HANDREIKING VOOR (OPLEIDERS IN) DE GEHANDICAPTENZORG. Uitbreiding/verdieping van eindtermen V&V en SAW. Annelies Bannink

Transcriptie

1 HANDREIKING VOOR (OPLEIDERS IN) DE GEHANDICAPTENZORG Uitbreiding/verdieping van eindtermen V&V en SAW Auteurs: Neeske Bouwknegt Annelies Bannink Bunnik, januari 2004

2 HANDREIKING VOOR (OPLEIDERS IN) DE GEHANDICAPTENZORG Onderstaande notitie schetst de mogelijkheden om binnen de kwalificaties Verzorging en Verpleging en Sociaal Agogisch Werk tegemoet te komen aan de wens van (opleiders in) de gehandicaptenzorg voor breder geschoolde en inzetbare medewerkers. Daarnaast is dit document een hulpmiddel voor het werkveld van de Gehandicaptenzorg om te communiceren met het onderwijs. Inleiding In het kader van de evaluatie van de kwalificatiestructuur Verpleging en Verzorging (V&V, ) en de ontwikkeling van de beroepenstructuur SAW, hebben werkgevers en werknemers in de gehandicaptenzorg een aantal knelpunten gesignaleerd. De belangrijkste daarvan zijn: - het gebrek aan agogische vaardigheden bij verzorgenden en verpleegkundigen niveau 4 - het gebrek aan verzorgende vaardigheden bij SPW-3 en SPW-4 opgeleide medewerkers. De OVDB wil door middel van deze notitie aangeven wat de mogelijkheden zijn binnen de huidige kwalificaties om aan deze knelpunten tegemoet te komen. Aan de basis van deze notitie liggen de documenten Gekwalificeerd voor de toekomst, de kwalificatiestructuur V&V (1996), en de kwalificatiestructuur Welzijn (1999). Mogelijkheden binnen de kwalificaties V&V en SAW De kwalificatiestructuren V&V en SAW bieden een aantal mogelijkheden om accenten te leggen op bepaalde (koepel)eindtermen. Dit kan op verschillende manieren: 1. door binnen deelkwalificaties aan bepaalde eindtermen en/of zorgcategorieën meer aandacht te besteden 2. door aan bepaalde deelkwalificaties meer sbu s (studiebelastingsuren) te besteden 3. door de vrije ruimte te benutten. Ad. 1. Meer aandacht voor bepaalde eindtermen en/of zorgcategorieën Door binnen deelkwalificaties de aandacht te concentreren op bepaalde eindtermen en andere wat minder te belichten, kan een ROC accenten leggen in het onderwijsprogramma. Daarbij blijft het aantal sbu s dat besteed wordt aan de deelkwalificatie gelijk. De zorginstelling in de regio of een regionaal samenwerkingsverband heeft de mogelijkheid om haar wensen voor de invulling van de opleidingen neer te leggen bij het ROC. Het ROC heeft binnen de deelkwalificaties enige speelruimte om die wensen te honoreren. De keuzes die een ROC maakt dient zij te verantwoorden in het OER (onderwijs examen reglement). Daarnaast moet het ROC ook rekening houden met eisen die gesteld worden door KCE (Kennis Centrum Examinering) in het kader van de examinering en door de Inspectie. Ad. 2. Aan bepaalde deelkwalificaties meer sbu s besteden Door meer tijd te besteden aan een bepaalde deelkwalificatie kan een ROC ook een accent leggen op een bepaalde studie-inhoud. Zo kunnen méér sbu s besteed worden aan die deelkwalificaties die in een bepaalde regio door de sociale partners, bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg, gewenst worden. Aan het aantal te besteden sbu s is per jaar een maximum gesteld, namelijk het mogelijk aantal uren dat een deelnemer per jaar aan de studie besteedt: 1600 uur. In de kwalificatiestructuur wordt echter niet verplicht gesteld hoeveel sbu s aan een deelkwalificatie worden toegedeeld. Wèl zijn er adviezen opgenomen in de kwalificatiestructuren. Met de aantallen sbu s kan dus worden geschoven. De verantwoording van het aantal sbu s per deelkwalificatie dient in het OER van een ROC te worden opgenomen. Pagina 1 van 11

