Deel I. Het meten van ervaren regie in relatie tot zorg bij ouderen SES. Ministerie van VWS eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid en zorg

Transcriptie

1 Het meten van ervaren regie in relatie tot zorg bij ouderen Lily Claassens 1 (MSc) Dr. Martijn Huisman 1, 2, Suzanne van Rhijn 1, Prof. Dr. Marjolein Broese van Groenou 2, Prof. Dr. Guy Widdershoven 1 & Prof. Dr. Dorly Deeg 1 1 VU Medisch Centrum (LASA en afd. metamedica) & 2 VU (afd. sociologie) In deze presentatie Algemeen: achtergrond nut doeleinden Deel I: Wat is ervaren regie? Deel II: Hoe meten we ervaren regie? Achtergrond: waarom dit onderzoek? Nut van dit onderzoeksproject Ministerie van VWS eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid en zorg Inzicht in regie over de zorg bij (kwetsbare) ouderen (Complexe) zorgbehoefte bij kwetsbare ouderen doet groot beroep op eigen regievoering Bevorderen van regie over de zorg bij (kwetsbare) ouderen Onderzoeksdoeleinden: wat willen we precies onderzoeken? FASE 2 SES FASE 1 Ervaren regie Ervaren kwaliteit van zorg Deel I Ervaren kwaliteit van leven Vragenlijst ervaren regie

2 Vraagstelling Fase I: Wat is ervaren regie? Dataverzameling: kwalitatieve methode Wat betekent regie in het zorgproces voor ouderen zélf? 20 diepte-interviews (20 ouderen) 3 groepsgesprekken (totaal: 12 ouderen) Over: Ervaringen met zorg en het gevoel van greep daarop Doelgroep Ouderen (deelnemers LASA) Leeftijd: 65-plus Mannen en vrouwen Hoge én lage sociaal-economische status Kwetsbaar Met name zelfstandig wonend Tenminste 1 vorm van (in)formele zorg Zorgproces? Typen zorg Formeel: huisarts / medisch specialist / thuiszorg Informeel: mantelzorg Zorgproces = alles wat met zorg voor de eigen gezondheid te maken heeft óók: voor- en natraject, zelfzorg, hulpmiddelen aan huis, zorg voor psychische gezondheid etc. Resultaten I Associaties met regie in de zorg Dat je zelf nog het heft in handen hebt, zoveel mogelijk. (v, 82 jr) Ik denk dat dat persoonlijk is. [voorbeeld] als de therapeut zegt: ho ho rustig an!, nee dat ken ik niet, en dat is natuurlijk waar je de regie in hebt. (m, 71 jr) Nou het is het gevoel dat ik zelf bepaal wanneer ik naar een dokter ga of niet. maar ook dat ik kan vooruitzien welke richting het op gaat (v, 65 jr) gewoon praktisch nadenken van wat heb ik nodig. Wat moet er nu gebeuren met je. Er moet iets gedaan worden en ik moet proberen om iets te doen. (v, 85 jr) Resultaten II Belang van eigen regie?: Grote waarde hechten aan autonomie..het is een gevoel ik wil niet betutteld worden..je moet je hoofd erbij houden, gezond leven, anders word je ziek Dan heb je handvaten om je heen zodat je zelf weet wat te doen Eigen regie: ja of nee? Meerderheid: ja - tevreden over eigen regie Sommigen hadden de eigen regie niet meer in handen Kenmerken: oude ouderen (>85 jr), beperkt, intensieve zorg

