Echtscheiding en kinderen

Transcriptie

1 Titel: Echtscheiding en kinderen *** KWALITEITSDOCUMENT KINDEROPVANG SNOOPY *** Document code: 4.48 Soort document: Protocol Aantal pagina s: 12 Aantal bijlagen: 3 Status: Vastgesteld Actie: Vervang vorige versie Datum: November 2014 Eigenaar: Kwaliteitscommissie Evaluatie & actualisatie datum: November 2017 Dit document wordt uitgereikt aan ouders en betrokkenen indien van toepassing. Inleiding Ieder kind heeft recht op een goede verzorging en een goede opvoeding. En als ouder zijnde wil je toch het beste voor je kind.maar soms loopt er iets mis en ouders besluiten uit elkaar te gaan. Niet alleen voor u, maar ook voor uw kind heeft dat grote gevolgen. Daarom is het belangrijk goede afspraken te maken over uw kinderen. Als u gaat scheiden, komt er heel wat bij kijken, want er moet bepaald worden bij wie het gezag ligt, bij wie de kinderen gaan wonen, wanneer de kinderen de ouders zien, een bezoekregeling etc. Dit is vastgelegd in het ouderschapsplan. Gezag In Nederland geldt het uitgangspunt dat u samen na de scheiding het ouderlijk gezag blijft houden. U bent dan samen verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van uw kinderen. Maar op deze regel is een uitzondering; namelijk dat één van de ouders een verzoek in kan dienen, waarbij het gezag naar één ouder gaat. De rechter beslist hierover en kan besluiten, in het belang van het kind, het gezamenlijke gezag te beëindigen. Dan wordt het gezag overgedragen aan één ouder en de gezaghebbende ouder bepaalt bij wie het kind verblijft. Omgang In overleg kunnen de ouders voor hun kind(eren) een omgangsregeling afspreken. Samen bepaalt u wanneer en hoe vaak de kinderen de ouder zal ontmoeten waarbij het kind niet woont. De ouder bij wie het kind woont, heeft de plicht om de andere ouder op de hoogte te brengen van belangrijke zaken. Ook moet de ene ouder de andere ouder om zijn/haar mening vragen bij belangrijke beslissingen over het kind. Dit is het recht van consultatie. Als het gezag bij één ouder ligt, dan mag diegene zelf uiteindelijk de beslissing nemen. Het kan voorkomen dat het beter is voor het kind om geen contact te hebben met de niet met gezag belaste ouder. De rechter bepaalt dit en doet dit alleen: als het contact slecht is voor de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kind als de andere ouder duidelijk niet geschikt is of niet in staat is tot omgang met het kind. als het kind 12 jaar of ouder is en grote bezwaren heeft tegen contact met de andere ouder. als het contact met de ouder om andere redenen in strijd is met de zwaarwegende belangen van het kind. Verder kan de rechter bepalen, in uitzonderingsgevallen, dat de andere ouder geen recht heeft op informatie en consultatie. 1

