de omgeving van het open been opgeheven. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de operatieve behandeling van spataderen vindt de operatie plaats in dagbehandeling of in een kortdurende opname. De operatie wordt verricht onder algehele anesthesie (verdoving) of met een ruggenprik. 5

6 Na een operatieve behandeling wordt een drukverband of steunkous om het been aangelegd. Dit moet ervoor zorgen dat de vorming van bloeduitstortingen beperkt blijft en dat de spataderen worden dichtgedrukt. De eerste week na de operatie (onderbinden of strippen) adviseren wij u dag en nacht een elastische steunkous te dragen. Meestal kunt u 2 dagen na de operatie wel weer even zonder kousen onder de douche, maar doet u na het douchen zo snel mogelijk weer de kousen aan. Wij adviseren u na die eerste week de elastische kous gedurende 5 à 6 weken alleen overdag nog te dragen. Ons advies is de kous aan te doen voordat u uit bed komt en deze s avonds voor het naar bed gaan weer uit te doen. Veel lopen is goed en dat mag al vrij snel na de behandeling. Vermijdt u lang staan en wanneer u zit, is het verstandig de benen hoog te houden. De hechtingen kunnen na ongeveer 10 dagen door de huisarts worden verwijderd, afhankelijk van de plaats waar de hechtingen zitten. Mogelijke complicaties Geen enkele ingreep is zonder risico s. Per behandelingssoort worden hier de risico s besproken. - dermatologische behandeling. sclerotherapie Bij sclerotherapie geeft de ingespoten vloeistof op de plaats waar deze werd in de ader werd gespoten, een reactie maar zijn er verder weinig bijwerkingen voor de rest van het lichaam. Een hoogst enkele keer komt er wel eens een overgevoeligheidsreactie voor. Daarnaast is het mogelijk dat een zogenoemde steriele ontsteking ontstaat. Als gevolg van bijvoorbeeld onvoldoende druk, kan bloed achterblijven in de ingespoten ader. Wanneer dit gaat ontsteken, voelt u veel pijn en moet u terugkomen voor een nabehandeling. Het bloed wordt dan weggehaald met behulp van een kleine snee op de plaats van de ontsteking. Dit gaat onder plaatselijke verdoving. Het is een kleine ingreep en u bent direct verlost van de pijn. Ook na deze behandeling is het belangrijk dat u de elastische kous draagt en wordt u geadviseerd om veel te bewegen. Sclerotherapie kan soms een bruine verkleuring van de huid geven. Deze trekt niet altijd weg. 6

7 - chirurgische behandelingen Bij alle chirurgische spataderbehandelingen is er, zoals bij elke andere chirurgische ingreep, kans op trombose.. endoveneuze lasertherapie Bij deze techniek komen complicaties zelden voor. Algemene complicaties, die na elke operatie kunnen voorkomen, zijn bloedingen, bloeduitstortingen, infecties, gevoelloosheid, een slechte wondgenezing en een allergische reactie. Omdat sprake is van een klein wondoppervlak, is de kans op een complicatie gering.. operatieve behandeling Bij een operatieve behandeling van spataderen is sprake van de risico's op complicaties die bij elke operatie gelden, zoals bloedingen, bloeduitstortingen, infecties, gevoelloosheid, een slechte wondgenezing en een allergische reactie. Het optreden van een bloeduitstorting komt bij deze vorm van behandeling vaak voor. Dit kan wat hinderlijk zijn, maar het is meestal niet ernstig en de bloeduitstorting trekt doorgaans in de loop van enkele weken vanzelf weer weg. Echte nabloedingen komen weinig voor. Ook de kans op een infectie is niet groot. Wanneer de ader moet worden weggehaald, kan dat een enkele keer gepaard gaan met een letsel aan een begeleidende zenuw, die pal naast de spatader loopt. Dat kan dan nabij de voet een wat dovig gevoel tot gevolg hebben: soms tijdelijk, soms blijvend. Vragen Heeft u nog vragen, stelt u ze gerust aan uw behandelend arts of huisarts. Bij dringende vragen of problemen vóór uw behandeling kunt u zich tijdens kantooruren wenden tot de polikliniek Chirurgie, telefoon Wanneer zich na de behandeling problemen voordoen, kunt u tijdens kantoortijden eveneens deze polikliniek bellen; neemt u buiten kantoortijden contact op met de afdeling Spoedopvang van het ziekenhuis, telefoon , of met uw huisarts. Tot slot Bent u van mening dat bepaalde informatie ontbreekt of onduidelijk is, dan kunt u dit doorgeven aan het secretariaat van de polikliniek Chirurgie. 7

8 Ruimte voor vragen en opmerkingen (07.08)-273) 8