3 Ad. 3. De vrije ruimte benutten Als derde mogelijkheid kan een ROC, in de vrije ruimte, eindtermen of een deelkwalificatie uit een andere kwalificatie aanbieden en daarvoor een certificaat uitreiken. Voor deze eindtermen kunnen deelnemers eventueel later, bij het instromen in een andere opleiding, middels EVC een vrijstelling krijgen. De vrije ruimte binnen de opleidingen van V&V en SAW beslaat 10% van de studieomvang. Praktijkinstellingen kunnen door overleg met de ROC s invloed uitoefenen op het gebruik van de vrije ruimte in de opleidingsprogramma s. Aanvullingen vanuit V&V respectievelijk SAW Eindtermen van de kwalificaties V&V kunnen dus als aanvulling op die van SAW worden gebruikt en omgekeerd. Daarmee kan de inhoud van een deelkwalificatie worden verrijkt en verdiept of kan een extra deelkwalificatie binnen de vrije ruimte of bovenop een kwalificatie worden aangeboden. In bijlage 1 is weergegeven hoe bij de kwalificaties V&V en SAW wederzijdse aanvullingen kunnen worden gevonden. Voor deelnemers binnen V&V kan behoefte bestaan aan uitbreiding op de aspecten: - begeleiding - begeleiding bij activiteiten - begeleiding bij wonen. Voor deelnemers SAW is mogelijk aanvulling gewenst op het gebied van verzorging. Een voorbeeld. In de kwalificaties SPW-3 en 4 van SAW is opgenomen subeindterm : De deelnemer kan cliënten verzorgen, dit betekent: lichamelijke verzorging geven. Deze eindterm is binnen de kwalificatie Verzorgende nader uitgewerkt, namelijk in deelkwalificatie 302, Basiszorg. Door de genoemde subeindterm van SAW in het onderwijsprogramma uit te vergroten volgens de toelichting in V&V 302, is het mogelijk eindtermen verzorging in het onderwijsprogramma te verwerken en daarmee bepaalde accent te leggen. Ook kan de gehele deelkwalificatie V&V 302 worden aangeboden, binnen de vrije ruimte of als extra studieonderdeel bovenop de kwalificatie. Een ROC kan deze deelkwalificatie eventueel tegelijk aanbieden aan deelnemers V&V en SAW. Pagina 2 van 11

4 Bijlage 1 In onderstaande schema s is globaal weergegeven hoe bij de kwalificaties V&V en SAW wederzijds aanvullingen kunnen worden gevonden. De genoemde deelkwalificaties en eindtermen zijn afkomstig uit Gekwalificeerd voor de toekomst en de kwalificatiestructuur Welzijn. In SCHEMA 1 (blz. 3 t/m 8) staan in de linkerkolom die deelkwalificaties/(koepel)eindtermen die, binnen de kwalificaties Verzorgende en Verpleegkundige, de begeleiding van een individu of groep betreffen. Mogelijke aanvullingen op deze eindtermen kunnen worden gerealiseerd door eindtermen uit de kwalificaties SPW -3 en 4 toe te voegen. Deze zijn in de rechterkolom opgenomen. In SCHEMA 2 (blz. 9) staan in de linkerkolom de deelkwalificaties/(koepel)eindtermen die, binnen SPW-3 en SPW-4, de verzorging betreffen. Deze eindtermen kunnen worden aangevuld met de in de rechterkolom geformuleerde eindtermen uit de kwalificaties Verzorgende en Verpleegkundige. SCHEMA 1 Kolom links: aspect begeleiding in de kwalificaties V&V, uitgewerkt in deelkwalificatie/koepeleindtermen (niveau 3 en 4). Kolom rechts: aanvulling op aspect begeleiding in de kwalificaties SAW, uitgewerkt in deelkwalificatie/koepeleindtermen (niveau 3 en 4) BEGELEIDING IN KWALIFICATIES V&V AANVULLING OP BEGELEIDING IN KWALIFICATIES SAW Begeleiding bij V&V - 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, alle subeindtermen m.u.v De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair 308 Verzorgen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten en revaliderenden ** De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, een lichamelijk gehandicapte en een revaliderende zorgvrager 310 Verzorgen van verstandelijk gehandicapten ** - 04 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager, m.u.v. subeindtermen 2 en 3 Begeleiding bij SAW SAW 301 Methodische vaardigheden 1-09 De deelnemer kan cliënten begeleiden SAW 309 Begeleiden SPW 3-01 De deelnemer kan begeleidingsbehoeften beschrijven van cliënten - 02 De deelnemer kan informatie verzamelen over een cliënt - 03 De deelnemer kan de behoefte aan begeleiding in kaart brengen - 04 De deelnemer kan het ondersteuningsplan vertalen naar zijn eigen werkplan - 05 De deelnemer kan advies en informatie geven om cliënten en hun naasten te ondersteunen in hun dagelijks functioneren - 11 De deelnemer kan cliënten begeleiden bij praktische zaken - 12 De deelnemer kan cliënten begeleiden bij het aangaan van vriendschappen en intieme relaties - 13 De deelnemer kan cliënten begeleiden bij belangrijke levensgebeurtenissen - 14 De deelnemer kan de zelfstandigheid van cliënten bevorderen * is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke ** is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. Pagina 3 van 11