2 Kinderopvang Snoopy heeft ook te maken met scheidende ouders, want wie brengt en haalt uw kind(eren)? En wat als één van de partners de kinderen niet meer mag zien? Daarom hanteert Snoopy de volgende regels wat betreft gescheiden ouders: De ouders geven door wanneer zij gescheiden zijn en bij wie de kinderen gaan wonen. De ouders geven door wie de kinderen komt brengen en halen. Indien het gezag bij 1 ouder ligt en die niet wil dat de andere ouder de kinderen haalt, moeten wij hiervoor een ondertekende brief hebben, die we kunnen tonen in geval dat. Deze brief moet van de rechter komen waaruit blijkt dat de ene ouder ze niet zomaar op mag halen. Informatieplicht Iedere ouder heeft recht op informatie over zijn of haar kind. Er zijn echter wel verschillen. De ene ouder heeft recht op meer informatie dan de andere. Een enkeling heeft helemaal geen recht op informatie. Dat heeft te maken met de wettelijke hoedanigheid waarin de ouders verkeren. Zie ook bijlage 2. Voor ouders die met elkaar getrouwd zijn of samenwonen en die het gezag over hun kinderen hebben, is de situatie het gemakkelijkst. Ze krijgen steeds gezamenlijk alle informatie over hun kind. Voor ouders die gescheiden zijn, die niet meer bij elkaar wonen en die wel het gezag hebben, ligt het niet anders. Zij hebben allebei recht op alle informatie over hun kind. Ouders die geen gezag (meer) hebben over het kind, hebben ook recht op informatie over hun kind. *(artikel 1:377 C van het burgerlijk wetboek) De ouder zal daar echter wel zelf om moeten vragen. Als het om de vader gaat, moet deze bovendien het kind hebben erkend, anders heeft hij helemaal geen recht op informatie, ook niet als hij er om vraagt. Deze ouders hebben beperkt recht op informatie over hun kind. Het betreft alleen belangrijke feiten en omstandigheden, dus informatie over schoolvorderingen (over de kinderopvang) en evt. sociaalpedagogische ontwikkelingen op school (op de kinderopvang). En als het belang van het kind zich tegen informatieverstrekking verzet, dan hebben de ouders geen recht op informatie. Dit kan het geval zijn indien een rechter of psycholoog heeft geoordeeld dat het geven van informatie aan een ouder het kind zal schaden. Artikel 1: 377c van het burgerlijk wetboek Lid 1. De niet met gezag belaste ouder wordt desgevraagd door derden die beroepshalve beschikken over informatie inzake belangrijke feiten en omstandigheden die de persoon van het kind of diens verzorging en opvoeding betreffen, daarvan op de hoogte gesteld, tenzij die derde de informatie niet op gelijke wijze zou verschaffen aan degene die met het gezag over het kind is belast dan wel bij wie het kind zijn gewone verblijfplaats heeft, of het belang van het kind zich tegen het verschaffen van informatie verzet. Lid 2. Indien de informatie is geweigerd, kan de rechter op verzoek van de in het eerste lid van dit artikel bedoelde ouder bepalen dat de informatie op de door hem aan te geven wijze moet worden verstrekt. De rechter wijst in ieder geval af, indien het belang van het kind zich tegen het verschaffen van informatie verzet. Indien een door de rechter bepaalde niet gezaghebbende ouder het kind wil komen halen en problemen veroorzaakt, schakelt de leiding de politie in. Let op! Zorg dat het kind hier niet bij betrokken wordt/is. 2

3 Correspondentie / Informatieverstrekking Algemene informatie vanuit Snoopy (zoals nieuwsbrieven) wordt aan beide met gezag belaste ouders apart per toegestuurd. Het is aan de ouders om de adressen van zowel moeder als vader aan Snoopy door te geven. Informatie over het kind / verslaglegging conform huidige methodes ( Welbevinden, KIJK etc.) Gesprekken over het kind Mentor en een collega nodigen beide ouders uit voor gesprekken over het kind (bijvoorbeeld oudergesprek n.a.v. een observatie), omdat we er vanuit gaan dat ouders het belang van hun kind boven hun geschil kunnen stellen. Indien één van de ouders echt geen gezamenlijk gesprek wil, kan hij of zij om een individueel gesprek vragen. In die gevallen maakt Snoopy van beide gesprekken een verslag. Dit verslag wordt aan de ouder ter goedkeuring voorgelegd en na drie werkdagen definitief gemaakt. Vervolgens wordt het aan de andere ouder toegestuurd. Beide gesprekken zullen in dezelfde week worden ingepland. Kinderen van gescheiden ouders in de kinderopvang Eén op de drie tot vier kinderen krijgt met een scheiding te maken. Dus ook binnen de kinderopvang zijn gescheiden ouders geen uitzondering. Gevolgen van een scheiding voor het kind Een scheiding van de ouders heeft bijna altijd gevolgen voor het kind, vaak zichtbaar in het gedrag. Wat signaleer je en hoe ga je daar als pedagogisch medewerker mee om? En hoe ga je om met gescheiden ouders? Hoe kinderen op een scheiding reageren is onder andere afhankelijk van hun leeftijd. Over het algemeen betekent een scheiding een onzekere, onveilige periode voor het gezin. Een scheiding kan bij jonge kinderen allerlei gevoelens oproepen, zoals gevoel van verlies en rouw maar ook schuldgevoelens. Baby s kunnen reageren met huilen en slaap- en eetproblemen. Ze kunnen ook afstandelijk en stil worden. Peuters en kleuters kunnen slaap- of eetproblemen krijgen, maar ook lichamelijke klachten, zoals buikpijn. Ook kunnen ze terugvallen in hun ontwikkeling en bijvoorbeeld weer gaan bedplassen of duimzuigen. Bij jonge kinderen zit het verdriet dus veel in het lijf. Bij oudere basisschoolkinderen overheersen vaak gevoelens van boosheid. Ze zijn eerder geneigd partij te kiezen. Daardoor kunnen kinderen op deze leeftijd de emoties van ouders tegenover elkaar moeilijk hanteren. Als pedagogisch medewerker zal je daar dus extra alert op moeten zijn. Het is belangrijk dat de ouder de leiding in grote lijnen op de hoogte brengt zodat de pedagogisch medewerkers hierop in kunnen spelen, door bijvoorbeeld het kind wat extra aandacht te geven, of juist even de ruimte geven, zodat het kind zich niet belemmert voelt in het uiten van zijn/haar gedrag. Symptomen geven aan dat er iets aan de hand is. Uiteraard zijn deze symptomen niet onlosmakelijk verbonden met de scheiding van ouders. Er kan natuurlijk iets anders aan de hand zijn. Belangrijk is dat je als pm-er de signalen onderkent: Het kind trekt zich terug, is stil en afwezig, angstig. Het tegenovergestelde: het kind is overactief, te druk. Agressief en prikkelbaar, overal kwaad om worden. Het tegenovergestelde: het kind is introvert, ongeïnteresseerd. Schoolprestaties zijn minder. 3