3 Resultaten III Model: voorwaarden voor ervaren regie over de zorg Ervaren regie = Niet alleen eigen regie (actieve houding) Zelfvertrouwen organiseren (in)formele zorg Zelfvertrouwen zelfzorg thuissituatie Ook: hoe ervaar je dat omgeving optreedt / ondersteunt in zorgproces? Rol van naasten Rol van zorgverleners (afhankelijkheid van expertise) Rol van voorzieningen en organisatie daarvan Ervaren optreden zorggevers ERVAREN REGIE Ervaren steun van naasten (vangnet) Dus ervaren dat de zorg onder controle is Ervaren ondersteuning diensten, hulpmiddelen Voorbeeld citaten I Eigen kunnen: Zo heb ik met mijn eigen kunnen eigenlijk, via de computer geleerd dat ik ook daar de regie over hou, he. M n medicijnen bestel ik ook. Die staan allemaal op m n computer en 1 keer in de 3 maanden tik ik ze uit en stuur ik ze naar de huisarts vrouw,86 jr Ervaren steun van naasten: Ik ben heel erg afhankelijk van mijn dochter..ik had zelf wel een heleboel geregeld, maar zij komt altijd, ze verzorgt alles. Nou, als zij er niet was dan zou ik hier niet kunnen wonen. man, 96 jr Voorbeeld citaat II Optreden zorgverleners: Het is een aaneenschakeling van incidenten. Van de ene naar de andere fysiotherapeut, maar niemand die eh, die je bij de hand neemt en structuur aanbrengt in de hulpverlening. En zegt 'we zijn nu hier, en we moeten ooit ergens uitkomen'. [nu wél tevreden over nieuwe huisarts]:..het is de eerste keer dat wij een huisarts genieten die initiatief neemt, die je niet zo laat zwabberen of het gewoon acceptabel vindt dat je steeds weer terugkeert naar een spreekuur. man, 74 jr Voorbeeld citaten III Aanwezigheid voorzieningen (diensten) En boodschappen heb ik altijd zelf gedaan, en toen ik zo beroerd was had ik het grote geluk dat hier naast staat een eh, zo n groenteboer. En die heeft een soort service dat als je hem donderdagochtend opbelt voor tienen, dan komt die het vrijdagochtend brengen. En dat was natuurlijk voor mij ideaal he, vrouw, 85 jr Resultaten IV: mechanismen Compensatie: tekorten op sommige fronten kunnen aangevuld / opgevangen worden door sterke punten op een of meer andere fronten Accenten verschuiven over de tijd: van eigen kunnen naar terugvallen op omgeving Mentale aanpassing aan afname eigen kunnen Aanvaarding / positief blijven / doorgaan

4 Resultaten V: verschillen tussen groepen mensen? Conclusies Vaker gehoord bij hoger opgeleide ouderen: Regie(voering) bestaat niet alléén uit zelf touwtjes in handen samenspel van eigen vaardigheden en omgeving Zelfzorg / gezond gedrag discipline en regelmaat daarin Kritische houding t.a.v. zorggevers Verzorgingshuizen Omgang / betrokkenheid van zorgverleners Ervaren regie = de beleving dat zorggerelateerde gebeurtenissen onder controle zijn; en is afhankelijk van persoonsgebonden factoren en factoren uit de omgeving De verschillende peilers (factoren) behoren samen te leiden tot voldoende regie in het zorgproces Onderdeel van Fase I: Hoe meten we de ervaren regie? Deel II Meetinstrument: Ervaren regie Kenmerken instrument Schriftelijke vragenlijst Zelf-gerapporteerd (dus mensen vullen het zelf in) In totaal 27 items Gebaseerd op thema s gevonden in onze studie Mate van ervaren regie Items in de vorm van stellingen Ik kan voor mezelf opkomen in zorgsituaties Het is me duidelijk waar ik terecht kan voor het aanvragen van zorg of hulpmiddelen Ik kan met mijn zorgverlener(s) overleggen als ik dat wil Ik word goed geïnformeerd door mijn zorgverlener(s) Antwoordcategorieën: 5-puntsschaal Helemaal niet mee eens tot helemaal mee eens

5 In ontwikkeling Dank voor uw aandacht! Vragenlijst testfase (met ouderen) Validatie vragenlijst = geldige vragenlijst Zijn er vragen? FASE 2 van het onderzoek: Mate van ervaren regie meten en vervolgens: de relatie met sociaal-economische status de relatie met kwaliteit zorg en kwaliteit van leven