5 Begeleiding bij V&V Begeleiding bij SAW - 15 De deelnemer kan de uitvoering en resultaten van het aspect begeleiding van het ondersteuningsplan evalueren - 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, alle subeindtermen m.u.v De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair 405 Verplegen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten ** De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, een lichamelijke gehandicapte en een revaliderende zorgvrager 408 Verplegen van verstandelijk gehandicapten * en 03.4 t/m De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager 414 Psychiatrie en verstandelijk gehandicaptenzorg *** - 03 De afgestudeerde kan verpleegkundige zorg verlenen aan zorgvragers met een psychiatrische ziekte en verstandelijk gehandicapten SAW 315 Gehandicaptenzorg - 03 De deelnemer kan gehandicapten in hun ontwikkelingsproces begeleiden - 04 De deelnemer kan gehandicapten met agressief en normoverschrijdend gedrag begeleiden - 05 De deelnemer kan communiceren met de ouders/verzorgers van een gehandicapte - 06 De deelnemer kan zorg en ondersteuning bieden aan gezinnen met een gehandicapt gezinslid - 07 De deelnemer kan een gehandicapte ondersteunen in zijn contacten met de omgeving SAW 401 Methodische vaardigheden 2-09 De deelnemer kan cliënten begeleiden SAW 404 Begeleiden SPW 4-01 De deelnemer kan (hulp)vragen beschrijven die gesteld worden door cliënten van de onderscheiden doelgroepen - 02 De deelnemer kan informatie verzamelen over een cliënt en cliëntsysteem - 03 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan het opstellen van een ondersteuningsplan - 04 De deelnemer kan uitgaande van het ondersteuningsplan samen met andere disciplines een bijdrage leveren aan het vaststellen van de begeleidingsvraag van een cliënt - 05 De deelnemer kan uitgaande van het ondersteuningsplan planmatig invulling geven aan begeleidingsactiviteiten voor een cliënt(groep) - 06 De deelnemer kan een cliënt(groep) begeleiden bij een proces van veranderen - 07 De deelnemer kan - uitgaande van het ondersteuningsplan - planmatig invulling geven aan de activiteitenbegeleiding voor een cliënt(groep) * is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke ** is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. *** is een differentiatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op de genoemde zorgcategorieën. De student kiest één van een aantal differentiaties. Pagina 4 van 11