4 Overgevoelig, snel huilen, bedroefd. Terugval in ontwikkeling (bijv. duimzuigen, niet meer zindelijk, stotteren). Slechte lichamelijke conditie (slaapproblemen, vaak ziek en kwaaltjes). Niet samen met de andere kinderen aan het einde van de dag naar buiten gaan, maar achterblijven. De pm-er die zijn kinderen kent zal misschien eerder dan, deze symptomen al zien en merken dat het kind een andere uitstraling heeft, zich anders voordoet dan 'normaal'. De bovengenoemde signalen zijn dan een bevestiging dat er werkelijk iets aan de hand is. Wat kun je als pedagogisch medewerker doen voor het kind? Let extra goed op het kind en reageer op de signalen die het geeft. Als je ziet dat het kind opvallend ander gedrag vertoont, laat dit dan aan beide ouders weten en bekijk zo mogelijk samen met de ouders wat de aanpak wordt. Geef het kind wat extra aandacht en probeer zo veel mogelijk rust en stabiliteit te bieden. Dus geen overplaatsing naar een andere groep of nieuwe pedagogisch medewerkers. Als het niet lukt om van het kind duidelijk te krijgen wat de oorzaken van de gedrag- en stemmingsveranderingen zijn is het voor de hand liggend om bij collega's je licht op te steken. Misschien dat zij informatie hebben die een en ander kunnen verklaren. Praat met het kind (BSO)! De mentor kan in een 1 op 1 gesprek de vraag stellen wat er aan de hand is. Waarom het kind anders is en doet dan voorheen? Het kind zal misschien ontkennend of ontwijkend antwoorden. Laat haar/hem daar vrij in, laat het kind weten dat je veranderingen waarneemt maar hecht er geen oordeel aan. Zeg dat je er een andere keer op terugkomt. Het kind heeft tijd en ruimte erover na te denken. Laat oudere kinderen weten dat ze altijd bij je terecht kunnen als ze problemen hebben of het moeilijk hebben. Suggesties voor een gesprek met het kinderen op de BSO. Maak het kind duidelijk dat het de ruimte heeft om verdriet (en andere gevoelens) te uiten. Vraag het kind wat voor hulp / steun het wil. Bespreek praktische zaken die voor de aanpassing van het gezin van groot belang (kunnen) zijn. Maak het kind duidelijk dat het 'altijd' terecht kan bij de pedagogisch medewerker (maak hierover duidelijke afspraken). Neem tijdens het gesprek tijd en geef aandacht. Laat je niet storen! Zorg dat het kind in de gesprekken ook mee kan denken aan 'nieuwe' oplossingen. Dus niet te veel invullen. Het is beter om door te vragen. Ga onderwerpen die moeilijk zijn niet uit de weg. Benoem eerlijk de situatie. Duidelijk en eerlijk omgaan met het gegeven dat de ouders niet meer met elkaar verder willen. Betrek kinderen bij zaken die voor hen belangrijk en plezierig zijn om isolatie in de groep te voorkomen. Wees er van bewust dat het kind loyaal is naar beide ouders dus val nooit (één van) beide ouders af. Hoor het verhaal aan maar geef geen oordeel. De pedagogisch medewerker en de groep Afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de kinderen kan het zinvol zijn om het onderwerp scheiding in de groep ter sprake te brengen. Wees daarbij echter bewust van het effect dat het kinderen ook angstig kan maken met een scheiding van hun ouders te maken te krijgen, terwijl er niets aan de hand is. Wees hierin voorzichtig. Het is echter een realiteit waar 4