6 Begeleiding bij V&V Begeleiding bij SAW - 08 De deelnemer kan het functioneren van een cliënt in de eigen omgeving en/of in cliëntgroep optimaliseren - 09 De deelnemer kan eventueel samen met een cliënt(groep) primaire preventieactiviteiten uitvoeren - 10 De deelnemer kan namens een cliënt(groep) de rol van contactpersoon uitoefenen - 11 De deelnemer kan de uitvoering van de begeleiding in relatie tot het ondersteuningsplan evalueren BEGELEIDING IN KWALIFICATIESV&V AANVULLING OP BEGELEIDING IN KWALIFICATIES SAW Begeleiding bij activiteiten bij V&V - 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, m.n. subeindtermen 2, 3, en m.u.v Verzorgen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten en revaliderenden ** - 04 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, een lichamelijk gehandicapte en een revaliderende zorgvrager, 1. de eindtermen van 302, Basiszorg m.n. subeindtermen 02, 03 toepassen Activiteitenbegeleiding bij SAW SAW 309 Begeleiden SPW 3-06 De deelnemer kan activiteiten organiseren - 07 De deelnemer kan cliënten begeleiden bij ontwikkelingsgerichte activiteiten SAW 315 Gehandicaptenzorg - 06 De deelnemer kan zorg en ondersteuning bieden aan gezinnen met een gehandicapt gezinslid 310 Verzorgen van verstandelijk gehandicapten ** - 04 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager, m.n. subeindtermen 5 t/m 8, 11 en 12 * is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke ** is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. Pagina 5 van 11

7 Begeleiding bij activiteiten bij V&V - 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, m.n. subeindtermen 02, Verplegen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten ** De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, een lichamelijke gehandicapte en een revaliderende zorgvrager 408 Verplegen van verstandelijk gehandicapten ** en 03.4 t/m De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager Activiteitenbegeleiding bij SAW SAW 404 Begeleiden SPW 4-07 De deelnemer kan uitgaande van het ondersteuningsplan planmatig invulling geven aan de activiteitenbegeleiding voor een cliënt(groep) SAW 409 Activiteitenbegeleiding - 01 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan het opstellen van een ondersteuningsplan voor de hulpvraag van een cliënt uit een van de onderscheiden doelgroepen - 02 De deelnemer kan een plan opstellen voor het geven van begeleiding met behulp van activiteiten aan een cliënt(groep) - 03 De deelnemer kan het programma van activiteitenbegeleiding inhoud geven met behulp van verschillende activiteiten - 04 De deelnemer kan de keuze van activiteiten, methoden, technieken, materialen en middelen afstemmen op een cliënt(groep) - 05 De deelnemer kan de begeleiding met behulp van activiteiten afstemmen op diverse doeleinden voor een cliënt(groep) - 06 De deelnemer kan een arbeidsmatige dagbesteding aanbieden aan een cliënt(groep) - 07 De deelnemer kan bij een cliënt(groep) preventieactiviteiten uitvoeren - 08 De deelnemer kan in de activiteitenbegeleiding integratie en afstemming stimuleren - 09 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan het verder ontwikkelen van het werkgebied van de activiteitenbegeleiding * is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke ** is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. Pagina 6 van 11

8 Begeleiding bij wonen bij V&V De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, alle subeindtermen m.u.v De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair 308 Verzorgen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten en revaliderenden ** - 04 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, een lichamelijk gehandicapte en een revaliderende zorgvrager 1. de eindtermen van 302, Basiszorg toepassen, m.u.v. sub Verzorgen van verstandelijk gehandicapten ** - 04 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager, m.u.v. subeindtermen 2, 3 Begeleiding bij wonen bij V&V - 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden, alle subeindtermen m.u.v De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair 408 Verplegen van verstandelijk gehandicapten ** , en 03.4 t/m De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een verstandelijk gehandicapte zorgvrager Woonbegeleiding bij SAW SAW 308 Verzorgen - 06 De deelnemer kan samen met cliënten een verblijfsruimte inrichten - 07 De deelnemer kan toezien op de veiligheid van de verblijfsruimte - 08 De deelnemer kan toezien op de aanwezigheid van cliënten op de locatie - 09 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan de continuïteit van de dagelijkse gang van zaken - 10 De deelnemer kan samen met cliënten huishoudelijk verzorgende taken verrichten SAW 309 Begeleiden SPW 3-08 De deelnemer kan het functioneren van cliënten in de groep optimaliseren - 09 De deelnemer kan cliënten begeleiden bij de vorming en beleving van hun waarden en normen - 10 De deelnemer kan cliënten begeleiden in de omgang met anderen Woonbegeleiding bij SAW SAW 410 Woonbegeleiding - 01 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan het opstellen van een ondersteuningsplan vanuit de hulpvraag van een cliënt uit een van de onderscheiden doelgroepen - 02 De deelnemer kan methodisch woonbegeleiding geven gericht op een cliënt- (groep) - 03 De deelnemer kan in de (woon)- begeleiding integratie en afstemming stimuleren - 04 De deelnemer kan in de (woon)- begeleiding planmatig de groep als middel gebruiken - 05 De deelnemer kan begeleiding geven aan een cliënt(groep) in onderscheiden situaties - 06 De deelnemer kan een cliënt(groep) begeleiden bij preventie-activiteiten - 07 De deelnemer kan cliëntsysteem begeleiden * is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke ** is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. Pagina 7 van 11