5 iedereen op een of andere manier wel eens mee te maken heeft gehad. In de familiekring, bij vriendjes en vriendinnetjes hun ouders, bij de buren, of via televisie (series) kan het een gebeurtenis zijn waar iedereen een mening over heeft. Geef daarom informatie, laat kinderen weten wat het is, maak het bespreekbaar. Er zullen ongetwijfeld meer kinderen zijn die er mee te maken hebben (gehad). Voor kinderen is het belangrijk te weten dat ze niet de enigen zijn. Laat kinderen vertellen over hun weekend bij papa of mama, of over het co-ouderschap, d.w.z. de ene helft van de week hier, de andere helft daar. Voorkom dat 'scheiden' een te dramatische, zware en negatieve kant krijgt. In individuele gevallen van scheiding waarin het kind heen en weer geslingerd wordt, zich onzeker en verlaten voelt is het niet verstandig de vertrouwensband tussen u en het kind in de groep open te breken en te schenden. Wat er over dit onderwerp ook passeert in de groep en met het kind in kwestie: blijf respectvol ten aanzien van de beide ouders. Echtscheiding en de groep Het komt wel eens voor dat er over het thema echtscheiding wordt gesproken in de groep. Vanzelfsprekend gaan we hier als pedagogisch medewerker zorgvuldig mee om. Het is een realiteit waar iedereen op een of andere manier wel eens mee te maken heeft gehad. Mocht dit het geval zijn dan zullen we ouders altijd achteraf informeren dat we over dit thema hebben gesproken. Het is belangrijk te weten wat je vooral niet moet doen Zoals: Zeggen dat ze niet de enigen zijn met deze problemen. Zeggen hoe ze met hun gevoelens om moeten gaan. Valse hoop geven ('het komt misschien wel goed'). Een oordeel geven over de situatie (en dus over de ouders). Zeggen: 'Zo heeft het moeten zijn.' Alle gedragingen van het kind herleiden tot de scheiding. Als het op de BSO ter sprake komt er overdreven en dramatische aandacht aan schenken. Hoe vraag je aandacht van ouders voor het welzijn van het kind Zorg dat je zo vroeg mogelijk van de echtscheiding op de hoogte wordt gesteld. Dit kun je doen door al bij de intake duidelijk te maken dat je in het belang van het kind van grote veranderingen in de gezinssituatie op de hoogte wilt zijn. ( Intakeformulier aanvinken, korte omschrijving van co-ouderschap / omgangsregeling). Kies niet voor vader of moeder, wij zijn niet partijdig. Het kind staat centraal! Eventueel kun je ouders doorverwijzen naar een scheidingsdeskundige die ondersteuning kan bieden bij het vertellen van de scheiding aan het kind. Nodig ouders nadrukkelijk uit om samen op het oudergesprek te komen. In dit gesprek kun je samen met de ouders onderzoeken wat de behoefte van het kind is en hoe de eventuele aanpak van het kind met elkaar af te stemmen. Dit kan uiteraard alleen als de ouders nog in gesprek zijn met elkaar en zij ook zelf aangeven dat zij het gesprek samen willen voeren. Als ouders niet gezamenlijk op gesprek willen komen dan dient de informatie wel in dezelfde week bij beide ouders te komen om te voorkomen dat het een eigen leven gaat leiden. Zorg ervoor dat je onpartijdig blijft en voorkom dat je een speelbal van de ouders wordt. Informeer steeds beide ouders over het kind. Stimuleer de regie van de ouders, adviseer de ouder om de andere ouder te informeren. 5

6 Informeer bij de ouders en je collega's Tegelijkertijd, of daarna, komen de ouders in beeld. Als ze zelf nog niet aan de bel hebben getrokken is het jouw taak bij hen te achterhalen waarom hun kind anders is dan normaal. In ieder geval is het van belang op de hoogte te zijn van de thuissituatie van de kinderen. Kinderen ervaren dit als positief en veilig. Ga er vanuit dat evenals het kind ouders evenmin graag vertellen dat ze in scheiding zijn en de stemming thuis er onder lijdt. Geef de ouders de vrijheid te reageren op jouw zorg omtrent hun kind en ga niet de hulpverlener uithangen om een scheiding tot een goed einde te brengen of terug te draaien. Mocht de scheiding wel expliciet ter sprake komen dan is het aan jou om de aandacht te richten op de kwetsbare positie en het belang van hun kind. Probeer samen met hen te bedenken en concrete, praktische afspraken te maken hoe in deze situatie het kind het best opgevangen kan worden. Hun kind is in deze tijden van verwarring en onzekerheid het meest gebaat bij (praktische) zekerheden. Adviseer de ouders eventueel een maatschappelijk werker, psycholoog, een mediator, of andere professionele derde. Doe dit gesprek altijd samen met een collega. Advies/Tips Echtscheidingspreekuur (Vita Welzijn), Jes Jij en Scheiding een spel en praatgroep voor jou (SO&T), KIES praatgroep op school (onder schooltijd) groep 4 t/m Voortgezet Onderwijs alle kinderen die gescheiden ouders hebben, Bijlagen 1. Stroomdiagram: Wat te doen bij kinderen die problemen ondervinden bij een echtscheiding? 2. Welke ouder heeft recht op welke informatie. 3. Tipfolder ouderschap na echtscheiding. 6

7 Bijlage 1 Stroomdiagram: Wat te doen bij kinderen die problemen ondervinden bij een echtscheiding? Wanneer je te maken krijgt met problemen die je tegenkomt bij kinderen, is het goed om volgens een bepaalde manier te werk te gaan om na te gaan of er werkelijk problemen zijn en of je deze in kaart kunt brengen. Hieronder staat een stroomdiagram. Dit is een soort stappenplan. Het helpt je om op een afgesproken professionele manier met de situatie om te gaan en zoveel mogelijk toevalligheden uit te sluiten. Het gaat hier om stappen die je neemt in een proces om helder te krijgen of er een probleem is. Het begint bij het signaleren-vermoeden-onderkennen: je vermoedt een probleem als mogelijke oorzaak van opvallend gedrag bij een kind waar je mee werkt. Je denkt dat de scheiding van de ouders een oorzaak van de problemen bij het kind kunnen zijn. Vervolgens zijn er een aantal handelingsmogelijkheden. In het stroomdiagram staan handelingsmogelijkheden die verder worden uitgediept. Onderneem één of meerdere handelingsmogelijkheden wanneer je een bepaalde zorg hebt over een kind. Let op; voordat je een handelingsmogelijkheid kiest, dien je eerst overleg te plegen met je leidinggevende. Als je het idee hebt dat er wat met een kind aan de hand is, is het belangrijk dat je zo snel mogelijk stappen onderneemt. Het is niet de bedoeling dat je vaststelt of er daadwerkelijk problemen zijn met het kind. Houd je alleen bezig met het observeren en herkennen van signalen die het kind afgeeft. De rest laten we over aan professionele hulpverleners. Handelingsmogelijkheden: 1. Contact met kind 2. Eerste overleg met ouders 3. Overleg met directe collega s 4. Overleg met directie / leidinggevende 5. Observeren 6. Informatie verzamelen 7. Consultatie vragen aan derden 8. Contact en gesprek met ouders 9. Verwijs eventueel door 10. Overig Afsluiten 7

8 Bijlage 2 8

9 Bijlage 3 9

10 10

11 11

12 12