9 Begeleiding bij wonen bij V&V Woonbegeleiding bij SAW - 08 De deelnemer kan bij een uithuisplaatsing of bij een verwijzing begeleiding geven aan een cliënt en/of een cliëntsysteem - 09 De deelnemer kan aan een cliënt- (groep) ambulante ondersteuning verlenen - 10 De deelnemer kan een bijdrage leveren aan het verder ontwikkelen van het werkgebied van de woonbegeleiding Pagina 8 van 11

10 SCHEMA 2 Kolom links: aspect verzorging in de kwalificaties SAW, uitgewerkt in deelkwalificatie/ koepeleindtermen (niveau 3 en 4). Kolom rechts: aanvulling op aspect verzorging in de kwalificaties V&V, uitgewerkt in deelkwalificatie/ koepeleindtermen (niveau 3 en 4). VERZORGING IN KWALIFICATIES SAW AANVULLING OP VERZORGING IN KWALIFICATIES V&V Verzorging bij SAW SAW 308 Verzorgen - 01 De deelnemer kan de behoefte aan verzorging in kaart brengen - 02 De deelnemer kan cliënten verzorgen - 03 De deelnemer kan helpen bij de persoonlijke verzorging - 04 De deelnemer kan opvang bieden bij ziekte en ongeval - 05 De deelnemer kan cliënten met een chronische aandoening verzorgen SAW 315 Gehandicaptenzorg - 06 De deelnemer kan zorg en ondersteuning bieden aan gezinnen met een gehandicapt gezinslid Verzorging bij V&V V&V - 01 De afgestudeerde kan basiszorg plannen, rekening houdend met de mogelijkheden van een zorgvrager, diens naasten of van een (leef)groep - 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de persoonlijke verzorging - 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht - 04 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding - 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij mobiliteitsproblemen - 06 De afgestudeerde kan het bed van een zorgvrager verzorgen - 07 De afgestudeerde kan de vitale functies van een zorgvrager bewaken - 08 De afgestudeerde kan bij een zorgvrager maatregelen treffen om een evenwichtig slaap- en waakritme te bevorderen - 09 De afgestudeerde kan, in opdracht, zorgdragen voor het medicijngebruik van een zorgvrager - 10 De afgestudeerde kan, in opdracht, bij een zorgvrager wonden verzorgen - 11 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties - 13 De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair V&V 308 Verzorgen van chronisch zieken, lichamelijk gehandicapten en revaliderenden ** De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een chronisch zieke, lichamelijk gehandicapte en een revaliderende zorgvrager 1. de eindtermen van 302, Basiszorg toepassen * ** is een generieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie dienen te worden toegepast op elke is een beroepsspecifieke deelkwalificatie V&V: de eindtermen van deze deelkwalificatie worden specifiek toegepast op de alle zorgcategorieën. Alle beroepsspecifieke deelkwalificaties zijn verplicht. Pagina 9 van 11

11 Bronnen: - Gekwalificeerd voor de toekomst, Kwalificatiestructuur en eindtermen Verpleging en Verzorging, Zoetermeer, Rijswijk, Kwalificatiestructuur en eindtermen Welzijn, OVDB, Bunnik, 1999 N.B. deze documenten zijn te vinden op de website van de OVDB, Pagina 10 van 11